Günümüzün Çocukluk ve Adolesan Ça Epidemisi: Obezite TODAY S EPIDEMIC IN CHILDHOOD AND ADOLESCENCE: OBESITY. Güzel Diflcigil 1

Transkript

1 Derleme Review Türk Aile Hek Derg 2007; 11(2): Günümüzün Çocukluk ve Adolesan Ça Epidemisi: Obezite TODAY S EPIDEMIC IN CHILDHOOD AND ADOLESCENCE: OBESITY Güzel Diflcigil 1 Özet Günümüzde, obezite, tüm yafl gruplar nda h zla artm fl, geliflmifl ülkeler kadar geliflmekte olan ülkelerin de önemli bir sa l k sorunu haline gelmifltir. Dünya Sa l k Örgütü 2005 raporunda, çocukluk ça nda, obezitenin endifle verici boyutlara ulaflt bildirilmifltir. Obezitenin, Akdeniz ülkeleri çocuklar ndaki h zl art fl dikkat çekicidir. Çocukluk ve adolesan ça da görülen obezite, aterosklerotik kalp hastal klar, hiperlipidemi, tip 2 diyabet gibi kronik hastal klar n yan s ra bir çok psikolojik ve sosyal soruna da neden olmaktad r. Obezite s kl, geliflmifl ülkelerde, düflük sosyo-ekonomik düzey ile, geliflmekte olan ülkelerde ise yüksek sosyo-ekonomik düzey ile iliflkilendirilmifltir. Obezite gelifliminde, bir çok çevresel, psikolojik ve genetik faktör rol oynar. Son dönem obezite prevalans ndaki h zl art fltan, genetik faktörlerden çok kültürel yap içinde yeme al flkanl klar, yaflam tarz, azalm fl fiziksel aktivite sorumlu tutulmaktad r. Çocukluk ça nda obezite yönetiminin en önemli basama n koruyucu önlemler oluflturur. Yönetim plan - n n ana hedefi sa l kl yaflam tarz ve beslenme al flkanl klar n n kazan lmas d r. Çocuk ve adolesanlar obeziteden koruma, obezite gelifltiyse, tan y p uygun yönetim plan oluflturma konusunda birinci basamak hekimleri ve sa l k çal flanlar na önemli sorumluluk düflmektedir. Sonuç olarak, birinci basamak çal flanlar, ciddi koruma stratejileri oluflturarak ve uygulanmas n sa layarak, günümüzün epidemisi, çocukluk ça obezitesini önleme konusunda gerekli ad mlar n at lmas na öncülük etmelidirler. Summary Today, obesity has increased in all age groups and become an important health issue not only in developed countries but in developing countries as well. The World Health Organization reported in 2005 that, childhood obesity has reached worrisome levels. In addition, the rapid increase in childhood obesity rates among Mediterranean countries was found to be remarkable. Obesity in childhood and adolescence causes chronic diseases such as atherosclerotic heart disease, dyslipidemia, type 2 diabetes as well as social and psychological problems. Its prevalence was found to be higher in the low socio-economic class of developed countries and the high socio-economic class of developing countries. Several environmental, psychological and genetic factors are associated with obesity. Eating habits, life style, decreased physical activity is considered to be responsible in rapid increase of childhood obesity rather than genetic factors. Prevention is the most important step in obesity management. The primary goal of management plans should be to promote healthy eating habits and life style. Primary care physicians and health workers have an important responsibility to prevent, detect, and manage obesity in childhood and adolescence. In conclusion, primary care settings should take the necessary steps and advocate in the community to prevent today s epidemic, childhood and adolescence obesity. Anahtar sözcükler: Çocuk, adolesan, obezite, VK. Key words: Children, adolescent, obesity, BMI. Günümüzde, obezite, tüm yafl gruplar içinde gittikçe artan insidans ile önemli bir sa l k sorunu haline gelmifltir. Yayg n inan fl n aksine sadece geliflmifl ülkeler de il, geliflmekte olan hatta açl kla mücadele eden ülkeler dahi art k obezite sorunu ile karfl karfl ya kalm fllard r. 1 Afrika n n açl kla mücadele eden ülkelerinde, kentlerde yaflayan kad nlarda obezitenin h zla artt, hatta Ortado- u ve Kuzey Afrika da baz bölgelerde %50 lere yaklaflan obezite oranlar bildirilmektedir. 1 Dünya Sa l k Örgütü nün (DSÖ) 2000 y l raporuna göre tüm dünyada 1 milyar fazla kilolu, 300 milyon obez vard r. 2 Çocukluk ça nda da tüm 1) Adnan Menderes Üniversitesi T p Fakültesi Aile Hekimli i Anabilim Dal, Aile Hekimli i Uzman, Yard. Doç. Dr Yay n haklar Türkiye Aile Hekimli i Uzmanl k Derne i (TAHUD)'a aittir. Her hakk sakl d r. Deomed Medikal Medya taraf ndan yay mlanmaktad r. Copyright 2007 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.

