YENĠ ĠLKÖĞRETĠM 1 5 PROGRAMLARININ SINIF ÖĞRETMENLERĠNĠN GÖRÜġLERĠNE GÖRE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Ġzzet GÖRGEN * ÖZET

Transkript

1 Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE) Bahar 2008 Sayı 20 YENĠ ĠLKÖĞRETĠM 1 5 PROGRAMLARININ SINIF ÖĞRETMENLERĠNĠN GÖRÜġLERĠNE GÖRE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Ġzzet GÖRGEN * ÖZET Seda KARAÇELĠK ** Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU *** Ġbrahim KAYA **** Yeni Ġlköğretim programları (1 5 sınıflar) eğitim-öğretim yılında ülke genelinde uygulanmaya baģlanmıģtır. Bu araģtırma eğitim-öğretim yılında yapılmıģ ve bir yıldır kullanılmakta olan programların, öğretmen görüģlerine göre değerlendirilmesi amaçlanmıģtır. AraĢtırmada, sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim programlarının uygulamadaki etkililiği hakkındaki görüģlerini çeģitli değiģkenlere göre tespit etmeye yönelik olarak betimsel yöntem kullanılmıģtır. AraĢtırmanın örneklemini Muğla il merkezi ve ilçelerinden ulaģılabilen 28 ilköğretim okulu ve bu okullarda görev yapan toplam 183 sınıf öğretmeni oluģturmaktadır. Ankette eğitim programlarının hedef, içerik, eğitim durumları, ölçme ve değerlendirme öğeleri dikkate alınarak hazırlanan 43 madde bulunmaktadır. Ayrıca öğretmenlerin özgün görüģlerini almak amacıyla iki adet açık uçlu soru sorulmuģ ve alınan yanıtlar gruplanarak değerlendirilmiģtir. Elde edilen veriler SPSS istatistik paket programı ile analiz edilerek ve ilgili literatürden destek alınarak yorumlanmıģtır. Anahtar kelimeler: Program değerlendirme, yeni ilköğretim programları, yapılandırmacılık, Sınıf öğretmenleri, öğretmen görüģleri. Evaluation of the New Primary School Programs (1-5 grades) According to the Opinions of Classroom Teachers ABSTRACT New primary school programs (1-5 grades) started to be implemented in school year throughout the country. This study was conducted in school year and it aims to evaluate the programs having been in effect for one year according to teachers opinions. In this study, descriptive method is used to determine the effectiveness of the new primary school programs in use depending on different variables. The sampling of the study consists of 28 primary schools in Muğla and its towns and 188 teachers working in these schools. In the questionnaire, there are 43 items prepared by considering the objectives, contents, educational status, and assessment and evaluation-related elements of the programs. Moreover, for the teachers to express themselves more freely, two open-ended questions are included and the responses to these two questions were evaluated through clustering. The data obtained were * Yrd. Doç. Dr., Muğla Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü. ** AraĢ. Gör., Muğla Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü. *** Yüksek Lisans Öğrencisi, Muğla Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü. **** Yüksek Lisans Öğrencisi, Muğla Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü.

2 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi analyzed through SPSS statistical program package and the results were interpreted with the help of the related literature. Key words: Program evaluation, new primary school programs, constructivist approach, class teachers, teachers opinions. 1. GĠRĠġ Bireylerin eğitimi, toplumların devamlılığını sağlaması için önemlidir. Toplumların sosyal, siyasi, kültürel ve ekonomik yapıları, bu yapıya mensup bireyler yetiģtirmek amacıyla eğitim sistemini de Ģekillendirmektedir. ĠĢte bu noktada, ülkelerin nasıl insan yetiģtireceğinin cevabını veren; eğitim programları dır. Eğitim programları, toplumun geliģimi ve gereksinimleri doğrultusunda Ģekillenir, geliģir. Bilginin hızla yenilenip geliģtiği günümüz koģullarında, toplumların geleceği; bireylerin geliģen koģullara uyum sağlaması, bilgiyi kullanabilmesi ve üretebilmesine bağlıdır. Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de eğitim programları yıllar içerisinde geliģme göstermiģtir. Programlar üzerinde ilk çalıģmalar yılları arasında yapılmıģtır. Bu programların, her Ģeyden önce, millî bir nitelik taģımaları dikkat çekmektedir. Daha sonra, 1930 lu ve 1950 li yıllarda yapılan programlarda ise, daha çok dünyaya ve geliģmiģ ülkelere açılma eğilimi ağırlık kazanmıģ, öğrencilere, eskiye göre daha fazla bilgi yükleme ve entelektüel insan yetiģtirme düģüncesi ön plânda tutulmuģtur (Aktaran: Yüksel, 2003). Bu geliģmelerin yanı sıra özellikle 1950 li yıllarda, çalıģmaların baģlangıcında, denemelere dayanak teģkil edecek nitelikte etraflı bir inceleme yapılmamıģ olması, çalıģmaların sağlam bir temelden ve bu temele dayanan devamlılıktan yoksun kalmasına sebep olmuģtur (VarıĢ, 1996:36) yılında kabul edilen 222 sayılı Ġlköğretim Kanununun getirdiği hükümler programların geliģtirilip değiģtirilmesini zorunlu kılmıģtır li yıllarda, program geliģtirmede sürekliliğin ve standartlaģmanın sağlanması yönünde bazı çalıģmalar yapılmıģtır yılında, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından, program geliģtirme konusunda bir model oluģturmak ve bundan sonra hazırlanacak programların buna göre hazırlanmasını sağlamak amacıyla, üniversitelerde görevli bilim insanlarıyla iģbirliği yapılarak yeni bir program modeli kabul edilmiģtir. Bu model, amaç-davranıģ-iģleyiģ-değerlendirme boyutları içinde programların derslere göre hazırlanması esasını getirmektedir (Demirel, 1992:29-30). Millî Eğitim Bakanlığında program geliģtirme çalıģmaları, 1990 tarihinde baģlatılan Dünya Bankası desteğindeki Millî Eğitimi GeliĢtirme Projesi ile önemli geliģmeler göstermiģtir. Bu projenin amaçları arasında programları iyileģtirmek ve geliģtirmek ile ders kitapları ve öğretim materyallerinin kalitesini yükseltmek ve verimli kullanmak da yer almaktadır (Aktaran: Yüksel, 2003). Yapılandırmacı YaklaĢım ve Yeni Öğretim Programları Ülkemizde 2004 yılında pilot uygulaması yapılan yeni program, yapılandırmacı öğrenme yaklaģımını temel alarak geliģtirilmiģ bir programdır 116

