KALKER OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ

Transkript

1 ERDOĞANLAR ĠNġAAT TAAHHÜT GIDA AKARYAKIT ÜRN.NAK.TAR. YEM MAD.SAN. VE TĠC.LTD.ġTĠ. KALKER OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ ADANA ĠLĠ, ALADAĞ ĠLÇESĠ, CERĠTLER KÖYÜ, ER NOLU SAHA ATASAR MÜHENDĠSLĠK ĠMAR ĠNġAAT MAD.PET. VE SAĞ.ÜRN.DAN.LTD.ġTĠ. Güzelyalı Mahallesi, Sokak, No: 1, Ostay Apt. K.1-2/1 Çukurova / ADANA ÇED Raporu ADANA MART 2013

2 PROJE SAHĠBĠNĠN ADI ERDOĞANLAR ĠNġAAT TAAHHÜT GIDA AKARYAKIT ÜRN.NAK.TAR. YEM MAD.SAN. VE TĠC.LTD.ġTĠ. ADRESĠ Orhan Gazi Mahallesi, Buruk Caddesi, No: 199 Sarıçam / ADANA TELEFON VE FAKS NUMARALARI / PROJENĠN ADI KALKER OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ PROJE BEDELĠ PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN AÇIK ADRESĠ ( ĠLĠ, ĠLÇESĠ, MEVKĠĠ ) ,00 TL ADANA ĠLĠ, ALADAĞ ĠLÇESĠ, CERĠTLER KÖYÜ ER NOLU SAHA PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KOORDĠNATLARI, ZONE Proje Ġçin Seçilen Yerin Koordinatları Arka Sayfada Yer Almaktadır EK I MADDE 28 MADENCĠLĠK PROJELERĠ PROJENĠN ÇED YÖNETMELĠĞĠ KAPSAMINDAKĠ YERĠ ( SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ ) a) 25 hektar ve üzeri çalıģma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık iģletmeler, d) Kırma-eleme-yıkama tesisleri (3213 sayılı Maden Kanunu 1. (a) ve 2. (a) grup madenler ile hafriyat malzemeleri ton/yıl). PTD / ÇED RAPORU / NĠHAĠ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUġUN / ÇALIġMA GRUBUNUN ADI PTD / ÇED RAPORU / NĠHAĠ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUġUN / ÇALIġMA GRUBUNUN ADRESĠ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI PTD / ÇED RAPORU / NĠHAĠ ÇED RAPORUNU SUNUM TARĠHĠ ( GÜN, AY, YIL ) ATASAR MÜHENDĠSLĠK ĠMAR ĠNġAAT MAD.PET. VE SAĞ.ÜRN.DAN.LTD.ġTĠ. Güzelyalı Mahallesi, Sokak, No: 1, Ostay Apt. K.1-2/1 Çukurova / ADANA / 03 /

3 PROJE ALANI KOORDĠNATLARI Datum : ED-50 Türü : UTM Elemanların Sırası : Sağa, Yukarı Projeksiyon : 6 Derece DOM : 33 ZON : 36 S. No Datum : WGS-84 Türü : COĞRAFĠK Elemanların Sırası : Enlem, Boylam Projeksiyon : --- DOM : --- ZON : Numaralı Alan Koordinatları ( 92,99 Hektar ) : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : ÇED Ġzin Alanı Koordinatları ( 57,8 Hektar ) : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Konkasör Tesisi Koordinatları ( 750 m 2 ) : : : : : : : :

4 Ürün Stok Alanı Koordinatları ( 500 m 2 ) : : : : : : : : Bitkisel Toprak Stok Alanı Koordinatları ( 300 m 2 ) : : : : : : : : Pasa Stok Alanı Koordinatları ( 500 m 2 ) : : : : : : : : Ġdari Bina Koordinatları ( 25 m 2 ) : : : : : : : : Fosseptik Koordinatları ( 6 m 2 ) : : : : : : : :

5 ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No BÖLÜM I. PROJENĠN TANIMI VE GAYESĠ 8 I.I. Proje konusu, yatırımın tanımı, ömrü, hizmet maksatları, önem ve gerekliliği I.II. Projenin fiziksel özelliklerinin, inşaat ve işletme safhalarında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanması I.III. Önerilen projeden kaynaklanabilecek önemli çevresel etkilerin genel olarak açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon ve benzeri.) I.IV. Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi BÖLÜM II. PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU 44 II.I. Proje yeri ve alternatif alanların mevkii, koordinatları, yeri tanıtıcı bilgiler. BÖLÜM III. PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ III.I. Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi 48 kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanması. III.I.I. Nüfus 48 III.I.II. Fauna 48 III.I.III. Flora 48 III.I.IV. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler 49 III.I.V. Doğal Afet Durumu 51 III.I.VI. Toprak 52 III.I.VII. Su 53 III.I.VIII. Hava ( Atmosferik Koşullar ) ve İklimsel Faktörler 53 III.I.IX. Mülkiyet Durumu 54 III.I.X. Mimari ve Arkeolojik Miras 54 III.I.XI. Peyzaj Özellikleri 54 III.I.XII. Arazi Kullanım Durumu 55 III.I.XIII. Hassasiyet Derecesi ( EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak ) 55 BÖLÜM IV. PROJENĠN ÖNEMLĠ ÇEVRESEL ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.I. Önerilen projenin aşağıda belirtilen hususlardan kaynaklanması olası etkilerinin tanıtımı. (Bu tanım kısa, orta, uzun vadeli, sürekli, geçici ve olumlu olumsuz etkileri içermelidir.)

6 a) Proje için kullanılacak alan, 58 b) Doğal kaynakların kullanımı, 59 c) Kirleticilerin miktarı, (atmosferik şartlar ile kirleticilerin etkileşimi) çevreye rahatsızlık verebilecek olası sorunların açıklanması ve 59 atıkların minimizasyonu. IV.II. Yatırımın çevreye olan etkilerinin değerlendirilmesinde kullanılacak tahmin yöntemlerinin genel tanıtımı. 64 IV.III. Çevreye olabilecek olumsuz etkilerin azaltılması için alınması düşünülen önlemlerin tanıtımı. 64 BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI 64 V.I. Projeden etkilenmesi muhtemel halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin çevresel etki değerlendirmesi çalışmasına yansıtılması 64 için önerilen yöntemler, V.II. Görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar, 65 V.III. Bu konuda verebileceği diğer bilgi ve belgeler, 65 BÖLÜM VI. YUKARIDA VERĠLEN BAġLIKLARA GÖRE TEMĠN EDĠLEN BĠLGĠLERĠN TEKNĠK OLMAYAN BĠR ÖZETĠ NOTLAR VE KAYNAKLAR 68 EKLER

7 TABLOLAR DĠZĠNĠ Tablo 1 Makine ve Ekipman Listesi 8 Tablo 2 Üretim Miktarı 9 Tablo 3 Patlatma Deliği Şarj Yoğunluğu 11 Tablo 4 Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında 19 Kullanılacak Emisyon Faktörleri Tablo 5 Kontrollü ve Kontrolsüz Toz Emisyon Değerleri 27 Tablo 6 İş Makinelerinin Yakıt Sarfiyatları 27 Tablo 7 Ses Gücü Düzeyleri 30 Tablo 8 Motor Gücü ve Ses Gücü Düzeyi 30 Tablo 9 Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantları Üzerine Dağılımı 32 Tablo 10 Wagon Drill in Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini 32 Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Tablo 11 Yükleyici nin Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav 33 Bantları Üzerine Dağılımı Tablo 12 Kırıcılı Ekskavatör ün Mesafeye Göre Ses Basınç 33 Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Tablo 13 Kamyon un Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav 33 Bantları Üzerine Dağılımı Tablo 14 Kompresör ün Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini 34 Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Tablo 15 Arazöz ün Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav 34 Bantları Üzerine Dağılımı Tablo 16 Binek Araç In Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini 34 Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Tablo 17 Konkasör Tesisi nin mesafeye göre ses basınç düzeyini 34 oktav bantları üzerine dağılımı Tablo 18 Frekans-Mesafe İlişkisine Göre Atmosferik Yutuşun 35 Bulunması Tablo 19 Mesafeye Göre Net Ses Basınç Düzeyi 35 Tablo 20 Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri 36 Tablo 21 Düzeltme Faktörüne Göre Net Ses Basınç Düzeyi 36 Tablo 22 Faaliyet Alanında Kullanılacak Tüm Gürültü 37 Kaynaklarının Net Ses Basınç Düzeyi Tablo 23 Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 40,5 kg / 40 0,4536 kg = 89,3 libre) Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama 40 Tablo 24 Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri Bina temeli titreşim hızı (Vo) değerlerine bağlı olarak 40 Tablo 25 patlatma nedeniyle hasar görebilecek bina türleri (Forssbland, 1981) Tablo 26 Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç 41 6

8 türüne bağlı olarak değişim gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri (Armac Printing Company). Tablo 27 Ruhsatlı Alan Koordinatları 45 Tablo 28 ÇED İzin Alanı Koordinatları 45 Tablo 29 Konkasör Tesisi Koordinatları 45 Tablo 30 Ürün Stok Alanı Koordinatları 45 Tablo 31 Pasa Stok Alanı Koordinatları 46 Tablo 32 Bitkisel Toprak Stok Alanı Koordinatları 46 Tablo 33 İdari Bina Koordinatları 46 Tablo 34 Fosseptik Koordinatları 46 Tablo 35 İl, İlçe ve Köy Nüfusu 48 Tablo 36 Akarsuların Karakteristik Özellikleri 50 ġekġller DĠZĠNĠ Şekil 1 Patlatma Deliklerinin Görünümü 14 Şekil 2 İş Akım Şeması 17 Şekil 3 Mesafelere Göre Ses Gücü Düzeyi Grafiği 38 Şekil 4 Proje Yeri 47 Şekil 5 Proje Alanı ve Çevresi Jeolojik Durumu 50 Şekil 6 Adana İli Deprem Haritası, Faaliyet Yeri Gösterimi 51 7

