MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER

Transkript

1 T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EYLÜL 00

2 İÇİNDEKİLER ÖZET... I. PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER... a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu ve Faiz Oranlarındaki Gelişmeler.. b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler... c. Merkez Bankası Döviz Alım-Satımları... II. BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER... III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER... 1 a. Yatırım Fonları ve Bireysel Emeklilik Fonları... 1 b. İMKB Hisse Senedi Piyasası... 1 c. Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı... 0 d. Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı... 1 e. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası... f. Altın Borsası... g. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası... IV. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER... a. Mevduatlar... b. Krediler... c. Menkul Kıymetler... d. Yabancı Para Pozisyonu... 0 V. KATILIM BANKALARI... VI. PORTFÖY TERCİHLERİ... VII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER... VIII. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER... EKLER 1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu : İç Borçlanma Faiz Oranları : Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler : Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi : Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi : Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü : Rapor hakkındaki görüş, öneri ve değerlendirmelerinizi abakdur@dpt.gov.tr, mtekin@dpt.gov.tr cavdaroglu@dpt.gov.tr, bgumrah@dpt.gov.tr e-posta adreslerine bildirebilirsiniz. 1

3 TABLOLAR Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu... Tablo. Merkez Bankası Analitik Bilançosu... Tablo. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler... Tablo. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler... Tablo. TCMB Döviz Alımları-Satımları*... Tablo. Hazine YTL Cinsi İç Borç İhaleleri... Tablo. İç Borç Stokunun Vade Yapısı...1 Tablo. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı...1 Tablo. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı...1 Tablo. Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku...1 Tablo 11. Sermaye Piyasalarına İlişkin Göstergeler...1 Tablo 1. İMKB 0 Endeksinin Getirisi...1 Tablo 1. İMKB de Çeşitli Göstergeler...1 Tablo 1. İMKB 0 Endeksine İlişkin Göstergeler...1 Tablo 1. İMKB de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı...0 Tablo 1. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı...1 Tablo 1. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası... Tablo 1. Vadeli İşlemler Piyasası... Tablo 1. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi... Tablo 0. Tüketici Kredisi Faiz Oranları... Tablo 1. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı... Tablo. Yabancı Para Pozisyonları...1 Tablo. Katılım Bankalarının Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri... Tablo. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı... Tablo. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku... Tablo. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler... GRAFİKLER Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi... Grafik. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (00 Aralık=0 Bazlı Endeks)... Grafik. Para Çarpanı... Grafik. Borçlanma / İtfa Rasyosu...11 Grafik. Faiz Oranlarında Gelişmeler...11 Grafik. İç Borç Stokunun Döviz-Faiz Yapısı...1 Grafik. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M, Nakit İç Borç Stoku/M)...1 Grafik. İMKB 0 Bileşik Endeksi...1 Grafik. Altın Borsası İşlem Hacmi ve Uluslararası Altın Fiyatı... Grafik. YP Mevduat/Toplam Mevduat... Grafik 11. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (00 yılı Fiyatlarıyla)... Grafik 1. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar... Grafik 1. TGA/Krediler... Grafik 1. Tasfiye Olunacak Kredi Kartları ve Tüketici Kredilerinin Gelişimi... Grafik 1. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü...0 Grafik 1. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar...0 Grafik 1. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri... Grafik 1. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri... Grafik 1. Gelişmekte Olan Ülkelerin Borsa Endekslerinin Gelişimi (0.0.00=0)... Grafik 0. Euro/Dolar Paritesi...

4 Mali Piyasalarda Gelişmeler YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÖZET Ağustos ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu milyon dolar artarak,, milyar dolara yükselmiştir. Net İç Varlıklar Ağustos ayında, milyar YTL azalarak 1, milyar YTL ye gerilemiştir. Ağustos ayında Merkez Bankası Parası büyüklüğü, milyon YTL artarak 1, milyar YTL ye yükselmiştir. Ağustos ayında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında Merkez Bankası politika faiz oranlarının sabit tutulmasına karar verilmiştir. Ağustos ayında; M1, M ve M para arzları reel olarak artmıştır. Hazine iç borçlanma ihaleleri ortalama yıllık bileşik faiz oranı, Ağustos ayında 1,1 puan artarak yüzde 1, düzeyinde gerçekleşmiştir. Ağustos ayında Hazinenin iç borç stoku, milyar YTL artarak,1 milyar YTL ye yükselmiştir. İç borç stoku/my oranı Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,1 puan artarak, puana yükselmiştir. Temmuz ayında bireysel emeklilik fonları net aktif değeri, milyar YTL ye ulaşmıştır. Ağustos ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 0-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde oranında değer kaybederken, yıllık bazda yüzde, oranında değer kazanmıştır. Dolar bazında yıllık getiri yüzde 0, oranında gerçekleşmiştir. Ağustos ayında günlük ortalama işlem hacmi Temmuz ayındaki rekor seviyeye göre yüzde 1, oranında gerilemiştir. Yine de 1. milyon YTL seviyesindeki aylık ortalama işlem hacmi 00 yılı içindeki ikinci en yüksek seviye olmuştur. İMKB Ulusal 0-Bileşik Endeksi risk göstergeleri olarak kullanılabilecek standart sapma değerlerinden aylık standart sapma 1,, yıllık standart sapma değeri, değerine çıkmıştır. Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Ağustos ayı sonunda bir önceki ay sonuna göre yüzde, oranında gerileyerek 0, milyar YTL ye inmiştir. İMKB kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 1,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 1 e gerilerken, borsa yatırım fonu sayısı seviyesini korumuştur. Haziran ayında toplam piyasa kapitalizasyonunun GSMH ya oranı yüzde, seviyesinde gerçekleşmiştir.

5 Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi yüzde 1, oranında gerileyerek 1, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Ağustos ayında piyasada gerçekleşen ortalama basit faiz oranı 1 baz puan yükselerek yüzde 1, oranına çıkmıştır. Repo-Ters Repo Pazarında Ağustos ayında bir önceki aya göre günlük işlem hacmi yüzde 1, oranında azalarak, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Pazarda gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre baz puan artarak yüzde 1, olmuştur. Takasbank Borsa Para Piyasasında O/N işlem hacmi yüzde oranında artarak, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı bir önceki aya göre baz puan artarak yüzde 1,0 olmuştur. Ödünç Pay Senedi Piyasası işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde, oranında gerileyerek 0 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Sözleşme sayısı 1.0 olurken, işlem gören pay senedi sayısı 11 olmuştur. Altın Borsasında işlem hacmi yüzde 1, oranında gerileyerek, ton seviyesine inmiştir. Uluslararası altın fiyatları kısmi oranda artarak, dolar/ons olmuştur. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 11, oranında artarak 1, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarının önemli oranda azalarak 1. adet seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. Bankacılık sektörü mevduatları, Ağustos ayında yüzde, oranında artarak 11, milyar YTL ye yükselmiştir. Ağustos ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan krediler yüzde, oranında artarak 0, milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. Ağustos ayında kredilerin mevduatlara oranı yüzde, ya yükselmiştir. Mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilere oranı, Temmuz ayında yüzde, olan seviyesinden Ağustos ayında yüzde, seviyesine inmiştir. Aynı dönemde tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartlarına oranı 0,1 puan artarak yüzde, e çıkarken, tasfiye olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı yüzde 1, lik seviyesini korumuştur. Mevduat bankalarının menkul kıymet portföyü, Ağustos ayında yüzde, oranında artarak 1,1 milyar YTL ye yükselmiştir. Ağustos ayında bankacılık sektörünün bilanço içi döviz açık pozisyonu açığı ve net genel pozisyon açığı azalmıştır. Ağustos ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar yüzde 1, oranında, kullandırılan fonlar ise yüzde,1 oranında artmıştır. Ağustos ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihleri içinde en büyük artış YTL mevduatlarda ve YTL DİBS lerde görülmüştür. Ağustos ayında global risk algılamasının artmasının etkisiyle yurtdışı yerleşiklerin Türkiye ye yönelik portföyleri gerilemiştir. Ağustos ayında ABD de yüksek riskli mortgage piyasasına ilişkin sorunların belirginleşmesi ve bu sorunların ekonominin geneline yansıyacağına ilişkin endişeler, global risk algılamasının artmasına ve uluslararası piyasalarda dalgalanma yaşanmasına neden olmuştur. Finans piyasalarındaki likidite sorununu hafifletmek için ABD, Avrupa ve Japonya merkez bankaları piyasaya likidite sağlamış, FED iskonto faiz oranlarını 0, puan düşürmüştür. Ağustos ayında euro/dolar paritesi dolar lehine gelişim göstermiştir.

