nterstisyel Akci er Hastal klar nda YRBT Bulgular

Transkript

1 nterstisyel Akci er Hastal klar nda YRBT Bulgular Doç. Dr. Fatih ALPER Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Radyoloji Anabilim Dal, ERZURUM fatihrad@yahoo.com Ö renme Hedefleri 1. YRBT nedir, normal anatomik ve patolojik paternler nelerdir? 2. nterstisyel akci er hastal klar nda BT de erlendirme nas l yap lmaktad r? 3. Multidedektör BT deki teknik geliflmeler bizlere neler sunmaktad r? Akci er parankimini etkileyen 150 den fazla hastal k bulunmaktad r. nterstisyumu etkileyen bu hastal klar interstisyel akci er hastal ( AH) olarak adland r lm fllard r. Difüz interstisyel akci er hastal klar, kollajen vasküler hastal klar (KVH), herediter olanlar, ilaç kullan - m, çevresel ve mesleksel maruz kalmalar gibi bilinen nedenlerin yan s ra, nedeni henüz ayd nlat lamayan bir grup idiyopatik antiteyi de kapsamaktad r. P ler nedeni tam olarak bilinmeyen, akci er parankiminde oluflan hasardan kaynaklanan, farkl oranlarda inflamasyon ve fibrozisin hâkim oldu u, neoplastik olmayan, heterojen bir grup hastal kt r (1). AH lar nadir görülen hastal klar olduklar için, hastal - n hem ülkemizdeki hem de di er ülkelerdeki gerçek insidans ve prevalans hakk nda sa l kl bilgilere sahip de iliz. Tüm AH lar için en bilinen veri, New Mexico ya aittir. AH prevalans erkeklerde 80.9/ , kad nlarda 67.2/ ; insidans ysa erkeklerde 31.5/ , kad nlarda 26.1/ olarak bildirilmifltir (2). AH da radyolojik tan ve ay r c tan oldukça zordur çünkü her bir hastal k için radyolojik özellikler de iflken olabilmekte ve özellikle BT bulgular hastal klarda örtüflebilmektedir. Bu nedenle ilgili hekimlerin daha fazla deneyim ve bilgiye ihtiyaçlar vard r. AH da ilk radyolojik de erlendirme PA akci er grafisidir. Bu grafi ucuz olmas, kullan fll ve radyasyon dozunun azl nedeniyle önemini korumaktad r. Ancak düflük kontrast çözünürlü ü en önemli dezavantaj d r. Ayr ca, PA akci er grafisinin AH oldu u kan tlanm fl %10-15 semptomatik hastada tamamen normal oldu u gösterilmifltir (3,4). BT de erlendirme süperimpozisyonlar ortadan kald rd için parankimal patolojinin fliddetinin, da l m ve tipinin de erlendirilmesinde PA akci er grafiden üstündür. Yüksek rezolüsyonlu BT (YRBT) ise interstisyel akci er de erlendirilmesinde hastal n tespiti ve ay r c tan s nda konvansiyonel BT ye göre daha önemli oldu u ortaya konmufltur (5,6). YRBT makroskopik patolojik bulgulara benzer parankimal detay sa lamaktad r (7,8). BT teknolojisindeki yeni geliflmeler özellikle multidedektör BT torasik de erlendirme ile çeflitli avantajlar elde edebilmekteyiz. Rutin 0.4 ya da 0.5 mm ye inebilen submilimetrik tarama, akci erin total volümetrik YRBT sinin al nabilmesi, respiratuar siklus boyunca dinamik BT de erlendirebilme, respiratuar siklusun istenilen fazlar na göre retrospektif spirometrik kap lama ile veri analizi ve bilgisayar destekli tan imkanlar say labilir. TEKN K DE ERLEND RME Akci er parankiminin de erlendirilmesinde BT de kullan lan yöntemler flunlard r (9,10): 1. YRBT: Spiral BT cihazlar ile elde olunan ve akci erde yaklafl k 2 cm lik bir volümün tarand ve yüksek ma de erleri kullan lan konvansiyonel yöntemdir. 