REHBERİ Projeler adına aradığınız her ne varsa

Transkript

1 Türk Tıp Öğrencileri Uluslararası Birliği P R O J E REHBERİ Projeler adına aradığınız her ne varsa TurkMSIC ProjeDestek Birimi

2 İçindekiler Giriş / Hülya Şahin TurkMSIC Mezunları projeler hakkında ne diyor? / Dr.Müge Çevik....2 TurkMSIC Mezunları projeler hakkında ne diyor? / Dr.Şahin Hanalioğlu....3 Fikirden projeye giden yolun başında / Mert Atmca Nasıl proje oluşturacağım? / Hülya Şahin.. 5 Proje dosyası dediğin / Hülya Şahin..9 Proje yönetimi / Çağatay Tunca.10 TurkMSIC ta proje ve girişim ayrımı / Hülya Şahin...12 Proje ve girişim diyagramı / Hülya Şahin...13 Proje gönüllülerinden yeni başlayanlara mektuplar / Bahar Aktaş..15 Proje gönüllülerinden yeni başlayanlara mektuplar / Begüm Çalım 16 Proje gönüllülerinden yeni başlayanlara mektuplar / Fırat Büyüktaşkın..17 Proje gönüllülerinden yeni başlayanlara mektuplar / Oğuz Seçkin..18

3 Değerli okuyucumuz, Her büyük çalışmanın proje temelli yürütüldüğü günümüzde, genç hekim adaylarının kendilerini projeler alanında geliştirmesinin gerekliliğini bilerek sizler için bu rehberi hazırladık. Katkıları için tüm yazarlarımıza ve tasarım için Çağatay Tunca ya teşekkürlerimle keyifli okumalar dilerim. Hülya ŞAHİN 1

4 TURKMSIC MEZUNLARI PROJELER HAKKINDA NE DİYOR? -1 Geçmişten geleceğe küçük bir gezintiye çıkaracağım sizleri, eskiden de dediğimiz gibi geçmişini bilen ve geleceğe sağlam adımlarla ilerleyen bir TurkMSIC için. Ve kendi gözümden projeleri anlatacağım kısaca. Proje kavramı ve proje destek birimi aslında TurkMSIC ta çok taze bir kavram senesindeki yönetim kurulu öncülüğünde TurkMSIC yapısının ve Müge ÇEVİK genel kurul toplantılarının da IFMSA örnek alınarak düzenlenmesi kapsamında atılan en büyük adımlardan biri idi diye düşünüyorum. Bu adım sonrasında TurkMSIC ta projelere verilen desteğin büyük ölçüde arttığını söyleyebilirim. Özellikle dernekleşme sonrasında TurkMSIC birçok projesini gerçekleştirebilmek için dışarıdan fon desteği almıştır ki bu da projelerin git gide önemsendiğinin, kalitesinin arttığının da bir diğer örneğidir. Bu gelişme sadece ulusal çerçevede kalmayıp yerellerde de artan bir proje oluşturma ve yürütme silsilesi ile devam etmiştir. Proje yazma ve proje yönetimi TurkMSIC tarihinde maalesef pek de sevilmeyen eğitimlerden bir tanesi idi. Misyon, vizyon, amaç ve hedefler insanların kafasında büyür de büyür, herkes manasızlık denizinde yüzmeye başlardı bir kafa karışıklığı ve umutsuzluk ardından. Oysa bunların hepsi sadece ve sadece projeleri bir temele oturtmadan ve uğraşılarımızın hangi amaca hizmet ettiğini bilmeden yola çıkmamak içindi. Bir bakıma hepsi tatile çıkmadan yapılan planların, alınan biletlerin, hazırlanan bavulların ve de kendimizi bu tatile hazırlamamızla bire bir örtüşen hazırlık aşamasıdır. Bunlar çok hoş olsa da tatile çıkıldığında bile insan şöyle bir geri dönüp zamanımız nasıl geçti, tekrar aynı yere gidilir mi gibi düşüncelere dalar gider. Bu noktada, maalesef, projelerin değerlendirilmesi hep eksik kalmıştır. Emeklerimiz gerçekten hedefimize ulaşmamızda yardımcı oldu mu ya da yaptığımız aktiviteler gerçekten planladığımız gibi miydi diye dönüp bakmayı unuturuz. İşte aslında en mühim kısmı da budur ki değerlendirme ve raporlaması yok ise bir projenin o proje hiç yapılmamış demektir. TurkMSIC ın gelişmesi sürecinde projelerin hak ettiği önemi kazanması ile yeni üyelerimizin projeleri tatilleri kadar özenle planlaması ve de tatilden dönüşteki zevki hissetmelerini umuyorum. Dr. Müge ÇEVİK Chelsea and Westmister Hospital-Londra 2

