DENEME - 9 GENEL YETENEK ÇÖZÜMLERİ 1. iki dost ülke rsınd trihe dylı ykın ilişkiler sözü göz önünde bulundurulurs köprüler kurmk sözüyle toplumlr rsındki ilişkileri geliştirme nin nltılmk istendiği görülür. 5. Cümlenin yüklemi bir yrgı bildirdiğinden ek fiille tmmlybildiğimiz sntçıdır ifdesiyle biten söz grubudur. Cümlenin ilk bölümünü bşlngıç niteliği oln ifde yni IV. söz grubu oluşturur. Bun göre doğru sırlm IV - III - V- II - VI - I şeklinde olur.. yzr yptığı her gözlem ve rştırmyı okuyucunun ilgisini ykt tutbilecek şekilde ynsıtmyı bilmiş sözünden hreketle, yzrın ğır düşünüp sğlm düşünenler sözüyle derinliği oln kitplrl güçlü düşüncelere ulşmk isteyenler nlmını vermek istediği görülür. 6. Cümlede sntçının bireysel olmdığı ve mod olnl ilgilenmediği nlmı vrdır. Mod oln şey sırdn ve bsittir. Bu nedenle sntçı, sntsl oln uznmktdır. 7. I. cümlede ümit vdeden genç şir ile niteleyici söz sıft d kullnılmıştır. III. cümlede nesnel bir bilgi verilmiştir, kişisel bir görüş yoktur. V. cümlede ustc bir özen sözüyle kişisel görüşe,... neden olmuş sözüyle neden-sonuc yer verilmiştir. VI. cümlede özgün olmdığını söylenerek olumsuz bir eleştiri ypılmıştır. Anck IV. cümlede krşılştırm ypılmdn üslupl ilgil bir beğeniye yer verilmiştir. 3. elindeki klemi eğip bükmek sözündeki eğip bükmek sözüyle bir şeyi değiştirmek nlmı verildiği göz önüne lınırs ltı çizili bu sözle gerçekleri herhngi bir nedenle değiştirmek nlmının verildiği görülür. 8. I. cümlede ustlıkl işler sözüyle beğeni dile getirilmiştir, III. cümlede toplumun lt tbksın mensup sözüyle kişilerle ilgili bilgi, IV. cümlede bu nedenle sözüyle III. cümleyle ilgili sonuç, V. cümlede şk ve günlük yşm içerik, kendine hsdil sözüyle üslup verilmiştir. Anck II. cümlede olumsuz bir durum söz konusu değildir. 4. Verilen cümleye göre lım gücünü etkileyen fktörün ekonomideki olumsuz gelişmeler olduğu söylenmiştir. Bu nedenle cevp B dir. 1 9. Prçd emin olmk vurgulnmıştır ve her yerde olmk hiçbir yerde olmmktır sözü göz önünde tutulurs sıl nltılmk istenenin ne istediğini bilen kişi dileğine ulşır sözü olduğu görülür.
10. Yüklemin nlmını durum bkımındn bildiren sözcükler zrflrdır. Yükleme soruln nsıl? sorusun cevp verirler. Bu bilgilere göre yıllr sonr görüşen iki dost birbirine sevinçle srıldı cümlesinde srıldı yüklem, nsıl srıldı?, sevinçle srıldı sözleri zrf olrk bulunur. 15. Prçd ikili süreçten bhsedilmiştir. İkinci süreç içindeki kvrmlrın çıklmsı IV. cümlede verildiği için IV. ve V. cümle yer değiştirmelidir. 11. Cümlede zmn nlmı tşıyn sözcüğü bulmk için yükleme ne zmn? sorusu sorulmsı gerekir. Bu bilgilere göre de sen ğlrken onun d gözleri dolmuştu cümlesinde dolmuştu yüklem, ne zmn dolmuştu? sen ğlrken ise zmn bildiren sözlerdir. 16. Prçnın giriş bölümü genel bir yrgı nlmı tşıdığındn IV. cümledir. Cümlelerin sonundki ifdelerle bir diğer cümlenin bşındki ifdelerin birbirini tmmlmsı gerekmektedir. Bun göre doğru sırlm IV - I - V - III - II şeklinde olur. 1. A, B, C ve D seçeneklerinde eş görevli sözleri yırmk için virgül kullnılmıştır. Anck E de sırlı cümleler virgülle yrılmıştır.... döngüsündeyim yşmın,... bkıyorum. yüklem yüklem 17. yşnnlrın iç yüzünü bilmeden yorumlmmlısın cümlesinden, yorumlmmlısın sözüne neyi yorumlmmlısın? sorusu sorulduğund cevp lınmıyor. Dolyısıyl bu sözün bşın yşnnlrı getirmelidir. 13. Cdde, sokk, meydn, bulvr gibi özel isimleri belirtilen sözcükler büyük hrfle bşlr. Kızıly meydnınd sözcüğü ynlış yzılmıştır. 18. Prçnın bşrıyı yklynlr kendini tnıyn, beklentilerini bilen insnlrdır sözü göz önüne lınırs prçd sıl nltılmk istenenin özelliklerinin frkınd oln insnlr bşrıyı yklr olduğu görülür. 14. Türkçede sert ünsüzle biten sözcüklere gelen c, d, g sesleriyle bşlyn ekler, sert ünsüzlere benzeyerek ç, t, k seslerine dönüşür. Bu bilgilere göre bury gelmekdeki mcımız size sorumluluklrımızı nltmkdı cümlesinde hem gelmekdeki sözcüğünde hem de nltmkdı sözcüğü ynlış yzılmştır. 19. Prçnın genelinde sntçı dn bhsedildiği hâlde III. cümle sdece teknoloji yle ilgilidir, düşüncenin kışını bozmktdır.