9 Gerekliliği BÖLÜM I. PROJENĠN TANIMI VE GAYESĠ I.I. Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Proje konusu, Adana İli, Aladağ İlçesi, Ceritler Köyü sınırları içerisinde bulunan Erişim Numaralı alanda kurulması projesi dir. Söz konusu proje, hükümleri Tarih ve Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ve Tarih ve Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik EK - I Madde 28 ( a ) ve ( d ) bendi gereği Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu (ÇED) hazırlanması gereken faaliyetler arasında yer almaktadır. Söz konusu sahada yapılan incelemeler sonucunda üretilmeye değer kalker rezervine rastlanmış olup, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü ne İşletme Ruhsatı için müracaat edilmiştir numaralı saha toplam 92,99 hektar olup bu alanın 57,8 hektarlık kısmı ÇED İzin Alanı olarak kullanılacaktır. 57,8 hektarlık ÇED alanı içerisinde 750 m 2 alana sahip Konkasör Tesisi, 500 m 2 alana sahip Ürün Stok Alanı, 500 m 2 alana sahip Pasa Stok Alanı, 300 m 2 alana sahip Bitkisel Toprak Stok Alanı, 25 m 2 alana sahip İdari Bina ve 6 m 2 alana sahip fosseptik alanı bulunacaktır. Tablo 1. Makine ve Ekipman Listesi MAKĠNE VE EKĠPMANLAR ADEDĠ Wagon - Drill 1 Kırıcılı Ekskavatör 3 Paletli Yükleyici 1 Lastik Tekerlekli Yükleyici 2 Kamyon 6 Kompresör 1 Arazöz 2 Binek Araç 1 Konkasör Tesisi 1 Tesisin işletme aşamasında; 1 Maden Mühendisi ve 11 işçi olmak üzere toplam 12 kişi çalışacaktır. Tesisin üretim kapasitesi Ton/Yıl ( ,4 m 3 ) olarak planlanmaktadır. Tesisin işletme aşamasındaki çalışma süresi Yılda 12 Ay, Ayda 25 Gün, Günde 8 saat ( 1 vardiya ) olarak planlanmıştır. 8

10 Tablo 2. Üretim Miktarı Yıllık Üretim Ton ( ,4 m 3 ) Aylık Üretim ,3 Ton ( ,3 m 3 ) Günlük Üretim 3.333,3 Ton ( m 3 ) Saatlik Üretim 416,6 ( 160,2 m 3 ) Proje kapsamında üretim faaliyetleri, sahadaki görünür kalker rezervine ve yıllık üretim miktarına bağlı olarak sürdürülecektir. Faaliyet alanındaki toplam rezerv miktarı uzun yıllar hammadde ihtiyacını karşılayabilecek kapasitedir. Bununla birlikte ekonomik ömrünü tamamlayan veya teknolojik sebeplerle revize edilmesi gereken araç ve ekipmanlar yenilenecek ve bakımları düzenli olarak yapılacaktır. Böylece kalker ocağı ve konkasör tesisinin uzun yıllar yöreye ve ülke ekonomisine hizmet etmesi sağlanacaktır. İşletme alnındaki rezerv miktarı; İşletme alanı : m 2 Kalınlık : 70 m Kalker yoğunluğu : 2,6 Ton / m 3 Rezerv Miktarı : m 2 x 70 m x 2,6 Ton / m 3 = Ton Faaliyet alanında yapılan jeolojik araştırmalar ve rezerv tespit çalışmaları sonucunda ton işletilebilir görünür rezerve rastlanılmıştır. Faaliyet alanında yıllık ortalama ton üretim yapılacağı göz önüne alındığında projenin ekonomik ömrü; Toplam Rezerv / Yıllık Üretim Miktarı Ton / Ton/yıl 105 yıl olduğu görülmektedir. PATLATMA TASARIMI Ocakta maden üretimi; delme-patlatma metodu ile ve geciktirmeli kapsüller kullanılarak yapılacaktır. İşletmede delme-patlatma ile patlayıcı madde kullanılarak üretim yapılacak; morfolojik yapının bozulmaması ve üretim kolaylığı açısından basamakta üretim yapılacaktır. İşletme sahasında basamak yükseklikleri en çok 10 metre ile sınırlandırılacaktır. Ocakta basamak genişliği; kullanılacak olan iş makinelerinin manevra kabiliyetlerine göre projelendirilir. Basamaklarda kullanılacak iş makinesinin geri ve ileri manevra yapabileceği 9

11 ve dönüşlerde rahat ve emniyetli bir şekilde hareket edebileceği bir basamak genişliği yeterli olmaktadır. Bu genişlik uygulamada m. arasında olacak şekilde planlanmıştır. Palya düzlüğü aynı zamanda ulaşım yolu olarak kullanılacaktır. Basamak şev açısı planlanmıştır. Proje kapsamında 15 basamak oluşturulması düşünülmektedir. İşletmede gecikmeli patlatma yapılacak olup, delikler açılıp patlayıcı madde yerleştirildikten sonra denetimden geçmiş (TSE standartlarına uygun) elektriksiz gecikmeli kapsüller kullanılacaktır. Malzeme ocaklarında yapılacak patlatma işleminde patlayıcı madde olarak Anfo ve dinamit (veya muadili emülsiyon patlayıcı ), ateşleyici olarak elektriksiz gecikmeli kapsül kullanılacaktır. Patlatma işlemi için açılacak deliklerde bu işlem için tasarlanmış delik delme makinesi kullanılacak olup, bu makine ile açılacak deliklere yerleştirilen patlayıcıların patlatılması ile malzeme sökülecektir. Patlayıcı yerleştirilen deliklerde iyi bir sıkılama yapılarak taş savrulması riski önlenecektir. Patlatma işleminde elektriksiz gecikmeli kapsüller kullanılarak ve patlatma kalibrasyonuna uygun hareket edilerek patlatma esnasında tehlikeli çok büyük taş parçalarının uzak mesafelere fırlaması engellenmiş olacaktır. Ateşleme kablosu uygun uzaklıkta kurulacak barikat arkasına kadar uzatılıp ateşleme yapılacaktır. Patlatma sahasına giriş ve çıkışlar kontrollü sağlanacak olup, saha çevresine ikaz levhaları yerleştirilecektir. Ateşleme sahasına yetkililerden başkasının girmesine izin verilmeyecektir. Ateşlemelerde ateşçi ehliyetine sahip kişiler görevlendirilecektir. Malzeme ocağında patlatma işlemi için sadece gerekli miktarda patlayıcı temin edilecek olup, patlayıcı madde gerekli izinler alınarak merci mevzuat çerçevesinde ve jandarma nezaretinde ve teknik nezaretçi kontrolünde alınarak taşınacaktır. 10 M BOYUNDAKĠ BASAMAK ĠÇĠN PATLATMA TASARIMI Yıllık üretim miktarı : ton Basamak yüksekliği : 10 m Basamak genişliği : m Basamak Şev açısı : Delik çapı : 89 mm Patlayıcı madde yoğunluğu : 0,82 gr/cm 3 (ANFO) 10

12 Delik yükü : (deliğin basamak aynasına olan uzaklığı, B max ) Anfo için : (1,3 6 x Lb ) L b : patlatma deliği Şarj yoğunluğu (kg/m) (Kyn: Longefors, U., Kihlström, 1963) B max = (1,36 x 5,09 ) B max = 3,06 ~ 3 m Dip delgi payı = Basamak yüksekliği x 0,1 = 10 m x 0,1 = 1 m Toplam delik boyu = 10 m + 1 m = 11 m Şarj yoğunluğu (L b ) 88,90 mm delik çapı ve 0.82 gr/cm 3 olan anfo için aşağıdaki tablodan belirlenebilir. Tablo 3. Patlatma Deliği Şarj Yoğunluğu PATLATMA DELĠĞĠ ġarj YOĞUNLUĞU (kg/m) DELĠK ÇAPI PATLAYICI MADDE YOĞUNLUĞU Ġnch mm 0,8 0,82 0,9 0,95 1 1,1 1,25 31,75 0,63 0,65 0,71 0,75 0,79 0,87 1,375 34,93 0,77 0,79 0,86 0,91 0,96 1,05 1,5 38,01 0,91 0,93 1,03 1,03 1,08 1,14 1,625 41,28 1,07 1,1 1,2 1,27 1,34 1,47 1,75 44,45 1,24 1,27 1,4 1,47 1,55 1, ,08 1,62 1,66 1,82 1,92 2,03 2,23 2,25 57,15 2,05 2,1 2,31 2,44 2,56 2, ,5 2,53 2,6 2,85 3,01 3,17 3,48 2,75 69,85 3,06 3,14 3,45 3,64 3,83 4, ,2 3,65 3,74 4,1 4,33 4,56 5,01 3,5 88,9 4,96 5,09 5,58 5,89 6,2 6, ,6 6,48 6,64 7,29 7,7 8,1 8,91 4,25 107,95 7,32 7,5 8,23 8,69 9,15 10,06 4,5 114,3 8,2 8,41 9,23 9,74 10,26 11,28 Kaynak: TMMOB Maden Mühendisleri odası resmi web sitesi Delme hatası = Delik çapı/ ,03*Delik boyu = 89/ ,03*11 = 0,419 ~ 0,4 m Gerçek delik ayna uzaklığı = B max delme hatası = 3 0,4 = 2,6 m 11

