T.C ÇORUM VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇORUM İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C ÇORUM VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇORUM İL ÇEVRE DURUM RAPORU Çorum 2005

2 ÇORUM İLİ ÇEVRE DURUM RAPORU TEŞEKKÜR Bu kitabın hazırlanışındaki katkılarından dolayı tüm Kamu Kurum ve Kuruluşlarına teşekkür ederiz. Rapor un Hazırlandığı Yıl: 2006 Basım Yılı: 2006 Rapor un İçerdiği Bilgilerin Ait Olduğu Yıllar: 2005 II

3 III

4 ULUSAL ÇEVRE ANDI ŞİMDİKİ VE GELECEK KUŞAKLARIN TEMİZ VE SAĞLIKLI BİR ÇEVREDE YAŞAMA HAKKINA SAHİP OLDUĞU GERÇEĞİNDEN HAREKETLE ÇEVREYE DUYARLI BİR KALKINMADAN YANA OLDUĞUMU VURGULAYARAK, DOĞAL KAYNAKLARIN EKONOMİK KALKINMANIN HEM KAYNAĞINI HEM SINIRINI OLUŞTURDUĞUNU BİLEREK, ÇEVRENİN KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİNDEN BİREYSEL KATKI VE KATILIMIN GEREĞİNE VE ÖNEMİNE İNANARAK, ÇEVRESEL DEĞERLERE SAHİP ÇIKIP ZARAR VERENLERİ UYARACAĞIMA, DOĞAL KAYNAKLARDAN FAYDALANIRKEN TUTUMLU DAVRANACAĞIMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA İLKELERİ DOĞRULTUSUNDA HAREKET EDECEĞİME, BU YÖNDE İŞBİRLİĞİ VE DAYANIŞMA ANLAYIŞI İÇERİSİNDE HAREKET EDEREK, ÇEVRE KONUSUNDA HERKESE ÖRNEK OLACAĞIMA SÖZ VERİRİM. IV

5 V

6 ÖNSÖZ Çevre, insanla birlikte diğer canlılar ve cansız varlıkların etkileşim halinde olduğu, biyolojik, sosyal ve kültürel bir ortamdır. Bu ortamdaki bütün varlıkların zarar görmeden ekosistem olarak adlandırılan bütünlük içinde varlığını sürdürmesi gerekir. Yani toprağın, suyun, havanın da canlıların korunması gerektiği kadar korunması gerekmektedir. Çevre sorunları ülkelerin gelişmesine paralel olarak artmakta ve artık küresel çevre sorunları gündeme gelmektedir. Küreselleşen dünyamızda, gelişmekte olan ülkemizde ve ilimizde, sanayi tesisleri ve diğer faaliyetler gerçekleştirilirken çevreye, doğal dengeye zarar vermeyecek biçimde planlanmalıdır. Çevre sorunlarını gidermede hatta başlamadan önlemede bireylerin bilinçlenmesi çok önemlidir. Çünkü içinde yaşadığımız koskoca bir ekosistem olan dünya yasaklarla değil bilinçli beyinlerle yaşamını sürdürebilir, varlığını koruyabilir. O halde çevre sorunlarını gidermede, bozulan dengeyi mümkünse düzeltebilmede en önemli faktör, çevre bilinciyle donanmış fertler yetiştirebilmektir. Soluduğumuz havayı, içtiğimiz suyu, ürünleriyle beslendiğimiz toprağı, tertemiz olsun, bizi zehirlemesin istiyorsak, yavrularımız; mevsimleri karışmamış, yağmurları zehirlenmemiş bir dünyada yaşasın istiyorsak dünyamıza sahip çıkmalıyız. Özellikle biz yetişkinler hala şansımız varken gelişen teknolojiyle sürdürülebilir kalkınmayla beraber doğal dengeyi de gözetelim kollayalım. Çevre koruma ve çevre sorunlarını giderme çalışmalarının hareket noktası sorunları bilmek ve tanımaktır. Çevre Durum Raporları, çevreyi koruma ve çevre sorunlarını giderme noktasında, ilin tüm çevre değerlerini bir arada ele alan ve bir sistem dahilinde bir araya getiren kapsamlı bir rapordur. Bu nedenle Çorum iline ait verileri kapsayan bu raporun araştırmacılara temel bilgi sunacağını ümit etmekteyim. Ziya ÇÖPÜR İL MÜDÜRÜ VI

7 KAYNAKÇA Çorum Belediye Başkanlığı, İl Emniyet Müdürlüğü İl Özel İdaresi Müdürlüğü, İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü, Defterdarlık ( Milli Emlak Müdürlüğü ), İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, DSİ 54. Şube Müdürlüğü, Karayolları 73. Şube Şefliği, İl Sağlık Müdürlüğü, PTT Başmüdürlüğü, İl Tarım Müdürlüğü, Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü, YEDAŞ Müessese Müdürlüğü, Kültür Turizm Müdürlüğü, Orman İşletme Müdürlüğü, Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü, Telekomünikasyon Kurumu ( Samsun Bölge Müdürlüğü ), TEİAŞ Genel Müdürlüğü, Çorum 1995, Çorum Ticaret ve Sanayi Odası Kataloğu, Çevre Mühendisliğine Giriş İTÜ İnşaat Fakültesi 1984, 2000 Genel Nüfus Sayımı Ankara Mart 2002, TEMA Vakfı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği. VII

8 İÇİNDEKİLER A. COĞRAFİ KAPSAM... 1 A.1. Giriş... 1 A.2. İl ve İlçe Sınırları... 1 A.3. İlin Coğrafi Durumu... 2 A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu... 2 A.5. Jeolojik Yapı ve Statigrafi... 3 A.5.1. Metamorfizma ve Magmatizma... 5 A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya... 5 B. DOĞAL KAYNAKLAR... 7 B.1. Enerji Kaynakları... 7 B.1.1. Güneş... 7 B.1.2. Su Gücü... 7 B.1.3. Kömür... 7 B.1.4. Doğalgaz... 8 B.1.5. Rüzgar... 8 B.1.6. Biokütle... 8 B.1.7. Petrol... 8 B.1.8. Jeotermal sahalar... 8 B.2. Biyolojik Çeşitlilik... 9 B.2.1. Ormanlar... 9 B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları... 9 B.2.2. Çayır ve Mera... 9 B.2.3. Sulak Alanlar... 9 B.2.4. Flora B.2.5. Fauna B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler B.3. Toprak B.4. Su Kaynakları B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları B.4.3. Akarsular B.4.4. Göller ve Göletler B.5. Mineral Kaynakları B.5.1. Sanayi Madenleri B.5.2. Metalik Madenler B.5.3. Enerji Madenleri B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) C.1. İklim ve Hava C.1.1. Doğal Değişkenler VIII