5 TURKMSIC MEZUNLARI PROJELER HAKKINDA NE DİYOR? -2 Şahin HANALİOĞLU Bazı kavramlar vardır, anlamını ve önemini ancak yıllar geçtikten sonra fark edebilirsiniz. Bana göre proje de öyle bir kavram. Mesleğimizi icra ederken karşılaşacağımız birçok bilimsel ve sosyal problemi çözmek için proje temelli yaklaşıma ne kadar çok ihtiyaç duyacağımızı ve bu yaklaşımı benimsemenin bize neler kazandıracağını ne yazık ki eğitimimiz sırasında fark edemiyoruz. Dahası kimse de bize bunu öğretmiyor. Ancak şurası açık ki, proje kavramını bilen, proje yönetiminden anlayan kişiler, karşılaşılan sorunlara sistematik bakış açısıyla yaklaşarak, çözüm basamaklarını doğru biçimde tanımlayarak ve kaynakları uygun şekilde kullanarak hedeflere ulaşmada meslektaşlarına göre daha başarılı olmaktadırlar. Peki, biz bunları nasıl öğreneceğiz? Kuramsal bilgi için bu konuda yazılmış onlarca kitap, kılavuz ve internet sitesinden yararlanılabilir. Ayrıca çeşitli basamaklarda proje yönetimi eğitimleri gerek TurkMSIC içerisinde gerekse diğer sivil toplum kuruluşları tarafından düzenlenmekte olup, bunlara katılmak proje kavramına ısınmak için ilk adım olabilir. Ancak daha önemlisi uygulamadır, yani bir proje sürecinde doğrudan yer almaktır. Tıp öğrencileri için bunun en uygun yolu sağlık ve sosyal sorumluluk alanında küçük çaplı projelerle işe başlamaktır. Bunun için TurkMSIC son derece elverişli bir platform olup, Proje Destek Birimi proje yapmak isteyenlere hem teknik hem de maddi destekte bulunmaktadır. Yine Avrupa Birliği Gençlik Projelerini de bu konuda deneyim kazanmak isteyen arkadaşlara şiddetle tavsiye ediyorum. Benim için bütün tıp öğrenciliği hayatıma bütünüyle yön veren ve hala hayatımın en doğru kararlarından biri olarak gördüğüm olayın, Dönem 1 öğrencisiyken AB Gençlik Programına yaptığımız proje başvurusu olduğunu söylersem herhalde bu programların önemini bir kez daha vurgulamış olurum. Yeri gelmişken TurkMSIC ın projeler alanında son yıllarda oldukça yetkinleştiğini ve 5-6 yıl öncesine göre çok ileri bir konumda olduğunu da belirtmek gerekir. TurkMSIC bünyesinde Proje Destek Birimi nin oluşturulması, çeşitli kategorilerde proje desteklerinin açılması, hazırlanan proje başvuru formları ve kılavuzları, projelerin raporlandırılması, proje eğitimlerinin verilmesi ve bunlar gibi atılan daha birçok adımla TurkMSIC projeleri kurumsal bir kimlik kazanmıştır. Bu da TurkMSIC ta faaliyet gösteren öğrenci arkadaşlar için önemli bir şanstır. Elbette projelere ilgi ve projelerin etki gücü henüz istenen düzeyde değildir ve artırılması için farklı girişimlere de ihtiyaç duyulmaktadır; örneğin proje desteklerinin çeşitlendirilmesi, yerel kurullar arası ortak projeler için ayrı fonların oluşturulması, uluslararası projeler için ek teşviklerin verilmesi, projelerin tanıtımı ve yaygınlaştırılması için yeni stratejilerin ortaya konması gibi. Umuyorum ki, yakın gelecekte bütün bunlar ve çok daha fazlası hayata geçirilecek ve TurkMSIC projeleri çok daha geniş bir etki alanına ulaşacaktır. Bu satırları okuyan herkesin proje dünyasını gecikmeden keşfetmesini bütün kalbimle diliyorum. Dr. Şahin Hanalioğlu (Khaniyev) Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi-Ankara 3

6 FİKİRDEN PROJEYE GİDEN YOLUN BAŞINDA Her fikirden bir proje olur mu? Bu soruya Neden olmasın'' diyenlerimiz de var, Olur mu canım öyle şey diyenlerimiz de. Peki, hangisi gerçekten doğru? Eğer bir projeyi sistemli çalışma süreçlerinin bütünü olarak görüyorsak, bu projenin bir amacı varsa ve bu amaca yönelik spesifik hedefler ortaya koyarak, bu hedeflere ulaşmada çok iyi tanımlanmış aktivite, etkinlik ve eylem bütününü kurgulamışsak; evet, aslında her fikirden bir proje olabilir. Günümüz dünyasında gerçek bir proje çıkarmak istiyorsak, öncelikli Mert hedefimiz başarı ve başarıya giden yolda da en temel unsurumuz 'fikir' olmalıdır. Bu durumda asıl soru nasıl bir fikre ihtiyacımız olduğudur. İyi proje ATMACA örneklerini incelediğimizde hep özgün fikir lerden yola çıkıldığını görürüz. Nedir bu özgün fikir dedikleri şey? Daha önce düşünülmemişi düşünmek ya da var olan bir olguyu farklı bir noktadan ele almaktan başka bir şey değil. Özgün ve farklı fikirler projemizi ve bizleri daha farklı boyutlara taşımakta en önemli adımlardan biridir. Bununla beraber tek çıkış noktası olmadığını da bilmemiz gerekmektedir. Önemli olan projemizi gerçek hayata taşırken fikrimizin bizlere ne kadar yardımcı olacağıdır. Projemizin çıkış noktası olan fikrimizi nasıl değerlendireceğimiz de önemlidir: Analiz yap: Aklımıza gelen konu başlığını çok iyi araştırarak onun hakkında uzmanları kadar bilgi sahibi olmamız gerekiyor. Eğer biz o konuda bir şeyler değiştirmek farkındalık oluşturmak ya da yeni bir şeyler oluşturmak istiyorsak bu konunun literatür geçmişini ve bu konuyla ilgili daha öncesinde hangi çalışmalar yapıldığına da aynı şekilde vakıf olmamız gerekmektedir. Daha önceki çalışmalarda neler vardı, neler eksikti? Bunların raporlamalarını ve taslaklarını incelemek te ayrıca bir önem noktası olmaktadır. Mütevazı ol: ''Fikir benim fikrim! Kimseye vermem, paylaşmam!'' gibi kuruntulardan kurtulmalıyız. Kurtulmadığımızda o fikir hayal dünyamızda kuruyup kalmaktan öteye geçmez. Fikrimiz belli bir aşamayı geçmiş ise güvendiğimiz başka kişilere sorgulatmalı, fikirlerini almalı, danışmalıyız. Aynı konuyla daha önceden uğraşanlar varsa onlarla projenin gerçekçiliğini mutlaka konuşmalıyız. Yine projeye veya konuya çok uzak olsa da yapıcı eleştiri getirebilecek insanlara bunun onlarda ne gibi çağrışımlar uyandırdığını nasıl bir tat bıraktığını sormalıyız. Fikir beyin aşaması, proje aksiyon aşamasıdır. Dolayısıyla bazen başlangıçta çok farklı ve harika bir fikir üretemediğimizi hissetsek de; olayları kurgularken bireysel yaratıcılık ve kuramsal isteklerle basit bir fikri, harikalar vaat eden bir proje taslağına çevirebiliriz. İyi kurgulanan sağlam bir fikir aşaması ndan geçen bir projenin aksiyon aşaması en kolay ve en keyifli kısım olacaktır. Birkaç küçük öneri daha: İlgi alanınıza giren, bir çözüm yolu geliştirme isteği duyduğunuz bir konuyu belirleyin. Proje fikrini belirlerken kendi güçlü yanlarınızı, elinizdeki kaynakları ve kısıtlamaları göz önünde bulundurun. Fikrinizi belirlerken, konunun çözümüne yönelik yürütülmüş başka projeler var mı diye araştırın. Sizin çözümünüzün nasıl bir fark yaratacağını düşünün. Unutmayın: Hayatınızın en önemli projesi yine kendi hayatınızdır. Mert ATMACA TurkMSIC Eğitim Direktörü

