FEN EĞĠTĠMĠNDE 2000 YILI VE SONRASINDA YAPILMIġ, YAġ ÖĞRENCĠLERĠYLE ÇALIġILAN DOKTORA TEZ ÇALIġMALARININ ĠNCELENMESĠ

Transkript

1 FEN EĞĠTĠMĠNDE 2000 YILI VE SONRASINDA YAPILMIġ, YAġ ÖĞRENCĠLERĠYLE ÇALIġILAN DOKTORA TEZ ÇALIġMALARININ ĠNCELENMESĠ Merve SÖZEN 1 Mualla BOLAT 2 1 Ordu Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü, Bayadı Ġlköğretim Okulu 2 Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi Bölümü Özet: Son yıllarda fen eğitiminde yapılan çalışmaların sayısının arttığı görülmektedir. Bu çalışmada fen eğitiminde çalışma yapacak araştırmacılara yol göstermek amacıyla yılları arasında yaş arası öğrencileriyle çalışılmış doktora tez çalışmalarını belirlenen kriterlere göre incelemek amaçlanmıştır. Literatür taraması sonucunda 24 yurtiçi ve 80 yurtdışı doktora tezine ulaşılmış ve bu tezler metadoloji, yıllar ve araştırma konuları kategorilerine göre incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma tekniklerinden doküman inceleme tekniği kullanılmış ve veri analizinde betimsel analizden yararlanılmıştır. Çalışmanın metodoloji kategorisinde örneklem, cinsiyet, verilerin elde ediliş şekli, nicel araştırma desenleri, nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçları, nitel araştırmalarda kullanılan veri toplama yöntemleri, nitel analiz teknikleri ; araştırma konuları kategorisinde fizik, kimya, biyoloji ve diğer alanlarda yapılan çalışmalar bulunmaktadır. Yıllar kategorisinde ise sadece çalışmaların yapıldığı yıllar ele alınmıştır. Tezlerde incelenen kategorilerin değerlendirilmesi amacı ile yüzde ve frekanslar kullanılmış ve bunlar grafiklerle gösterilmiştir. Çalışma sonucunda yurtdışı ve yurtiçi doktora tezlerinin yüzde olarak çoğunu nitel ve nicel verilerin birlikte kullanıldığı görülmektedir. Nicel araştırmalarda en çok tercih edilen deneysel araştırma deseni olurken, nitel çalışmalarda ise görüşme tekniği verileri elde etmek için en sık kullanılan araçlardan olmuştur. Genel olarak yapılan çalışmalarda örneklemin öğrenci arasında olduğu görülmektedir. Fen eğitimindeki tezlerin 2007 yılı ve sonrasında sayı olarak arttığı da alınan diğer sonuçlardandır. İncelenen tezlerde fizik ve biyoloji alanlarına ağırlık verildiği görülmüştür. Bunların yanı sıra multidisipliner alanlardan olan astronomi ve çevre konularıyla da çalışılmış tezler mevcuttur. Anahtar kelimeler: Doktora Tez Çalışmaları, Fen Eğitimi, Doküman İnceleme, Betimsel Analizi 1.GĠRĠġ:Bilim bir düşünce yöntemidir ve düzenli, güvenilir bilgiler elde eder (Kaptan, 1998). Bilim öyle bir disiplindir ki, doğayı açıklamak ve tahmin etmek için mantıksal nedenleri ve deneysel yöntemleri kullanmaktadır.bilgi elde edilirken ise bilimsel yöntem kullanır (Arıkan, 1995). Bilimsel yöntem zihinsel bir gelişme, düşüncelerde değişme, yenileşme ve bir olgunlaşma sürecidir.(hilway, 1969). Bilimsel yöntem; bilimsel düşüncenin, yaratıcı düşüncenin, problem çözmeye dönük düşüncenin aydınlığında ve paralelinde gelişen, işleyen bir süreçtir (Kaptan, 1998) ve Bacon cu tümevarım ile Aristo cu tümdengelim yaklaşımlarının bir sentezidir; yani empirik görüşü temel alır (Karasar, 2005). Bilimsel yöntemin, tüm bilim alanlarında ve problem durumlarında geçerli bir yöntem olup olmadığı uzun süre tartışma konusu olmuş ve yer yerde bu tartışmalar sürmüştür. Bilimsel yöntemin evrenselliğini savunan düşünürler, onun genel esprisini dikkate almakta ve insan zihninin bulabildiği en uygun yaklaşımlardan biri olduğunda birleşmektedirler (Karasar, 2005). Bilimsel araştırmalar, toplum gelişmesinin, bilim ve teknoloji alanındaki gelişme ve ilerlemenin en dinamik gücünü oluşturmaktadır. Yeni durumları tespit etmek, keşifler yapmak yüksek sıralara ulaşmak, ortaya çıkan problemlerin çözümlerini bulmak her alanda kapsamlı araştırmalar yapmakla mümkündür (Cebeci, 2002). Fen bilimleri insanoğlunun doğayı anlama gayretlerinin ürünüdür. Doğadaki her olay fen bilimlerinin bir konusunu oluşturduğu için, fen hayatın önemli bir parçasıdır. 