0....özellikle kırsl lnlrdkini gözlemleyip nltmkt sözüyle gözlem yeteneğinin kuvvetli olduğu n, yenilikçi fikirleri bşrıyl ynsıtmsı onu büyük ustlr rsın yükseltmiştir sözüyle şiirdeki yerini her geçen gün sğlmlştırdığı n, tüm çevrelerde hyrnlık uyndırdı sözüyle beğeni topldığın, bugün de ynı coşku ve bşrıyl devm etmektedir sözüyle çlışmlrın istekle devm ettiği ne ulşbilirsiniz. Anck prçdn geleneğe sıkı sıkıy bğlı kldığı bilgisine ulşılmz. 4. insncıl hiçbir felsefenin, insnın insn kötülük etmesine izin vermesini nlymm ben sözü göz önüne lındığınd prçd sıl nltılmk istenilenin insncıl felsefelerin kökeninde insn kötülük ypmk yoktur olduğu görülür. 1. konuşurken ynlış yptıklrınd çevreleri trfındn uyrıldıklrı d olur çocuklrın Türkçeyi doğru ve düzgün kullnmlrı için yeterli değildir sözleri göz önünde bulundurulurs prç onlr dilin temel kurllrının düzenli ve sistemli şekilde öğretilmesi gerekir şeklinde sürdürülmelidir.. sntçının ve ydının işlevi nedir? sözüyle görev beklenebilir mi, beklenemez mi? sözleri göz önüne lındığınd prçnın nltım biçiminin trtışm olduğu görülür. 3. kendi vrlıklrını güven ltın lmyı birbirine krşı düşmnlıkt, svşt, kn dökmekte görmek sözüyle svşlr güvenlik gerekçesine bğlnrk ypılmıştır sözüne ve insnlr vrlıklrını ynlış yollrl güvenceye lmy çlışmışlrdır sözüne, uygrlığın, ilerleme ve gelişme düşüncesinin mcı birbirini yok etmek demek değildir sözüyle uygrlık öldürmeyi mç edinmek değildir sözüne, insnlr neden şimdiye kdr insnlrın kurtuluş ve mutluluğunun sırf dostluk ve eşitlik olduğunu nlymdılr? sözüyle insnlrın mutluluğu olumlu ve güzel duygulrd sklıdır sözüne ulşbiliriz. Anck prgrftn Pek çok insn ortk tehlike krşısınd tek yumruk olmyı bşrmıştır sözü çıkrılmz. 5. Prçnın bütününde Tnpınr dn bhsedilirken II. cümlede genel olrk sntçı dn bhsedilmiştir. Bu durum, kışı bozmuştur. 6. Prçnın ilk bölümünde... ışık hızının sbit olduğu söylenir... ifdesi prçnın özellikle Işık hızı sbit midir? sorusun cevp olrk yzıldığını orty koymktdır. Diğer seçeneklerdeki sorulrın cevbı prçd bulunbilir nck giriş bölümünü krşılmmktdır. 7.... en yüksek ile krşılştırm, rştırm sonuçlrı ile syısl verilere ve bilimsel sonuçlr,... herkesin bildiği rkmdn dh yvştır. ile ynlış bilinen fikirlere yer verilmiştir. Prçd tnım cümlesi yoktur. 3
8 30. SORULAR AŞAĞIDAKİ BİLGİLERE GÖRE ÇÖZÜLMÜŞTÜR. l. Tblo ALES DGS KPSS YDS A C B F E D ll. Tblo ALES DGS KPSS YDS A B F C E D E ile D öğrencisi YDS kursun kyıt yptırmıştır. B ile C öğrencisi ynı kurs kyıt yptırmdıklrındn C öğrencisi KPSS yd DGS kursun kyıt olmuştur. R 5 1 J 5 7 N V 31. - : - + 4 3 6 K O S ` j ` 1jO T L P W X 5 1 10 + 7 - : > -e 4 6 oh R 5 1 V 17 - : - 4 1 6 S `6j W T X 5 1 1-17 - : G 4 6 5 1-5 - : 4 6 5 1 6 -. 4-5 5 6 56 14 + 0 0 5 `10j l. tblod C ALES kursun kyıt yptırsın ll. tblod KPSS kursun kyıt yptırsınlr. 8. l. tblodn DGS ve KPSS kursun B ve F y d ll. tblodn B F C kişileri kyıt yptırmış olbilir. 4 3. 04, 100 3. 3 10 6 6. 3 b. 10 5 ` 5 j c 4x + 5 4x + 1-7 33. x + 3 x + 3 4 x 3 7 x 3 4 7 yi bölen syılr { 1, 7, 1, 7} 7 x 3 9. l. ve ll. tblolr C nin durumun göre sırlm ypıldığındn diğer 5 kişinin hngi kurs kesin yzıldığı bilinmektedir. x+ 3-1, x+ 3-7, x+ 3 1, x + 3 7 x - 4 x - 10 x - x 4 ( 4) + ( 10) + ( ) + 4 1 olur. 30. Yukrıdki l. tbloy göre KPSS kursun iki kişi değil 1 kişi kyıt yptırmıştır. 34. 5b + 3 + b bc + 3 5b+ 3 + b bc + 3 6 b bc c 6 4
35. 6 3 9 9 x - 1 3 6 1. 9 9 x - 1 x 1 x 3 39. 3x+ x-4 x + 3-1 x 4 önüne lrk çıkr. x + 3 ise ynen çıkr. 3x-`x-4j 3x- x+ 4 x + 3-1 x + x + 4 ` x + j x + x + 36. 87b syısını 4 e bölmek için son iki bsmk 0, 4, 8 olmlı bu durumd; syının 9 ile tm bölünebilmesi için b 0 iken 1, 37. b 4 iken 6 b 8 iken olur. Bun göre, en küçük değeri + b 1 b `j + b `bj 40. - J 1 1 N. - - K ` - j `j O L P - - -. f `- j p - - -` -j -.. `- j `- j 1 + b b `+ j + `- j `+ j`- j 4+ 4 + + 4-4 + 1 6 4-38. 3 x +. 3 x + 1 63 3 x (1 +. 3) 63 3 x (7) 63 3 x 9 ise 3 x 3 x 41. x y 4xy x y y + x `x j y k ise x, y b olsun 4 4 x + y + b `- bj + b x. y b. b. x - y k +. x. y `4xyj +. `xyj x. y `xyj 16x y + x y 18x y 18 x y x y 5