2 dünyada h zla artan oranlar endifle verici boyutlara ulaflm flt r. Eylül 2005 te yap lan DSÖ-Avrupa genel toplant s nda çocukluk ça obezitesi akut sa l k krizi olarak tan mlanm fl ve tart fl lm flt r. 3 Bu sonuçlar de erlendirildi inde, obezitenin çocukluk ça nda neden oldu u sonuçlar n yan s ra, eriflkin obezitesine çözüm aray fl ndaki rolü ve önemi aflikard r. Bu derlemede, çocukluk ça obezitesinin tan m, ülkemiz ve dünyadaki prevalans, obeziteye neden olan genetik, etnik, kültürel ve çevresel faktörler, obezitenin neden oldu u sorunlar ve obezite ile mücadeledeki uygulama ve yaklafl mlar ele al nmaktad r. Tan m Obezite, fazla vücut ya nedeniyle yaflam süresi ve sa l n kötü yönde etkilenmesine neden olan bir hastal k olarak tan mlanabilir. Vücut ya oran, yayg n olarak vücut kitle indeksi (VK ) ile de erlendirilir ve vücut a rl (kg)/boy (m 2 ) formülü ile hesaplan r. VK eriflkin yafl grubu için s kça kullan lan, uygulamas kolay ve güvenilir bir yöntemdir. Çocuklarda ise VK ve VK persantillerini esas alan, birbirine benzer ancak kesme de erleri farkl olan iki uygulama vard r. Centers for Disease Control 2000 (CDC) çocukluk ve adolesan ça için VK persantillerini esas alarak persantil çizelgesinin %85-95 aral n kilolu, %95 in üzerini ise obez olarak tan mlamaktad r. 4 DSÖ nün Uluslararas Obezite çal flma grubunun (IOTF) önerdi i tan mda ise 2-18 yafl aras her iki cins ve her 6 ayl k periyod için eriflkin yafl grubu tan mlar na uyan VK de erlerine eflde er VK i belirtilmifltir. IOTF obezite eflik de eri, daha yüksek VK persantiline karfl l k gelmektedir. 5 Prevalans Ülkemizde, 1993 verilerine göre, 0-5 yafl aras nda kilolu çocuk prevalans %2.9 dur. Bu oran, ayn yafl çocuklar nda saptanan malnütrisyon oran na çok yak nd r. 6 Bu durum bize ülkemizde, obezitenin, erken çocukluk döneminde önemli sorunu malnütrisyon kadar önem kazand n göstermektedir. Ülkemizde tüm ülke genelini yans tan çal flma bulunmamakla birlikte çeflitli illerde yap lan ve yerel prevalans bildiren çal flmalar vard r: Ayd n ilinde, 9-10 yafl ndaki çocuklarda obezite prevalans %10.2 olarak saptanm fl ve yüksek sosyo-ekonomik düzey ile obezite aras nda anlaml iliflki bulunmufltur. 7 Edirne de yafl aras ndaki çocuklarda, çok benzer prevalans göstermekle birlikte obezitenin kentsel kesimde biraz daha yayg n oldu u bildirilmifltir. 8 Orta Anadolu da, Tokat ta, 8-9 yafl aras ndaki çocuklarda obezite prevalans, Ayd n iline çok benzer oranda, %10.9 dur. 9 stanbul da 7-9 yafl aras ndaki çocuklar n %16.9'unun obez, %6.8'inin de afl r obez oldu u saptanm fl ve obez çocuklar n di er çocuklara göre daha fazla televizyon seyretti i bildirilmifltir. 10 Yurtd fl nda yaflayan Türk çocuklar nda yap lan baz çal flmalar da mevcuttur. Avusturalya ya göç etmifl Türkleri de kapsayan bir çal flmada ilkö retim ça Türk k z çocuklar nda obezite prevalans %12-13 olarak bildirilmifltir. 11 Yine ülkemizde, erken çocukluk ça- nda obezite görülme oran n n anneleri yüksek e itim görmüfl çocuklarda 1.4 kat daha fazla oldu u ancak cinsiyetin, kentsel veya k rsal bölgede yaflaman n obezite ile iliflkili olmad bildirilmifltir. 