6 I. PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu ve Faiz Oranlarındaki Gelişmeler Ağustos ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu milyon dolar artarak,, milyar dolara yükselmiştir. Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi (Milyar Dolar) Net Rezervler (Sol Eksen) Net Döviz Pozisyonu (Sağ Eksen) Ağustos ayında, İç Döviz Yükümlülüklerinin, milyar dolar artmasına karşın Net Dış Varlıkların, milyar dolar artmış ve Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu milyon dolar artarak,, milyar dolara yükselmiştir. Bu dönemde piyasadan düzenli ihaleler yoluyla 1,1 milyar dolarlık döviz alımı gerçekleştirilirken, Ağustos ayında Merkez Bankası Net Rezervleri,1 milyar dolar artmıştır. Net Rezervlerdeki artış, temelde TL karşılığı döviz alımlarından kaynaklanmıştır. Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu (Milyon Dolar) Aralık Aralık Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Net Döviz Pozisyonu (NDP) 1.,1 0.1,.,.,.,.,0 - Net Dış Varlıklar.,1.,0.1,1.1,.1,.,0 Net Rezervler.1,.1,.,1.,.0, 1.01, KMDTH ve SDMH(-) 1., 1., 1.0, 1., 1., 1., Diğer.0,.0,.,.,1.1,.0,0 - İç Döv. Yük. 1.,0.,0.,.1,1., 0.,0 Döv. Olarak T.Mev..1,0 1., 1., 1.1, 1., 1., Hazine Mevduatı., 1.1, 11., 1.1, 1.0, 1.1, Bankaların Döviz Mev ,0 1.1, 1., 1., 1.1,0 1.01, Kaynak: TCMB günlük vaziyet * Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir. gerilemiştir. Net İç Varlıklar Ağustos ayında, milyar YTL azalarak 1, milyar YTL ye Ağustos ayında Merkez Bankası Net İç Varlıkları, milyar YTL azalmıştır. Bu dönemde, Net İç Varlıkları oluşturan kalemlerden Toplam İç Krediler, milyar YTL

7 azalırken, Diğer İç Varlıklar ise milyon YTL azalmıştır. Toplam İç Kredilerdeki gerileme, Değerleme Hesabı kalemindeki azalmadan kaynaklanmıştır. Tablo. Merkez Bankası Analitik Bilançosu (Milyon YTL) Aralık Aralık Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Net Döviz Pozisyonu+Net İç Varlıklar = MBP., 1.1,.,.1, 0., 1.11, Net Döviz Pozisyonu(NDP) 0.1,.0,.1,.,.0,., - Net Dış Varlıklar.0,.1, 0.0,.0,1 0.,., - İç Döviz Yükümlülükleri.,.,.,.,.0, 0., Net İç Varlıklar (I+II) 1., 1., 1.01, 1.1, 1., 1.1, I- Top. İç Kred. 1.0, (1++++) 1.1, 1., 1.1,0 1.0, 1., 1- Hazinenin Borçları 1.,1 1., 1.11,1 1., 1.1, 1., a. DİBS 1.0,0 1.11, 1.1, 1., 1., 1., b. Dövize Endeksli DİBS 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 c. Diğer -0, -,0 -, -, -1,1 -, - Değerleme Hesabı.00,,.,.,0.11,1.1,0 - IMF Acil Yardımı 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 - Bankalara Açılan Krd. 1, 0, 0, 0, 0, 1,0 - TMSF'na Kullan. Krd. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 II- Diğer -.0, -., -.,0 -.0, -.1, -., REZERV PARA., 1.,., 0., 1.1,0.,0 Emisyon 1.1,0.1,.,.,.01,., Bankalar Zor. Karş. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Bankalar Serbest Mevduat 1., 1.1, 1.0, 1.1, 1., 1.1, Diğer 1, 1, 1, 1,1 11, 1, PARASAL TABAN., 0.00,1.,.,.,0.0, APİ den Borçlar.,0-1.0,.,.00,0.,0., MERKEZ BANKASI PARASI., 1.1,.,.1, 0., 1.11, Kamu Mevduatı, 1.1,.1,0., 1.,.1, Kaynak: TCMB günlük vaziyet * Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir Ağustos ayında Merkez Bankası Parası büyüklüğü, milyon YTL artarak 1, milyar YTL ye yükselmiştir. Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Ağustos ayında Merkez Bankası Parasının milyon YTL artarak, 1, milyar YTL ye yükseldiği görülmektedir. Emisyon milyon YTL artarken, Bankalar Mevduatının, milyar YTL azalmasıyla, Rezerv Para bu dönemde, milyar YTL düşmüştür. Ağustos ayında, APİ den Borçlar, milyar YTL azalarak, milyar YTL ye gerilerken, Kamu Mevduatı milyar YTL artarak, milyar YTL ye yükselmiştir. Ağustos ayında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında Merkez Bankası politika faiz oranlarının sabit tutulmasına karar verilmiştir. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu 1 Ağustos 00 tarihli toplantısında, son dönemde açıklanan ekonomik verilerin, bankanın öngörüleriyle büyük ölçüde uyumlu

8 olduğu değerlendirmesini yapmıştır. Bu değerlendirmeler çerçevesinde Kurul, Enflasyon Raporu ndaki politika duruşunu korumuş ve kısa vadeli faiz oranlarında öngörülen ölçülü indirim sürecinin, yılın son çeyreğinde başlayabileceği değerlendirmesini teyid etmiştir. Tablo. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler 00 (Yüzde, Basit) Basit Faiz 0.Oca.Nis 0.Haz.Haz.Haz 0.Tem Gecelik Borç Alma 1,0 1, 1,00 1, 1, 1,0 Gecelik Borç Verme 1,0 1, 1,00 0,,,0 Haftalık Piy. Yap. Bankalar REPO 1,0 1, 1,00 1, 1, 1,0 Geç Lik. Pen. Borç Verme 1,0 1, 1,00,,,0 Geç Lik. Pen. Borç Alma,0, 11,00 1, 1, 1,0 Kaynak: TCMB b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler Ağustos ayında; M1, M ve M para arzları reel olarak artmıştır. 00 yılı başında açıklanmaya başlanan yeni para arzı tanımlarına göre; Ağustos ayında M1 para arzı bir önceki aya göre yüzde, oranında artarak, milyar YTL ye, M para arzı yüzde, oranında artarak, milyar YTL ye, M para arzı ise yüzde oranında artarak, milyar YTL ye yükselmiştir. Bu dönemde TÜFE nin yüzde 0,0 oranında arttığı göz önüne alındığında, M1, M ve M para arzlarının reel olarak arttığı görülmektedir. Tablo. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (Milyon YTL) % Değişme Aralık Aralık Haziran Temmuz Ağustos Ağu./Tem. DOLAŞIMDAKİ PARA , TL VADESİZ MEVDUAT ,1 YP VADESİZ MEVDUAT , M , TL VADELİ MEVDUAT , YP VADELİ MEVDUAT , M..1..., REPO ,1 PARA PİYASASI FON ,0 M ,0 TÜFE 1, 1, 1, 1, 1, 0,0 Kaynak: Merkez Bankası, TÜİK