13 Delikler arası mesafe = 1,15*B max = 1,15 * 2,6 = 3 m Sıkılama boyu = 3 m Şarj boyu = 11 3 = 8 m Bir delikteki Şarj miktarı = Şarj boyu x patlatma deliği Şarj yoğunluğu = Q x L b (patlayıcı madde şarj yoğunluğu tablosundan) = 8 x 5,09 kg/m = 40,72 kg ~ 40 kg Anfo Yemleme dinamiti = 0,5 kg / delik Kapsül = 2 adet / delik 10 m lik üretim basamaklarının delik parametrelerini kısaca şöyle özetleyebiliriz; Delik çapı Delik boyu Delik yükü Delikler arası mesafe Yemleme miktarı Şarj boyu Ana şarj Sıkılama boyu Ateşleme sistemi : 89 mm : 11 m : 2,6 m : 3 m : 500 gr dinamit : 8 m : 40 kg Anfo : 3 m : Elektriksiz kapsül Bir delikten alınacak malzeme miktarı = B x S x K x g = 2,6 m x 3m x 10 m x 2,6 ton / m 3 = 202,8 ton ~ 203 ton Yıllık toplam delik sayısı Yıllık gerekli anfo miktarı = yıllık üretim / 1 delikten çıkan toplam malzeme = / 203 (ton/delik) = delik = 40 * = kg/yıl 12

14 Yıllık gerekli dinamit miktarı Bir Patlatmadaki Delik Sayısı Bir Patlatmada çıkacak malzeme miktarı Yıllık Patlatma Sayısı Aylık patlatma sayısı = 0,5* = kg dinamit = 100 delik/patlatma = 100 delik x 203 ton / delik = ton = delik / 100 delik = 49 patlatma = 49 patlatma/yıl / 12/ay/yıl = 4 patlatma/ay Elektriksiz kapsüllerin delik içinde ve yüzey bağlantısında 1 er adet kapsül kullanılacağından her delik için 2 adet elektriksiz kapsül gerekli olacaktır. Yıllık elektriksiz kapsül ihtiyacı = 2 * = adet olacaktır. Ancak ateşlemede kullanılacak olan elektriksiz kapsül sisteminde sıralar arasında da ateşlemeyi ilerletebilmek için her sıra arasında birer adet elektriksiz kapsül kullanılması gerekmektedir. Bu sebeple 2 ile 5 sıra arasında delinecek deliklerde her patlatma için 1 ile 4 adet arasında ekstra elektriksiz aktarma kapsülü, ateşlemeyi başlatabilmek için de 2 adet elektrikli kapsül kullanılacaktır. Yıllık ekstra kapsül ihtiyacı = 49*4 = 196 adet elektriksiz aktarma kapsülü, = 49*2 = 98 adet elektrikli kapsül olup Toplam kullanılacak kapsül sayısı = = adet olacaktır. Proje kapsamında yılda 49, ayda 4 patlatma yapılacak olup, bir patlatmada 100 delik açılacaktır. Patlayıcı maddelerin kullanımı ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi, Usul Ve Esaslarına ilişkin Tüzük hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan işyerlerinde ve işlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük hükümlerine uyulacaktır. Patlatmalar ilgili kolluk kuvvetlerinin nezaretinde gerekli güvenlik önlemleri alındıktan sonra gerçekleştirilecektir. 13

15 3 m SIKILAMA 3 m 3 m 2,6 m 3 m 2,6 m 2,6 m 11 m ANFO Patlatma Aynası 8 m 10 M LĠK BASAMAKTAKĠ PATLATMA DELĠKLERĠNĠN GÖRÜNÜMÜ YEMLEME (500 gr dinamit) ġekil 1. Patlatma Deliklerinin Görünümü ANFO Amonyum Nitrat ve motorin karışımı bir patlayıcıdır. Bünyesinde % 96 amonyum nitrat ve % 4 motorin bulunur. Bu karışımın her ortamda yapılabilmesi, ucuz olması ANFO nun tercih edilmesinin sebebidir. Karışımda homojenliğin sağlanması amacı ile bir miktar karışıma talaş eklenir. Kullanılacak olan ANFO, satış izni verilen üreticilerden satın alınarak, kullanılmak üzere sahaya nakledilecektir. Milisaniye gecikmeli kapsüle verilen elektrik akımı ile patlatılan ANFO patlama sırasında doğal hacminin yaklaşık 1500 katı bir hacme ulaşır ve patlatma gerçekleşir. Patlatmanın verimli olması için deliklerin sıkılanması bu sebepten dolayı çok önemlidir. Patlatma çalışmalarının yapılabilmesi için gerekli olan Patlayıcı Madde Satın alma ve Kullanma İzin Belgesi alınacak olup, patlamalar ehliyetli kişilerce ve gerekli emniyet tedbirleri alındıktan sonra yapılacaktır. 14

16 Patlayıcı maddeler sahada depolanmayacak olup, MKE Kurumu anlaşmalı bayii ile anlaşma yapılacak olup patlatma yapılacağı gün günlük olarak getirilecektir. Faaliyetin ömrü Maden İşleri Genel Müdürlüğü nden alınacak olan 10 yıllık işletme ruhsatının ömrü ile sınırlı olacaktır. Fakat 10 yıllık işletme ruhsatı süresi sonunda verilecek temdit işletme projesi ile ruhsat hukuku uzayabilecektir. Dolayısıyla ruhsat hukuku devam ettiği sürece çalışmalar sürdürülecektir. Nüfusu hızla artan, sanayileşen ve kentleşen ülkemizde konut, sanayi, tarım ve ulaştırma yapılarına duyulan gereksinim artmaya devam etmektedir. Bu yapıların inşasında çoğunlukla bağlayıcı malzeme (çimento-asfalt) ile birlikte agrega kullanılmaktadır. Gün geçtikçe artan agrega gereksiniminin doğal kaynaklardan (deniz, nehir, göl ve ocak) karşılanması güçleşmektedir. Bunda doğal kaynakların yetersizliği kadar, bu kaynaklardan agrega alınmasının çevreye verdiği zararlar da önemli olmaktadır. Bu nedenlerle yapı işlerinde gereksinim duyulan agreganın, kayaların çeşitli tiplerdeki taş kırma makineleri (konkasörler) ile kırılması yoluyla elde edilmesi kaçınılmaz olmaktadır. Bu amaçla daha çok kalker kayaçları tercih edilmektedir. Bu tercihte, kalker kayaçlardan elde edilen agreganın pürüzlü bir yüzey oluşturarak, çimento ile iyi karışım sağlaması, bol miktarda ve yaygın olarak bulunması, kalker kayaçlarının diğer bazı kayaçlara oranla daha yumuşak olması nedeniyle, kırma işlemi sırasında makinelerde sorun yaratmaması başlıca etkendir. İhracat-ithalatın söz konusu olmaması, beton malzemesi dışında, dolgu ve ıslah malzemesi, yol inşaatlarında asfalt ve temel malzemesi olarak önemli miktarlarda kullanılması kalkerin inşaat sektöründeki payını her geçen gün arttırmaktadır. Bu kapsamda yapılacak yatırımla inşaat ve altyapı çalışmalarında yoğun olarak kullanılan kalker talebinin karşılanması ve ülke ekonomisine katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Kurulacak konkasör tesisinden elde edilecek kalker ekonomiye kazandırılarak maden kaynakları değerlendirilmiş, katma değer yaratılmış, ulusal ekonomiye ve istihdama katkı sağlanmış olacaktır. 15

17 I.II. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, ĠnĢaat ve ĠĢletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Projenin Fiziksel Özellikleri Proje alanı Adana İlinin 54 km kuzeyinde, Aladağ İlçesinin 5 km güneyinde, Ceritler Köyünün 1,65 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Proje sahasına en yakın konut ise 1 km güneybatısında bulunan konut olup bu konut Ceritler Köyüne bağlı konuttur. Proje alanı 1/ lik topoğrafik haritanın N34b2 paftasında kalmaktadır. Tesis sahası ve yakın civarı engebeli tepelik arazi yapısına sahip olup Orman arazisi vasfındadır. Proje sahası üzerinde tarım alanı, kuru dere veya akarsu bulunmamaktadır. Ocak alanlarında açık işletme yöntemiyle üretim gerçekleşecektir. Kalker üretiminin gerçekleştirileceği ocak alanında, cevher yüzeyde gözlenmektedir. Sahanın büyük bir kısmı taşlık kayalık arazidir. Üretim için gerekli malzeme sahadan gerek iş makineleri ve gerekse patlatma yoluyla yerinden sökülen malzeme, konkasör tesisine nakledilecektir. Konkasör tesisinde kırılıp boyutlandırılan malzeme kamyonlar vasıtası ile stok alanına taşınacaktır. Stok alanına taşınan malzeme beton dökümlerinde, karayolu ve demiryolu üst malzemesi veya betonarme yapımında çimentoya karıştırılan harç malzemesi şeklinde kullanılmak üzere satışa sunulacaktır. Kurulacak olan konkasör tesisinde, çeneli primer ve sekonder kırıcılar bulunacaktır. Çeneli kırıcıların ayarları hidrolik sistem yardımıyla yapılabilecek, merkezi yağlama sistemleri bulunacaktır. Konkasör tesisinde cevher silosu, titreşimli besleyici, bypass eleği, elek, çeneli birincil kırıcı, çeneli ikincil kırıcı, katlı elek ve bant konveyör kullanılacaktır. Hammadde, cevher silolarından titreşimli besleyiciye iletilecektir. Titreşimli besleyicide 100 mm den daha küçük boyutlu malzemeler by-pass malzemesi (elek altı) olarak ayrılacaktır. 200 mm den daha büyük boyutlu malzemeler birincil çeneli kırıcıda kırılacaktır. 200 mm den küçük boyutlu malzemeler ise ikincil çeneli kırıcıya iletilecektir. İkincil çeneli kırıcıdan çıkacak 60 mm.den daha küçük boyutlu malzemeler iki katlı eleğe verilerek 25 mm den daha küçük boyutlu malzemeler üç sınıf olarak kırılmış-elenmiş cevher stok sahasında stoklanacaktır. Projenin ayrıntılı iş akım şeması aşağıda verilmiştir. 16