7 Hülya ŞAHİN HANALİOĞLU NASIL PROJE OLUŞTURACAĞIM? Her gün duyduğumuz proje kelimesinin anlamını hiç düşündünüz mü? Proje kelimesi ilk olarak 16.yy dolaylarında kullanılmıştır ve Latince projicere (ileri fırlatmak) kelimesinden türetilmiştir. Eylemleri organize etmemize yarayan bir kavram olan proje, tanım olarak belirli bir süre içerisinde değişim yaratmayı hedefleyen, birbiriyle ilişkili amaç ve hedefleri olan, kaynaklar kullanan ve uygulanması sonucunda çeşitli ürünlerin elde edildiği bir çalışma süreci dir. TurkMSIC ta projeler, projeler ve girişimler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır ve bu ayrım çalışmanın amacına göre yapılmaktadır. İlerleyen bölümlerde bu ayrım konusunda daha detaylı bilgiler bulabileceksiniz. Projeler çoğu zaman basit bir fikir ile başlar. Bu basit fikri organize bir projeye dönüştürecek olansa; çalışarak, emek vererek ve fikrimizin arkasında durarak proje basamaklarından birer birer geçmektir. Peki, nedir bu proje basamakları? 1. Proje konusunu seçme Proje konusu ilgi çeken, üzerinde düşünülen, merak uyandıran bir başlık olmalıdır. Projeyi düzenleyen kuruluşun ilgilendiği alana uymalı ve bu kuruluşun ilkeleriyle çelişmemelidir. 2. Sorun analizi Proje konusunu oluşturan sorun her yönden (içerik, yapı ve ekonomik-siyasi-sosyal-kültürel yönler) analiz edilmelidir. Benzer konuda daha önce yapılmış projeler incelenmelidir. Kitaplardan, dergilerden, internetten, kaynak kişilerden ve kurumlardan bilgi toplanmalıdır. Elde edilen veriler değerlendirilmeli, sayısal veriler ilerde proje dosyasına eklenmek üzere not alınmalıdır. Örneğin kalp hastalıkları hakkındaki bir halk sağlığı projesi için, kalp hastalıklarının Dünya Sağlık Örgütü ne göre dünya genelindeki en sık ölüm nedeni olduğu ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsendiğinde kalp hastalığına yakalanma riskinin %80 azaldığı projeyi gerekçelendiren önemli verilerdir. Yararlanılan kaynaklar ve makaleler daha sonra paylaşılmak üzere not alınmalıdır. 3. Durum analizi (Güçlü ve zayıf yanları, olası fırsat ve tehditleri belirleme) Proje gidişatını etkileyen pek çok kurum içi ve kurum dışı kuvvet vardır. Projenin istenen başarıya ulaşması için öncelikle artı ve eksi yanların analizi gerekir. Projenin henüz başlarındayken güçlü ve zayıf yanlarımızı belirlemek, proje boyunca ortaya çıkabilecek dış kaynaklı fırsat ve tehditleri düşünmek bize proje gidişatını kolaylaştıracak önlemler alma şansı verir. 5

8 Analiz yapılırken temel amaç, projenin/kuruluşun mevcut performansı ve sorunlarını da dikkate alarak potansiyellerini belirlemektir. Projenin/kuruluşun kısa bir tarihçesi ile başlanır ve kuruluş misyonu çerçevesinde özellikle son yıllarda kuruluşun izlediği politikalar ve performansı ortaya konulur. Belirlenecek güçlü yönler projenin gelecekte yöneleceği hedeflere ışık tutacak, zayıf yönler ise kuruluşun alacağı tedbirlere ilham verecektir. Yine bu aşamada proje boyunca fayda veya zarar göreceğimiz kişi ve kurumları da belirlemek gerekir. Bunların tamamına aktörler dersek, yazacağımız her bir hedefimiz için aktörleri belirlememiz gerekir. Belirlenen aktörlerin konu hakkında oluşturdukları çalışma grupları, politikaları ve programları projeyi etkileyecek dış faktörler arasındadır. Eğer bu aşamada çok fazla zayıf yön ve tehdit tespit edilirse etkinliklere hemen başlamamak, yeniden düzenlemeler yapmak daha iyi olacaktır. İpucu: Durum analizinin baş harfleri SWOT kelimesi ile kodlanmıştır. Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats. 4. Amaç ve hedefleri belirleme Her projenin açıkça belirlenmiş ve sorunu çözmeye yönelik olan bir amacı vardır. Amaçlar projenin ne için yapıldığını anlatan, genel ve zamanla değişiklik göstermeyen cümlelerdir. Örneğin, kalp hastalıkları hakkındaki bir halk sağlığı projesinin amacı, kalp hastalıklarının daha az görüldüğü ve daha bilinçli olan bir toplum yaratmak olabilir. Hedefler ise amacımıza hizmet eden ve bizi amacımıza yaklaştıran ara basamaklardır. Hedefler spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve zaman bağımlı olmalıdır. Hedefler mümkün olduğunca kim, ne, nerede, ne zaman sorularına cevap vermelidir. Örnekteki projenin 2013 yılı için hedeflerinden biri, aralık ayına kadar İstanbul, Samsun, Sivas ve Manisa da yapılacak etkinlikler ile beş bin kişiye bilgi vermek olabilir. Amaç ve hedefleri belirlerken dikkat etmemiz gereken önemli bir nokta, projeyi düzenleyen kuruluşun ve projedeki hedef kitlemizin de bu amaç ve hedefleri paylaşmasıdır. İpucu: Hedeflerin özelliklerinin baş harfleri SMART kelimesi ile kodlanmıştır: Spesific, Measurable, Achievable, Realistic, Time bound. 5. Etkinlikleri (Metotları) planlama Etkinlikler bize Varmak istediğim yere nasıl giderim? sorusunun cevabını veren eylemlerdir. Proje amacına hizmet eden ve hedeflerin gerçekleşmesini sağlayacak olan etkinliklerin özenle planlanması gerekir. Etkinlikler planlanırken önceden yapılan durum analizi ile kurumsal misyon, vizyon ve ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır. Etkinliklerin gerçekten uygulanabilir ve değerlendirilebilir olmasına, hedef kitleye ulaşmasına, kaynaklar doğrultusunda ve akılcı belirlenmesine dikkat edilmelidir. 6