9 Grafik. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (00 Aralık=0 Bazlı Endeks) M1 M M Para çarpanının Ağustos ayındaki seyri incelendiğinde; rezerv paranın bir önceki aya göre yüzde, oranında gerilemesine karşılık, M para arzının yüzde, oranında artmasıyla; M/RP para çarpanının, puan seviyesine yükseldiği görülmektedir. Grafik. Para Çarpanı M/RP c. Merkez Bankası Döviz Alım-Satımları Temmuz 00 tarihinden itibaren genel seçim sürecinin sona ermesi ve makroekonomik politikalara ilişkin olumlu beklentilerle ülkemize yönelik sermaye girişlerinin güçlü olmaya devam etmesi öngörüsüyle rezerv birikimini hızlandırmak amacıyla günlük döviz alım ihalelerinin miktarı 0 milyon ABD dolarına, ihalelerde kullanılan opsiyon tutarı ise 0 milyon ABD dolarına yükseltilmiştir. Son günlerde gelişmiş ülke konut ve kredi piyasalarındaki olumsuz gelişmelerin etkisiyle diğer gelişmekte olan ülke piyasalarında olduğu gibi ülkemiz piyasalarında da oynaklığın arttığı gözlenmektedir. Bu nedenle, 1 Ağustos 00 tarihinden itibaren günlük döviz alım ihalelerinde alımı yapılacak tutar 1 milyon ABD doları ihale ve 0 milyon ABD doları opsiyon olmak üzere en fazla milyon ABD dolarına düşürülmüştür. Önümüzdeki dönemde de döviz arzına ilişkin gelişmelere bağlı olarak günlük ihale ve/veya opsiyon tutarlarında önceden duyurularak her iki yönde de değişiklik yapılabileceği gibi, gerek duyulursa ihalelere kısa ya da uzun süreli olarak ara verilebilecektir. Bu çerçevede 00 yılı Ağustos ayında yapılan

10 adet ihalede, 0 milyon doları ihale,, milyon doları opsiyon olmak üzere toplamda 1.1, milyon dolarlık döviz alımı yapılmıştır. Tablo. TCMB Döviz Alımları-Satımları* Döviz Alım-Satım İhaleleri (Milyon Dolar) Günlük Ortalama Teklif Teklifin Karşılanma Oranı (%) Döviz Alım- Satım Miktarı Doğrudan Döviz Müda. TOPLAM 00 Top Top Top Ocak 0,1,0 0 Şubat 0,, Mart,, 0 Nisan,, 0 Mayıs 1,, 0 Haziran Kasım,, Aralık,, 0 00 Ocak,, 0 Şubat,, 0 Mart,,1 0 Nisan,, 0 Mayıs 0,,0 0 Haziran,0, Temmuz,, 0 Ağustos,, Kaynak: TCMB * Pozitif değerler alımları, negatif değerler satımları göstermektedir. Merkez Bankası tarafından henüz miktarları açıklanmayan doğrudan döviz alımları Merkez Bankası günlük vaziyetlerinden türetilen net döviz pozisyonu verileri kullanılarak ve bu büyüklüğü etkileyebilecek diğer döviz işlemleri de göz önüne alınarak hesaplanmıştır.

11 II. BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER Hazine iç borçlanma ihaleleri ortalama yıllık bileşik faiz oranı, Ağustos ayında 1,1 puan artarak yüzde 1, düzeyinde gerçekleşmiştir. Tablo. Hazine YTL Cinsi İç Borç İhaleleri Net Borç.(1) (Mil. YTL) İtfa() (Mil. YTL) Bileşik Faiz (Yüzde) 1 Aylık TÜFE Beklentisi () Vade (Gün) Borç/İtfa Oranı Reel Faiz (Yüzde) 00-Aralık , 1,1,, 00-Ocak , 1,,, Şubat , 1,,, Mart.., 1,,, Nisan , 1,1,, Mayıs 1.0.0, 1,0,, Haziran.1.0, 1,,,0 Temmuz ,,,1 1, Ağustos. 1.0,0 1,, 1, Eylül , 1,, 1, Ekim.0.,,0, 1, Kasım ,,1, 1,0 Aralık ,,,1 1, 00-Ocak , 0,, 1, Şubat.. 11, 1,, 11, Mart , 0,1, 1, Nisan , 1,, 11, Mayıs ,1 1,, 1, Haziran , 1,0, 11, Temmuz , 1,,, Ağustos..1,1 1,, 11, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT (1) Net borçlanma piyasadan yapılan YTL cinsi borçlanmayı göstermekte olup, döviz cinsinden ihale tutarları dahil edilmemiştir. () İtfa rakamları, ÇTTH dahil edilerek piyasaya yapılan YTL cinsi ödemeleri göstermektedir. () Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik tahminlerini içeren geniş katılımlı Beklenti Anketi nden alınmıştır. 1 aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır. Ağustos ayında Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı, bir önceki aya göre 1,1 puan yükselerek, yüzde 1, düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan ortalama vade gün olmuştur. Ağustos ayında piyasaya YTL bazında, milyar YTL itfası bulunan Hazinenin, piyasadan net olarak, milyar YTL borçlanmasıyla, borçlanma/itfa rasyosu,1 puan olarak gerçekleşmiştir.

12 Grafik. Borçlanma / İtfa Rasyosu Milyon YTL İTFA BORÇLANMA BORÇLANMA/İTFA Yüzde Ağustos ayında Hazinenin yüklendiği reel faiz oranı artmıştır. Bu dönemde Merkez Bankası beklenti anketinde yer alan 1 aylık TÜFE beklentisi kullanılarak hesaplanan gelecek döneme yönelik reel faiz oranı, bir önceki aya göre 1, puan artarak, yüzde 11, e yükselmiştir. Grafik. Faiz Oranlarında Gelişmeler (Bileşik, Yüzde) ' ihale DIBS interbank TÜFE Beklentisi Ağustos ayında Hazinenin iç borç stoku, milyar YTL artarak,1 milyar YTL ye yükselmiştir. Ağustos ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre yüzde 0, oranında artarak,1 milyar YTL ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde nakit borç stoku, milyar YTL artarak 1 milyar YTL ye yükselirken, nakit dışı borç stoku 0, milyar YTL azalarak,1 milyar YTL ye gerilemiştir. 11

