MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER

Transkript

1 T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ŞUBAT

2 ÖZET İÇİNDEKİLER...iii I. PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER...1 II. a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri...1 b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler... BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER... III. DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER... a. Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi... b. Merkez Bankasının Döviz Alımları... IV. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER...1 a. İMKB Hisse Senedi Piyasası...1 b. Tahvil ve Bono Piyasası...1 c. Repo-Ters Repo Piyasası... d. Altın Borsası... V. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER...1 a. Mevduat Gelişmeleri...1 b. Krediler... c. Menkul Kıymetler... d. Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler... VI. ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK)... VII. PORTFÖY TERCİHLERİ... VIII. ULUSLARARASI PİYASALARDA GELİŞMELER... IX. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER... EKLER 1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu : İç Borçlanma Faiz Oranları : Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler : Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi : Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi : Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü : Rapor hakkındaki görüş, önerileri ve değerlendirmelerinizi adincer@dpt.gov.tr, cavdaroglu@dpt.gov.tr, bgumrah@dpt.gov.tr e-posta adreslerine bildirebilirsiniz. i

3 TABLOLAR Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu... Tablo. Merkez Bankası Analitik Bilançosu... Tablo. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler... Tablo. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler... Tablo. Hazine İç Borç İhaleleri... Tablo. İç Borç Stokunun Vade Yapısı... Tablo. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı... Tablo. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı... Tablo. Dış Borç Stoku... Tablo. Kurlardaki Gelişmeler... Tablo. TCMB Döviz Alımları...1 Tablo. İMKB Endeksinin Getirisi...1 Tablo 1. İMKB de Çeşitli Göstergeler...1 Tablo 1. İMKB de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı...1 Tablo 1. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası...1 Tablo 1. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi...1 Tablo 1. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı... Tablo 1. Tüketici Kredisi Faiz Oranları... Tablo 1. Yabancı Para Pozisyonları... Tablo. Özel Finans Kurumları Özet Bilançosu... Tablo 1. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı... Tablo. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku... Tablo. Uluslararası Piyasalarda Gelişmeler... GRAFİKLER Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi...1 Grafik. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları... Grafik. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1= )... Grafik. Para Çarpanları... Grafik. Borçlanma / İtfa Rasyosu... Grafik. Faiz Oranlarında Gelişmeler... Grafik. İç Borç Stokunun Yapısı... Grafik. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/MY, Nakit İç Borç Stoku/MY)... Grafik. YTL/Dolar ve YTL/Euro Gelişimi... Grafik. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif ve Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat...1 Grafik. İMKB Bileşik Endeksi...1 Grafik. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri...1 Grafik 1. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi... Grafik 1. YP Mevduat/Toplam Mevduat...1 Grafik 1. Ay ve Daha Kısa Vadeli TL Mevduat/Toplam TL Mevduat... Grafik 1. TL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi... Grafik 1. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler... Grafik 1. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi ( yılı Fiyatlarıyla)... Grafik 1. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar... Grafik. Yurtiçi Kredi Hacmi / GSMH... Grafik 1. TGA/Krediler... Grafik. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü... Grafik. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar... Grafik. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca TL Portföy Tercihleri...1 Grafik. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri...1 Grafik. Gelişmekte Olan Ülkelerin Yılı Eurobond Spreadlerinin Gelişimi... KUTULAR Kutu 1. İMKB de İşlem Gören Hisselerde Yabancı Sahipliği Oranı, Piyasa Değeri ve Kapitalizasyon...1 ii

4 Mali Piyasalarda Gelişmeler YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÖZET yılı Ocak ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu, Net Dış Varlıklar hesabının bir önceki ay sonuna göre. milyon dolar artmasına karşılık İç Döviz Yükümlülüklerinin milyon dolar yükselmesiyle, 1. milyon dolar artarak. milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Net İç Varlıklar hesabı 11 milyon YTL azalarak 1. milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Merkez Bankası Parası (MBP). milyon YTL artmıştır. Ocak ayında M1, M ve MY parasal büyüklükleri reel olarak azalmıştır. Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Ocak ayında yüzde, olarak gerçekleşmiştir. Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre. milyon YTL artarak. milyar YTL ye yükselmiştir. İç borç stoku/my oranı, puan artarak, puana yükselmiştir. Ocak ayında YTL, dolar ve euro karşısında değer kazanmıştır. 1 dolar ve 1, euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise 1,1 puandan 1,1 puana yükselmiştir. Euro/Dolar paritesi, ay içerisinde dolar lehine gelişmiştir. = bazlı enflasyon endekslerine geçişle İMKB endeksinin reel getirisinde revizyon yapılmış ve 1= bazlı enflasyon verilerine göre bazı değişiklikler olmuştur. yılının ilk ayında İMKB Ulusal -Bileşik Endeksi yüzde, oranında artarak. puan seviyesine yükselmiştir. Borsa piyasa değeri ve borsaya kote olan şirketlerin toplam piyasa kapitalizasyonu en yüksek değerlerine çıkmışken, yabancıların payı da Borsada işlem gören hisselerin değerinin yüzde, sine yükselmiştir. Tahvil ve Bono Piyasası işlem hacminde düşüş görülmesine karşın, günlük ortalama işlem hacmi olarak artış göstermiştir. Gerçekleşen ortalama basit faiz oranı da bir önceki aya göre, puan gerileyerek yüzde,1 seviyesine inmiştir. iii