9 Etkinlikleri planlarken ajanda hazırlanmalı ve bu ajandaya mecburi değişiklikler dışında sadık kalınmalıdır. Yine de olası aksilikler için bir B planı hazırlanmalı ve gerekli durumlarda uygulanmak üzere alternatif bir ajanda oluşturulmalıdır. Proje takımı içindeki iş bölümü de gene bu aşamada yapılmalıdır. Bu iş bölümü bireysel değil birimsel olmalıdır. Bir etkinlikten sorumlu olacak birim (örneğin eğitim birimi, tanıtım birimi ) belirlenmeli, bu birimin görev tanımı açıkça yapılmalı ve sonraki aşamalarda bu birimde kimlerin çalışacağı belirlenmelidir. İpucu: Burada hedef kitle ve paydaş terimlerinden bahsetmek gerekirse; Hedef kitle: Bir kurumun, ürettiği hizmetleri ve/veya mallarını kullanan, alan ve yararlanan kişi ve gruplardır. Paydaş (İlgili taraflar): Bir kurumdan, doğrudan veya dolaylı, maddi veya manevi, olumlu veya olumsuz yönde etkilenen kişi veya gruplardır. 6. İletişim stratejisini belirleme Proje başarısında anahtar kelimelerden biri de iletişimdir. Kurum içinde ortak bir dil geliştirmeniz kadar dış kurumlarla iletişiminiz de önemlidir. İletişim stratejisi hangi mesajı vermek istediğinizi, kime ulaşmak istediğinizi, o kitleye nasıl ulaşacağınızı, başarıyı nasıl ölçeceğinizi içermelidir. Mesajınız temelde ele aldığınız sorunu, çözümünü ve kim olduğunuzu anlatsa da kalıplaşmamalı, ulaşacağınız kitleye göre farklılık göstermelidir. İletişim için basın organları kadar kendi yaratacağınız araçlar da önemlidir. İnternet sitesi ( ve projenize özgü internet siteleri) ve basılı/elektronik materyaller (bültenler, posterler, broşürler, proje maskotları) projeniz için iyi birer kitle iletişim aracı olabilir. Bildiğiniz gibi TurkMSIC Bilişim ve Haberleşme Direktörü ve TurkMSIC Yayın Direktörü bu alanlarda sizlere destek vermektedir. İpucu: İletişim eylemleriniz daha yaratıcı olduğunda kitlelerce tanınma, kalıcı olma ve basında yer bulma şansınız artacaktır. 7. Projeden beklenen sonuçları belirleme Planlanan her etkinlikten beklenen sonuçlar açıkça ortaya konmalıdır. Projenin beklenen etkileri hem sözle hem de sayısal ifadelerle paylaşılmalıdır. Burada çıktı ve sonuç kavramlarını bir örnekle açıklamak gerekirse; düzenlenecek bir okumayazma kursu için çıktılar, kursu tamamlayan erkek ve kadın kursiyer sayısıdır. Sonuçlar ise kursun sonunda başarıyla okuyup yazabilen kursiyerlerin sayısı veya hedef kitle içinde okur-yazarlıktaki artış yüzdesi olabilir. 7

10 8. Kaynakları Belirleme Proje boyunca ihtiyaç duyulacak maddi kaynaklar (bina, makine, araç-gereç), mali kaynaklar (para), insan kaynakları (personel, proje takımı) ve kurumsal kaynaklar (kurumsal kültür ve bağlantılar) belirlenmelidir. Kaynaklar nitelik ve nicelik yönünden analiz edilmeli; kaynakların nerelerden elde edileceği belirlenmelidir. 9. Bütçe planı hazırlama Bütçe gelir ve gider kalemlerinden oluşur. Projeler mevcut bütçe uygulamasından hareketle plan oluşturmamalı; tam tersine hazırlayacakları planı esas alarak bütçe yapılarını yeniden şekillendirmelidir. Bütçe planlanırken giderler hanesinde, etkinlikler için yapılacak harcamaların yanı sıra tanıtım, iletişim, proje takımı toplantıları, ulaşım ve B planı için yapılacak harcamalar da belirtilmelidir. Ayrıntılı ve gerçekçi bir bütçe planı hazırladıktan sonra; fon kaynaklarını çok iyi takip ederek olası sponsorlar (konuyla ilgilenen devlet kurumları, sivil toplum örgütleri ve bağışçılardan oluşan destekçiler) ile görüşmeler yapmak gerekir. Ayrıca konuyla ilgili hibe programları takip edilmelidir. 10. Uygulama Doğru yer ve doğru zamanda uygulamak, ilgi çekici ve yaratıcı etkinlikler yapmak başarıyı yükseltmek için altın anahtarlardır. Uygulama sırasında herkes daha önceden belirlenmiş iş bölümüne sadık kalmalıdır. Ayrıca iş bölümü yaparken bazı kişilere denetleyici görevi vermek olası aksaklıklara anında müdahale ve daha sonraki uygulamalarda önlem alınması için faydalı olacaktır. 11. Takip ve Değerlendirme Takip ve değerlendirme proje döngüsünün belki de en önemli adımlarıdır, çünkü bunlar alınan yolun bir ölçüsü niteliğindedir. Takip hedeflere ilişkin gerçekleşmelerin sistematik olarak (belirli sıklıkta) takip edilmesi ve raporlanmasıdır. Projenin tanımlanma ve uygulanma aşamasında ara kontrol noktaları belirleyerek takip yapmak projenin başarılı bir şekilde sürdürülmesi için çok önemlidir. Som kontrol noktası da diyebileceğimiz değerlendirme ise uygulama sonuçlarının amaç ve hedeflere kıyasla ölçülmesi ve söz konusu amaç ve hedeflerin tutarlılık ve uygunluğunun analizidir. Sonuçların ve etkilerin değerlendirmesi yapılarak, hedeflerin ne kadarına ulaşıldığı belirlenir. Değerlendirme kabaca performans ölçümünü içerir. Performans göstergeleri girdi, çıktı, verimlilik, sonuç ve kalite göstergeleri olarak sınıflandırılabilir. Projelerde çeşitli değerlendirme yöntemleri (anket, ön ve son test, ulaşılan kişi sayısı, yakalanan tanı sayısı, ulaşılan hedeflerin yüzdesi gibi) kullanılabilir. Değerlendirmeler sonunda elde edilen veriler yazılı ve görsel araçlarla ifade edilerek, proje üyelerine ve destekçi kuruluşlara ulaştırılacak raporlara eklenmelidir. Hülya ŞAHİN TurkMSIC Proje ve Girişimler Direktörü