2. Düflük doz YRBT: Spiral BT ve özelliklede MDBT ile düflük ma de erlerinde al nan yöntemdir. 3. Volümetrik YRBT: Multidedektör BT ile al nabilen ve bir nefeslik sürede tüm toraks n tarand yöntemdir. a. Multiplanar rekonstrüksiyonlar (MPR), b. Maximum Intensity Projection (MIP), c. Minimum Intensity Projection (MinIP), d. Volume Rendering (VR), e. Bilgisayar yard ml tan metodlar (Computer Aided Diagnosis, CAD). YRBT ince kesit kal nl ve kontrast madde verilmeden al nan verilerin kemik algoritminde rekonstrüksiyonu ile yap lan BT tetkikidir. YRBT de amaç yüksek uzaysal ve kontrast çözünürlük sa layarak küçük ve flüpheli lezyonlar n de erlendirilmesini sa lamakt r. Kolimasyonun mm kullan m iyi bir uzaysal rezolüsyonu sa lamaktad r. Yüksek uzaysal rekonstrüksiyon algoritmi kullan m, anatomik detaylar optimize eder çeflitli anatomik yap lar n kenarlar ve dokular n birbirleriyle olan arayüzleri belirginleflmektedir. Çekim alan 190

2 olarak an lan (FOV, Field of view) mümkün olan en küçük alan seçilmelidir. deal pencere seviyesi -500 ile Hounsfield unit (HU) ve pencere geniflli i HU olmaktad r. Muhtemel hareket artefaktlar n azaltmak için kesit alma zaman genellikle 1 saniye veya daha k sa zamanda olmal d r. Çekim parametreleri olarak ma de erleri olup, kvp de erleri ise t r. nceleme derin inspiryum yap larak ve supin pozisyonda al n r. Ancak baz endikasyonlarda pron pozisyon veya inspiryum yerine ekspirasyon faz da kullan - labilmektedir (9,10). Düflük doz YRBT çekimlerinde ise ma e inebilmektedir. Bu çekim özellikle takip edilmesi gereken AH hastalar nda ve çocuklarda uygulanmaktad r. Son zamanlarda çözünülürlü ün art r ld teknik geliflmeler sayesinde MDBT dede doz daha da azalt labilmektedir (11-13). MDBT de kv ve mas ile düflük doz de erleri kullan lmaktad r. Volümetrik YRBT de 16 veya 64 dedektörlü MDBT ile 1 mm lik kolimasyonlu olarak tek seferde nefes tutmal ve 4-10 saniye içerisinde tüm toraks taran r. De erlendirme aflamas nda kal n kesitlere bak larak karar verilir, gerek görülürse tüm ince kesitler incelenebilir. Multiplanar reformat görüntüler ana üç düzlem dahil her türlü yönde al nabilir. Hatta curved MPR dedi imiz bir bronfl trasesi gibi do rusal olmayan noktalar çizilerek k vr ml düzlemler de elde edilebilir. Sonras nda vasküler iliflki ve nodüler detayland rma için kulland m z MIP görüntüleri de erlendiririz. MinIP görüntüleri ise hipoattenuasyon alanlar n da l m ve bronfliyal de erlendirmede kullanmaktay z. VR ile 3D dedi imiz üç boyutlu görüntüler elde ederek trakeobronfliyal a ac, akci- erleri ve plevral yüzeyleri de erlendirebiliriz (9,14). GENEL B LG LER Akci er interstisyumu normal ise YRBT de görülmez. Görülebilmesi için interstisyel alan n ödem, hücre birikimi, kollajen doku art m, amiloid depolanmas ya da fibrozis olmas gereklidir. Akci er interstisyumu üç bölümde incelenmektedir. 