Doppler Ölçümleri Dr. Gökhan YILDIRIM
Sık Kullanılan Doppler Çeşitleri Renkli akım Doppleri Bir bölgenin akım haritasını gösterir Akımın yönünü gösterir Türbulansı gösterir Power/enerji Doppler Cılız akımları gösterebilir Yön göstermez Diğer gürültülerden etkilenir Spektral Doppler Akımı bir noktada inceler Akımın dalga formunu oluşturur Akım hızı ve indekslerin hesaplanmasını sağlar
Doppler Ayarları Kayıtta, fetal hareket/solunum olmamalı Ses dalgası kan akış yönüyle aynı çizgide olmalı (insonasyon açısı 0 ) (genellikle < 30 ) Değerlendirmeye geniş örneklem aralığı (Doppler gate) ile başlanır, başka damarlar kayda karışıyorsa daraltılır. Renkli incelemde renk kutusu incelencek alanı kaplamalı Gain (parlaklık) ayarı yapılarak hatalı görüntü ve parazitler engellenmeli Düşük frekanslı ses parazitini gidermek için yüksek geçiş filtresi (high pass filter) en az değerde olmalı ( 50-60 Hz). Yatay kayma hızı (sweep) ardışık dalgaları birbirinden ayırt edecek kadar olmalı 4-6 kalp döngüsü (>8-10 olmamalı) PRF (darbe tekrarlama frekansı) uygun ayarda olmalı (alacalanma=aliasing) Düşük akım hızında düşük PRF Yüksek akım hızında yüksek PRF Dalga şekli ekranın en az %75 inde uygun yapıda olmalı USG ekranında Doppler görüntüsü ters çevrilmemeli
Hangi İndeksler Kullanılmalı? Arteryel değerlendirmede en sık S/D oranı, RI ve PI kullanılır PI ile damar direnci arasında doğrusal ilişki bulunur Diastolik kaybı ya da ters akım durumunda PI sonsuza yönelmez. Bu nedenle, PI en sık kullanılan indekstir. En sık kullanılan venöz dalga indeksi PI dır (PIV) Diğer indeksler sistoldeki en yüksek hız (PSV), diastol sonu akım hızı (EDV)
Uterin arter Umbilikal arter Orta serebral arter (MCA) Duktus venozus Umbilikal ven Fetal torasik aorta
Uterin arter Transabdominal prob batının alt kadranının yan tarafına uzunlamasına yerleştirilir ve ortaya doğru açılandırılır. A. uterina nın A. iliaca eksterna yı çaprazladığı yerin 1 cm altından ölçüm yapılır. Transvajinal prob yan fornikse yerleştirilir ve renkli Doppler kullanılarak internal os seviyesinden ölçüm yapılır Doppler indeksleri seçilen yönteme göre değişkenlik gösterir kullanılan yönteme uygun değerler kullanılır
Umbilikal Arter Ölçüm, fetal uç, serbest halka veya plasental uçtan yapılabilir Ancak serbest halkadan yapılması önerilmekte (ISUOG) ölçümü basitleştirir ve uyumlu hale getirir Çoğul gebelik ölçüm kordonun batın duvarından çıktığı yerden yapılmalı Tek arter direnç daha düşük Değerlendirmede S/D ve PI kullanılır Normal diastolik akım normal fetal iyilik hali
Orta Serebral Arter(MCA) Talamus ve sfenoid kemiğin kanatlarını içeren aksiyel kesit alınarak renkli Doppler ile Willis halkası ve MCA nın başlangıcı görüntülenir Puls Doppler MCA nın 1/3 başlangıç kısmına, karotis interna dan çıktığı yere yakın yerleştirilir Açı 0 ye yakın olmalıdır, fetal başa basınç uygulanmamalı En az 3, en fazla 10 ardışık dalga elde edilir Dalga şekillerinin en tepe noktası (PSV) cm/sn olarak ölçülerek (elle ya da otomatik) uygun değerler kullanılır
Serebroplasental Oran (CPR) CPR Orta serebral arter PI Umbilikal arter PI Düşük CPR beyin koruyucu etkiyi gösterir ve olumsuz neonatal sonucu öngörür CPR PI <1.08 sensitivite %73, spesifisite %80, OR= 11.2
Duktus Venozus Fetal gövdenin midsagital longitüdinal veya batın üst kısmının oblik transvers kesitinde ölçüm yapılır En iyi ölçüm batın ön duvarının alt kısmından geçen sagital kesitten elde edilir Trifazik bir dalga paterni (ventrikül sistol, erken ventrikül diastolü, atrial kontraksiyon= S, D, a) Sağ ventrikül preload, miyokardiyal kompliyans ile sağ ventrikül diastol sonu basıncı ile ilgili bilgi sağlar Hepatik ven ve İVK çok yakın bifazik dalga paternine sahip
Umbilikal Ven Değerlendirme serbest halkada yapılır Normal koşullarda pulsasyona sahip değildir 3 tip pulsasyon tanımlanmış; Monofazik (çoğu) Bifazik Trifazik (kötü prognoz) İlk trimesterde fizyolojik, ancak daha sonra da görülebilir (atrial kontraksiyonların DV ve İVK tarafından iletilmesi sonucu)
Torasik Aorta Dorso-anterior/posterior planda, diyafragmanın hemen üzerinde 3 cm lik segmentte ölçüm yapılır Fetal solunum hareketleri olmamalı ve insonasyon açısı <60 olmalı Aortik velosite gebelik süresince artar PI, RI ve S/D gebelik süresince değişmez Görülen değişiklikler (IUGR); Diastol sonu akım azalması PI progresif artış Diastol sonu akım kaybı veya ters akım