Atık toplama prosedürünü her laboratuvar kendi bünyesinde belirlemelidir.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Atık toplama prosedürünü her laboratuvar kendi bünyesinde belirlemelidir."

Ahmet Meric
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 5. ÇEVRE GÜVENLİĞİ Atık toplama prosedürünü her laboratuvar kendi bünyesinde belirlemelidir Kimyasal Atıklar Kimyasal atıkların nötralize edilerek depolanması daha fazla kimyasal harcanması ve oluşabilecek karışıklıklar nedeniyle tam güvenliğin sağlanamaması ihtimallerini de beraberinde getirebilir. Öncelikle her laboratuvar kendi atık planını atık çeşidine göre belirlemelidir. Eğer çıkan atık çeşitleri spesifik ise aşağıdaki sınıflandırmaya göre atıklar depolanabilir. ATIK KABI ETİKETİ ATIK ÇEŞİDİ A: Halojen içermeyen organik çözgen ve çözeltiler B: Halojenli organik çözgen ve çözeltiler C: Katı atıklar D: Tuz çözeltileri E: Zehirli inorganik atıklar, ağır metal tuzları ve bunların çözeltileri F: Zehirli yanıcı bileşikler G: Cıva ve inorganik cıva tuzları H: Geri kazanabilir metal tuzları atıkları ( Her metal tuzu atığı ayrı kapta toplanmalıdır.) I: İnorganik katılar Bu şeklide atık depolaması yapılacak ise Çizelge 1 de belirtilen birbiri ile karışmaması gereken kimyasallar tablosu mutlaka dikkate alınmalıdır. Kişisel güvenlik açışından istenmeyen reaksiyonların önüne geçebilmek için her atık kimyasal mümkün olduğunca az hacimli atık şişelerinde ayrı ayrı toplanıp üzerine içerdiği kimyasal veya kimyasalların isimleri açıkça ve okunaklı bir şekilde yazılmalıdır. Atık şişesinin üzerine ayrıca atığın oluşturulduğu tarih ve atığı oluşturan kişinin ismi yazılmalıdır. 1

getirebilir. Öncelikle her laboratuvar kendi atık planını atık çeşidine göre belirlemelidir. Eğer çıkan atık çeşitleri spesifik ise aşağıdaki sınıflandırmaya göre atıklar depolanabilir.

2 Çizelge 1. Biribiri içerisinde karışmaması gereken kimyasallar Kimyasal Aktif karbon Karışmaması Gereken Kimyasallar Kalsiyum hipoklorit, oksidan maddeler Alkali metaller (Na, K.vb.) Amonyak Amonyum nitrat Anilin Hidrokarbonlar ve sulu çözeltileri, su Civa, klor, iyot, brom, kalsiyum Toz halindeki metaller, yanıcı sıvılar, kükürt, kloratlar, tüm asitler, nitritler Hidrojen peroksit, nitrik asit Kromik asit, nitrik asid, hidroksil içeren bileşikler, etilen glikol, Asetik asit Asetilen Aseton Bakır Brom Civa Flor Gümüş Hidroflorik asit perklorik asit, peroksitler, permanganatlar Flor, klor, brom, bakır, civa, gümüş Derişik nitrik asit, derişik sülfürik asit Asetilen, hidrojen peroksit Amonyak, asetilen, butan ve diğer petrol gazları, turpentin Asetilen, amonyak Bütün maddeler Asetilen, okzalik asit, tartarik asit, amonyak, karbondioksit Amonyak Bakır, krom, demir, metal ve metal tuzları, yanıcı sıvılar, anilin, Hidrojen peroksit Hidrojen sülfit Hidrokarbonlar Hidrosiyanik asit nitrometan Nitrik asid, oksidan maddeler Flor, klor, brom, kromik asit, sodyum peroksit (benzen, eter) Nitrik asit, alkaliler 2

peroksit, nitrik asit Kromik asit, nitrik asid, hidroksil içeren bileşikler, etilen glikol, Asetik asit Asetilen Aseton Bakır Brom Civa Flor Gümüş Hidroflorik asit perklorik asit, peroksitler,