1. Peribronkovasküler interstisyum: Aksiyel interstisyum olarakta adland r lan bu alan hilustan bafllay p sentrilobüler interstisyum fleklinde ilerleyerek alveoler keselere kadar devam eder. 2. Subplevral interstisyum: Periferik interstisyum olarak adland r lan bu alan subplevral ve interlobüler septalardan oluflur. 3. ntralobuler interstisyum: Di er iki sistem aras köprü görevi gören bu alan alveol duvar ile kapiller sistem duvar aras nda bulunan ince ba dokusu flebekesidir. Alveoler interstisyum olarakta adland r labilir. Miller in tarifledi i sekonder pulmoner lobül ba dokusu ile çevrilmifl en küçük akci er alan olup, YRBT ile de görülebilen en küçük akci er birimidir (15). nterlobüler septa, sekonder lobülü çevrelemekte olup YRBT de akci erin baz alanlar nda normalde görülebilmektedir. YRBT de görülebilen normal akci er yap lar flunlard r: Bronfllar (afla do ru sekizinci dala kadar), pulmoner arterler, pulmoner venler, interlobüler septa, visseral plevra (çift tabaka oldu u fissürlerde) ve intrapulmoner lenf nodlar say labilir. YRBT de görülemeyen anatomik yap lar ise flunlard r: Lenfatik damarlar, alveoler, kapiller damarlar ve visseral plevra (fissüral yüz harici alanlarda) say labilir. Sentrilobüler arter (1 mm kal nl kta) ve asiner arter (0.5 mm kal nl kta) görülebilirken efllik eden bronfliyol 1 mm çapta olmas na ra men göremiyoruz. Sebebi bronfliyol duvar n n 0.15 mm kal nl kta olmas nedeniyle görülebilme s n r sayaca m z mm 3 lük izotropik vokseli dolduramamas d r. Bu yüzden alveoler interstisyumu ya da interlobüler septalar, patolojik doku birikimi olup birim vokseli doldurmaya bafllad nda görebiliyoruz (16,17). AH larda erken dönemde akci er filmi normal olabilir. Ancak bu dönemde yüksek rezolüsyonlu bilgisayarl tomografide (YRBT) de ifliklikler gösterilebilir. Hastal k ilerledikçe akci er filminde genellikle bilateral difüz retiküler infiltrasyonlar tespit edilir. Genellikle en yayg n gö üs grafisi paternleri nodüler, retiküler, retikülonodüler, lineer, konsolidasyon ve buzlu cam görünümleridir. YRBT de ise buzlucam görünümü, nodüler patern, kistik de ifliklikler, traksiyon bronflektazisi, lineer ve retiküler çizgilenmeler, aksiyel interstisyumda belirginleflme, volüm kayb, konsolidasyonlar ve bal pete i görünümü gibi patolojik bulgular görülebilir. YRBT nin kullan m n n di er bir avantaj da, biyopsi al nacak alanlar n belirlenmesine k lavuzluk etmesidir. YRBT ile akci er de erlendirilmesinde yo unluk art m ve azal m oluflturan patolojileri iki ana gruba ay rmaktay z. Nodüler patern, lineer ve retiküler çizgilenmeler, buzlu cam görünümü ve konsolidasyon opasitenin artt - patolojilerdir. Kistler, kavitasyon gibi kist benzeri patolojiler, amfizem ve mozaik perfüzyon görünümü de opasitenin azald patolojilerdir. Tomografik paternlerden s ras yla anlat lacakt r (9,10). 1. Nodüler Patern Boyutlar 2-30 mm aras nda de iflen yuvarlak opasitelerdir. Büyülü üne, kenar yap s, say s, dansitesi ve lokalizasyonuna göre de erlendirilir. E er 3-7 mm den küçük ise mikronodül ifadesi kullan lmaktad r. Nodüllerin da l m perilenfatik, sentrilobüler ve rastgele olmak üzere üç tipte olmaktad r. Perilenfatik da l m periferal interstisyumda olmaktad r ve s kl kla sarkoidoz, lenfanjitis karsinomatoza, silikozis ve lenfoid interstisyel 191

