TAŞIT KULLANIM KARAKTERİSTİKLERİ AÇISINDAN AZ DÖNERLİK (UNDERSTEER) VE AŞIRI DÖNERLİĞİN (OVERSTEER) İNCELENMESİ
|
|
- Osman Kahveci
- 9 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 TAŞIT KULLANIM KARAKTERİSTİKLERİ AÇISINDAN AZ DÖNERLİK (UNDERSTEER) VE AŞIRI DÖNERLİĞİN (OVERSTEER) İNCELENMESİ Abdullah DEMİR* Ali ÇAVDAR** * Kocaeli Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümü, Kocaeli abdullahdemir73@yahoo.com ** Kocaeli Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümü, Kocaeli acavdar@kou.edu.tr Özet Taşıtın yük/ağırlık eğilimi, temel aşırı dönerlik/az dönerlik (oversteer/understeer) karakteristiklerini belirler. Taşıtın ön tarafı arka tarafından daha ağır olduğunda taşıtlar az dönerlik eğilimine arka tarafı ön tarafından daha ağır olduğunda aşırı dönerliğe doğru eğilimlidirler. Taşıtın ağırlığı ön ve ark akslara eşit dağıtılabilirse taşıt tarafsız (neutral steer) yönlendirmelidir. Taşıtın ağırlık dağılımı, süspansiyon dizaynı ve taşıt dizaynı açısından seçilen lastik ve teker boyutları bu sürüş karakteristiklerini belirleyen en önemli parametreleri oluşturur[1]. Bu çalışmada; ön düzen açılarının, yük transferlerinin, yuvarlanma direncinin, tahrik kuvvetlerinin vs.nin aşırı dönerlik, az dönerlik ve tarafsız yönlendirme karakteri gösteren taşıtları nasıl etkilediği inceleme konusu yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Taşıt, Aşırı Dönerlik, Az Dönerlik, Yük Transferi INVESTIGATING UNDERSTEER AND OVERSTEER IN TERMS OF VEHICLE HANDLING CHARACTERISTICS Abstract The weight bias of the vehicle determines its inherent oversteer/understeer characteristics. A vehicle that is heavier at the front will tend to understeer and one that is heavier at the rear will oversteer. A vehicle in which the weight is equally distributed between the front and rear axles tends to exhibit neutral steer characteristics. Although the inherent understeer/oversteer characteristics of a vehicle are determined by its weight distribution, the design of the suspension and the selection of wheel and tire size can enhance or moderate those characteristics[1]. In this study; it is investigated on oversteer, understeer and neutral steer characteristics what wheel alignment, load transfer, rolling resistance and driving forces etc. affect Keywords: Vehicle, Oversteering, Understering, Load Transfer
2 1. Giriş Durağan dairesel bir harekette bir otomobilin yolu; hızı, yönlendirme açısı, dingiller arası açıklık ve direksiyon sisteminin, süspansiyon siteminin ve lastiklerin özelliklerine bağlıdır[2]. Durağan dairesel hareketten kastedilen şey sabit yarıçaplı bir dönemeçte sabit hızda dönmedir. Verilmiş yarıçaplı bir çember üzerinde bir taşıtın dengede kalması için gerekli ön tekerlek sapmasının Ackerman tekerlek sapmasına oranını hızın fonksiyonu olarak vermektedir. Hız sıfır olduğu zaman sapma Ackermann sapmasına eşit olur. Azdönerlik durumunda; hız arttıkça direksiyon tekerleğinin sapmasını arttırmak gerekir. Tarafsız/Nötr yönlendirme durumunda; taşıtın yönlendirilen tekerleğinin sapması bütün hız aralığında sabit kalır. Aşırı dönerlik durumunda ise; taşıtın yönlendirilen tekerleğinin sapmasını hız arttıkça geri almak gerekir. Taşıtın, çapraz hareket katsayıları önde ve arkada aynı ise az döner taşıtlarda ağırlık merkezinin önde olması gerekir. Ağırlık merkezi taşıtın orta noktasında ise az dönerlik için arkadaki çapraz hareket katsayısının öndekine göre daha büyük olması gerekir [3]. Taşıtın kararlı kullanım karakteristiklerini etkileyen faktörler; ağırlık dağılımı ve lastik dönüş katılıklarıdır. 2. Literatür Araştırması General Motor firmasında yapılan çalışmalarda bazı yönlendirme geometrilerinin taşıtın aşırı dönerliğine neden olduğu tespit edildi. Sonra az şişirilmiş arka lastiklerin ya da taşıtın arka tarafındaki ağırlığın artmasının taşıtı aşırı dönerliğe doğru kaydırdığını tespit edildi. Bu tespit edilen durumlar; lastik dinamiği ve taşıt kullanım karakteristikleri üzerine bir dizi çalışmayı da beraberinde getirdi[4]. Stonex [1941] tarafından; kararlı (durağan) taşıt, taşıt stabilitesi, azdönerlik ve aşırı dönerlik durumları araştırıldı[5]. Sonra Segel [1956] dinamik taşıt modellerinin geliştirilmesi ve analizi üzerine bir dizi çalışma gerçekleştirdi ve az dönerlik ile aşırı dönerlik durumları matematiksel olarak incelendi[6]. Neticede az döner taşıtların daima kararlı olduğu fakat artan hızlarda taşıtın süspansiyon karakterinin zayıfladığı görüldü. Aşırı döner taşıtların ise kritik hıza kadar karalı olduğu kritik hızdan sonra karasız olduğu saptandı[7,8]. 3. Yönlendirme Sistemine Genel Bakış Taşıtın kullanım performansı; sürücünün girdilerine taşıtın verdiği tepkiyi gösterir. Taşıtın kullanılması (kontrol/kumanda yeteneği), taşıt-sürücü kombinasyonunun kapsamlı bir ölçüsüdür. Sürücü ve taşıt, kapalı döngülü bir sistemdir[şekil 3.1]. Bunun anlamı; sürücü taşıtın yönünü ya da pozisyonunu/konumunu izler ve arzulanan hareket için gerekli müdahaleyi yapar. 2
3 Şekil 3.1 Sürücü Taşıt ve Çevre Etkileşimi [9] Şekil 3.1. de koyu çizgiler, katı hatlar açık devre sistemini; tüm diyagram, kapalı devre sistemini ifade eder. Kapalı devre araştırmaları; sürücünün, sistemdeki geribildirimlere cevabını/tepkisini içerir. 4. Lastik Viraj Kuvveti Özellikleri Lastiklerin yanal/viraj sertliği, çapraz hareket katsayılarıyla genelleştirilir. Viraj sertliğinin [Cα], [N/rad], en basit tanımı, kayma açısının lineer bir fonksiyonu olarak yanal/çapraz hareket kuvvetidir. Daha küçük kayma açıları [s=(v-r*ω)/(v)] ve düz yüzeyler için şekil 4.1 de gösterilen makul bir kabuldür. Şekil 4.1 Lastik Viraj Kuvveti Özellikleri [9] 3