18 Toz + Gürültü Arazinin Hazırlanması Bitkisel Toprak Patlayıcı Maddelerin Yerleştirilmesi Bitkisel Toprak Stok Alanı Toz + Gürültü Patlatma Yapılması Toz + Gürültü Sökülecek Olan Malzemenin Yükleyici İle Alınması Toz + Gürültü Kamyonlara Yüklenmesi Toz + Gürültü Konkasör Tesisine Taşınması Toz + Gürültü Malzemenin Boyutlandırılması Pasa Toz + Gürültü Stok Alanına Taşınması Pasa Stok Alanı Satış ġekil 2. İş Akım Şeması Konkasör tesisinde toz oluşumu önlemek amacıyla gerekli tüm önlemler alınacaktır. Tesisteki toz kaynağı olan bunker, kırıcılar, elekler, bantlar kapalı ortam içerisine alınacak, kapalı ortam içerisine alınan ünitelerde torbalı filtre kullanılarak toz indirgeme sistemi kurulacaktır. Proje alanı Adana İlinin 54 km kuzeyinde, Aladağ İlçesinin 5 km güneyinde, Ceritler Köyünün 1,65 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Proje sahasına en yakın konut ise 1 km güneybatısında bulunan konut olup bu konut Ceritler Köyüne bağlı konuttur. 17

19 I.III. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması ( Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, TitreĢim, IĢık, Isı, Radyasyon ve Benzeri. ) Su Kirliliği Projede su kullanımı Aladağ Belediyesi ne ait Kumbükü mevkindeki yer altı kuyu suyundan tanker vasıtası ile ocak sahasına getirilecektir. Çalışacak personel sayısı toplam 12 kişi olacağından kullanılacak olan su 12 kişi üzerinden hesaplanmıştır. Kullanılacak su miktarı, TÜİK 2012 verilerine göre bir günde kişi başına sarf olunan miktar 217 L/Kişi olarak tespit edilmiştir. Buna göre kullanılacak su miktarı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Günlük : 12 Kişi x 217 L/Kişi = Lt /Gün ( 2,604 m 3 /gün ) Kullanılacak su sonrası oluşacak atık su miktarı TÜİK 2012 verilerine göre 182 L/Kişi olarak tespit edilmiştir. Buna göre oluşacak atık su miktarı; Günlük : 12 Kişi x 182 L/Kişi = Lt /Gün ( 2,184 m 3 /gün ) Oluşacak atık sular için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Madde 23; Nüfusu 84 kişinin altında olan otel, motel, tatil köyü, tatil sitesi ve yazlık siteler ve sanayi tesislerinin evsel atık suları 19/3/1971 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak olan sızdırmaz nitelikteki fosseptikte toplanır ve vidanjör vasıtası ile atık su altyapı tesislerine verilir hükümlerine göre sızdırmasız fosseptik yapılacaktır. Fosseptikte toplanan atık sular belirli periyotlarla Aladağ İlçe Belediyesi nin vidanjörleri ile çektirilerek bertaraf edilecektir. Hava Kirliliği Ocak sahasında oluşabilecek ortam havasında toz emisyonlarının kütlesel debileri tarih ve sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü 18

20 Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümleri gereğince emisyon faktörleri yardımıyla hesaplanmış olup aşağıda verilmiştir. Tablo 4. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Emisyon Faktörleri kg/ton Kaynaklar Kontrolsüz Kontrollü Patlatma 0,080 - Sökme 0,025 0,0125 Yükleme 0,010 0,005 Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 0,35 Boşaltma 0,010 0,005 Depolama 5,8 2,9 Birincil Kırıcı 0,243 0,0243 İkincil Kırıcı 0,585 0,0585 Üçüncül Kırıcı 0,585 0,0585 Patlatma Patlatma sırasında oluşacak toz ve patlatma anında ortaya çıkacak emisyon kirliliği UVS (Uzun Vadeli Sınır) ve KVS (Kısa Vadeli Sınır) değerlerinin üzerinde olacaktır. Ancak patlatma işlemi anlık olduğundan oluşacak toz sürekli değildir. Bu nedenle meydana gelecek tozların büyük kısmı kısa sürede çökmektedir. Patlatma sırasında açılacak olan her bir delikten elde edilecek malzeme miktarı yaklaşık olarak 203 ton olacaktır. Her bir patlatmada 100 delik açılarak patlatma yapılacağı düşünülürse yılda ton malzeme elde edebilmek yılda toplam 49 patlatma yapılacaktır. İşletmede ayda 4 patlatma yapılması planlanmaktadır. Toz Emisyonu = 1 Delikten Elde Edilecek Üretim Miktarı x Emisyon Faktörü = 203 ton x 0,080 kg/ton = 16,24 kg/saat olacaktır. Faaliyetteki en önemli toz emisyon kaynağı patlatma işlemi olmakla birlikte, patlatma sırasında diğer tüm işlemlere ara verildiğinden ve patlatmanın yaklaşık 10 sn gibi kısa bir sürede gerçekleşeceği düşünüldüğünde oluşacak toz kısa vadeli bir toz emisyonudur. Bu nedenle patlatma sırasında oluşacak toz emisyonu diğer üretim işlemlerinden ayrı olarak değerlendirilmiştir. 19

21 Patlatma sırasında meydana gelen tozun % 80 ini 10 mikrondan büyük partikül ler meydana getirecek ve bu miktar çökecektir. Geriye kalan kısmı (%20 si) havada asılı kalacak ve rüzgârın etkisiyle seyrelerek dağılacaktır. Çöken Toz Miktarı =16,24 kg x 0,80 = 12,992 kg/saat Havada Asılı Kalan Partikül Miktarı = 16,24 kg x 0,20 = 3,248 kg/saat dir. Patlatma sürekli bir işlem olmadığından her bir patlatmanın toz etkisinin 10 sn süreceği düşünülürse patlatma için toz dağılım hesabı yapılması sürekli emisyonları kullanan Gaussian formülasyonuna uygun olmamaktadır. Yürürlükte olan yönetmeliklerde de patlatma gibi anlık olayların yaratacağı emisyonların kıyaslanabileceği bir limit değer bulunmamaktadır. Patlatma sırasında oluşacak tozlanmayı azaltmak için patlatma öncesi ocak aynasının üstü ve aynanın önü tamamen sulanarak ince taneli partiküllerin birbirine yapışması sağlandığından meydana gelen toz miktarı kontrolsüz patlatmaya oranla yaklaşık % oranında azalacaktır. Bu sebeple toz oranını daha aza indirgemek için ocak aynasının üstünde ve önünde spreyleme yapılacaktır. Patlatma yapılacağı zaman ocak sahasında herhangi bir işlem yapılması mümkün değildir. Dolayısı ile patlatma yapılırken tüm faaliyetlere ara verileceğinden kalker üretiminde patlatma ile ilgili toz hesaplamaları üretimden ayrı değerlendirilmiştir. Kontrolsüz ÇalıĢma Bitkisel Toprağın Sıyrılarak Alınması Proje alanı m 2 ( 57,8 hektar ) olup sahada sıyrılacak bitkisel toprak 0,3 m kalınlığındadır. (Bitkisel toprağın yoğunluğu 2 ton/m 3 olarak alınmıştır.) m 2 x 0,3 m x 2 ton/m 3 = ton Bu değer 105 yıllık değer olup yılda sıyrılacak toprak miktarı: ton / 105 yıl = 3.302,9 ton/yıl olacaktır. 20

22 Yıllık sıyrılacak bitkisel toprak 3.302,9 ton/yıl dır. Aylık sıyrılacak bitkisel toprak 275,2 ton/yıl dır. Günlük sıyrılacak bitkisel toprak 11 ton/yıl dır. Saatlik sıyrılacak bitkisel toprak 1,4 ton/yıl dır. Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,4 ton/saat x 0,025 kg/ton = 0,035 kg/saat Bitkisel Toprağın Yüklenmesi Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,4 ton/saat x 0,010 kg/ton = 0,014 kg/ saat Bitkisel Toprağın Depolama Alanına Taşınması İşletme aşamasında 20 ton kapasiteli 1 adet kamyonun günlük 11 ton bitkisel toprağı ortalama 1 seferde depolama alanına sevk edecektir. Depolama alanına olan en uzak mesafe 800 m olup gidiş dönüş toplam m yol kullanılacaktır. Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x 1,12 kg/gün / 8 saat = 0,14 kg/saat Bitkisel Toprağın Boşaltılması Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,4 ton/saat x 0,010 kg/ton = 0,014 kg/ saat Bitkisel Toprağın Depolanması Bitkisel Toprak 0,03 ha ( 300 m 2 ) büyüklüğündeki stok alanında depolanacaktır. Tozuma Miktarı = Depolama Alanı x Toz Emisyonu Faktörü = 0,03 ha x 5,8 kg/ha.gün = 0,174 kg/gün / 8 saat = 0,02 kg/saat Bitkisel toprak sıyırma işleminden sonra alan üzerinde patlatma yapılacaktır. Patlatma yapılacağı zaman tüm işlemlere ara verileceğinden ve patlatma sonucu oluşacak 21