21. y.y. a geldiğimiz bu yıllarda bilimin ve teknolojik gelişmelerin insanlığı etkilediği görülmektedir. Teknolojik gelişmelerin temelinde ise fen bilimleri bulunur. Fen bilimlerindeki gelişmeler teknolojik gelişmelere zemin oluşturur. Fen bilimlerindeki gelişmeleri takip edebilen ülkeler, bu gelişmeleri insan hayatına çabuk yansıtmakta ve gelişme seviyelerini daha ilerilere çıkartabilmektedir. Teknolojik gelişmeleri takip edip ayak uydurabilmek ancak toplumun bilgi seviyesini yükseltmekle gerçekleştirilebilir. Buda sadece eğitim ve öğretimin gelişmesi ve iyileştirilmesi ile mümkündür. Çağımızda gelişen bilimsel ve teknolojik gelişmeler sayesinde bilimsel düşünebilen, teknolojik okur yazarlılığa sahip bireylere ihtiyaç giderek artmaktadır. Bu nedenle bütün ülkeler fen ve teknoloji eğitimine önem verilmesi gerektiğinin bilincindedirler ve bu alanda verilen önem de gün geçtikçe artmaktadır (Korkmaz, 2004; Özmen, 2004). Fen bilimlerine verilen önemin artması bu alanda yapılan bilimsel çalışmaların da

2 artmasına ve lisansüstü eğitimde de artışa neden olmuştur.ayrıca yapılan bilimsel çalışmalar yeni yapılacak bilimsel çalışmalara yol gösterecek ve bu çalışmalara her geçen gün yenilerinin eklenmesini sağlayacaktır.fen eğitimindeki çalışmaların bu denli artışı ve yeni çalışmalar yapacak araştırmacılara yol göstermek amacıyla yapılan bu çalışmada yılları arasında fen eğitiminde yaş arası öğrencileriyle çalışılmış doktora tez çalışmalarının belirlenen kriterlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. 2.YÖNTEM: Çalışma nitel bir araştırmadır. Nitel araştırma bilgi olgu ve olayları kendi dogal ortamları içerisinde çok yönlü ve uzun süreli derinlemesine incelemektir (Işıkoglu, 2005).Nitel arastırmaların amacı ulaşılan konuları genellemek değildir (Denzin ve Lincoln, 2003). Bunun yerine nitel arastırmaların amacı bu konular arasındaki benzer noktalarda iliski kurmaktır (Patton, 2002). Çalışmada yazılı kaynakların analizinde kullanılan yöntem olan doküman inceleme (analizi) yöntemi kullanılmış ve betimsel analiz kullanılarak analiz edilmiştir. Doküman inceleme araştırmanın amaçlarına yönelik olarak belirlenen olguların bulunduğu yazılı kaynakların analizidir (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Ayrıca Krippendorff ise metinlerden geçerli ve güvenilir çıkarımlar yapmak için kullanılan bir araştırma yöntemi olarak tanımlamaktadır (Krippendorff, 2004). Doküman inceleme yönteminde sayısal veriler alınarak desteklenebilir (Yıldırım ve Şimşek, 2006) yılı ve sonrası fen eğitiminde yaş öğrencileriyle çalışılmış doktora tez çalışmaları metadoloji, yıllar ve araştırma konuları kategorilerine göre incelenmiştir. Çalışmanın metodoloji kategorisinde örneklem, cinsiyet, verilerin elde ediliş şekli, nicel araştırma desenleri, nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçları, nitel araştırmalarda kullanılan veri toplama yöntemleri, nitel analiz teknikleri; araştırma konuları kategorisinde fizik, kimya, biyoloji ve diğer alanlarda yapılan çalışmalar bulunmaktadır. Yıllar kategorisinde ise sadece çalışmaların yapıldığı yıllar ele alınmıştır. Çalışmada üç kategorinin alt kademelerinden oluşturulmuş 18 alt problem bulunmaktadır. Her bir alt problem tek tek incelenmiş ve değerlendirilmiştir. 2.1.Verilerin elde ediliģi: Verilerden yurtiçi tezlere arama kriterlerimize uygun olarak YÖK ün ulusal tez araştırma merkezinden, yurtdışı tezlere ise arama kriterlerimize uygun olarak Proquest in tezler bölümünden ulaşılmıştır. YÖK den elde edilen 24 yurtiçi tezin tamamı incelemeye alınırken, Proquest veri tabanından science education elementary school kriterine uygun olarak elde edilen 405 çalışma tek tek incelenip, 11 yaş altı öğrencileriyle yapılan çalışmalar çıkarılmış ve yaş öğrencilerinin içinde bulunduğu 80 tez elde edilmiş ve incelenmeye alınmıştır. Tezlerde incelenen kriterlerin değerlendirilmesi amacı ile yüzde ve frekanslar kullanılmıştır. 