4 5. Taşıtın Viraj Dinamiğinin İncelenmesi 5.1 Düşük Hizlarda Viraj Dinamiği İdeal dönüş geometrisi, lastik ovma hareketini minimize eder ve bu geometri Ackermann yönlendirme geometrisi olarak tanımlanır. Ackermann geometrisinden kaynaklanan sapmalar; lastik aşıntısını ve yönlendirme sistemi kuvvetlerini kayda değer biçimde etkiler fakat taşıtın yönlendirme cevabı üzerinde çok az bir etki gösterir[şekil 5.1]. Bir tekerleğin yan kuvvet nakletmesi durumunda çevresel kuvvetlerin nakledilmesinde olduğu gibi bir elastik kayma olur. Yalnız bu kayma çevresel yönde değil tekerlek eksenine dik yönde olur. Yanal kayma, kaymaya bağlı olarak kat edilen yanal mesafenin, gerçekten kat edilen uzunlamasına mesafeye oranıdır. Lastiklerin yanal kuvvet geliştirmesi ve bu kuvvetleri iletmesi şu faktörlere bağlıdır: Lastik yapısı (yan duvarlardaki dahili güçlendirmeler/destekler), Lastiğin geometrisi (profil oranı, kesit oranı), Lastiğin kauçuk kısmının bileşenleri, Yol yüzeyinin özelliklerine bağlıdır [9]. Şekil 5.1 Ackermann Direksiyon Geometrisi (Viraj Alan bir Taşıtın Geometrisi) [8] Düşük hızlarda ve makul seviyedeki çekiş durumlarında, kayma olmaz. Bu durumda Rf=Rr=R ve δ= L/R (küçük açılar için) dir. Şekil 5.2 de de bisiklet modeli görülmeltedir. Şekil 5.2 Bisiklet Modeli [Tek İzli Taşıt Modeli]. 4
5 5.2. Yüksek Hızlarda Kararlı Viraj Alma Yüksek hızlarda, viraj denklemleri yanal ivmeden dolayı değişir. Yanal ivmeyi önlemek için lastikler yanal kuvvetler geliştirir ve her bir tekerlekte kayma açıları oluşur [Şekil 5.3]. Şekil 5.3 Bisiklet Modeli (Tek İzli Taşıt Modeli). V hızıyla hareket eden bir taşıt için; dönemeç denklemleri; Kararlı durumdan dolayı; Vx, Vy ve ω sabittir. Merkezkaç kuvveti = Fc=m*R* ω 2 = m*v 2 x /R. Merkezkaç kuvveti, teker/yol yanal/çapraz temas kuvvetleriyle dengelenmek zorundadır. Eşitlik: Fyf+Fyr = F c = m*v 2 x /R ve Fyf*b - Fyr*c=0 Yapısal denklemler: Fyf=C αf *α f ve Fyr=C αr *α r Bağdaşma: Vx tan(δ-af)=(b*ω+vy ve Vx tan(αr)=(c*ω-vy) Küçük açılar için Vy yi ihmal ederek; Vx=R*ω ve δ - αf + αr = L/R Kayma açılarını ihmal edersek; Fy f =(l r /L)*m*V 2 x /R ve Fyr=(lf/L)*m*Vx 2 /R δ - Fyf/Cαf + Fyr/Cαr = L/R Yanal kuvvetleri elimine edersek; δ = L/R +[(lr/l)/cαf - (lf/l)/cαr] * m*vx 2 /R δ = L/R + [Wf/ Cαf - Wr/ Cαr] *Vx 2 /(g*r) şeklinde ifade edilebilir. (Wf ve Wr sırasıyla ön ve arka akslardaki yükleri ifade etmektedir.) Wf/ Cαf - Wr/ Cαr azdönerlik gradyenti ya da katsayısı olarak isimlendirilir ve K ile ya da K us ile gösterilir. Yukarıdaki formül şu şekilde basitleştirilir. δ = L/R + K *Vx 2 /(g*r) Azdönerlik gradyenti daha genel biçimde olarak tanımlanır[9]. 5
6 Azdönerlik gradyenti taşıt kullanım karakteristiklerini tanımlar. Azdönerlik gradyenti; durağan dairesel harekette tek izli taşıt modeli kullanılarak, ağırlık dağılımı ve viraj sertliğinden tanımlanabilir. δ = L/R + K *Vx 2 /(g*r) denklemi bir taşıtın kullanım karakteristiğini tanımlanması için çok önemlidir. Denklem, yönlendirme açısının; dönemeç yarıçapının ve taşıtın çapraz hareket ivmesine (yanal ivmenin) göre nasıl değiştiğini tanımlar. K sıfırsa, taşıt tarafsız/nötr yönlendirmelidir. Taşıt hızı değişirken sabit yarıçaplı bir dönemeçte yönlendirme açısında herhangi bir değişme olmaz. K sıfırdan büyükse, taşıt az dönerdir ve sabit yarıçaplı bir dönemeçte yönlendirme açısı artan taşıt hızı ile artar. Benzer şekilde K sıfırdan küçükse, taşıt aşırı dönerdir ve sabit yarıçaplı bir dönemeçte yönlendirme açısı artan taşıt hızı ile azalır. Az dönerlik gösteren taşıtlar daima kararlıdır. Fakat taşıt cevabı daha yüksek hızlarda salınımlıdır. Aşırı döner taşıtlarşekil 5.4 de görüldüğü gibi yüksek hızlarda kararsızdırlar[10]. İki akslı bir taşıtın düşük hızla virajdaki hareketinin incelenmesi: Yönlendirme açısı ve boylamsal hızla değişme gösteren parametreler; Sapma hızı ya da sapma oranı (kafa açısının zamana göre türevi) Yanal ivmedir. Düşük hızlı bir dönüş için; Gerek duyulan yönlendirme açısı: δ = L / R (hıza bağlı olmaksızın) Sapma oranı : ω = Vx / R = Vx * δ / L (hız ile yönlendirme açısına orantılı olarak) Yanal ivmelenme : ay = Vx 2 / R = Vx 2 * δ / L (hız ile yönlendirme açısına orantılı olarak) Yönlendirme açısı bir kontrol parametresi olduğu için; yani δ lı kısımla kazanım (gains) olarak nitelendirilmesi tabii bir durumdur. Sapma oranı artışı/kazanımı (Yaw rate gain) = ω/δ = Vx/L Yanal ivmelenme artışı/kazanımı: ay/δ = Vx 2 /L Yüksek hızlı bir viraj hareketi için; δ = L/R + K *Vx 2 /(g*r) Sapma oranı artışı/kazanımı : ω δ =(Vx/R) / d=vx/(l + K *Vx 2 /g) Yanal ivmelenme artışı/kazanımı : ay/d = (Vx 2 /R) / d = Vx 2 /(L + K *Vx 2 /g) Vx e bağlı olarak bu durum: 6
7 Şekil 5.4 Hızla Yönlendirme Açısının Değişimi Kritik Hız ve Karasteristik Hız Karakteristik hız; az döner bir taşıt için, her hangi bir virajı dönmek için gerek duyulan yönlendirme açısının Ackerman açısının iki katı olduğundaki hız olarak tanımlanır. Kritik hız ise; aşırı döner bir taşıt için her hangi bir virajı dönmek için gerek duyulan yönlendirme açısının sıfır olduğu hız kritik hız olarak ifade edilir. Ön lastiklere göre arka lastiklerin viraj sertliğinin azalması, kullanım stbilitesini azaltan az dönerlik eğiliminde bir düşme oluşur. Lastikler ile yol arasındaki sürtünme katsayısındaki düşmenin ya da taşıt hızındaki artışın temel etkisi, kullanım stbilitesinin azaltır. Yanal ivmenin (lateral acceleration) düşük seviyelerinde, taşıt hafif bir şekilde az döner eğilimlidir. Az dönerlik stabıldır. Yanal ivme artarken, normal yük transferleri tahrik aksında hızlı bir şekilde artar. Aşırı döner taşıtlar; taşıt boyutlarına, ağırlık dağılımına ve