4. 4 kişi 1.. 3. 4. Ø Ø Ø Ø A A A A + + + 150 1 4 8 ( 8) ( 4) ( ) 15A 150iseA 80 8 45. İşlem kolylığı için syı 100x olsun. 45x + 5 60x 7 1 15x 4 x 5 4 Syımız 100. 80 5 3 kişi 1.. 3. A + A A + 80 + 40 + 0 4 140 5 % 5 80. 0 100 43. Nisn 1.. 3. Ø Ø Ø x x x 7x + + 1 4 4 ( 4) ( ) Myıs 1.. Ø Ø y + y 3y Burdn 7x 4 7 7 x 7 ise. 3y 9 4 3 y 9 3 Nisn Myıs Ø Ø k 3k %50 rtmıştır. x k dr. y 3k 44. Mrt x %60 zmlı 160 Temmuz x. B 100 46. Ağç syısını sbit llım ve A diyelim. _ Idurum. A. `1j + 1olur. b ` eşittir. II. durum `A- 1j b A + 1 (A 1) A + 1 A A 3 47. Alış fiytı x olsun. Stış fiytı y olsun. 15. x 10. y x k y 3k olur. k y lıp 3k y stıyor. k kdr kârı oluyor. k k kârı olurs 100? k. 100? % 50 k Temmuz 1.. 3. 4. Ø Ø Ø Ø B + B B B 15B + + 450 ise 4 8 8 15B 8. 450 Ş B 40 dır. 160 Temmuz x. B 100 x. 160 40 ise x 150 dır. 100 Mrt 1.. Ø Ø x + x 150 150 + 5 ücretödenir. 6 48. 4 klf 5 günde tmmını yprs 1 klf? günde bitirir. Ters orntı vrdır. 4. 5? 0 günde 1 5 ust 3 günde bitirirse 1 ust? günde ypr. Yine ters orntı vrdır. 5. 3? 15 1 ise 1 ust 1 klf 6 gün çlışırs J 1 1 N 6 7 4 7 + 6. 0 15 olur. 60 60 10 K `3j `4jO L P
49. A Y S G L A L A Y S G Y A Y S G L S Y S G L A G S G L A Y L G L A Y S Tblonun birim elemnı; Y dir. -1-1 [ K_ [ A_ ( Y_ A )]] _ S G.. [ K_ [ A_ ( Y_ S)]] _ A G 144443. [ K_ [ A_ S]] _ A G 144443. [ K_ Y] _ A G 144443. Ldir. 5-54. sorulr şğıdki bilgilere göre çözülmüştür. Yndki üç ktlı Den kulesi 3 + 5 + 7 15 S S S V 3. kt. kt 1. kt toplm thtblok Burdn K Y L ise K L dir. 50. Genel durum: 6 kişi olduğun göre 6! 70 dir. İstenen durum: 3!. 3! 6. 6 36 dır. 13 13 Ø Ø 36 Olsılık 70 ilk 3 te Burk, Cenk Tun 1 dir. 0 Diğer 3 kişinin dizilimi 5. 3+5+7+...+x x - 3 + 1 80 x 161 1. kt için gerekli tht bloklr 161-3 161+ 3 3+5+7+...+161 e + 1 o. e o 80. 8 6560 det 51. 60 litre % tuz ise tuz miktrı 60 100 10b 10 litre % b tuz ise tuz miktrı 100 60 10b + 100 100 c Toplm orn 180 100 60+ 10b c 100. 180 100 60+ 1 0b 180c 53. 3 + 5 + 7 +... + 9 9-3 + 1 14 kt 6 + 1b 18c + b 3c + b 3c 0 54. 3 + 5 + 7 +... + x x - 3 + 1 50 x 101 1. kt için tht blok gereklidir. 7
55. 3. x +. y 4 doğrusund y 0 için x 8 x 0 için y 4 dır. 58. X 5 dk 0 tne, dk 5 0 4 tne 4 6 y 144444444443 10 br 0 8 6 4 10 br 144444444443 4 4 6 vey -6.. 6 4-6 4 4tür. - 4tür. x Y 6 dk 30 tne, dk 30 5 tne 6 60 Z 10 dk 60 tne, dk 6 tne en çok 10 T 0 dk 110 tne, dk M 5 dk 15 tne, dk 110 5,5 tne 0 15 5 tne 5 nın lbileceği syı değerlerinin çrpımı 4. ( 4) 16 dır. 59. Y ile M dkikd 5 tne ürettikleri için eşittir. 56. D A F h 1 G E h BG h1 Burdn tü. r GE h 3 B C A(DEGF) A(AFGB) + h. e o. h 1 h1 ise 3 h h h 1 3 tü. r 60. X mkinesi 1 stte 5 dk 0 ise doğru orntı 60 dk? 60. 0? 40 tne 5 57. A B D 60 70 E x WA+ XC+ WB 180 70 + 50 + B W 180 F 50 BW 60 % DE yyı 180 B 180 60 10 ypr. x çısıd DE yyının yrısı olur. 10 60 C T mkinesi 0 dkikd 110 tne doğru orntı 60 dkikd? 60. 110? 330 tne 0 Toplm 330 + 40 570 tne M mkinesi 5 dkikd 15 tne doğru orntı? 570 tne 5. 570? 114 dk 15 8
DENEME - 9 GENEL KÜLTÜR ÇÖZÜMLERİ 1. Türklerin ilk devlet örgütlenmesi Ort Asy d Hunlr ile orty çıkmıştır. Hun Devleti nin ünlü hükümdrı Mete Hn kurduğu düzenli ordu ile dğınık Türk boylrını bir ry toplmıştır.. Türk-İslm devletlerinde Büyük Selçuklu Döneminde şekillenen ikt sisteminin birçok yönü vrdır. Bu sistemde toprk gelirlerine göre bölümlere yrılmıştır. Mülkiyeti devlete it oln toprğın geliriyle devlet memuru ve skerlerin mşlrı ödenir. Gelirin bir kısmıyl sker beslenir. Bu sker brış zmnı ülkede syiş ve güvenliği sğlmktdır. Vergi işlerinin düzenlediği bu ypıd hzineden pr çıkmdn sker beslenmekte olup bu d hzine hrcmlrını zltmktdır. Bu sistemin diğer bir yönü ise devletin merkezi otoritesini güçlendirmesidir. 3. Andolu Selçuklu Devleti bulunduğu konum nedeniyle ticret yollrı üzerindedir. Bu nedenle ticretin cnlı tutulmsı ve güven içinde sürdürülmesi için çeşitli çlışmlr ypılmıştır. Alınn vergiler düşük tutulmuş, yol güvenliği sğlnrk kervnsry ypımın önem verilmiştir. Ayrıc tüccrın mllrının çlınmsı y d zrr görmesi durumund bütün msrflrı devlet krşılmış ve bunu bir zorunluluk hline getirmiştir. Böylece bütün ticri mllr devlet grntisine lınrk düny trihinde ilk kez sigort sistemi uygulnmıştır. 