3.BULGULAR: Bu bölümde, ele alınan üç kategorinin alt kademelerinden oluşturulan 18 alt problem teker teker incelenerek, yorumlanmıştır. Tablo 1. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden örneklem sayıları açısından yüzde ve frekans dağılımı(birinci alt problem) (f:1) (f:1) (f:2) 9% (f:1) (f:2) 8% (f:4) 17% (f:13) 5 Yukarıdaki tablo incelendiğinde çalışmaların %54 ünün öğrenci ile çalışıldığı görülmektedir öğrenci ile yapılan çalışmaların ise %17 oranında olduğu ayrıca elde edilen diğer sonuçlardandır. Diğer kriterlerin oranı ise oldukça düşüktür.

3 Tablo 2. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden cinsiyetler açısından yüzde ve frekans dağılımları(ikinci alt problem) Yukarıdaki tablo incelendiğinde çalışmaların hepsi hem kız hemde erkeklerle çalışılmıştır. Yani cinsiyetlerde ayrım yoluna gidilmemiştir. Tablo 3. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden çalışmalarında elde ettikleri verilerin şekli açısından yüzde ve frekans dağılımları(üçüncü alt problem) Yukarıdaki tablo incelendiğinde yapılan çalışmaların %79 unda hem nicel hemde nitel verilerin kullanıldığı fakat %21 inde ise sadece nicel verilerin kullanıldığı görülmektedir. Tablo 4. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarında kullanılan, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nicel araştırma desenlerinin yüzde ve frekans dağılımları(dördüncü alt problem) Betimsel araştırmalar (f:7) 29% Deneysel araştırmalar (f:17) 71% Yukarıdaki tablo incelendiğinde çalışmalarda %71 oranında deneysel araştırma desenlerinin ve %29 oranında ise betimsel araştırma desenlerinin kullanıldığı görülmektedir. Deneysel araştırmalardan %43 ünde tam deneysel yöntemler kullanılmıştır ve %35 i yarı deneysel yöntemi kullanıldığı yapılan diğer incelemelerde elde edilen sonuçlar arasındadır. Tablo 5. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarındaki, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçlarının yüzde ve frekans dağılımları(beşinci alt problem)

4 Kavram haritası (f:1) 3% Çalışma yaprağı (f:1) Açık uçlu sorular (f:1) 3% Test (f:16) 41% Anket (f:20) 51% Tablo incelendiğinde çalışmalarda %51 oranında anket kullanıldığı ve %41 oranında ise testlerin kullanıldığı görülmektedir. Bunlardan farklı olarak %3 şer oranında kavram haritası, açık uçlu soru ve çalışma yaprağı da kullanılan diğer veri elde etme araçlarındandır.bazı çalışmalarda birden fazla veri toplama aracı kullanılırken, bazı çalışmalarda ise sadece bir araç kullanılmıştır. Tablo 6. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarındaki, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nitel araştırmalarda kullanılan veri toplama yöntemlerinin yüzde ve frekans dağılımları(altıncı alt problem) Doküman (f:2) 9% Açık Uçlu Soru (f:2) 9% Gözlem (f:3) 13% Mülakat (f:16) 69% Yukarıdaki tablo incelendiğinde nitel çalışmalardan %69 unun mülakat yönteminin,%13 ünün gözlem yönteminin,%9 şar oranında ise açık uçlu soru ve doküman analizi yönteminin kullanıldığı görülmektedir. Toplamda nitel verilerin kullanıldığı çalışmaların 19 olmasına rağmen buradaki frekans toplamda 23 dür. Bunun nedeni ise bazı çalışmalarda iki veya daha fazla yöntemin bir arada kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Tablo 7. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarında kullanılan, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nitel analiz tekniklerinin yüzde ve frekans dağılımları(yedinci alt problem) İçerik analizi (f:12) 55% Betimsel analiz (f:10) 45% Yukarıdaki tablo incelendiğinde nitel çalışmalarda kullanılan analiz tekniklerinden %55 inin içerik analizini,%45 sinin betimsel analiz tekniğini kullandığı görülmektedir. Toplamda nitel verilerin kullanıldığı çalışmaların 19 olmasına rağmen buradaki frekans toplamda 22 dür. Bunun nedeni ise bazı çalışmalarda iki veya daha fazla analiz tekniğin bir arada kullanılmasından kaynaklanmaktadır.

