ÜNİTE İÇİNDEKİLER HEDEFLER MATEMATİKSEL METOTLAR. NESNE TABANLI PROGRAMLAMA I Okt. Mustafa AKBUĞA. (Math Sınıfı ve Metotları)

Transkript

1 MATEMATİKSEL METOTLAR (Math Sınıfı ve Metotları) İÇİNDEKİLER Matemetiksel Metotlar Üstel Metotlar Logaritmik Metotlar Trigonometrik Metotlar Ters Trigonometrik Metotlar Hiperbolik Metotlar Yuvarlatma Metotları Rasgele Sayı üretim metotları NESNE TABANLI PROGRAMLAMA I Okt. Mustafa AKBUĞA HEDEFLER Bu üniteyi çalıştıktan sonra; System.Math içinde yer alan hazır metotları tanıyacak, Üstel, Logaritmik ve trigometrik işlemler için hazır metotları ve hesaplanan sonuç değerler için yuvarlatma mettotlarını kullanabilecek, İşlemler içerisinde kullanılmak üzere Rasgele sayılar üretebileceksiniz. ÜNİTE 6

2 GİRİŞ Visual C# programlama dilinde basit matematiksel (Çarpma, Bölme, Çıkarma, Toplama vb.) işlemler genelde operatörler yardımıyla yapılmaktadır. Dört işlemin dışındaki ileri matematik işlemler (Üstel, Logaritmik, Trigometrik işlemler vb.) ise System. Math Sınıfı içerisinde yer alan Metotlar kullanılarak yapılır. Bu bölümde, Math Sınıfı içerisinde yer alan ve matematiksel işlemlerde sıkça kullanılan metotlar anlatılacaktır. MATEMATİKSEL(Math) METOTLAR System. Math sınıfı içerisinde tanımlanan metotları kullanarak bir sayının karesi, karekökü, üssü, e tabanına göre logaritması gibi birçok metametiksel işlemler yapılabilmektedir. Visaul C# programlama dilinde yer alan ve matematiksel hesaplamalar için kullanılan metotlar genel olarak; Üstel, Logaritmik, Trigometrik, Ters Trigometrik, Hiperbolik, Yuvarlatma ve Diğer metotlar olmak üzere 7 ayrı guruba ayrılarak incelenebilir. Üstel Metotlar: Pow(sayı, üst) : Üs işlemleri için kullanılan bir metottur. İki parametre alır. Birinci parametre üstü alınacak sayıyı, ikinci parametre ise üssü ifade eder. Pow motodu, Tüm sayılar için kullanılabilir. Aşağıdaki örnek Uygulama_1 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanıldığı gösterilmiştir. Örnek Uygulama_1: Bu uygulamada yarıçapı girilen bir dairenin alanı, üstel metotlar kullanılarak hesaplanıp ekranda gösterilsin. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 Şekil 6.1. Örnek Uygulama_1 e ait kod yapısının gösterimi Şekil 6.2. Örnek Uygulama_1 için klavyeden dairenin yarıçapı değerine 1 sayısının girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Exp motodu, Logaritmik işlemlerde kullanılan bir metotdur. Örnek uygulama_1 için yazılan Şekil 6,1 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında Şekil 6,2 de görüldüğü üzere Dairenin yarıçapını giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değer 1 sayı olarak girildiğinde; Kod içinde açıklama satırında gösterildiği gibi alan hesabı yapılır ve hesaplanan sonuç şekil 6,2 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılır. Exp(üst): Parametre olarak verilen değeri e nin kuvveti olarak hesaplar. Aşağıdaki örnek Uygulama_2 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_2: Bu uygulamada E değerinin kuvveti, üstel metotlar kullanılarak hesaplanıp ekranda gösterilecektir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 Şekil 6.3. Örnek Uygulama_2 ye ait kod yapısının gösterimi Şekil 6.4. Örnek Uygulama_2 için klavyeden E nin kuvvetine 1 sayısının girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Sqrt motoduna parametre olarak verilen sayının reel ya da tam sayı olmasının bir önemi yoktur. Her ikisinin de karakök değerini hesaplayabilir. Örnek uygulama_2 için yazılan şekil 6,3 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında şekil 6,4 de görüldüğü üzere E kuvveti olacak sayiyi giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değer 1 sayı olarak girildiğinde; Program içinde hesaplanan sonuç şekil 6,4 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılacaktır. Sqrt(sayı): Parametre olan verilen sayının karakökünü hesaplar. Aşağıdaki örnek Uygulama_3 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_3: Bu uygulamada Klavyeden girilen bir sayının karakökü, üstel metotlar kullanılarak hesaplanıp ekranda gösterilecektir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 Şekil 6.5. Örnek Uygulama_3 e ait kod yapısının gösterimi Şekil 6.6. Örnek Uygulama_3 için klavyeden 25 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil 6.7. Örnek Uygulama_1 için klavyeden onlaıklı sayı değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_3 için yazılan şekil 6,5 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında şekil 6,6 de görüldüğü üzere karakökü alınacak sayiyi giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmeniz istenecektir. Bu değer 25 tam sayısı girildiğinde; Kod içinde Sqrt() metoduyla gerekli olan işlem yapılır ve işlem sonuç şekil 6,6 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılacaktır. Programı yeniden çalıştırın. Şekil 6,7 de görüldüğü üzere karakökü alınacak sayiyi giriniz: şeklinde program yeniden bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değeri şeklinde ondalıklı bir sayı olarak girin; Bu durumda hesaplanan sonuç şekil 6,7 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılacaktır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 Logaritmik Metotlar: E değeri bir metot değildir. Bu yüzden parametre almaz. E: Matematikteki e sayısını ifade eder. Yaklaşık değeri 2.71 dir. Aşağıdaki örnek Uygulama_2 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_4: Bu uygulamada E fonksiyonunun sayısal değeri, logaritmik metotlar kullanılarak hesaplanıp ekranda gösterilecektir. Şekil 6.8. Örnek Uygulama_4 e ait kod yapısının gösterimi Şekil 6.9. Örnek Uygulama_4 için E değerini gösteren ekran çıktısı Örnek uygulama_4 için yazılan Şekil 6,8 deki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Şekil 6,9 de görüldüğü üzere E sayısının değeri:2, şeklinde program bir mesaj verilerek ekranda gösterilecektir. Log(Sayi, Taban): Parametre olarak girilen double sayının ikinci parametrede verilen tabana göre logaritmasini hesaplar. Log(Sayi): E tabana göre logaritmayı hesaplar. Log10 (Sayi): Sayının 10 tabanına göre logaritmasını hesaplar. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 Aşağıdaki örnek Uygulama_5 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_5: Bu uygulamada Klavyeden logaritma tabanı ve logaritması alınacak sayısal değerler girilerek, girilen değer üzerinde logaritmik hesap yapılarak ekranda gösterilecektir. Şekil Örnek Uygulama_5 e ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_5 için klavyeden 100 ve 10 değerlerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_5 için yazılan Şekil 6.10 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında şekil 6.11 de görüldüğü üzere Logaritması alınacak sayiyi giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değer 100 tam sayısı ve Logaritma tabanı olacak sayiyi giriniz: mesajına ise 10 tamsayı girildiğinde; 100 değerinin 10 tabanına göre logaritması hesaplanarak sonuç değer şekil 6.11 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılacaktır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 Trigonometrik Metotlar: Sin(Açı): Trigometrik değerleri hesaplamak için kullanılır. Sin(x) Parametre olarak verilen sayısal değerin sinüsün değerini bulur. Cos(Açı): Parametre olarak verilen sayısal değerin Kosinüs değerini bulur. Trigometrik metotlara parametre olarak klavyeden girilen değerler, radyan olarak alınır. Bu yüzden dereceye çevrilmelidir. Tan(Açı): Parametre olarak verilen sayısal değerin Tanjant değerini hesaplar. Aşağıdaki örnek Uygulama_6 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_6: Bu uygulamada Klavyeden girilen derece türündeki bir sayısal değer üzerinden Sin, Cos, Tan fonksiyon değerleri hesaplanarak ekranda gösterilecektir. Şekil Örnek Uygulama_6 ya ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_6 için klavyeden 30 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 Örnek uygulama_6 için yazılan şekil 6.12 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında şekil 6.13 de görüldüğü üzere Trigometrik değeri hesaplanacak sayiyi giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değer 30 tam sayısı olarak girildiğinde ise bu girilen değer kod içinde dereceye çevrilerek Sinüs, Cosünüs ve Tanjant fonksiyon değerleri hesaplanır ve sonuç şekil 6.13 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılır. PI değeri bir metot değildir. Bu yüzden parametre almaz. PI Sayısı: Matematikteki pi sayısını ifade eder. Özellikle sayısal değerlerin dereceye çevrilmesinde, trigometrik fonksiyonlar ile birlikte kullanılmaktadır. Aşağıdaki örnek Uygulama_7 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_7: Bu uygulamada yarıçapı girilen bir dairenin alanı, PI sabit sayısı kullanılarak hesaplanıp ekranda gösterilecektir. Şekil Örnek Uygulama_7 ye ait kod yapısının gösterimi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 Şekil Örnek Uygulama_7 için klavyeden 3 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_7 için yazılan şekil 6.1 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında Şekil 6.15 de görüldüğü üzere Dairenin yarıçapını giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değer 3 sayı olarak girildiğinde; Kod içinde açıklama satırında gösterilen alan hesabı yapılır ve hesaplanan sonuç şekil 6.15 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılır. Ters Trigonometrik Metotlar: ASin(Sayi): Trigometrik değerleri verilmiş sayısal ifadelerin açısal değerini bulmak için kullanılır. Sayısal bir double türünde verilen bir değerin asünüs değerini hesaplar. Ters trigometrik metotlar, trigometrik metotların tersi işlem yapmak için kullanılır. ACos(Sayi): Sayısal bir double türünde verilen bir değerin akosinüsünü hesaplar. ATan(Sayi): Sayısal bir double türünde verilen bir değerin atanjant değerini hesaplamakta kullanılır. Aşağıdaki örnek Uygulama_8 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_8: Bu uygulamada program içinde verilen sayisal değerler kullanılarak Asin, Acos ve Atan fonksiyon değerleri hesaplanıp derece cinsinden ekranda gösterilecektir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 Şekil Örnek Uygulama_8 e ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_8 için oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_8 için yazılan Şekil 6.16 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Kod içindeki değişken değerleri kullanılarak gerekli hesaplamalar yapılır ve hesaplanan sonuç şekil 6.17 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılır. Hiperbolik Metotlar: Sinh(Açı): Kendisine verilen double bir değerin hiperbolik sünüs değerini bulmak için kullanılır. Cosh(Açı): Kendisine verilen double bir değerin hiperbolik Kosinüs değerini bulmak için kullanılır. Tanh(Açı): Kendisine verilen double bir değerin hiperbolik tanjant değerini bulmak için kullanılır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 Aşağıdaki örnek Uygulama_9 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_9: Bu uygulamada Klavyeden girilen derece türündeki bir sayısal değer üzerinden Sinh, Cosh, Tanh fonksiyon değerleri hesaplanarak ekranda gösterilecektir. Şekil