5 Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde bir önceki aya göre getiri eğrisinin aşağı yönde yer değiştirdiği görülmektedir. Ocak ayında işlem hacmi - gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmıştır. Repo-Ters Repo Piyasasında Ocak ayında 1, milyar YTL işlem hacmi gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 1, puan gerileyerek yüzde 1, düzeyine inmiştir. yılı Ocak ayında yurtiçi yerleşiklerin hem TL hem de YP mevduatlarında önceki aya göre azalma olmuştur. TL mevduatın ortalama vadesi artmıştır. Mevduat bankaları kredileri, ticari kredilerdeki gerileme sonucunda azalmıştır. Mevduat bankalarının kredi hacmindeki azalışa rağmen, mevduatların daha yüksek oranda azalması sonucunda kredilerin mevduatlara oranında artış gerçekleşmiştir. Mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilerine oranı önceki aya göre artmıştır. Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü Ocak ayında artmıştır. Menkul kıymet portföyü içinde ise alım satım amaçlı ve satılmaya hazır menkul değerler artarken, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler azalmıştır. Bankacılık sisteminin yabancı para pozisyon açığı artmıştır. Ocak ayında yurtiçi yerleşiklerin yatırım araçları içinde en büyük artış TL DİBS lerde ve yatırım fonlarında, ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların yatırım araçları içinde ise en büyük artış hisse senedi ve DİBS portföyünde görülmüştür. FED, kısa vadeli faiz oranlarını Ocak ayında değiştirmemiştir. Ocak ayında dolar libor faiz oranlarında artış, euro libor faiz oranlarında ise gerileme yaşanmıştır. iv

6 I. PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu yılı Ocak ayında 1. milyon dolar artarak. milyon dolara yükselmiştir. Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi (Milyar Dolar),, 1 1, , -1 Net Rezervler (Sol Eksen) Net Döviz Pozisyonu (Sağ Eksen) - Ocak ayında, Net Rezervler ve Diğer hesaplarının sırasıyla 1.11 ve 1 milyon dolar artması ve pasif karakterli KMDTH ve SDMH hesabının milyon dolar gerilemesi sonucu, Merkez Bankası Net Dış Varlıklar hesabı bir önceki ay sonuna göre. milyon dolar artarak, 1. milyon dolar seviyesine yükselmiştir. KMDTH ve SDMH hesabındaki gerilemeye rağmen, Net Rezervlerde görülen artış, Merkez Bankası tarafından Ocak ayı içerisinde gerçekleştirilen YTL karşılığı döviz alımlarından kaynaklanmıştır. Aynı zamanda KMDTH ve SDMH hesabının dolar değerindeki azalışta ise Euro/dolar paritesindeki gerileme etkili olmuştur. Döviz Olarak Takip Olunan Mevduat hesabındaki 1. milyon dolarlık artışın, Bankaların Döviz Mevduatındaki 1 milyon dolarlık düşüşle dengelenmesi sonucu İç Döviz Yükümlülükleri milyon dolar yükselerek 1. milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Döviz Olarak Takip Olunan Mevduattaki söz konusu artışta, Hazinenin Ocak ayı içerisinde 1.1 milyon dolar tutarında dış borç ödemesinde bulunmasına karşılık milyar dolar tutarında eurobond ihracı gerçekleştirmesi etkili olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda, Ocak ayında Net Döviz Pozisyonu 1. milyon dolar yükselerek. milyon dolara ulaşmıştır. 1