11 PROJE DOSYASI DEDİĞİN Proje dosyası, projenizi hem TurkMSIC üyelerine hem de dış kurumlara tanıtmak için kullanabileceğiniz, sponsor adaylarınızla paylaşabileceğiniz bir kaynaktır. Proje dosyanızı okuyan kişinin projenin hangi kurum tarafından yapıldığını, neden ihtiyaç duyulduğunu, amaç ve hedeflerini, yıllık ajandasını, bütçesini, varsa geçmiş yıllarda neler yapıldığını ve kurumsal misyon ve vizyonunuzu açıkça öğrenebilmesi gerekir. Kısaca proje dosyası 5N 1K (ne, neden, nasıl, ne zaman, nerede, kim tarafından) sorularına yanıt olmalıdır. Proje dosyanızı dış kurumlarla paylaşırken, bu kurumların TurkMSIC ŞAHİN hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığını göz önünde bulundurarak, dosyanıza kısa TurkMSIC tanıtımını eklemelisiniz. Proje dosyasının proje HANALİOĞLU özeti kısmında projenin TurkMSIC a ait olduğunu belirttikten sonra, ayrıntılı kurumsal bilgi için ekte bulunan güncel TurkMSIC tanıtımını refere etmek iyi bir yöntemdir. Proje dosyanıza eklemeniz gereken diğer şeyler ise, tek sayfalık başvuru dilekçeniz, varsa etkinlik fotoğraflarınız, danışman öğretim üyelerinizin referans mektupları ve çeşitli basın organlarında yer alan proje haberlerinizdir. Sanal ortamdaki haberleri eklemek için ilgili bağlantıyı (link) kopyalayarak, o internet sitesine hangi tarihte ulaşıldığını da belirtmeniz gerekir. Her proje dosyası hazırlayan ve paylaşılan kişi-kurumlara göre değişse de, rutin bir proje dosyasının içeriği aşağıdaki gibidir: 1. Kapak 2. İçindekiler 3. Projeye ait temel bilgiler ve proje özeti 4. Projenin gerekçelendirilmesi ve sorun açıklaması 5. Amaç ve hedefler 6. Hedef kitlenin tanıtımı 7. Etkinliklerin(metodların) açıklanması 8. İletişim ve tanıtım stratejisi 9. Kullanılacak değerlendirme yöntemlerinin özeti 10. Ayrıntılı ajanda (Genellikle bir yıllık) 11. Bütçe planlaması 12. Kaynaklar 13. Varsa projenin geçmiş yıllardaki çıktıları 14. İletişim bilgileri (Proje koordinatörüne ek olarak TurkMSIC Proje ve Girişimler Direktörü veya TurkMSIC Dış İlişkilerden Sorumlu Başkan Yardımcısı ndan birinin bilgileri) 15. Ekler Hülya ŞAHİN Hülya TurkMSIC Proje ve Girişimler Direktörü

12 PROJE YÖNETİMİ Proje kavramı en yalın ifade ile belirli bir zamanda belirli bir bütçeyle yapılması gereken görevdir. Sistemlerin en temel gereksinimlerinden biri sistemi rahatlatacak çözüm önerileridir ve her projenin kendine özgü bir şekilde planlanması kontrol edilmesi gerekir. Her proje yaratıcılık ve yenilik gerektirir. Bir projede kurulacak yeni bağlantılar, aslında yeni iş ortakları ve yeni paydaşlar demektir. Çağatay TUNCA Yönetim kavramı, kaynakların olumlu ve başarılı bir şekilde kullanılmasını ifade eder. Yönetim bir bilim ve bir sanattır. İyi bir yönetim anlayışı kaynak ve zamanın en verimli şekilde kullanılması ile yakalanır. TurkMSIC içerisindeki proje şemasını göz önünde bulundurduğumuzda proje yönetimi hakkında ipuçları şöyle sıralanabilir: -Projenin konusu herhangi bir küresel sağlık sorununa veya toplumsal meseleye çözüm niteliği taşımalıdır. Seçtiğiniz konu ne kadar ortak bir problemse, projenin yaygınlaşmasında o kadar büyük bir katkısı olacaktır. Konu belirlenirken mutlaka ama mutlaka bu başlık hakkında üst seviye bilgi sahibi olmanız gerekir. Çünkü bilmediğiniz veya tam anlamıyla inanmadığınız bir soruna gerçek bir çözüm önerisi üretemezsiniz. -Projenizin ismi basit ve yakalayıcı olmalıdır. Projenizin içeriği, bağlantıları ve yönetimi ne kadar iyi olursa olsun, yanlış bir isim sizi normalde yakalamanız gereken başarıdan geriye düşürebilir. -Projenizin takımını çok dikkatli oluşturmalısınız. Bir grup değil bir takım oluşturduğunuzu unutmayın. Başarı için doğru kişiler, yetenek ve istekleri doğrultusunda sizin vereceğiniz doğru görevlerle bir araya gelmelidir. -İş bölümü yapın. Projenizi yönetirken kesinlikle küçük yönetimsel birimler kurun, bu hem takımınızı proje adına daha işlevsel kılacak, hem de motivasyonlarını ve aidiyetlerini arttıracaktır. -Projenizin artılarını ve eksilerini, olanaklarını ve risk oluşturabilecek durumları henüz harekete geçmeden ortaya koyun. -Projenizin dikkatli hazırlamış bir takvimi kesinlikle olmalıdır. Proje takvim içerisinde dalgalanmalar yaşanacaktır; fakat bu dalgalanmaların genel işleyişte bir aksamaya neden olmaması başta lider olmak üzere tüm takım üyelerine düşer. -Projenizin tahmini maliyetini daha ilk basamaklardayken net olarak ve belli bir plan dâhilinde ortaya koymalısınız. Bütçe bir projenin en önemli parçalarından biridir. 10

13 -Kalite amaca uygunluk ve projenin başarısıdır. Lider her şartta geleceğe güvenle bakmalı, amacı hep görmeli ve sebatkâr olmalıdır. -Lider takımın motivasyonunu her daim yüksek tutmalıdır. Bunun en önemli yolu ise iletişimdeki sürekliliktir. Önemli olan TurkMSIC gibi gönüllü organizasyonlarda hem akla hem gönüllere hitap edebilmektir. -Sürekli geri bildirim alın. Attığınız her adım ve aldığınız her karar insanlar üzerinde bazen sizin de öngöremediğiniz çok farklı etkiler oluşturabilir. Bu etkileri geri bildirimler yoluyla öğrenmek bir sonraki adıma giderken size oldukça yardımcı olacaktır! -Denetleyin. Proje takvimi doğrultusunda işlerin ne ölçüde kontrolünüzde gittiğini, planlananın ne kadarının ve nasıl yapıldığını her daim takip edin, sorgulayın. Çağatay Tunca TurkMSIC Proje Destek Birimi Asistanı TurkMSIC Proje ve Girişimleri Ailesi 11