3 pnömonide (L P) karfl m za ç kmaktad r. Sentrilobüler nodüller aksiyel interstisyumun distal kesiminde olmakta ve bu yüzden plevral ve fissüral yüzeylere bir miktarda uzakta oluflmaktad r. En s k olarak subakut hipersensitivite pnömonisinde (HP) daha nadiren de pnömokonyozlar, L P, Respiratuar bronfliyolite efllik eden AH (RB- P), Langerhans hücreli histiositozda ve kriptojenik organize pnömonide (KOP) görülmektedir. Tabi e er bu nodüllere sentrilobüler bronfliyol patolojisi de eklenirse tomucuklu dal görünümü (tree-in-bud) oluflur. Bu patolojide ise bakteriyel ya da mikobakteriyel bronfliyolit, aspergilloz veya endobronfliyal neoplazmlar düflünülmelidir. Rastgele da l m gösteren nodüller miliyer tüberküloz, miliyer fungal infeksiyonlar, hematojen metastazlar, silikozis veya çeflitli pnömokonyozlar ve Langerhans hücreli histiositoz düflünülmelidir. 2. Lineer Çizgilenmeler Bu grup içerisinde interlobüler septal kal nlaflmalar, parankimal bantlar, subplevral çizgilenmeler ve düzensiz lineer çizgilenmeler mevcuttur. nterlobüler septal kal nlaflma düz ise pulmoner ödem, lenfanjitis karsinomatoza, pulmoner hemorajiler, alveolar proteinozis (PAP) ve amiloidozis say labilir. nterlobüler septal kal nlaflma nodüler oldu u zaman lenfanjitis karsinomatoza, sarkoidoz ve pnömokonyozistir. Kronik HP, silikozis ve idiyopatik pulmoner fibroziste ( PF) interlobüler septal çizgiler irregüler bir görünüm alabilmektedir. Parankimal bantlar ve subplevral çizgiler atelektazi veya fibrotik bir süreci göstermektedir. Bunlar özellikle asbestozis ve fibrotik akci er hastal klar na iflaret etmektedir. 3. Retiküler Çizgilenmeler Alveoler interstisyumun kabalafl p ince retiküler flebeke tarz görünür hale gelmesidir. Bulgu tipik olarak PF de görülür ve bal pete i paterni oluflmadan önceki aflamada say labilir. Ayr ca, nonspesifik interstisyel pnömoni (NS P), kollajen vasküler hastal klar (KVH), pulmoner infeksiyonlar, pulmoner ödem ve lenfanjitis karsinomatoza görülebilmektedir. Terminal dönem fibrotik akci erde bal pete i görünümü ortaya ç kmaktad r. Paterndeki kaba retiküler çizgilenmeler ilerlemifl interstisyel fibrozis ve lobüler parankimal distorsiyonu gösterirken ayr ca multipl hava kistleri ile uyumlu azalm fl dansitelerde dikkati çekmektedir. Bal pete i görünümü özellikle PF ve di er P ler, asbestozis, KVH ve radyasyonun oluflturdu u hastal kta görülmektedir. 4. Buzlu Cam Görünümü Alveoler interstisyumun patolojik kal nlaflmas, alveoler bofllu un hücre ya da s v ile k smen dolmas sonucu oluflan yo unlu u hafif yüksek ve zemindeki damarsal yap lar silmeyen opasitelerdir. Bu patern AH n büyük ço unlu unda görülmekte olup daha s kl kla subakut-kronikten ziyade akut formlar yla ifltiraklidir. Deskuamatif interstisyel pnömoni (D P), HP, PAP ve KOP ta s kl kla izlenmektedir. Aktif hastal ve reverzibiliteyi de temsil eden bir bulgudur. Oysa traksiyon bronflektazisi ve bal pete i görünümleri ise fibrozise iflaret etmektedir. Kald r m tafl görünümünde buzlu cam görünümü, interlobüler septal kal nlaflma ve intralobüler septal kal nlaflma vard r. Bu bulgu özellikle PAP yan nda, pnömosistis karini pnömonisi, bronkoalveoler karsinom, sarkoidoz, NS P, KOP ve lipoid pnömonide görülebilmektedir. 