9 C Rüzgar C Basınç C Nem C Sıcaklık C Buharlaşma C Yağışlar C Yağmur C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı C Seller C Kuraklık C Mikroklima C.1.2. Yapay Etmenler C Plansız Kentleşme C Yeşil Alanlar C Isınmada Kullanılan Yakıtlar C Endüstriyel Emisyonlar C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman C.2.2. Partikül Madde(PM) Emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları C.2.4. Azot Oksit(NOx) Emisyonları C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları C.3. Atmosferik Kirlilik C.3.1. Ozon Tabakasının İncelenmesinin Etkileri C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri C Su Üzerindeki Etkileri C Toprak Üzerindeki Etkileri C Flora Fauna Üzerindeki Etkileri C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri C.4.2. Yapay Çevreye(Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri D. SU D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı D.1.1. Yeraltı Suları D.1.2. Jeotermal Kaynaklar D.1.3. Akarsular D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar D.1.5. Denizler D.2. Doğal Drenaj Sistemleri D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik D.3.2. Akarsularda Kirlilik D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik D.3.4. Denizlerde Kirlilik D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları IX

10 D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri D.5.1. Tuzluluk D.5.2. Zehirli Gazlar D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler D Siyanürler D Petrol ve Türevleri D Polikloro Naftalinler ve Bifeniller D Pestisitler ve Su Kirliliği D Gübreler ve Su Kirliliği D Deterjanlar ve Kirliliği D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler D.5.7. Patojenler D.5.8 Askıda Katı Maddeler D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1. Genel Toprak Yapısı E.2 Toprak Kirliliği E.2.1. Kimyasal Kirlenme E Atmosferik Kirlenme E Atıklardan Kirlenme E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme E.3. Arazi E.3.1. Arazi Varlığı E Arazi Sınıfları E Kullanma Durumu E.3.2. Arazi Problemleri F. FLORA FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. Ekosistem Tipleri F.1.1. Ormanlar F Ormanların Ekolojik Yapısı F İlin Orman Envanteri F Orman Varlığının Yararları F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları F.1.2. Çayır ve Meralar F.1.3. Sulak Alanlar F.1.4. Diğer Alanlar(Stepler v.b) F.2. Flora F.2.1. Habitat ve Toplulukları F.2.2. Türler ve Popülasyonları F.3. Fauna F.3.1. Habitat ve Toplulukları F.3.2. Türler ve Populasyonları X

11 F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar F Sahipsiz Hayvanlar F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar F Hayvan Hakları İhlalleri F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F Milli Parklar F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar F F F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar /11/1986 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri F Özel Çevre Koruma Bölgeleri F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar.. 64 F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar F.4.2. F F Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gereken Alanlar /2/1984 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları /6/1981 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleş Mesi Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar XI

12 F /10/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar F /9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar F /2/1983 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F /05/1994 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar F.4.3. Korunması Gereken Alanlar F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları F Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar G. TURİZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri G Konum XII

13 G Fiziki Özellikler G.1.2. Kültürel Değerler G.2. Turizm Çeşitleri G.3. Turistik Altyapı G.4. Turist Sayısı G.5. Turizm Ekonomisi G.6. Turizm Çevre İlişkileri H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1. Genel Tarımsal Yapı H.2. Tarımsal Üretim H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller H Baklagiller H Yem Bitkileri H Endüstriyel Bitkiler H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi H Sebze Üretimi H Süs Bitkileri H.2.2. Hayvansal Üretim H Büyükbaş Hayvancılık H Küçükbaş Hayvancılık H Kümes Hayvancılığı(Kanatlı Üretimi) H Su Ürünleri H Kürk Hayvancılığı H Arıcılık ve İpek Böcekçiliği H.3. Organik Tarım H.4. Tarımsal İşletmeler H.4.1. Kamu İşletmeleri H.4.2. Özel İşletmeler H.5. Tarımsal Faaliyetler H.5.1. Pestisitler H.5.2. Gübre Kullanımı H.5.3. Toprak Kullanımı I. MADENCİLİK I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.1.1. Sanayi Madenleri I.1.2. Metalik Madenler I.1.3. Enerji Madenleri I.1.4. Taşocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri I.3. Cevher Zenginleştirme XIII

14 I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları J. ENERJİ J.1. Birincil Enerji Kaynakları J.1.1 Taşkömürü J.1.2. Linyit J.1.3. Asfaltit J.1.4. Bitümlu Şist J.1.5. Ham Petrol J.1.6. Doğalgaz Enerjisi J.1.7. Nükleer Kaynaklar(Uranyum ve Toryum) J.1.8. Orman J.1.9. Hidrolik J Jeotermal J Güneş J Rüzgar J Biyokütle J.2. İkincil Enerji Kaynakları J.2.1. Termik Enerji J.2.2. Hidrolik Enerji J.2.3. Nükleer Enerji J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı J.4. Enerji Tasarrufu ile İlgili Yapılan Çalışmalar K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunları Etkileyen Etkenler K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı K.4. Sanayi Gruplarına Göre İş Yeri Sayıları ve İstihdam Durumu K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1. Alt yapı L.1.1. Temiz Su Sistemi XIV