3 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU (Bukova Güzel ve Alkan, 2005:388). OluĢturulmasında, sivil toplum kuruluģları, akademisyenler, öğrenciler, veliler, öğretmenler ve müfettiģlerin katkılarının sağlanmasına özen gösterilmiģtir. Yapılandırmacılık, bireyin kendi öğrenme deneyimine kattığı bilgi, inançlar ve becerilerin önemini vurgular. Yeni bilgilerin yapılandırılmasını, geçmiģ bilgilerin, yeni bilgilerin ve öğrenmeye hazır oluģun bir bileģimi olarak tanımlar (Kalaycı, 2006:16). Yapılandırmacı anlayıģa göre bilgi, çevre ve kiģisel deneyimlerle inģa edilir. Her birey bilgiyi farklı yorumlama ve yapılandırma sürecine sahiptir (learning-theories.com, 2007). Bu durum, iki farklı insanın aynı konuya farklı açılardan bakması, farklı yorumlar getirmesi ve sonucunda farklı bilgiler edinmeleriyle örneklenebilir. Yapılandırmacı görüģe göre öğrenme, öğrencinin dünyadaki deneyimlerini, yorumlarına dayalı olarak bireysel ve sosyal olarak yapılandırmasıdır. Öğretim, bilginin yapılandırılmasını kolaylaģtırmak için deneyimlerden oluģmalıdır. Öğrencinin amacı; problemi çözmesi ya da projeyi tamamlaması ve yorumlamasıdır (Aktaran: Duman, 2004:55). Yapılandırmacı öğrenme yaklaģımının, yerinde ve doğru bağlantılar kurularak bilginin bütünleģtirilmesi yaklaģımı olduğu söylenebilir. Bilginin yapılandırılması sürecinde, bireyler ön öğrenmelerini kullanarak yeni karģılaģtıkları durumlara anlam kazandırma, aralarında iliģki kurma ve bu yolla yeni kavramlara ulaģma çabası içinde olurlar (Aktaran: Bukova Güzel vd., 2005:388). Yapılandırmacılara göre bilgi, yaģantılarını anlamlı hale getirmeye çalıģan birey tarafından etkin olarak yapılandırılmaktadır. Bireyler doldurulmayı bekleyen boģ variller değil, anlamları araģtıran etkin organizmalardır. Öğrenilen Ģey ne olursa olsun, yapılandırmacı süreçler çalıģmakta ve öğrenenler tatmin edici bir yapıya ulaģıncaya kadar aday zihinsel yapılar oluģturulmakta, anlamlandırılmakta ve test edilmektedir. Daha sonra yeni, özellikle çeliģkili yaģantılar, bu yapılarda meraka yol açmakta, böylece bireyler yeni bilgiyi anlamlandırmak için yeniden yapılandırmak zorunda kalmaktadırlar (Aktaran: Yurdakul, 2005:41). Yapılandırmacı program tasarıları; öğrenenlerin ilgilerine, ön yaģantılarına ve ön bilgilerine öncelik tanımalı, daha esnek ve öğrenen görüģlerine dayalı olarak öğretmen ve öğrenenlerle birlikte hazırlanmalıdır. Program geliģtirilirken öğretmenler, kendi kararlarıyla öğrenenlerin ilgileri arasında orta bir yol bulmalı; böylelikle yapılandırmacılığın süreç özellikleri açığa çıkarılmalıdır (Aktaran: Yurdakul, 2005:48). Fosnot a (1995) göre yapılandırmacılar beyni bilgisayara benzeten görüģleri kabul etmezler. Beyin daha esnek, kendini değiģtiren, yaģayan, özgün ve kendini yeniden Ģekillendiren bir yapıdır (Aktaran: Çınar, Teyfur, Teyfur, 2006:4). Bu bağlamda, yapılandırmacılık yaklaģımında amaç, öğrenenlerin ne yapacaklarını önceden belirlemek değil, bireylere araçlar ve öğrenme materyalleri ile öğrenmeye kendi istekleri doğrultusunda yön vermeleri için fırsat vermektir (Çınar vd., 2006:4). 117

4 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Yapılandırmacı yaklaģım temel alınarak hazırlanan yeni ilköğretim programları, önce dokuz ilde pilot olarak uygulanmıģ, ardından 2005 yılında ülke genelinde tüm ilköğretim okullarında uygulanmaya baģlanmıģtır. Bilimsel ve teknolojik geliģmeler sonucu değiģen ihtiyaçları karģılamak ve kaliteyi arttırmak amacıyla hazırlanan yeni ilköğretim programları Ģu öğeler üzerine odaklanmıģtır: Türkçeyi doğru ve etkin kullanma Kültürel değerlere ve sanata önem verme Okumaktan ve öğrenmekten zevk alma Duygu ve düģüncelerini rahatlıkla ifade etme Ailenin eğitim-öğretime katılımını destekleme En az bir yabancı dili etkin bir Ģekilde kullanma BiliĢim teknolojilerini amacı doğrultusunda etkin ve verimli bir Ģekilde kullanma Birlikte çalıģma ve iletiģim kurma Çevresinde oluģan değiģimlerin farkında olma ve her türlü değiģime uyum gösterme Yakın çevrede ve farklı ülkelerde fırsatlar bulmaya istekli olma ve bulunan fırsatları değerlendirmek için bilinçli çaba gösterme Çevreye farklı bir gözle ve mantıkla bakılırsa daha önce hiç fark edilmeyen fırsatlar çıkabileceğini benimseme Hayattaki kurallara uymaya ve iģleri yapmaya istekli olma ve uygulama kararlılığı gösterme ġartlandırmaya karģı olma HoĢgörünün esnek bir zihin yapısının anahtarı olduğunu fark etme Bireyin görev ve sorumluluklarını, bireyin kendisinin belirlemesi gerektiğinin bilincinde olma (ttkb.meb.gov.tr, 2007). Yeni programda öğrenme-öğretme durumları içerisinde, öğrenmenin gerçekleģebilmesi için doğal merakın uyarılması, öğrenci merkezli etkinlikler, öğrenilenleri farklı ortamlarda kullanmak ve öğrenciler arasındaki iģbirliğini teģvik etmek gibi unsurlara önem verilmiģtir. Değerlendirmede de birçok alternatif yönteme yer verilmiģ, yalnızca ürün değerlendirmesi yerine süreç değerlendirmesi de iģin içine katılmıģtır. Bukova Güzel ve Alkan ın (2005) pilot uygulamayı değerlendirmek amacıyla yaptıkları çalıģmada, 600 öğrenciye anket uygulanmıģ, 10 öğretmenle de görüģme yapılmıģtır. Bu çalıģmanın sonuçlarına göre, öğretmenler sınıf yönetiminde ve etkinlik seçiminde sorunlar yaģarken, öğrencilerin yeni programa karģı daha olumlu görüģte oldukları ortaya çıkmıģtır. Ancak 118