7 Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu (Milyon Dolar) Aralık Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Net Döviz Pozisyonu (NDP),.,.,.,.,., - Net Dış Varlıklar.1, 1.1, 1., 1., 1.1,1 1., Net Rezervler.,.1,.,.,.1,., KMDTH ve SDMH(-) 1.1, 1., 1., 1., 1., 1., Diğer -.1, -, -1, 1,, 1, - İç Döv. Yük..,1.1, 1., 1., 1., 1., Döv. Olarak T.Mev..,.,.,.,1.,., Hazine Mevduatı.,1.1,.,.,.,.1, Bankaların Döviz Mev..,.,.1,.,1.1,., Kaynak: Merkez Bankası Ocak ayında Net İç Varlıklar hesabı 11 milyon YTL azalarak 1. milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Ocak ayında Hazinenin Borçları hesabı, döviz kurunda yaşanan gerilemenin sonucunda Merkez Bankası portföyünde bulunan Dövize endeksli DİBS stokundaki azalmanın etkisiyle, 1 milyon YTL azalarak. milyon YTL ye gerilemiştir. Aynı dönemde, Değerleme Hesabının ve Bankalara Açılan Krediler kaleminin sırasıyla, 1, ve 1,1 milyon YTL artması ve TMSF ye Kullandırılan Krediler hesabının,1 milyon YTL azalması sonucu Toplam İç Krediler kalemi milyon YTL azalarak, milyon YTL ye gerilemiştir. Bu gelişmeyle birlikte, Diğer İç Varlıklar hesabının milyon YTL artması sonucu, Net İç Varlıklar hesabı, Ocak ayında 11 milyon YTL artarak, 1.1 milyon YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Ocak ayında Merkez Bankası Parası (MBP). milyon YTL artarak. milyon YTL ye yükselmiştir. Merkez Bankasının bilançosunun YTL cinsi pasif kalemlerinin Ocak ayı gelişimi incelendiğinde; Emisyon hacminin, Bankalar Zorunlu Karşılıklarının ve Bankalar Serbest İmkanının sırasıyla 1, 1 ve milyon YTL artması ve fon hesapları ve banka dışı kesimin mevduatlarını gösteren Diğer hesabının ise milyon YTL azalması neticesinde Rezerv Paranın, Ocak ayında milyon YTL artarak. milyon YTL ye yükseldiği görülmektedir. Söz konusu dönemde, APİ den Borçlar hesabının 1.1 milyon YTL azalması sonucu, Parasal Taban 1.1 milyon YTL azalarak,. milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Parasal Tabandaki söz konusu azalmayla birlikte Kamu Mevduatı hesabı

8 .1 milyon YTL artmış ve Ocak ayında Merkez Bankası Parası. milyon YTL artarak. milyon YTL ye yükselmiştir. Tablo. Merkez Bankası Analitik Bilançosu (Milyon YTL) Aralık Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak NDP+Net İç Varlıklar = MBP.,.,1.,.,.,1., Net Döviz Pozisyonu(NDP),.1,1.,.,1.,., - Net Dış Varlıklar 1.11,.,.,.,.,., - İç Döviz Yükümlülükleri 1., 1.1, 1.11, 1., 1., 1., Net İç Varlıklar (I+II)., 1.1, 1.,1 1.1, 1., 1.1, I- Top. İç Kred. (1++++).,.,.,.,.1,., 1- Hazinenin Borçları.,.,.,.1,.,., a. DİBS 1., 1., 1., 1., 1., 1.1, b. Dövize Endeksli DİBS.,.1,.,.,.1,., c. Diğer -, -, -, -, -, -, - Değerleme Hesabı 1.,,, 1.,.,., - IMF Acil Yardımı,,,,,, - Bankalara Açılan Krd., 1,,,,, - TMSF'na Kullan. Krd.,,,,,, II- Diğer -., -., -., -.1, -., -., REZERV PARA 1.,.,.,.1,.,., Emisyon., 1., 1., 1.1, 1., 1., Bankalar Zor. Karş..,.,.,1.1,.,., Bankalar Serbest Mevduat.1,.1,.,.1,.,., Diğer,,,, 1,, PARASAL TABAN.,1.,.,.,.,.1, APİ den Borçlar.,.,.,.,.,1 1., MERKEZ BANKASI PARASI (MBP).,.,1.,.,.,1., Kamu Mevduatı 1,,,,,., Kaynak: TCMB günlük vaziyet (1) Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir. Yapısal reformların ve mali disiplinin sürdürülmesiyle, orta vadede enflasyondaki düşüş eğiliminin devam edeceği beklentisi ile Merkez Bankası Ocak tarihinde, Bankalar Arası Para Piyasası ve İMKB Repo-Ters Repo Piyasasında uygulamakta olduğu kısa vadeli faiz oranlarını birer puan düşürmüştür. Tablo. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler (Yüzde) Basit Faiz.Nis.Haz 1.Tem.Ağu 1.Eki.Şub 1.Mar.Eyl.Ara.Oca Gecelik Borç Alma Gecelik Borç Verme Haftalık Borç Alma Geç Lik. Pen. Borç Verme Geç Lik. Pen. Borç Alma Kaynak: TCMB