lastiklerin mekanik özelliklerine bağlı olarak kritik hızda kararsız olur[11]. Bu karasızlık da monoton bir karasızlıktır. Yani taşıt dinamik olarak kararsız olduğu takdirde denge konumundan ayrıldığı zaman bu ayrılmadan evvelki hareketine, yani sabit yarıçaplı (bu yarıçap sonsuz olabilir) bir çembere dönemez, eğrilik yarıçapı gittikçe küçülen bir eğri çizer[şekil 5.5]. Aşırı döner taşıtlarda, kritik hız sınırına kadar artan taşıt hızıyla süspansiyon cevabı da (süspansiyon özelliğinin artması) artar[10]. Aşırı döner taşıtlar; taşıt boyutlarına, ağırlık dağılımına ve lastiklerin mekanik özelliklerine bağlı olarak kritik hızda kararsız olur[11]. Çekici ve yarı treyler kombinasyonunun sapma stabilitesi (yaw stability), hem çekicinin hem de yarı treylerin sürüş dinamiği açısından aşağıdaki şekillerdedir. Şayet hem çekici hem de yarı treyler az döner ise, taşıt sapmada daima kararlı olur. Şayet çekici az döner yarı treyler aşırı döner ise, taşıt sapmada daima kararlı olur. Şayet çekici aşırı döner yarı treyler az döner ise, taşıt kritik hızın üzerinde sapmada (yaw) kararsız olur. Bu durumdaki karasızlık durumu katarın katlanmasıdır [katarın bükülmesi]. Şayet hem çekici hem de yarı treyler aşırı döner ise, taşıt kritik hızın üzerinde sapmada (yaw) kararsız olur [12]. 7
8 Şekil 5.5 Hızın Fonksiyonu Olarak Sapma Hızı ve Yanal İvmelenme Kazanımı[8] Şekil 5.6 de yana kayma açısı, yüzme açısı olarak tanımlanmaktadır. Az dönerlik ve aşırı dönerlik için, bazı otomotivciler taşıtın pozitif/negatif yana kayma açısı gibi tanımlama yaparlar[9]. Şekil 5.6 Yüksek Hızlı Bir Virajda/Dönemeçte Yana Kayma Açısı[8] 6. Durağan Dairesel Harekette Az Dönerlik ve Aşırı Dönerlik Durağan dairesel bir harekette bir otomobilin yolu; hızı, yönlendirme açısı, dingiller arası açıklık ve direksiyon sisteminin, süspansiyon siteminin ve lastiklerin özelliklerine bağlıdır. Durağan dairesel hareketten kastedilen şey sabit yarıçaplı bir dönemeçte sabit hızda dönmedir. Verilmiş yarıçaplı bir çember üzerinde bir taşıtın dengede kalması için gerekli ön tekerlek sapmasının Ackerman tekerlek sapmasına oranını hızın fonksiyonu olarak vermektedir. Hız sıfır olduğu zaman sapma Ackermann sapmasına eşit olur. 1. [l A C αa l Ö C αö ] > 0 bu durumda hız arttıkça direksiyon tekerleğinin sapmasını arttırmak gerekir. Bu sürüş karakterine sahip taşıtlara az döner taşıtlar denir. Az döner taşıtlar direksiyon hareketlerine çabuk cevap verdikleri takdirde iyi olarak nitelendirilir. 2. [l A C αa l Ö C αö ] = 0 bu durumda taşıtın yönlendirilen tekerleğinin sapması bütün hız aralığında sabit kalır. Bu sürüş karakterine sahip taşıtlara tarafsız/nötr yönlendirmeli taşıtlar denir. 8
9 3. [l A C αa l Ö C αö ] < 0 bu durumda taşıtın yönlendirilen tekerleğinin sapmasını hız arttıkça geri almak gerekir. Bu sürüş karakterine sahip taşıtlara aşırı döner taşıtlar denir[3]. Taşıtın, çapraz hareket katsayıları önde ve arkada aynı ise az döner taşıtlarda ağırlık merkezinin önde olması gerekir. Ağırlık merkezi taşıtın orta noktasında ise az dönerlik için arkadaki çapraz hareket katsayısının öndekine göre daha büyük olması gerekir. Pnomatik kaster mesafesi taşıtı daha az döner yapar. Pnomatik kaster mesafelerinin göz önüne alınması bir bakıma ağırlık merkezini ileriye götürmektedir. Keskin/sert virajlarda ya da kaygan yollarda; ayak, gaz pedalından ani olarak çekilirse taşıt aşırı dönerliğe doğru kayar[13] Az Dönerlik (Understeer) Ve Aşırı Dönerliği (Oversteer) Etkileyen Husular Bir taşıtın az dönerliğini ve aşırı dönerliğini etkileyen faktörler: Ön ve arka akslar arasındaki yük dağılımı: İç-dış tekerlek yük kayması; bu etki iyi bir yolda 0,3g merkezkaç ivmeden sonra kendini hissettirmeye başlar. İç-dış tekerlek yük kayması neticesinde dış tekerleklerin daha çok yüklenmesi doğal olarak yuvarlanma dirençlerini de arttırır. Bu durum da taşıtı dönülen dairenin dışına doğru çektiğinden etkisi taşıtı az döner karaktere doğru kaydırmak yönündedir. Lastik karakteri, Motorun tork akışı, Süspansiyon geometrisi ve sertliği Özellikle tipik lastik davranışından dolayı tahrik torku akışı; tork, arka aksa doğru yönlenirse taşıt aşırı dönerlik eğilimi gösterir. Bunun aksine ön tekerlekten tahrikli taşıtlar az dönerlik eğilimlidir. Tahrik kuvvetlerinin etkileri için var oldukları dingillerde çapraz hareket açısını küçülttükleri bu neden önde ise taşıtı az dönerliğe, arkada ise taşıtı aşırı dönerliğe doğru kaydırırlar. Pnomatik kaster, taşıtı az dönerliğe doğru iter. Ön aks civarında taşıtın burnunu dönülen eğrinin içine doğru iten aerodinamik bir kuvvet oluşur. Bu taşıtın karakterini aşırı dönerliğe doğru kaydırır. Tablo 6.1 Az Dönerlik ve Aşırı Dönerliği Etkileyen Hususlar Koşullar Daha fazla az dönerlik Daha fazla aşırı dönerlik Ön lastik basıncı Daha düşük Daha yüksek Arka lastik basıncı Daha yüksek Daha düşük Ön lastik kesiti Daha küçük Daha büyük Arka lastik kesiti Daha büyük Daha düşük Ön lastik genişliği Daha dar Daha geniş Arka lastik genişliği Daha geniş Daha dar Ön lastik kamberi Daha pozitif Daha negatif Arka lastik kamberi Daha negatif Daha pozitif 9