3 İyot Kalsiyum oksit Klor Kloratlar Kromik asit Kükürtlü hidrojen Asetilen, amonyak Su Amonyak, asetilen, butan ve diğer petrol gazları, turpentin Amonyak, toz halindeki metaller Asetik asit, gliserin, bazı alkoller, yanıcı sıvılar, turpentin Nitrik asit, oksidan gazlar Asetik asit, anilin, kromik asit, hidrosyanik asit, hidrojen sülfit, Nitrik asit Oksijen Okzalik asit Perklorik asit Potasyum permanganat Sodyum nitrat Sülfürik asit Yanıcı sıvılar yanıcı sıvılar ve gazlar Yağlar, grees, hidrojen, yanıcı sıvılar, yanıcı katılar ve yanıcı gazlar Gümüş, civa Asetik anhidrit, alkoller, karbon tetraklorür, karbon dioksit Gliserin, etilen glikol, benzaldehit, sülfürik asit Amonyum nitrat, diğer amonyum tuzları Kloratlar, perkloratlar, permanganatlar Amonyum nitrat, kromik asit, hidrojen peroksit, nitrik asit, halojenler 5.2. Radyoaktif Atıklar Radyoaktif atıklar taşınma, depolama ve atık düzenlemelerini kolaylaştırmak için içerdiği radyoaktif malzemenin konsantrasyonu ve radyoaktif kaldıkları süre dikkate alınarak sınıflandırılırlar. Kategorilerin tanımı ülkeden ülkeye değişmekle beraber radyoaktif atıklar düşük seviye, orta seviye ve yüksek seviyeli atıklar olarak sınıflandırılabilir. Düşük seviyeli atıklar (DSA), normal olarak işçi tulumları, taşıma kapları, şırıngalar gibi malzemelerin az miktardaki kısa ömürlü radyoaktivite ile teması sonucu oluşur. DSA lar genellikle lastik eldivenler kullanılarak işleme tabi tutulur. Nükleer güç 3

Potasyum permanganat Sodyum nitrat Sülfürik asit Yanıcı sıvılar yanıcı sıvılar ve gazlar Yağlar, grees, hidrojen, yanıcı sıvılar, yanıcı katılar ve yanıcı gazlar Gümüş, civa Asetik anhidrit,

4 santrallerinin hizmetten çıkarılması esnasında oluşan birçok atık DSA sınıfına girer. Orta seviyeli atıklar (OSA), tipik olarak nükleer malzeme ile birlikte kullanılmış ekipman veya radyoaktif akışkanların temizlenmesinde kullanılmış iyon değişim reçineleri gibi daha çok endüstriyel malzemelerdir. Bunlar tipik olarak ihmal edilebilir düzeyde ısı üretirler, fakat kısa veya uzun süreli radyasyon yayarlar ve korunmak için zırhlama gerekir. Kullanılmış nükleer yakıtların yeniden işlenmesi sırasında yakıtın çözülmeyen metal kısımlarını içeren atıklar OSA kategorisinde değerlendirilir. Yüksek seviyeli atıklar (YSA), fizyon reaksiyonu sonucunda ortaya çıkan yüksek derecede radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli atık kategorisinde ayırım yeniden işlenilmeyecek olan kullanılmış nükleer yakıt (KNY) ve yeniden işleme uygulamasının kalıntıları arasında yapılır. Bu iki alt grup biçim ve içerik olarak farklılıklar arz etseler de (örneğin yeniden işleme atıkları akışkandır) benzer şekilde yönetilirler. Atıkların işlenmesi ve taşınmasında en önemli faktör atıkların radyoaktivite seviyeleridir. Fakat atıkların nihai depolanması için diğer bir önemli faktör, radyoaktif izotopların yarı ömürleriyle belirlenen izole olarak saklanacak zamanın uzunluğudur. Yüksek seviyeli atık ve kullanılmış nükleer yakıtta bulunan bazı uzun ömürlü izotoplar için binlerce yıllık izolasyon gerekir. 4

malzemelerdir. Bunlar tipik olarak ihmal edilebilir düzeyde ısı üretirler, fakat kısa veya uzun süreli radyasyon yayarlar ve korunmak için zırhlama gerekir.