5 Tablo 8. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının yıllar kategorisinin alt kademesi olan yıllara göre yüzde ve frekans dağılımı(sekizinci alt problem) Yukarıdaki tablolar incelendiğinde bu tür çalışmaların daha çok 2007 yılı ve sonrası yapıldığı görülmektedir. Çalışmaların %29 unun 2008 yılında, %21 inin 2007 yılında, yine %21 inin 2009 yılında ve %21 inin 2010 yılında yapıldığı tablodan görülmektedir. Diğer yapılan çalışmalar ise 2011 yılı ve 2005 yıllarında yapılmıştır yılında yapılan çalışmaların daha eklenmediği varsayılırsa bu sayıların zamanla artacağı düşünülebilir. Tablo 9. Yurt içinde fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının konular kategorisinin alt kademelerinden araştırma konuları göre yüzde ve frekans dağılımı (Dokuzuncu alt problem) Biyoloji (f:3) 1 Kimya (f:7) 28% Diğer (f:5) Fizik (f:10) 40% Yukarıdaki tablo incelendiğinde çalışmaların %40 ının fizik, %28 inin kimya, %12 sinin biyoloji konuları ile ilgili olduğu görülmektedir. Bunların yanı sıra %20 si ise diğer başlığı altındaki konular ile ilgilidir. Aşağıda bu konuların detayları ile ilgili yüzde ve frekanslar verilmiştir. Tablo 10. Fizik konularında, çalışılan alt dalların yüzde ve frekans dağılımları(dokuzuncu alt problem) İş enerji ve yaylar (f:1)10% Işık (f:1) 10% Ya basınç olmasaydı (f:2) Yaşamımızdaki elektrik (f:2) Kuvvet ve hareket (f:4) 40%

6 Yukarıdaki tablolar incelendiğinde fizik konusunda kuvvet ve hareket alt dalında yapılan çalışmalar tüm fizik konularında yapılan çalışmaların %40 ını oluşturmaktadır. Diğer alt dallardan ya basınç olmasaydı ve yaşamımızdaki elektrik konularında %20 şer oranında çalışmalar yapılmıştır. Diğer alt dallardaki çalışmalar ise %10 ar oranındadır. Tablo 11. Kimya konularında çalışılan alt dalların yüzde ve frekans dağılımları(dokuzuncu alt problem) Maddedeki değişim ve enerji(f:3) 43% Maddenin yapısı ve özellikleri (f:3) 43% Maddenin halleri ve ısı(f:1) 1 Yukarıdaki tablolar incelendiğinde kimya konusunda maddenin yapısı ve özellikleri (%43) ile maddedeki değişim ve enerji (%43) alt dalında yapılan çalışmalar tüm kimya konusunda yapılan çalışmaların toplam %86 sını oluşturmaktadır. Maddenin halleri ve ısı konusunda yapılan çalışmalar ise tüm kimya ile yapılan çalışmaların %14 ünü oluşturduğu görülmektedir. Tablo 12. Biyoloji konularında çalışılan alt dalların yüzde ve frekans dağılımları(dokuzuncu alt problem) Biyoloji bilgisini kullanabilme(f:1) 33% Hücrenin bölünmesi ve kalıtım (f:1) 3 Fotosentez solunum (f:1) 33% Yukarıdaki tablolar incelendiğinde biyoloji konusunda yapılan tüm çalışmalar eşit olarak dağılmış olduğu göze çarpmaktadır. Tüm biyoloji konularından %33 ünü fotosentez ve solunum, %33 ünü hücre bölünmesi ve kalıtım ve %34 ünü ise biyoloji bilgisi kullanabilme alt dallarında çalışıldığı görülmektedir. Tablo 13. Diğer konuların altında yer alan alt dalların yüzde dağılımı(dokuzuncu alt problem)

7 FTTÇ (f:1) Fen ve matematik enternasyon u (f:1) Bilimin doğası (f:2) 40% Aktif öğrenme (10 hafta) (f:1) Yukarıdaki tablolar incelendiğinde diğer konularının altında yer alan alt dallarda %40 oranında bilimin doğası ile ilgili, %20 oranında aktif öğrenme ile ilgili, %20 oranında fen ve matematik enternasyonu ile ilgili, %20 oranında FTTÇ ile ilgili ve %20 oranında alternatif ölçme yöntemleri ile ilgili çalışmalar yapıldığı görülmektedir. Tablo 14. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının metodoloji kategorisinin alt kademelerinden örneklem sayıları açısından yüzde ve frekans dağılımları(onuncu alt problem) (f:4) 5% (f:4) 5% (f:5) 6% (f:3) 1000 < (f:8) 10% (f:20) 25% f:11) 13% (f:7) 9% (f:3) (f:15) 19% Yukarıdaki tablolar incelendiğinde çalışmaların %25 inin öğrenci ile çalışıldığını göstermektedir. Bundan farklı olarak %19 oranında öğrenci ile, %13 oranında öğrenci ile, %10 u 1000 ve üstü öğrenci ile, %9 oranında öğrenci ile, %6 oranında öğrenci ile, %5 oranında ve öğrenci ile, %4 oranında ve öğrenci ile çalışılmıştır. Bunun yanı sıra ve öğrenci ile çalışma yapılmamıştır. Tablo 15. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının metodoloji kategorisinin alt kademelerinden örneklemde kullandıkları cinsiyetler açısından frekans ve yüzde dağılımları (on birinci alt problem)

8 kız (f:6) 8% erkek + kız (f:74) 9 Yukarıdaki tablo incelendiğinde çalışmaların %92 sinin hem kız hemde erkeklerle çalışıldığı görülmektedir. Geriye kalan %8 lik oran ise çalışmalarında sadece kızları kullanmıştır. Tablo 16. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden çalışmalarında elde ettikleri verilerin şekli açısından yüzde ve frekans dağılımları(on ikinci alt problem) nitel (f:19) 2 nicel (f:31) 39% nicel + nitel (f:30) 37% Yukarıdaki tablo incelendiğinde yapılan çalışmaların %37 sinde hem nicel hemde nitel verilerin kullanıldığı fakat %39 unda ise sadece nicel verilerinin kullanıldığı ve %24 ünde ise sadece nitel verilerin kullanıldığı görülmektedir. Tablo 17. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarında kullanılan, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nicel araştırma desenleri açısından yüzde ve frekans dağılımları (on üçüncü alt problem) İlişkisel araştırmalar (f:4) 7% Deneysel araştırmalar (f:30) 49% Betimsel araştırmalar (f:27) 4 Yukarıdaki tablo incelendiğinde nicel çalışmaların %49 unda deneysel araştırmaların, %44 inde ise betimsel araştırmaların kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca %7 oranında ise çalışmalarda ilişkisel araştırmalara yer verildiği görülmektedir. Tablo 18. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarındaki, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçlarının dağılımları nasıldır?(on dördüncü alt problem)

9 Eşleştirme soruları (f:1) 1% Açık uçlu soru (f:20) 2 Test (f:27) 33% Anket (f:33) 40% Kavram Haritası (f:2) Tablo incelendiğinde çalışmalarda %40 oranında anket kullanıldığı ve %33 oranında ise testlerin kullanıldığı görülmektedir. Bunlardan farklı olarak %24 oranında açık uçlu soru ve %2 oranında kavram haritası ve %1 oranında eşleştirme soruları kullanılan diğer veri elde etme araçlarındandır. Bazı çalışmalarda birden fazla araç kullanılırken, bazı çalışmalarda ise sadece bir araç kullanılmıştır. Tablo 19. Yurtdışı nda fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarındaki, metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nitel araştırmalarda kullanılan veri toplama yöntemlerinin yüzde ve frekans dağılımları(on beşinci alt problem) Doküman Açık Uçlu Analizi Soru (f:9) (f:2) 13% 3% Çizimler (f:4) 6% Gözlem (f:9) 13% Fotoğraf (f:1) Görüşme (f:43) 63% Yukarıdaki tablo incelendiğinde nitel çalışmalardan %63 ünün mülakat(görüşme) yöntemini,%13 ünün gözlem yöntemini,%13 ünün açık uçlu soruyu, %6 sının çizimleri, %3 ünün doküman inceleme yöntemini ve son olarak da %2 sinin fotoğrafları kullandığı görülmektedir. Toplamda nitel verilerin kullanıldığı çalışmaların 49 olmasına rağmen buradaki frekans toplamda 68 dir. Bunun nedeni ise bazı çalışmalarda iki veya daha fazla yöntemin bir arada kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Tablo 20. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarında kullanılan metodoloji kategorisinin alt kademelerinden nitel analiz tekniklerinin yüzde ve frekans dağılımları(on altıncı problem) İstatiksel analiz (f:8) 1 Belirtilmemiş (f:10) 15% Betims el analiz (f:25) 38% İçerik analizi (f:23) 35%