13 Tablo. İç Borç Stokunun Vade Yapısı Miktar Yüzde Ort. Vadeye Kalan (Milyon YTL) Dağılım Süre (Ay) 00 Aralık Genel Top ,0,0 Nakit 0.,, -Tahvil 1.,0, -Bono.,, Nakit Dışı.0 1,1,0 00 Temmuz Genel Top..1 0,0,0 Nakit 1.,, -Tahvil 0.01,0, -Bono.1,, Nakit Dışı. 1,, 00 Ağustos Genel Top.. 0,0, Nakit 1.,, -Tahvil 1.1,, -Bono.,, Nakit Dışı.11 1,, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Ağustos ayında YTL cinsi sabit faizli tahvil ve bonoların Hazine iç borç stokuna oranı, 00 yılı Aralık ayındaki yüzde, lük seviyesinden yüzde, e gerilerken, YTL cinsi değişken faizli kağıtların oranı yüzde 1, den yüzde, a yükselmiştir. Bu dönemde döviz cinsi ve endeksli kağıtların oranı ise yüzde 1, den, yüzde 1, ye gerilemiştir. Tablo. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı (Milyon YTL, Yüzde) Aralık 00 Yüzde Temmuz 00 Yüzde Ağustos 00 Yüzde Nakit 0., 1., 1., Sabit getirili 111., 11.0, 11.1, Değişken faizli.,.,.1, Döviz cinsinden. 1,1.0 11, 0. 11, Nakit Dışı.0 1,1. 1, - - Sabit getirili Değişken faizli 1.0 1,.0 1, - - Döviz cinsinden 0 0,0 0 0,0 - - Dövize endeksli 1. 0, 1.1 0,.11 1, Toplam Stok 1.0 0,0.1 0,0 - - Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 1

14 Grafik. İç Borç Stokunun Döviz-Faiz Yapısı Döviz Cinsi - Dövize Endeksli %1, 00 Ocak Döviz Cinsi - Dövize Endeksli %1, 00 Ağustos Sabit Faizli %, Sabit Faizli %, Değişken Faizli %0, Değişken Faizli %, Ağustos ayında, iç borç stokunun ilk satışta alıcılara göre dağılımı bir önceki ayla karşılaştırıldığında; kamunun payının 0,1 puan azalarak yüzde ye gerilerken, piyasanın payının yüzde e yükseldiği gözlenmektedir. Tablo. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı YTL Miktarı USD Miktarı Yüzde Pay (Milyon YTL) (Milyon Dolar) (Yüzde) 00 Genel Top , 0,0 Kamu 1. 0,, Merkez Bankası 1. 1,,1 Kamu Bankaları 1. 1,1, TMSF., 1, Diğer Kamu. 0, 11, Piyasa.00 1,1 1, 00 Temmuz Genel Top..1 1, 0,0 Kamu.1,,1 Merkez Bankası 1. 1,, Kamu Bankaları 1. 1,, TMSF.1, 1, Diğer Kamu., 11, Piyasa 1. 1,, 00 Ağustos Genel Top.. 1, 0,0 Kamu.,,0 Merkez Bankası 1. 1,, Kamu Bankaları 1. 1,0, TMSF., 1, Diğer Kamu., 11, Piyasa 1. 1,,0 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı İç borç stoku/my oranı Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,1 puan artarak, puana yükselmiştir. 1

15 Grafik. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M, Nakit İç Borç Stoku/M) İç Borç/M Nakit İç Borç/M Ağustos ayında M para arzı bir önceki aya göre yüzde oranında artarken, iç borç stokundaki artışın yüzde 0, oranında kalmasıyla, mali baskınlık oranı azalmıştır. Kamunun mali piyasalardaki ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun M ye oranı bu dönemde 1, puan azalarak, puana gerilemiştir. 001 Şubat krizinden sonra kamu bankaları, Merkez Bankası ve TMSF ye uzun vadeli olarak verilen nakit dışı borç stokunun hesaplamaya katılmadığı nakit iç borç stokunun M ye oranı ise Ağustos ayında 0, puan azalarak, puan düzeyinde gerçekleşmiştir. Tablo. Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) Aralık Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Toplam Vade Yapısı Kısa Vade Orta Vade Uzun Vade Alacaklıya Göre Kredi Uluslararası Kuruluşlar (IMF Sağlanan Krediler) Hükümet Kuruluşları Ticari Bankalar Tahvil Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 00 yılı sonunda, milyar dolar düzeyinde bulunan merkezi yönetim dış borç stoku, 00 yılı Ağustos ayında, milyar dolara yükselmiştir. Söz konusu ayda, merkezi yönetim dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli borçların oranı yüzde,, orta vadeli borçların oranı ise yüzde, düzeyinde gerçekleşmiştir. Alacaklılara göre sınıflandırılan merkezi yönetim borç stokunda ise kredilerin oranı yüzde 1,, tahvil yoluyla sağlanan borç ise yüzde,1 olmuştur. 1

16 III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER Tablo 11. Sermaye Piyasalarına İlişkin Göstergeler Mayıs Haziran Temmuz Kurul Kaydındaki Şirketler İMKB Şirketleri İMKB'de İşlem Gören Şirketler 1 0 İMKB Dışında İşlem Gören Şirketler Piyasa Değeri (Halka Açık Kısım)....1 Yabancı Payı (Halka Açık Kısım), 0, 0, 1, Piyasa Kapitalizasyonu Piyasa Kapitalizasyonu/GSYİH,1 -,0 - Aracı Kuruluşlar Aracı Kurumlar Bankalar Yatırım Fonları Net Aktif Değer Bireysel Emeklilik Fonları Şirket Sayısı Sözleşme Sayısı Fon Katılımcı Sayısı Net Aktif Değer....0 Yabancı Yatırım Fonları Net Aktif Değer 1 0 Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları 0 Net Aktif Değer 11 Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Net Aktif Değer Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları Net Aktif Değer Portföy Yönetim Şirketleri Net Aktif Değer Bağımsız Denetim Şirketleri Gayrimenkul Değerleme Şirketleri Derecelendirme Kuruluşları Kaynak: SPK, Merkezi Kayıt Kuruluşu, Emeklilik Gözetim Merkezi, TÜİK (1) Piyasa değeri, piyasa kapitalizasyonu ve net aktif değerler Milyon YTL olarak verilmektedir. Şirketlere ait bilgiler şirket sayılarını göstermektedir. Yabancı payı ve Piyasa Kapitalizasyonu/GSYİH yüzde olarak verilmiştir. a. Yatırım Fonları ve Bireysel Emeklilik Fonları Temmuz ayında bireysel emeklilik fonları net aktif değeri, milyar YTL ye ulaşmıştır. Bireysel emeklilik fonlarında ortalama vade Temmuz ayı sonu itibarıyla gün olarak hesaplanmaktadır. Emeklilik fonlarının net aktif değeri Temmuz ayı itibarıyla bir önceki ay sonuna göre yüzde, oranında artarak.0 milyon YTL düzeyine çıkmıştır. 1