9 Grafik. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları,,,,,, 1, -1. El Bileşik MB Gecelik Bileşik -1 b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler Ocak ayında M1, M ve MY parasal büyüklükleri reel olarak azalmıştır. Ocak ayında Dolaşımdaki Para miktarının milyon YTL artmasına karşılık vadesiz mevduatın. Milyon YTL düşmesi sonucu, M1 para arzı. milyon YTL azalarak. milyon YTL ye yükselmiştir. Bu gelişmeyle birlikte, Ocak ayında YTL vadeli mevduatlardaki milyon YTL azalmanın etkisiyle M para arzı.1 milyon YTL azalarak. milyon YTL ye gerilemiştir. Söz konusu dönemde yurtiçi yerleşiklerin DTH larında ise. milyon YTL tutarındaki gerilemeye bağlı olarak, MY para arzı. milyon YTL azalarak 1. milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Ocak ayında ÜFE nin yüzde, gerilediği göz önüne alındığında, M1, M ve MY parasal büyüklüklerinin reel olarak azaldığı görülmektedir. Tablo. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (Milyon YTL) Aralık Ekim Kasım Aralık Ocak Dolaşımdaki Para TL Vadesiz Mevd M TL Vadeli Mevd M Yurtiçi Yer. DTH..... MY ÜFE,,,,1, Kaynak: Merkez Bankası, DPT, DİE

10 Grafik. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1= ) Emisyon Rezerv Para M MY Ocak ayında para çarpanlarının seyri incelendiğinde, Rezerv Paranın ve M nin bir önceki aya göre, artması ve M ve MY nin sırasıyla yüzde, ve oranlarında gerilemesi sonucu M/RP çarpanı, den,1 puana, MY/RP çarpanı ise,1 den, puana gerilemiştir. Grafik. Para Çarpanları 1,,,,, M/RP MY/RP

11 II. BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Ocak ayında yüzde, olarak gerçekleşmiştir. Tablo. Hazine İç Borç İhaleleri Vade (Gün) Net Borç.(1) (Mil. YTL) İtfa() (Mil. YTL) Borç/İtfa Oranı Bileşik Faiz (Yüzde) Aylık TÜFE Beklentisi() Reel Faiz (Yüzde) Ocak.1.,,1, 1,1 Şubat..,,1,, Mart..,,, 1, Nisan.1 1.,,,, Mayıs 1..,1,,1 1, Haziran 1.1.,,, 1, Temmuz..,,1,1 1, Ağustos. 1.,,, 1, Eylül 1.1.,,1, 1, Ekim.. 1,,,, Kasım.1 1.,,,, Aralık..,,, 1,1 Ocak-Aralık.1 11.,, - - Ocak ,,,1, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT (1) Net borçlanma rakamlarına dövize endeksli ve döviz cinsinden ihale tutarları dahil edilmemiştir. () İtfa rakamları piyasaya yapılan ödemeleri göstermektedir. Piyasaya yapılan itfa, Hazinenin aylık olarak yayınlanan İç Borçlanma Stratejisinden ihale + halka arz + doğrudan satışın YTL rakamlarından türetilmektedir. () Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik tahminlerini içeren geniş katılımlı Beklenti Anketi nden alınmıştır. aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır. Ocak ayında Hazine ihalelerinde oluşan ortalama bileşik faiz oranı, bir önceki aya göre puan azalarak yüzde, olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan ortalama vade ise gün uzayarak, güne yükselmiştir. Hazinenin 1 Ocak tarihinde düzenlediği 1 gün vadeli YTL cinsi sabit kupon ödemeli tahvil ihalesinde oluşan 1, lik bileşik faiz oranı, Hazine ihalelerinde bugüne kadar oluşan en düşük faiz oranı olarak göze çarpmaktadır. Bu dönemde piyasaya YTL bazında 1,1 milyar YTL itfası bulunan Hazine, piyasadan net olarak aynı tutarda borçlanma gerçekleştirmiştir. Böylece Ocak ayında borçlanma/itfa rasyosu, puan olarak gerçekleşmiştir.

12 Grafik. Borçlanma / İtfa Rasyosu 1.., Milyon YTL..,, Yüzde..,., -1-1 İTFA BORÇLANMA İTFA/BORÇLANMA Merkez Bankası, Ocak ayı ikinci dönem beklenti anketi sonuçlarına göre, enflasyon beklentilerinde bir önceki aya göre, puanlık bir gerileme görülmüştür. Nitekim, Aralık ayı ikinci dönem aylık enflasyon beklentisi yüzde, olurken, Ocak ayında bu rakam, Merkez Bankasının yıl sonu hedefiyle uyumlu olarak, yüzde,1 ye gerilemiştir. Diğer yandan, Hazine ihalelerinde oluşan aylık bileşik faiz oranının önceki aya göre puan düşerek yüzde, oranında gerçekleşmesiyle, hazine ihalelerinde oluşan reel faiz oranı aynı dönemde yüzde 1,1 den yüzde, e gerilemiştir. Grafik. Faiz Oranlarında Gelişmeler ihale DIBS interbank TÜFE Beklentisi (Bileşik, Yüzde) -1 Ocak ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre. milyon YTL artarak. milyar YTL ye yükselmiştir. yılı Ocak ayında iç borç stoku, Aralık ayı sonuna göre. milyon YTL artarak, milyar YTL ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde, kısa vade yapısına sahip olan