23 olan toz kısa vadeli toz olduğundan patlatma işlemi üretimden ayrı olarak değerlendirilmiş ve yukarıda hesaplanmıştır. İşletmede yıllık ton/yıl, Aylık ,3 ton/ay, Günlük 3.333,3 ton/gün ve Saatlik 416,6 ton/saat üretim yapılacaktır. Malzemenin Sökülmesi Sırasında Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 416,6 ton/saat x 0,025 kg/ton = 10,415 kg/sa Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 416,6 ton/saat x 0,010 kg/ton = 4,166 kg/sa Malzemenin Taşınması Sırasında İşletme aşamasında 20 ton kapasiteli 6 adet kamyonun günlük 3.333,3 ton malzemeyi ortalama 28 seferde sevk edeceklerdir. Konkasör tesisine olan en uzak mesafe 800 m olup gidiş dönüş toplam m yol kullanılacaktır. Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 28 x 1,6 x 6 x 0,7 = 188,16 kg/gün / 8 saat = 23,52 kg/saat Malzemenin Boşaltılması Sırasında Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 416,6 ton/saat x 0,010 kg/ton = 4,166 kg/saat Birincil Kırıcı Ünitesinden Geçmesi Sırasında Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü 22

24 = 416,6 ton/saat x 0,243 kg/ton = 101,23 kg/saat İkincil Kırıcı Ünitesinden Geçmesi Sırasında Birincil kırıcı ünitesinde çıkacak malzemenin % 5 i pasa olarak çıkacağından tesiste ikincil kırıcıda saatte 416,6 - ( 416,6 x 0,05 ) = 395,77 Ton malzeme kalacaktır. Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 395,77 ton/saat x 0,585 kg/ton = 231,53 kg/saat Malzemenin Depolanması Sırasında sunulacaktır. Kalker çıkarıldıktan sonra 500 m 2 büyüklüğündeki stok alanında satışa Tozuma Miktarı = Depolama Alanı x Toz Emisyonu Faktörü = 0,05 ha x 5,8 kg/ha.gün = 0,29 kg/gün / 8 saat = 0,04 kg/saat Pasanın Depolanması Sırasında Oluşacak olan pasa 500 m 2 büyüklüğündeki stok alanında muhafaza edilecektir. Tozuma Miktarı = Depolama Alanı x Toz Emisyonu Faktörü = 0,05 ha x 5,8 kg/ha.gün = 0,29 kg/gün / 8 saat = 0,04 kg/saat Toplam Kontrolsüz Toz Miktarı: 374,33 kg/saat Kontrollü ÇalıĢma Bitkisel Toprağın Sıyrılarak Alınması Proje alanı m 2 ( 57,8 hektar ) olup sahada sıyrılacak bitkisel toprak 0,3 m kalınlığındadır. (Bitkisel toprağın yoğunluğu 2 ton/m 3 olarak alınmıştır.) 23

25 m 2 x 0,3 m x 2 ton/m 3 = ton Bu değer 105 yıllık değer olup yılda sıyrılacak toprak miktarı: ton / 105 yıl = 3.302,9 ton/yıl olacaktır. Yıllık sıyrılacak bitkisel toprak 3.302,9 ton/yıl dır. Aylık sıyrılacak bitkisel toprak 275,2 ton/yıl dır. Günlük sıyrılacak bitkisel toprak 11 ton/yıl dır. Saatlik sıyrılacak bitkisel toprak 1,4 ton/yıl dır. Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,4 ton/saat x 0,0125 kg/ton = 0,02 kg/saat Bitkisel Toprağın Yüklenmesi Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,4 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,007 kg/ saat Bitkisel Toprağın Depolama Alanına Taşınması İşletme aşamasında 20 ton kapasiteli 1 adet kamyonun günlük 11 ton bitkisel toprağı ortalama 1 seferde depolama alanına sevk edecektir. Depolama alanına olan en uzak mesafe 800 m olup gidiş dönüş toplam m yol kullanılacaktır. Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 1 x 1,6 x 1 x 0,35 = 0,56 kg/gün / 8 saat = 0,07 kg/saat Bitkisel Toprağın Boşaltılması Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,4 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,007 kg/ saat Bitkisel Toprağın Depolanması Bitkisel Toprak 0,03 ha ( 300 m 2 ) büyüklüğündeki stok alanında depolanacaktır. Tozuma Miktarı = Depolama Alanı x Toz Emisyonu Faktörü 24

26 = 0,03 ha x 2,9 kg/ha.gün = 0,087 kg/gün / 8 saat = 0,01 kg/saat Malzemenin Sökülmesi Sırasında İşletmede Yıllık ton/yıl, Aylık ,3 ton/ay, Günlük 3.333,3 ton/gün ve Saatlik 416,6 ton/saat üretim yapılacaktır. Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 416,6 ton/saat x 0,0125 kg/ton = 5,2 kg/sa Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 416,6 ton/saat x 0,005 kg/ton = 2,08 kg/sa Malzemenin Taşınması Sırasında İşletme aşamasında 20 ton kapasiteli 6 adet kamyonun günlük 3.333,3 ton malzemeyi ortalama 28 seferde sevk edeceklerdir. Konkasör tesisine olan en uzak mesafe 800 m olup gidiş dönüş toplam m yol kullanılacaktır. Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 28 x 1,6 x 6 x 0,35 = 94,08 kg/gün / 8 saat = 11,76 kg/saat Malzemenin Boşaltılması Sırasında Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 416,6 ton/saat x 0,005 kg/ton = 2,08 kg/saat Birincil Kırıcı Ünitesinden Geçmesi Sırasında Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü 25

27 = 416,6 ton/saat x 0,0243 kg/ton = 10,12 kg/saat İkincil Kırıcı Ünitesinden Geçmesi Sırasında Birincil kırıcı ünitesinde çıkacak malzemenin % 5 i pasa olarak çıkacağından tesiste ikincil kırıcıda saatte 416,6 - ( 416,6 x 0,05 ) = 395,77 Ton malzeme kalacaktır. Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 395,77 ton/saat x 0,0585 kg/ton = 23,15 kg/saat Malzemenin Depolanması Sırasında sunulacaktır. Kalker çıkarıldıktan sonra 500 m 2 büyüklüğündeki stok alanında satışa Tozuma Miktarı = Depolama Alanı x Toz Emisyonu Faktörü = 0,05 ha x 2,9 kg/ha.gün = 0,145 kg/gün / 8 saat = 0,02 kg/saat Pasanın Depolanması Sırasında Oluşacak olan pasa 500 m 2 büyüklüğündeki stok alanında muhafaza edilecektir. Tozuma Miktarı = Depolama Alanı x Toz Emisyonu Faktörü = 0,05 ha x 2,9 kg/ha.gün = 0,145 kg/gün / 8 saat = 0,02 kg/saat Toplam Kontrollü Toz Miktarı : 54,467 kg/saat Kalker ocağı ve konkasör tesisinin işletilmesi sırasında sürekli olarak ortaya çıkabilecek olan toplam toz miktarı: 26

28 Tablo 5. Kontrollü ve Kontrolsüz Toz Emisyon Değerleri Emisyon Kaynağı Adı Kontrolsüz Toz (kg/saat) Kontrollü Patlatma 16,24 kg/saat --- Üretim 374,33 kg/saat 54,467 kg/saat Sınır Değerler 1,0 (1) Tesiste toz oluşumunu önlemek amacıyla toz kaynağı olan bunker, kırıcılar, elekler, bantlar kapalı ortam içerisine alınacak, kapalı ortam içerisine alınan ünitelerde torbalı filtre kullanılarak toz indirgeme sistemi kurulacaktır. Kalker çıkarımından ve çıkarılan kalkerin nakliyesi, boşaltılması ve depolanması esnasında toz oluşacaktır. Ancak sık sık yapılacak sulama ve alınacak önlemlerle toz oluşumu en aza indirilerek hava kirliliğinin önüne geçilecektir. Toplam toz miktarı hem kontrollü hem kontrolsüz durumda Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde verilen 1 kg/saat sınır değerinin oldukça üzerinde kalmaktadır. Dolayısı ile Toz Modellemesi yapılarak ÇED Raporunda verilecektir. Egzoz Emisyonları: Proje alanında üretim faaliyetleri sırasında çalışacak iş makineleri ve araçlar yakıt olarak motorin kullanacaktır. İş makinelerinin günlük yakıt sarfiyatları aşağıdaki formül yardımı ile hesaplanmış ve tablo halinde sunulmuştur. Yakıt Sarfiyatı = Motor Gücü (Hp) x 0,18 (lt/hp) Tablo 6. İş Makinelerinin Yakıt Sarfiyatları Makine Adedi Motor Gücü Yakıt Sarfiyatı Wagon-Drill HP 21,6 lt/gün Paletli Yükleyici HP 27 lt/gün Lastik Tekerlekli Yükleyici HP 54 lt/gün Kırıcılı Ekskavatör HP 135 lt/gün Kamyon HP 162 lt/gün Kompresör HP 21,6 lt/gün Arazöz HP 54 lt/gün Binek Araç HP 18 lt/gün Toplam ,2 lt/gün 27