5. Konsolidasyon Zemindeki damarlar n silindi i buzlu camdan daha yüksek dansite art m d r. Hava bronkogram efllik edebilir. Genellikle KOP, kronik eozinofilik pnömoni (KEP), lipoid pnömoni, bronkoalveolar karsinom ve lenfomada görülmektedir. 6. Kistik Patern Kistler ince duvarl, iyi s n rl, yuvarlak, hava veya s v içeren, epitelyal veya fibröz duvarl yap lar için kullan l r. Sentrilobüler amfizemden seçilebilir bir duvar olmas ve santral kesimde arterin olmamas ile ayr l r. Kistik patern pulmoner langerhans hücreli histiositoziste, lenfanjiyoleiomiyomatoziste (LAM), postinfektif pnömotosel, amiloidozis, L P ve D P te görülmektedir. Bal pete i görünüm bir çeflit kistik patern olup a rl kl bazal ve subplevral bölgelerde izlenmektedir. 7. Mozaik Perfüzyon ki türlü oluflur. lkinde hava yolu obstruksiyonu di erinde ise vasküler oklüzyon mevcuttur. Hava hapsi görünümü ekspiratuar YRBT de gaz retansiyonunu göstermektedir. Bu görünüm bronflektazi gibi hava yolu hastal klar nda ortaya ç kar. Ayr ca, HP, KOP, kronik bronflit ve ast mda da olmaktad r. Head-cheese sign denen et benzeri iflarette ise hem buzlu cam hem de mozaik perfüzyon varl nda oluflur. Bu bulgu HP nin özellikle kronik formunda, sarkoidozda, atipik infeksiyonlarda ve RB- P de görülmektedir. D YOPAT K NTERST SYEL F BROZ SL HASTALARDA YRBT 1. diyopatik Pulmoner Fibrozis ( PF) Histopatolojik olarak U P paterni gösterir. Semptomlar yavafl geliflir. Hastan n yafl genelde 50 nin üzerindedir (18). YRBT de retiküler opasitelerle birlikte traksiyon bronflektazilerinin görülmesi tipiktir. Bal pete i görünümü s k saptan r. Buzlucam görünümü baz alanlarda olabilir. Ancak bu görünümün daha sonra retiküler opasitelere ve bal pete i görünümüne dönüfltü ü görülmüfltür (14). Fibrozisi yans tan distorsiyon belirgindir. PF genelde yamal tarzda da l m gösterse de, karakteris- 192

4 tik olarak periferik yerleflimlidir. Asbestozis, hipersensitivite pnömonisinin ilerleyen dönemleri ve sarkoidozda benzer bulgular belirlenebilir. Ancak plevral plak ve difüz plevral kal nlaflma asbestozis; kenarlar belirgin olmayan nodüller ve alt loblar n tutulmamas hipersentitivite pnömonisi; büyük kistlerin ve perivasküler nodüllerin varl ysa sarkoidoz lehine olan bulgulard r (19). 2. Nonspesifik nterstisyel Pnömoni (NS P) PF ye göre daha erken yafllarda, hatta çocuklarda görülebilir (20). Cinsiyet ve sigara içmeyle bir iliflki belirlenmemifltir. Genelde yavafl seyirlidir. Bazen subakut prezantasyon olabilir. YRBT de buzlucam görünümü olgular n ço unda en belirgin bulgu olup, üçte birindeyse tek bulgudur (21). Olgular n yar s nda lineer veya retiküler opasiteler görülür. Traksiyon bronflektazileri efllik edebilir. Bal pete i görünümü ve konsolidasyon nadiren bulunur. Bir çal flmada, olgular n %32 sinde U P den, %20 sinde hipersensitivite pnömonisinden, %14 ünde organize pnömoniden, %12 sinde de di er tan lardan ay rt edilemeyen bulgular belirlenmifltir (22). 