17 Tablo 1. İMKB 0 Endeksinin Getirisi (Yüzde) Aylık Bazda Yıllık Bazda Dolar Bazında Nominal Reel Getiri Nominal Reel Getiri Nominal Getiri Getiri ÜFE TÜFE Getiri ÜFE TÜFE Aylık Yıllık 00 Aralık 11,1 1,,, 1,, 1,1,1 00 Aralık,,,0,,,,1 0, 00 Ocak 1,1, 11,,, 1, 1,0, Şubat,,,,,,1,,1 Mart -, -,0 -,0, 1,1, -11,, Nisan, 0, 0,,0, 0,,, Mayıs -1,1-1, -1, 1,1 0,, -, 1, Haziran -,0 -, -, 1, 1, 1, -, 11, Temmuz 1, 0, 0, 1,,,0,, Ağustos,,, 0,,,, 1, Eylül -1,0-0, -,, -0, 0, -, -0, Ekim,,,,0 1, 1, 1, 1, Kasım -, -, -,1 0, -, -, -, -, Aralık,,, -1, -11, -,, -,1 00 Ocak,,, -, -1, -1,0, -1, Şubat 0, -0, 0, -11, -0,0-0,0,1-1, Mart,,, 1, -, -,, -1,1 Nisan,0, 1,, -, -,, -0, Mayıs,,,1, 1, 1,0,, Haziran 0,0 0,1 0,,,1, 0,, Temmuz 1, 1,1 1,0,,,0 1, 0, Ağustos -,0 -, -,0,,, -, 0, Kaynak: TÜİK, İMKB (*) Getiri, dönem sonu itibarıyla bir önceki dönem sonuna göre hesaplanmaktadır. b. İMKB Hisse Senedi Piyasası Ağustos ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 0-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde oranında değer kaybederken, yıllık bazda yüzde, oranında değer kazanmıştır. Dolar bazında yıllık getiri yüzde 0, oranında gerçekleşmiştir. Ağustos ayında İMKB Ulusal 0-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde oranında gerilerken, yıllık bazda yüzde, oranında artış göstermiştir. Reel bazda getiri incelendiğinde, TÜFE ye göre yıllık yüzde, seviyesinde reel getiri gerçekleştiği görülmektedir. Dolar bazında aylık yüzde, oranında nominal kayıp gerçekleşirken, yıllık bazda yüzde 0, oranında nominal getiri gerçekleşmiştir. 1

18 Ağustos ayında günlük ortalama işlem hacmi Temmuz ayındaki rekor seviyeye göre yüzde 1, oranında gerilemiştir. Yine de 1. milyon YTL seviyesindeki aylık ortalama işlem hacmi 00 yılı içindeki ikinci en yüksek seviye olmuştur. Ağustos ayında İMKB Hisse Senedi Piyasası günlük ortalama işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre yüzde 1, oranında gerileyerek 1. milyon YTL seviyesine gerilemiştir. Buna karşın gerçekleşen bu değer 00 yılında Temmuz ayındaki rekor seviyeden sonra ikinci en yüksek değer olmuştur. Tablo 1. İMKB de Çeşitli Göstergeler İMKB 0 İMKB 0 İMKB İş günü Günlük Ort. Dönemler Dönem Sonu 0 Günlük HO. İşlem Hacmi (1) sayısı İşlem Hacmi 00 Aralık Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos Kaynak: İMKB Aylık Bülten (1) Borsaya kote olan şirketlere ait hisselerde tüm piyasalarda gerçekleştirilen işlem hacmidir. Böylece bu değer; Ulusal, İkinci Ulusal, Yeni Ekonomi ve Gözaltı Pazarlarına ait işlemleri kapsamaktadır. (*) İMKB 0 Endeks Değerleri, 0 günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacimleri, Milyon YTL (**) HO: Hareketli Ortalama 1

19 İMKB Ulusal 0-Bileşik Endeksi risk göstergeleri olarak kullanılabilecek standart sapma değerlerinden aylık standart sapma 1,, yıllık standart sapma değeri, değerine çıkmıştır. Ağustos ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 0-Bileşik Endeksinde aylık (0 günlük) yüzde, oranında kayıp gerçekleşmişken, yıllık (0 günlük) getiri yüzde 1, oranında olmuştur. Bu dönemde, aylık ve yıllık standart sapma değerlerinde önemli artışlar yaşanmıştır. Nitekim, Ağustos ayında bir önceki ay sonu değerine göre aylık standart sapma değeri, den 1, e, yıllık standart sapma değeri, dan, ye çıkmıştır. İMKB Ulusal 0-Bileşik Endeksi ile uluslararası korelasyon katsayıları incelendiğinde, FTSE-0 endeksiyle 0,, Nikkei- endeksiyle 0,1 ve Dow Jones Industrial endeksiyle 0, olarak gerçekleştiği görülmektedir. Tablo 1. İMKB 0 Endeksine İlişkin Göstergeler Nominal Getiri Standart Sapma () Korelasyon Katsayıları () Dönemler Aylık (1) Yıllık (1) Aylık Yıllık FTSE 0 Nikkei Dow Jones 00 Aralık,,1,1, 0,1 0,1-0,00 00 Aralık,1 1,,1,0 0, 0, -0,0 00 Ocak 1,,1,1, 0, 0,1-0,1 Şubat,,,, 0, 0,11 0,1 Mart -,,,, 0, 0, -0,0 Nisan, 0,,, 0,1 0, 0,1 Mayıs -1,1,0 1,,1 0, 0, 0,1 Haziran -,, 1,11, 0, 0, 0, Temmuz 1,,0,0 0,0 0,1 0, 0, Ağustos, 1,,, 0, 0, -0, Eylül -1,1,,1, 0, 0, 0, Ekim, 0,,,01 0, 0, 0,1 Kasım -, -0,,, 0, 0, 0,0 Aralık,1-1,,,1 0, 0, -0,1 00 Ocak, -,,, 0, 0, 0,0 Şubat 0,0 -,,,0 0, 0, 0, Mart, -0,,,1 0, 0, 0,0 Nisan,0 1,,1,0 0, -0,0 0, Mayıs,,0,, 0, 0, 0,0 Haziran 1,0,0,1, 0, 0, 0, Temmuz,1,0,, 0, 0, 0, Ağustos -, 1, 1,, 0, 0,1 0, Kaynak: İMKB Aylık Bülten, Reuters (1) Aylık ve yıllık getiri, sırasıyla dönem sonu itibarıyla 0 ve 0 işgünü öncesine göre nominal getiridir. () Aylık standart sapma, dönem sonu itibarıyla son 0 işgününe ait günlük getirinin 0 işgünü üzerinden aylıklandırılmasıyla hesaplanmıştır. Yıllık hesaplamalar 0 işgünü üzerinden yapılmıştır. () Endeksler yerel para cinsindendir. Ay içinde herhangi bir işgününde her iki endeks için de veri bulunması durumunda hesaplamalara dahil edilmektedir.... 1

20 Grafik. İMKB 0 Bileşik Endeksi YTL İMKB-0 Endeks (YTL) Günlük Har. Ort. (YTL) Dolar İMKB-0 Endeks (Dolar) Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Ağustos ayı sonunda bir önceki ay sonuna göre yüzde, oranında gerileyerek 0, milyar YTL ye inmiştir. İMKB kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 1,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Ağustos ayı sonunda bir önceki ay sonuna göre yüzde, oranında gerileyerek 0, milyar YTL ye gerilemiştir. Hisseleri borsada işlem gören şirketlerin toplam piyasa değeri (piyasa kapitalizasyonu), milyar YTL azalışla 0,1 milyar YTL ye inmiştir. Ağustos ayı itibarıyla İMKB kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 1,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 1 e gerilerken, borsa yatırım fonu sayısı seviyesini korumuştur. Ağustos tarihinde Gözaltı Pazarında işlem görmekte olan Arat Tekstil in Borsa kotundan çıkarılarak Kot Dışı Pazar kaydına alınmasıyla Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 1 e gerilemiştir. Borsa yatırım fonu sayısı ile bir önceki ay sonu seviyesini korumuştur. Haziran ayında toplam piyasa kapitalizasyonunun GSMH ya oranı yüzde, seviyesinde gerçekleşmiştir. Sermaye piyasalarının gelişmişlik göstergesi olarak kullanılan Borsada işlem gören şirketlerin toplam piyasa kapitalizasyonunun GSMH ya oranı Haziran ayında yüzde, seviyesinde gerçekleşmiştir. 1