29 Faaliyet alanında çalışacak iş makineleri için gerekli olacak motorin miktarı 493,2 lt/gün ve 30,8 lt/saat olacaktır Motorinin yoğunluğu 0,8654 kg/lt dir. Yakıt Sarfiyatı = 30,8 lt/saat x 0,8654 kg/lt = 26,7 kg/saat = 0,0267 t/saat Sahada iş makinelerin çalışması sonucu emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. Araçlardan oluşacak kirlenmenin birim değerleri aşağıda verilmiştir. Kirletici Diesel (kg/t) Karbonmonoksit 9,7 Hidrokarbonlar 29,0 Azot Oksitler 36,0 Kükürt Oksitler 6,5 verilmiştir. Buna göre iş makinelerinden kaynaklanması beklenen kirletici miktarları aşağıda Sınır Değer Karbonmonoksit : 0,0267 t/saat x 9,7 kg/t= 0,26 kg/saat 50 kg/saat Hidrokarbonlar : 0,0267 t/saat x 29,0 kg/t = 0,77 kg/saat Azot Oksitler : 0,0267 t/saat x 36,0 kg/t = 0,96 kg/saat 4 kg/saat Kükürt Oksitler : 0,0267 t/saat x 6,5 kg/t = 0,17 kg/saat 6 kg/saat Bulunan değerler, Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1de belirtilen sınır değerinin altında olduğundan hava kirlenmesine katkı değeri ve toplam kirlenme değerinin hesaplanmasına gerek olmadığı sonucuna varılmıştır. Faaliyet kapsamında kullanılacak taşıtların, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen periyotta ve öngörülen tarihlerden önce egzoz gazı emisyon ölçümleri yaptırılacak ve uygun ölçüm sonucunu belgeleyen geçerli egzoz gazı emisyon ölçüm pulunun yapıştırıldığı motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı taşıtlarda bulundurulacaktır. Egzoz gazı emisyon ölçüm 28

30 işlemi sonucu Yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen sınır değerlere uygun çıkmayan taşıtların gerekli bakımı yaptırılacaktır. Araçlardan kaynaklanacak egzoz emisyonları ile ilgili olarak; araçların düzenli bakımları yaptırılacak, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre araçların egzoz emisyon muayeneleri aksatılmayacaktır. Toprak Kirliliği Kalkerin çıkarılacağı alan üzerinde orman ağaçları ve bitkisel toprak bulunmaktadır. Ağaçlar Orman Bölge Müdürlüğü tarafından kesilerek alınacak, bitkisel toprak ise sıyrılarak daha sonra çevre düzenlemesinde kullanılmak üzere bitkisel toprak stok alanı içerisinde depolanacaktır. İşletmeden kaynaklanacak atıkların toprak kirliliğine neden olmaması için faaliyet süresince çıkacak atıkların bertarafı ile ilgili yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uyularak tüm önlemler alınacaktır. Üretim sırasında kullanılacak araçların bakım-onarımı, yağ ve filtre değişimi şantiye yerinde yapılacak olup, bu faaliyetler sonucu oluşacak atık yağlar, tarih ve sayılı resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak sızdırmasız tanklarda depolanarak lisanslı taşıyıcılar vasıtasıyla lisanslı bertaraf tesislerine intikali sağlanacaktır. Tesiste toprak kirliliğinin oluşmaması için tarih ve sayılı Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Gürültü Proje kapsamında, iş makinelerinin ve konkasör tesisinin çalışması ve malzemeyi sökmek amacıyla yapılacak olan patlatmalar sırasında gürültü meydana gelecektir. Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde olacaktır. Kullanılacak ekipmanlar ve gürültü seviyeleri; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Açık Alanda Kullanılan 29

31 Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmeliğin 5. maddesinde verilen ses güç seviyelerine göre aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Tablo 7. Ses Gücü Düzeyleri Teçhizatın Tipi Tekerlekli Dozerler, Tekerlekli Yükleyiciler, Tekerlekli Kazıcı- Yükleyiciler, Damperli Kamyonlar, Greyderler, Yükleyici Tipli Toprak Doldurma Sıkıştırıcılar, Hareketli Vinçler Kazıcılar, Yapı (Konstrüksiyon) Vinçleri Kompresörler Net kurulu güç P (kw) Uygulama kütlesi m (kg) Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi ten dan itibaren itibaren P P> log P log P P P > log P log P P P > log P log P Sahada kullanılacak ekipmanların oluşturacağı gürültü düzeyleri, ekipmanların motor güçleri ile ilgili olup, ekipmanların ses düzeylerinin hesaplanabilmesi için yukarıdaki tabloda verilen formüller kullanılmış ve gürültü düzeyleri hesaplanmıştır. Tablo 8. Motor Gücü ve Ses Gücü Düzeyi Ekipman Adet Motor gücü kw L W L wt Wagon Drill Yükleyici Kırıcılı Ekskavatör Kamyon Kompresör Arazöz Binek Araç Konkasör Tesisi ( 2 Kırıcı, 1 Elek ) Ses Gücü Seviyelerinin Hesaplanması Wagon Drill; P = 90 KW > 55 olduğundan; Lw = log 90 = 103 dba Yükleyici; P = 112 KW > 55 olduğundan; Lw = log 112 = 105 dba 30

32 Kırıcılı Ekskavatör ; P = 187 KW > 55 olduğundan; Lw = log 187 = 107 dba Kamyon; P = 112 KW > 55 olduğundan; Lw = log 112 = 105 dba Kompresör; P = 90 KW > 15 Lw = log 90 = 99 dba Arazöz; P = 112 KW > 55 olduğundan; Lw = log 112 = 105 dba Binek Araç; P = 112 KW > 55 olduğundan; Lw = log 112 = 105 dba Konkasör Tesisi P = 500 KW > 55 Lw = log 500 = 111 dba Gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımı aşağıda verilmiştir. Bu amaçla her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir. L w 10 log( n i 1 10 Lw /10 t ) Lw /10 10 L w (i) 10 log ( ) 4 31

33 Tablo 9. Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Ekipman L wt Oktav bantları Wagon Drill Yükleyici Kırıcılı Ekskavatör Kamyon Kompresör Arazöz Binek Araç Konkasör Tesisi ( 2 Kırıcı, 1 Elek ) Not: Her bir ekipman İçin toplam ses gücü düzeyinin 4 oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir. Gürültü kaynaklarının bir noktada çalışacağı kabulü toplam ses gücü düzeylerinin 4 oktav bandındaki ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar aşağıda verilmiştir. L pi L wi 10log( Q / 4 r 2 ) L pi = her bir kaynağın r mesafede oluşturacağı ses basıcı düzeyi L wi = kaynağın ses gücü düzeyi Q = Yönelme Katsayısı (1) r = x mesafedeki yarıçap (m) 2 Wagon Drill : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 45 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 31 dba x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 25 dba Tablo 10. Wagon Drill in Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Wagon Drill Yükleyici : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 53 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 39 dba 32

34 x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 33 dba Tablo 11. Yükleyici nin Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Yükleyici Kırıcılı Ekskavatör : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 55 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 41 dba x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 35 dba Tablo 12. Kırıcılı Ekskavatör ün Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Kırıcılı Ekskavatör Kamyon : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 56 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 42 dba x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 36 dba Tablo 13. Kamyon un Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Kamyon Kompresör : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 42 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 28 dba x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 22 dba 33

35 Tablo 14. Kompresör ün Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Kompresör Arazöz : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 51 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 37 dba x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 31 dba Tablo 15. Arazöz ün Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Arazöz Binek Araç : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 48 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 34 dba x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 28 dba Tablo 16. Binek Araç In Mesafeye Göre Ses Basınç Düzeyini Oktav Bantları Üzerine Dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Binek Araç Konkasör Tesisi : L L 10log( Q / 4 r ) pi wi x = 100 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 54 dba x = 500 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 40 dba x = 1000 m : ( L pi ) = log [ 1/(4 x 3,14 x )] = 34 dba Tablo 17. Konkasör Tesisi nin mesafeye göre ses basınç düzeyini oktav bantları üzerine dağılımı Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Konkasör Tesisi

36 Tüm kaynakların açık havada çalışmasından dolayı, hava moleküllerinin sesin iletilmesi sırasında ses enerjisinin bir kısmı yutulmaktadır. Bu da ses basıncı düzeyinde belirgin bir azalmaya yol açmaktadır. Her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup bağıl nem (Q) % 62 alınmıştır. Hesaplanan atmosferik yutuş değerleri aşağıda verilmiştir. Atmosferik yutuş A atm =7.4 x 10-8 x(f 2 x r / Q) Tablo 18. Frekans-Mesafe İlişkisine Göre Atmosferik Yutuşun Bulunması Frekans (Hz) Mesafe (m) Atmosferik YutuĢ (dba) , , , ,10 Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar aşağıda verilmiştir. L (nihai) =L pi Aatm Tablo 19. Mesafeye Göre Net Ses Basınç Düzeyi Gürültü Kaynağı Mesafe ( m ) Oktav bantları (Hz) Wagon Drill Yükleyici = 44, = 30, = 24, = 52, = 44, = 30, ,19= 23, = 52, = 44, = 28, ,77= 20, = 52, = 43, = 21, ,10= 5, = 51,09 35

37 Kırıcılı Ekskavatör Kamyon Kompresör Arazöz Binek Araç Konkasör Tesisi = 38, = 32, = = 40, = 34, = 55, = 41, = 35, = 41, = 27, = 21, = 50, = 36, = 30, = 47, = 33, = 27, = = = 33, = 38, ,19= 31, = = 40, ,19= 33, = 55, = 41, ,19= 34, = 41, = 27, ,19= 20, = 50, = 36, ,19= 29, = 47, = 33, ,19= 26, = = ,19= 32, = 36, ,77= 28, = = 38, ,77= 30, = 55, = 39, ,77= 31, = 41, = 25, ,77= 17, = 50, = 34, ,77= 26, = 47, = 31, ,77= 23, = = ,77= 29, = 29, ,10= 13, = = 31, ,10= 15, = 54, = 32, ,10= 16, = 40, = 18, ,10= 2, = 49, = 27, ,10= 11, = 46, = 24, ,10= 8, = = ,10= 14,9 Tablo 20. Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri Merkez frekans(hz) Düzeltme faktörü 500-3, , L pt 10 log( n i 1 10 Lpi /10 ) Ses basınç düzeylerinin toplamı; Tablo 21. Düzeltme Faktörüne Göre Net Ses Basınç Düzeyi Gürültü Kaynağı Wagon Drill Mesafe ( m ) 100 Oktav bantları (Hz) Toplam 44,97-3,2= 44,88+0= 44,52+1,2= 43, ,77 44,88 45,72 44, ,85-3,2= 30,28+0= 28,61+1,2= 21,45+1= 34 36