14 TurkMSIC Proje ve Girişimlerinin Ayrımı Birliğimizde proje ve girişimler, tıp öğrencilerinin ilgi alanları içerisinde, TurkMSIC prensipleri, amaçları, politik ilkeleri doğrultusunda gerçekleşen herhangi bir çalışmayı belirtir. Bu tanım projeleri, etkinlikleri, çalıştayları, eğitimleri, anketleri ve kampanyalarıkapsar. Hülya ŞAHİN HANALİOĞLU TurkMSIC Projeleri, birden fazla kuruluşu içeren çalışmalardır ve bir alt komiteye özel olmak yerine tüm gönüllülerin katılabileceği şekilde oluşturulmuşlardır. Etkinliklerini tüm yıla yayılmış olarak aktif şekilde yürüterek birliğin tanınırlığına ve temsiliyetine katkıda bulunurlar. TurkMSIC Girişimleri, TurkMSIC üyelerinin gelişimine katkıda bulunarak birliğin yapılanmasına hizmet etmek amacıyla oluşturulan çalışmalardır. Genellikle bir alt komitenin veya bir destek biriminin alt çalışması olarak yürütülüp belli aralıklarla büyük çaplı etkinlikler düzenler. TurkMSIC girişimleri ilgili at komite veya destek biriminin direktörü tarafından desteklenmelidir. Görüldüğü gibi proje ve girişimler arasında temel ayrım amaca göre yapılır. TurkMSIC ta proje ve girişimler aday ve asil olmak üzere iki kategoriye ayrılırlar. Bu iki kategori dışında yerel kurul projeleri (yerel projeler) de bulunmakta olup, bunlar resmi TurkMSIC projeleri arasında sayılamazlar. TurkMSIC proje ve girişimlerinin genel işleyişi hakkında detaylı bilgi için TurkMSIC iç tüzüğünün ilgili bölümünü (5.3. Proje ve Girişimler) inceleyebilir veya TurkMSIC Proje ve Girişimler direktörüne ulaşabilirsiniz. Hülya ŞAHİN TurkMSIC Proje ve Girişimler Direktörü

15 Bir fikriniz mi var? Evet Hayır İlgilendiğiniz konular hakkında araştırma yapabilir, diğer kurumların projelerini inceleyebilirsiniz. Bu fikir tıp öğrencilerinin ilgi alanları dahilinde ve TurkMSIC felsefesine uygun mu? Evet Hayır Sorunu net olarak ortaya koyabiliyor musunuz? Felsefemiz, geleceğin hekimlerine, birlik olma bilinciyle, sağlık sorunlarına dair kapsamlı bir giriş sunmak, çalışmalarımız ve olanaklarımız yardımıyla, Türkiye nin ve dünyamızın sağlığını şekillendiren ulusal ve uluslararası eşitsizlikleri değiştirmekte istekli, kültürel olarak duyarlı tıp öğrencileri yaratmaktır. Evet Hayır Amacı net olarak ortaya koyabiliyor musunuz? Konu hakkındaki ön araştırma ve analizlerinizi detaylandırmayı deneyin. Evet Hayır Amacınız doğrudan TurkMSIC birlik yapılanmasına hizmet etmeye ve TurkMSIC ın belirli bir birimde yaptığı çalışmaların kalitesini artırmaya mı yönelik? Evet Hayır Çalışmanız ileride bir TurkMSIC Girişimi olma yolunda ilerleyebilir. Evet Amacınız tüm TurkMSIC üyelerini kapsar nitelikte ve TurkMSIC ın dış kurumlara veya halka tanıtımına hizmet ediyor mu? Hayır Çalışmanız ileride bir TurkMSIC Projesi olma yolunda ilerleyebilir. Fikrinizi yeniden yapılandırmayı deneyin. Sizi amacınıza yaklaştıracak SMART nitelikte hedefler belirlediniz mi? 13 12

16 Evet Hayır Bu hedeflere ulaşmak için hangi etkinlikleri yapacaksınız? Etkinlik ajandanızı belirlediniz mi? Bunları belirlerken, önceden yapmış olduğunuz analizlerden (sorun analizi ve SWOT analizi) faydalanabilirsiniz. Evet Hayır B planınız var mı? Evet Hayır Alternatif bir ajanda oluşturmalısınız. Tanıtım stratejinizi belirlediniz mi? Evet Hayır Başarınızı ölçeceğiniz değerlendirme yöntemlerini belirlediniz mi? Evet HAREKETE GEÇMEYE HAZIRSINIZ. Hayır Değerlendirme bir çalışmanın en önemli kısmıdır. Tüm çalışma çıktılarını değerlendirmeniz ve hedeflerinizin yüzde kaçına ulaştığınızı ortaya koyabilmeniz gerekir. Hülya ŞAHİN TurkMSIC Proje ve Girişimler Direktörü