Örnek Uygulama_9 a ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_9 için klavyeden 30 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_9 için yazılan şekil 6.18 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında şekil 6.19 de görüldüğü üzere Trigometrik değeri hesaplanacak sayiyi giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değer 30 tam sayısı olarak girildiğinde. Bu girilen değer kod içinde dereceye çevrilerek hiperboliksinüs, hiperbolikcosünüs ve Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 hiperboliktanjant fonksiyon değerleri hesaplanarak, sonuç şekil 6.13 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılır. Yuvarlatma Metotları Round(Sayı1,Sayi2): Parametre olarak aldığı sayısal veride ondalık hassasiyeti yaralayan bir metotdur. İlk parametresi uygulanacak olan sayıyı, İkinci bir parametresi ise ondalıklı kısımdan gösterilecek olan rakam sayısını ifade eder. Ondalık kısımdan geri kalan rakamlar ise yuvarlatılır. Aşağıdaki örnek Uygulama_10 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_10: Bu uygulamada Klavyeden girilen ondalıklı sayısal bir değer Round metodu yardımıyla yeniden düzenlenerek ekranda gösterilecektir. Ro Şekil Örnek Uygulama_10 a ait kod yapısının gösterimi und Metod Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Şekil Örnek Uygulama_10 için klavyeden değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_10 için yazılan şekil 6.21 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Program çalıştığında şekil 6.21 de görüldüğü üzere Ondalıklı bir sayı giriniz: şeklinde program bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi isteyecektir. Bu değer gibi ondalık kısmı uzun bir sayı olarak girildiğinde; girilen ondalıklı sayı Round metodu yardımıyla yeniden düzenlenir ve düzenlenen sonuç şekil 6.21 de gösterildiği gibi ekrana yazdırılır. Floor(Sayı): Parametre olarak verilen onladıklı sayının küçük tamsayıya yuvarlatmak amacıyla kullanılır. Sayının 9.1 veya 9.9 olması önemli değildir, iki sayıyıda 9 olarak yuvarlar. Eğer girilen sayı negatif ise 9.1 veya 9.99 her iki sayıda 10 olarak yuvarlanır. Aşağıdaki örnek Uygulama_11 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_11: Bu uygulamada Klavyeden girilen ondalıklı sayısal bir değer floor metodu yardımıyla ondalıklı kısmı küçük tamsayıya yuvarlanarak ekranda gösterilecektir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 Şekil Örnek Uygulama_11 e ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_11 için klavyeden 9.1 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_11 için klavyeden 9.99 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 Şekil Örnek Uygulama_11 için klavyeden 9.99 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_11 için klavyeden 9.1 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_11 için yazılan Şekil 6.22 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Programın çalışması sonucu Ondalıklı bir sayı giriniz: şeklinde bir mesaj vererek klavyeden bir ondalıklı sayı değeri girmenizi isteyecektir. Şekil 6.23, 6.24, 6,25 ve 6.26 da gösterildiği gibi girildiğinde; girilen ondalıklı sayı floor metodu yardımıyla küçük tamsayıya yuvarlanır ve düzenlenen sonuç değer girilen şeklin hemen altında gösterilmektedir. Ceiling(Sayı): Parametre olarak verilen onladıklı sayının büyük tamsayıya yuvarlatmak amacıyla kullanılır. Floor metodunun tersi olacak şekilde çalışır. Sayının 9.1 veya 9.9 olması önemli değildir, iki sayıyıda 10 olarak yuvarlar. Eğer girilen sayı negatif ise 9.1 veya 9.99 ise 9 olarak yuvarlanır. Aşağıdaki örnek Uygulama_12 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_12: Bu uygulamada Klavyeden girilen ondalıklı sayısal bir değer Ceiling metodu yardımıyla ondalıklı kısmı büyük tamsayıya yuvarlanarak ekranda gösterilecektir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 Şekil Örnek Uygulama_12 e ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_12 için klavyeden 9.1 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_12 için klavyeden 9.99 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 Şekil Örnek Uygulama_12 için klavyeden 9.1 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_12 için klavyeden 9.99 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_12 için yazılan şekil 6.22 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Programın çalışması sonucu Ondalıklı bir sayı giriniz: şeklinde bir mesaj vererek klavyeden bir ondalıklı sayı değeri girmenizi isteyecektir. Şekil 6.28, 6.29, 6,30 ve 6.31 de gösterildiği gibi girildiğinde; girilen ondalıklı sayı Ceiling metodu yardımıyla büyük tamsayıya yuvarlanır ve düzenlenen sonuç değer girilen şeklin hemen altında gösterilmektedir. Diğer Metotlar: Abs motodu, pozitif sayılar için aynı değeri negatif sayılar içinse sayının pozitif karşılığını geri döndürerek işlem yapmaktadır. Abs(Sayi):Parametre olarak sayısal türde verilen bir değerin tamsayı karşılığını verir. Başka bir ifadeyle verilen sayının mutlak değerini bulur. Aşağıdaki örnek Uygulama_13 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_13: Bu uygulama kullanıcının klavyeden girdiği int türdeki bir sayısal değerin Abs metoduyla mutlak değerini hesaplayarak ekranda göstersin. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 Şekil Örnek Uygulama_13 e ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_13 için klavyeden Erzurum string değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_13 için klavyeden 33 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