13 nakit borç stokunun, toplam borç stoku içindeki ağırlığının 1 puan artarak yüzde, e yükselmesinden dolayı, stokun ortalama vadesi, aydan 1, aya gerilemiştir. Tablo. İç Borç Stokunun Vade Yapısı Miktar Yüzde Ort. Vadeye (Milyon YTL) Dağılım Kalan Süre (Ay) Aralık Genel Top. 1.,,1 Nakit 1.,1, -Tahvil., 1, -Bono.,, Nakit Dışı., 1, Aralık Genel Top..,, Nakit 1.,, -Tahvil 1., 1, -Bono. 1,, Nakit Dışı.,, Ocak Genel Top.., 1, Nakit 11.,, -Tahvil 1.,, -Bono. 1,, Nakit Dışı.,, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Ocak ayı itibariyle, iç borç stokunun içinde sabit getirili menkul kıymetlerin payı bir önceki aya göre yüzde, den yüzde, e, değişken faizli menkul kıymetlerin payı ise yüzde,1 den yüzde, e yükselirken, döviz cinsi ve dövize endeksli menkul kıymetlerin payı 1, dan yüzde 1, a gerilemiştir. Tablo. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı (Milyon YTL) Aralık Yüzde Aralık Yüzde Ocak Yüzde Nakit Sabit getirili.1.. Değişken faizli Döviz cinsinden 1... Dövize endeksli IMF kredisi... -Takas Diğer - - Nakit Dışı... Sabit getirili Değişken faizli..1.1 Döviz cinsinden Dövize endeksli Toplam Stok 1... Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

14 Grafik. İç Borç Stokunun Yapısı Döviz Cinsi - Dövize Endeksli %1, Ocak Döviz Aralık Cinsi - Dövize Endeksli %1, Sabit Faizli %, Sabit Faizli %, Değişken Faizli %, Değişken Faizli %,1 İç borç stokunun ilk satıştaki alıcılara göre dağılımına bakıldığında; Aralık ayı itibariyle yüzde, olan piyasa payının, Ocak ayında yüzde, e yükseldiği; kamunun payının ise yüzde,1 den, yüzde, e gerilediği görülmektedir. Tablo. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı YTL Miktarı USD Miktarı Yüzde Pay (Milyon YTL) (Milyon Dolar) (Yüzde) Aralık Genel Top. 1. 1, Kamu.,, Merkez Bankası. 1, 1, Kamu Bankaları. 1, 1, TMSF 1.,, Diğer Kamu.1 1, 1,1 Piyasa 1.,, Aralık Genel Top.. 1,, Kamu.,1,1 Merkez Bankası. 1,, Kamu Bankaları.1,, TMSF.1,, Diğer Kamu. 1,, Piyasa 11.1,, Ocak Genel Top.. 1,, Kamu.,, Merkez Bankası 1. 1,, Kamu Bankaları.,, TMSF.,, Diğer Kamu. 1,, Piyasa 1.,, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı İç borç stoku/my oranı, Ocak ayında, puan artarak, puana yükselmiştir.

15 Grafik. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/MY, Nakit İç Borç Stoku/MY) (Yüzde) İç Borç/MY - 1 Nakit İç Borç/MY -1 Ocak ayında, MY para arzı yüzde, oranında azalırken, iç borç stokunun yüzde 1, oranında artmasıyla mali baskınlık oranı yükselmiştir. Nitekim; kamunun mali piyasalardaki ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun MY ye oranı Ocak ayında, puan artarak, puana yükselmiştir. 1 Şubat krizinden sonra kamu bankaları, Merkez Bankası ve TMSF ye uzun vadeli olarak verilen ve piyasanın işleyişinden etkilenmeyen nakit dışı borç stokunun hesaplamaya katılmadığı, Nakit İç Borç Stokunun MY ye oranı ise,, puan artarak puan düzeyinde gerçekleşmiştir. Tablo. Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) Aralık Ekim Kasım Aralık Ocak Toplam..... Vade Yapısı Kısa Vade Orta Vade..... Uzun Vade Alacaklıya Göre Kredi Uluslararası Kuruluşlar IMF Sağlanan Krediler Hükümet Kuruluşları..... Ticari Bankalar..... Tahvil..... Aralık ayı sonunda, milyar dolar düzeyinde bulunan konsolide bütçe dış borç stoku, Ocak ayında, milyar dolar azalarak, milyar dolara yükselmiştir. Söz konusu dönemde, konsolide bütçe dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli borçların oranı yüzde 1 den yüzde e yükselirken, orta vadeli borçların oranı da yüzde dan yüzde ye gerilemiştir.