21 Tablo 1. İMKB de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı Dönemler Şirket Sayısı İMKB Kotasyonundaki Hisseler Piyasa Yabancı değeri Payı (Milyon YTL) (Yüzde) İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa Kapitalizasyonu Toplam/GSMH Oranı (Milyon YTL) (Milyon Dolar) (Yüzde) 00 Aralık.1, , 00 Aralık 0., , 00 Ocak 0., Şubat 0.1, Mart 0.,1. 1., Nisan 0., Mayıs 11.0, Haziran 1., , Temmuz 1., Ağustos 1., Eylül 1.1, , Ekim 1., Kasım 1.11, Aralık 1., ,0 00 Ocak 1.1, Şubat 1 0.1, Mart 1.001,.1 1.,0 Nisan 1. 0, Mayıs 0. 0, Haziran. 0,.01 1., Temmuz.1 1, Ağustos , Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, Merkezi Kayıt Kuruluşu, DPT c. Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi yüzde 1, oranında gerileyerek 1, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Ağustos ayında piyasada gerçekleşen ortalama basit faiz oranı 1 baz puan yükselerek yüzde 1, oranına çıkmıştır. Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 1, oranında gerileyerek 1, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmeye paralel olarak Ağustos ayında bir önceki aya göre aylık işlem hacmi, milyar YTL azalarak, milyar YTL olmuştur. Ağustos ayında basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre 1 baz puan yükselerek yüzde 1, olmuştur. 0

22 d. Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı Repo-Ters Repo Pazarında Ağustos ayında bir önceki aya göre günlük işlem hacmi yüzde 1, oranında azalarak, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Pazarda gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre baz puan artarak yüzde 1, olmuştur. Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı günlük ortalama işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre yüzde 1, oranında azalarak, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişme sonucunda, Ağustos ayı aylık işlem hacmi, milyar YTL azalışla milyar YTL düzeyine inmiştir. Repo-Ters Repo Pazarı basit faiz oranı ise bir önceki aya göre baz puan artarak yüzde 1, olmuştur. Tablo 1. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı Kamu Men. Kıy. Kesin Alım-Satım Pazarı İşlem Hacmi Günlük Ort. İşl. Hacmi Repo-Ters Repo Pazarı Faiz Oranı İşlem Hacmi Günlük Ort. İşl. Hacmi Faiz Oranı Dönemler (Milyon YTL) (Milyon YTL) (Yüzde) (Milyon YTL) (Milyon YTL) (Yüzde) 00 Aralık 1. 1., 1.. 1, 00 Aralık , 1.. 1, 00 Ocak. 1. 1, ,1 Şubat , , Mart.. 1, ,0 Nisan , , Mayıs. 1. 1, , Haziran , ,1 Temmuz , ,0 Ağustos , , Eylül ,..1 1, Ekim. 1., , Kasım , ,1 Aralık. 1. 1, , 00 Ocak. 1. 1, , Şubat ,0..0 1, Mart. 1. 0, , Nisan , 1.. 1, Mayıs ,.. 1, Haziran , , Temmuz , ,1 Ağustos. 1. 1,.. 1, Kaynak: İMKB Aylık Bülteni 1

23 Tablo 1. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası Takasbank Borsa Para Piyasası Ödünç Pay Senedi Piyasası O/N İşlem Hacmi Günlük Ort. O/N İşl. Hac. O/N Toplam İşl. Hac. Oranı Faiz Oranı İşlem Hacmi Günlük İşlem Hacmi Sözl. Sayısı Günlük Sözl. Say. İşlem Gören Pay Senedi Dönemler (Milyon YTL) (Yüzde) (Yüzde) (Milyon YTL) (Adet) (Adet) (Adet) 00.1,1 1, , 1, 1, , 1,, Ocak. 1 0,1 1, 1, 1 1 Şubat. 1, 1,1 1, 1 Mart.0 1, 1, 1, 1.0 Nisan. 1, 1, 1,1 Mayıs.1 1,1 1,, 1. Haziran ,0 1,1, Temmuz., 1,0,0 1 0 Ağustos.1 1, 1,, Eylül.0 1,11 1,1, 11 Ekim.0 1, 1,11, 0 Kasım.1 1, 1,, Aralık.0 1,0 1, 11, 00 Ocak. 1, 1,0 1, Şubat.1 1, 1, 1, 0 Mart. 1,0 1,, 1 Nisan.1 1, 1,0,1 0 Mayıs. 1, 1,, 11 Haziran. 1, 1,1 11, Temmuz. 1,0 1, 1, 1. 1 Ağustos.0, 1,0 0, Kaynak: Takasbank, İMKB e. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası Takasbank Borsa Para Piyasasında O/N işlem hacmi yüzde oranında artarak, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı bir önceki aya göre baz puan artarak yüzde 1,0 olmuştur. Takasbank Borsa Para Piyasasında (TBPP) gecelik işlemlerin tüm işlemlere oranı yüzde, düzeyinde gerçekleşmiştir. Gecelik işlemlerin toplam işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde oranında artarak, milyar YTL seviyesine çıkmıştır. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı da bir önceki aya göre baz puan artarak yüzde 1,0 olmuştur. Ödünç Pay Senedi Piyasası işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde, oranında gerileyerek 0 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Sözleşme sayısı 1.0 olurken, işlem gören pay senedi sayısı 11 olmuştur.

24 Ödünç Pay Senedi Piyasası Ağustos ayı işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde, oranında azalarak 0 milyon YTL ye inmiştir. Piyasada gerçekleşen sözleşme sayısı 1.0 olurken, işlem gören pay senedi sayısı 11 olmuştur. Grafik. Altın Borsası İşlem Hacmi ve Uluslararası Altın Fiyatı İşlem Hacmi (Milyon YTL) 11 İşlem Hacmi (Milyon ABD Doları ) Londra Borsası (ABD Doları/Ons) f. Altın Borsası Altın Borsasında işlem hacmi yüzde 1, oranında gerileyerek, ton seviyesine inmiştir. Uluslararası altın fiyatları kısmi oranda artarak, dolar/ons olmuştur. Altın Borsasında işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 1, oranında gerileyerek, ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmede hem ABD Doları hem de YTL işlem hacminin önemli oranda gerilemesi etkili olmuştur. Uluslararası altın fiyatı göstergesi olarak Londra Borsasında oluşan altının ons fiyatı yüzde 0, oranında artarak, dolar olmuştur. g. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 11, oranında artarak 1, milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) işlem hacmi, Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 11, oranında artarak 1, milyar YTL ile VOB un kuruluşundan bu yana en yüksek seviyeye çıkmıştır. Buna paralel artışla, günlük işlem hacmi 1, milyon YTL olmuştur. Endeks ve döviz enstrümanları içinde işlem gören sözleşmeler açısından bir yoğunlaşma görülmektedir. Nitekim, endeks sözleşmelerinde görülen 1.0 milyon YTL lik işlem hacminin 11.0 milyon YTL si Ağustos ayı İMKB-0 sözleşmesinde gerçekleşmiştir. Benzer şekilde, 1.11 milyon YTL lik döviz işlem hacminin 1.1 milyon YTL si Ağustos ayı dolar sözleşmesinde gerçekleşmiştir.