17 PROJE GÖNÜLLÜLERİNDEN YENİ BAŞLAYANLARA MEKTUPLAR - 1 Bahar Bizler zor olanı seçerek hekimliğe giden yolda ilk adımı atmış, tıp fakültesi öğrencisi olmuştuk. Zorlu bir eğitim sürecinden geçerken şunu fark ettik ki; değişmek, gelişmek, sadece kendimizi değil çevremizdekileri de geliştirmek, evreni güzelleştirmek istiyorduk. Gördüğümüz sorunlar ve bu sorunların çözmeye yönelik fikirlerimiz de vardı üstelik. İşte tam bu aşamada TurkMSIC çıktı karşımıza. Bizleri birlik olarak sorunlara çözüm üretmeye, gelişmeye, değişmeye davet ediyordu. Neden olmasın dedik ve TurkMSIC ailesinin bir üyesi olduk. AKTAŞ Ben ailemize daha mini mini 1 iken Sağlık Hakları Ulusal Akran Eğitimi Zinciri projesi sayesinde dâhil oldum; projelere olan inancım ve sevgim bu başlangıçtan kaynaklanıyor sanırım. Sağlık hakları gibi zor, bizlerle ilgili ve güncel bir konuda bilgi ve söz sahibi olarak akranlarıma bu konuyu aktarmak, geliştiğimi hissetmek harika bir his ve hoş bir deneyimdi. Proje eğitmeni olarak başlayan serüvenim proje koordinatörlüğü ile devam etti ve şu an kendimi tam bir sağlık hakkı savunucusu olarak görüyorum. Bildiğiniz gibi altı alt komitemizden biri de benim çok sevdiğim halk sağlığı alt komitesi. Motive ve sıcakkanlı insanların oluşturduğu bu alt komitede bence geliştirilmesi gereken bir şeyler vardı. Daha motive, daha donanımlı olmalıydık; bizlere yeni projeler oluşturacak, çalışmalarımıza ivme kazandıracak bir platform lazımdı. Sorun varsa çözüm de olmalıydı ve çözüm Scoph Yaz Okulu ndan geçiyordu. Bir takım oluşturduk, yapılacakları planladık, uyguladık, amacımıza ulaştık mı diye değerlendirmeler yaptık. Zor, yorucu olsa da halk sağlığı gönüllülerinin kişisel gelişimine katkıda bulunmak, çalışmalarımızı daha verimli kılmak, yeni dostlar deneyimler kazanmak tüm zorlukları aşmaya, yorgunlukları tatlandırmaya yetti de arttı. TurkMSIC içinde projelerle ilgili edindiğim en güzel bilgi ise şu oldu; her şey bir proje olabilir! Bir sorun, bir fikir, bir amacımız varsa; yaratıcılığımız, zamanımız, kaynağımız ve harekete geçmek için enerjimiz varsa; her şey proje olabilir. İster yeni fikirlerle, yeni projelerle gelin, ister var olan projelerimize katılın TurkMSIC sizlere destek olmaya her zaman hazır. Haydi, harekete geçin ve serüvenimize ortak olun. Sevgilerle Bahar AKTAŞ TurkMSIC Halk Sağlığı Direktörü

18 PROJE GÖNÜLLÜLERİNDEN YENİ BAŞLAYANLARA MEKTUPLAR -2 Begüm Benim TurkMSIC i sevmemin ilk sebebi Oyuncak Ayı Hastanesi projesi olmuştur. Bu projeye olan sevgimle TurkMSIC teki proje kavramına aşina olmaya başlamıştım. TurkMSIC ve projelerini yakından tanıma fırsatını ise ilk kez 1. SCOPH Yaz Okulu nda elde ettim. Yaz Okulu nda, proje nasıl oluşturulur, ne gibi aşamalardan geçer, nasıl fon bulunur gibi proje oluşturmamız için gerekli şeylerin teorisini öğrendik. Sıra pratiğe dökmekteydi. Yaz Okulu na katılan herkesin katkılarıyla çok güzel iki tane proje takımı ve fikri oluştu: kalp sağlığı ve kolon kanseri. Ben kolon kanseri ile ilgili olanındaydım. ÇALIM Adına Bağırsak Kanserine Dur De! dediğimiz projemiz için İzmir de toplandık, projemizi geliştirdik, eğlendik, kalıcı arkadaşlıklar edindik. Çoğumuz TurkMSIC e yeni adapte oluyorduk, daha önce proje oluşturma konusunda deneyimimiz yoktu. Fakat aldığımız eğitimler ve yaptığımız araştırmalar sayesinde çalıştık, çabaladık ve sonunda proje koordinatörümüzün de emekleriyle TurkMSIC Projesi seçildik. Sonrasında yaygınlaştırma eğitimleri vermek için eğitici eğitimi düzenlemeye karar verdik. Bunun ev sahipliğini de Cerrahpaşa olarak üstlendik. Proje bir başarı elde ettikten sonra bu başarıyı sağlamlaştırmak hatta projeyi daha yukarılara çıkarmak proje takımının göreviydi, bunu biliyorduk. Bu amaçla aynı sene aralık ayında Bağırsak Kanserine Dur De Eğitici Eğitimi ni düzenledik. Burada Organizasyon Komitesi Başkanlığı yaptım. Konaklama, ulaşım, katılımcıların ihtiyaçları derken Organizasyon Komitesi olarak 2 günün sonunda çok yorulmuştuk fakat sonuç herkes adına sevindiriciydi. Projemizi geliştirmiş, öğrenmiş, eğlenmiş ve bir sürü yeni arkadaş edinerek evlerimize dönmüştük. Bir kez daha anladım ki başarıya yorulmadan ulaşılmıyordu. Sonraki zamanda yerel kurulumda TurkMSIC Projesi olma yolunda bir proje üretildi: Kendi Doktorun Ol Meme Kanserini Fark Et!. Etkinliğin her aşamasında koordinatörün yanında olmaya çalıştım. Projenin başvuru ve sunum aşamasıyla bizzat ilgilendim. Heyecanlı işlerdi doğrusu, bir sonraki günün sunumu için akşam yemeğinden önce bir odaya toplaşıp sunumun 5-10 versiyonunu dinliyorduk. Sunumu koordinatör yapar, fakat işin arkasındaki heyecanlı kalabalığın katkısını unutmamak lazım. Sempozyum proje fuarında bu projenin ve ayrıca T4PE ve Bağırsak Kanserine Dur De projelerinin stantlarının kurulmasında ve projelerin tanıtılmasında görev aldım. Proje hazırlamak güzel şeydi, TurkMSIC in bize sunduğu en büyük imkânlardan olan yeni arkadaşlıklar edinme, yepyeni şeyler öğrenme ve öğretmeyi sonuna kadar kullanmamızı sağlıyordu. Bu yıl Bağırsak Kanserine Dur De! projesinin koordinatörü oldum. Fikrin çıktığı ilk andan bu zamana kadarki süreçte içerisinde olduğum projeye koordinatör sıfatıyla devam etmek benim için çok değerli. Projeyi oluştururken yaşadığımız zorlukları unutmadan, projeye yeni renkler katarak yola devam ediyoruz. Umarım hep birlikte daha da güzel işler başarabiliriz. Sevgiyle kalın. Begüm ÇALIM TurkMSIC Proje Destek Birimi Asistanı