5 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU öğrencilerin de, öğrenmede sorumluluk alma ve okul-bilim ve günlük yaģam arasındaki iliģkiyi kurmakta sıkıntılar çektikleri sonucuna ulaģılmıģtır. Çınar ve diğerlerinin (2006) çalıģmasında, yapılandırmacı eğitim yaklaģımı ve programı, ilköğretim okulu öğretmenleri ve yöneticilerinin görüģleriyle değerlendirilmiģtir. Buna göre öğretmen ve yöneticiler, yeni programla ilgili olarak genelde olumlu görüģ bildirirken okullardaki alt yapı eksikliklerinin programın etkililiği önündeki en büyük engel olduğuna dikkat çekmiģlerdir. Yücel, Karaman, Batur, BaĢer ve KarataĢ ın (2006) yaptıkları çalıģmada yeni programın öğretmen görüģleriyle değerlendirilmesi amaçlanmıģtır. Bu doğrultuda elde edilen veriler sonucunda, öğretmenlerin yeni programı eski programa tercih ettikleri, öğrencilerin yaparak-yaģayarak öğrenme ve yaratıcılıklarının geliģmesine ortam hazırlama, daha çok araģtırma gibi konularda yarar sağladığı yönünde görüģ bildirmiģlerdir. Programın uygulanmasındaki engellerin de, daha çok kalabalık sınıflar ve materyal sorunu olduğu ortaya çıkmıģtır. Gömleksiz ve Bulut un (2007) yapmıģ olduğu araģtırmada ilköğretim Türkçe dersi öğretim programı değerlendirilmiģtir. Bu çalıģmanın sonuçlarına göre, programda öngörülen kazanımlar, kapsam ve eğitim durumunun uygulamada etkili olduğu, değerlendirme boyutunun ise etkili olamadığı sonucu ortaya çıkmıģtır. Gömleksiz ve Bulut un (2007) yaptığı bir baģka çalıģma da hayat bilgisi dersi öğretim programının değerlendirilmesidir. Bu araģtırma sonuçları ise, programda öngörülen kazanımlar, kapsam, eğitim durumu ve değerlendirmenin uygulamada etkili olduğu ve öğretmen görüģlerinin, il ve cinsiyet değiģkenleri bakımından farklılaģtığı sonucunu vermiģtir. Arslan ve Demirel in (2007) yaptığı çalıģmada, ilköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı değerlendirilmiģ ve bu çalıģma sonucunda öğretmenlerin ve velilerin yeterince bilgilendirilmedikleri, öğretmenlerin programı yeterince benimseyemediklerinden dolayı derslerin geleneksel yöntemlerle iģlenmeye devam edildiği sonucu çıkmıģtır. Ayrıca teknik alt yapının yetersiz oluģu programın tam olarak uygulanmasını engelleyen önemli bir faktör olarak görülmektedir. Amaç ve Önem Bu çalıģma ile eğitim öğretim yılında uygulanmaya baģlanan Yeni Ġlköğretim (1 5) programlarının, öğretmen görüģlerine dayalı olarak değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde aģağıdaki sorulara yanıt aranmıģtır: 1. Yeni ilköğretim (1 5) programlarının geneline iliģkin öğretmen görüģleri nelerdir? 2. Ġlköğretim (1 5) programlarına iliģkin öğretmen görüģleri a) Okutulan sınıf düzeyine 119

6 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi b) Öğretmenin mesleki kıdemine c) Cinsiyete d) Sınıf mevcuduna e) Okulun bulunduğu yerleģim birimine göre değiģmekte midir? Elde edilen sonuçların, ilköğretim (1 5) programlarının geliģim sürecine katkıda bulunacağı düģünülmektedir. Sayıtlı Öğretmenlerin anket maddelerine verdiği cevaplar gerçek görüģlerini yansıtmaktadır. Sınırlılıklar AraĢtırma, örneklem grubundaki sınıf öğretmenlerinden, öğretim yılında uygulamaya geçirilen ilköğretim (1 5) programına iliģkin ankete cevap verenlerin görüģleriyle sınırlıdır. Yöntem Bu araģtırma, sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim programlarının uygulamadaki etkililiği hakkındaki görüģlerini, çeģitli değiģkenlere göre tespit etmeye yönelik olarak yapılan betimsel bir çalıģmadır. Evren ve Örneklem Muğla il merkezi ve ilçelerindeki toplam 334 ilköğretim okulu ve bu okullarda görev yapan sınıf öğretmenleri, araģtırmanın evrenini oluģturmaktadır. AraĢtırmanın örneklemini ise Muğla il merkezi ve ilçelerinde ulaģılabilen 28 ilköğretim okulu ve bu okullarda görev yapan toplam 183 sınıf öğretmeni oluģturmaktadır. Bir kiģi kiģisel bilgi formunu doldurmamıģtır. Ġlçelere göre örneklem dağılımı Ģöyledir: Merkez 16, Milas 5, Ula 4, Yatağan 2, Köyceğiz 1. AraĢtırmada kullanılan anket maddelerini birleģtirilmiģ sınıflarda görev yapan 5 öğretmen de cevaplamıģtır. AraĢtırmanın 1. alt problemine iliģkin veriler bu öğretmenlerin görüģlerini de kapsamaktadır. Ancak bu öğretmenlerin sayısının çok az olması (5) nedeniyle araģtırmanın 2. alt probleminde yer alan değiģkenler arasına birleģtirilmiģ sınıf öğretmenlerine iliģkin veriler alınmamıģtır. Örneklemin değiģkenlere göre dağılımına iliģkin yüzde ve frekans değerleri Tablo 1 de sunulmuģtur. 120

7 YER MEVCUT CĠNSĠYET KIDEM SINIF İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU Tablo 1: Örneklemin DeğiĢkenlere Göre Dağılımına ĠliĢkin Yüzde ve Frekans Değerleri DEĞĠġKENLER FREKANS YÜZDE 1. sınıf 36 19,7 2. sınıf 30 16,4 3. sınıf 36 19,7 4.sınıf 43 23,5 5. sınıf 37 20,2 Toplam , , , , ,4 21 ve üzeri 97 53,0 Toplam ,4 Erkek 81 44,3 Bayan ,2 Toplam , , , , ,5 40 ve üzeri 13 7,1 Toplam ,9 Ġl merkezi 92 50,3 Ġlçe merkezi 34 18,6 Belde 38 20,8 Köy 18 9,8 Toplam ,5 Veri Toplama Araçları Veri toplama aracı olarak, öğretmenlerin yeni program hakkındaki görüģlerini tespit edebilmek amacıyla araģtırmacılar tarafından, 43 ü 5 li likert tipte, 2 si açık uçlu olmak üzere 45 maddeden oluģan bir anket hazırlanmıģtır. DeğiĢkenleri belirlemek için ise anket maddelerinden önce 5 değiģkeni içeren, kiģisel bilgi formu bulunmaktadır. Anket maddelerinin hazırlanması sürecinde öncelikle ilgili literatür incelenmiģtir. Bu süre içerisinde yeni programı uygulamakta olan bazı sınıf öğretmenlerinden de program hakkındaki görüģleri yazılı olarak istenmiģ ve bu bilgiler doğrultusunda anket için bir taslak hazırlanmıģtır. Hazırlanan taslak, konunun kapsamı ve anlaģılırlık açısından 121