10 Ön yaylar Daha sert Daha yumuşak Arka yaylar Daha yumuşak Daha sert Ön yalpa azaltıcı Daha yoğun/daha sert Daha ince/daha yumuşak Arka yalpa azaltıcı Daha ince/daha yumuşak Daha yoğun/daha sert Ağırlık dağılımı Daha önde Daha arkada Ön aerodinamik Daha fazla bastırma kuvveti Daha az bastırma kuvveti Arka aerodinamik Daha az bastırma kuvveti Daha fazla bastırma kuvveti 7. Sonuçlar Taşıtın yük eğilimi, temel aşırı dönerlik ve az dönerlik karakteristiklerini belirlemektedir. Taşıtın ön tarafı arka tarafından daha ağır olduğunda taşıtlar az dönerlik eğilimine arka tarafı ön tarafından daha ağır olduğunda aşırı dönerliğe doğru eğilimlidirler. Taşıtın ağırlığı ön ve ark akslara eşit dağıtılabilirse taşıt tarafsız yönlendirmektedir. Taşıtın ağırlık dağılımı, süspansiyon dizaynı ve taşıt dizaynı açısından seçilen lastik ve teker boyutları bu sürüş karakteristiklerini belirleyen en önemli parametreleri oluşturmaktadır Bu çalışmada; ön düzen açılarının, yük transferlerinin, yuvarlanma direncinin, tahrik kuvvetlerinin aşırı dönerlik, az dönerlik ve tarafsız yönlendirme karakteristiklerinin taşıtları nasıl etkilediği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kaynaklar 1- Riley R.G., Automobile Ride, Handling, and Suspension Design with Implications for Low-Mass Vehicles ( Daniel A. Fittanto and Adam Senalik, Passenger Vehicle Steady-State Directional Stability Analysis Utilizing EDVSM and SIMON, Engineering Dynamics Corporation and Daniel A. Fittanto, P.E., WP# A. Işık Erzi, Cadde ve Ray Taşıtların Dinamiği, Ders Notları VI, Eric J., Rossetter; A Potential Field Framework for Active Vehicle Lanekeeping Assistance, Doctorate thesis, August K. Stonex, Car Control Factors and Their Measurement. SAE Transactions, 36:81 93, L. Segel, Research in The Fundamentals of Automobile Control and Stability. In Proceedings of the SAE National Summer Meeting, Pages , William Milliken and Douglas Milliken. Race Car Vehicle Dynamics, SAE International, 400 Commonwealth Dr. Warrendale, PA , Thomas D. Gillespie. Fundamentals of Vehicle Dynamics. Society of Automotive Engineers, Warrendale, PA, Bengt Jacobson, Theory of Ground Vehicles, Lecture Notes, September 12, Jihan Ryu, State and Parameter Estimation for Vehicle Dynamics Control using GPS, Doctorate thesis, December 2004]. 11- David John Matthew Sampson, Active Roll Control of Articulated Heavy Vehicles, Degree of Doctor of Philosophy, Churchill College, Cambridge University Engineering Department September L. Segel, Course on the Mechanics of Heavy-Duty Trucks and Truck Combinations, Australia, Koji Matsuno, Ryo Nitta, Koichi Inoue, Katsufumi Ichikawa and Yutaka Hiwatashi, Development of a New All-Wheel Drive Control System, Seoul 2000 FISITA World Automotive Congress June 12-15, 2000, Seoul, Korea. 10
İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ
İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 11 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 14 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 15 1.5
DetaylıİÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ
İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 5 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 8 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 9 1.5 TAŞIT
DetaylıTEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR
www.teknolojikarastirmalar.org ISSN:1304-4141 Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi 2006 (1) 45-50 TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR Teknik Not Taşıtlardaki Dört Tekerden Tahrik (Awd - Fwd) Ve Kontrol Sistemlerinin
DetaylıOTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ
OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu bölümde 1. Direnç a. Aerodinamik b. Dinamik, yuvarlanma c. Yokuş 2. Tekerlek tahrik
DetaylıAKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ
AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ 1 Bir otomobil lastiğinin basıncı, lastik içerisindeki havanın sıcaklığına bağlıdır Hava sıcaklığı 25 C iken etkin basınç 210 kpa dır Eğer lastiğin hacmi 0025
DetaylıHAFİF TİCARİ KAMYONETİN DEVRİLME KONTROLÜNDE FARKLI KONTROLÖR UYGULAMALARI
HAFİF TİCARİ KAMYONETİN DEVRİLME KONTROLÜNDE FARKLI KONTROLÖR UYGULAMALARI Emre SERT Anadolu Isuzu Otomotiv A.Ş 1. Giriş Özet Ticari araç kazalarının çoğu devrilme ile sonuçlanmaktadır bu nedenle devrilme
DetaylıMühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 14 Parçacık Kinetiği: İş ve Enerji Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 14 Parçacık
DetaylıNewton Kanunlarının Uygulaması
BÖLÜM 5 Newton Kanunlarının Uygulaması Hedef Öğretiler Newton Birinci Kanunu uygulaması Newtonİkinci Kanunu uygulaması Sürtünme ve akışkan direnci Dairesel harekette kuvvetler Giriş Newton Kanunlarını
DetaylıBir Binek Araç için Dört-Tekerlekten Yönlendirme Sisteminin Geliştirilmesi
OTEKON 14 7. Otomotiv Teknolojileri Kongresi 26 27 Mayıs 2014, BURSA Bir Binek Araç için Dört-Tekerlekten Yönlendirme Sisteminin Geliştirilmesi Burak Ulaş Hexagon Studio A.Ş., Şasi ve Güç Aktarma Sistemleri
DetaylıDİNAMİK - 7. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü
DİNAMİK - 7 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü 7. HAFTA Kapsam: Parçacık Kinetiği, Kuvvet İvme Yöntemi Newton hareket
DetaylıHasan Esen ZKÜ FEN BİL. ENST. MAKİNE EĞT.BL. ÖĞRENCİSİ 2000 0281 07 007
Hasan Esen ZKÜ FEN BİL. ENST. MAKİNE EĞT.BL. ÖĞRENCİSİ 2000 0281 07 007 I.GİRİŞ Motorlu araç frenleri alanındaki gelişme, taşıtları değişik sürüş koşullarında mümkün olan en iyi şekilde frenleyebilen verimli,
DetaylıMAK 4004 BİTİRME ÖDEVİ DERSİ PROJE ÖNERİSİ
- ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ Form BTP-01 (1/) BAHAR 007-008 4/01/008 Taşıt Hareket Denklemlerinin Bilgisayar Yardımıyla Çözümü 1. Taşıta etkiyen kuvvetlerin belirlenmesi. Düz harekette taşıt hareket denklemlerinin
DetaylıMAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: 1- (24 Puan) Şekildeki 5.08 cm çaplı 38.1 m uzunluğunda, 15.24 cm çaplı 22.86 m uzunluğunda ve 7.62 cm çaplı
DetaylıDr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN
Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN 2 10-YATAY KURBA ELEMANLARI 3 KURBALARDA DÖNÜŞ Güvenlik ve kapasite açısından taşıtların kurbaları sürekli bir hareketle ve aliynmandaki hızını mümkün mertebe muhafaza edecek
DetaylıMühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri
DetaylıHareket Kanunları Uygulamaları
Fiz 1011 Ders 6 Hareket Kanunları Uygulamaları Sürtünme Kuvveti Dirençli Ortamda Hareket Düzgün Dairesel Hareket http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Sürtünme Kuvveti Çevre faktörlerinden dolayı (hava,
DetaylıAERODİNAMİK KUVVETLER
AERODİNAMİK KUVVETLER Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470 Eskişehir Bir uçak üzerinde meydana gelen aerodinamik kuvvetlerin bileşkesi ( ); uçağın etrafından
DetaylıERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI TRANSFERİ LABORATUARI
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI TRANSFERİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI ZORLANMIŞ TAŞINIM DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEYİ YAPTIRAN ÖĞRETİM ELEMANI DENEY
DetaylıOTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ
OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu bölümde Aktarma Organları Sistem Tanımı Mekanik Kavramalar Manuel Transmisyon ve Transaxle
DetaylıAraç Devrilme Dinamiğinin için Model Öngörülü Kontrol
TOK 214 Bildiri Kitab 11-13 Eylül 214, Kocaeli Araç Devrilme Dinamiğinin için Model Öngörülü Kontrol Zafer ÖCAL 1, Emre SERT 1, Zafer BİNGÜL 2 1 Anadolu Isuzu Otomotiv San.Tic. A.Ş. Kocaeli emre.sert@isuzu.com.tr
DetaylıDÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ
3 DÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ Gerilme Kavramı Dış kuvvetlerin etkisi altında dengedeki elastik bir cismi matematiksel bir yüzeyle rasgele bir noktadan hayali bir yüzeyle ikiye ayıracak olursak, F 3 F
DetaylıAks yük hesaplamaları. Aks yükleri ve yük hesaplamaları ile ilgili genel bilgi
Aks yükleri ve yük hesaplamaları ile ilgili genel bilgi Kamyonları kullanan tüm taşıma tipleri kamyon şasisinin belli bir üstyapı tarafından desteklenmesini gerektirir. Aks yükü hesaplamalarının amacı
DetaylıSÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik
SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik (normal) olarak ifade etmiştik. Bu yaklaşım idealize
DetaylıMühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 17 Rijit Cismin Düzlemsel Kinetiği; Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.
DetaylıOTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ
OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu hafta Şasi Sistemleri Tekerlekler ve Lastikler Süspansiyonlar Direksiyon Sistemleri
DetaylıYORULMA ANALİZLERİNDE ARAÇ DİNAMİĞİ MODELLERİNİN KULLANIMI
OTEKON 2010 5. Otomotiv Teknolojileri Kongresi 07 08 Haziran 2010, BURSA YORULMA ANALİZLERİNDE ARAÇ DİNAMİĞİ MODELLERİNİN KULLANIMI Anıl Yılmaz, Namık Kılıç Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş., SAKARYA
DetaylıBÖLÜM 4 KARAYOLUNDA SEYREDEN ARAÇLARA ETKİYEN DİRENÇLER
BÖLÜM 4 KARAYOLUNDA SEYREDEN ARAÇLARA ETKİYEN DİRENÇLER Dinamikten bilindiği üzere belli bir yörünge üzerinde hareket eden cisimleri hareket yönünün tersi yönünde bir takım kuvvetler etkiler. Bu hareketler
DetaylıP u, şekil kayıpları ise kanal şekline bağlı sürtünme katsayısı (k) ve ilgili dinamik basınç değerinden saptanır:
2.2.2. Vantilatörler Vantilatörlerin görevi, belirli bir basınç farkı yaratarak istenilen debide havayı iletmektir. Vantilatörlerde işletme karakteristiklerini; toplam basınç (Pt), debi (Q) ve güç gereksinimi
DetaylıÇEV-220 Hidrolik. Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT
ÇEV-220 Hidrolik Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT Borularda Türbülanslı Akış Mühendislik uygulamalarında akışların çoğu türbülanslıdır ve bu yüzden türbülansın
DetaylıYTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Mekanik Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Strain Gauge Deneyi Çalışma Notu
YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Mekanik Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Strain Gauge Deneyi Çalışma Notu Laboratuar Yeri: B Blok en alt kat Mekanik Laboratuarı Laboratuar Adı: Strain Gauge Deneyi Konu:
Detaylı1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları
1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik
DetaylıŞasi kamyon 8 2 RADT-AR Yüksek RADT-GR Yüksek 43 43, RAPDT-GR Yüksek Orta
ÇEKİŞ / ŞASİ YÜKSEKLİĞİ / DİNGİL MESAFESİ (boyutlar dm olarak verilmiştir) Şasi kamyon 4 2 RAD-L90 Yüksek 34 35 37 40 43 46 49 52 56 60 RAD-GR Yüksek 34 37 40 43 46 49 52 56 60 63 65 67 Orta 37 40 43 46
DetaylıAERODİNAMİK KUVVETLER
AERODİNAMİK KUVVETLER Hazırlayan Prof. Dr. Mustafa Cavcar Aerodinamik Kuvvet Bir uçak üzerinde meydana gelen aerodinamik kuvvetlerin bileşkesi ( ); uçağın havayagörehızının () karesi, havanın yoğunluğu
DetaylıKOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği ( 1. ve 2. Öğretim ) Bölümü Dinamik Dersi (Türkçe Dilinde) 2. Çalişma Soruları / 21 Ekim 2018
SORU-1) Şekilde gösterilen uzamasız halat makara sisteminde A'daki ipin ucu aşağı doğru 1 m/s lik bir hızla çekilirken, E yükünün hızının sayısal değerini ve hareket yönünü sistematik bir şekilde hesaplayarak
DetaylıDİNAMİK Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü
DİNAMİK - 11 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü 11. HAFTA Kapsam: İmpuls Momentum yöntemi İmpuls ve momentum ilkesi
DetaylıA. IS LM ANALİZİ A.1. IS
A. ANALZ A.. Analizi (Mal Piyasası) (Investment aving) (atırım Tasarruf) Eğrisi, faiz oranları ile gelir düzeyi arasındaki ilişkiyi gösterir. Analizin bu kısmında yatırımları I = I bi olarak ifade edeceğiz.