20 Şekil Örnek Uygulama_13 için klavyeden 66 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_13 için yazılan şekil 6.32 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Programın çalışması sonucu Mutlak değeri alınacak Sayıyı giriniz: şeklinde bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi ister. Şekil 6.33 ve 6.34 de gösterildiği gibi bir değer girildiğinde, girilen sayı değerinin mutlak değeri alınır ve hesaplanan sonuç değer ise yine aynı ekranda gösterilir. Sign(Sayı) : Bu metot kendisine verilen işaretli bir değerin, işaretinin eksi mi yoksa artı mı ya da sıfırmı olduğunu tespit eder. Parametre olaran verilen sayı negatif ise 1 ile pozitif ise +1 ve sıfır ise 0 değerini döndürür. Aşağıdaki örnek Uygulama_14 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_14: Bu uygulama kullanıcının klavyeden girdiği int türdeki bir sayısal değerin işaretini Sign metoduyla tespit ederek ekranda göstersin. Şekil Örnek Uygulama_14 e ait kod yapısının gösterimi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20

21 Şekil Örnek Uygulama_14 için klavyeden 0 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_14 için klavyeden 66 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_14 için klavyeden 33 değerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Max ve Min metotlarıyla birden fazla sayınında büyük ya da küçük olanı bulunabilir. İki olarak karşılaştırılarak bulunan değer diğer metot için ikinci sayı olarak verilebilir. Örnek uygulama_14 için yazılan şekil 6.36 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Programın çalışması sonucu İşaretli bir sayı giriniz: şeklinde bir mesaj vererek klavyeden bir sayı değeri girmenizi istenir. Şekil 6.37, 6.38, ve 6.39 de gösterildiği gibi bir değer girildiğinde, girilen sayı değerinin işaretini tespit ederek yine aynı ekranda gösterilir. Max(Sayı1, Sayi2): Parametre olarak verilen aynı tipteki Sayı1 ve Sayı2 değerlerinden en büyük olanını bulur. Min(Sayı1, Sayi2): Parametre olarak verilen aynı tipteki Sayı1 ve Sayı2 değerlerinden en küçük olanını bulur. Aşağıdaki örnek Uygulama_15 de bu metodun programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_15: Bu uygulama kullanıcının klavyeden girdiği int türdeki iki farklı sayısal değerden en büyük ve en küçük olanı tespit ederek ekranda göstersin. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21