15 L.1.2. Atıksu Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi L.1.3. Yeşil Alanlar L.1.4. Elektrik İletim Hatları L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları L.2. Ulaşım L.2.1. Karayolları L Karayolları Genel L Ulaşım Planlaması L Toplu Taşıma Sistemleri L Kent İçi Yollar L Araç Sayıları L.2.2. Demiryolları L Kullanılan Raylı Sistemler L Taşımacılıkta Demiryolları L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı L Limanlar L Taşımacılık L.2.4. Havayolları L.3. Haberleşme L.4. İlin Plan Durumu L.5. İldeki Baz İstasyonları M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama M.1.1. Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri M Kentsel Büyüme Deseni M Planlı Kentsel Gelişme Alanları M Kentsel Alanlarda Yoğunluk M Kentsel Yenileme Alanları M Endüstri Alanları Yer Seçimi M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar M.1.2. Kırsal Alanlar M Kırsal Yerleşme Deseni M Arazi Mülkiyeti M.2. Altyapı M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri M.3.1. Kamu Binaları M 3.2. Okullar M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler M.3.5. Endüstriyel Yapılar M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar M.3.7. Otel Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma M Yerel Mimari Özellikler M Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller XV

16 M.4. Sosyo Ekonomik Yapı M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik M.4.2. Göçler M.4.3. Göçebe İşçiler(Mevsimlik) M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı M.4.5. Konut Yapım Süreçleri M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri M.5.1. Görüntü Kirliliği M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü M.5.5. Kentsel Atıklar M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı M.6. Nüfus M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları M.6.4. Nüfus Değişim Oranı N. ATIKLAR N.1. Evsel Katı Atıklar N.2. Tehlikeli Atıklar N.3. Özel Atıklar N.3.1. Tıbbi Atıklar N.3.2. Atık Yağlar N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar N.3.4. Pil ve Aküler N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller N.3.6. Tarama Çamurları N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar N.4. Diğer Atıklar N.4.1. Ambalaj Atıkları N.4.2. Hayvan Kadavraları N.4.3. Mezbaha Atıkları N.5. Atık Yönetimi N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri N.8.1. Katı Atıkların Depolanması N.8.2. Atıkların Yakılması N.8.3. Kompost N.9. Atıkların Geri Kazanılması ve Değerlendirilmesi N.10. Atıkların Çevre Üzerinde Etkileri XVI

17 O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM O.1. Gürültü O.1.1. Gürültü Kaynakları O Trafik Gürültüsü O Endüstri Gürültüsü O İnşaat Gürültüsü O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler O Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü O.1.2. Gürültü İle Mücadele O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkisi O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkisi O Gürültünün Sosyal Çevreye Etkileri O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerindeki Etkisi O Fiziksel Etkileri O Fizyolojik Etkileri O Psikolojik Etkileri O Performans Etkileri O.2. Titreşim P. AFETLER P.1. Doğal Afetler P.1.1. Depremler P.1.2. Heyelan ve Çığlar P.1.3. Seller P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri P.1.6. Fırtınalar P.2. Diğer Afetler P.2.1. Radyoaktif Maddeler P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar P.2.3. Tehlikeli Maddeler P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri P.3.1. Sivil Savunma Birimleri P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri P.3.3. İlk Yardım Servisleri P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlarası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1 Temel Sağlık Hizmetleri R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar R İçme, Kullanma ve Sulama Suları XVII

18 R Denizler R Zoonoz Hastalıklar R.1.3. Gıda Hijyeni R.1.4. Aşılama Çalışmaları R.1.5. Bebek Ölümleri R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri S. ÇEVRE EĞİTİMİ S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi İle İlgili Faaliyetleri S.2. Çevreyle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri S.2.1. Çevre Vakıfları S.2.2. Çevre Dernekleri S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatının Önlenmesi T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması T.4. Çevrenin İnsan Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi XVIII

19 TABLOLAR DİZİNİ Tablo B Yılı Güneşlenme Değerleri... 7 Tablo B.2. İlimiz Sınırları İçerisinde Bulunan Kömür İşletmeleri... 8 Tablo B.3. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar Tablo B.4. Akarsular ve Özellikleri Tablo B.5. İşletmede Olan Göletler ve Özellikleri Tablo B.6. Göletler ve Özellikleri Tablo C Yılı Rüzgar Hızı Tablo C Yılı Basınç Ortalamaları Tablo C Yılı Nem Değerleri Tablo C Yılı Sıcaklık Değerleri Tablo C Yılı Buharlaşma Değerleri Tablo C Yılı Aylara Göre Yağış Miktarı Tablo C Yılı Kar,Dolu, Sis ve Kırağılı Günler Tablo C.8. Mevcut Yeşil Alanlar Tablo C.9. Araç Sayıları Tablo C.10.a Yılı Ocak Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.b Yılı Şubat Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.c Yılı Mart Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.d Yılı Nisan Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.e Yılı Mayıs Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.f Yılı Haziran Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.g Yılı Temmuz Ayı SO2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.h Yılı Ağustos Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.ı Yılı Eylül Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.i Yılı Ekim Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.j Yılı Kasım Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo C.10.k Yılı Aralık Ayı So2 ve PM İzleme Tablosu Tablo D.1. Akarsuların Özellikleri Tablo D.2. Derinçay da Yapılan Analiz Sonuçları Tablo D.3. Yeni Hayat Barajı Analiz Sonuçları Tablo D.4. Çorum Barajında yapılan Analiz Sonuçları Tablo E.1. Arazi Dağılımı (Birim Hektar) Tablo E.2. İl Özel İdare Müdürlüğü ne ait arazilerin özellikleri Tablo F.1. Arkeolojik Sit Alanları Tablo G.1. Çorum İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğüne Bağlı Olarak Hizmet Üreten Kütüphanelerin 2005 Yılı İlk Altı Aylık. Dönem İstatistik Bilgileri Tablo G.2. Festivaller ve Özel Günler Tablo G Yılı Sinema İstatistikleri Tablo G Yılında Açılan Sergiler Tablo G.5. Turizm Belgeli Konaklama Tesisleri Tablo G.6. Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri Tablo G.7. Mahalli İdarelerce Belgelendirilmiş Konaklama Tesisleri XIX