16 III. DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER a. Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi Ocak ayında YTL, dolar ve euro karşısında değer kazanmıştır. 1 dolar ve 1, euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise 1,1 puandan 1,1 puana yükselmiştir. Aralık ayı sonunda Merkez Bankası gösterge dolar kuru alış fiyatı 1, YTL olurken, Ocak ayı sonunda bu rakam yüzde, oranında azalarak 1, YTL düzeyine gerilemiştir. Ocak ayı ortalama dolar kuru ise, 1, YTL düzeyinde gerçekleşerek, 1, YTL olan Aralık ayı ortalamasına göre yüzde, oranında gerilemiştir. Aynı dönemde, Merkez Bankası gösterge euro kuru alış fiyatı 1, YTL iken, 1, YTL ye gerileyerek yüzde,1 oranında değer kaybetmiştir. Euro aylık ortalama kuru ise 1, YTL olarak gerçekleşerek, 1, YTL düzeyinde gerçekleşen Aralık ayı rakamına göre yüzde, oranında değer kaybetmiştir. 1 dolar ve 1, euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise, Ocak ayında 1,1 puandan 1,1 puana yükselmiştir. Grafik. YTL/Dolar ve YTL/Euro Gelişimi 1, 1, 1, 1, - -1 YTL/Dolar YTL/Euro Euro/Dolar paritesi Ocak ayında dolar lehine gelişmiştir. Aralık ayı sonunda 1, puan düzeyinde gerçekleşen euro/dolar paritesi Ocak ayı içerisinde dolar lehine bir seyir izleyerek 1, e gerilemiştir. Aylık ortalama parite ise, 1, den 1,1 e gerilemiştir.

17 Tablo. Kurlardaki Gelişmeler Dolar Euro Euro/Dolar Paritesi Reel Kur Endeksi (1 Dolar+1, Euro) Aylık Ort. Ay Sonu Aylık Ort. Ay Sonu Aylık Ort. Ay Sonu Aralık- 1,1 1, 1, 1,1 1, 1, 1, Ocak- 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Şubat 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Mart 1,1 1, 1, 1, 1,1 1, 1, Nisan 1,1 1,1 1, 1, 1, 1,1 1, Mayıs 1,1 1, 1,1 1, 1, 1, 1, Haziran 1, 1, 1, 1, 1,1 1,1 1, Temmuz 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1,1 Ağustos 1, 1, 1, 1, 1,1 1, 1,1 Eylül 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1,1 Ekim 1, 1, 1,1 1, 1, 1, 1, Kasım 1,1 1, 1, 1, 1,1 1, 11, Aralık 1, 1, 1, 1, 1,1 1, 1,1 Ocak- 1, 1, 1, 1, 1,1 1,1 1,1 Kaynak:TCMB (1) TCMB gösterge döviz alış kurları kullanılmıştır. b. Merkez Bankasının Döviz Alımları Uygulanmakta olan dalgalı kur rejiminde dövizin fiyatı, piyasanın kendi arz-talep dinamikleri ile oluşmakta ve Merkez Bankası piyasalara her hangi bir kur fiyatı taahhüdünde bulunmamaktadır. Ancak, döviz piyasasında oluşan dalgalanmalar Merkez Bankası tarafından fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda izlenmekte ve gerekli müdahaleler yapılarak döviz kurunun yönü üzerine piyasalara mesaj verilmektedir. Merkez Bankası, yılı başından Eylül ayı sonuna kadar döviz piyasalarında yaşanan düşüşe yönelik olarak, ve 1 Mayıs, Haziran, 1 Temmuz, ve Eylül tarihlerinde olmak üzere defa, alım yönünde doğrudan müdahalede bulunmuş ve yılında toplam, milyar dolar tutarında döviz alımı gerçekleşmiştir. yılı içerisinde bir kez doğrudan alım müdahalesi gerçekleştirilmiş ve 1 Şubat tarihinde 1. milyon dolar tutarında alım yapılmıştır. yılında ise Merkez Bankası ilk kez, Ocak tarihinde piyasadaki döviz arz fazlasını sterilize etmek amacıyla döviz piyasasına doğrudan alım yönünde müdahale etmiştir. Merkez Bankası, döviz piyasasında oluşan arz fazlasını sterilize etmek amacıyla, yılı Ekim ayında ara verdiği döviz alım ihalelerine Ocak tarihinde tekrar başlamış ve Ocak ayında, Şubat ayında, Mart ayında 1.1, Nisan ayında ise 1. milyon dolar tutarında döviz alımı yapmıştır. Merkez Bankası, Nisan ayı sonunda uluslar