3. Kriptojenik Organize Pnömoni (KOP) Klinik olarak cinsiyet da l m eflittir. Sigara içmeyenlerde iki kat fazla görülür. Semptomlar n bafllang ç süresi üç aydan daha azd r. YRBT de hastalar n %90 nda konsolidasyon belirlenir. Yüzde 60 olgudaysa, konsolidasyonla birlikte buzlucam görünümü vard r (23). Olgular n %50 sine yak n nda subplevral ve peribronfliyal da l m gözlenmektedir. S kl kla alt zonlar tutulur. Konsolidasyon alanlar nda hava bronkogramlar ve silindirik bronfl dilatasyonu görülebilir. Olgular n %50 sinde bronkovasküler kaf komflulu unda küçük nodüller görülebilir. Konsolidasyon varl nda infeksiyonlar (özellikle tüberküloz ve atipik mikobakteriler), sarkoidoz, vaskülitler, lenfoma ve alveoler hücreli karsinom ay r c tan da düflünülmelidir. Konsolidasyon subplevral yerleflimli oldu unda kronik eozinofilik pnömoni akla gelmelidir. Hastalar n %15 inde çok say da büyük nodüller görülebilir (24). Metastatik tümörler, lenfoma ve infeksiyonla (septik emboli) ay r c tan gerekir. Buzlucam görünümü ve kistik yap lar varsa, ay r c tan da D P veya L P düflünülmelidir. 4. Akut nterstisyel Pnömoni (A P) A P, h zl seyir gösteren bir P dir. Histopatolojik olarak ARDS de görülen histopatolojik paternden ay rt edilemeyen difüz alveoler hasar (DAH) paterni görülür. Klinik olarak genifl bir yafl aral nda oluflmakla birlikte ortalama 50 yafllar nda görülür. YRBT de en s k rastlanan bulgular buzlucam görünümü, bronfl dilatasyonu ve anatomik yap da bozulmad r. Buzlucam görünümünün yayg nl, hastal n süresiyle korelasyon gösterir. Buzlucam görünümü ne tam subplevral yerleflimli ne de santral yerleflimlidir. Konsolidasyon olgular n ço unda bulunur, fakat buzlucam görünümü kadar s k de ildir. Konsolidasyonlar yerçekiminin etkisiyle s kl kla afla k s mlarda görülür (25). Ay r c tan da ARDS (nedeni bilinen DAH), akselere U P, kollajen vasküler hastal klarda geliflen DAH, infeksiyonlar (özellikle pnömosistis karini ve sitomegalovirüs pnömonileri), ilaca ba l DAH, HP ve akut eozinofilik pnömoni düflünülmelidir (26). 5. Respiratuar Bronfliyolite Efllik Eden nterstisyel Akci er Hastal (RB- AH) RB- AH histopatolojik olarak respiratuar bronfliyolit (RB) paternine efllik eden interstisyel akci er hastal n n klinik görünümüdür. D P ile iliflkilendirilmektedir. RB sigara içenlerde s k olarak tespit edilen histopatolojik bir lezyondur. Sigara içenlerde görülmesi nedeniyle s kl kla sentrilobüler amfizem tabloya efllik eder. D P nin RB- AH n ilerlemifl bir formu oldu u kabul edilmektedir. Genelde dördüncü-beflinci dekadlarda paket y ldan fazla sigara içen kiflilerde görülür. YRBT de sentrilobüler nodüller, yama tarz buzlucam görünümü, santral ve periferik hava yollar n n kal nlaflmas, s k görülen bulgulard r. Buzlucam görünümü D P de yama tarz nda olmay p daha yayg nd r. Sentrilobüler nodüller genellikle D P de bulunmaz. Sigara içilmesiyle ba lant l olarak üst loblarda sentrilobüler amfizem görülebilir (27). 