22 Şekil Örnek Uygulama_15 e ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_15 için klavyeden 3 ve 4 değerlerini girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_15 için klavyeden 66 ve 33 değerlerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Şekil Örnek Uygulama_15 için klavyeden 3 ve 0 değerlerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 22

23 Örnek uygulama_15 için yazılan şekil 6.36 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Programın çalışması sonucu sayı1 giriniz: ve sayı2 giriniz: şeklinde bir mesaj vererek klavyeden iki sayı değeri girmenizi ister. Şekil 6.41, 6.42 ve 6.43 de gösterildiği gibi bir değer girildiğinde, girilen sayı değerinden En büyük ve En küçük olanlarını tespit edilerek ekranda gösterir. Rasgele Sayı Üretim metotları: Visual C# programlama dilinde, rastgele sayı üretmek için Random sınıfı kullanılmaktadır. Random sınıfı kullanılarak rasgele tam sayı ya da ondalıklı sayı üretmek mümkündür. Sayı üretmek için yeni bir random sınıfı tanımlanması gereklidir. Random sınıfının sayı üretiminde kullanılan Next, NextDouble ve NextBytes olmak üzere üç metotu bulunmaktadır. Next metodu; tam sayı, NextDouble ondalıklı sayı üretmekte kullanılır ve NextBytes metodu ise Byte türündeki bir dizi değişkenin tüm elemanlarını tek seferde, tam sayılar ile doldurmak için kullanılır. Random sıfından türetilen nesnelerin iş görmesi, sınıfa ait metotlar ile sağlanır. Aşağıdaki gösterildiği şekilde Random sınıfından RasgeleSayi adında bir nesne türetilebilir. Random RastgeleSayi = new Random(); Next() Metodu: Next metodu ile rasgele tam sayı üretmek amacıyla kullanılır ve 3 farklı şekilde kullanılır. Bunlar; Parametresiz, tek parametreli ve iki parametrelidir. Parametresiz kullanımında int tipinde rastgele bir sayı üretilir. Tek parametreli kullanımında, parametreli olarak metoda sayı gönderilir. Ve metotta 0 ile gönderilen sayı arasında rastgele bir sayı üretir. Üretilen sayılara her zaman 0 dahildir fakat parametre olarak gönderilen sayı dahil değildir. İki parametreli kullanımda ise metoda minimum değer ve maksimum değer olmak üzere 2 adet sayı gönderilir. Metot minimum değerden maksimum değere kadar olan aralıkta rasgele bir sayı üretecektir. Aşağıdaki gösterildiği şekilde programlar içerisinde kullanılabilmektedir. int uretilensayi1 = RastgeleSayi.Next(); //Parametresiz kullanım int uretilensayi2 = RastgeleSayi.Next(Sayi1); // Tek Parametreli kullanım int uretilensayi3 = RastgeleSayi.Next(Sayi1, Sayi2); //İki parametreli kullanım Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23