4. Osmnlılrd kimin, nsıl pdişh olcğının belirlenmesi verset sistemi ile ilgilidir. (tht çıkm sistemi) Rejimin değişmesinin verset değişiklikleri ile ilgisi yoktur. Bu değişiklik I. Meşrutiyet ile gerçekleşecektir. Teokrtik (dinî) ypının değişmesi, nck cumhuriyetin ilnındn sonr liklik çlışmlrı ile olcktır. 5. 1486 yılınd ilk önce Portekizli denizci Brtelmi Diz Ümit Burnu nu keşfetmiş, ynı yıl Vsco d Gm Ümit Burnu nu geçerek Hindistn ulşmyı bşrmıştır. Bhrtın nvtnı ve Bhrt Yolu nun bşlngıç noktsı Hindistn dır. Vsco d Gm nın Hint Deniz Ticret Yolu nu keşfetmesiyle Portekiz, Hint Okynus und üstünlük kurmuştur. 6. Osmnlı Devletinde kuruluş döneminden itibren sınırlrın genişlemesiyle; ülke eyletlere yrılmış, ekonomik teşkiltlnm ile bunu korumy yönelik tedbirler lınmış, skeri teknolojilerin geliştirilmesine yönelik çlışmlr orty konulmuştur. Sınırlr bğlı olrk Krdeniz ve Akdeniz hkimiyetleri orty çıkmıştır. Bu denizler Türk gölüne dönüştürülmüştür. Hkimiyet nlyışı ise ilk kez I. Murt Döneminde ve rdındn II. Mehmet, I. Ahmet dönemlerinde değişime uğrmıştır. Bu durum sınırlr bğlı değildir, merkezi otoriteyi güçlendirmeye yöneliktir. 7. Lonc Teşkiltınd; Ust-çırk ilişkisi bir eğitim fliyetinin olduğunu gösterir. Ciht hreketi ile ilişkileri olmsı dh çok dini yym düşüncelerine öncelik ettiklerini gösterir. Devlet ile ilişkilerin belirlenmesi esnf kuruluşlrının siysi otorite ile ilişkilerini geliştirmeye çlışmlrı ile ilgilidir. Müslümn olnlrın üye ypılmsı dinî düşünceler ile ilgilidir. Üretilen ürünün klite ve fiytının belirlenmesi birbirleri ile rekbeti önlemeye yöneliktir. Çünkü fiytı üreticiler değil bir merkez belirlemektedir. 8. Osmnlı Devleti nin klsikleşmiş eğitim kurumun Medrese denir. Medreselerde XVII. yüzyıld Beşik Ulemlığı nlyışının uygulnmsı üzerine yeteneğe göre değil dm kyırm, iltims yöntemleri ile öğreticiler belirlenmeye bşlnmıştır. 9
9. Snyi Devrimi XVIII. yüzyıldn itibren Avrup d orty çıkmıştır. Osmnlı Devleti bu gelişmeleri tkip edemedi. Ülkede snyi tesisleri çılmdığı için snyi devletlerinin pzr konumun dönüşmüştür. Osmnlı Devleti snyileşemediği için dh çok hm mddelerini stıp işlenmiş mllr lmy çlışmıştır. Snyi Devrimi sonrsı Osmnlı ülkesine ucuz snyi mllrı girerken yerli ekonominin üretimdeki pyı zlmıştır. 13. Svşı Osmnlı kybetmiş, blkn devletleri Osmnlı Devleti nden ldıklrı toprklrı pylşırken rlrınd nlşmzlık çıkmış bu d II. Blkn Svşı n neden olmuştur. II. Blkn Svşı Svşı: Bulgristn ile Sırbistn, Yunnistn, Krdğ, Romny rsınd yşnmıştır. Osmnlı Devleti sdece Bulgristn l mücdele ederek Edirne ve Kırklreli ni geri lmıştır. 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlşmsı Antlşmy göre Osmnlı ordulrı terhis edilmeye bşlndı. 10. 1808 Sened - i İttifk 1839 Tnzimt Fermnı Herkes knunlr önünde eşittir. Askerî işler yeniden düzenlenecektir. Rüşvet ve iltims ysklncktır. Herkes gelirine göre vergi verecektir. 1856 Islht Fermnı 1876 I. Meşrutiyet Hlkın sınırlıd ols devlet yönetime ktılımı sğlnmıştır. 11. İtly 1870 yılınd siysi birliğini tmmlmıştır. Belirli ornd snyileşmesini tmmldıktn sonr, snyisi için hm mdde ryışın geçecektir. İtly bu mçl Osmnlı Devleti nin toprğı oln Trblusgrp 1911 yılınd sldırmıştır. 1. Dömeke Meydn Svşı: 189 Edirne Antlşmsı ile bğımsızlığını elde eden Yunnistn Megoli İde mcını hyt geçirmek için Etnikietery Cemiyetini kurmuştu. Bu cemiyetin kışkırtmlrı sonucund 1896 d Girit te isyn çıktı. Müslümn Türklere uygulnn zulüm krşısınd Osmnlı Devleti nde büyük tepki uyndı. İsyn sırsınd Yunnistn Girit e sker çıkrdı. Bu durum Osmnlı -Yunn Svşı nın çıkmsın neden oldu. Yunn ordusu Dömeke Meydn Svşı nd ğır bir yenilgiye uğrtıldı. (1897) I. Blkn Svşı: Osmnlı Devleti ile Bulgristn, Yunnistn, Sırbistn ve Krdğ rsınd yşnmıştır. İtilf Devletlerinin işgli bşldı. Ock 1919 Pris Brış Konfernsı İzmir'in, Akdeniz bölgesinin ve Güney bölgelerin işgl krrı lındı. 