12 Bir çok Latin Amerika, Ortado u ve güney Asya ülkesinde ise obezitenin kentsel kesimde kat ve yüksek e itim düzeyine sahip annelerin çocuklar nda kat daha yüksek oldu u saptanm flt r. 12 Geliflmekte olan 79 ülkede 0-5 yafl aras çocuklara ait ulusal istatistikleri de erlendiren bir çal flmaya göre, obeziteden en çok etkilenen bölgeler s ras yla Latin Amerika (%4.4), Afrika (%3.9) ve Asya d r (%2.9). 6 Avrupa ülkelerinde ise, Norveç, Hollanda, Rusya gibi kuzey Avrupa ülkelerinde hem kad n, hem erkek obezite oranlar, Almanya, Macaristan, H rvatistan, Almanya gibi orta ve do u Avrupa ülkelerinden daha düflüktür. 3 Avrupa da, 7-11 yafl aras çocuklar incelendi inde, Rusya %10 ile en düflük, talya ise %36 ile en yüksek obezite oran na sahip ülkeler olarak bildirilmifltir. talya n n hemen ard ndan s rayla Malta, spanya ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinin gelmesi dikkat çekicidir. 13 ngiltere de ise 2002 y l sa l k raporlar nda çocukluk ça nda, her 4 k z çocu un ve her 5 erkek çocu un birinin obez oldu u görülmektedir. 14 Tüm Avrupa da yafl aras adolesanlarda saptanan obezite prevalans %8-25 tir. 13 Etiyoloji Obezite enerji al m ve tüketimi aras ndaki dengenin enerji al m lehine bozulmas sonucu ortaya ç kar. Obezite geliflmesinde birçok çevresel, psikolojik ve genetik faktör rol oynar. 15 Çocukluk dönemine ait yeterli genetik çal flma olmamakla birlikte, genetik faktörler, eriflkin obezitesinden %40-70 oran nda sorumlu tutulmaktad r. 16 Ancak geliflmifl ülkelerde h zla artan obezite prevalans genetik nedenlerden çok çevresel faktörler ile iliflkilendirilmektedir. Çevresel faktörlerin bafl nda, geliflmifl ülkeler kadar geliflmekte olan ülkelerin de ortak sorunu haline gelen, sedanter yaflam ve kolay eriflilebilen, enerji ve ya dan zengin beslenme gelmektedir. 17 Yine ileri çocukluk dönemine ait çal flmalar, çocukluk ça obezitesinde genetik faktörlerin yan s ra kültürel özelliklerin önemli bir etken oldu unu desteklemektedir. 18 Çocukluk ça nda bafllayan obezitenin eriflkin ça da da büyük oranda devam etti i bilinmektedir. 19 Ayr ca obezite- Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 11 Say

3 nin çocukluk ça nda bafllad yafl, eriflkin ça daki ciddiyeti ile de yak ndan iliflkilidir. 16 Bu sonuçlardan, çocukluk ça- nda bafllayan obezitenin, fliddetiyle iliflkili olarak, devam etme e iliminin oldu u anlafl lmaktad r. Ancak bu konuda yafl s n r belirleyen bir çal flma mevcuttur. Whitaker ve arkadafllar, 10 yafl ndan küçük çocuklar için çocu un kendisi obez olmasa da anababadan en az birinin kilolu olmas n n çocu un eriflkinlikte obez olma riskini artt ran bir faktör oldu unu, 10 yafl ndan büyük çocuklar n ise kilolu veya obez olmalar n n, anababa obezitesinden daha önemli bir etken oldu unu bildirmifllerdir. 20 Fizik aktivite ve beslenme al flkanl klar nda kültürel faktörlerin önemli rolü oldu u kabul edilmektedir. 21,22 Kültürel yap n n önemli bir ögesi olan aile yap s ve al flkanl klar da obezite gelifliminde önemli rol oynamaktad r. Avrupa ya göç etmifl topluluklarda yap lm fl bir çok çal flmada yüksek enerjili diyet ve televizyon nedeniyle azalm fl fizik aktivite, obezite gelifliminden sorumlu tutulmufltur. 