24 NextDouble () Metodu: Uygulamalar için her zaman rasgele tamsayı üretmek yeterli gelmeyebilir. Ondalıklı sayı üretmek gerekli olduğunda NextDouble metodu tercih edilmelidir. Bu metot sayesinde 0 ile 1 arasında ondalıklı sayılar üretmek mümkündür. Aşağıdaki gösterildiği şekilde programlar içerisinde kullanılır. int uretilensayi = RastgeleSayi. NextDouble(); NextBytes () Metodu: Byte tipinde tanımlanan dizi değişkenin tüm elamanlarını 0 ile 255 arasında rasgele sayılarla doldurmak amacıyla kullanılır. Program içerisinde aşağıda 10 elamanlı bir dizi ile nasıl kullanıldığı gösterilmektedir. Byte[] bytedizi = new Byte[10]; Random RastgeleSayi = new Random(); RastgeleSayi. NextBytes(byteDizi); Aşağıdaki örnek Uygulama_16 da Rasgele sayı üretiminde kullanılan Random sınıfına ait metodların tümünün programlar içerisinde nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Örnek Uygulama_16: Bu uygulama kullanıcının klavyeden girdiği altsınır ve üst sınır değerleri arasında Next, NextDouble ve NextBytes metodları yardımıyla rasgele sayı değerleri üreterek ekranda göstersin. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24

25 Şekil Örnek Uygulama_16 ya ait kod yapısının gösterimi Şekil Örnek Uygulama_16 için klavyeden 1 ve 50 değerlerinin girilmesi sonucu oluşan ekran çıktısı Örnek uygulama_16 için yazılan şekil 6.44 daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile çalıştırın. Programın çalışması sonucu Rasgele üretilen sayının alt sınırını giriniz: ve Rasgele üretilen sayının üst sınırını giriniz: şeklinde bir mesaj vererek klavyeden iki sayı değeri girmenizi ister. Şekil 6.45 de gösterildiği gibi değerler girildiğinde, girilen sayı değeri Next, NextDouble ve NextByte metotlarıyla hesaplanarak Şekil 6.45 deki gibi ekranda gösterilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 25

26 Visaul C# programlama dilinde Math sınıfında yer alan ve matematiksel işlemler yapmayı kolaylaştıran birçok metot vardır. Bunlar; Özet Üstel metotlar: Pow; Verilen sayının üssünü alır. Sqrt; Verilen bir sayının karekök değerini bulur. Exp; E sayısının üzeri olacak şeklinde hesaplar. Logaritmik metotlar: Log;Verilen bir sayının logoritmasını hesaplar. Log10;Verilen bir sayının 10 tabanından logoritmasını hesaplar. Trigometrik metotlar: Sin; Verilen Açının Sinüsünü bulur. Cos;Verilen Açının Cosinüsünü hesaplar. Tan;Verilen açının Tanjantını gönderir. PI;PI Sayısını Hesaplar. Ters Tirigometrik metotlar:asin; Sinüsü verilen açıyı hesaplar. Acos ; Cosinüsü verilen açıyı hesaplar. Atan; Tanjantı verilen açıyı hesaplar. Hiperbolik Metotlar:Sinh; Verilen bir açının sinüs hiperbolik fonksiyonunu hesaplar. cosh; Verilen bir açının Cosinüs hiperbolik fonksiyonunu hesaplar.tanh; Verilen bir açının tanjant hiperbolik fonksiyonunu hesaplar. Yuvarlatma metotları: Floor;Verilen bir sayıdan küçük yada ona eşit en küçük tam sayıya yuvarlar. Ceiling;Verilen sayıdan büyük yada ona eşit en küçük tam sayıya yuvarlar.round;verilen sayıyı en yakın tam sayıya yuvarlar. Diğer Metotlar: Abs;Parametre olarak verilen sayının Mutlak değerini hesaplar. Sing;Verilen sayının işaretini gösterir. Max;Verilen iki sayıdan büyük olanını bulur. Min;Verilen iki sayıdan küçük olanını bulur. Visual C# programlama dilinde, rastgele sayı üretmek için Random sınıfı kullanılmaktadır. Random sınıfı kullanılarak rasgele tam sayı ya da ondalıklı sayı üretmek mümkündür. Sayı üretmek için yeni bir random sınıfını new anahtar kelimesiyle tanımlamak gerekir. Random sınıfının sayı üretiminde kullanılan Next, NextDouble ve NextBytes olmak üzere üç metotu bulunmaktadır. Next metodu; tam sayı üretmekte kullanılır. NextDouble ondalıklı sayı üretmekte kullanılır. NextBytes metodu ; Byte türündeki bir dizi değişkenin tüm elemanlarını tek seferde, tam sayılar ile doldurmak için kullanılır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 26