15 Myıs 1915 İzmir işgl edildi ve Kuvyımillîyeler kurulmy bşlndı. Kuvyımillîyeler İhtiyçlrını hlktn krşılr Silhlı, bölgesel direniş örgütleridir. Düzensiz birliklerdir. İzmirin işgli olrk orty çıkmışlrdır. İhtiyçlrını hlktn krşılrlr. 14. Amsy Genelgesi nde; İstnbul Hükûmeti (Dmt Ferit yönetiminde idi) üzerine düşen sorumluluklrı yerine getirememektedir. Bu durum milleti yok syıyor. Yürütme işlemlerinin (hlk dın) yerine getirilmesi için her türlü etki ve denetimden uzk ulusl bir kurul kurulmlıdır. hükmü Temsilciler Kurulu nun kurulmsı fikrini orty koyr. Kurul Erzurum Kongresi nde 9 kişilik bölgesel mçlı kurulur. Sivs Kongresi nde ise 15 kişi ile tüm yurt dın yürütme işlemlerini ypr hâle getirilir. 15. Meclis kplı olduğu zmnd İstnbul Hükûmeti, hlkın egemenliğine bğlı olmdn denetimsiz krrlr lıyor ve uyguluyordu. Meclisin tekrr çılmsının istenmesi hlkın seçtiği milletvekillerinin mecliste hükûmet fliyetlerini kontrol etmeye ve hlk dın krrlrın lınmsın yöneliktir. 10
16. Son Osmnlı Mebusn Meclisi Bu meclis Miskımillî krrlrını lınc, İtilf Devletleri İstnbul'u resmen işgl ettiler ve pdişh meclisi kpttı. Hükümetin bşınd Ali Rız Pş yerine Dmt Ferit'i yeniden getirdiler. 3 Nisn 190 TBMM çıldı. 4 Nisn 190'de Meclisin üzerinde bir güç yoktur, krrı lındı. Böylece İstnbul'dki hükûmet meclis trfındn yok syıldı. 19. Tevhiditedrist Knunu Æ 194 Æ Türk eğitiminin Millî Eğitim Bknlığı çtısı ltınd milliyetçilik nlyışın uygun olrk progrmlnmsının n temellerini oluşturur. Öğretmen okullrı Æ Eğitim ve öğretim verecek bireylerin millî eğitim nlyışı içerisinde eğitim ve öğretim lmlrın yöneliktir. Medeni Knun Æ 196 Æ Hukuk birliğini sğlmy yöneliktir. Eğitim ile bir ilgisi yoktur. 17. KURTULUŞ SAVAŞI'NIN ÖRGÜTLENMESİ Hvz Genelgesi Genelge IX. Ordu Müfettişi Mustf Keml trfındn hzırlndı. Erzurum Kongresi Mustf Keml sivil olrk kongreye bşknlık yptı. Amsy Görüşmeleri Mustf Keml Temsilciler Kurulu bşknı olrk görüşmeye ktıldı. Son Osmnlı Mebusn Meclisi çıldı. - Mecliste Müdf-i Hukukçulr, Felhı Vtn dı ile bir grup kurdulr. Mustf Keml Ankr'd klmıştı. - Meclis Miskımillî krrlrını lınc kptıldı. Amsy Genelgesi - Genelge IlI. Ordu Müfettişi Mustf Keml trfındn hzırlndı. - Genelgeyi Kzım Krbekir (telgrfl) Ruf, Rfet, Ali Fut beylerde imzldı. Sivs Kongresi Mustf Keml Temsilciler Kurulu bşknı olrk ktıldığı kongreye bşknlık etti. Temsilciler kurulu Ankr'y geldi. - Mustf Keml burd kldı. TBMM'nin çılmsı - Son Osmnlı Meclisi kptılınc Ankr'd yeni meclis çıldı. (3 Nisn 190) - 4 Nisn 190'de Mustf Keml Meclise bşkn seçildi. 18. Kpitülsyonlr, Osmnlı Devleti nin uzun yıllrdn beri Avruplı Devletlere tnıdığı ekonomik yrıclıklrdır. Bu yrıclıklr zmnl siysi ve hukuki sorunlr d doğurmuştur. Yeni Türkiye nin kpitüls- yonlrı kbul etmesi siysi, hukuki, ekonomik bğımsızlığı zedeleyecektir. Bu çıdn kpitülsyonlr tmmen kldırılmy çlışıls d, kpitülsyonlrdn hk eden devletler de bu hklrının devmını istemektedirler. Kpitülsyonlr Yeni Türkiye nin bir bğımsızlık sorunu idi. Bu sorun Lozn d Türkiye lehine çözümlendi. 0. Teşvikisnyi Knunu Æ 197 Æ Ybncılrın ülke içerisindeki ekonomik gücünü kırmk, dış bğımlılığı zltmk için Türk özel girişimcisinin desteklenmesi yönünde bir knundur. Ulusçuluk milliyetçilik ile doğrudn ilgilidir. Erknıhrbiye Vekleti nin kptılmsı Æ 194 Æ Ordunun siyset üzerindeki etkinliğini ortdn kldırmk için ypılmış bir girişimdir. Ulusçuluk ile bir ilişkisi yoktur. Tmmen demokrsinin sivilleştirilmesine yöneliktir. Türk Trih Kurumu Æ 1931 Æ Türk trihinin kökenleri, kültürel özelliklerinin bilimsel olrk rştırmsı için kurulmuş bir kurumdur. Doğrudn ulusçuluk ile ilgilidir. 1. Mustf Keml sırsıyl; Mhlle Mektebi Şemsi Efendi İlkokulu Selnik Mülkiye Rüştiyesi Selnik Askeri Rüştiyesi Mnstır Askeri İddisi İstnbul Hrp Okulu İstnbul Hrp Akdemisinde öğrenim görmüştür.. Şeyh Sit İsynı Æ 195 Æ Rejim ve liklik krşıtı bir olydır. Oly kıs sürede tüm Güneydoğu Andolu yu etkisine lmıştır. İsynı dışrdn İngiltere desteklemektedir. Çünkü ynı günlerde Türkiye ile İngiltere rsınd Musul sorunu yşncktır. Türkiye nin Musul u kybetmesi Şeyh Sit İsynı ile ilişkilendirilebilir. Anck 11