18 arası piyasalarda faiz artırımı beklentisinden kaynaklanan, döviz piyasasındaki arz daralmasından dolayı Nisan tarihinde döviz alım ihalelerine ara vermiştir. Tablo. TCMB Döviz Alımları Döviz Alım İhaleleri (Milyon Dolar) Günlük Ortalama Teklif Teklifin Karşılanma Oranı (%) Döviz Alım Miktarı Doğrudan Döviz Alımları TOPLAM Mayıs,, 1 Haziran, 1, 1.1 Temmuz 1,, 1. Ağustos,, Eylül 1,, Ekim 1,, TOPLAM...1 Ocak 1,, Şubat, 1, 1.. Mart,, Nisan, 1, Aralık,, TOPLAM. 1.. Ocak,,1 - - Kaynak: TCMB Avrupa Birliği müzakere sürecinin olumlu gelişmesinin, ülkeye yabancı sermaye girişini artıracağı ve ters para ikamesi sürecini daha da belirginleştireceği göz önünde tutularak Aralık tarihinde döviz alım ihalelerine yeniden başlanmış ve Aralık ayın toplam milyon dolarlık alım yapılmıştır. yılı Ocak Ayında ise düzenlenen 1 adet ihaleye, 1. milyon dolarlık teklif gelmiş ve milyon doları ihale, milyon doları ise opsiyon tutarı olmak üzere toplam milyon dolarlık alım yapılmıştır. Grafik. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif ve Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat 1 Doğrudan müdahale Ara -Ara -Oca -Oca -Oca Teklif Döviz Alım Miktarı Ortalama Fiyat 1

19 IV. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER a. İMKB Hisse Senedi Piyasası = bazlı enflasyon endekslerine geçişle İMKB endeksinin reel getirisinde revizyon yapılmış ve 1= bazlı enflasyon verilerine göre bazı değişiklikler olmuştur. DİE nin TEFE ve TÜFE olarak açıklamakta olduğu enflasyon verisini = bazlı olmak üzere ve endeksleri oluşturan ürünler ve ağırlıklarında yenilemeye giderek ÜFE ve TÜFE olarak yeni enflasyon verileri açıklamasına paralel olarak İMKB endeksi reel getirileri revize edilmiştir. Buna göre, Aralık ayı itibarıyla İMKB endeksinin yıllık reel getirisi 1= bazlı TEFE ve TÜFE ye göre sırasıyla yüzde 1, ve yüzde, iken, bu değerler = bazlı ÜFE ve TÜFE ye göre sırasıyla yüzde 1, ve yüzde, düzeyinde revize edilmiştir. Tablo. İMKB Endeksinin Getirisi Aylık Bazda Yıllık Bazda (Yüzde) Nominal Reel Getiri Nominal Reel Getiri Getiri ÜFE TÜFE Getiri ÜFE TÜFE -Aralık,,,, Ocak -, -, -,, 1, 1, Şubat,,,,,,1 Mart,,,,1,, Nisan -, -, -,, 1,, Mayıs -, -, -,,1,, Haziran,,,,1,1, Temmuz,,,,,,1 Ağustos,,,,1,, Eylül,,,,1,, Ekim, 1,,, 1,, Kasım -1, -1, -,1, 1,, Aralık,1,,, 1,, -Ocak,,,,,, Kaynak: DİE, İMKB (1) Reel getiriler enflasyon değerleri = bazlı endekse göre olacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. yılının ilk ayında İMKB Ulusal -Bileşik Endeksi yüzde, oranında artarak. puan seviyesine yükselmiştir. yılı Ocak ayında İMKB Ulusal -Bileşik Endeksi bir önceki aya göre yüzde, oranında artarak. puan seviyesine çıkmıştır. Aylık reel getiriye bakıldığında ÜFE bazlı yüzde,, TÜFE bazlı ise yüzde, düzeyinde getiri oluştuğu görülmektedir. Dolar bazında Endeks, bir önceki aya göre yüzde, oranında artış göstererek 1.1 puana çıkmıştır. Döviz kurlarında belli bir istikrar yaşanması YTL ve Dolar bazlı endeksin paralel 1

