Tarama. Ucuz Olmalı (-) Kolay Uygulanmalı (-) Etkin Olmalı (+)

Transkript

1 Hangi Hastalıklarda Taşıyıcı Taraması Yapılmalıdır?

2 Tarama Ucuz Olmalı (-) Kolay Uygulanmalı (-) Etkin Olmalı (+)

3 Tarama-Konuşma İçeriği Yapılanlar Yapılması gerekenler Tartışmalı başlıklar

4 Tarama Doğum sonrası bebeklerde tarama Doğum öncesi bebeğe yönelik tarama Gebelikte anne ve bebek sağlığına etkili hastalıkların taraması

5 Doğum Sonrası Tarama ne sebeple yapılır? Erken tanı ile tedavi edilebilen hastalıklar (Fenilketonüri-Hipotiroidi-Biyotinidaz) Mali yükü fazla olan hastalıklar (Spinal Müsküler Atrofi) Erken tanının hastalık tedavisini kolaylaştırdığı veya etkinliğinin arttığı durumlar (İşitme kaybı/ Konjenital Adrenal Hiperplazi/ Kistik Fibrozis)

6 Doğum Öncesinde Tarama Ne Sebeple Yapılır? Gebelikte en etkin kullanılan tarama ultrason taramasıdır. Doğumda tedbir alınması gerekli hastalıklar (Beckwith-Wiedemann sendromu) NT en etkin taramalardan birisidir. Prenatal tanı ile tahliye endikasyonu olan hastalıklar (Anöploidilerin bazıları)

7 Gebede ve eşinde yapılan taramalar Prenatal tanı planını etkileyen durumlar (Talasemi taraması gibi) Anne ve bebek sağlığını etkileyen durumlar (Gestasyonel diyabet gibi)

8 Genetikçi Bakış Açısıyla Tarama

9 NT artışı NIPT ve diğer tüm taramalardan önce yapılmalıdır. NT artmış ise bebekteki tek risk anöploidi değildir. DOLAYISIYLA NT ARTIŞI OLANLARDA NIPT KULLANILMAMALIDIR. Tek gen hastalıkları- Kalp Hastalıkları- Kromozom Hastalıkları neden olabilir.

10 NT artışı İzole vakalarda kromozom-usg takibi-eko ile izlenebilir. 4-9 mm gibi yüksek değerlerde yada ek bulgusu olanlarda özgün tanı için yeterli bulgu yoksa; Kromozom (Kromozom hastalıkları= + Array-CGH (Mikrodelesyon ve Duplikasyonlar + Ekzom sekanslama (Tek gen hastalıklarına bakılmalıdır)

11 NT + İkili Test Hala anöploidiler için ucuz ve etkin bir yoldur. Anöploidi dışı hastalıkların taranmasında da etkindir (NT sayesinde).

12 Üçlü/ Dörtlü test Down sendromu için son tercih olmalıdır. Tüm gebelere diğer amaçlarla yapılmasını tartışmamız gerekir. Diğer amaçlarla yapıldığında, anöploidi riski daha önce tarandıysa artık üçlü/ dörtlü test anöploidi açısından değerlendirilmemeli ve dikkate alınmamalıdır Bunun için acilen bir çalışma grubu kurulmasını öneriyorum.

13 Üçlü/ Dörtlü test AFP yüksekliği (2 MoM ve Üstü) NTD/ Batın ön duvar defektleri (Artık demode oldu?????) 5 MoM ve üstü- Hiperekojen Böbrek-Fin tipi nefroz Üst gastrointestinal obstrüksiyonlar E3 Düşüklüğü (0,3 MoM ve altı) Smith-Lemli-Opitz Sendromu Steroid Sülfataz Eksikliği AFP ve HCG birlikte yüksekliği (2 MoM ve Üstü) Preeklempsi-Eklempsi-HELLP riski Fetal Ölüm Riski IUGR Prematür memran rüptürü (PROM) AFP-E3-HCG birlikte yüksekliği (2 MoM ve Üstü) Plasental anostomozlar