soru kökünde bu yönde bilgi yoktur. Yni sorud verilen bilgiden iç olylrd yşnn olumsuzluklrın dış politikyı d etkilediği ne yönelik bir bilgi yoktur. Ali Fethi Bey Hükûmeti nin isynı bstırmmsı sonucu, Hükümete gelen İsmet Bey döneminde Tkririsükûn Knunu çıkrtılıp, İstikll Mhkemelerini yeniden kurulmuştur. Bu gelişme Meclisin yrgı yetkisini kullndığını gösterir. Şeyh Sit İsynının Meclis çlışmlrını kstmsı söz konusu değildir. 190 den beri TBMM seçim dönemleri hriç çlışmlrın rlıksız devm etmiştir. 3. 1930 lu yıllrd Almny ve İtly nın izlediği politik; 4. 1934 Blkn Antntının imzlnmsı 1936 Montrö Boğzlr Sözleşmesinin imzlnmsı 1937 Sdbd Pktının imzlnmsı 1939-1945 II. Düny Svşı nın çıkmsın neden olmuştur. Milletler Cemiyeti ise 190 de Cenevre merkez olmk üzere düny brışını korumk için kurulmuştur. III II Uluslcılık Türk dili üzerine çlışmlr Cumhuriyetçilik Sltntın Kldırılmsı I Liklik Tekke-Türbe ve Zviyelerin kptılmsı Hlkçılık IV Soydı Knunu 6. 1949 d Çin de komünistler, Sovyet Rusy nın d desteğiyle milliyetçileri mğlup edip ülkede komünist rejimi kurdulr. Vietnm Svşı sonrsı komünist oln Kuzey Vietnm ın 1975 yılınd Güney Vietnm ı ele geçirmesiyle iki devlet 1976 d birleşerek Vietnm Sosylist Cumhuriyeti dını ldı. İspny d ise Frnco öncülüğünde milliyetçiler, 1939 yılınd Mdrid i ele geçirip Cumhuriyetçileri mğlup ederek iktidrı ele geçirmişlerdir. 7. Bğımsız Devletler Topluluğu (BDT), SSCB nin dğılmsının rdındn 1 Arlık 1991 de Almtı Zirvesi sonucu 11 Cumhuriyetin (Azerbycn, Ermenistn, Belrus, Kzkistn, Moldov, Kırgızistn, Rusy, Tcikistn, Türkmenistn, Özbekistn, Ukryn) ktılımı ile kurulmuştur. TİKA (Türk işbirliği ve Klkınm İdresi Bşknlığı) 4 Ock 199 de bşt Türk dilinin konuşulduğu ülkeler ve Türkiye ye komşu ülkeler olmk üzere; gelişmekte oln ülkelerin klkınmlrın yrdımcı olmk, bu ülkelerle ekonomik, teknik sosyo-kültürel ve eğitim lnlrınd işbirliğini geliştirmek mcıyl kuruln bir teşkilttır. Türkiye nin girişimi ile 19 Arlık 1990 d Ankr d ypıln toplntıyl temelleri tıln Krdeniz Ekonomik işbirliği Teşkiltı (KEİ) Antlşmsı, 5 Hzirn 199 trihinde İstnbul d düzenlenen Zirve Toplntısınd imzlnrk resmen işlerlik kznmıştır. 1996 d Çin, Rusy, Kzkistn, Kırgızistn ve Tcikistn ın Şnghy Beşlisi dı ile kurduklrı işbirliği ypılnmsı 001 de Özbekistn ın ktılımıyl Şnghy İşbirliği Örgütü dını lmıştır. 5. 1950-1960 yıllrı rsınd Türkiye de Demokrt Prti yönetimde bulunmuştur. Bu dönemde Attürk leyhinde işlenen suçlr knunu çıkrılmış, İstnbul d 6-7 Eylül olylrı yşnmış, Hlkevleri ve Köy Enstitüleri kptılmıştır. 1958 yılınd ise IMF den ilk dış borç lınmıştır. Milli Klkınm Prtisi ise 1945 yılınd Nuri Demirğ trfındn kurulmuştur. 8. Türkiye 36 4 Kuzey Enlemleri, 6 45 Doğu Boylmlrı rsınd yer lır. Verilen coğrfi koordint sisteminde kuzeydeki 30 40 rlığı ile doğudki 30 40 rlığınd Türkiye nin toprğı bulunur. 9. Sorud verilen A, B, C, D seçeneklerindeki özellikler iklim ile ilgilidir. Anck krsu hvzlrının dr vey geniş olmsı o yerdeki yer şekilleri ile ilgilidir. Krdeniz de yer şekilleri engebeli olduğu için krsu hvzlrı drdır. 1
30. Ksırglr tropikl kuşktki okynuslr üzerinde doğrk kr kütlelerini etkileyen şiddetli rüzgârlrdır. Ülkemizde şiddetli rüzgârlr görülmesine rğmen Tyfun, Ksırg niteliğindeki şiddetli fırtınlrın görülmemesi tropikl kuşkt, okynus kıyısınd bulunmmsı ile lklıdır. 36. Türkiye nin özellikle btı bölgeleri şırı göç lmktdır. Bu tür lnlrd B, C, D, E seçeneklerindeki sorunlr meydn gelmektedir. Anck bu lnlrd şırı nüfuslnmy bğlı olrk işsizlik sorunu olurken iş gücü sorunu yşnmmktdır. İş gücü sorunu çlıştırck elemn sıkıntısının olmsıdır. 31. Sld, Suğl, Kovd Æ Akdeniz de yer ln krstik oluşumlu göllerdir. Hçlı, Erçek, Vn Æ Doğu Andolu d yer ln volknik set oluşumlu göllerdir. Durusu (Terkos) ve K. Çekmece Æ Mrmr d yer ln kıyı set (Lgün) gölleridir. 3. Verilen ock yı indirgenmiş sıcklık ortlmlrı hritsınd en düşük sıcklıklrın Kuzey Doğu Andolu d görülmesi; kuzeyde yer lmsı (enlem) ve kr- sllık (denizden uzk olm) ile çıklnır. Hritdki sıcklık değerleri indirgenmiş olduğu için yükseltinin etkisi yok syılmlıdır. 