11 Bu çal flmalar n bir bölümü çeflitli Avrupa ülkelerine göç etmifl Türkleri de içermektedir. Viyana da yaflayan, Avusturya l, Türk ve Yugoslav k z adolesanlar n karfl laflt r ld bir kohort çal flmada, Türk k z çocuklar n n 6 yafl ndan 15 yafl na kadar olan Avusturya l k zlardan daha yüksek ancak Yugoslav k zlardan daha düflük derecede kilolu ya da obez olduklar gösterilmifltir. Ayn çal flma, kuzey Avrupa da artan obezite prevalans n n özellikle talya, Türkiye, Fas gibi Akdeniz ülkelerinden göç eden topluluklardaki yüksek prevalans ile iliflkili oldu unu vurgulamaktad r. 11 Obezite gelifliminde, etnik köken, kültürel faktörlerin üzerindeki ciddi etkisi nedeniyle ba ms z risk faktörü olarak de erlendirilmektedir. 11 Çocukluk ça obezitesinin, ülkemiz gibi geliflmekte olan ülkelerde orta ve yüksek sosyo- ekonomik düzeyde daha s k oldu u görülmektedir. 23,24 ABD ve geliflmifl Avrupa ülkelerinde ise Latin, Afrika kökenli veya göç eden az nl klar n yo un bulundu u düflük sosyo ekonomik s n f, yüksek obezite prevalans ile öne ç kmaktad r. 16,25 Özellikle düflük sosyo-ekonomik s n fta, çocukluk döneminde ebeveyn ihmalinin, yafl ve çocukluk VK nden ba ms z olarak, eriflkin ça da obezite ile iliflkisi oldu u saptanm flt r. 26 Obezite ve sosyo-ekonomik düzey aras ndaki çeliflkili iliflkinin, ülkelerin geliflmifllik düzeyi ile yak ndan ilgili oldu u görülmektedir. Obezite ile ilgili genetik çal flmalar, obeziteye neden olabilecek tek gen defektleri bulmufllard r. 27,28 Son y llarda leptin üretiminde yer alan ob geni ve leptin taraf ndan regüle edilen kokain ve amfetamin ile regüle edilen transkript (CART) proteini dikkat çekmektedir. 29 Leptin d fl ndaki mekanizmalar harekete geçiren genler üzerinde de çal flmalar devam etmektedir. 15,30 Tüm bu çal flmalar, gelecekte obezite tedavisinin flekillenmesinde önemli rol oynayacaklard r. Sa l k ve Sosyal Sorunlar Obezite çok yönlü bir hastal kt r. Obezite ile iliflkili oldu u düflünülen kronik hastal klar, koroner kalp hastal, hiperlipidemi, diyabet, solunum hastal klar, ortopedik hastal klar olarak s ralanabilir. Kad nlarda abdominal obezitenin infertilite, hiperandrojenizm, âdet bozukluklar, polikistik over sendromu gibi ovulatuar disfonksiyona neden olabilece i de bilinmektedir. 31,32 T bbi sorunlar n yan s ra bir çok psikolojik ve sosyal sorun da obezite ile iliflkilendirilmifltir. 33 Uzun dönemli bir kohort olan Bogalusa kalp çal flmas 5-10 yafl aras fazla kilolu çocuklar n yaklafl k %60 n n bir, %20 sinin ise birden fazla kardiyovasküler risk faktörü tafl d n göstermifltir. 34 Artan obezite prevalans ile birlikte çocukluk ça nda nadiren görülen primer hipertansiyon prevalans n n da giderek artt görülmektedir. 35 Benzer olarak geçmiflte çocukluk ça nda nadiren görüldü ü kabul edilen tip 2 diabetes mellitus ta da 4-10 misline varan art fllar saptanm flt r. 16 Eriflkine benzer olarak, kilolu çocuklarda LDL kolesterol yükselmekte, obezitenin daha ilerlemesiyle plazma trigliserid düzeyi artmakta ve HDL düzeyi düflmektedir. 