20 Tablo G.8. Mahalli İdarelerce Belgelendirilmiş Konaklama Tesisleri Tablo G.9. Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri Tablo G.10.a Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.b Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.c Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.d Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.e Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.f Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.g Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.h Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.ı Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.i Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.j Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.k Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.l Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.m.2005 Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.n Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.o Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.10.ö Yılında Konaklayan Turist Sayısı Tablo G.11. Turizm İşletme Ve Belediye Belgeli Tesislerin Geceleme Anket Form Bilgileri (2005) Tablo G.12. Müzeler ve Örenyerleri Ziyaretçi Sayısı ve Gelir Durumu (2004) Tablo G.13. Müze Müdürlüğünce Temin Edilen Eserler Bilgisi Tablo G.14. Çorum Müze Müd Yılında Temin Edilen Eser Bilgileri Tablo G.15. Turizm Belgeli Yeme İçme Tesisleri Tablo G.16. Seyahat Acentaları Tablo H.1.a Yılı Buğdaygiller Üretimi Tablo H.1.b Yılı Baklagiller Üretimi Tablo H Yılı Yem Bitkileri Üretimi Tablo H Yılındaki Endüstriyel Bitkiler Üretimi Tablo H Yılındaki Meyve Üretimi Tablo H Yılındaki Sebze Üretimi Tablo H Yılındaki Büyükbaş Hayvancılık Tablo H Yılındaki Küçükbaş Hayvancılık Tablo H sonu itibariyle kanatlı sayıları Tablo H Yılındaki Arı Üretimi Tablo H Yılındaki Pestisit Kullanımı Tablo H Yılındaki Gübre Kullanımı Tablo I.1. Kum ve Çakıl Ocaklarına verilen ruhsatlar Tablo K.1. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı Tablo K.2. Sanayi siciline kayıtlı olan tesislerin gruplandırılması Tablo K.3. Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi Tablo K.4. Gıda Sanayi Tablo K.5. Makine Sanayi Tablo K.6. Diğer Sanayi Tablo K.7. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi Ve Enerji Kullanımı Tablo K.8. İlimizde bulunan arıtma tesisleri XX

21 Tablo L.1. Mevcut Yeşil Alanlar Tablo L.2. Mevcut Araç Sayıları Tablo M.1. Mahallelerde Yıllara Göre Nüfus Gelişimi Tablo M.2. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi Tablo M.3. Yıllara Göre Merkez Ve İlçelerdeki Nüfus Değişimi Tablo M.4. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Tablo M.5. İlimiz Merkez Ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları Tablo M.6. Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı Tablo R.1. İlimizdeki Hastanelerin Dağılımı Tablo R.2. Özel Polikliniklerin Dağılımı Tablo R.3. Verem Savaş Dispanserlerinin Dağılımı Tablo R.4. Sağlık Ocaklarının Dağılımı Tablo R.5. İlimizde 2005 yılı Ocak Aralık Aylarında Görülen Zoonotik Hastalıklar Tablo R Yılında İçme Sularında Yapılan Bakteriyolojik Analizler Tablo R Yılında İçme Sularında Yapılan Kimyasal Analizler Tablo R Yılında Gıdalarda Yapılan Kimyasal ve Bakteriyolojik Analizler Tablo R Yılında Yapılan Aşılama Çalışmaları Tablo R Yılında Meydana Gelen Bebek Ölümleri Tablo R Yılında Meydana Gelen Ölümlerin Yaş Ve Cinsiyetlere Göre Dağılımı Tablo R Yılına Göre Aile Planlaması Yöntemleri Tablo T.6.1. Bakanlığımızca ÇED Olumlu Kararı Verilmiş Faaliyetler Tablo T.6.2. Çevresel Etkileri Önemsizdir ve ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi GRAFİKLER DİZİNİ Grafik C Yılı SO2 ve PM Aylık Ölçüm Sonuçları Grafik K.1. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı Grafik K.2. Sanayilerin Genel Anlamda Gruplandırılması Grafik M.1. Nüfus Artış Grafiği Grafik M.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılım Grafiği Grafik M.3. Nüfus Yoğunluğu Grafiği Grafik M.4. Nüfus Değişim Grafiği XXI

22 A.1. Giriş A. COĞRAFİ KAPSAM Çorum, İç Anadolu nun kuzeyi ile Orta Karadeniz Bölgesinin iç kısımlarında oldukça geniş bir alanı kapsayan bir ilimizdir. Bu geniş alan tarih öncesi ve tarih çağlarında önemli kültürlere, uygarlıklara sahne olmuştur. Ancak bu kültür ve uygarlıkları bugünkü il sınırları ile çakıştırmak veya sınırlamak olanaksızdır. Bu nedenle Çorum un eski çağ tarihini incelerken ili yöreden soyutlamadan bir bütünün parçası olarak düşünmek gerekmektedir. Yörenin değişik dönemlerde değişik adlarla anıldığı görülmektedir. Bugünkü Çorum ili Anadolu nun ilk adı bilinen bölgesinde yer almaktadır. İç Anadolu ile Karadeniz Bölgesi nin sınırında bulunan Bayat, İskilip ve Osmancık İlçelerinin maden yatakları bakımından çok zengin olması, tarih öncesi yerleşmelerin yörede yoğunlaşmasına neden olmuştur. Fiziki coğrafyasının da ticarete uygun olması gelişmeyi hızlandırıcı bir unsur olmuştur. Yörede İ.Ö. 4. binde başlayan yerleşmeler, madenlerin işleme geçirilmesi ile gelişerek 3.binde Anadolu nun en zengin beyliklerini oluşturmuşlardır. İ.Ö. 2. binin başlarında Hititler yöreyi etkisi altına almıştır. Daha sonra sırasıyla Frig ler, Persler, Pont Krallığı ve Galatların egemenliğine geçen yöre, doğal olarak tarihte pek çok değişik adla anılmaktadır. Hititlerin başkenti olan Hattusaş, Boğazkale ilçesindedir. Alacahöyük ve Ortaköy de de çok değerli kalıntılar olup, uzun yıllardır süren kazılar aralıksız devam etmektedir. Çıkarılan eserler Çorum, Boğazkale, Alacahöyük ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzelerinde sergilenmektedir. A.2. İl ve İlçe Sınırları Çorum ilinin merkez ilçe dahil 14 ilçesi, 38 bucağı, 731 köyü vardır. İLÇELER: 1.Merkez 2.Alaca 3.Bayat 4.Boğazkale 5.Dodurga 6.İskilip 7.Kargı 8.Laçin 9.Mecitözü 10.Ortaköy 11.Osmancık 12.Oğuzlar 13.Sungurlu 14.Uğurludağ 1