33. Sorud verilen nüfus ile ilgili A, C, D ve E seçeneklerindeki bilgiler doğrudur. Anck B seçeneğinde verilen bilgi ynlıştır. Türkiye nin kıyı bölgeleri içerisinde ylnızc Mrmr ve Ege Bölgeleri nin nüfus yoğunluklrı Türkiye ortlmsının üzerindedir. Krdeniz ve Akdeniz in nüfus yoğunluğu Türkiye ortlmsının ltınddır. (014 yılı Nüfus syımı verilerine göre) 37. Hyvnsl verim hyvn bşın lınn et ve süt miktrıdır. Türkiye de mer-otlk hyvncılığı yygın olrk ypıldığı için hyvnsl verim düşüktür. Bu durumun değiştirilebilmesi için; hyvn soylrının ıslh edilmesi, erken kesimin önlenmesi, besi hyvncılığının yygınlştırılmsı, yem ve dmızlık hyvn lımı için kredi desteğinin verilmesi gerekmektedir. Türkiye de hyvn syılrı yeterlidir. Hyvn syılrını dh d rtırmk üretimi rtırbilir nck verimi rtırmz. 38. Hritd gösterilen dğlr genel olrk doğu-btı yönünde uznmktdır. 34. Ülkemizdeki şehirler fonksiyonlrın göre; trım, mden, turizm, snyi... kentleri olrk gruplndırılır. Seydişehir Æ Boksit, (Alüminyum işletmesi) mden şehri Divriği Æ Demir (Demir-çelik işletmesi) mden şehri Murgul Æ Bkır (Bkır işletmesi) mden şehri Btmn Æ Petrol (Petrol işletmesi) mden şehri özelliği tşımktdır. Gölcük ise (İzmit) bir snyi kentidir. Bu uznış sonucund (Akdeniz ve Krdeniz kıyılrınd kıyı çizgisine prlel) kıyılrdki denizel, iklim etkileri (nemlilik) iç kesimlere girememekte ve iç kesimlerde krsl iklim görülmektedir. Krsl iklimlerde yetişmeye uygun oln buğdydır. Bun bğlı olrk ülkemizde yygın olrk yetiştirilebilir. 35. Toplm Nüfus Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu Trım Alnı Bun göre ülkemizdeki fizyolojik nüfus yoğunluğunun 1970 den 014 yılın kdr sürekli rtmsı toplm nüfusun rtmsı vey trım lnlrının zlmsı ile mümkündür. 39. Üçüncül ekonomik fliyetler hizmet sektörü olrk d dlndırıln, turizm, ticret ve ulşım gibi fliyetlerdir. Verilen illerden turizmin gelişmişliği ile Antly d üçüncül ekonomik fliyet gelişmiştir. 13
40. Hritd gösterilen lnlr ülkemizde kurklık ve erozyonun etkili olduğu bşlıc lnlrı göstermektedir. 41. Kony-Seydişehir de Boksit mdeni işlenerek Alüminyum elde edilir. Artvin - Murgul d ise Bkır mdeni işlenir. 4. Dış ticret hcmi, dış lım ve dış stımın toplmıdır ve bu hcmin en z olduğu yıl, verilen yıllrd 005 tir. Dış ticret çığı dış lımın dış stımdn fzl olmsıdır ve bun göre verilen tüm yıllrd dış ticret çığı olmuştur. 005 den 008 e kdr dış lım ve dış stım sürekli olrk rtmıştır. Dış ticret çığının en z olduğu yıl ise (rdki frkı en z) 009 dur. E seçeneğinde verilen hiçbir yıld dış ticret toplmı 00 milyr dolrı geçmemiştir bilgisi ynlıştır. 005 yılındki tüm yıllrd ticret toplmı 00 milyr dolrı geçmiştir. 43. Siysi hritlr idri sınırlrın gösterildiği (ülke bölge, bölüm, il, ilçe vb.) hritlrdır. Bu tür hritlrdn ilçelere, herhngi iki kent rsındki kuş uçusu uzklığın (ölçekten fydlnılrk) ulşılbilir. Anck bu tür hritlr yer şekilleri ve bitki örtüsü hkkınd bilgi vermezler. 44. Türkiye nin Avrup bğlntısınd en işlek sınır kpısı Kpıkule dir (Bulgristn) (I) Ort Doğu bğlntısınd en işlek oln sınır kpısı ise Hbur dur (Irk) (II) Srp Æ Artvin - Gürcistn Cilvegözü Æ Hty - Suriye Gürbulk Æ Ağrı - İrn Kpıköy Æ Vn - İrn Öncüpınr Æ Kilis - Suriye İpsl Æ Edirne - Yunnistn Dilucu Æ Iğdır - Nhçıvn 45. Kstik rzi ypısının yygınlığın bğlı olrk Türkiye de mğrcılık turizminin en fzl geliştiği bölge Akdeniz Bölgesi dir. Krin, Dmltş Æ Antly İnsuyu Æ Burdur Ashb-ı Keyf Æ Mersin Bllıc ise Tokt t yer lır. Doğru Cevp B 46. Doğrudn Demokrsi: Hlkın, egemenliği hiçbir rcıy gerek duymksızın doğrudn doğruy kullndığı sistemdir. Doğrudn demokrside devlet için gerekli oln krrlr, yurttşlr trfındn rcısız ve temsilcisiz olrk bizzt lınırlr. Temsili Demokrsi: Egemenliğin, ülkede gerçekleştirilen seçimler neticesinde, toplum dın belli temsilciler trfındn kullnılmsıdır. Yrı Doğrudn Demokrsi: Egemenliğin kullnılmsının toplum ile toplumu temsil eden temsilciler rsınd pylşıldığı demokrsi tipidir. Yrı doğrudn demokrsi, temsili demokrsi ile doğrudn demokrsinin bir bileşimidir. Yrı doğrudn demokrsi sisteminde egemenliğin kullnımı essen hlkın seçtiği temsilcilere verilmiştir. Anck bzı durumlrd, bir tkım rçlrl seçmenler de egemenliğin kullnılmsın doğrudn doğruy ktılırlr. Bu rçlr: Hlk oylmsı (Referndum): Ysm işlemelerinin hlkoyun sunulmsıdır. Hlk vetosu: Hlkın ysm orgnı trfındn kbul edilen bir işleme krşı hrekete geçmesidir. Hlk girişimi: Hlkın belli syıd imz toplyrk, ysm orgnın öneride bulunmsıdır. Temsilcilerin zledilmesi: Hlkın performnsındn memnun olmdığı temsilcilerini görevden lmsıdır. 14