34 Kilolu adolesanlar 50 y l izlendiklerinde eriflkin dönemde normal kiloya ulaflm fl olsalar da normal kilolu adolesanlara k yasla daha yüksek morbidite ve mortalite gösterdikleri saptanm flt r. 18 Bu bilgiler bize çocukluk ça obezitesinin ciddi kardiyovasküler risk faktörlerini de beraberinde getirdi ini göstermektedir. Kardiyovasküler hastal klar ve tip 2 diyabete ek olarak ortopedik sorunlar, deri enfeksiyonlar, hepatik steatoz çocukluk ça obezitesi ile iliflkili bulunan di er t bbi durumlard r. 16 Çocukluk ça nda obezite ile iliflkilendirilen psikolojik sorunlar üzerinde önemle durulmas gereken bir konudur. Özgüven kayb, akran iliflkilerinden kaç nma, içe kapanma, sürekli d fllanma hissi, hatta depresyon ve anksiyete obezite ile iliflkilendirilmifltir. 16 Obezite yönetim plan olufltururken, psikolojik ve sosyal sorunlar n mutlaka göz önüne al nmas, bu konuda aile, okul ve di er disiplinlerle iflbirli i içinde çal fl lmas, obezite ile mücadelede baflar n n gere idir. Sonuç olarak çocukluk ça nda obezitenin ciddi sa l k sorunlar na yol açabilecek fizyolojik, biyokimyasal ve psikolojik etkileri vard r. Koruma ve Yöntem Obeziteden koruma perinatal dönemden bafllayarak tüm yaflam süresince devam etmelidir. leri yafllarda obezite gelifliminin, anne sütü ile beslenen bebeklerde formül mama ile beslenen bebeklere oranla daha düflük oldu u öngörül- 94 Diflcigil G Günümüzün Çocukluk ve Adolesan Ça Epidemisi: Obezite

4 müfltür. 36 Ülkemizde de Sa l k Bakanl taraf ndan anne sütü kullan m n yayg nlaflt rmaya yönelik genifl çapl çal flmalar yürütülmüfltür. Fiziksel aktivite ve yeme al flkanl klar n n çocukluk döneminde kazan ld n düflünürsek koruma programlar öncelikle çocuk ve adolesanlar hedeflemelidir. 6 Ailelerin, çocuklar için olumlu model oluflturmalar aç - s ndan bilinçlendirilmeleri ve koruma program sürecine kat lmalar, program n baflar ya ulaflmas için çok önemlidir. Program aile haz r oldu unda bafllat lmal ve öncelikle obezitenin t bbi komplikasyonlar hakk nda bilgi verilmelidir. Bilgilendirme sonras çocu un beslenmesi ve fiziksel aktivite izlemi ö retilmelidir. 37 Çocuk, ailenin ald yiyecekleri tüketir. Bu nedenle, çocu a olumlu beslenme al flkanl kazand rman n ilk ad m ya ve fleker içeri i düflük, taze g dalar n, haz r yiyeceklere tercih edilmesidir. Ya dan al nan günlük kalori miktar toplam günlük kalori miktar - n n %30 unu geçmemelidir. Yemekler televizyon karfl s nda de il, aile ile birlikte sofrada yenmelidir. Tatl, çikolata gibi kalorili g dalar ödül olarak kullan lmamal d r. 38 Ailece sa l kl beslenmenin yan s ra çocuklar n televizyon, bilgisayar gibi sedanter aktivitelerinin s n rlan p çocuklar n fizik aktiviteye yönlendirilmeleri önerilmektedir. Amerikan Aile Hekimleri Birli i, fizik aktivitenin bisiklete binme, koflma, aktif tak m oyunlar gibi en az orta derecede ve her gün en az 30 dakika yap lmas n önermifltir. 39 Bunun yan s ra krefl, anaokulu, ilk ve ortaö retim okullar nda sürekli ve düzenli sa l kl beslenme programlar n n uygulamaya konmas hatta e itim-ö retim müfredat nda yer almas için çaba harcanmas obezite ile mücadelenin süreklili i aç s ndan çok önemlidir. Okullarda uygulanan beslenme programlar n n olumlu sonuçlar bildirilmifltir. 