DetaylıProf. Dr. Selim ÇETİNKAYA
Prof. Dr. Selim ÇETİNKAYA Performans nedir? Performans nedir?... Performans: İcraat, başarı 1. Birinin veya bir şeyin görev veya çalışma biçimi; Klimaların soğutma performansları karşılaştırıldı."; Jetin
DetaylıMOTORLAR VE TRAKTÖRLER Dersi 10
MOTORLAR VE TRAKTÖRLER Dersi 10 Traktör Mekaniği Traktörlerde ağırlık merkezi yerinin tayini Hareketsiz durumdaki traktörde kuvvetler Arka dingili muharrik traktörlerde kuvvetler Çeki Kancası ve Çeki Demirine
DetaylıBELĐRLĐ BĐR SIKMA KUVVETĐ ETKĐSĐNDE BĐSĐKLET FREN KOLU KUVVET ANALĐZĐNĐN YAPILMASI
tasarım BELĐRLĐ BĐR SIKMA KUVVETĐ ETKĐSĐNDE BĐSĐKLET FREN KOLU KUVVET ANALĐZĐNĐN YAPILMASI Nihat GEMALMAYAN, Hüseyin ĐNCEÇAM Gazi Üniversitesi, Makina Mühendisliği Bölümü GĐRĐŞ Đlk bisikletlerde fren sistemi
DetaylıMühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 13 Parçacık Kinetiği: Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 13 Parçacık
DetaylıTAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI
BÖLÜM 6 TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI 2 or Taşınımla ısı transfer hızı sıcaklık farkıyla orantılı olduğu gözlenmiştir ve bu Newton un soğuma yasasıyla ifade edilir. Taşınımla ısı transferi dinamik viskosite
DetaylıDoç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü. Ders içeriği
ANTENLER Doç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü Ders içeriği BÖLÜM 1: Antenler BÖLÜM 2: Antenlerin Temel Parametreleri BÖLÜM 3: Lineer Tel Antenler BÖLÜM 4: Halka Antenler
DetaylıIsı Kütle Transferi. Zorlanmış Dış Taşınım
Isı Kütle Transferi Zorlanmış Dış Taşınım 1 İç ve dış akışı ayır etmek, AMAÇLAR Sürtünme direncini, basınç direncini, ortalama direnc değerlendirmesini ve dış akışta taşınım katsayısını, hesaplayabilmek
DetaylıDisk frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, kampanalı frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, ısınma, disk ve kampanalı frenlerin karşılaştırılması
Disk frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, kampanalı frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, ısınma, disk ve kampanalı frenlerin karşılaştırılması Hidrolik Fren Sistemi Sürtünmeli Frenler Doğrudan doğruya
DetaylıSistem Dinamiği. Bölüm 2- Dinamik Cevap ve Laplace Dönüşümü. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN
Sistem Dinamiği - Dinamik Cevap ve Laplace Dönüşümü Doç. Sunumlarda kullanılan semboller: El notlarına bkz. Yorum Soru MATLAB Bolum No.Alt Başlık No.Denklem Sıra No Denklem numarası Şekil No Şekil numarası
DetaylıBÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM
BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini
DetaylıFizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği
-Fizik I 2013-2014 Dönme Hareketinin Dinamiği Nurdan Demirci Sankır Ofis: 364, Tel: 2924332 İçerik Vektörel Çarpım ve Tork Katı Cismin Yuvarlanma Hareketi Bir Parçacığın Açısal Momentumu Dönen Katı Cismin
DetaylıELEKTROMANYETIK ALAN TEORISI
ELEKTROMANYETIK ALAN TEORISI kaynaklar: 1) Electromagnetic Field Theory Fundamentals Guru&Hiziroglu 2) A Student s Guide to Maxwell s Equations Daniel Fleisch 3) Mühendislik Elektromanyetiğinin Temelleri
DetaylıYÖNLENDİRİLEBİLİR İLAVE DİNGİL
OTEKON 14 7. Otomotiv Teknolojileri Kongresi 26 27 Mayıs 2014, BURSA YÖNLENDİRİLEBİLİR İLAVE DİNGİL N. Sefa Kuralay **, Mehmet Günal *, Mustafa Umut Karaoğlan **, Atilla Yenice *, Can Olguner * * Ege Endüstri
DetaylıAkışkan Kinematiği 1
Akışkan Kinematiği 1 Akışkan Kinematiği Kinematik, akışkan hareketini matematiksel olarak tanımlarken harekete sebep olan kuvvetleri ve momentleri gözönüne almadan; Yerdeğiştirmeler Hızlar ve İvmeler cinsinden
DetaylıFizik 101: Ders 7 Ajanda
Fizik 101: Ders 7 Ajanda Sürtünme edir? asıl nitelendirebiliriz? Sürtünme modeli Statik & Kinetik sürtünme Sürtünmeli problemler Sürtünme ne yapar? Yeni Konu: Sürtünme Rölatif harekete karşıdır. Öğrendiklerimiz
DetaylıHİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
HİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI HİDROLİK TÜRBİN ANALİZ VE DİZAYN ESASLARI Hidrolik türbinler, su kaynaklarının yerçekimi potansiyelinden, akan suyun kinetik enerjisinden ya da her ikisinin
DetaylıQUANTILE REGRESYON * Quantile Regression
QUANTILE REGRESYON * Quantile Regression Fikriye KURTOĞLU İstatistik Anabilim Dalı Olcay ARSLAN İstatistik Anabilim Dalı ÖZET Bu çalışmada, Lineer Regresyon analizinde kullanılan en küçük kareler yöntemine
DetaylıBURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ
Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Güç Ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri Redüktörler Ve Vites Kutuları : Sınıflandırma Ve Kavramlar Silindirik
DetaylıNewton un II. yasası. Bir cismin ivmesi, onun üzerine etki eden bileşke kuvvetle doğru orantılı ve kütlesi ile ters orantılıdır.