8 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi uygun olup olmadığı konusunda bilgi alınmak üzere eğitim bilimleri alanı uzmanlarının ve sınıf öğretmenlerinin görüģüne sunulmuģtur. Uzmanlardan alınan eleģtiriler doğrultusunda ölçeğe son hali verilmiģtir. Ölçeğin alpha güvenirlik katsayısı 0,84 olarak hesaplanmıģtır. Puan sınırlarını hesaplamada beģli derecelemeli ölçeğin tamamen katılıyorum dan tamamen katılmıyorum a kadar dört eģit aralıktan oluģan beģli bir ölçek olduğu için puanların gerçek aralıklarını bulmada 4:5=0,8 katsayısı kullanılmıģtır. Böylece öğretmenlerin her maddeye katılma düzeyleri bu aralığa göre hesaplanmıģtır. Buna göre, ölçeğin derece ve puan sınırları ise Ģöyledir: Tamamen Katılmıyorum 1,00-1,79, Katılmıyorum 1,80-2,59, Kararsızım 2,60-3,39, Katılıyorum 3,40-4,19, Tamamen katılıyorum 4,20-5,00 dır (Aslan, 2007:254). Verilerin Analizi Öğretmenlerin kiģisel ve mesleki bilgilerine ait verileri ile birinci alt problem olan programa iliģkin genel görüģlere ait verilerin analizinde frekans ve yüzde değerleri kullanılmıģtır. Cinsiyet değiģkeni açısından programa iliģkin öğretmen görüģleri arasında farklılık olup olmadığını belirlemek için yapılan t testi sonucunda Levene testinde anlamlı farklılık bulunan maddelerde parametrik olmayan bir test olan Mann Whitney U (MWU) uygulanmıģtır. Sınıf düzeyi, mesleki kıdem, sınıf mevcudu, okulun bulunduğu yer, değiģkenleri bakımından her bir maddeye iliģkin öğretmen görüģleri arasında anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığını test etmek için tek yönlü varyans analizi uygulanmıģtır. Farklılığın belirlendiği durumlarda farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için Duncan testi uygulanmıģtır. Ancak varyans analizi için öncelikle Levene testi uygulanarak, varyansların homojenliği test edilmiģtir. Levene testi sonucunda anlamlı farklılığın belirlendiği durumlarda varyans analizi yerine parametrik olmayan bir test olan Kruskall Wallis-H (KWH) testi uygulanmıģtır (Gömleksiz ve Bulut, 2007:80). KWH testi sonucunda anlamlı bir farklılık bulunduğunda ise grupların ikili karģılaģtırılması MWU testi ile yapılarak farkın kaynağı belirlenmiģtir (Büyüköztürk, 2002:156). Verilerin istatistiksel analizi, SPSS paket programında yapılmıģtır. Öğretmenlerin anketteki görüģlere katılma düzeylerinin belirlenmesinde 5 li likert tipi ölçek kullanılmıģtır. Ölçekte olumlu maddeler için tamamen katılıyorum dan tamamen katılmıyorum a doğru olmak üzere kategorilerin değerleri 5, 4, 3, 2, 1 olarak belirlenmiģtir. Ölçeğin olumsuz maddeleri olan 15, 16, 18, 21, 22, 23, 24, 25, 30, 32, 40 maddelerinde ise kategorilerin mutlak değerleri 1, 2, 3, 4, 5 olarak belirlenmiģtir. 2. BULGULAR VE YORUMLAR 2.1. Birinci Alt probleme iliģkin bulgular ve yorumlar: AraĢtırmanın birinci alt problemi Yeni ilköğretim (1 5) programlarının geneline iliģkin öğretmen görüģleri nelerdir? Ģeklinde ifade edilmiģtir. Ġlköğretim 1 5 sınıf 122

9 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU programlarının öğelerine iliģkin görüģlerin yer aldığı ölçekteki 43 maddeye, öğretmenlerin katılma düzeylerinin sayı ve yüzde değerleri aģağıdaki tabloda sunulmuģtur. Tablo 2: Öğretmenlerin Yeni Ġlköğretim (1-5) Programlarının Geneline ĠliĢkin Anket Maddelerine Ait GörüĢlerinin Sayı ve Yüzde Değerleri Katılma Düzeyi Madde No 1 T.Katılmıyorum 2 Katılmıyorum 3 Kararsızım 4 Katılıyorum 5 T.Katılıyorum n % n % N % N % N %

10 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Ölçeğin birinci maddesi olan, Programdaki kazanımlar Türk Milli Eğitimi nin amaçlarına uygunluk taşımaktadır. görüģüne ankete katılan öğretmenlerin % 86,7 si Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenlerin büyük çoğunluğunun Yeni Ġlköğretim Programlarının kazanımlarını, Türk Milli Eğitiminin amaçlarına uygun buldukları söylenebilir. Ölçekteki ikinci madde olan Programdaki kazanımlar öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyine uygun niteliktedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 77,2 si Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenlerin, kazanımların öğrencilerin hazır bulunuģluk seviyesine uygun olarak belirlendiği görüģünde oldukları söylenebilir. Ölçeğin üçüncü maddesi olan Programların kazanımları öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarını giderici niteliktedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 66 sı Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Buna göre, öğretmenlerin yarısından fazlası kazanımların öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarını giderici olduğunu düģünmektedir. Ölçeğin dördüncü maddesi olan Programdaki kazanımlar farklı yorumlara olanak vermeyecek kadar açık seçik ifade edilmektedir. maddesine, ankete katılan öğretmenlerin % 59 u Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Ancak öğretmenlerin % 25 i bu görüģe katılmama eğilimi göstermiģtir. Bu sonuca göre araģtırmaya katılan her 4 öğretmenden biri kazanımların açık-seçik ve anlaģılır ifade edilmediği görüģündedirler. Bu oran dikkate alınmayacak bir oran değildir. Bu durumda, öğretmenlere hizmet-içi eğitim sürecinde kazanımlara iliģkin özel açıklamalar yapılmalıdır. Ayrıca, programlarda öncekilerden farklı olarak kazanımların davranıģsal tanımlarının yapılmamıģ olması da bu sonucu etkilemiģ olabilir. Ölçeğin beģinci maddesi olan, Her dönem yapılan genel sınavlarda (seviye tespit sınavı) ölçülen kazanımlar ile programın kazanımları arasında tutarlılık sağlanmıştır. maddesine ise öğretmenlerin % 48,4 ü Katılmıyorum 124

11 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre, öğretmenlerin yarısı yapılan merkezi sınavların programda yer alan kazanımlara iliģkin kapsam geçerliğinin olmadığı görüģündedirler. Ölçeğin altıncı maddesi olan, Programda aynı derslerin farklı sınıf düzeylerindeki öğrenme alanlarının kazanımları birbirini desteklemektedir. görüģüne öğretmenlerin % 75 i Katılıyorum ve Tamamen katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuçtan yola çıkarak, öğretmenlerin büyük çoğunluğunun dersler arasında kurulan iliģkilerin kazanımlar boyutunda birbirini destekler nitelikte olduğu görüģünde birleģtiklerini göstermektedir. Ölçeğin yedinci maddesi olan Programda belirtilmiş olan dersler arası ilişkileri sınıfımda uygulamaktayım. maddesine ise öğretmenlerin % 90,9 u katılma eğilimi göstermiģtir. Bu sonuç öğretmenlerin tamamına yakının, dersler arası iliģkileri göz önüne alarak programları uyguladıklarını göstermektedir. Ölçekteki sekizinci madde olan Programla edinilen öğrenmeler güncel yaşama uygulanabilir niteliktedir. maddesine ise öğretmenlerin % 80,9 u Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenler programların gerçek yaģamla bağlantılı olarak hazırlandığı görüģündedirler. Ölçekteki dokuzuncu madde olan Program öğrencilerin kelime hazinelerini zenginleştirmelerine katkı sağlamaktadır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 74,5 i katılma eğilimi göstermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenler programın çocukların dil geliģimine katkısı olduğu görüģündedirler. Ölçekteki onuncu madde olan Program öğrencilerin kendilerini daha rahat ifade etmelerine olanak sağlamaktadır. maddesine ise öğretmenlerin % 85,1 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç da programın kiģilik geliģimine katkı sağladığı yönünde değerlendirilebilir. Ölçeğin on birinci maddesi olan Program öğrencilerin yaratıcılıklarını ön plana çıkarmaktadır. maddesine ise öğretmenlerin % 81,9 u katılma eğilimi göstermiģtir. Buna sonuca göre yeni programların öğrencilere yaratıcı düģünme becerileri kazandırabilir nitelikte olduğu sonucu çıkarılabilir. Ölçeğin on ikinci maddesi olan Öğrenci kitapları programın kazanımlarına ulaşmak için yeterli içeriğe sahiptir. maddesine ise öğretmenlerin % 44,7 si katılma eğilimi göstermiģtir. Ancak Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum diyen kısım da % 35,7 lik bir kesimi oluģturmaktadır. Öğretmenlerin yarısına yakını katılma eğilimi gösterirken, % 35,7 lik bir grubun bu görüģe katılmaması bu konuda görüģ birliğine varılamadığını gösterir. 125

12 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Ölçeğin on üçüncü maddesi olan Öğretmen kılavuz kitapları sınıf içi uygulamalarda karşılaştığım güçlükleri yenmeme yardımcı olmaktadır. maddesine ise öğretmenlerin % 74,4 ü Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Öğretmenlerin yaklaģık 3/4 üne yakın kısmının olumlu görüģ bildirmesi kılavuz kitapların, uygulamalarda öğretmenlere rehberlik etmesi konusunda büyük ölçüde yeterli olduğu sonucu çıkarabilir. Ölçeğin on dördüncü maddesi olan Okulumuz programdaki etkinliklerde kullanacağımız teknolojik donanıma (bilgisayar, yansıtma cihazı, tepegöz vb.) sahiptir. maddesine ise öğretmenlerin % 70,2 si Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç yeni programların tam ve doğru olarak uygulanabilmesi için okullara büyük ölçüde gereken desteğin verildiğini gösterir. Ölçeğin on beģinci maddesi olan Her derste çok sayıda ödev verilmesi, ödevlerin kalitesini düşürmektedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 81,4 ü Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu görüģ, ödevlerin niceliğinin niteliği olumsuz yönde etkilediği Ģeklinde yorumlanabilir. Ölçeğin on altıncı maddesi olan Kılavuz kitapların kullanımı günlük plan yapmayı gereksiz hale getirmiştir. maddesine ise öğretmenlerin % 90,5 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenler, kılavuz kitaplardan yararlandıkları için günlük plan yapmadıklarını ifade etmiģlerdir. Bu sonuca göre öğretmenlerin kılavuz kitaplarda çok sayıda ve çeģitlilikte etkinliklerin yer almasını günlük plan yapmaya gerek kalmadığı Ģeklinde yorumladıkları söylenebilir. Oysa kılavuz kitapların uygulama açıklamalarında kitaptaki etkinliklerin okul, sınıf, öğretmen ve yöre gerçeğine göre değiģebileceği belirtilerek öğretmenlere esneklik tanınmıģtır. Bu esnekliğin de en iyi Ģekilde günlük planlara yansıtılabileceği söylenebilir. Ölçekteki on yedinci madde olan Etkinlikler sınıf koşullarına uyarlanabilir niteliktedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 63,3 ü Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre programlar geliģtirilirken etkinliklerin gerçekçilik ve uyarlanabilirlik ilkelerine uygun olarak oluģturulduğu söylenebilir. Ölçekteki on sekizinci madde olan Programın öngördüğü proje tabanlı öğretim yaklaşımını uygularken öğrenciler zorlanmaktadır. maddesine ise öğretmenlerin % 77,1 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenler, öğrencilerin projeleri gerçekleģtirme sürecinde zorlandıkları görüģündedirler. Projelerin daha çok sınıf dıģı araģtırma süreci ve öğretim materyalleri geliģtirmeyi gerektirmesi bu etkinliklerin ise öğrencinin sosyo-ekonomik durumuyla yakın iliģki içinde olması bu sonucu etkilemiģ olabilir. Ölçekteki on dokuzuncu madde olan Program öğrencileri ezbercilikten kurtarmaktadır. görüģüne öğretmenlerin % 75,5 i Katılıyorum 126

13 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Öğretmenlerin ¾ ü programın öğrencileri ezbercilikten kurtarması konusunda olumlu görüģe sahiptirler. Bu sonuç programın hazırlanma amaçlarından birine ulaģıldığını göstermektedir. Yeni programların öngördüğü öğretim yaklaģımları ve ölçme araçlarının ezberci yaklaģımdan uzak olması bu sonucu etkilemiģ olabilir. Ölçekteki yirminci madde olan Programlar daha çok teknoloji destekli araç-gereçleri kullanmayı gerektirmektedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 82,5 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģ ve yeni programların teknoloji destekli bir eğitim-öğretim ortamı gerektirdiğini belirtmiģlerdir. Ölçekteki yirmi birinci madde olan Öğrencilerin sosyo-ekonomik durumları nedeni ile etkinliklerde kullanılan araç-gereçlerin temininde zorluk çekilmektedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin %77,7 si Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını ermiģtir. Bu sonuç anketin 18. maddesi ile de tutarlılık göstermektedir. Bu sonuca göre programın baģarısı öğrencilerin sosyo-ekonomik koģulları ile yakından iliģkilidir denebilir. Ölçekteki yirmi ikinci madde olan Programlarda etkinlik sayıları arttırılmış olsa da zaman kısıtlılığı nedeniyle bazı etkinlikler yapılamamaktadır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 91,4 ü Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģ ve etkinlikleri uygulamakta öğretmenler zaman sıkıntısı çektiklerini belirtmiģlerdir. Bu sonuç Ģöyle yorumlanabilir: Öğretmenler kılavuz kitaptaki tüm etkinlikleri uygulamak zorunda olduklarını düģünüyor olabilirler. Oysa öğretmenler etkinlikler içinden koģullara (zaman, ortam, vb) uygun olanları seçerek ya da kendileri benzer etkinlikler düzenleyerek uygulama yapabilirler. Öğretmenlere bu konuda verilen hizmet-içi eğitimde de eksiklik olduğu söylenebilir. Ölçekteki yirmi üçüncü madde olan Etkinliklerde yer alan araçgereçlere ulaşmakta zorlanmaktayım. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 63,8 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç öğretmenlerin programlarda öngörülen materyallere ulaģmakta zorlandıklarını gösterir. Ancak, öğretmenlerin ¼ ünden fazlası ise bu görüģe katılmamaktadır. Bu sonuçlara göre, eğitsel araç-gereçlerin okullardaki dağılımında dengesizlik olduğu söylenebilir. Anketin diğer maddelerinde okulların programın öngördüğü teknolojik donanıma sahip olduğu görüģüne çoğu öğretmen katılsa da araç-gereçlere okul içinde ve dıģında ulaģmakta ve kullanımda sorunlar yaģandığı söylenebilir. Ölçekteki yirmi dördüncü madde olan Programda öngörülen gezigözlem etkinlikleri sınıf içi öğretim etkinliklerinin aksamasına neden olmaktadır. görüģüne Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum kategorisinde katılan öğretmenler % 49,4 lük bir kesimi oluģturmuģlardır. Bu sonuca göre, öğretmenlerin yarısı programda yer alan sınıf dıģı öğretim etkinliklerinin sınıf içi çalıģmaları olumsuz etkilemediği görüģündedirler. 127