6. Deskuamatif nterstisyel Pnömoni (D P) Klinik olarak RB- AH ta oldu u gibi dördüncü-beflinci dekadlarda, s kl kla sigara içenlerde ortaya ç kar. Erkeklerde kad nlardakinden iki kat s k görülür. YRBT de tüm D P olgular nda buzlucam görünümü vard r. Olgular n %73 ünde alt zonlarda, %59 unda periferik yerleflimli, %23 ünde yama tarz, %18 inde ise difüz yerleflim gösterir. Düzensiz lineer opasiteler ve retiküler patern s kt r. Fakat sadece akci er bazallerinde görülür, yayg n de ildir. Tedavi sonras buzlucam görünümü olan hastalar n %20 sinde retiküler paterne de iflim gözlenir (28). 7. Lenfoid nterstisyel Pnömoni (L P) Klinik olarak genellikle beflinci dekadda kad nlarda görülür.yavafl bir seyir gösterir. L P olgular nda az say da da olsa maligniteye dönüflüm görülebilmektedir (29). YRBT de en belirgin bulgu buzlucam görünümüdür. Perivasküler kistik yap veya bal pete i görünümü de olabilir. Hastalar n yaklafl k olarak %50 sinde retiküler dansite art fl belirlenebilir (30). Sonuç olarak YRBT nin yayg n bir flekilde kullan ma girmesi ve teknolojik geliflmeler nedeniyle akci er parankimal lezyonlar hem natür hem de say itibariyle daha iyi ortaya konulabilmektedir. Tan aflamas nda radyologun klinisyenlerle birlikte koordineli bir yaklafl m flartt r (31). 193

5 KAYNAKLAR 1. Pipavath S, Godwin JD. Imaging of the chest: Idiopathic in - terstitial pneumonia. Clin Chest Med 2004; 25: Coultas DB, Zumwalt RE, Black WC, Sobonya RE. The epide - miology of interstitial lung diseases. Am J Respir Crit Care Med 1994; 150: Mehnert F, Pereira PL, Dammann F, et al. High resolution multislice CT of the lung: Comparison with sequential HRCT slices. Rofo Fortschr Geb Rontgenstr Neuen Bildgeb Verfahr 2000; 172: Schoepf UJ, Bruening RD, Hong C, et al. Multislice helical CT of focal and diffuse lung disease: Comprehensive diagnosis with reconstruction of contiguous and high-resolution CT sec - tions from a single thincollimation can. AJR Am J Roentge - nol 2001; 177: Lynch JP, Kazerooni EA, Gay SE. Pulmonary sarcoidosis. Clin Chest Med 1997; 18: Begin R, Ostiguy G, Fillion R, et al. Computed tomography scan in the early detection of silicosis. Am Rev Respir Dis 1991; 144: Aberle DR, Gamsu G, Ray CS, et al. Asbestos related pleural and parenchymal fibrosis: Detection with high resolution CT. Radiology 1988; 166: Sullivan E. Lymphangiomyomatosis: A review. Chest 1998; 114: Gotway MB, Reddy GP, Webb WR, et al. High-resolution CT of the lung: Patterns of disease and differential diagnoses. Radiol Clin North Am 2005; 43: Zompatori M, Sverzellati N, Poletti V, et al. High-resolution CT in diagnosis of diffuse infiltrative lung disease. Semin Ul - trasound CT MR 2005; 26: Zwirewich CV, Mayo JR, Müller NL. Low-dose high-resolution CT of the lung parenchyma. Radiology 1991; 180: Lee KS, Primack SL, Staples CA, et al. Chronic infiltrative lung disease: Comparison of diagnostic accuracies of radiog - raphy and low- and conventional-dose thin section CT. Radio - logy 1994; 191: Remy-Jardin