10 Yukarıdaki tablo incelendiğinde nitel çalışmaların %35 sinde içerik analizi, %38 inde betimsel analiz, %12 sinde istatiksel analiz tekniği kullanılmıştır. Bunlardan hariç olarak %15 oranında ise uyguladıkları analiz yöntemini çalışmalarında belirtmedikleri sonucuna ulaşılabilmektedir. Tablo 21. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının yıllar kategorisinin alt kademesi olan yıllara göre yüzde ve frekans dağılımları(on yedinci alt problem) 2001 (f:5) 6% 2002 (f:3) 2000 (f:4) 5% 2011 (f:9) 11% 2004 (f:4) 5% 2005 (f:1) 1% 2003 (f:6) 8% 2006 (f:5) 6% 2007 (f:10) (f:7) 9% 2010 (f:15) 19% 2009 (f:11) 1 Yukarıdaki tablolar incelendiğinde bu tür çalışmaların daha çok 2007 yılı ve sonrası yapıldığı görülmektedir. Çalışmaların %19 unun 2010 yılında, %14 ünün 2009 yılında, %12 sinin 2007 yılında %11 inin 2011 yılında, %9 unun 2008 yılında yapıldığı görülmektedir. Diğer yıllarda yapılan çalışmaların yüzdeleri ise düşük olduğu görülmektedir. Tablo 22. Yurt dışında fen eğitiminde 2000 yılı ve sonrasında yapılmış, yaş öğrencileriyle çalışılan doktora tez çalışmalarının konular kategorisinin alt kademelerinden araştırma konularına göre yüzde ve frekans dağılımları (On sekizinci alt problem) Biyoloji (f:16) Kimya (f:5) 1% Fizik (f:12) 15% Diğer (f:52) 6 Yukarıdaki tablo incelendiğinde çalışmaların %64 ünün diğer, %15 inin fizik, %20 sinin biyoloji ve %1 inin kimya ile ilgili olduğu görülmektedir. Aşağıda bu konuların detayları ile ilgili yüzde ve frekanslar verilmiştir. Tablo 23. Fizik konularında çalışılan alt dalların yüzde ve frekans dağılımları(on sekizinci alt problem)

11 Fizik kavramı (f:2) 17% Isı sıcaklık (f:3) 25% Işık (f:3) 25% Kuvvet ve hareket (f:3) 25% Elektrik devreleri (f:1) 8% Yukarıdaki tablolar incelendiğinde fizik konusunda kuvvet ve hareket, ısı sıcaklık ve ışık konularında %25 er oranında çalışma yapıldığı görülmektedir. Fizik kavramları ile ilgili yapılan çalışmalar ise %17 oranındadır. Son olarak ta elektrik konusu ile ilgili yapılan çalışmalar %8 oranında olduğu görülmektedir. Tablo 24. Kimya konularında çalışılan alt dalların frekans ve yüzde dağılımları(on sekizinci alt problem) buharlaşm a (f:1) karışımlar (f:2) sıvı katı 40% gaz (f:2) 40% Yukarıdaki tablolar incelendiğinde kimya konusunda katı-sıvı-gaz ve karışımlar ile ilgili yapılan çalışmalar tüm kimya konusunda yapılan çalışmaların toplamda %80 ini oluşturmaktadır. Buharlaşma konusu ile ilgili yapışan çalışmaların oranı ise %20 dir. Tablo 26. Biyoloji konularında çalışılan alt dalların yüzde ve frekans dağılımları(on sekizinci alt problem) Mineraller ve hayat (f:1) 7% Genetik (f:1) 6% Beyin (f:1) 6% Hormon (f:1) 7% Bitkiler (f:6) 40% Hayvanlar (f:3) DNA-RNA (f:1) 7% Hücre (f:1) 7% Yukarıdaki tablolar incelendiğinde biyoloji konusunda bitkilerle ilgili çalışmalar %40 oranında olduğu görülmektedir. Hayvanlarla ilgili yapılan çalışmalar yüzde olarak tüm biyoloji ile ilgili yapılan tezlerin %20 sine karşılık gelir. Diğer yapılan çalışmalar ise; mineral ve hayat, beyin, genetik, DNA-RNA ve hormon ile ilgilidir ve tüm bu çalışmalar biyoloji ile ilgili yapılan çalışmaların toplamda %40 ını oluşturmaktadır.