14 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Öğretmenlerin yaklaģık % 40 ı bu görüģe katıldıklarını belirtmiģlerdir. Programın yaģamla bütünlülük ilkesi çerçevesinde yer verdiği sınıf dıģı öğretim yöntemlerinin öğretmeni programı yetiģtirememe kaygısına itmeden uygulanması gerektiği söylenebilir. Ölçekteki yirmi beģinci madde olan Programda Belirli Gün ve Haftalar ile ilgili düzenlemeler ihmal edilmiştir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 67 si Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenler programda belirli gün ve haftalar ile ilgili düzenlemelerin ihmal edildiğini düģünmektedirler. Ölçekteki yirmi altıncı madde olan Etkinlikler sınıftaki tüm öğrencilere hitap eder çeşitliliktedir. görüģüne Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum kategorisinde katılan öğretmenler % 69,7 lik bir kesimi oluģturmuģlardır. Bu sonuca göre öğretmenler, yeni programların öngördüğü etkinliklerin tüm öğrenci düzeylerine hitap edecek Ģekilde belirlendiği görüģündedirler. Ölçekteki yirmi yedinci madde olan Programın önerdiği değerlendirme formları (öz değerlendirme, grup değerlendirme, akran değerlendirme, proje değerlendirme vb.) öğrencilerin ilgi ve yetenek alanlarını belirlemek için yeterlidir. görüģüne Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum kategorisinde katılan öğretmenler % 51,5 lik bir kesimi oluģturmuģ ve öğretmenlerin yarısından çok az fazlası bu görüģü paylaģmıģlardır. Ancak % 27,7 lik bir grubu oluģturan ¼ ten fazla bir kesim Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum yanıtını vermiģtir. Öğretmenlerin sadece yarısı değerlendirme formlarını yeterli görmektedir. Programın değerlendirme öğesinde kullanılan araçlara iliģkin öğretmenlerin ortak bir görüģe ulaģmadıkları ve değerlendirme araçlarının kullanım amaçlarına uygunluğu konusunda öğretmen görüģlerinin farklılaģtığı söylenebilir. Ölçekteki yirmi sekizinci madde olan Değerlendirme formlarının uygulama sonuçlarını öğretim etkinliklerini planlamada kullanmaktayım. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 55,9 u Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç öğretmenlerin yarısından fazlasının, değerlendirme formlarının sonuçlarından yararlanmayı bildiklerini gösterir. Ancak öğretmenlerin %25,5 i değerlendirme formlarının sonuçlarını etkinlikleri planlamada kullanmadıklarını belirtmektedirler. Bu sonuca göre öğretmenlerin ¼ ünün değerlendirme formlarının sonuçlarını dönüt-düzeltme amacıyla kullanmadıkları söylenebilir. Ölçekteki yirmi dokuzuncu madde olan Programın önerdiği değerlendirme formları öğrenci başarısını belirlemede tek başına yeterlidir. maddesine öğretmenlerin % 62,8 i Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre yeni programların öngördüğü değerlendirme yöntemlerinin eski yöntemler ile birlikte kullanılması gerektiği düģünülebilir. 128

15 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU Ölçekteki otuzuncu madde olan Öğrenci başarısını değerlendirmede geleneksel yöntemler (yazılı sınav, çoktan seçmeli sorular, eşleştirmeli sorular, kısa ve uzun cevaplı sorular) daha belirleyicidir. maddesine öğretmenlerin % 63,3 ü Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre geleneksel ölçme yöntemlerin öğretmenler arasında hala geçerliliklerini koruduğu söylenebilir. Yeni programda yer alan süreci değerlendirmede kullanılan ölçme araçlarının öğretmenler tarafından tam olarak benimsenemediği söylenebilir. Ölçekteki otuz birinci madde olan Değerlendirmede kullanılan formlar (derecelendirme ölçekleri, değerlendirme formları, rubrikler) programın kazanımları ile tutarlıdır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 65,4 ü Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenlerin yarısından fazlası ölçme-değerlendirme araçları ile kazanımların iliģkili olduğu görüģündedirler. Ölçekteki otuz ikinci madde olan Programın yapısı nedeniyle sözlü sınava gerek kalmamıştır. maddesine öğretmenlerin % 67 si Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre sözlü sınavın öğretmenler tarafından geçerli bir değerlendirme yöntemi olarak görülmediği söylenebilir. Bu sonuca yeni programın ön gördüğü süreç temelli öğretim ve değerlendirme yaklaģımlarının etkisi olduğu söylenebilir. Ölçeğin otuz üçüncü maddesi olan Program öğrencilerdeki sınav kaygısını azaltmaktadır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 46,8 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenlerin yarısına yakınının yeni programların öğrencilerdeki sınav kaygısını azaltmayı baģardığını düģündüğünü gösterir. Ancak öğretmenlerin %35 i yeni programların öğrencideki sınav kaygısını azaltmada henüz etkili olmadığı görüģündedirler. Ölçeğin otuz dördüncü maddesi olan Programın ölçme değerlendirmede sahip olduğu çeşitlilik değerlendirmenin objektifliğini arttırmaktadır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 66,5 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre öğretmenlerin yarısından fazlası yeni programların daha objektif değerlendirme yapmaya olanak sağladığını düģünmektedir. Ölçeğin otuz beģinci maddesi olan Aldığım hizmet içi eğitim programı tanımam için yeterliydi. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 51,6 sı Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç yeni programların öğretmenlere tam olarak tanıtılmadan uygulamaya konulduğunu göstermektedir. Ölçeğin otuz altıncı maddesi olan Okulumuzda yapılan toplantılarda veliler program hakkında yeterince bilgilendirildi. diyen öğretmenler Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģ ve % 57,9 luk bir kesimi oluģturmuģlardır. Bu sonuca göre öğretmenlerin yarıdan fazlası yeni 129