23 A.3. İlin Coğrafi Durumu Yerleşim birimi Karadeniz Bölgesinde 39 derece 54 dakika, 41 derece 20 dakika kuzey enlemi ile 34 derece 04 dakika, 35 derece 28 dakika doğu boylamı arasında yer almakta olup, deniz seviyesinden yüksekliği 801 metredir. İlimizin kuzeyinde Sinop, kuzeydoğusunda Samsun, doğusunda Amasya, güneyinde Yozgat, güneybatısında Kırıkkale, batısında Çankırı, kuzeybatısında Kastamonu İlleri bulunmaktadır. A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu Çorum İli topraklarının %61 i dağlıktır. Bu dağlar derin vadilerle yarılmıştır. Dağlar kuzeybatı istikametinde uzanmıştır. İl sınırları içerisinde Kızılırmak Nehri geçmektedir. Başlıca ovası Çorum Ovası dır. Dağlar : Genellikle fazla yüksek olmayan dağlar mevcuttur. Merkez İlçenin güneyinde Dört Tepe silsileleri, batıda Alagöz ve Köse Dağları, kuzeyde ise Eğerci Dağı sıraları yer alır. Osmancık İlçesinde Çal ve Ada Dağları, Kargı İlçesi sınırları içinde devam ederek Çorum un en yüksek dağı olan Köse Dağı nda Erenler Tepesi ne ulaşır.(2097 m.). Aynı dağ sıraları İskilip İlçesinde Teke Dağı, Kavak Dağı, Göl Dağı, Deveci Dağı ile Sakarözü Dağları nı meydana getirir. Ovalar : Birinci ve üçüncü jeolojik zamanlarda meydana gelen yer kabuğu hareketleri ile dördüncü zamandaki iklim değişiklikleri bir çok ovanın meydana gelmesine neden olmuştur. Başlıcaları Çorum, Bozboğa, Ovasaray, Seydim, Hüseyinova, Dedesli, Irmak, Taybı, Mecitözü, Osmancık, Düvenci, Sungurlu, Kuyumcu ve Delice ovalarıdır. Ayrıca, Kargı İlçesi nde Çeltik ekimi yapılan çok sayıda küçük ovalar vardır. Vadiler : Çorum İlinde bulunan ve genellikle boğaz tabir edilen başlıca vadiler, Hatap Boğazı, Harami Boğazı, Kırkdilim Boğazı, Sacayak Boğazı, Hışır Boğazı dır. Akarsular : Çorum İli sularını Kızılırmak Havzası ve Yeşilırmak Havzasına boşaltır. Kızılırmak, il sınırı içinde 182 km uzunluğa sahiptir. Kızılırmak ın kollarından Delice Suyu na Sungurlu İlçesi nin en önemli akarsuyu olan Budaközü Deresi (60 km.) ve bu suyun kolları Kamilli Diğ çayları dökülmektedir. Kızılırmak ın genişliği m., derinliği ise 1 1,5m. dir. Irmak üzerindeki iki önemli köprüden birisi olan Salur Köyü nün güneyindeki köprü Çorum u İskilip e bağlar. İkinci köprü ise Osmancık ilçe merkezindeki tarihi Koyunbaba Köprüsü dür. 2

24 Merkez İlçe deki akarsuların büyük bir kısmı ile Alaca, Mecitözü ve Ortaköy İlçelerindeki çay ve dereler Yeşilırmak ın kolu olan Çekerek Irmağı na dökülmektedir. Bu suların en önemlisi olan Çat Suyu (Derinçay ) Eğerci ve Kösedağı ndan inen dere ve çayların birleşmesinden meydana gelip, İl merkezinin batısından geçerek Amasya İli topraklarında Çekerek Irmağı na ulaşır. Çekerek Irmağı, Ortaköy İlçesinin topraklarından az bir kısmını sular ve Amasya İli topraklarına geçer. Kırklar Dağı ndan çıkan Mecitözü Çayı, İlçe merkezinin 1 1,5 km. yakınından geçerek Amasya İli topraklarında Çat Suyu ile birleşir. Göller : İl sınırı içinde önemli bir göl yoktur. Merkez İlçeye yakın Eymir, Uyuz ve Kırkgöz Gölleri yazın suları son derece azalan bataklık durumundaki su birikintileridir. A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi Çorum Şehri, Çevresi faylarla çevrilmiş bir tektonik çöküntü olan Çorum Ovasında kurulmuştur. Ancak bu faylar küçük boyutludur. Çorum Ovası neojen jeolojık devrine ait altta konglomera, kum taşı seviyeleri, üstte içinde kumtaşı, jips ve tuz yatakları olan marn ve killerden oluşur. Şehrin batı ve kuzeydoğusundaki ovanın tabanında yeni alüvyonlar bulunur. Çok genel hatları ile şehrin doğusunda uzanan ve hafifçe yükselen tepelik kısımda hastane, meslek yüksek okulu, park ve çimento fabrikası bulunmaktadır. Kale tarafında 1,5 2 metre kalınlığında bir toprak örtüsü altında sertleşmiş kil, marn ve çakıllı zeminler vardır. Bu zeminler nispeten daha sağlam ve daha yüksek emniyet gerilmelerine sahip kabul edilebilir. Çorum Şehrinin alçak bölümleri, yaklaşık batı ve güney taraflardaki zeminler kuzeydoğu ve doğu tarafındaki zeminlere göre daha zayıftır. Alçak bölümlerde yer altı su seviyesi 2,5 3 metre derindedir. Çorum Şehri yakınındaki Çorum Şeker İnşaatı öncesi, inşaat sahasında 1987 yılında yapılan sondajlardan elde edilen litolojık verilere göre, sahada üst miyosen yaşlı jıps ve kiltaşı ardalanmasından oluşmuş karasal kökenli bir istif görülmektedir. Çorum ve çevresinin genel jeolojisi, formasyonlara ayrılarak şu şekilde belirlenmiştir: Çorum ve çevresinde Permo Triyastan başlayıp Kuvaterner e kadar uzanan tortul, mağmatik ve metamorfik kayaçlardan oluşan bir istif yer almaktadır. Bu istif yaşlıdan gence doğru formasyonlara ayrılarak incelenmiştir. Kalecikkaya Formasyonu : Formasyon killi, kumlu, karbonatlı tortul kayaçlar ile volkanik ve bazik mağmatik kayaçların metamorfizma geçirmesi sonucunda oluşmuş,yeşil şist fasiyesi özelliklerine sahip metamorfitlerden oluşmaktadır. Formasyonu oluşturan metamorfitler, metakiltaşı, fillat, metakumtaşı, metaçakıltaşı, metaçamurtaşı ile metavolkanit ve metabazik mağmatik kayaçlardır. Formasyon içerisinde yer yer kumtaşları ve mermerleşmiş rekristalize kireçtaşları yer almaktadır. 3

25 Akbayır Formasyonu : Formasyon beyaz, krem, gri renkli, ince kalın katmanlı çört bant ve yumrulu, sıkı, ince taneli ve killi kireçtaşlarından veya kırıntılı kireçtaşlarından oluşmaktadır. Yer yer kıvrımlı, ince tabanlı ve laminalı olan formasyon, çoğu yerde bol kırıklı, çatlaklı ve bileşik yapı kazanmıştır. Hattuşaş Formasyonu : Hattuşaş formasyonu, çeşitli yaş ve ortamda oluşmuş olan tortul, mağmatik ve metamorfitlerin karmaşık olarak birarada bulunduğu ofiyolitli karmaşık seridir. Hacıhalil Formasyonu : İnceleme alanı ve çevresinde çakıltaşı ve kaba taneli kumtaşlarından oluşmaktadır. Kumlu ve karbonatlı bir bağlayıcı malzeme ile tutturulmuş olan taneler genellikle ofiyılit ve kireçtaşlarından türemiştir. Kötü boylanma gösteren oluşuk yeşilimsi, kirli sarı, kahverengi, alaca renklidir. Orta kalın tabakalıdır. Yoncalı Formasyonu : Formasyon fliş özellikleri gösteren kumtaşı, silttaşı, şeyl ve yer yer marnlardan oluşmaktadır. Çok ince orta tabakalı olan formasyon, genelde kirli sarı ve kahverengi renklidir. Bol kıvrımlı yapıdaki bu formasyon, Çorum Barajı çevresinde volkanik ara katkılı tortul ve volkano tortullardan oluşan Bayat formasyonuna dereceli olarak geçmektedir. Bayat Formasyonu : Formasyon, volkanik lav akıntıları içeren tortul, volkano tortul kayaçlardan oluşmaktadır. İçerisindeki volkanitler andezit, bazalt, tüfit, aglomera ve breşlerdir. Tortullar ise kumtaşı, şeyl ve çakıltaşlarıdır. Bu formasyon üzerine uyumsuz olarak Miyosen yaşlı Kızılırmak Formasyonu gelmektedir. Kızılırmak Formasyonu : Genellikle kırmızı renkli çakıltaşı, kumtaşı ve çamur taşlarından oluşur. Üst seviyelerde çamurtaşları içinde ince kırıntılar halinde jipsler bulunmaktadır. İstifin tabanındaki çakıltaşları gri kırmızı renklidir. Taneler ofiyolitler ve metamorfitler ile az miktarda kireçtaşlarından türemiştir. Kötü boylanmalıdır. Formasyonun üst kısımlarına doğru tane boyu incelmekte ve kırmızı renkli kumtaşları ile çamurtaşlarına geçilmektedir. Çamurtaşlarında yer yer jips kırıntıları görülmektedir. Çamurtaşları ince orta kalın tabakalıdır. Bozkır Formasyonu : Formasyon kötü boylanmalı ve tutturulmamış çakıltaşı, kumtaşı ve kiltaşlarından oluşmaktadır. Çorum Ovası çevresinde geniş bir yayılıma sahip olan birim, havza kenarlarında kaba taneli, ovaya yakın kesimlerinde ise ince tanelidir. Genellikle iyi yuvarlanmış olan taneler ofiyolit, şist ve kireçtaşlarından türemiştir. 4

26 Alüvyon : Çorum Havzasındaki Ilgınözü, Çorum Deresi ve Derinçay gibi ana akarsular ile bunların yan kolları boyunca uzanan alüvyon, kil, silt,kum ve çakıllardan oluşmaktadır. A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma Çorum Merkezde metamorfik kayaçlardan grovaklar, rekristalize kireçtaşları, fliş fasiyesindeki birimler, neojen yaşlı birimler, jipsli seviyeler ve kuvaterner yaşlı alüvyon gözlenmiştir. Metamorfik kayaçlardan grovaklar daha çok ilimizin doğusunda görülür. Permo Triyas yaşı verilmiş olan grovaklar, grovak şist ve grovak kuvarsitlerden meydana gelmiş, kalın ve devamlı seriler olarak tanımlanmıştır. Rekristalize kireçtaşları, İlimizin kuzeyinde ve doğusunda görülür. Metamorfik kayaçların üzerinde yer alan bu kireçtaşları çoğu yerde büyük bloklar şeklinde ve geniş alanlarda mostra verir. A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya Çorum 2. Derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kuzey Anadolu Fay Hattı Çorum dan 75 km. uzaklıktadır. Bu mesafede ise fay üzerinde maksimum 9 olan bir deprem şiddeti 5; 10 olan bir deprem şiddeti ise 6 ya iner. Böylece Çorum kendisi bir deprem merkezi olmayacak ancak uzakta olan depremlerden etkilenecektir. Çorum u yakından etkileyebilecek fay hatları ve yaklaşık uzunlukları şöyle verilebilir: Kuzey Anadolu Fayı: Çorum un kuzeyinden Osmancık Kargı Bölgesinden geçen 75 km uzaklıktaki bir faydır. Merzifon Fayı: Çorum a uzaklığı 50 km dir. Ezinepazarı Fayı: Çorum a uzaklığı 35 km dir. Hamamözü Fayı: Çorum a uzaklığı 25 km dir. Mecitözü Fayı: Çorum a uzaklığı 20 km dir. Salhançayı Fayı: Çorum a uzaklığı 10 km dir yılından itibaren Çorum u etkileyen depremleri incelediğimizde, Mecitözü nden geçen fay hattının daha kuzeydoğusunda Amasya yakınlarında 12 Şubat 1992 de Richter ölçeğine göre 5.0 büyüklüğünde deprem olmuştur. 14 Ağustos 1996 tarihinde Çorum da yerel saat ile ve05.59 da büyüklüğü 5.4 ve5.2 olan 2 deprem meydana gelmiştir. Bunlardan 5.4 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 12 km.,5.2 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 6 km. dir. Bu depremin olduğu 14 Ağustos

27 tarihinden 20 Ekim 1996 tarihine kadar büyüklüğü arasında değişen 900 e yakın artçı depremler kaydedilmiştir.28 Şubat 1997 de büyüklüğü 4.8 ve 30 Mayıs 2000 de büyüklüğü 4.0 olan depremler, Çorum da meydana gelen son depremler olarak kaydedilmiştir. Kaynaklar : İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü ( 2005 ve öncesi yıllara ait) 6

28 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1. Enerji Kaynakları B.1.1. Güneş Tablo. B Yılı Güneşlenme Değerleri Aylar Günlük Ort. Güneşlenme Süresi 02:42 03:20 04:50 05:48 07:16 10:18 10:38 10:34 07:49 04:48 02:15 02:32 (saat,dakika) Günlük Ort. Güneşlenme şiddeti (cal/cm^2.dak) Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti (cal/cm^2.dak) Kaynak: Meteoroloji Müdürlüğü Çorum İlinde güneş enerjisi ile ilgili bir tesis bulunmamaktadır. B.1.2. Su Gücü Su Kaynakları Potansiyeli Yerüstüsuyu(il çıkışı toplam ortalama akım): 4830 hm 3 /yıl Kızılırmak nehri : 4600 hm 3 /yıl Yeşilırmak nehri : 230 hm 3 /yıl Su Gücü: (Hidroelektrik Enerji) Etüt Prog. Yer alan veya İleride Ele Alı.Olan : Planlama ve Kesin Projesi Tamamlanan : 98 MW, % 33,450 GWh/yıl, %49 Kızılırmak Kargı projesi : 98 MW, 450 GWh/yıl İnşa Halinde Olan : 202,8 MW, % 67;473,4 GWh/yıl, %51 Obruk projesi : 202,8 MW, 473,4 GWh/yıl 2006 yılı Yatırım Programında olan : İşletmede Olan : İl Toplamı : 300,8 MW, % 100; 923,4 GWh/yıl, Özel Sektör tarafından geliştirilen projeler Çorum HES Potansiyeli Toplamı : 316,02 MW, 981,78 GWh/yıl B.1.3. Kömür 2005 yılında Çorum İli sınırları içerisinde bulunan kömür işletmelerinin isimleri, yanar kükürt oranları ve alt ısıl değerleri aşağıda tablo halinde verilmekte olup, rezervleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. 7

29 Tablo B.2. İlimiz Sınırları İçerisinde Bulunan Kömür İşletmeleri İşletmenin Adı Alt Isıl Değeri(kcal/kg) Orijinal Kömür Alpagut Dodurga Linyitleri Çelikler işletmesi 6017 Yılmaz Madencilik 4578 İskilip Madencilik 6129 Zambal Kömür işletmesi 3686 Bayat Linyit İşletmesi 5507 Bükköy Madencilik 6130 Alpsar Madencilik 3529 Kaynak: İl Çevre ve Orman Müdürlüğü B.1.4. Doğalgaz Çorum İli sınırları içerisinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. B.1.5. Rüzgar Rüzgarla ilgili bilgi hava konusunda tablo C.1. de verilmiştir. B.1.6. Biyokütle Çorum İlinde biomas enerjisinden yararlanılmamaktadır. B.1.7. Petrol Çorum İli sınırları içerisinde petrol rezervi ve rafinerisi bulunmamaktadır. B.1.8. Jeotermal Sahalar Hamamlıçay Köy Kaplıcası : Merkeze 12 Km. uzaklıkta Hamamlıçay Köyündedir. Bayanlara ve erkeklere ayrı ayrı yüzme havuzu mevcuttur. 10 adet özel kabin vardır. Suyu 42 derece sıcaklıkta olup, Romatizmal hastalıkları, cilt hastalıkları ve böbrek taşlarının düşürülmesine iyi gelmektedir. Figani Beke Kaplıcası: İlimiz Mecitözü ilçesinin Figani köyü yakınındadır. İlçenin 16 km. doğusundaki kaplıcaya çevre il ve ilçelerden çok sayıda turist gelmektedir. Beke kaplıcasının vücut ısısındaki suyu oldukça boldur. Su küçük bir havuzdan kaynayıp oradan büyük havuza aktarılmaktadır. Bu kaplıcanın, idrar artırıcı etkisiyle vücuttaki metabolizma artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan taşların düşürülmesinde faydalı olduğu bilinmektedir. 8

30 B.2. Biyolojik Çeşitlilik B.2.1. Ormanlar Bölgede toplam ormanlık alan HA.dır Ha.ı verimli, Ha.ı verimsiz ormandır. Ormanların tamamı Devlet Ormanıdır. Bu ormanların Ha. I koru ormanı 179,261 Ha.ı baltalık ormandır Yılı Üretim Durumu Tomruk:37730m 3 Tel Direk: Maden Direk : 4413 m 3 Sanayi Odunu : 3641 m 3 Kağıtlık Odun : m 3 Lif Yonga Odunu : m 3 Yakacak Odun : m 3 Tali ürün üretimi yoktur. Bu konuda detaylı bilgi F.1.1. başlığı altında verilmiştir. İlde ağaçlandırılabilecek alan miktarı ha. dır. B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları Bu konuda yeterli bilgi mevcut değildir. B.2.2. Çayır ve Mera İlimizdeki toplam çayır alanı 5530 ha, mera alanı ha.dır. İlimizdeki Çayır ve Mera Alanları hayvan otlatmada kullanılmaktadır. İlimizin Mevcut problemler: Aşırı otlatma, çeşitli nedenlerle vasfının bozulması ve işgal edilme, erken otlatma, kapasitesinin üzerinde hayvan salma, kullanan çiftçilerle meralara sahip çıkılmaması yılında yürürlüğe giren 4342 Sayılı Mera Kanunu gereğince bu kanun kapsamında olan konularda çalışmalara devam edilmektedir. Daha önce çeşitli kanunlarla tahsis edilmiş veya kadimden beri kullanılmakta olan mera, yaylak, kıilak, ve kamuya ait otlak ve çayırların tespiti, tahdidi ile köy veya belediye tüzel kişilikleri adına tahsislerinin yapılması, belirlenecek kurallara uygun bir şekilde kullandırılması, bakım ve ıslahının yapılarak verimliliklerinin artırılması ve sürdürülmesi, kullanımlarının sürekli olarak denetlenmesi, korunması ve gerektiğinde kullanım amacının değiştirilmesi konularındaki çalışmalara devam edilmektedir. B.2.3. Sulak Alanlar Bu konuda yeterli bilgi mevcut değildir. 9