Newton un II. yasası Bir cismin ivmesi, onun üzerine etki eden bileşke kuvvetle doğru orantılı ve kütlesi ile ters orantılıdır. Bir cisme F A, F B ve F C gibi çok sayıda kuvvet etkiyorsa, net kuvvet bunların
DetaylıMassachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Fizik 8.01 Ödev # 8 Güz, 1999 ÇÖZÜMLER Dru Renner dru@mit.edu 14 Kasım 1999 Saat: 18.20 Problem 8.1 Bir sonraki hareket bir odağının merkezinde gezegenin
DetaylıFizik 101-Fizik I
Fizik 101-Fizik I 2013-2014 Dairesel Hareket ve Newton Kanunlarının Diğer Uygulamaları Nurdan Demirci Sankır Ofis: 325, Tel:4331 Newton nun İkinci Yasasının Düzgün Dairesel Harekete Uygulanması Sabit hızla
DetaylıKaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir:
Kaynak Bölgesinin Sınıflandırılması Prof. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir: 1) Ergime
DetaylıKATI CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ
KATI CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ Bu bölümde, düzlemsel kinematik, veya bir rijit cismin düzlemsel hareketinin geometrisi incelenecektir. Bu inceleme, dişli, kam ve makinelerin yaptığı birçok işlemde
DetaylıDEN 322. Pompa Sistemleri Hesapları
DEN 3 Pompa Sistemleri Hesapları Sistem karakteristiği B h S P P B Gözönüne alınan pompalama sisteminde, ve B noktalarına Genişletilmiş Bernoulli denklemi uygulanırsa: L f B B B h h z g v g P h z g v g
Detaylıolduğundan A ve B sabitleri sınır koşullarından
TEMEL ELEKTROT SİSTEMLERİ Eş Merkezli Küresel Elektrot Sistemi Merkezleri aynı, aralarında dielektrik madde bulunan iki küreden oluşur. Elektrik Alanı ve Potansiyel Yarıçapları ve ve elektrotlarına uygulanan
DetaylıDİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ
DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Güç ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri
DetaylıHİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU
HİDROLİK Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Ders Hakkında Genel Bilgiler Görüşme Saatleri:---------- Tavsiye edilen kitaplar: 1-Hidrolik (Prof. Dr. B. Mutlu SÜMER, Prof. Dr. İstemi ÜNSAL. ) 2-Akışkanlar Mekaniği
DetaylıKuvvet. Kuvvet. Newton un 1.hareket yasası Fizik 1, Raymond A. Serway; Robert J. Beichner Editör: Kemal Çolakoğlu, Palme Yayınevi
Kuvvet izik 1, Raymond A. Serway; Robert J. Beichner Editör: Kemal Çolakoğlu, Palme Yayınevi 2 Kuvvet Kuvvet ivmelenme kazandırır. Kuvvet vektörel bir niceliktir. Kuvvetler çift halinde bulunur. Kuvvet
DetaylıDişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde
DİŞLİ ÇARKLAR Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde özel bir yeri bulunan mekanizmalardır. Mekanizmayı
Detaylır r r F İŞ : Şekil yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvvetini göstermektedir. Parçacık A noktasından
İŞ : Şekil yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine etkiyenf r kuvvetini göstermektedir. Parçacık A noktasından r r geçerken konum vektörü uygun bir O orijininden ölçülmektedir ve d r A dan A ne
DetaylıSistem Dinamiği. Bölüm 9- Frekans Domeninde Sistem Analizi. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN
Sistem Dinamiği Bölüm 9- Frekans Domeninde Sistem Analizi Sunumlarda kullanılan semboller: El notlarına bkz. Yorum Bolum No.Alt Başlık No.Denklem Sıra No Denklem numarası Şekil No Şekil numarası Dikkat
DetaylıFizik 101-Fizik I Hareket Kanunları. Nurdan Demirci Sankır Ofis: 325, Tel:4331 Enerji Araştırmalrı Laboratuarı (YDB- Bodrum Kat) İçerik
Fizik 101-Fizik I 2013-2014 Hareket Kanunları Nurdan Demirci Sankır Ofis: 325, Tel:4331 Enerji Araştırmalrı Laboratuarı (YDB- Bodrum Kat) İçerik Kuvvet Kavramı Newton nun Birinci Yasası ve Eylemsizlik
DetaylıAÇIK KANAL AKIMI. Hopa Yukarı Sundura Deresi-ARTVİN
AÇIK KANAL AKIMI Hopa Yukarı Sundura Deresi-ARTVİN AÇIK KANAL AKIMI (AKA) Açık kanal akımı serbest yüzeyli akımın olduğu bir akımdır. serbest yüzey hava ve su arasındaki ara yüzey @ serbest yüzeyli akımda
DetaylıKAYMA GERİLMESİ (ENİNE KESME)
KAYMA GERİLMESİ (ENİNE KESME) Demir yolu traversleri çok büyük kesme yüklerini taşıyan kiriş olarak davranır. Bu durumda, eğer traversler ahşap malzemedense kesme kuvvetinin en büyük olduğu uçlarından
DetaylıHız-Moment Dönüşüm Mekanizmaları. Vedat Temiz
Hız-Moment Dönüşüm Mekanizmaları Vedat Temiz Neden hız-moment dönüşümü? 1. Makina için gereken hızlar çoğunlukla standart motorların hızlarından farklıdır. 2. Makina hızının, çalışma sırasında düzenli
DetaylıNewton un ikinci yasası: Bir cisim ivmesi cisim üzerine etki eden toplam kuvvet ile doğru orantılı cismin kütlesi ile ters orantılıdır.