25 Tablo 1. Vadeli İşlemler Piyasası Hacim-Miktar (Adet) Hacim (Milyon YTL) İş Günü (Gün) Günlük Hacim (Milyon YTL) Dönem Sonu Mevcut Açık Poz. (Adet) , , Ocak , 11. Şubat , 11. Mart 1.0 1, 1.0 Nisan ,. Mayıs. 1., 0.1 Haziran.0 1.,.0 Temmuz , Ağustos ,.1 Eylül , 1. Ekim , 1. Kasım.. 1,0.11 Aralık..1 1, Ocak ,. Şubat ,1 1.1 Mart ,. Nisan , 1. Mayıs , 0.00 Haziran ,. Temmuz.. 1., 1. Endeks , 1.1 Faiz 0 0 0,0 0 G-DİBS 0 0 0,0 0 Döviz., 11. Emtia 0 0,0 0 Altın 1 0 0,0 0 Ağustos , 1. Endeks ,. Faiz 0 0 0,0 0 G-DİBS 0 0 0,0 0 Döviz , 11.0 Emtia 0 0 0,0 0 Altın 1 0 0,0 1 Kaynak: VOB Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarının önemli oranda azalarak 1. adet seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarı Ağustos ayında önemli miktarda azalarak 1. adet seviyesinde gerçekleşmiştir. Ağustos ayı sonu itibarıyla endeks sözleşmelerinde. adet ve döviz sözleşmelerinde 11.0 adet açık pozisyon bulunmaktadır. Altın sözleşmelerinde 1 adet açık pozisyon bulunurken, diğer sözleşmelerde açık pozisyon bulunmamaktadır.

26 IV. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER a. Mevduatlar Bankacılık sektörü mevduatları, Ağustos ayında yüzde, oranında artarak 11, milyar YTL ye yükselmiştir. Bankalar arası hariç toplam mevduat hacmi Ağustos ayında, YTL mevduatlar ve YP mevduatların YTL değerinin artması neticesinde, bir önceki aya göre yüzde, oranında artarak 11, milyar YTL ye yükselmiştir. Aynı dönemde yurtiçi yerleşiklerin YTL mevduatları yüzde, oranında artarken, YP mevduatların dolar değeri yüzde, oranında azalmış ancak kurdaki artışın etkisiyle YP mevduatların YTL değeri yüzde 1, artmıştır. YP mevduatın YTL değerinin toplam mevduat içindeki payı ise bir önceki aya göre azalarak yüzde, ten yüzde, e gerilemiştir. Tablo 1. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi (Yüzde Değişim) Ağustos 0/ Ağustos 0 Ağustos 0/ Aralık 0 Ağustos 0/ Temmuz 0 Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç) 0, 1,, Yurtiçi Yerleşikler Toplam YTL Mevduat 1, 1,, Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($), 1, -, Toplam Krediler,1 1,, Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri, 1,, Mevduat Bankaları Yurtiçi YTL Kredileri, 1,, Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri - 0,,1, Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri 1, 1,, Kaynak: TCMB Haftalık Bültenleri Grafik. YP Mevduat/Toplam Mevduat Milyon YTL Yüzde YP Mevduat Toplam Mevduat YP Mevduat/Toplam Mevduat

27 b. Krediler Ağustos ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan krediler yüzde, oranında artarak 0, milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. Ağustos ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan kredi hacmi bir önceki aya göre yüzde, oranında artarak 0, milyar YTL ye ulaşmıştır. Mevduat bankalarının yurtiçi kredileri ise Ağustos ayında yüzde, oranında artarak 1, milyar YTL ye yükselmiştir. Kredi hacmindeki artışta ticari krediler ve tüketici kredilerindeki artış etkili olmuştur. Temmuz ayı sonunda, milyar YTL olan tüketici kredileri ve kredi kartları toplamı Ağustos ayında yüzde, oranında artarak 1, milyar YTL seviyesine yükselmiştir. Bu krediler içinde tüketici kredileri yüzde,1, kredi kartları ise yüzde oranında artmıştır. Tüketici kredilerinin alt kalemleri incelendiğinde; konut kredileri ve ihtiyaç kredilerin yükseldiği; buna karşın taşıt kredilerinin değişmediği gözlenmektedir. Enflasyon ve geleceğe yönelik beklentilerdeki iyileşmenin devam etmesi ve mali sistemdeki fon arzında yaşanan artış, tüketici kredileri faiz oranlarının düşüşü yönünde ivme kazandırmaktadır. Ağustos ayında ihtiyaç ve taşıt kredileri faiz oranları düşmüş, konut kredisi faiz oranları yatay bir seyir izlemişlerdir. Grafik 11. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (00 yılı Fiyatlarıyla) Milyon YTL Konut Kredileri Taşıt Kredileri Diğer Tüketici Kredileri

28 Tablo 0. Tüketici Kredisi Faiz Oranları (Yüzde) İhtiyaç Taşıt Konut Min. Max. Ort. Min. Max. Ort. Min. Max. Ort. 00 Aralık,,0, 1,,1,0 1,0, 1, 00 Aralık 1,0 1, 1, 1, 1,0 1, 1,0 1, 1,0 00 Ocak 1,0 1, 1, 1,0 1,0 1, 1,0 1, 1,0 Şubat 1,0 1, 1, 1, 1,0 1, 1,0 1, 1,0 Mart 1,0 1, 1,1 1,1 1,0 1, 1,0 1, 1,0 Nisan 1,0 1, 1, 1,1 1,0 1,1 1,0 1, 1,0 Mayıs 1,0 1, 1, 1,0 1, 1, 1,0 1,0 1,1 Haziran,,,0 1,0,0,00 1,0,00 1, Temmuz,,,0 1,0,0,00 1,0,00 1, Ağustos,,1,1 1,0,0 1, 1,0 1,0 1, Eylül,,,0 1,,0 1, 1,0 1,0 1, Ekim 1,,1,0 1, 1,0 1, 1,0 1, 1,1 Kasım 1,,1,11 1, 1,0 1, 1, 1,0 1, Aralık 1,,1,1 1, 1,0 1, 1, 1,0 1, 00 Ocak 1,,1,01 1, 1,0 1, 1, 1, 1, Şubat 1,,1 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Mart 1,,0,00 1, 1, 1, 1, 1,0 1, Nisan 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Mayıs 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1,0 Haziran 1, 1, 1, 1,0 1, 1, 0, 1,0 1, Temmuz 1, 1, 1, 1,0 1, 1, 0, 1,0 1, Ağustos 1, 1, 1,1 1,0 1, 1, 1,0 1, 1, Kaynak: Reuters, bankaların web siteleri (*) Faiz oranlarının minimum, maksimum ve ortalama değerleri bulunurken, aktif büyüklüğü itibariyle en büyük beş bankanın oranları esas alınmıştır. 00 yılı Aralık ayına göre bakıldığında, mevduat bankalarının ticari kredilerinin yüzde 1,, tüketici kredilerinin yüzde,, kredi kartlarının yüzde 1, ve ihtisas kredilerinin yüzde 1, oranında yükseldiği görülmektedir. Aynı dönemde mevduat bankaları kredileri içinde konut kredileri ve ihtiyaç kredilerinin payı artarken; ticari krediler, taşıt kredileri ve kredi kartlarının payı gerilemiştir. Tablo 1. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı Milyon YTL Aralık 00 Ağustos 00 Aralık Önceki yıla Yüzde Milyon 00 ya göre değ. Pay YTL göre değ. Yüzde Pay MEVD. B. YURTİÇİ KR.. 1,0 0, , 0,0 Ticari Krediler 1.,0,. 1,, Tüketici Kre. ve Kre. K..,0, 1. 0, 1,0 -Tüketici Kredileri.11,1,1.1,,0 -Konut Kredileri.1, 1,0., 1, -Taşıt Kredileri.,,. -,, -Diğer Tüketici Kredileri 1.,,.1,0 1, -Kredi Kartları 1.0, 1,. 1, 1,0 İhtisas Kredileri 11. 1,, 1. 1,, -Tarımsal Kredi.,,.,, -Küçük Esn. Sanat. Kredi..,,. 0,, -Diğer -, 0,.1,1 1,1 Kaynak: TCMB