M, Sobaszek A, Duhamel A, et al. Asbestos-rela - ted pleuropulmonary diseases: Evaluation with low-dose fourdetector row spiral CT. Radiology 2004; 233: Beigelman-Aubry C, Hill C, Guibal A, et al. Multi-detector row CT and postprocessing techniques in the assessment of diffuse lung disease. Radiographics 2005; 25: Austin JH, Müller NL, Friedman PJ, et al. Glossary of terms for CT of the lungs: Recommendations of the Nomenclature Committee of the Fleischner Society. Radiology 1996; 200: Hansell D, Armstrong P, Lynch DA, et al. Basic HRCT patterns of lung disease. In: Hansell D, Armstrong P, Lynch DA (eds). Imaging of Diseases of the Chest. Amsterdam, Elsevier, 2005: Webb WR, Stein MG, Finkbeiner WE, et al. Normal and di - seased isolated lungs: High-resolution CT. Radiology 1988; 166: King TE Jr, Costabel U, Cordier JF, et al. Idiopathic pulmo - nary fibrosis: diagnosis and treatment. Am J Respir Crit Ca - re Med 2000; 161: American Thoracic Society; European Respiratory Society. American Thoracic Society/European Respiratory Society Inter - national Multidisciplinary Consensus Classification of the Idi - opathic Interstitial Pneumonias. Am J Respir Crit Care Med 2002; 165: Katzenstein AL, Fiorelli RF. Nonspecific interstitial pneumoni - a/fibrosis. Histologic features and clinical significance. Am J Surg Pathol 1994; 18: Kim TS, Lee KS, Chung MP, et al. Nonspecific interstitial pne - umonia with fibrosis: high-resolution CT and pathologic fin - dings. Am J Roentgenol 1998; 171: Hartman TE, Swensen SJ, Hansell DM, et al. Nonspecific in - terstitial pneumonia: Variable appearance at high-resolution chest CT. Radiology 2000; 217: Muller NL, Staples CA, Miller RR. Bronchiolitis obliterans or - ganizing pneumonia: CT features in 14 patients. Am J Roent - genol 1990; 154: Akira M, Yamamoto S, Sakatani M. Bronchiolitis obliterans or - ganizing pneumonia manifesting as multiple large nodules or masses. Am J Roentgenol 1998; 170: Johkoh T, Muller NL, Taniguchi H, et al. Acute interstitial pneumonia: Thin-section CT findings in 36 patients. Radiology 1999; 211: Tazelaar HD, Linz LJ, Colby TV, et al. Acute eosinophilic pne - umonia: histopathologic findings in nine patients. Am J Res - pir Crit Care Med 1997; 155: Heyneman LE, Ward S, Lynch DA, et al. Respiratory bronchi - olitis, respiratory bronchiolitis-associated interstitial lung di - sease, and desquamative interstitial pneumonia: Different en - tities or part of the spectrum of the same disease process? Am J Roentgenol 1999; 173: Hartman TE, Primack SL, Swensen SJ, et al. Desquamative in - terstitial pneumonia: Thin-section CT findings in 22 patients. Radiology 1993; 187: Kradin RL, Young RH, Kradin LA, Mark EJ. Immunoblastic lymphoma arising in chronic lymphoid hyperplasia of the pul - monary interstitium. Cancer 1982; 50: Ichikawa Y, Kinoshita M, Koga T, et al. Lung cyst formation in lymphocytic interstitial pneumonia: CT features. J Comput Assist Tomogr 1994; 18: Akgün M, Mirici A, Alper F. diyopatik interstisyel pnömoni - ler. Toraks Dergisi 2005; 6: