Netter in BA VE BOYUN NEIL S. NORTON. Çeviri Editörü MEHMET YILDIRIM GÜNE TIP K TABEVLER

Transkript

1 Netter in D HEK MLER Ç N BA VE BOYUN ANATOM S NEIL S. NORTON Çeviri Editörü MEHMET YILDIRIM GÜNE TIP K TABEVLER

2 Önsöz Netter in Difl Hekimleri çin Bafl ve Boyun Anatomisi, difl hekimli i fakültesi ö rencileri ve mesle i uygulayan difl hekimleri için bafl ve boyun anatomisini ö renmeleri ve tekrarlamalar için yaz lm fl kitap/atlas t r. Kitap, difl hekimli i fakültesi ve dental hijyen bölümü birinci s n f ö rencilerine anatomiyi ö retmek; ayr ca mesle ini icra eden klinisyenlere de bir tekrar sa lamak amac yla haz rlanm flt r. Bafl ve boyun, difl hekimli i anatomisi e itiminin temelini oluflturmaktad r. Çok say daki küçük, kendi içinde ba lant l yap lar kavramak kolay de ildir; bu durum bafl ve boyun anatomisini, ö rencilerin baflarmas gereken en zor disiplin haline getirmektedir. Bir anatomik konseptin klinik önemini anlamak için, anatomiyi anlamak gerekir. Bu nedenle her bölümün sonunda difl hekimli i ile ilgili klinik ba lant lara yer verilmifltir. Baflboyun konular kapsam ndaki birçok bafll k, bu kitap için özellikle geniflletilmifltir. Temporomandibular eklem için bir bölüm ayr lm flt r. A z bofllu u bölümünde, örne in difllenme (dentisyon) gibi alt bölümlerde, okuyucuya daha fazla bilgi sunulmufltur. Di er anatomik bölümlerle ba lant kurabilmek için bafl ve boyun embriyolojisi ve temel nöroanatomi bölümleri eklenmifltir. Ö renilmesini desteklemek için, genellikle göz ard edilen bir bölüm olan intraoral enjeksiyonlar bölümü eklenmifltir. Bu bölümler okuyucuya baflboyun anatomisi ile ilgili önemli k s mlar, k saca gözden geçirmelerini sa lamaktad r. T bbi ressamlardan oluflan muhteflem bir grup, Dr. Frank H. Netter in anatomik resimlerini tamamlamak için yeni bir tarz uygulayarak tam bir e itim arac oluflturmufllard r. Okuyucular n bafl ve boyun anatomisi ile ilgili eksikliklerini giderebilmeleri ve bilgilerini tamamlayabilmeleri için tablolara ve k sa metinlere, Netter in çizimleri ile bütünleflen önemli bilgiler eklenmifltir. Netter in Difl Hekimleri çin Bafl ve Boyun Anatomisi, difl hekimli i uygulamas n n her basama için uygundur. Umar m bu kitap, okuyucular na karmafl k bafl ve boyun anatomisini ö renmelerini ve gereken önemi vermelerini sa layacak bir kaynak oluflturur. Neil S. Norton, PhD ÖNSÖZ vii

3 Çeviri Editörünün Önsözü Anatomi, sa l kla ilgili fakülte ve yüksek okullar n en temel derslerinden biridir. lgili yüksekö retim kurumlar nda, genellikle sistematik düzende ö retilen nsan Anatomisi nden sonra, fakülte veya yüksekokulun özelli ine göre ileri bir anatomi olarak Topografik Anatomi, Nöroanatomi, Bafl ve Boyun Anatomisi de müfredata girmifltir. Difl Hekimli i Fakültesi e itiminde, Sistematik Anatomi ö retiminden sonra Bafl ve Boyun Anatomisi okutulmaktad r. Bafl ve Boyun Anatomisi, T p Fakültelerinde okutulan Topografik Anatomi nin bir bölümü olup, ince ayr nt lar nedeniyle oldukça zorluklar içermektedir. Bu zorluklar n afl lmas, görsel yönü ön planda olan ve kolay kavramay sa layacak pedogojik özellikte metinler, tablolar ve maddelefltirilmifl bilgiler içeren kitaplarla sa lanabilir. Ülkemizde, telif eser olarak böyle bir kitab n bulunmamas oldukça manidard r. Netter in Difl Hekimleri çin Bafl ve Boyun Anatomisi, yukar da belirtti im ö retim prensiplerine uygun olarak yaz lm fl iyi bir kitap olarak dikkat çekmektedir. Kitaptaki t bbi resimlerin ço u, resimlik Netter koleksiyonundan al nm fl, bir k sm da kitab n bafl sayfalar nda belirtilen yeni kuflak, Netter ekolünde resimler de çizen befl T bbi Ressam taraf ndan yap lm flt r. Birçok karmafl k bilgi, tablolar fleklinde verilerek kolayca ö renilebilecek hale getirildi i gibi, genifl kapsam, tek sayfalar halinde göz önüne getirilmifltir. Anatomi ö retiminin as l amac, yaflayan insana yöneliktir ve anatomik bilgilerin hastalar n tan ve tedavisinde kullan labilmesini kavratmakt r. Netter in Difl Hekimleri çin Bafl ve Boyun Anatomisi kitab nda yazar, temel bilgiler yan nda, her konunun sonundaki Klinik Ba lant lar bafll klar alt nda bunu sa lam flt r. Baflta Difl Hekimli i Fakültesi ö rencileri ve mesleklerini icra eden Difl Hekimleri olmak üzere, T p Fakültelerinin ilgili dallar ndaki hekimler için de bir temel eser olan bu kitab n Türkçe ye aktar lmas nda görev alan tüm meslektafllar ma teflekkürlerimi sunuyorum. Eserin yay nlanmas karar n alarak hedef kitleye ulaflt ran, baflta Genel Yay n Yönetmeni Say n Murat Y lmaz olmak üzere Günefl T p Kitabevleri yönetimini kutlar teflekkür ederim. Eserin, ülkemiz hekim adaylar ve hekimlerinin baflar lar n art rmas dileklerimle, sayg - lar sunar m. A ustos 2012/Cerrahpafla Prof. Dr. Mehmet YILDIRIM ÇEV R ED TÖRÜNÜN ÖNSÖZÜ ix

4 Çeviri Kurulu Prof. Dr. Yasin Arifo lu Bezmialem Vak f Ünivesitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Yrd. Doç. Dr. Hüseyin A. Balc o lu stanbul Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Doç. Dr. Okan Bilge Ege Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Prof. Dr. Mustafa Büyükmumcu Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Doç. Dr. Aynur Emine Çiçekcibafl Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Prof. Dr. Samih Diyarbak r Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Prof. Dr. Erdem Gümüflburun Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Prof. Dr. E. Savafl Hatipo lu Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Arafl. Gör. Dr. Asl Kara Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Prof. Dr. rfan Papila stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Kulak Burun ve Bo az Hastal klar Anabilim Dal Prof. Dr. Tuncay Peker Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Doç. Dr. Cudi Tuncer Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Prof. Dr. Celal Tümer Hacettepe Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Doç. Dr. Yi it Uyan kgil Ege Üniversitesi T p Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dal Prof. Dr. Mehmet Y ld r m stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Doç. Dr. Ali Y lmaz Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Yrd. Doç. Dr. M. Tu rul Y lmaz Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Doç. Dr. Ali Zeybek Kocaeli Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Prof. Dr. Mehmet Ali Malas Katip Çelebi Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal Yrd. Doç. Dr. Gülnur Özgüner Süleyman Demirel Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal * S ralama soyad na göre yap lm flt r. ÇEV R KURULU xi

5 Netter in Difl Hekimleri çin Bafl ve Boyun Anatomisi çindekiler 1 Bafl ve Boyunun Geliflimi Çeviri: Dr. Yi it Uyan kgil 1 2 Osteologia/Kemikler Çeviri: Dr. Yasin Arifo lu 25 3 Temel Nöroanatomi ve Kranial Sinirler Çeviri: Dr. Mehmet Y ld r m 69 4 Boyun/Collum Çeviri: Dr. Aynur Emine Çiçekcibafl Scalp ve Mimik Kaslar Çeviri: Dr. Mustafa Büyükmumcu Parotis Loju ve Parotis Bezi/Gl. parotidea Çeviri: Dr. M. Tu rul Y lmaz Fossa Temporalis ve Fossa Infratemporalis Çeviri: Dr. Tuncay Peker Çi neme Kaslar /Musculi Masticatorii Çeviri: Dr. Ali Y lmaz Temporomandibular Eklem Çeviri: Dr. Hüseyin A. Balc o lu Fossa Pterygopalatina Çeviri: Dr. Hüseyin A. Balc o lu Burun ve Burun Bofllu u Çeviri: Dr. Asl Kara, Dr. Samih Diyarbak r Sinus Paranasales Çeviri: Dr. E. Savafl Hatipo lu, Dr. M. Cudi Tuncer A z Bofllu u/cavitas Oris Çeviri: Dr. Gülnur Özgüner Dil/Lingua Çeviri: Dr. Mehmet Ali Malas Yutak/Pharynx Çeviri: Dr. Erdem Gümüflburun G rtlak/larynx Çeviri: Dr. Hüseyin A. Balc o lu Fascia Cervicalis Çeviri: Dr. Mehmet Y ld r m Kulak/Auris Çeviri: Dr. rfan Papila Göz/Oculus ve Orbita Çeviri: Dr. Ali Zeybek Bafl ve Boyunun Otonom nnervasyonu Çeviri: Dr. Okan Bilge ntraoral Enjeksiyonlar Çeviri: Dr. Celal Tümer 563 Ek: Lenfatikler Çeviri: Dr. Mehmet Y ld r m 595 ndeks Çeviri: Dr. Mehmet Y ld r m 599 Ç NDEK LER xvii

6 BÖLÜM 1 BAfi VE BOYUNUN GEL fi M Çeviri: Dr. Yi it Uyan kgil Genel Bak fl 2 Faringeal Arkuslar 4 Faringeal Keseler, Membranlar ve Yar klar 7 Kafatas 10 Yüz 13 Damak 15 Dil 17 Tiroid Bezi 18 Klinik Ba lant lar 19

7 1 Genel Bak fl GENEL B LG Geliflen embriyoda üç ana germ yapra oluflur: Ektoderm Mezoderm Endoderm Mezoderm afla dakilere farklan r: Paraksiyal mezoderm Ara mezoderm Lateral plak mezodermi Ektoderm 2 tabakaya farklan r: Nöroektoderm Nöral krest Bafl ve boyun Paraksiyal mezoderm Lateral plak mezodermi Ektodermal plakodlardan oluflmaktad r. Bafl boyun k sm n n ço u faringeal arkuslardan flekillenir. A.Orta sagital kesit 16. günde insan embriyosu Amniyon kesesi Kardiyak taslak Yolk kesesi çatısı Nöral plak Notokord Enine kesit düzlemi aşağıda gösterilmiştir Hensen düğümü (notokordun kökeni) Vücut sapı Allantois 1.8 mm 2 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

8 Genel Bak fl GENEL B LG DEVAMI Embriyonun enine kesiti 1 Notokord Nöral plak Paraksiyal kolon (somitlere segmente olur) Ara mezoderm Lateral plak mezodermi İntraembriyonik sölom kardiyojenik mezodermdeki sölom ile devam etmektedir. Ok işareti ekstraembriyonik sölom ve intraembriyonik sölom arasındaki geçici bağlantıdan geçmektedir. Nöral plak Bağlantı sapı Amniyon (kesilmiş) Yolk kesesi Sağ ve sol dorsal aort Lateral plak sölomun ince mezodermal kaplamasıdır Ventral mezenterin yapısı Amniyonun koryona füzyonu Paraksiyal kolon Ara mezoderm Lateral plak Notokord İntraembriyonik Ara mezoderm: söloma doğru Nefrojenik sırt ara mezodermin Nefrojenik kordon dorsali Genital sırt Splanknoplöra (endoderm + lateral plak mezodermi) Somatoplöra (ektoderm + lateral plak mezordermi) Bağlantı sapı 4 hafta sonra omurgalı vücut planı Barsak tüpü Yolk kesesi (kesit düzleminin tam dışındaki sap) Nöral krest Nöral tüpü oluşturan nöral plak Somit Ara mezoderm İntraembriyonik sölom Notokord Gastrointestinal tübü (barsak) oluşturan embriyonik endoderm Lateral plağın somatik mezodermi Embriyo kıvrımının kenarları etrafında amniyon katlanması Lateral plağın splanknik mezodermi Somit sklerotom vertebral kolonu oluşturmak için nöral tüp ve notokordu çevreler Spinal sinir Dermatomiyotom Aorta Dorsal mezenter Ventral mezenter Göbek kordonu Koryon karşısındaki amniyon BAfi VE BOYUNUN GEL fi M 3

9 BÖLÜM 2 KEM KLER Çeviri: Dr. Yasin Arifo lu Genel Bak fl 26 Kafa Kemikleri 28 Kafatas n n Görünümü ve Sutura lar 49 Kafatas ndaki Büyük Delik ve Aç kl klar 54 Boyun Omurlar 59 Klinik Ba lant lar 64

10 2 Genel Bak fl GENEL B LG Cranium, insan vücudunun en karmafl k kemik yap s d r Mandibula ile birlikte kafa iskeletini oluflturur 28 ayr kemik, kafa iskeletini oluflturur: 11 tanesi çift 6 tanesi tek olarak bulunur Sutural kemikler; tabii olarak kaynaflm fl düzensiz flekilli ve suturalar etraf nda yer alan birçok küçük kemiktir FONKS YON En önemli fonksiyonu: Beyni korumakt r Ayr ca özel 5 duyu organ n da korur: Koku Görme Tat Denge flitme BÖLÜMLER Kafa kemiklerinin ay r m için iki metot kullan l r: Bölgesel Geliflimsel Bölgesel olarak, Kafa iskeleti; mandibula (alt çene) ve cranium (mandibula s z kafa iskeleti) olmak üzere ikiye ayr l r. Cranium kendi içinde: Kafa kubbesi calvaria, kafa iskeletinin üst k sm, kafatas Kafa taban Kafa iskeletinin alt k sm, alt parças Cranial kavite cavitas cranii, kafa iskeletinin iç k sm nda yer alan kafa bofllu u Facial iskelet yüz iskeleti, yüz kemikleri Akustik iskelet kulak kemikçikleri Yap sal olarak, Kafa iskeleti kendi içinde: Viscerocranium sindirim ve solunum sistemi aç kl klar çevresinde yer alan k s m, yüz kemikleri Neurocranium Beyin ve 5 özel duyu organ n koruyan (çevreleyen) kemikler Cavitas cranii bölümleri: Fossa cranii anterior Lobus frontalis yerleflir Fossa cranii media Lobus temporalis yerleflir Fossa cranii posterior Cerebellum yerleflir Kafa iskeletine 5 yönden bak l r: Norma frontalis Önden Norma lateralis Yandan Norma occipitalis Arkadan Norma basalis Alttan Norma verticalis Üstten 26 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

11 Genel Bak fl 2 EKLEMLER Kemik Ad Tek Çift Eklem Yapt Kemikler Os frontale X Parietal, sphenoid, zygomatic, maxilla, ethmoid, nasal, lacrimal Os parietale X Frontal, parietal, temporal, occipital, sphenoid Os temporale X Parietal, sphenoid, zygomatic, maxilla, ethmoid, nasal, lacrimal Os occipitale X Parietal, temporal, sphenoid ve atlas (C1 vertebra) Os sphenoidale X Frontal, Parietal, temporal, occipital, zygomatic, maxilla, ethmoid, palatin, vomer Os zygomaticum X Frontal, temporal, maxilla Maxilla X Frontal, sphenoid, zygomatic, maxilla, ethmoid, palatin, vomer, nasal, lacrimal, concha nasalis inferior Os ethmoidale X Frontal, sphenoid, maxilla, palatin, vomer, nasal, lacrimal concha nasalis inferior Os palatinum X Sphenoid, maxilla, ethmoid, palatin, vomer, Concha nasalis inferior Vomer X Sphenoid, maxilla, ethmoid, palatin Os nasale X Frontal, maxilla, nasal Os lacrimale X Frontal, maxilla, ethmoid, nasal concha inferior Concha nasalis X Maxilla ethmoid, palatine, lacrimal inferior Mandibula X Temporal Os frontale Glabella Incisura (Foramen) supraorbitalis Facies orbitalis Os nasale Os lacrimale Os zygomaticum Processus frontalis Facies orbitalis Processus temporalis Foramen zygomaticofacialis Maxilla Processus zygomaticus Facies orbitalis Foramen infraorbitalis Processus frontalis Processus alveolaris Spina nasalis anterior Sutura coronalis Os parietale Os sphenoidale Ala minor Ala major Os temporale Os ethmoidale Lamina orbitalis Lamina perpendicularis Concha nasalis media Concha nasalis inferior Vomer Mandibula Ramus mandibula Corpus mandibula Foramen mentale Tuberculum mentale Protuberentia mentalis KEM KLER 27

12 BÖLÜM 3 TEMEL NÖROANATOM VE KRAN AL S N RLER Çeviri: Dr. Mehmet Y ld r m Sinir Dokusu 70 Merkezi Sinir Sistemi 72 Periferik Sinir Sistemi 76 Kranial Sinirler 78 Klinik Ba lant lar 107

13 3 Sinir Dokusu GENEL B LG Sinir doku, iki temel hücre tipine ayr l r: Nöronlar Nöroglial hücreler (neuroglia) NÖRONLAR Sinir sisteminin yap sal ve fonksiyonel hücreleridir Bir sinir uyar s na (stimulus) yan t verir ve sinir impulsu hücrenin uzunlu unca iletilir Nöronun hücre cismi, perikaryon veya soma olarak adland r l r Hücre cisimleri, yerleflim yerine göre s n fland r l r/adland r l r : Ganglion periferik sinir sisteminde bulunan sinir hücresi gövdeleri toplulu udur (ör. ganglion spinale, ganglion trigeminale, ganglion ciliare) Nucleus merkezi sinir sisteminde bulunan sinir hücresi gövdeleri toplulu udur (ör. Edinger-Westphal çekirde i, nuc.principalis nervi trigemini, nuc.nervi facialis) Nöronlar n hücre gövdelerinin sitoplazmas, tipik sellüler organeller içerir : Mitokondriler Nucleus Nucleolus Ribozomlar Granüler endoplazmik retikulum (Nissl cisimcikleri) Nörotubuller Golgi aparat Lizozomlar Nöronlar, sinir hücre gövdelerinden ç kan 2 tip ç k nt ya sahiptir: Dendrit hücre gövdesine do ru impuls ileten ç k nt ; nöronlar çok say da dendrite sahip olabilir Axon hücre gövdesinden ç kan sinir impulslar n ileten ç k nt ; nöronlar sadece 1 axon a sahiptir Nöronlar n 3 major tipi: Unipolar hücre gövdesinden ç kan sadece 1 ç k nt ya sahiptir (duyu nöronlar ) Bipolar hücre gövdesinden ç kan 2 ç k nt ya sahiptir: 1 dendrit ve 1 axon (duyu nöronlar ; sadece retina, olfaktor epitel, vestibuler ve kohlear ganglionlarda bulunur) Multipolar hücre gövdesi, 3 veya daha çok ç k nt ya sahiptir; 2 veya daha fazla dendrit ile 1 axon (motor nöronlar ve internöronlar) Dendritler Kaba/granüllü endoplazmik retikulum (Nissl cisimcikleri) Mitokondri Dendritik dikenler (gemmula) İnternöronlar Ribozomlar Nucleus Kan damarı Nucleolus Axon tepeciği Axon Nörotubuller Golgi aparatı Hücre gövdesi (soma) Lizozom Çizgili (istemli) kas CN VIII in bipoler hücresi Duysal ganglion un Multipoler nöron Oligodendrosit Multipoler somatik motor hücre Astrosit Kollateral Miyelinli somatik motor lif Miyelin kılıf Schwan hücre kılıflı motor son plak unipoler hücre Satellit hücreler Schwann hücresi Miyelinli lifler Serbest sinir sonlanmaları Kapsüllü sonlanma Spesialize/özel sonlanma Kas iğciği Kırmızı: Motor nöron Mavi: Duyu nöronu Pembe: Internöron Gri: Glial ve neurolemmal hücreler ve miyelin 70 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

14 Sinir Dokusu NEUROGLIA Nöroglialar, nöron fonksiyonunda yard mc rollere sahip olmas na karfl n, nöronlar için destekleyici sinir dokudur. Nöroglial hücreler, sadece bir tip ç k nt ya sahiptir S n flama: Astrositler merkezi sinir sisteminde bulunurlar; kan-beyin bariyerinin bir bölümünü olufltururlar, ekstrasellüler matriksi regüle ederler, nöronlar n yerinin korunmas na ve nutrisyonel destek sa lamada yard mc olurlar Oligodendrositler merkezi sinir sisteminde bulunurlar; merkezi sinir sisteminde axon miyelinasyonundan sorumludurlar Mikroglialar merkezi sinir sisteminde bulunurlar; art k maddelerin uzaklaflt r lmas nda fagositozdan sorumludurlar Schwan hücreleri periferik sinir sisteminde bulunurlar; periferik sinir sisteminde axon miyelinasyonundan sorumludurlar Satellit hücreler periferik sinir sisteminde bulunurlar; ganglionlardaki sinir hücre gövdelerini sararlar 3 Ventrikül Ependim Tanisit Mikroglial hücre Neuron Oligodendrosit Astrosit Astrosit ayakçığı Neuron Pia mater Kapiller Perivaskuler perisit TEMEL NÖROANATOM VE KRAN AL S N RLER 71

15 BÖLÜM 4 BOYUN Çeviri: Dr. Aynur Emine Çiçekcibafl Genel Görünüfl ve Topografik (Bölgesel) Anatomi 112 Trigonum Cervicale (Boyun Üçgenleri) 116 Trigonum Cervicale Anterius (Ön Boyun Üçgeni) 118 Trigonum Cervicale Posterius (Arka Boyun Üçgeni) 125 Trigonum Suboccipitale 127 Visseral çerik 128 Boyun Kökü 130 Kaslar 132 Boyun Damarlar 137 Boyun Sinirleri 144 Klinik Ba lant lar 154

16 4 Genel Görünüfl ve Topografik (Bölgesel) Anatomi GENEL B LG Boyun, basis cranii ve mandibula alt kenar ile apertura thoracis superior aras bölgedir Boyun ön bölgesi, bafl ile gö üs aras nda bulunan büyük visseral yap lar içerir: Pharynx Larynx Trachea Oesophagus Glandula thyroidea ve glandula parathyroidea Tan mlay c olmas aç s ndan, boyun 2 üçgene ayr l r: Trigonum cervicale anterius (ön boyun üçgeni) Trigonum cervicale posterius (arka boyun üçgeni) Deri, boynu çevreleyen en yüzeyel yap d r BOYUN FASYALARI Boyun, alt bölümlere ayr labilen fascia cervicalis in 2 ana tabakas ile çevrelenmifltir: Fascia superficialis Fascia profunda Fascia profunda n n lamina superficialis i (investing fasya) Fascia profunda n n lamina media s (pretrakeal kas ve visseral bölümleri içerir) Fascia profunda n n lamina profunda s (lamina prevertebralis ve fascia alaris i içerir) Vagina carotica (karotis k l f ) Fascia superficialis, deri alt ndad r ve platysma y çevrelemifltir Boyundaki duyu dallar, fascia superficialis te bulunur Fascia superficialis in derininde, fascia profunda n n lamina superficialis i bulunur Fascia profunda n n lamina superficialis (investing fasya) i orta hat boyunca arkada birleflir ve boynun tümünü çevrelemek için önden geçer Fascia profunda n n lamina superficialis (investing fasya) i afla daki kaslar çevreler: M. trapezius M. sternocleidomastoideus 112 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

17 Genel Görünüfl ve Topografik (Bölgesel) Anatomi GENEL B LG DEVAMI 4 Processus mastoideus Processus styloideus M. stylohyoideus Venter posterior m. digastrici M. constrictor pharyngis medius M. splenius M. sternocleidomastoideus M. levator scapulae Trigonum cervicale posterius Mm. scalenii Plexus brachialis M. trapezius Posterior Medius Anterior Glandula parotidea (kesilmiş) Ramus mandibulae M. styloglossus M. masseter Trigonum submandibulare Glandula submandibularis M. hyoglossus M. mylohyoideus Corpus mandibulae Venter anterior m. digastrici Trigonum submentale (yarısı) Os hyoideum M. thyrohyoideus Trigonum caroticum Venter superior m. omohyoidei M. sternohyoideus M. constrictor pharyngis inferior M. sternothyroideus Trigonum musculare Venter inferior m. omohyoidei Clavicula M. pectoralis major Caput sternalis Caput clavicularis M. sternocleidomastoideus BOYUN 113

18 BÖLÜM 5 SAÇLI DER VE YÜZ KASLARI Çeviri: Dr. Mustafa Büyükmumcu Genel Bak fl ve Topografik Anatomi 160 Saçl Deriye Genel Bak fl 162 Saçl Derinin Kan Damarlar 163 Saçl Derinin nnervasyonu 165 Yüz Kaslar na Genel Bak fl 167 Yüz ün Kan Damarlar 176 Yüz ün nnervasyonu 184 Klinik Ba lant lar 192

19 5 Genel Bak fl ve Topografik Anatomi GENEL B LG SCALP Al n bölgesini üst taraf ndan bafllayarak, oksipital bölgede linea nuchalis superior un hemen üst taraf na kadar devam eden, cranium un üst parças d r. Scalp n lateral parças, arcus zygomaticus un alt k sm na kadar uzan r bu yüzden temporal bölgeye kar fl r. Saçl deri anatomisi, bölgenin s k travmaya u ramas ndan dolay önemlidir YÜZ BÖLGES Bölge saçlar n iç kesimleri, kulaklar n ön k sm ve çene aras nda kalan bölge ile s n rlanmaktad r. Önemli oluflumlar: Gözler, burun, a z, mimik kaslar, çi neme kaslar, glandula parotidea, n. trigeminus ve n. facialis. KEM KLER Yüz iskeletinin kemikleri Os frontale Os zygomaticum Maxilla Os palatinum Os nasale Mandibula Mimik Kaslar Os nasale den sonra, oz zygomaticum, yüz iskeletinin en fazla k r lan kemi idir M M K KASLARI N. facialis taraf ndan innerve edilirler Embriyolojik olarak II. Yutak kavsinden geliflirler Kemik ve fascialardan bafllayarak, deri içerisinde sonlan rlar Os frontale Saçl Deriye İncissura Genel Bak fl supraorbitalis Arcus superciliaris Margo infraorbitalis Os zygomaticum Glabella Os nasale Ala nasi (Burun kanatları) Philtrum Sulcus nasolabialis Tuberculum labii superius Protuberentia mentalis Commissura labiorum Angulus mandibulae 160 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

20 Genel Bak fl ve Topografik Anatomi GENEL B LG DEVAMI 5 Os frontale Os parietale Os nasale Os lacrimale Os sphenoidale Os temporale Os zygomaticum Os ethmoidale Concha nasalis inferior Vomer Maxilla Mandibula SAÇLI DER VE YÜZ KASLARI 161

21 BÖLÜM 6 PAROT S LOJU VE GLANDULA PAROT DEA Çeviri: Dr. M. Tu rul Y lmaz Genel Bak fl ve Topografik Anatomisi 196 Parotis Loju nun S n rlar 198 Parotis Lojunda Bulunan Oluflumlar 200 Klinik Ba lant lar 210

22 6 Genel Bak fl ve Topografik Anatomisi GENEL B LG Major tükrük bezlerinin en büyü üdür. Salg s tamamen seröz dur. Piramit fleklindedir, 5 adet ç k nt s (genifllemesi) vard r. Gl. parotidea n n kapsülü fascia cervicalis profunda kaynakl d r. ANATOM K LANDMARK LAR Gl. parotidea n n %75 i ya da daha fazlas m. masseter üzerinde bulunur, geri kalan ise retromandibulard r. N. facialis; parotis lojuna ya, m. stylomastoideus ve m. digastricus venter posterioru aras ndan girer, ard ndan bezi bir isthmusla birbirine ba lanan yüzeyel ve derin loblar na ay r r. Derin lob, spatium lateropharyngeum ile komfludur. A. transversa faciei, ductus parotideus un paralelinde ve biraz üstünde seyretmektedir. N. facialis in dallar ; rr. buccales ve rr. zygomatici, ductus parotideus un üzerinde anastomoz yaparlar. 196 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

23 Genel Bak fl ve Topografik Anatomisi GENEL B LG DEVAMI 6 Glandula parotidea Rr. temporales Rr. zygomatici N. auricularis posterior Ductus parotideus N. facialis (Foramen stylomastoideum dan çıkar) M. digastricus un venter posterior ve m. stylohyoideus u innerve eden sinir Rr. buccales R. marginalis mandibularis R. cervicalis Glandula parotidea: tamamen seröz PAROT S LOJU VE GLANDULA PAROT DEA 197

24 BÖLÜM 7 FOSSA TEMPORALIS VE FOSSA NFRATEMPORALIS Çeviri: Dr. Tuncay Peker Genel Bak fl ve Topografik Anatomi 220 Fossa Temporalis in S n rlar 221 Fossa Temporalis çindeki Yap lar 222 Fossa nfratemporalis in S n rlar 228 Fossa nfratemporalis çindeki Yap lar 230

25 7 Genel Bak fl ve Topografik Anatomi GENEL B LG FOSSA TEMPORAL S Bafl n flakak bölümü ile ilgilidir Arcus zygomaticus un alt nda fossa infratemporalis ile ba lant l d r FOSSA INFRATEMPORAL S Arcus zygomaficus un iç ve alt taraf nda yer alan düzensiz flekilli bir çukurdur Fissura pterygomaxillaris arac l yla fossa pterygopalatina ile ba lant l d r Os temporale Os sphenoidale Fossa temporalis Mandibula Processus condylaris Arcus zygomaticus Incisura mandibulae Processus coronoideus LProcessus pterygoideus, lamina lateralis (Kesik çizgi) Hamulus pterygoideus (kesik çizgi) Raphe pterygomandibularis (Kesik çizgi) Ramus mandibulae Angulus mandibulae Corpus mandibulae Lig. stylohyoideum Os hyoideum Corpus ossis hyoidei Cornu minus Cornu majus Epiglottis Spina ossis sphenoidalis Foramen spinosum Foramen ovale Processus mastoideus Meatus acusticus externus Atlas (C1) Processus styloideus Axis (C2) Lig. stylomandibulare C3 Omur Tuber maxillae Fossa (eminentia maxillae) Maxilla, infratemporalis processus alveolaris Foramen sphenopalatinum Fossa pterygopalatina Choana (apertura nasalis posterior) Lamina lateralis Lamina medialis Hamulus pterygoideus Processus pterygoideus Os palatinum, processus pyramidalis 220 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

26 Fossa Temporalis in S n rlar GENEL BAKIfi 7 S n r Üst Alt Linea temporalis superior Arcus zygomaticus Yap lar Ön Arka Taban Os zygomaticum un processus frontalis i Os frontale nin processus zygomaticus u Linea temporalis superior Os frontale, os sphenoidale nin ala major u, os parietale ve os temporale nin pars squamosa s (pterion un yap s na kat l r). Os sphenoidale Ala major Os frontale Processus zygomaticus Sutura coronalis Pterion Os parietale Fossa temporalis Linea temporalis superior Linea temporalis inferior Os temporale Pars squamosa Os zygomaticum Processus frontalis Arcus zygomaticus FOSSA TEMPORALIS VE FOSSA NFRATEMPORALIS 221

27 BÖLÜM 8 Ç NEME KASLARI Çeviri: Dr. Ali Y lmaz Genel Bak fl ve Bölgesel Anatomi 242 Çi neme Kaslar 244 Damarlar 247 Sinirleri 251 Klinik Ba lant 253

28 8 Genel Bak fl ve Bölgesel Anatomi GENEL B LG Çi neme, g dalar n yutma ve sindirim için parçalanma sürecidir Çi neme kaslar, kafatas kemiklerinden bafllar ve mandibula da sonlan r Çi neme kaslar n n sinirleri n.trigeminus un n. mandibularis dal ndan gelir Çi neme kaslar n n hepsi birinci farengeal arktan geliflir Mandibula hareketlerinin s n flamas : Elevasyon Depresyon Protraksiyon Retraksiyon Sa -sol Ekskursiyon Foramen spinosum Spina ossis sphenoidalis Foramen ovale Tuber maxillae Fossa infratemporalis Processus alveolaris Foramen sphenopalatina Fossa pterygopalatina Choanae Lamina lateralis Lamina medialis Hamulus pterygoideus Processus pyramidalis Processus pterygoideus 242 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

29 Genel Bak fl ve Bölgesel Anatomi GENEL B LG DEVAMI 8 Plexus cervicalis XII IX Dilin ön parçasından (n lingualis) M. buccinator a, m. orbicularis oris e VII M. mylohyoideus a, m. digastricus a (venter posterior) V 3 V 2 Üst dişler, çene, dişeti ve damaklardan Yanaktan Alt dişler, çene, dişetinden (n. alveolaris inferior) Dilin arka parçasından (n. lingualis Musculi linguae ya (Dil kaslarına) M temporalis e, m masseter e, m. pterygoideus lateralis e, m. pterygoideus medialis e Somatik efferentler Afferenler ve merkezi sinir sistemi bağlantıları Propriyosepsiyon M. pterygoideus lateralis M. temporalis Çeneyi geri çeken m. temporalis in arka lifleri M. pterygoideus medialis M. masseter M. buccinator Lingua M. orbicularis oris Gıdaların çiğneme esnasındaki hareketlerini düzenler M. geniohyoideus (derin diğer kaslar) Mandibulayı M. mylohyoideus aşağı çeker M. digastricus, venter anterior Musculi infrahyoidei ye (İnfrahyoid kaslara) Ç NEME KASLARI 243

30 BÖLÜM 9 TEMPOROMAND BULAR EKLEM Çeviri: Dr. Hüseyin A. Balc o lu Genel Bak fl ve Topografik Anatomisi 256 Anatomisi 257 Vasküler Beslenme 260 Sinirleri 262 Klinik Ba lant lar 263

31 9 Genel Bak fl ve Topografik Anatomi GENEL B LG Temporomandibuler eklem (TME, art. temporomandibularis) os temporale nin pars squamosa s ile mandibula kondili aras ndaki artikülasyondur Yap sal Bileflenler TME, iki tip sinovyal eklemden mentefle ve kayma hareketleri ve afla dakilerden ibarettir: Os temporale nin pars squamosa s Discus articularis (TME nin bizatihi içindedir) Mandibula kondili Ligamentler (s n r olarak ifllev görür) TME Bozuklu u Popülasyonun yaklafl k %25 ini etkiler ve küçük alt gruplarda fliddetli seyredebilir Nedenleri aras nda artrit, travma, enfeksiyon, bruksizm ve disk deplasman vard r Kad nlarda daha yayg nd r M. pterygoideus lateralis in caput inferius u Superior kompartman İnferior kompartman Discus articularis Superior lamina Retrodiskal doku İnferior lamina M. pterygoideus lateralis in caput inferius u Lig. sphenomandibulare Ganglion oticum Choanae N. massetericus A. meningea media N. auriculotemporalis A. masseterica A. maxillaris N. alveolaris inferior N. lingualis M. pterygoideus medialis Lamina medialis processus pterygoidei Hamulus pterygoideus N. mylohyoideus Tuba auditiva nın kıkırdak parçası Lamina lateralis processus pterygoidei Articulatio temporomandibularis (TME) Lamina medialis processus pterygoidei M. pterygoideus medialis M. tensor veli palatini M. levator veli palatini Hamulus pterygoideus Posterior görünüm 256 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

32 Anatomisi 9 ANATOM K OLUfiUMLAR Oluflum Temporal kemi in squamoz parças (pars squamosa ossis temporalis) Mandibuler kondiller Discus articularis (eklem diski) Aç klamalar Articulatio temporomandibularis, temporal kemi in (os temporale) squamoz parças (pars squamosa) üzerinde yerleflmifltir Eklem yüzeyi, hyalin k k rdak de il avasküler fibröz ba dokusundan oluflur As l yük karfl layan alanlar squamoz parçan n, kondilin ve artiküler diskin lateral yüzündedir Yo un fibröz ba dokusunun en kal n oldu u yerler yük karfl layan alanlard r Os temporale nin pars squamosa s n n komfluluklar : Anterior - eklem tüberkülü (tuberculum articulare) olacak olan artiküler eminens (eminentia articularis) Orta (intermediate) - fossa glenoidalis Posterior pars tympanica n n sivrilerek yapt postglenoid tüberkül Eminentia articularis Zigomatik ç k nt n n (processus zygomaticus) taban nda bariz kemik kabart Eklem tüberkülü (tuberculum articulare) Eminentia articularis in lateral parças nda yerlefliktir. Kapsül (capsula articularis) ve lateral ligament (ligamentum laterale) için ataflman sa lar Fossa glenoidalis Kondilin yerleflti i çukurluk Bu ince kemik laminan n üzerinde fossa cranii media bulunur. Pars tympanica ossis temporalis D fl kulak yolunun (meatus acusticus externus) anteriorundaki dikey kemik lamina Tuberculum postglenoidale Os temporale nin pars squamosa s n n inferior uzant s Fossa glenoidalis in posterior yüzünü yapar Eklem kapsülü ve retrodiskal doku için ataflman sa lar Discus articularis le eklem yapar Rugby topu fleklindedir: Mediolateral 20 mm Anteroposterior 10 mm Eklem yüzeyi hyalin k k rdak de ildir Avasküler fibröz ba dokusundan ibarettir As l yük karfl layan alanlar lateral yüzdedir Yo un fibröz ba dokusundan müteflekkildir Temporal kemi in squamoz parças ve kondil aras nda yerleflmifltir Orta k s mda damardan ve sinirden yoksundur ancak yük karfl laman n minimum oldu u periferal alanlarda vaskülarize ve innervedir Esas yük karfl layan alanlar lateral yüzde olup potansiyel perforasyon bölgeleridir Çepeçevre kapsüle tutunur 3 bölümden ibarettir Anterior bant kal n olan bu bant, a z kapal iken hemen kondilin önündedir Orta (intermediate) bant bu en ince olan k s m, a z kapal iken eminentia articularis boyunca uzan r Posterior bant bu kal n k s m, a z kapal iken kondilin üzerindedir. lave tutunma yerleri: Medial/lateral kuvvetli medial ve lateral kollateral ligamentler, diski kondile tutundurur Anterior disk, kapsüle ve m. pterygoideus lateralis in caput superius una tutunur, kondile tutunmaz. Diskin anteroposterior yönde, kondilin üzerinde rotasyonuna izin verir Posterior disk, kapsülle bütünleflen bilaminar zon ile devaml l k gösterir TEMPOROMAND BULAR EKLEM 257

33 BÖLÜM 10 FOSSA PTERYGOPALAT NA Çeviri: Dr. Hüseyin A. Balc o lu Genel Bak fl ve Topografik Anatomi 268 S n rlar ve Aç kl klar 269 Fossa Pterygopalatina n n çindeki Oluflumlar 272

34 10 Özet ve Topografik Anatomi GENEL B LG Kafan n lateral yüzünde, maksilla n n infratemporal yüzü ve processus pterygoideus ossis sphenoidalis aras nda piramit fleklinde bir fossad r Burun bofllu unu, üst çeneyi, sert ve yumuflak dama besleyen kan damarlar ve major sinirleri içerir: nervus trigeminus un maksiller dal, ganglion pterygopalatinum (sphenopalatinum, Meckel) ve a. maxillaris in 3. Parças Fossa infratemporalis, fossa cranii media, foramen lacerum, nasopharynx, cavitas nasi, cavitas orbitalis ve cavitas oris ile ba lant l d r 7 foramen/fissura, sinir ve damarlar n geçiflini sa lar Spina ossis sphenoidalis Foramen spinosum Foramen ovale Foramen sphenopalatinum Fossa pterygopalatina Choanae (posterior nares) Tuber maxillae Fossa infratemporalis Processus alveolaris maxillae Lamina lateralis Lamina medialis Hamulus pterygoideus Processus pterygoidei Processus pyramidalis ossis palatini 268 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

35 S n rlar ve Aç kl klar 10 SINIRLAR S n r Anterior duvar Maksilla n n infratemporal yüzü Yap Posterior duvar Medial duvar Lateral duvar Superior duvar nferior duvar Processus pterygoideus ossis sphenoidalis Lamina perpendicularis ossis palatini Yok (fissura pterygomaxillaris e aç l r) Os sphenoidale nin inferior yüzü ve processus orbitalis ossis palatini Processus pyramidalis ossis palatini AÇIKLIKLAR Aç kl k Lokasyon çinden Geçen Yap lar Fissura pterygomaxillaris Foramen sphenopalatinum Fissura orbitalis inferior Canalis palatinus major Foramen rotundum Canalis pterygoideus Canalis palatovaginalis Fossa pterygopalatina n n lateral k sm Fossa infratemporalis ve fossa pterygopalatina aras Fossa pterygopalatina n n medial duvar Fossa pterygopalatina ve cavitas nasi aras Ço u zaman concha nasalis media n n posterioru Fossa pterygopalatina n n üst k sm Fossa pterygopalatina ve orbita aras Arkaya do ru fissura pterygomaxillaris in üst k sm ile devam eder Fossa pterygopalatina n n alt k sm Fossa pterygopalatina ile sert ve yumuflak damak aras Nihayetinde foramen palatinum majus ve minus ta sonlan r Fossa pterygopalatina n n posterolateral k sm Fossa pterygopalatina ve fossa cranii media aras Fossa pterygopalatina n n posterior k sm Fossa pterygopalatina ve foramen lacerum aras Foramen rotundum un alt iç yan Fossa pterygopalatina n n posteromedial k sm Fossa pterygopalatina ve nasopharynx aras Canalis pterygoideus un mediali Fossa pterygopalatina dan fossa infratemporalis e geçen n. alveolaris superior posterior Fossa infratemporalis ten fossa pterygopalatina ya geçen a. maxillaris in 3. bölümü V. sphenopalatina gibi pterygoid ven pleksusuna dökülen variab l ven a lar N. nasopalatinus Posterior superior nasal sinirler Sphenopalatin damarlar (a. et v. shenopalatina) N. trigeminus un maksiller dal ndan n. infraorbitalis N. trigeminus un maksiller dal ndan n. zygomaticus nfraorbital damarlar Pterygoid ven pleksusuna dökülecek olan v. ophtalmica inferior (Foramen palatinum majustan geçerek) sert dama a giden n. palatinus major ve a., v. palatina major (Foramina palatina minora yoluyla) yumuflak dama a giden nn. palatini minores ve aa., vv. palatinae minores N. trigeminus un maksiller dal N. pterygoideus (vidian siniri) Efllik eden arter N. pharyngeus Pharyngeal damarlar FOSSA PTERYGOPALAT NA 269

36 BÖLÜM 11 BURUN VE BURUN BOfiLU U Çeviri: Dr. Asl Kara, Dr. Samih Diyarbak r Özet ve Topografik Anatomi 284 Burun (Nasus) 286 Burun Bofllu u (Cavitas Nasi) 294 Klinik Ba lant lar 312

37 11 Özet ve Topografik Anatomi GENEL B LG Nasus (Burun) Burun, göz seviyesinin alt nda ve iki gözün ortas nda öne do ru yerleflim gösteren anatomik yap d r Koku ve nefes almaya yard m eden solunum yolu organ d r Cavitas Nasi (Burun Bofllu u) Burun bofllu u, karmafl k bir boflluk olup, burnun vestibul ve atrium bölümlerinin arka taraf nda yer al r Solunum Epiteli Çok damarl ve kolayca fliflme (konjestiyon) özelli ine sahiptir Bu doku uyar ld zaman nispeten kan damarlar genifller ve bezler salg yapar. Ayr ca hapfl rma da meydana gelebilir Sagital kesit (önden arkaya) Cellulae ethmoidales Hiatus semilunaris Processus uncinatus Sinus frontalis Apertura sinus frontalis Apertura sinus maxillaris Apertura sinus sphenoidalis Sinus sphenoidalis Concha nasalis medius (kesilmiş şekilde) Concha nasalis inferior Sinus frontalis Sinus maxillaris in meatus nasi medius a açıldığı apertura Cavitas orbitalis Fossa pterygopalatina Sinus maxillaris Radix dentis Lateral kesit (yan) 284 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

38 Özet ve Topografik Anatomi 11 GENEL B LG DEVAMI Koronal Kesit Falx cerebri Encephalon (beyin) Cavitas nasi Septum nasi Concha nasalis media Meatus nasi medius Sinus maxillaris Meatus nasi inferior Concha nasalis inferior Palatum durum Cavitas oris Bulbus olfactorius (iki tarafta) Sinus frontalis Corpus adiposum orbitae Cellulae ethmoidales M.buccinator Processus alveolaris (maxilla) Corpus linguae Gl. sublingualis Corpus mandibulae Apertura sinus maxillaris İnfraorbital Zygomatik Alveolar Sinus maxillaris e ait recessus lar Cellulae ethmoidales Corpus adiposum orbitae ve m.externi bulbi oculi Sinus sphenoidales Chiasma opticum Bulbus oculi Cavitas nasi Septum nasi Orbita nın medial duvarı N.opticus (II. kafaçifti) Encephalon (beyin) Horizontal kesit BURUN VE BURUN BOfiLU U 285

39 BÖLÜM 12 SINUS PARANASALES Çeviri: Dr. E. Savafl Hatipo lu, Dr. M. Cudi Tuncer Genel Bak fl ve Topografik Anatomi 318 Sinus Frontalis 322 Cellulae Ethmoidales 325 Sinus Maxillaris 329 Sinus Sphenoidalis 332 Sinus Paranasales lerin Gürüntülenmesi 335 Klinik Ba lant lar 336

40 12 Genel Bak fl ve Topografik Anatomi GENEL B LG Sinus paranasales (Paranasal sinüsler): Cavitas nasi den bafllayan invaginasyonlar burun bofllu unun lateral duvar ile iliflkili olan boflluklara do ru drene olur Her bir paranasal sinüs, bir respiratuvar epitelyum tabakas ile örtülüdür Sinüslar n morfolojisi oldukça de iflkendir Jel halindeki mukus tabakası Koloit halindeki mukus tabakası Siliyalı hücreler Goblet hücresi Sinüs veya burun duvarı kesiti Mukosiliyer akışın yönü Muköz bez Submukozal kapiller yatak Venöz sinüs Arteriovenöz (AV) şant Anter Ven Kemik Periosteum Paranasal sinüs enfeksiyonlarının kafatası kemiklerine yayılımı 318 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