37 Okullarda çocuklara sunulan tüm içecek ve yiyecekler sa l kl beslenme standartlar na uygun olmal d r. Fiziksel aktivite ise uygulamada olan beden e itimi ders saatlerinin d - fl nda her gün düzenli yap labilir hale getirilmelidir. 38 Obeziteyle mücadele sa l k politikalar n n içinde yer almal d r. Çocuk ve gençlere yönelik reklamlar, sa l kl beslenme ve yaflam tarz na iliflkin örnekler içermelidir. Baflta birinci basamak hekimleri ve hemflireleri olmak üzere tüm sa l k çal flanlar, çocuklar n ve ailelerinin dikkatini VK izlemine çekmeli ve düzenli programlarla koruyucu önlemleri onlarla paylaflmal d rlar. Deckelbaum ve arkadafllar çocukluk ça obezitesine yönelik yönetim plan olufltururken üç basamakl bir koruma stratejisi takip edilmesini önermektedirler. lk basamak Primordial Koruma çocukluk ça ve adolesan ça da normal VK ni korumak, ikinci basamakta Primer Koruma kilolu, VK, persantil aras ndaki çocuk ve adolesanlar obeziteden korumak, 3. basamak Sekonder Koruma VK, 95 persantilin üzerinde olan çocuklarda komplikasyon geliflimini azaltmak fleklinde planlanmaktad r. Tüm basamaklarda, normal VK ni korumak veya ulaflmak yer almaktad r. 16 Obezite yönetimi, çocu a özel planlanmal d r. Çocuklarda, öncelikli hedef ideal kiloya ulaflmak de il, sa l kl yaflam tarz ve yeme al flkanl klar n n kazan lmas d r. Çocu- un yedi i miktar k s tlamak yerine sa l kl yiyecek seçenekleri sunulmal d r. 38 lk klinik de erlendirme öncelikle hipertansiyon, dislipidemi, ortopedik kusurlar, insülin direnci ve uyku bozukluklar gibi komplikasyonlar saptamaya yönelik olmal d r. 40 VK persantil aras nda olup, ek olarak herhangi bir komplikasyonu olanlar ile komplikasyon olsun olmas n 95 persantilin üzerindeki tüm çocuklar için bir yönetim plan oluflturulmal d r. 41 Yönetimin ilk aflamas nda, yeme ve fizik aktivite al flkanl klar, obeziteye neden olabilecek genetik, psikolojik ve endokrin faktörleri sorgulayan ayr nt l anamnez al nmal d r. Çocuk ve aile, obezitenin komplikasyonlar konusunda kapsaml olarak bilgilendirilmeli ve tüm sürece aktif kat l mlar n n gerekli oldu u konusuna aç kl k getirilmelidir. Çocu un kilosuna odaklanmak yerine yapt olumlu geliflmeler ödüllendirilerek bu konuda özgüveni desteklenmelidir. 38 Çocuk istenen kiloya ulaflt ktan sonra ise aile ve çocuk sa l kl geliflim çerçevesi içinde ayn düzeyin korunmas için yüreklendirilmeli ve izlem devam etmelidir. Tüm bu süreçte hekim duyarl l n ve destekleyici tutumunu sürdürmelidir. 