31 B.2.4. Flora B.2.5. Fauna Bu konuda yeterli bilgi mevcut değildir. Bölgede bulunan memeliler Karaca, Geyik, Yaban Domuzu, Porsuk, Tilki, Tavşan, Kurt, Sansar, Sincap ve Kunduzdur. Kargı İlçesindeki Ormanlarda yaşayan Karaca ve Geyik popülasyonları son derece önemli olup,yoğun koruma altındadır. İlimizde tespit edilen kuş türleri aşağıda sıralanmıştır: Küçük Ak Balıkçıl...Egretta garzetta Gri Balıkçıl...Ardea cinerea Leylek...Ciconia ciconia Kara Leylek...Ciconia nigra Küçük Akbaba...Neophron percnopterus Kaya Kartalı...Aguila chrysaetos Yılan Kartalı...Circaetus gallicus Kara Çaylak...Milvus migrans Şahin...Buteo buteo Kızıl Şahin...Buteo rufinus Gökdoğan...Falco peregrinus Kınalı Keklik...Alectoris chukar Bıldırcın...Coturnix coturnix Dövüşken Kuş...Philomachus pugnax Kaya Güvercini...Columba livia Florya...Carduelis chloris İbibik...Upupa epops Kumru...Streptopelia decaocto Tahtalı...Columpa palumbus Guguk...Cuculus canorus Kukumav...Athene noctua Ebabil...Apodidae Ak Karınlı Sağan...Apus melba Alaca Ağaçkakan...Dentrocopos syriacus Boyun Çeviren...Jynx torguilla Tarlakuşu...Alauda arvensis Tepeli Toygar...Galerida cristata Bozkır Toygar...Calandrella brochydactyla Boğmaklı Toygar...Melanocorypha calandra Sarı Kuyruk Sallayan...Motacilla flaua Dağ Kuyruk Sallayan... Motacilla cinerea Ak Kuyruk Sallayan... Motacilla alba Kızılgerdan...Erithacus rubecula Bülbül...Luscinia megarhynchos Taş Bülbülü...Irania gutturalis Kara Kızılkuyruk...Phoenicurus ochruros 10

32 Kuyrukkakan... Oenanthe oenanthe Kara Kulaklı Kuyrukkakan. Oenanthe hispanica Taşkuşu... Saxicola torguata Ökse Ardıcı...Turdus viscivorus Karatavuk... Turdus merula Ak Gerdanlı Ötleğen...Sylvia communis Saz Bülbülü...Acrocephalus scirpaceus Söğüt Bülbülü...Phylloscopus trochilus Kara Sinekkapan...Ficedula hypoleuca Benekli Sinekkapan...Muscicapa striata Büyük Baştankara...Parus major Çam Baştankarası...Parus ater Mavi Baştankara... Parus cyanus Sıvacı Kuşu...Sitta europaea Kızıl Sırtlı Örümcek Kuşu...Lanius colluria Kara Alınlı Örümcek Kuşu.. Lanius minor Saksağan...Pica pica Alakarga...Garrulus glandarius Küçük Karga...Corvus monedula Ekin Kargası... Corvus frugilegus Leş Kargası... Kuzgun...Corvus corax Sığırcık...Sturnus vulgaris Sarı Asma...Oriolus oriolus Ev Serçesi...Passer domesticus Ağaç serçesi... Passer montanus Kaya serçesi...petronica petronia İspinoz...Fringilla coelebs Ketenkuşu...Cardvelis cannabina Saka... Cardvelis carduelis Kocabaş...Coccothraustes coccothraustes Küçük İskete...Serinus serinus Karabaşlı Kiraz Kuşu...Emberiza melanocephala Tarla Kiraz Kuşu...Miliaria calandra Turna...Grus grus Yeşilbaş...Anasplatyrhcnhos Kızılkuyruk...Phoenicurus phoenicurus Uzun Bacak...Himantopus himantopus Su Çulluğu...Gallinago gallinago B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler Milli Parklar: Çorum İli Sınırları içindeki tek milli park tarihinde kurulmuş olan Boğazkale Alacahöyük Milli Parkıdır. Toplam alanı 2636 ha. olup, tarihi, arkeolojik ve turistik değeri göz önünde tutularak milli park olarak kurulmuştur. 11

33 Tabiat Parkları: İlimizde 1adet Tabiat Parkı mevcuttur ha. sahada kurulu olan Çatak tabiat 1Parkı dır. Çorum ili merkezine 23 km. uzaklıkta olup, genel olarak halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam, Sarıçam, Göknar, Orman Kavağı gibi ağaç türleri mevcuttur. Denizden yüksekliği m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu, Kurt, Çakal, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese, Kartal, Şahin ve Atmaca gibi hayvanlar bulunmaktadır. Tabiat Anıtı: Çorum İlinde Tabiat Anıtı bulunmamaktadır. Tabiat Koruma Alanları: B.3. Toprak Çorum İlinde Tabiat Koruma Alanları bulunmamaktadır. İklim, topoğrafya ve anamadde farklılıklar nedeniyle Çorum da çeşitli büyük toprak gruplarının yanısıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleride görülmektedir. Alüvyal Topraklar : Bu topraklar, akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan (A) C profilli genç topraklardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devrelerine bağlı olup heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok, ya da çok az belirgindir. Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür, çoğu yukarı arazilerden yıkanan kireçce zengindir. Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine göre sınıflandırılırlar. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli ve tabansuyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgeme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Alüvyal topraklar Çorum İlinde daha çok Kızılırmak, Çekerek Irmağı ve Çat Suyu boyunca uzanmaktadır. Toplam alanları hektardır. Bunun hektarı I. Sınıf, hektarı yetersiz drenajlı II. Sınıf, hektarı ise fena drenajlı III. Sınıf arazilerden oluşmaktadır. Hidromorfik Alüvyal Topraklar : Bu topraklar sık sık taşkınlara uğrayan yüksek taban suyuna ve gleyleşmiş profile sahip topraklardır. 12