19 PROJE GÖNÜLLÜLERİNDEN YENİ BAŞLAYANLARA MEKTUPLAR 3 Hayatımızın kendisi başlı başına bizim koordine ettiğimiz bir proje, hatta en büyüğü. Benimkinin ismi The Fırat Büyüktaşkın Project - çok havalı değil mi? Doğumumdan önce bir ihtiyaç ile başladı bu proje ve doğumumla hayat buldu. Sonra liseye gittim, üniversitede tıp fakültesine girmemle proje daha detaylanmaya başladı ve şimdi uzmanlık eğitimi derken daha da detaylanarak benim projem başka bir projeyle işbirliği yaparak yeni projeler doğuracak. Fırat BÜYÜKTAŞKIN ortamı sağlamıştır. Şimdi biraz daha somutlaştıralım. Bizim tıp öğrencileri olarak üyesi olduğumuz TurkMSIC ve IFMSA aslında tıp öğrencilerinin beraber insanlık yararına projeler üretebilmesi için ortaya çıkmış kendi başlarına projelerdir. Bu topluluklar bizlere projelerimizi hayata geçirmek, duyurmak, partnerler bulmak ve daha iyi sonuçlar alıp daha hızlı ilerlemek için uygun Haydi, daha da somutlaştıralım ve ben size kendi proje deneyimlerimden bahsedeyim senesinde SCORE PET in ilk taslakları oluşturulmuş. Ancak ilk SCORE PET 2008 Mayıs ında Ankara da 25 kişinin katılımıyla dünyada ilk kez Türkiye de gerçekleşti. SCORE takımı olarak bu projeyi nasıl geliştiririz, nasıl daha fazla insana ulaşırız diye konuştuk. Ve SCORE PET TurkMSIC Girişimi oldu, ardından yaptığımız ikinci SCORE PET te katılımcı sayımız 42 olmuştu. TurkMSIC ve IFMSA toplantılarında SCORE PET i konuşmayı, sunmayı, anlatmayı bırakmadık, görselliğe önem verip logomuzu her yere bastık, üç beş kişi toplanınca PET yazıp fotoğraf çektirdik, video çektik, her fırsatta yeni insanlara yeni bağlantılara bu güvendiğimiz projemiz ile başvurduk. Türkiye de katılımcı sayısı ve tanınırlığı artarken, PET artık dünyada da çeşitli ülkelerde uygulanmaya başlanmıştı. Daha fazla insanın da bu projeden yararlanması için bu projeyi IFMSA projesi haline getirdik. Şimdi her IFMSA genel kurulunda hakkında küçük çalışma grubu olan, dergilerde yazılar çıkan ve şu an 15 ülkenin uyguladığı bilimsel araştırma değişimi alt komitesinin en önemli projesi haline geldi. PET ile değişime gidecek öğrencilerimizi eğitmeyi başardıktan sonra döndüklerinde çıktılarını alma ihtiyacımız doğdu, takımımız toplandı ve SCORE Kongre projesini ortaya çıkardık. Türkiye de okuyan öğrencilerimizin de bilimsel projelerde bulunabilmesi için Yurtiçi Değişimler e başladık. Ve o zaman ben bu projeleri eskilerden sahip olduğum bilgilerle yazıya döküp yeni koordinatörlerine bıraktım ve şimdi ben TurkMSIC ta yer almasam da bu projeler gelişerek uygulanmaya devam ediyor. Proje adına pek çok şeyden bahsettik: hayaller, ihtiyaçlar, yazmak, sunmak, reklam, devretmek TurkMSIC ta ulusal yöneticilerden ilk toplantısına gelen yeni üyelere kadar herkes bir şeyler çıkarabilir bu yazıdan ve belki o zaman projelere olan bakış açısı değişir ve proje fuarının, sunumlarının aslında genel oturumlardan daha önemli olduğu fark edilir. Projelere olan bakış açısı değiştiği zaman TurkMSIC a olan bakış açısı da değişecektir ve insanlar enerjilerini daha verimli şeylere harcayacaktır; kendine Ben bunu niye yapıyorum? sorusunu daha az soracaklardır, çünkü TurkMSIC proje demektir. TurkMSIC a olan bakış açısı değiştiği zaman umarım hayata olan bakış açısı da değişir çünkü söylediğim gibi asıl projeniz aslında kendi hayatınızdır. Görüşmek üzere Fırat Büyüktaşkın Bilimsel Araştırma Değişimi Ulusal Direktörü

20 kalıyor. Oğuz SEÇKİN PROJE GÖNÜLLÜLERİNDEN YENİ BAŞLAYANLARA MEKTUPLAR- 4 Benim de bu sıcak aileye katılışım tıp öğrenimimin ilk günlerinde yapılan bir tanıtım toplantısı ile başladı. O gün beni en çok etkileyen projelerdi. O günden bu yana da projeler ailesinde yer almaya başladım. Projeleri sevmem sanırım bir şeyleri değiştirebileceğime olan inancımdan geliyor. Bazı insanlar her şeyi olduğu gibi görürler ve "neden" diye sorarlar. Ben ise her şeyi asla olmadığı biçimde hayal ederim ve "neden olmasın" diye sorarım ve çalışmaya başlarım. Çalışmaya başladığımız bu proje yolunda bin bir türlü zorluk çekiyorsunuz. Ancak projeleri oluştururken çektiğiniz zorluklar sonuçta çıktılarınızı ve bir şeyleri değiştirdiğinizi görünce sizde tatlı birer yorgunluk ve anı olarak İlk defa bir proje takımında yer aldığımda projenin karşısında duran engelleri sıralamıştık. O gün bana çok gelmişti bu engeller. Belki de gözümde büyütmüştüm. Ancak bu engellerin bir bir aşılabileceğini gördüm. Ve her engeli aşınca daha da mutlu oldum. Belki bütün engelleri kısa zamanda aşamıyorsunuz. Ancak emin olun ki inanınca bütün engeller karşınızda bir bir yıkılıyor. Projeler içinde yer aldığım zaman içinde çok yaratıcı fikirlerle karşılaştım ve pek çoğu beni gerçekten çok şaşırttı. En sevdiğim fikir proje takımında da yer aldığım ve bilinçsiz ilaç kullanımını engellemeyi amaçlayan Şeker Sanma İlacı projesinin etkinliği oldu. Bu etkinlikte ilaç kutularının içine bazı istatistikî bilgilerle birlikte bir şeker koyup katılımcılara dağıtmıştık. Aldığımız tepkilerle basit fakat yaratıcı etkinliklerin insanları nasıl etkilediğini gördük. Bir diğer beğendiğim fikir ise Oyuncak Ayı Hastanesi projesine ait. Çocukların doktor korkularını yenmeyi amaçlayan bu proje etkinliğinde ise oyuncak ayılarımızın röntgenlerini çekmiştik. Çocukken doktordan korkan biri olarak bu farklı projeyi ben de çok seviyorum. Son olarak, eğer bir fikriniz varsa bunu hayata geçirmek için sakın beklemeyin. Victor Hugo'nun dediği gibi Zamanı gelmiş bir fikrin karşısına dikilme gücüne hiçbir ordu sahip değildir. Sevgilerle Oğuz SEÇKİN TurkMSIC Proje Destek Birimi Asistanı