38 Yükleyici Kırıcılı Ekskavatör Kamyon Kompresör Arazöz Binek Araç Konkasör Tesisi 27,65 30,28 29,81 22, ,7-3,2= 23,81+0= 20,23+1,2= 5,9+1= 21,5 23,81 21,43 6, ,97-3,2= 52,88+0= 52,52+1,2= 51,09+1= 49,77 52,88 53,72 52, ,85-3,2= 38,28+0= 36,61+1,2= 29,45+1= 35,65 38,28 37,81 30, ,7-3,2= 31,81+0= 28,23+1,2= 13,9+1= 29,5 31,81 29,43 14, ,97-3,2= 54,88+0= 54,52+1,2= 53,09+1= 51,77 54,88 55,72 54, ,85-3,2= 40,28+0= 38,61+1,2= 31,45+1= 37,65 40,28 39,81 32, ,7-3,2= 33,81+0= 30,23+1,2= 15,9+1= 31,5 33,81 31,43 16, ,97-3,2= 55,88+0= 55,52+1,2= 54,09+1= 52,77 55,88 56,72 55, ,85-3,2= 41,28+0= 39,61+1,2= 32,45+1= 38,65 41,28 40,81 33, ,7-3,2= 34,81+0= 31,23+1,2= 16,9+1= 32,5 34,81 32,43 17, ,97-3,2= 41,88+0= 41,52+1,2= 40,09+1= 38,77 41,88 42,72 41, ,85-3,2= 27,28+0= 25,61+1,2= 18,45+1= 24,65 27,28 26,81 19, ,7-3,2= 20,81+0= 17,23+1,2= 2,9+1= 18,5 20,81 18,43 3, ,97-3,2= 50,88+0= 50,52+1,2= 49,09+1= 47,77 50,88 51,72 50, ,85-3,2= 36,28+0= 34,61+1,2= 27,45+1= 33,65 36,28 35,81 28, ,7-3,2= 29,81+0= 26,23+1,2= 11,9+1= 27,5 29,81 27,43 12, ,97-3,2= 47,88+0= 47,52+1,2= 46,09+1= 44,77 47,88 48,72 47, ,85-3,2= 33,28+0= 31,61+1,2= 24,45+1= 30,65 33,28 32,81 25, ,7-3,2= 26,81+0= 23,23+1,2= 8,9+1= 24,5 26,81 24,43 9, ,2= = ,2= = 50, ,72 53, ,82-3,2= 39,28+0= 37,1+1,2= 28,5+1= 36,62 39,28 38,3 29, ,7-3,2= 32,81+0= 29,23+1,2= 14,9+1= 30,5 32,81 30,43 15, Tüm gürültü kaynaklarının aynı anda çalıştığını varsayarsak eşdeğer gürültü değerleri aşağıdaki gibi olur. Tablo 22. Faaliyet Alanında Kullanılacak Tüm Gürültü Kaynaklarının Net Ses Basınç Düzeyi Mesafe (m) L T(dBA)

39 LT(dBA) ġekil 3. Mesafelere Göre Ses Gücü Düzeyi Grafiği Proje alanına en yakın yerleşim birimi m mesafedeki Ceritler Köyüne bağlı evler olup iş makinelerinden kaynaklanacak gürültü m de 43 dba olacağından hissedilmeyecektir. Hesaplanan değer Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde belirlenen sınır değerlerin altında kalmaktadır. Bu sebeple köyde yaşayan insanlara rahatsızlık verilmesi beklenmemektedir. TitreĢim Patlatma Esnasında Meydana Gelecek Vibrasyon Seviyesi 1 seferde yapılacak olan patlatmalarda toplam 100 delik milisaniye gecikmeli olarak birer birer birbirine bağlanarak patlatılacaktır. Bu durumda birim zamanda devreye giren patlayıcı miktarı; 40 kg + 0,5 kg = 40,5 kg olarak hesaplanmıştır. Bir patlatmada toplam; 40,5 kg patlayıcı madde kullanılacaktır. Patlatma sonucu oluşan şok dalgaları havada ve ateşlenen kaya birimi içinde belirli bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım atım yerinden uzaklaştıkça sönme eğilimi göstermektedir. Şok dalgalarının çevrede bulunan hassas noktalara (bina, köprü, tarihi binalar, mağara vb.) hasar verebileceği mesafe aşağıda açıklanan bağıntılar yardımıyla hesaplanabilmektedir. Bağıntılarda değişken olarak anlık şarj (bir gecikme süresinde ateşlenen patlayıcı miktarı) atım yeri ile çevre birimleri arasındaki mesafe ve kayaç türlerine ait katsayılar bulunmaktadır. 38

40 İşletme sırasında patlatmadan kaynaklanacak olan vibrasyonun oluşacağı kaynak, patlatma yapılacak olan ocak içerisinde olacaktır. Bunu işletme alanının ortası olarak düşünebiliriz. Hava ġoku; Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır. (CALZIA, 1969) Şiddetli etki zonu = D<5 W = D<29,79 Orta şiddette etki zonu = 5 W<D<10 W = 29,79<D<59,58 Hafif şiddette etki zonu = 10 W<D<15 W = 59,58<D<89,37 D = Etkili zon aralığı (m) W = Bir gecikme aralığında atılan dinamit miktarı = Anlık şarj (kg) Hava şoku hesaplamaları ocak alanında yapılacak maksimum anlık şarj dikkate alınarak yapılmıştır. Patlatmalarda kullanılacak maksimum anlık şarj = 40,5 kg (1 patlatmada kullanılan patlayıcı miktarı) Şiddetli etki zonu : 0 29,79 m Orta şiddette etki zonu : 29,79 59,58 m Hafif şiddette etki zonu : 59,58 89,37 m Patlatmayla oluşturulan titreşimim çevre yapılara etkisi Devine bağıntısı (Devine etal, 1966) ile tespit edilmektedir. Devine Bağıntısı v = Kayaç içinde yayılan titreşim hızı (inç/sn) k= Kayaç türüne bağlı katsayı (26-260) D= Patlatma noktası ile çevre yerleşim birimleri arasındaki etkili mesafe (feet) W= Bir gecikme aralığındaki patlayıcı miktarı (libre) (1 feet = m,1 libre = kg,1 inç = 25.4 mm) K katsayısı kayacın titreşimi iletme kapasitesi olarak alınmaktadır. Patlatma kaynağı ile hassas nokta arasındaki birimlerin değişkenliği, kırık, fay, çatlak gibi süreksizliklerin yoğunluğu k katsayısını etkilemektedir. Homojen birimlerde katsayı

41 sayısına yaklaşırken, tektonik etkilerin yoğunluğu ve geçilen her farklı birim katsayıyı 26 sayısına yaklaştırmaktadır. Hesaplamalarda K katsayısı en kötü koşullar göz önünde bulundurularak 260 olarak alınmıştır. Tablo 23. Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 40,5 kg / 0,4536 kg = 89,3 libre) K D W V o (mm/sn) (sabit) (metre) D (feet) (kg) V (inch/sn) V(mm/sn) 1/2XV 1/5XV ,00 40,5 0,892 22,657 11,329 4, ,00 40,5 0,068 1,727 0,864 0, ,00 40,5 0,022 0,559 0,279 0,112 Buradaki hesaplamalarda V o değeri alınırken V o değere 1/2XV ile 1/5XV aralığında alınmaktadır. Hesaplamaların daha hassas olması için V o değeri 1/2XV olarak alınmış ve konu ile ilgili yasa ve yönetmeliklerle karşılaştırılmıştır. Kalker Ocağı olarak işletilmesi planlanan alan, en yakın konuta m. uzaklıkta yer almaktadır. Patlatma sonrası oluşacak vibrasyon değeri m de 0,279 mm/sn değerindedir. Bu da gösteriyor ki Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Ek 7, Tablo 6. da belirtilen değerlerin altında çıkmaktadır. Tablo 24. Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri TitreĢim Frekansı (Hz) Ġzin Verilen En Yüksek TitreĢim Hızı (Tepe Değeri-mm/s) (1 Hz- 4 Hz arasında 5 mm/s den 19 mm/s ye; 10 Hz- 30 Hz arasında 19 mm/s den 50 mm/s ye,logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak yükselmektedir) Çizelgede; V = mm/sn mesafeye göre değişen titreşim hızı V 0 = Bina temelindeki titreşim hızı Kayaç içi titreşim hızının (V) 1/2-1/5 i V0 değeri olarak kabul edilmektedir (Forssbland, 1981). Tablo 25. Bina temeli titreşim hızı (Vo) değerlerine bağlı olarak patlatma nedeniyle hasar görebilecek bina türleri (Forssbland, 1981) Bina Türü Vo (mm/sn) a- Yıkılmaya Yüz Tutmuş Çok Eski Tarihi Binalar 2 b- Sıvalı Biriket, Kerpiç, Yığma Tuğla Evler 5 c- Betonarme Binalar 10 d- Fabrika Gibi Çok Sağlam Yapıda Endüstriyel Binalar