41 Genel Bak fl ve Topografik Anatomi 12 GENEL B LG DEVAMI Sinus frontalis Ductus nasofrontalis Cellulae ethmoidales Septum nasi Meatus nasi medius Sinus maxillaris in infundibulum u Processus uncinatus Frontal görünüm Hiatus maxillaris Sinus maxillaris Concha nasalis media Meatus nasi inferior Osteomeatal kompleks Coronal kesit SINUS PARANASALES LER N ÖZELLL KLER Sinus Yerleflim fiekil Arter Sinir Sinus frontalis Sinus maxillaris Cellulae ethmoidales Sinus sphenoidalis Frontal kemik içinde Maxilla içinde Ethmoid kemik içinde Sphenoid kemik içinde Bas k üçgen fleklinde Piramit fleklinde, ilk geliflen 3 ile 18 aras nda de iflen düzensiz flekilli hücreler Küboid flekilli Oftalmik dallar Maksiller dallar Oftalmik ve maksiler dallar N. trigeminus un dal olan n. ophthalmicus N. trigeminus un dal olan n. maxillaris N. trigeminus un dallar olan n. ophthalmicus ve n. maxillaris SINUS PARANASALES 319

42 BÖLÜM 13 CAVITAS ORIS (A IZ BOfiLU U) Çeviri: Dr. Gülnur Özgüner Genel Bak fl ve Topografik Anatomi 344 Eksternal Anatomi 345 Cavitas Oris S n rlar 350 Difller 359 Cavitas Oris Damarlar 372 Cavitas Oris Sinirleri 378 Tükrük Bezleri 386 Klinik Ba lant lar 392

43 13 Genel Bak fl ve Topografik Anatomi GENEL B LG Cavitas oris: dudaklar ve yanaklar n aras nda ve plica palatoglossus internal yüzeyi aras nda kalan alan Cavitas oris, çi nemede, tat almada ve konuflmada önemlidir Cavitas oris in alan iki k sma ay labilir: Vestibulum oris difller, dudaklar ve yanaklar aras nda kalan aland r. Cavitas oris propria difllerin iç- arka k sm nda kalan ve orofarinks ile devam eden k s md r Sert damak ve yumuflak damak cavitas oris deki önemli s n rlard r Dil, cavitas oris in taban n n büyük k sm n oluflturur Major tükrük bezleri (glandula parotidea, glandula submandibularis ve glandula sublingualis) cavitas oralis e drene olur Philtrum Vestibulum oris Palatum molle Arcus palatapharyngeus Uvula Arcus palatoglossus Tonsilla palatina Farinks arka duvarı Frenulum labii superius Glandula lingualis (minor) A., v. profunda linguae et n. lingualis Plica fimbriata Ductus submandibularis Gl. sublingulais Frenulum linguae Plica ve ductus sublingualisler in açılı delikleri Caruncula sublingualis ve ductus submandibularis in açılış delikleri Frenulum labii inferioris 344 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

44 Eksternal Anatomi 13 EKSTERNAL ÖZELL KLER Yap Aç klama Dudaklar Alt ve üst dudaklar cavitas oralis i çevreler. Dudaklar n muskuler iskeletini m. (Labia) orbicularis oris oluflturur Üst dudak sulcus nasolabialis ile yanaktan ayr lm flt r Alt dudaklar çeneden sulcus mentolabialis ile ayr l r Üst ve alt dudaklar commissura labiorum da birleflir Vermilion zone dudaklar n k rm zi alan d r, dudaklar vermilion s n r ile yüzün derisinden ayr lm flt r. Ayr ca k rm z zon olarak bilinir. Philtrum üst duda n vermilion s n r ile burun taban aras nda kalan deprese alan Mukus salg layan bir çok labial gland, dudaklar n submukozal tabakas nda (nonkeratinize, çok katl yass epitel) ve cavitas oralis teki müköz membran n bafllad yerde lokalize olmufltur Vestibulum oris dudaklar, yanaklar ve difller aras nda kalan alan Dudaklar ve difller aras ndaki plica vestibularis ya da plica mukolabialisler vestibulum oris taraf ndan oluflturulur Plica vestibularisi örten müköz membran, proc. alveolaris llerde aniden gingiva ya dönüflür Plica vestibularis içinde frenulum labii olarak bilinen doku bantlar vard r Frenulum labii superioris maxillan n orta k sm nda, Freulum labii inferioris ise mandibulan n orta k sm nda Vestibulum oris te plica accesoria bulunabilir Yanak (Bucca) Commissura labiorum ile ramus mandibulan n üzerindeki mukoza aras ndad r. Muskuler iskeletini m. buccinator oluflturur Molar glandlar olarak bilinen mukus salg layan birçok gland, cavitas oris in (nonkeratinize, çok katl yass epitel) müköz membran ile s n rlanan yana n iç k sm nda submukazal tabakada bulunur Vestibulum oris yanak ve difllerin aras nda kalan aland r, dudak ve difllerin posterior un do ru devam eder Vestibulum oris in oluflturdu u, dudaklar ve difller aras nda bulunan plicaya, plica vestibularis ya da plica mucobuccalis denir Regio retromolaris, vestibulum oris ile cavitas oris propria aras nda ba lant n n oldu u tek yerdir Ductus parotideus, cavitas oralis te maxillar 2. molar difl hizas nda müköz membranda bulunan papilla ductus parotidei ye drene olur Philtrum Sulcus nasolabialis Tuberculum labii superioris Vermillion zon Comumissura labiorum Protuberantia mentalis Sulcus labiomentalis/mentolabialis CAVITAS ORIS (A IZ BOfiLU U) 345

45 BÖLÜM 14 D L Çeviri: Dr. Mehmet Ali Malas Genel ve Topografik Anatomi 400 Gros Anatomi 402 Kaslar 405 Sinirleri 408 Damarlar 414 Klinik Ba lant lar 417

46 14 Genel ve Topografik Anatomi GENEL B LG Dil: cavitas oris propria içerisinde bulunan bir kas yap s olup, 2 bölümde incelenir: Oral, hareketli bölüm Pharyngeal, hareketsiz bölüm Orta hatta bulunan kal n fibröz septum ile dil ikiye ayr lm flt r Fonksiyonlar Çi neme Tat Konuflma Yutma Görünüm Dilin görünümü sayesinde çeflitli hastal klar n varl n yans tabilir: Yar klaflm fl dil (Yar k dil, Çatlak dil) Siyah k ll dil Co rafik flekilli dil Kas Tipleri Ekstrinsik Kaslar cavitas oris propria içerisinde dilin hareket etmesini sa larlar ntrinsik Kaslar dilin fleklini de ifltirirler M. palatopharyngeus, arcus palatopharyngeus içerisinde M. styloglossus Tonsilla palatina Pterygomandibular raphe A. v. n. alveolaris inferior Ramus mandibulae M. pterygoideus medialis N. lingualis M. palatoglossus- arcus palatoglossus içerisinde N. buccalis ve m. constrictor pharyngis superior M. masseter M. buccinator M. orbicularis oris Lingula mandibulae altından alınan horizontal kesit (üstten görünüm), gl. parotideanın yatağının demonstrasyonu 400 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

47 Genel ve Topografik Anatomi 14 GENEL B LG DEVAMI Yarık dil Siyah kıllı dil Coğrafik dil D L 401

48 BÖLÜM 15 PHARYNX Çeviri: Dr. Erdem Gümüflburun Genel Bak fl ve Bölgesel Anatomi 424 Pharynx in Bölümleri 426 Kaslar 428 Pharyx Duvar nda Potansiyel Aç kl klar 432 Damarlar 433 Sinirleri 436 Klinik Ba lant lar 439