16 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi programların velilere tanıtıldığı görüģündedir. Programı velilere uzmanların ve öğretmenlerin tanıttığı düģünülürse, önceki maddede de öğretmenlerin programa iliģkin hizmet-içi eğitimi yeterli görmedikleri sonucu da dikkate alınırsa yeni programların, gerek öğretmene gerekse velilere tanıtım sıklığı ve niteliğine iliģkin oryantasyon sorunu olduğu söylenebilir. Ölçeğin otuz yedinci maddesi olan Program öğretmenlere, uygulama sırasında gerekli serbestliği tanımaktadır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 69,6 sı Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuca göre programlar öğretmene esneklik tanımaktadır denebilir. Ölçeğin otuz sekizinci maddesi olan Programlar ders öncesi daha çok hazırlık yapmamı gerektirmektedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 88,3 ü Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç yeni programın öğretmenlerin iģini kolaylaģtırdığı, onları çok rahatlattığı pek çok Ģeyin onlara hazır verildiği kanısını desteklememektedir. Aksine bu sonuç öğretmenlerin programı tam ve doğru olarak uygulamak için daha fazla çaba sarf ettiklerini gösterir. Ölçeğin otuz dokuzuncu maddesi olan Program öğretmen veli ilişkisinin yoğunlaşmasını gerektirmektedir. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 88,8 i Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Ölçeğin kırkıncı maddesi olan Kendimi yalnızca programdaki etkinliklerle sınırlı tutmam gerektiğine inanıyorum. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 83,5 i Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum yanıtını vermiģtir. Bu durum anketin 22. maddesindeki yorumla çeliģiyor gözükse bile aslında öğretmenlerin etkinliklerle ilgili inisiyatiflerinin programdaki etkinliklerden sonra baģladığını düģünüyor olabilirler. Ölçeğin kırk birinci maddesi olan Programın başarısı okulun bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik koşulları ile doğrudan bağlantılıdır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 85,7 si Katılıyorum ve Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç öğretmenlerin, programın baģarısının okulun bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik koģullarıyla yakından bağıntılı olduğu görüģünde olduklarını göstermektedir. Ölçeğin kırk ikinci maddesi olan Programlar öğrencilerin özel ders alma gereksinimlerini azaltmaktadır. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 41,5 i Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç, öğretmenlerin yarıya yakınının yeni programın özel ders alma ihtiyacını azaltmadığı görüģünde olduklarını göstermektedir. Bu maddeye Katılıyorum ve Tamamen katılıyorum diyenlerin oranı %35 tir. Bu durumda öğretmenler bu maddeye iliģkin görüģlerinde ikiye ayrılmıģlardır denilebilir. Ölçeğin kırk üçüncü maddesi olan Yeni programı eski programa tercih ederim. maddesine ankete katılan öğretmenlerin % 69,1 i Katılıyorum ve 130

17 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU Tamamen Katılıyorum yanıtını vermiģtir. Bu sonuç ankete katılan öğretmenlerin yarısından fazlasının yeni programları uyguluyor olmaktan memnun olduğunu gösterir Ġkinci Alt probleme iliģkin bulgular ve yorum: AraĢtırmanın ikinci alt problemi, Ġlköğretim (1 5) programlarına iliģkin öğretmen görüģleri; a) Sınıf düzeyine b) Öğretmenin mesleki kıdemine c) Cinsiyete d) Sınıf mevcuduna e) Okulun bulunduğu yerleģim birimine göre değiģmekte midir? Ģeklinde ifade edilmiģtir. Öğretmenlerin programa iliģkin görüģlerinin çeģitli değiģkenlere göre değiģip değiģmediğine iliģkin bulgular ve yorumlar sırasıyla aģağıda sunulmuģtur. a) Sınıf Düzeyi DeğiĢkeni: Öğretmenlerin programa yönelik görüģlerinin okuttukları sınıf düzeyine göre değiģim gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla varyansların homojen dağılım göstermediği anketin maddelerine ait görüģlere iliģkin veriler üzerinde KWH testi uygulanmıģtır. Yapılan KWH testi sonucunda anketin 32. maddesine iliģkin öğretmen görüģlerinde okutulan sınıf düzeyine göre anlamlı farklılığın olduğu ortaya çıkmıģtır. Bunun üzerine yapılan MWU testi sonucunda sınıf öğretmenleri ile 5. sınıf öğretmenlerinin anketin 32. maddesi olan, Programın yapısı nedeniyle sözlü sınava gerek kalmamıģtır a iliģkin görüģleri arasında anlamlı farklılık olduğu ortaya çıkmıģtır. Tablo 3: Sınıf DeğiĢkenine Göre Anketin 32. Maddesine ĠliĢkin Öğretmen GörüĢlerine Ait Kwh Testi Sonuçları Madde No Sınıf Sıra n Ortalaması 1. sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf Madde 32 sd KWH P Anlamlı Fark , 2, 4 Tablo 3 e göre sınıfların sıra ortalamaları dikkate alındığında 5. sınıf öğretmenlerinin ilgili maddedeki görüģe katılma düzeylerinin sınıf öğretmenlerinden daha olumlu olduğu söylenebilir. 131

18 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Öğretmenlerin programa yönelik görüģlerinin okuttukları sınıf düzeyine göre değiģim gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla anketin diğer maddelerine ait görüģlere iliģkin veriler üzerinde ise varyans analizi uygulanmıģtır. Varyans analizi sonucunda anketin maddelerine iliģkin öğretmen görüģlerinde ders verilen sınıf düzeyine göre anlamlı farklılığın olduğu belirlenmiģtir. Bu farklılığın hangi sınıflar arasında olduğunu belirlemek için Duncan testi uygulanmıģtır. Tablo 4: Sınıf DeğiĢkenine Göre Anketin Maddelerine ĠliĢkin Öğretmen GörüĢlerine Ait Varyans Analizi Sonuçları Mad. No Sınıf n X ss sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf Vary. Kay. Gruplar arası Gruplar içi Toplam Gruplar arası Gruplar içi Toplam Gruplar arası Gruplar içi Toplam 132 Kar. Top sd Kar. Ort F P Duncan , , , 3 Anketin 12. maddesi olan, Öğrenci kitapları programın kazanımlarına ulaģmak için yeterli içeriğe sahiptir e iliģkin öğretmen görüģlerinin hangi sınıf öğretmenlerine göre farklılaģtığını belirlemek amacıyla yapılan Duncan testi sonucunda farklılaģmanın 1. sınıf öğretmenleri ile sınıf öğretmenleri arasında olduğu saptanmıģtır. Öğretmen görüģlerine ait ortalamalar incelendiğinde 1. sınıf öğretmenleri, öğrenci kitaplarının programın kazanımlarına ulaģmada yeterli içeriğe sahip olduğu konusunda kararsız kalmıģlardır sınıf öğretmenlerinin bu konudaki görüģleri ise katılma yönündedir. Birinci sınıflarda yeni okuma-yazma yöntemine geçilmiģ olması 1.