27 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi bir sayının karekökünü almak için kullanılan bir metottur? Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. a) Sqrt( ) b) Sin ( ) c) Cos( ) d) Atan( ) e) Sign( ) 2. Hangisi bir sayının kuvvetini almak için kullanılan bir metottur? a) Sqrt( ) b) Pow ( ) c) Cosh( ) d) Atan( ) e) Sign( ) 3. Hangisi bir sayının logaritmasını hesaplamakta kullanılan bir metottur? a) Min( ) b) Abs ( ) c) Log( ) d) Atan( ) e) Sign( ) 4. Aşağıdakilerden hangisi trigonometrik işlemler için kullanılan bir metottur? a) Sign( ) b) Pow( ) c) Sin( ) d) Acosh() e) tanh() 5. Aşağıdakilerden hangisi ondalıklı bir sayıyı küçük bir tam sayiya yuvarlamak için kullanılan bir metottur? a) Round( ) b) Pow( ) c) Max( ) d) Min( ) e) Abs( ) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 27

28 6. Aşağıdakilerden hangisi ondalıklı bir sayıyı büyük bir tam sayiya yuvarlamak için kullanılan bir metottur? a) Round( ) b) Pow( ) c) Abs( ) d) Ceiling( ) e) Random() 7. Hangisi bir sayının mutlak değerini bulmak kullanılan bir metottur? a) Sqrt( ) b) Pow ( ) c) Cosh( ) d) Abs( ) e) Sign( ) 8. Hangisi iki sayıdan en büyük değerde olanını bulmak kullanılan bir metottur? a) Sqrt( ) b) Max( ) c) Cosh( ) d) Abs( ) e) Min( ) 9. Hangisi iki sayıdan en küçük değerde olanını bulmak kullanılan bir metottur? a) Sqrt( ) b) Max( ) c) Cosh( ) d) Abs( ) e) Min( ) 10. Aşağıdakilerden hangisi rasgele ondalıklı sayı üretmek için kullanılan bir metottur? a) Round( ) b) Pow( ) c) Next( ) d) Ceiling( ) e) NextDouble ( ) Cevap Anahtarı:1.A,2.B,3.C,4.C,5.A,6.D,7.D,8.B,9.E,10.E Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 28

29 YARARLANILAN KAYNAKLAR AKBUĞA. Mustafa, (2011), Atatürk Üniversitesi, Uzaktan Eğitim Merkezi, Nesne Tabanlı programa I Ders Notları ALGAN, Sefer, (2010), Her Yönüyle C#, İstanbul: Pusula Yayıncılık, İstanbul. AKTAŞ, Volkan, (2013), Her Yönüyle C# 5.0, KODLAB, İstanbul. CLARK, Dan, (2013), Your visual blueprint for building.net application, 2nd Edition, Hungry Minds, New York. SCHILDT, Herbert, (2002), The Complete Reference C#, çev. Duygu Arbatlı Yağcı, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. SHARP, John, (2002), Microsoft Visual C#.NET, çev. Mert Derman, Arkadaş Yayınevi, Ankara. YANIK, Memik, (2004), Microsoft Visual c#.net, 1.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara. AYRILMAZ, Emre(2008), C# 3.0 ile Programlama Temelleri, Bilge Adam Yayınları, İstanbul. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 29