42 Yöre yerleşim yerlerindeki en hassas yapının çizelge 2 b tipi binalar olduğu kabul edilirse Vo hızının 5 mm/sn nin üzerine çıkmaması gerekmektedir. Tablo 23 incelendiğinde 40,5 kg lık şarjın etkisi ile oluşan titreşim hızı patlatma noktasından itibaren yaklaşık m de 5 mm/sn nin altına inmektedir. Bu durumda maksimum anlık şarj (40,5 kg) ile yapılan patlatmalar sonucu oluşan vibrasyonun Tablo 39. b tipi binalarda olumsuz etkisinin olmayacağı ortaya çıkmaktadır. Binalardaki Hasarların TitreĢim Genliği Yönünden Ġncelenmesi Patlatma sonucu oluşan titreşimlerin genliği aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır (Armac Printing Company). A = Patlatma sonucu oluşan titreşimlerin azami genliği (mm) W= Bir gecikme aralığında ateşlenen patlayıcı miktarı (kg) D = Patlatma kaynağı ile çevre yerleşim birimleri arasındaki etkili mesafe (m) K = Kayaç türüne bağlı katsayısı Tablo 26. Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak değişim gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri (Armac Printing Company). K Katsayısı Patlatma Yapılan Birim Temel Altı Kayaç Türü Minimum Maksimum Kaya Kaya 0,57 1,15 Kaya Kil (Toprak) 1,15 2,30 Kil (Toprak) Kaya 1,15 2,30 Kil (Toprak) Kil (Toprak) 2,30 3,40 Genlik değerinin 0,05 mm nin altında olması durumunda binalarda hasar olmadığı bilindiğinden (Armac printing Company) maksimum patlayıcı miktarı (40,5 kg) ile yapılan atımlarda etki mesafesi; D=K W/A = 1,15 40,5/0.05 = 146 m bulunur. D=146 m Bulunan bu rakam (146 m) tasarımı yapılan patlatma programının uygulanacağı yere güven içinde yaklaşabilecek minimum uzaklığı göstermektedir. Bu uzaklık başta 41

43 insan olmak üzere canlıların patlatma sırasında yaklaşabilecekleri minimum güvenli mesafedir. Yani başka bir deyişle patlatmanın yapıldığı noktaya, bu mesafeden daha yakın (146 m) yaklaşılmamalı ve aynı zamanda da çevrede bulunan yerleşim birimleri ve sanat yapılarının (yol, köprü, baraj, baraj göletti, sulama kanalı v.b.) bu mesafeden daha uzak bir noktada bulunması gerekmektedir. konuttur. Faaliyet sahasına en yakın yapı m mesafedeki Ceritler Köyüne bağlı Hesaplara göre patlatma sonucu oluşacak vibrasyon etki mesafesinde herhangi bir hassas nokta (bina, köprü, tarihi binalar, mağara vb.) bulunmamaktadır. Patlatma esnasında her türlü çevre emniyeti alınacak, tüm saha çevresine gerekli ikaz levhaları asılacak ve patlatma yapılmadan önce siren ile uyarı yapılacaktır. İşletmede tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkındaki Tüzük hükümlerine uyulacaktır. Patlayıcı madde kullanımı Tekel dışı bırakılan patlayıcı maddelerle av malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, satışı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esaslarına ilişkin 29 Eylül 1987 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 87/12028 karar sayılı tüzüğe uygun olarak yapılacaktır. Ayrıca Dinamit atılmasında gecikmeli kapsül kullanılacaktır. Patlatma yapılmadan önce, yöre halkı jandarma kontrolünde bir gün önceden uyarılacaktır. Patlatma işlemleri jandarma kontrolünde yapılacak olup, patlatma sırasında ocak içi ve yakın çevresi güvenlik kordonu altına alınacaktır. IĢık, Isı, Radyasyon ve Benzeri Proje kapsamında Işık, Isı, Radyasyon ve Benzeri oluşumu açığa çıkaracak bir faaliyette bulunulmayacaktır. 42

44 Ömrünü TamamlamıĢ Lastikler Faaliyette kullanılacak kamyonların ve iş makinelerinin lastik değişimleri proje alanında gerçekleştirilmeyecektir. Bundan dolayı, sahada ömrünü tamamlamış lastiklerin depolanması ve bertarafı söz konusu değildir. Bu işlemlerin zaruri olarak sahada yapılması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Atık Pil ve Akümülatörler Atık akü ve pillerin lisanslı firmalar tarafından toplanmaları sağlanacaktır Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ve Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış aynı yönetmeliğin değişiklik yapılmasına dair yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tıbbi Atıklar Üretim faaliyetleri sırasında revir kurulmayacaktır. İşletme sırasında küçük çaplı kazaların meydana gelmesi durumunda ilk müdahalenin ardından en yakın sağlık ocağı veya hastaneye sevki yapılacaktır. Bu nedenle tıbbi atık oluşmayacaktır. Yangın Faaliyet alanında yangın riskine karşı söndürme cihazları bulundurulacaktır. İşletmede olası kaza durumunda en yakın sağlık kuruluşuna haber verilecek ve sahada ilk yardım dolabı bulundurulacaktır. Gerekli yerlere uyarı ve ikaz levhaları asılacaktır. I.IV. Yatırımcı Tarafından AraĢtırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin SeçiliĢ Nedenlerinin Belirtilmesi Proje işletmeciliğidir. Proje yeri olarak Adana İli, Aladağ İlçesi, Ceritler Köyü seçilmiştir. Madencilikte, formasyonun oluşum koşullarına bağlı olarak alternatif söz konusu olmamaktadır. Kalker, doğal bir süreç sonucu yeryüzünün bazı yerlerinde oluşmaktadır. Bu yüzden madencilik faaliyetleri yer alternatifi olmayan faaliyetlerdir. Ancak alınan önlemler ve kullanılan teknoloji konusunda 43

45 alternatifler oluşturulması mümkündür. Kalker üretimi esnasında kullanılacak yöntemler ve ekipmanlar günün teknolojisine uygun olarak seçilecektir. Sonuç olarak, bu proje ve yer için farklı bir alternatif düşünülmemiştir. Üretim, ancak mevcut şartlar göz önüne alınarak, bu şartların gerek teknik, gerekse ekonomik yönleri dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Bu faaliyetin birçok sektöre dolaylı ya da direk olumlu etkisi vardır. Öncelikli olarak bu faaliyette 12 kişi çalışacaktır. Her bir kişinin yaklaşık 4 kişilik aileden oluştuğu kabul edilirse 48 kişi bu faaliyetten direk olarak faydalanacaktır. Üstelik bu faaliyette çalıştırılması düşünülen kişiler, faaliyet alanına yakın köylerden alınacaktır. Yaptığımız çalışmalarda, yöre halkının büyük bir bölümünün işsiz olduğu özellikle gençlerin iş taleplerinin olduğu gözlenmiştir. Bu faaliyet, yakın civardaki köylerin işsizlik sorununa bir nebze de olsa çözüm olacaktır. Ayrıca üretim öncesinde kullanılacak olan ekipmanların alımı daha birçok hazırlık için yapılacak giderler, yine üretim sırasında, işçilerin gıda ve giyim giderleri, yakıt giderleri, genel ve beklenmeyen giderler, Adana ilinde az da olsa ekonomiyi canlandıracaktır. Faaliyet alanında üretilecek olan kalker inşaat sektörünün hammaddesi olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla bu sektöre yönelik yine ekonomik anlamda bir katkı sağlayacaktır. Rapora konu olan Kalker ocağı için en uygun yöntem olarak açık ocak işletme yöntemi seçilmiştir. Bu yöntemin uygulanmasında üretim kayıpları en az düzeyde tutulurken, doğal bir kaynak olan kalker ülkemiz ekonomisine sunulmuş olacaktır. İşletme yönteminin seçilmesinde topografya, cevherin jeolojik konumu yanı sıra etken olan diğer hususlar, ekonomik yeterlilik, ekonomik oranda işletmecilik kapasiteye ulaşabilme ve iş güvenliği sağlayabilmektedir. BÖLÜM II. PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU Bilgiler II.I. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Proje alanı Adana İlinin 54 km kuzeyinde, Aladağ İlçesinin 5 km güneyinde, Ceritler Köyünün 1,65 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Proje sahasına en yakın konut ise 1 km güneybatısında bulunan konut olup bu konut Ceritler Köyüne bağlı konuttur. 44

46 Proje alanı 1/ lik topoğrafik haritanın N34b2 paftasında kalmaktadır. Tablo 27. Ruhsatlı Alan Koordinatları N. No Y X Toplam 92,99 Hektar Tablo 28. ÇED İzin Alanı Koordinatları N. No Y X : Toplam 57,8 Hektar Tablo 29. Konkasör Tesisi Koordinatları N. No Y X Toplam 750 m 2 Tablo 30. Ürün Stok Alanı Koordinatları N. No Y X Toplam 500 m 2 45

47 Tablo 31. Pasa Stok Alanı Koordinatları N. No Y X Toplam 500 m 2 Tablo 32. Bitkisel Toprak Stok Alanı Koordinatları N. No Y X Toplam 300 m 2 Tablo 33. İdari Bina Koordinatları N. No Y X Toplam 25 m 2 Tablo 34. Fosseptik Koordinatları N. No Y X Toplam 6 m 2 Adana İli Türkiye nin Güneyinde Kuzey enlemleri ile Doğu boylamları arasında, Akdeniz Bölgesinin Doğusunda yer alır. Komsu illere uzaklıklar: Niğde 205 km. Kayseri 332 km. Kahramanmaraş 187 km. Gaziantep 207 km. Hatay 190 km. Osmaniye 90 km. dir. 46

48 ġekil 4. Proje Yeri 47