19 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU sınıf öğretmenlerin bu konuda henüz net bir görüģ oluģturmalarına olanak vermemiģ olabilir. Anketin 41. maddesi olan, programın baģarısı okulun bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik koģulları ile doğrudan bağlantılıdır a iliģkin öğretmen görüģlerinin hangi sınıf öğretmenleri arasında farklılaģtığını belirlemek amacıyla yapılan Duncan testi sonucunda farklılaģmanın 1. sınıf öğretmenleri ile 3. ve 4. sınıf öğretmenleri arasında olduğu saptanmıģtır. Öğretmen görüģlerine ait aritmetik ortalamalar incelendiğinde 1. sınıf öğretmenleri bu görüģe tamamen katılıyorum, 3. ve 4. sınıf öğretmenleri ise katılıyorum düzeyinde görüģ belirtmiģlerdir. 1. sınıf öğretmenlerinin bu konuda daha güçlü olumlu görüģe sahip olmaları ders verdikleri sınıf düzeyinin ilköğretime ilk baģlama yılı olmasının getirdiği bir sonuç olarak yorumlanabilir. Anketin 42. maddesi olan, Programlar öğrencilerin özel ders alma gereksinimini azaltmaktadır a iliģkin görüģlerin hangi sınıf öğretmenleri arasında farklılaģtığını belirlemek amacıyla yapılan Duncan testi sonucunda farklılaģmanın 4. sınıf ile 1. ve 3. sınıf öğretmenleri arasında olduğu saptanmıģtır. Öğretmen görüģlerine ait aritmetik ortalamalar incelendiğinde 4. sınıf öğretmenlerinin yeni programın özel ders alma gereksinimini azalttığı görüģünde daha kararsız oldukları söylenebilir. Aslında bu konuda öğretmenler arasındaki yaygın kararsızlığı programın sonuçlarının daha alınmamıģ olmasına bağlanabilir. b) Kıdem DeğiĢkeni: Öğretmenlerin programa iliģkin görüģlerinin kıdemlerine göre değiģip değiģmediğini belirlemek amacıyla varyansların homojen dağılım göstermediği anket maddelerine ait görüģlere iliģkin veriler üzerinde yapılan KWH testi sonucunda anketin 16. maddesine iliģkin öğretmen görüģlerinde kıdemlerine göre anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıģtır. Bunun üzerine yapılan MWU testi sonucunda kıdem yılı 6 10 olanlar ile 21 yıl ve üzerinde olan öğretmenlerin, kılavuz kitapların kullanımı günlük plan yapmayı gereksiz hale getirmiģtir e iliģkin görüģleri arasında farklılık olduğu ortaya çıkmıģtır. Tablo 5: Kıdem DeğiĢkenine Göre Anketin 16. Maddesine Ait Öğretmen GörüĢlerine ĠliĢkin Kwh Testi Sonuçları Madde Kıdem n Sıra Ortalaması 1-5 yıl (1) yıl (2) yıl (3) yıl (4) (5) Madde 16 sd KWH p Anlamlı Fark

20 Yeni İlköğretim 1 5 Programlarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Öğretmenlerin kıdemlerine göre görüģlerinin sıra ortalamaları dikkate alındığında öğretmenlerin büyük çoğunluğunun yeni programların günlük plan yapmayı gereksiz hale getirdiği görüģüne katıldıkları söylenebilir yıllık öğretmenler bu görüģe, 21 yıl ve üzeri kıdemi olanlara göre daha olumlu derecede katıldıklarını belirtmiģlerdir. Öğretmenlerin programa iliģkin görüģlerinin kıdemlerine göre değiģip değiģmediğini belirlemek amacıyla anketin diğer maddelerine ait görüģlere iliģkin veriler üzerinde ise varyans analizi yapılmıģtır. Analiz sonucunda anketin 25. maddesi olan, Programlarda belirli gün ve haftalarla ilgili düzenlemeler ihmal edilmiģtir e iliģkin öğretmen görüģlerinde kıdemlere göre anlamlı farklılık bulunmuģtur. Farklılığın hangi kıdem yılları arasında olduğunu belirlemek için Duncan testi yapılmıģtır. Tablo 6: Kıdeme DeğiĢkenine Göre Anketin 25. Maddesine ĠliĢkin Öğretmen GörüĢlerine Ait Varyans Analizi Sonuçları Madde No / Kıdem 1-5 yıl 6-10 yıl yıl yıl 21 yıl + n X ss Vary. Kay. Gruplar arası Gruplar içi Toplam Kar. Top sd Kar. Ort F p Duncan , 4, Anketin 25. maddesine iliģkin Duncan testi sonucunda farklılaģmanın mesleki kıdemi az olanlarla(1 5 yıl; 6 10 yıl); kıdemi fazla olanlar(11 yıl ve üzeri) arasında olduğu söylenebilir. Mesleki kıdemi az olan öğretmenler yeni programda belirli gün ve haftalara iliģkin düzenlemelerin ihmal edildiğine yönelik katılmıyorum ve karasızım görüģünü belirtirlerken mesleki kıdem arttıkça öğretmenlerin bu görüģe katıldıkları görülmüģtür. Kıdemli öğretmenlerin bu görüģe eski programlardaki etkinlik ve uygulamalarla yeni programı karģılaģtırmalı bir görüģle ele alarak vardıkları söylenebilir. c) Cinsiyet DeğiĢkeni: Öğretmenlerin yeni ilköğretim programlarına iliģkin görüģleri ile cinsiyetleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için yapılan t testi sonucunda Levene istatistiğinde anlamlı fark bulunan maddelere iliģkin görüģlere ait veriler üzerinde MWU diğer maddeler üzerinde ise t testi 134

21 İzzet GÖRGEN-Seda KARAÇELİK-İbrahim KAYA-Nurhayat KOCATÜRK KAPUCU yapılmıģtır. Tapılan t testi sonucunda anketin maddelerine iliģkin öğretmen görüģlerinin cinsiyete göre farklılaģtığı belirlenmiģtir. Tablo 7: Anketin Maddelerine ĠliĢkin Öğretmen GörüĢlerine Ait Verilere ĠliĢkin T Testi Sonuçları Madde No Cinsiyet n X ss T P E K E K E K Tablo 7 de görüldüğü gibi anketin 5. maddesi olan, Her dönem yapılan genel sınavlarda (seviye tespit sınavı) ölçülen kazanımlarla programın kazanımları arasında tutarlılık sağlanmıģtır görüģüne bayan öğretmenler katılmadıklarını belirtirlerken, erkek öğretmenler kararsız olduklarını belirtmiģlerdir. Öğretmenlerin bu maddeye iliģkin olumlu görüģ belirtmemeleri genel sınavların halen programın kazanımlarıyla paralel hale getirilemediğinin iģaretçisi olabilir. Anketin 23. maddesi olan, Etkinliklerde yer alan araç-gereçlere ulaģmakta zorlanmaktayım görüģüne erkek öğretmenler katılıyorum derken bayan öğretmenler kararsız olduklarını belirtmiģlerdir. Anketin 35. maddesi olan, Aldığım hizmet-içi eğitim programı tanımam için yeterliydi görüģüne bayan öğretmenler katılmadıklarını, erkek öğretmenler ise kararsız olduklarını belirtmiģlerdir. Bu sonuçlara göre öğretmenlerin programa yönelik hizmet-içi eğitimlere iliģkin olumlu görüģe sahip olmadıkları söylenebilir. Anketin 8. maddesine iliģkin görüģlere ait veriler üzerinde ise MWU testi uygulanmıģtır. Yapılan testin sonucunda anketin 8. maddesine ait görüģlerin cinsiyete göre değiģtiği görülmüģtür. Tablo 8: Cinsiyete Göre Anketin 8. Maddesine ĠliĢkin Öğretmen GörüĢlerine Ait Verilere ĠliĢkin Mwu Testi Sonuçları Madde No 8 Cinsiyet n Sıra Ortalaması E K P.025 Anketin 8. maddesi olan, Programla edinilen öğrenmeler güncel yaģama uygulanabilir niteliktedir görüģüne ait grupları sıra ortalamaları 135