29 Ağustos ayında kredilerin mevduatlara oranı yüzde, ya yükselmiştir. Temmuz ayında yüzde, olan kredilerin mevduatlara oranı, Ağustos ayında yüzde, ya yükselmiştir. Grafik 1. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar Milyon YTL 0,000 00,000 0,000 00,000,000 0,000 0, Yüzde Yurtiçi Ş ubelerin Kredileri Mevduatlar Krediler/Mevduatlar Mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilere oranı, Temmuz ayında yüzde, olan seviyesinden Ağustos ayında yüzde, seviyesine inmiştir. Aynı dönemde tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartlarına oranı 0,1 puan artarak yüzde, e çıkarken, tasfiye olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı yüzde 1, lik seviyesini korumuştur. Grafik 1. TGA/Krediler 0 0 Yüzde M evduat bank.tg A/kredi Ö zel m evduat bank.tg A/kredi (TM SF dahil) Kam u m evduat bank.tg A/kredi Yabancı bank.tg A/kredi 001 krizi sonrası yüzde 0 seviyelerine kadar ulaşan bankacılık sektörü TGA ların toplam kredilere oranı, finansal yeniden yapılandırma programının uygulanması, risk odaklı yönetim anlayışının sektöre yerleşmesi ve makro ekonomik olumlu gelişmelerin bir yansıması olarak reel sektörün ödeme kapasitesinin güçlenmesi sonucunda makul seviyelere gerilemiştir. 00 yılı Temmuz ayında yüzde, olan seviyesinden Ağustos ayında yüzde, seviyesine inmiştir. Kamu bankaları, özel bankalar ve yabancı bankalar için sırasıyla söz konusu oran yüzde,1, yüzde, ve olarak gerçekleşmiştir.

30 Grafik 1. Tasfiye Olunacak Kredi Kartları ve Tüketici Kredilerinin Gelişimi Tasfiye Olunacak Kredi Kartları / Kredi Kartları Tasfiye Olunacak Tüketici Kredileri / Tüketici Kredileri Tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartları alacaklarına oranı, Ağustos ayında bir önceki aya göre artarak yüzde, e yükselmiştir. Tüketici kredilerinde de tasfiye olunacak kredi oranı değişmeyerek yüzde 1, seviyesini korumuştur. c. Menkul Kıymetler Mevduat bankalarının menkul kıymet portföyü, Ağustos ayında yüzde, oranında artarak 1,1 milyar YTL ye yükselmiştir. Temmuz ayında 1, milyar YTL düzeyinde olan mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü Ağustos ayında yüzde, oranında artarak 1,1 milyar YTL ye yükselmiştir. Aynı dönemde, mevduat bankalarının gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan ve satılmaya hazır menkul değerler portföyü (ticari portföy) yüzde, oranında, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler portföyü ise yüzde 0, oranında artış göstermiştir. Uzun vadeli menkul değerlerin yer aldığı vadeye kadar elde tutulacak portföyün toplam menkul kıymet portföyüne oranı ise mevduat bankaları için Temmuz ayındaki yüzde,1 seviyesinden Ağustos ayında yüzde, e gerilemiştir.

31 Grafik 1. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü Milyar YTL Kamu Mevduat Bankaları Özel Mevduat Bankaları Yabancı Mevduat Bankaları Grafik 1. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar Milyon YTL Yüzde Menkul Değ erler Mevduatlar Menkul Değ erler/mevduatlar Menkul değerlerin mevduatlardan daha yüksek oranlı artışı sonucu, mevduat bankalarının menkul kıymetlerin mevduatlara oranı Ağustos ayında artarak yüzde, ten yüzde, e yükselmiştir. d. Yabancı Para Pozisyonu Ağustos ayında bankacılık sektörünün bilanço içi döviz açık pozisyonu açığı ve net genel pozisyon açığı azalmıştır. 00 yılı boyunca artış eğilimi gösteren bankacılık sektörünün bilanço içi açık pozisyonu açığı Ağustos ayında azalmıştır. Nitekim, Temmuz ayında, milyar dolar olan bilanço içi döviz açık pozisyonu, Ağustos ayı itibarıyla milyar dolara gerilemiştir. Bilanço 0

32 dışı işlemleri de içeren net genel döviz pozisyon açığı da Ağustos ayında azalarak 1 milyon dolardan milyon dolara düşmüştür. Bilanço içi işlemlerdeki açığın azalışına kamu, özel ve yabancı mevduat bankaları katkıda bulunmaktayken, net genel pozisyondaki açık azalışına tüm banka grupları neden olmaktadır. 00 yılı sonuna göre ise hem bilanço içi hem de net genel döviz pozisyon açığında artış olduğu görülmektedir. Tablo. Yabancı Para Pozisyonları (Milyon Dolar) Bilanço İçi Döviz Pozisyonu Kamu Bank Özel Bank Yabancı B KYB Toplam Net Genel Döviz Pozisyonu Kamu Bank Özel Bank Yabancı B KYB Toplam Kaynak: BDDK 1

33 V. KATILIM BANKALARI Ağustos ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar yüzde 1, oranında, kullandırılan fonlar ise yüzde,1 oranında artmıştır. Ağustos ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar yüzde 1, oranında artarak 1, milyar YTL ye yükselmiştir. Aynı dönemde katılım bankalarının kullanımları arasında likit değerler azalırken kullandırılan fonlarda artış görülmüştür. Nitekim, Ağustos ayında bir önceki aya göre katılım bankalarının likit değerleri yüzde oranında azalarak, milyar YTL ye gerilerken, kullandırılan fonlar yüzde,1 oranında artarak 1, milyar YTL ye yükselmiştir. Bu gelişmelerin sonucu olarak katılım bankalarının kullandırdıkları fonların topladıkları fonlara oranı Temmuz ayındaki yüzde, seviyesinden Ağustos ayında yüzde 0, e çıkmıştır. Katılım bankalarının bilanço içi döviz pozisyonları ve net döviz pozisyonları fazlaları Ağustos ayı itibarıyla artmıştır. Tablo. Katılım Bankalarının Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri Kullanımlar (Milyon YTL) Likit Değerler Kullandırılan Fon Fin. Kir. Alac Sab. Kıym. (Net) TGA (Net) Kaynaklar Cari Hesaplar Katıl. Hesapları Toplanan Fonlar Açık Pozisyon (Milyon $) Bilanço İçi Poz Net Genel Poz Kaynak: BDDK