5 Çizelge 2. Radyoaktif Atıkların bertarafı ATIK ÇEŞİDİ BERTARAF ÖNCESİ İŞLEM ATIK KABI ÖZELLİĞİ Katı radyoaktif atıklar Sıvı radyoaktif atıklar Radyoaktif olmayan katı atıklardan ayrı biriktirilmelidir. Şüphe edilen atıklar radyoaktif olarak değerlendirilmelidir. Radyoaktif atıklar içerisine tehlikeli kimyasal maddeler veya başka zehirleyici maddeler karıştırılmamalı, ancak kaçınılmaz olarak meydana gelen karışımlar etiketler üzerinde belirtilmelidir. Su içerisinde çözünebilir ve dağılabilir özellikte olmalıdır. Radyoaktif sıvı çözünmeyen katı parçacık veya tortu içeriyorsa öncelikle filtre edilmelidir. Atıklar en az 10 katı kadar su ile seyreltilmelidir. Üzeri işaretli, radyasyon geçirmeyen atık toplama kabına (kurşun ve benzeri uygun malzeme ile zırhlanmış) konmalı ve kilitlenebilir kabin/dolap veya odalarda saklanmalıdır. Ünite içerisinde belirlenecek bir lavabodan atık su sistemine bırakılır. Bu lavabo üzerine uluslararası standart radyoaktif madde işareti takılır ve radyoaktif olmayan çalışmalar burada yürütülmez. 5

Şüphe edilen atıklar radyoaktif olarak değerlendirilmelidir.

6 5.3. Biyolojik Atıklar (mikrobiyolojik/enfeksiyöz kirliler) İnsan ya da hayvanlar üzerinde istenmeyen zararlı etkileri oluşturacak biyolojik kökenli ajanlara biyotehlikeli ajanlar denir. Biyotehlikeli ajan içeren veya bu ajanlarla kontamine olmuş her türlü materyale ise biyolojik atık denir. Çizelge 3.Biyolojik atıkların bertarafı ATIK ÇEŞİDİ BERTARAF ÖNCESİ İŞLEM ATIK KABI ÖZELLİĞİ Kesici-delici atık Tek kullanımlık kirli malzeme Geri-dönüşümlü kirli malzeme Sıvı atıklar Her türlü malzeme hangi amaçla kullanıldığına bakılmaksızın "tıbbi atık" olarak değerlendirilir, asla çöpe atılmaz. Otoklav poşetine yerleştirilir. Aşırı doldurmadan kaçınınız. Gerekli koşullarda otoklavlanarak atık kutusuna atınız. Doğrudan (poşetsiz) otoklav kovası içersinde biriktirilir. Aşırı doldurmadan kaçınınız. Gerekli koşullarda otoklavlanır ve işlem sonrası yıkamaya gönderilir. İçine otoklav poşeti yerleştirilmiş masa-üstü atık toplama kabında biriktirilir, dolması beklenmeden -iş bitince- toplama kabı ile birlikte otoklavlanır. Sağlam ve dayanıklı, "biyotehlike" logosu bulunan ve ağızı sıkıca kapatılabilen, özel kesicidelici atık kabı Ara biriktirme kabı kullanmadan doğrudan tıbbi atık konteynerine gönderilir. Ara biriktirme kabı kullanmadan doğrudan tıbbi atık konteynerine gönderilir. 6

Biyolojik atıkların bertarafı ATIK ÇEŞİDİ BERTARAF ÖNCESİ İŞLEM ATIK KABI ÖZELLİĞİ Kesici-delici atık Tek kullanımlık kirli malzeme Geri-dönüşümlü kirli malzeme Sıvı atıklar Her türlü malzeme hangi

Benzer belgeler

Kullanılan kimyasal atıklar belli kurallar çerçevesinde depolanarak bertarafı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ve Tehlikeli Atıkların Kontrol

KİMYASAL ATIKLAR Kullanılan kimyasal atıklar belli kurallar çerçevesinde depolanarak bertarafı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ve Tehlikeli Atıkların Kontrol Yönetmeliği ne uygun olarak yapılmalıdır.