14 28 yaşında gebe ilk çocuk ciddi oligo sebebiyle tahliye Ikinci gebelik üçlü testte AFP: 9 mom (NTD riski yüksek) Eşler akraba USG: böbrekler hiperekojen Aile ile görüşüldü. NPHS1 geni yurt dışına gönderildi.(2006) Tanı finnish tipi nefroz Ailenin sonraki gebeliğinde (2010) tanı Türkiye de kondu. Finnish tipi nefroz

15 1/2600-1/11000 toplum sıklığı Otozomal resesif Gen: NPHS1 Proteünüri ve erken yaşlarda renal transplantasyona giden bir hastalık Finnish tipi nefrotik sendrom

16 J Prenat Med Jul-Sep; 2(3): Anne-Frédérique Minsart, Ölçülemez düzeyde estriol saptanması (<0.25 ng/ml ) *Anensefali *Dışardan gebelikte steroid alınması *Adrenal yetmezlik ACTH yetmezliği Konjenital panhipopitüarizm Konjenital adrenal hipoplazi Konjenital adrenal hiperplazi 17α-hydroxylase Lipoid adrenal hyperplasia Antley-Bixler syndrome *Diğer metabolizma defektleri Steroid sulfataz defekti Multiple sulfataz defekti Zellweger sendromu Smith-Lemli-Opitz sendromu Aromataz defekti E3 düzeyi gebelikte düşük saptanırsa bu hastalıklar için araştır, aile bilgilerini al, normal çıkarsa postnatal erken dönemde değerlendirme öner.

17 Üçlü testte e3 düzeyi düşük geldiğinde hastayı takip eden kadın doğumcu SLO çalışması için bizi arar. Biz de SLO çalışması yanında bundan daha sık gözlenen steroid sülfataz defektini anlatırız. (SLO ya göre 10 kat fazla gözleniyor) Steroid sülfataz yetmezliği X e bağlı resesiftir. Bu sebeple cinsiyet sorgularız. Fetüs erkekse bu gen/genler de delesyon var mı diye bakarız. Kızsa bu teste gerek yok SLO çalışırız. E3 düşüklüğü

18 Steroid sülfataz defekti

19 Bu vakalarda servikal silinme geç olduğu için doğum eylemi uzar birçok vaka sezeryana gider.

20 Genetik Soru Formları EVET HAYIR Sizin yada eşinizin sürekli (kronik) bir hastalığınız var mı? Varsa nedir? Daha önceki gebeliklerinizde bebek yada çocuğunuz vefaat etti mi? Varsa sebebi nedir? Sürekli (kronik) bir hastalığı veya zeka özürü veya gelişme geriliği veya doğumsal bir anormalliği olan çocuğunuz var mı? Varsa sebebi nedir? Eşinizle akrabalığınız var mı? Eşiniz aynı köy yada ilçeden birisi mi? GENETİK KONSÜLTASYON GENETİK KONSÜLTASYON GENETİK KONSÜLTASYON GENETİK KONSÜLTASYON GENETİK KONSÜLTASYON GENETİK KONSÜLTASYON GENETİK KONSÜLTASYON GENETİK KONSÜLTASYON

21 NIPT DİĞER OTURUMLARDA TARTIŞILACAK

22 Prenatal tarama Hemoglobinopatiler (MUTLAK) Kistik Fibrozis (Ülkemizde mümkün değil) (1/3500) Frajil-X (Aile hikayesi- MMR li erkek ve Prematür ovaryan yetmezlikli kadın öyküsü) (1/3500) Spinal Müsküler Atrofi (Sağlık Bakanlığı planlamaya aldı) Duchenne Tipi Müsküler Distrofi ( Kadında CK yüksekliği ( Üstü) (Tartışılmalıdır) (1/3500) (Taşıyıcıların % 60 ını tespit eder) (Aile öyküsü sorulmalıdır) Tay-Sachs Hst (Ülkemizde gereksiz)

23 Hemoglobinopatiler Hemoglobin elektroforezi- Tam kan istenmelidir. HbF ve HbA2 (3,5 ve üzeri) yüksekliği- Mikrositer anemi (MCV düşüklüğü ve Hct/Hb 3 den yüksek) (Beta talasemi taşıyıcısı?) HbF ve HbA2 NORMAL-Mikrositer anemi (MCV düşüklüğü ve Hct/Hb= 3 den yüksek) (Alfa talasemi taşıyıcısı?)