12 Tablo 27. Diğer konularda çalışılan alt dalların yüzde ve frekans dağılımları(on sekizinci alt problem) Kültür ve fen (f:1) Öğretim yöntemleri (f:2) Okullar ve farklılıklar (f:1) Öğretmen Davranışları (f:1) Bilimin Doğası (f:6) 1 TIMSS (f:4) 8% Kavramlar bilimsel temeller (f:1) Çevre (f:9) 17% Astronomi (f:7) 13% Ekosistem (f:2) Tüm konular (f:4) 8% Tutum (f:7) 13% Program (f:7) 13% Yukarıdaki tablolar incelendiğinde diğer konularda çevre ile ilgili yapılan çalışmalar tüm bu alandaki yapılan çalışmaların toplamda %17 sini oluşturmaktadır. Bu konuyu astronomi, program, tutum %13 ile takip etmektedirler. Bunlara ek olarak bilimin doğası ile ilgili yapılan çalışmalar %12 oranındadır. Ayrıca bu alanda yapılan çalışmalardan diğerlerinin yüzdeleri grafikte gösterilmiştir. 6.SONUÇLAR:Araştırma bulguları incelendiğinde yurt dışında ve Türkiye de kullanılan metodolojilerin daha çok hem nitel hem de nicel verilerinin birlikte kullanılması lehinedir. Yani tezlerde nicel veriler nitel verilerle desteklenerek sunulmaktadır. Nicel metodolojilerin kullanıldığı çalışmalarda deneysel araştırmalar ağırlıktadır. Bunun yanı sıra betimsel araştırmalarla ilgili çalışmalarda mevcuttur. Nicel verileri elde etmek için ise en çok anket ve test kullanılan araçlardandır. Nitel araştırmalarda ise nitel verileri elde etmek için en çok kullanılan yöntem görüşmedir. İkinci olarak ise gözlem ve açık uçlu sorular ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. Nitel araştırmaların analizi için ise içerik analizi ve betimsel analiz sıklıkla kullanılan analiz teknikleridir. Örneklem sayıları ile ilgili çalışmalarda en çok arasındaki örneklem sayısı tercih edilmiştir. Bunu arası öğrenci sayısı takip etmektedir. Örneklemde Türkiye de yapılan çalışmalar da erkek+kız çalışılmasına rağmen yurt dışında sadece kızların çalışıldığı çalışmalarda söz konusudur. Çalışmaları yıllara göre inceleyecek olursak yurt dışında ve Türkiye de fen eğitiminde yapılan doktora tez çalışmalarının sayısının 2007 yılı ve sonrasında arttığı görülmektedir. Fen eğitiminde yapılan doktora tezleri en çok yıllarındadır. Ayrıca 2011 yılındaki çalışmalara yenilerinin de ekleneceği varsayılırsa çalışmaların sayısının gittikçe artacağı düşünülebilir Tezler konulara göre incelendiğinde Türkiye de en çok fizik konusu ile ilgili çalışmalar ağırlıktadır. Bunu takiben kimyave daha sonra biyoloji ile ilgili konular gelmektedir. Bunun yanı sıra diğer olarak ifade edilen daha çok bilimin doğası, program ve tutum gibi konulara ağırlık verilmiştir. Fizik ile ilgili konular incelendiğinde ise kuvvet ve hareket ünitesi ile ilgili konular en çok çalışılan fizik konularıdır. Bunu takiben ya basınç olmasaydı ve yaşamımızdaki elektrik üniteleri ile ilgili çalışmalar gelmektedir. Kimya ile ilgili çalışmalar incelendiğinde üç alanda çalışma yapıldığı görülmektedir ve bunlardan ikisinin oranı eşittir. Bu üniteler maddenin yapısı ve özellikleri ile maddedeki değişim ve enerjidir. Bunları takiben ise maddenin halleri ve ısı ünitesi gelmektedir. Biyoloji alanındaki çalışmalar da ise çalışmalar üç başlık altında toplanmaktadır ve bu alanlarda yapılan çalışmaların oranları eşittir. Bu alanlar fotosentez ve solunum, hücre bölünmesi ve kalıtım ve biyoloji bilgisini kullanabilmedir. Son olarak diğer başlığı altındaki çalışmalarda ise en çok çalışılan