49 15 Genel Bak fl ve Bölgesel Anatomi GENEL B LG Pharynx: Kafatas taban ndan cartilago cricoidea n n taban na (C6) uzanan 5 inç uzunlu unda kassal bir tübdür Pharynx in arka k sm lamina prevertebralis in karfl s nda bulunur Cavitas nasi, cavitas oris ve larynx in arkas nda yer al r ve bundan dolay 3 k sma ayr l r: Pars nasalis pharyngis (nasopharynx) Pars oralis pharyngis (oropharynx) Pars laryngea pharyngis (laryngopharynx) Özellikle besinin oesophagus a ve havan n akci erlere tafl nmas ndan sorumludur Üç sirküler (konstriktör) kas Üç longitudinal kas Cartilago tubae auditivae Palatum molle den oluflur Pharynx duvar 5 tabaka içerir: Tunica mucosa-en iç tabaka Tela submucosa Fascia pharyngobasilaris Tunica muscularis pharyngis-3 iç longitunal ve 3 d fl sirküler tabaka (m. constrictor pharyngis superior en içte, m. constrictor pharyngis inferior en d flta oldu u gibi birbiri üzerine binerler) Fascia buccopharyngea-buccinator ve pharyngeal kaslar örten faysa ile devaml gevflek ba dokusu tabakas d r Sinus sphenoidalis Pars nasalis pharyngis Palatum molle Glandulae palatinae Palatum durum Cavitas oris Sella turcica Ostium pharyngeum tubae auditivae Synchondrosis sphenooccipitalis Tonsilla pharyngealis Tonsillla palatina Corpus linguae Pars oralis pharyngis Foramen caecum linguae Tonsilla lingualis Radix linguae Epiglottis Mandibula C1 C2 C3 C1 Mm. constrictor pharyngis Fascia buccopharyngea Spatium retropharyngeum Os hyoideum C4 Pars laryngea pharyngis Aditus laryngis Cartilago tyroidea Plica vocalis Cartilago cricoidea Trachea Oseophagus C5 C6 C7 T1 Yüzey projeksiyon Glandula tyroidea Lamina superficialis fascia cervicalis (profundus) 424 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

50 Genel Bak fl ve Bölgesel Anatomi 15 GENEL B LG DEVAMI Processus styloideus Pars basillaris ossis occipitalis M. digastricus (venter posterior) M. stylohyoideus M. stylopharyngeus Os temporale nin pars petrosa sından aksesuar kas demeti M. pterygoideus medialis Fascia pharyngobasilaris Raphe pharyngis M. constrictor pharyngis superior Os hyoideum (cornu majus un ucu) M. constrictor pharyngis medius Epiglottis M. constrictor pharyngis inferior Tuberculum cuneiforme Tuberculum corniculatum M. arytenoideus (transversus ve obliquus) M. cricoarytenoideus posterior M. cricopharyngeus (m. constrictor pharyngis inferior un parçası) Oseophagus un longitudinal kas lifleri Tuberculum pharyngeum Tonsilla pharyngealis Cartilago tubae auditivae Fascia pharyngobasilaris Choana M. levator veli palatini M. constrictor pharyngis superior M. salpingopharyngeus Uvula palatina M. palatopharyngeus M. constrictor pharyngis medius M. stylopharyngeus Plica pharyngoepiglottica Plica aryepiglottica M. constrictor pharyngis inferior (kesilmiş) Pharyngeal longitudinal kaslar Cornu superius cartilago thyroidea Membrana thyrohyoidea R. internus n. laryngeus superior Aponeurosis pharyngis M. cricopharyngeus (m. constrictor pharyngis inferior un parçası) Lamina cartilago thyroidea nın arka kenarı Oseophagus un longitudinal kas liflerinin cartilago cricoidea ya tutunduğu yer Oseophagus un sirküler kas lifleri PHARYNX 425

51 BÖLÜM 16 LARYNX (GIRTLAK) Çeviri: Dr. Hüseyin A. Balc o lu Özet ve Topografik Anatomi 442 K k rdaklar 444 Membranlar ve Ba lar 450 Kaslar 451 Damarlar 453 Sinirleri 455 Klinik Ba lant lar 457

52 16 Özet ve Topografik Anatomi GENEL B LG Larynx: pharynx ve trachea aras ndaki ba lant y sa lar Yabanc cisimlerin hava yollar na girmesini engeller Sesin üretimi için tasarlanm flt r (fonasyon) Kad nlarda ve çocuklarda daha k sad r 9 k k rdaktan oluflur: 3 çift ve 3 tek 3-6. boyun omurlar n n karfl s nda, orta hatta yerlefliktir Larynx in bölümleri: Vestibulum laryngis Ventriculus laryngis Cavitas infraglottica Larynx in komfluluklar Anterolateral hyoid alt kaslar, platysma Lateral glandula thyroidea n n loblar, vagina carotica Posterior laryngopharynx in anterior duvar n yapar Superior dil taban ve vallecula Inferior trachea Cartilago thyroidea Lig. cricothyroideum A. carotis communis M. sternocleidomastoideus un medial kenarı M. cricothyroideus Cartilago cricoidea Gl. thyroidea Cupula pleura Trachea 442 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S

53 Özet ve Topografik Anatomi 16 GENEL B LG DEVAMI M. genioglossus C1 C2 C1 Mm. constrictor pharyngeae Epiglottis Mandibula M. geniohyoideus Os hyoideum Lig. hyoepiglotticum Membrana thyrohyoidea Laryngopharynx Aditus laryngis Cartilago thyrohyoidea Plica vocalis M. arytenoideus transversus Cartilago cricoidea Trachea Oesophagus C3 C4 C5 C6 C7 T1 Corpora vertebralia Glandula thyroidea Manubrium sterni V. thyroidea superior Ramus internus nervi laryngei superioris A. laryngea superior Vestibulum laryngis M. thyrohyoideus M. aryepiglotticus Plica vestibularis Cartilago thyroidea M. cricoarytenoideus lateralis M. cricothyroideus M. constrictor pharygnis inferior M. sternothyroideus Cartilago cricoidea Ventriculus laryngis Plica vocalis M. vocalis Vena thyroidea superior Cavitas infraglottica Gl. thyroidea N. laryngeus recurrens A. laryngea inferior LARYNX 443

54 BÖLÜM 17 BOYUN FASYASI (FASCIA CERVICALIS) Çeviri: Dr. Mehmet Y ld r m Özet ve Topografik Anatomi 460 Boyun Fasyas 462 Fasyal Aral klar 465 Klinik Ba lant lar 470

55 17 Özet ve Topografik Anatomi GENEL B LG Fascia: Oluflumlar saran (kaslar saran dokuda oldu u gibi) ba dokusu band olup, enfeksiyonlar n yay lmas na olanak veren potansiyel doku aral klar da oluflturur Yüzeyel Fasya/Fascia Superficialis Hemen deri alt nda yer al r Ya içerir Derin Fasya Yüzeyel fasyan n derininde bulunur Kas hareketlerine yard m eder Sinir ve damarlar için geçifl yollar sa lar Baz kaslar için tutunma olana sa lar Boyunu 4 bölgeye ay r r: Visseral bölge Muskuloskeletal bölge 2 nörovaskuler kompart man Ayr ca 4 tabakaya ayr l r: Lamina superficialis (derin fasyan n investing tabakas ) Lamina pretrachealis (derin fasyan n orta tabakas ) Lamina prevertebralis (boyun fasyas n n derin tabakas ) Vagina carotica (fascia cervicalis in 3 tabakas n n kat l m ile oluflur) Yüzde, s v n n serbestçe yay lmas na olanak verecek derin fasya yoktur Gl. parathyroidea V. jugularis interna A. carotis communis N. laryngeus recurrens N. vagus N. phrenicus Truncus sympathicus Oesophagus V. jugularis anterior Gl. thyroidea Trachea Platysma M. sternohyoideus M. sternothyroideus M. omohyoideus M. sternocleidomastoideus N. laryngeus recurrens A. thyroidea inferior M. scalenus anterior M. longus colli Corpus vertebrae (C5) M. scalenus medius ve posterior 460 NETTER N D fi HEK MLER Ç N BAfi VE BOYUN ANATOM S