47. Medeni Knun göre gerçek kişiler; reşit olm, yırtım gücüne ship olm ve kısıtlı olup olmm durumlrın göre dört frklı ktegoride ele lınmıştır. Bu ktegoriler; tm ehliyetli, sınırlı ehliyetli, sınırlı ehliyetsiz ve tm ehliyetsizlerdir. Ayırtım gücüne ship, reşit ve kısıtlı olmyn kişiler tm ehliyetlidir. Kurl olrk tm ehliyetli olmkl birlikte, evliler ve kendisine ysl dnışmn tnmış kişiler sınırlı ehliyetli olrk kbul edilir. Ayırtım gücüne ship küçükler ve kısıtlılr ise sınırlı ehliyetsiz ktegorisinde yer lır. tm ehliyetsizler ise yırtım gücü olmyn kişilerdir. 50. 198 Anyssı n göre siysi prti üyesi olbilmek için 18 yşını doldurmuş olmk gerekir. Bir siysi prti kurbilmek için en z 30 kişi gerekmektedir. Siysi prtilerin mli denetimini ypmk Anys Mhkemesi nin görevidir. 48. 1950 seçimlerinde uygulnn gizli (kişisel) oy, çık syım ve döküm ilkesi ile birlikte kişiler oylrını diledikleri prtiye kullnmış, kullnıln oylrın syımı d leni ypılrk seçimin demokrtik olrk ypılmsı sğlnmıştır. Serbest oy, dileyenlerin seçimlerde oy kullnıp, dileyenlerin oy kullnmdığı demokrtik devlet rcıdır. Anck Türkiye de bu ilke uygulnmmktdır. Eşit oy, oy kullnn herkesin kullndığın oyun eşit ve bir olrk kbul edilmesidir. Genel oy, ülkede seçmen niteliği tşıyn herkesin oy kullnmsı nlmın gelmektedir. 51. TBMM Bşknı, ysm meclisinin bşıdır. Cumhurbşknının görevde olmdığı süreçte on veklet eder. Aynı zmnd TBMM yi toplntıy çğırm, oturumlr bşknlık etme, TBMM nin kolluk ve idri fliyetlerini yürütme TBMM Bşknın ittir. Bşbkn TBMM Bşknı veklet etmez. 49. 1961 198 1960 Askerî müdhlesi sonucu Kurucu meclis trfındn ypılmıştır. Referndum sunulup %61,5 evet oyuyl kbul edilmiştir. Bşlngıç metni vrdır. Attürk milliyetçiliğine yer verilmiştir. 1980 Askerî müdhlesi sonucu Kurucu meclis hzırlr. Referndum sunulup %91 oyuyl kbul edilmiştir. Bşlngıç metni vrdır. Attürk milliyetçiliğine yer verilmiştir. D seçeneği ortk özellik rsınd bulunmz. 5. 198 Anyssı n göre bir kimsenin milletvekili olbilmesi için şu şrtlr ship olmsı gerekir: 1. T.C. vtndşı olmk.. Kısıtlı olmmk. 3. 5 yşını doldurmuş olmk. 4. En z ilkokul mezunu olmk. 5. Erkek dylr için skerlik görevini ypmış olmk. 6. Tksirli suçlr hriç olmk üzere 1 yıldn dh fzl hpis cezsı lmmış olmk ve zimmet, rüşvet, irtikp gibi suçlrdn hüküm giymemiş olmk. Bunun ynınd tutuklu oln kişiler cezlrı kesinleşmediği için hüküm giymişler rsınd syılmmıştır. 15
53. Olğnüstü hâl ve sıkıyönetim süreleri TBMM trfındn dörder ylık periyotlrl uztılbilir. Olğnüstü hâl ve sıkıyönetime krr verme yetkisi ise cumhurbşknı bşknlığındki Bknlr Kurulunc iln edilir. 57. Hzine Müştesrlığı Türkiye nin dış borç yönetiminden sorumludur. 54. 1961 Anyssı n ypıln 1971 değişikliği ile Bknlr Kurulu n, TBMM den bir yetki knunu lmk ve Resmî Gzete de yyımlndığı gün tekrr TBMM nin onyın sunulmk koşulu ile, knun hükmünde krrnme çıkrm yetkisi verilmiştir. 58. IMF ve Düny Bnksı n lterntif olrk kuruln klkınm bnksı kısc BRICS olrk dlndırılmktdır. Bnkyı Brezily, Çin, Rusy, Hindistn ve Güney Afrik kurmuştur. 55. Hâkim ve Svcılrın nysd belirtilen ys öncesi emekli edilememesi Azledilmeme temintı Mli temint İdri görevce tnmm temintı 198 Anyssı nd belirtilen bğımsız yrgının güvencesidir. 59. Türkiye nin geliştirmekte olduğu 3. nesil n muhrebe tnkının dı Alty dır. 56. Birleşmiş Milletlerin Uluslrrsı Adlet Divnı devletlerrsı uyuşmzlıklrı brışçı yollrl çözmek mcıyl kurulmuş orgnıdır. 60. Myıs 015 te ypıln çıklmy göre Türkçenin de İngilizce, Almnc, İtlync, Frnsızc ve Rusç gibi çlışm dili olrk kullnılcğı belirtildi. 16