13 konuların başında bilimin doğasıgelmektedir. Diğer çalışmakonuları oranları ise eşittir. Bu konular aktif öğrenme, fen ve matematik enternasyonu, FTTÇ ve alternatif ölçme yöntemleri ile ilgili çalışmalardan oluşmuştur. Yurt dışındaki tezler konularına göre incelendiğinde; en çok genel başlığı altındaki çalışmalara ağırlık verildiği görülmektedir. Diğer başlığı altındaki çalışmalardan en çok çevre konusunda olduğu görülmektedir. Bunları program, astronomi ve tutum ile ilgili çalışmalara izlemektedir. Diğer alt başlıklarda yapılan çalışmaların ise yüzdeleri oldukça düşüktür. Biyoloji konusu ile ilgili çalışmaların çok çeşitli olduğu görülmektedir. Bunlardan en çok çalışılan konu bitkiler, hayvanlardır. Fizik konularını incelediğimizde ise en çok çalışılan konunun kuvvet ve hareket, ısı-sıcaklık ve ışıkile ilgili yapılan çalışmalarda ağırlıktadır. Son olarak kimya ile ilgili yapılan çalışmalarda en çok buharlaşma ve maddenin halleri ile çalışmaların yapıldığı sonucu çıkarılmaktadır. 7.TARTIġMA:Çalışmaların yurt içinde ve yurt dışında yapılanları ayrı ayrı incelendiğinde fen eğitimi ile ilgili çalışmaların 2007 yılı ve sonrasında arttığı gözlenmektedir. Bu sayı gün geçtikçe de artmaya devam etmektedir ve daha da artacağı düşünülebilir. Çünkü ülkelerin kalkınmasının hızlanması için fen eğitimine ve bilime verilen önem gün geçtikçe artmaktadır. Yurt dışında yapılan çalışmalarda nicel, hem nicel hem nitel ve sadece nitel çalışmalara rastlanırken yurt içinde yapılan çalışmalarda nitel çalışmalara rastlanmamaktadır. Bunun nedeninin ise nitel çalışmaların son yıllarda yapılmaya başlanması ve yurt içinde nitel çalışma alanının daha tam olarak oturmamış olmasından olacağı düşünülmektedir. Ama gün geçtikçe nitel çalışmalara daha fazla ağırlık verileceği ve bu sayının da gün geçtikçe attacağı bir gerçektir. Konular bakımından irdelediğimiz de ise yurt dışındaki çalışmalarda astronomi ve çevre ile ilgili birçok çalışmanın yapıldığı ve buna karşılık yurt içinde ise bu konularda çalışma yapılmadığı yurt içi ve yurt dışı tezleri birbirinden ayıran diğer noktalardandır. Bu çalışma fen eğitiminde çalışma yapacak araştırmalara yol gösterecek niteliktedir. Araştırmacılar, hangi alanlarda daha çok çalışma yapıldığını, örnekleme nasıl karar verildiğini, hangi yöntemleri kullandıklarını görebilmektedir. Böylelikle kendi çalışmalarına yön verebileceklerdir. Bu alanda yapılacak çalışmaların sayısının artması araştırmacılara yol göstermesi açısından oldukça faydalı olacaktır. 8.KAYNAKÇA: Arıkan, R. (1995). Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma. Ankara. Cebeci, S. (2002). Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri. 2. baskı. Ankara: Alfa yayınları. Denzin, N. K. & Lincoln, Y.S. (Eds.). (2003). The Landscape of Qualitative Research: Theories and Issues. Second Edition. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc. Hillway, T. (1969). Handbook of EducationalResearch. Boston: HoughtonMifflin Com. Işıkoğlu, N. (2005). Eğitimde Nitel Araştırma. Eğitim Araştırmaları, 20, Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. 11. baskı. Ankara: Tekışık Web Ofset tesisleri. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 14. baskı. Ankara: Nobel yayın dağıtım. Korkmaz, H. (2004). Fen ve Teknoloji Eğitiminde Alternatif Değerlendirme Yaklaşımları. Ankara: Yeryüzü Yayınevi. Krippendorff, K. (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Özmen H. (2004). Fen Öğretiminde Öğrenme Teorileri ve Teknoloji Destekli Yapılandırmacı (Constructivist) Öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3, Patton, M. Q Qualitative Research & Evaluation Methods, 3rd ed, Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.