24 Gestasyonel Diyabet Gestasyonel diyabet tespit edilenlerin %10-20 si Glukokinaz Eksikliğidir. Bu hastaların %95 inde gebelikte tedavi endikasyonu bulunmamaktadır. Tüm gestasyonel diyabetlerde GCK geni dizi analizi önerilmelidir.

25 Von Willebrand Hastalığı Sıklık (0,5-1/100) Uzamış Menstrüel kanama öyküsü (+) vwf düşüklüğü tespit edilir. Gebelikte diş eti kanaması- burun kanaması olabilir. Gebelik kanamaları Retroplasental kanama Gebelik kayıpları Postpartum kanamalar

26 Von Willebrand Hastalığı Otozomal Dominant bir hastalıktır. Bebekte de olma olasılığı % 50 Fetal intrakranial kanamanın en sık nedenleri arasında

27

28 HPA-1 taraması Human Platelet Antijenleri trombosit grup uyumsuzluğuna bağlı fetal ciddi trombositopeni nedenidir. Prenatal ve postnatal intrakranial kanamaların en sık nedenleri arasındadır. HPA 1 a/b HPA 2 a/b HPA 3 a/b HPA 5 a/b HPA 5 a/b HPA 6 a/b - HPA 15 a/b Fetal and neonatal alloimmune thrombocytopenia (FNAIT) Sıklık 1/1000 Norveç gibi bazı ülkelerde taranmalıdır. Ülkemizde taranması konusu araştırılmalı ve tartışılmalıdır.

29 Ailesel Hiperkolesterolemi Toplum Sıklığı 1/200 Uteroplasental spiral arterlerde ateroskleroz Hiperkoagülasyon Plasental infarktlar-plasenta yetmezliği Maternal hipertansiyon Preeklempsi Kan yağlarının ve HDL-LDL seviyesinin değerlendirilmesi ile tanı konulabilir.

30 Taşıyıcı taraması Bazı ülkelerde; Kistik fibroziste deltaf508 mutasyonu Tay Sachs hastalığının üç mutasyonu en sık yapılan taramalar arasında ACOG şu an frajil X ve Spinal Müsküler Atrofi yi tartışıyor.

31 Genişletilmiş taşıyıcı taraması genlik tarama panelleri mevcut Diğer seçenek ekzom sekanslama Otozomal resesif ve X e bağlı resesif hastalıkların taşıyıcılıklarının araştırılması için yapılmaktadır. Hedef akraba evliliği yapanlar Fetal anomali ve pozitif aile öyküsü olanlar İnbred aileler??

32 Genişletilmiş taşıyıcı taraması Ortalama maliyet aile başına dolar aralığında Sık görülen mutasyon taramaları ÜLKEMİZ İÇİN FAYDASIZDIR. Tüm gen dizi analizi şeklinde planlanmış tarama testleri kullanılmalıdır. Ailelere en azından bilgi verilmelidir.

33 Özet Her gebede soru formu doldurulmalıdır. Aile öyküsü pozitif tüm gebelerden genetik konsültasyonu istenmelidir. Hemoglobinopatiler taranmalıdır. NT-İkili test veya NIPT önerilmelidir. Ultrason bulgusu olan gebeler (Birden fazla soft marker yada anomali) genetiğe konsülte edilmelidir.

34 Özet Her gestasyonel diyabet hastasından GCK geni dizi analizi istenmelidir. Uzamış mens ve retroplasental kanama gibi kanama komplikasyonlarıda vwf eksikliği araştırılmalıdır.

35 Özet Üzerinde çalışmamız gereken başlıklar (Dernek olarak görevlerimiz) Duchenne taraması? HPA taraması? Hiperkolesterolemi taraması?

36 ÖZET NIPT yaptırmak Amniyon yada CVS den kromozom analizi yaptırmak Genetik tarama testi yerine GEÇMEZ. NIPT her derde deva değildir.

37 Teşekkürler