41 Günümüzde, toplumun her kesimini tehdit eden ve Avrupa da sa l k krizi olarak ele al nan çocukluk ça obezitesinin ülkemiz için önemi aflikard r. fiimdilik ülkemizde, yüksek sosyo-ekonomik s n f n sorunu olarak görülse de yak n zamanda, Bat yaflam tarz ve beslenme al flkanl klar n n h zla yayg nlaflmas ile birlikte toplumun tüm kesimini içine alan bir sa l k sorunu halini alacakt r. Eriflkin ça da, obezite ile iliflkili sa l k sorunlar, birinci basama n hizmet kapsam n n önemli bir bölümünü oluflturmaktad r. Çocukluk veya adolesan ça da görülen obezite ise henüz yeterince önemsenmemektedir. Toplum sa l aç s ndan, bu dönemde görülen obezitenin k sa dönemde ve daha ileri yafllarda neden oldu u t bbi, psikolojik ve sosyal sorunlar göz önüne alarak fark edilmesi, önlenmesi ve tedavi edilmesi büyük önem tafl r. Bu konuda baflta birinci basamak hekimleri ve çocuk hekimleri olmak üzere tüm sa l k çal flanlar na büyük görev düflmektedir. Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 11 Say

5 Kaynaklar 1. International Obesity Task Force adresinden 2. adresinden 3. The challenge of obesity in the WHO European Region. 4. Himes JH, Dietz WH. Guidelines for overweight in adolescent preventive services: recommendations from an expert committee. The Expert Committee on Clinical Guidelines for Overweight in adolescent Preventive Services. Am J Clin Nutr 1994; 59: Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ 2000; 320: de Onis M, Blösner M. Prevalence and trends of overweight among preshool children in developing countries. Am J Clin Nutr 2000; 72: Diflcigil G, Gürel FS, Gemalmaz A, Baflak O, Tekin N. Prevalence and Predictors of Childhood Obesity in Ayd n-turkey. 12th Regional Conference of Wonca Europe ESGP/FM Abstract Book 2006; SPOP 1.6: Öner N, Vatansever U, Sari A ve ark. Prevalence of underweight, overweight and obesity in Turkish adolescents. Swiss Med Wkly 2004; 134: Toyran M, Özmert E, Yurdakok K. Television viewing and its effect on physical health of schoolage children. Turk J Pediatr 2002; 44: Çifçili S, Ünalan P, Kalaça Ç, Apayd n Ç, Uzuner A. Çocukluk, Obezite ve Televizyon. Pediatri Dergisi 2003; 12: Kirchengast S, Schober E. Obesity among female adolescents in Vienna, Austria-the impact of childhood weight status and ethnicity. BJOG 2006; 113: Martorell R, Khan LK, Hughes ML, Grummer-Strawn LM. Overweight and obesity in preschool children from developing countries. Int J Obes 2000; 24: Lobstein T, Frelut M-l. Prevalence of overweight among children in Europe, Obes Rev 2003, 4: cmhealth/23/23.pdf - Obesity: Third Report of Session adresinden 15. Maffeis C. Aetiology of overweight and obesity in children and adolescents. Eur J Pediatr 2000; 159: Deckelbaum RJ, Williams CL. Childhood obesity: the health issue. Obes Res 2001; 9(Suppl 4): Wabitsch M. Overweight and obesity in European children and adolescents: causes and consequences, treatment and prevention: An introduction. Eur J Pediatr 2000; 159: Must A, Jacques PF, Dallal GE, Bajema CJ, Dietz WH. Long term morbidity and mortality of overweight adolescents: a follow-up of the Harvard Growth Study of 1922 to N Eng J Med 1992; 327: Sedula MK, Ivery D, Coates RJ, Freedman DS, Williamson DF, Byers T. Do obese children become obese adults? A review of the literature. Prev Med 1993; 22: Whitaker RC, Wright JA, Pepe MS, Siedel KD, Dietz WH. Predicting obesity in young adulthood from childhood and parental obesity. N Eng J Med 1997; 337: Gordon Larsen P, Mullan K, Ward DS, Popkin BM. Acculturation and overweight-related behaviours