Bölüm 5: Hareket Yasaları(Özet) Önceki bölümde hareketin temel kavramları olan yerdeğiştirme, hız ve ivme tanımlanmıştır. Bu bölümde ise hareketli cisimlerin farklı hareketlerine sebep olan etkilerin hareketi
DetaylıDİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA
DİŞLİ ÇARLAR II: HESAPLAMA Prof. Dr. İrfan AYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Dişli Çark uvvetleri Diş Dibi Gerilmeleri
DetaylıALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR
ALAN ETKİLİ TRANİTÖR Y.oç.r.A.Faruk BAKAN FET (Alan Etkili Transistör) gerilim kontrollu ve üç uçlu bir elemandır. FET in uçları G (Kapı), (rain) ve (Kaynak) olarak tanımlanır. FET in yapısı ve sembolü
DetaylıĐŞ GÜÇ ENERJĐ. Zaman. 5. Uygulanan kuvvet cisme yol aldıramıyorsa iş yapılmaz. W = 0
ĐŞ GÜÇ ENERJĐ Đş kelimesi, günlük hayatta çok kullanılan ve çok geniş kapsamlı bir kelimedir. Fiziksel anlamda işin tanımı tektir.. Yapılan iş, kuvvet ile kuvvetin etkisinde yapmış olduğu yerdeğiştirmenin
DetaylıOtomatik moment değiştiriciler
Otomatik moment değiştiriciler ANA FONKSİYON GRUPLARI 1. Hidrodinamik moment değiştirici (Trilok moment değiştirici), 2. Gereken sayıda kademeleri olan dişli grubu (genel olarak lamelli kavramalarla ve
DetaylıMühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 7 İç Kuvvetler Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 7. İç Kuvvetler Bu bölümde, bir
DetaylıRİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ
RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ MUTLAK GENEL DÜZLEMSEL HAREKET: Genel düzlemsel hareket yapan bir karı cisim öteleme ve dönme hareketini eşzamanlı yapar. Eğer cisim ince bir levha olarak gösterilirse,
DetaylıELEKTROMANYETIK DALGALAR
ELEKTROMANYETIK DALGALAR EEM 10/6/2017 AG 1 kaynaklar: 1) Muhendislikelektromenyetiginin temelleri, David K. Cheng, Palme Yayincilik 2) Electromagnetic Field Theory Fundamentals, Guru&Hiziroglu 3) A Student
DetaylıELK-301 ELEKTRİK MAKİNALARI-1
ELK-301 ELEKTRİK MAKİNALARI-1 KAYNAKLAR 1. Prof. Dr. Güngör BAL, Elektrik Makinaları I, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016 2. Stephen J. Chapman, Elektrik Makinalarının Temelleri, Çağlayan Kitabevi, 2007, Çeviren:
DetaylıBİYOLOLOJİK MALZEMENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK
BİYOLOLOJİK MALZEMENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK SÜRTÜNME Sürtünme katsayısının bilinmesi mühendislikte makina tasarımı ile ilgili çalışmalarda büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir otun
Detaylı4.1 denklemine yakından bakalım. Tanımdan α = dω/dt olduğu bilinmektedir (ω açısal hız). O hâlde eğer cisme etki eden tork sıfır ise;
Deney No : M3 Deneyin Adı : EYLEMSİZLİK MOMENTİ VE AÇISAL İVMELENME Deneyin Amacı : Dönme hareketinde eylemsizlik momentinin ne demek olduğunu ve nelere bağlı olduğunu deneysel olarak gözlemlemek. Teorik
DetaylıFiz Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi
Fiz 1011 - Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Açısal Yerdeğiştirme, Hız ve İvme Dönme Kinematiği: Sabit Açısal İvmeli Dönme Hareketi Açısal ve Doğrusal Nicelikler Dönme Enerjisi Eylemsizlik
DetaylıFizik 101: Ders 17 Ajanda
izik 101: Ders 17 Ajanda Dönme hareketi Yön ve sağ el kuralı Rotasyon dinamiği ve tork Örneklerle iş ve enerji Dönme ve Lineer Kinematik Karşılaştırma açısal α sabit 0 t 1 0 0t t lineer a sabit v v at
DetaylıSistem Dinamiği. Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN
Sistem Dinamiği Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı Sunumlarda kullanılan semboller: El notlarına bkz. Yorum Bolum No.Alt Başlık No.Denklem Sıra No Denklem numarası YTÜ-Mekatronik Mühendisliği
DetaylıProf. Dr. İrfan KAYMAZ
Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Kayış-kasnak mekanizmalarının türü Kayış türleri Meydana gelen kuvvetler Geometrik
DetaylıDİNAMİK (2.hafta) Yatay Hareket Formülleri: a x =0 olduğundan ilk hız ile yatay bileşende hareketine devam eder.
EĞİK ATIŞ Bir merminin serbest uçuş hareketi iki dik bileşen şeklinde, yatay ve dikey hareket olarak incelenir. Bu harekette hava direnci ihmal edilerek çözüm yapılır. Hava direnci ihmal edilince yatay
DetaylıFİYAT MEKANİZMASI: TALEP, ARZ VE FİYAT
FİYAT MEKANİZMASI: TALEP, ARZ VE FİYAT TALEP Bir ekonomide bütün tüketicilerin belli bir zaman içinde satın almayı planladıkları mal veya hizmet miktarına talep edilen miktar denir. Bu tanımda, belirli
DetaylıYakıt tüketimi ile ilgili genel bilgiler. Hava direnci
Özet Özet Bu belgede, bir aracın yakıt tüketimini etkileyen faktörler özetlenip açıklanmaktadır. PTO, aracı ileriye doğru hareket ettirmek için ne kadar enerji kullanılacağını etkileyen en önemli etkenlerden
DetaylıDr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN
ULAŞTIRMA MÜHENDİSLİĞİ Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN 2 3-YOLU KULLANANLARIN özellikleri 3 Yolu Kullananların Özellikleri İnsanlar Taşıtlar 4 İnsanların Özellikleri Normal Fiziksel Özellikler A. Görme Özelliği
DetaylıTablo 1 Deney esnasında kullanacağımız numunelere ait elastisite modülleri tablosu
BASİT MESNETLİ KİRİŞTE SEHİM DENEYİ Deneyin Amacı Farklı malzeme ve kalınlığa sahip kirişlerin uygulanan yükün kirişin eğilme miktarına oranı olan rijitlik değerin değişik olduğunun gösterilmesi. Kiriş
DetaylıRtop = Ry + R2 + R3 + Rm. R2 = k * A * sin
Mekanik Özellikler Eğimli arazide çalışan bir greydere etki eden toplam direnç kuvvetleri aşağıdaki eşitlikle hesaplanabilir: Rtop = Ry + R2 + R3 + Rm Kesme direnci (R2 ) dan olarak aşağıdaki şekilde hesaplanır:
DetaylıMALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ
MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Bir cismin uygulanan kuvvetlere karşı göstermiş olduğu tepki, mekanik davranış olarak tanımlanır. Bu davranış biçimini mekanik özellikleri belirler. Mekanik özellikler,
Detaylı2. YATAY KURBALAR. 2.1.1 Basit daire kurbaları
2. YATAY KURBALAR Yatay kurbalar genel olarak daire yaylarından ibarettir. Ancak, kurbaya ait dairenin yarıçapı küçük ise süratin fazla olduğu durumlarda alinyimandan kurbaya geçiş noktasında ortaya çıkan
DetaylıFRENLER SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU
FRENLER MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Frenler 2 / 20 Frenler, sürtünme yüzeyli kavramalarla benzer prensiplere göre çalışan bir makine elemanı grubunu oluştururlar. Şu şekilde
DetaylıKAYMALI YATAKLAR II: Radyal Kaymalı Yataklar
KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Radyal yataklama türleri Sommerfield Sayısı Sonsuz Genişlikte
DetaylıİNŞAAT MALZEME BİLGİSİ
İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,
DetaylıMIG-MAG GAZALTI KAYNAĞINDA KAYNAK PAMETRELERİ VE SEÇİMİ
MIG-MAG GAZALTI KAYNAĞINDA KAYNAK PAMETRELERİ VE SEÇİMİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA Kaynak
DetaylıDİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR
DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. Akgün ALSARAN Arş. Gör. İlyas HACISALİHOĞLU Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Helisel Dişli Çarklar Bu bölüm
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
Detaylı