among immigrants to the US: The national longitudinal study of adolescent health. Soc Sci Med 2003; 57: Shatenstein B, Ghadirian P. Influences on diet, health behaviours and their outcome in select ethnocultural and religious groups. Nutrition 1998; 14: Martinez ES, Allen B, Ortega CF, Mejia GT, Galal O, Ponce EL. Overweight and obesity status among adolescents from Mexico and Egypt. Arch of Med Res 2006; 37: Manios Y, Dimitriou M, Moschonis G, Kocaoglu B, Sur H, Keskin Y et al. Cardiovascular risk factors among children of different socioeconomic status in Istanbul, Turkey: direction for public health and nutrition policy. Lipid Health Dis 2004; 3: Wardle J, Brodersen NH, Cole TJ, Jarvis MJ, Boniface DR. Development of adiposity in adolescence: five year longitudinal study of an ethnically and socioeconomically diverse sample of young people in Britain. BMJ 2006; 332: Lissau I, Sorensen TIA. Parental neglect during childhood and increased risk of obesity in young adulthood. Lancet 1994; 343: Bultman S, Michaud E, Woychik R. Molecular characterization of the mouse agouti locus. Cell 1992; 71: Naggert J, Fricker L, Varlamov O. Hyperproinsulinemia in obese fat/ fat mice associated with carboxypeptidase E mutation with reduced enzyme activity. Nat Genet 1995; 10: Zhang Y, Proenca R, Maffei M. Positional cloning of the mouse obese gene and its human homologue. Nature 1994; 372: Gürel FS, nan G. Çocukluk ça obezitesi tan yöntemleri, prevalans ve etyolojisi. ADÜ T p Fakültesi Dergisi 2001; 2: Diamanti-Kandarakis E, Bergiele A. The influence of obesity on hyperandrogenism and infertility in the female. Obes Rev 2001; 2: Michelmore KF. Polycystic ovary syndrome in adolescence and early adulthood. Hum Fertil 2000; 3: Power C, Lake J, Cole T. Measurement and long-term health risks of child and adolescent fatness. Inter J of Obesity 1997; 21: Freedman DS, Dietz WH, Srinivasan SR, Berenson GS. The relation of overweight to cardivascular risk factors among children and adolescents: The Bogalusa Heart Study. Pediatrics 1999; 103: Sorof JM, Lai D, Turner J, Poffenberger T, Portman RJ. Overweight, Ethnicity, and the Prevalence of Hypertension in School-Aged Children. Pediatrics 2004; 113: von Kries R, Koletzko B, Sauerwald T ve ark. Breast feeding and obesity: cross sectional study. BMJ 1999; 319: Fowler - Brown A, Kahwat L. Prevention and treatment of overweight in children and adolescents. Am Fam Phys June 2004; 69: Patient Information Collection: Nutrition. Am Fam Physician 2004; 69: Moran R. Evaluation and treatment of childhood obesity. Am Fam Physician. 1999; 59: Barlow SE, Dietz WH. Obesity evaluation and treatment: expert committee recomendations. Pediatrics 1998; 102: E Lyznicki JM, Young DC, Riggs JA, Davis RM. Obesity: Assessment and Management in primary care. Am Fam Phys 2001; 63: Gelifl tarihi: Kabul tarihi: letiflim adresi: Yard. Doç Dr. Güzel Diflcigil Adnan Menderes Üniversitesi T p Fakültesi Aile Hekimli i Anabilim Dal Ayd n Tel: (0256) Faks: (0256) guzeld@yahoo.com 96 Diflcigil G Günümüzün Çocukluk ve Adolesan Ça Epidemisi: Obezite