20 hareket etmesini sağlamaktadır. Ulusal Pazar işlem hacmi incelendiğinde Ocak ayında önemli bir artış görüldüğü ve yüzde 1, oranında artarak, milyar YTL den, milyar YTL ye yükseldiği görülmektedir. Ortalama günlük işlem hacmi ise aynı ayda yüzde, oranında artarak milyon YTL den 1. milyon YTL ye çıkmıştır. Grafik. İMKB Bileşik Endeksi YTL 1. Dolar İMKB- Endeks (YTL) İMKB- Endeks (Dolar) Günlük Har. Ort. (YTL) Tablo 1. İMKB de Çeşitli Göstergeler İMKB İMKB Ulusal Pazar İş günü Günlük Ort. Dönemler Dönem Sonu Günlük HO. İşlem Hacmi Sayısı İşlem Hacmi Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Kaynak: İMKB Aylık Bülten (*) İMKB Endeks Değerleri, günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacimleri, Bin YTL (**) HO: Hareketli Ortalama 1

21 Portföy yatırımcılarının portföyündeki yatırım araçlarının ağırlıklarının oluşturulmasında belirleyici olan endeks korelasyon katsayılarının Ocak ayındaki gelişimi incelendiğinde, söz konusu katsayıların FTSE- endeksiyle,, Nikkei- endeksiyle yüzde, ve Dow Jones Industrial endeksiyle yüzde, olarak gerçekleştiği görülmektedir. Borsa piyasa değeri ve borsaya kote olan şirketlerin toplam piyasa kapitalizasyonu en yüksek değerlerine çıkmışken, yabancıların payı da Borsada işlem gören hisselerin değerinin yüzde, sine yükselmiştir. İMKB nezdinde tüm hisse senedi işlem piyasalarını kapsayan Ulusal Pazar, İkinci Ulusal Pazar, Yeni Ekonomi Pazarı ve Gözaltı Pazarı toplam piyasa kapitalizasyonu Ocak ayı sonu itibarıyla 1,1 milyar YTL seviyesine çıkmıştır. Borsada işlem görmekte olan hisselerin Takasbank saklama bakiyesi verilerine göre değeri milyar YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Yabancı portföy değerinin bu değer ile karşılaştırılmasıyla bulunan yabancıların borsa cari değerindeki payı Takasbank saklama bakiyelerinin İMKB tarafından yayınlanmaya başladığı Aralık tarihinden itibaren en yüksek seviye olan yüzde, seviyesine çıktığı görülmektedir. Tablo 1. İMKB de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı Tarih İşlem Gören Hisseler (1) İşlem Gören Şirket Sayısı Piyasa değeri (Milyon YTL) Yabancı Payı (Yüzde) İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa Kapitalizasyonu Toplam (Milyon YTL) Toplam (Milyon Dolar) Toplam/GSMH Oranı (Yüzde) Ara..1,,..,, Ocak., 1,.., - Şubat.,,.., - Mart.,,.1.,1, Nisan.,,.., - Mayıs.,,.., - Haziran.1,,..1,, Temmuz.,, 1.., - Ağustos.1,,1..1, - Eylül 1.,,..,, Ekim.,,.., - Kasım.1,,.., - Aralık.,, 1.., - Ocak.,, 1.., - Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, DPT (1) Takasbank saklama bakiyeleri kullanılarak hesaplamalar yapılmıştır. 1

22 Kutu 1. İMKB de İşlem Gören Hisselerde Yabancı Sahipliği Oranı, Piyasa Değeri ve Kapitalizasyon İMKB de hisseleri işlem gören şirketlerin değerini, Borsada hisse senedi alım-satımı şeklinde yapılan her işlem sonrası yeniden değerleme yapma imkanı bulunmaktadır. Buna göre oluşan fiyat ile şirketin toplam hisse senedi sayısı çarpımından o şirketin piyasa kapitalizasyonu bulunmaktadır. Ancak, şirketlerin halka açıklık oranları yüzde olmadığı için borsada işlem gören hisseler o şirketin tüm hisselerini kapsamamaktadır. Bunun da ötesinde belli bir oranda halka açılmak için SPK dan izin alan bir şirketin satmış olduğu tüm hisselerin Borsada işlem görmemesi de mümkün olabilmektedir. Bu çerçevede; yabancıların Borsada alım-satımını yaptığı hisseler, bir şirket tarafından halka açılmış ve halka açık hisselerin de Borsada işlem gören kısmını kapsamaktadır. Borsada işlem gören şirket hisseleri Takasbank tarafından saklandığı için İMKB nin açıkladığı Takasbank verilerinden, bu verileri takip etmek mümkündür. Yabanc ı portföy yatırımcılarının Borsadaki paylarını bulabilmek için Borsada işlem gören hisselerin piyasa değerini ve yabancıların portföy büyüklüğünü aynı dönem sonundaki cari değerlerini karşılaştırma imkanı olması gerekmektedir. İMKB, Borsada işlem gören hisselerin piyasa değerini YTL cinsinden günlük olarak, yabancıların portföy büyüklüğünü dolar cinsinden ay sonları itibarıyla yayınlamaktadır. Bu çerçevede, mevcut veri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Yabancı portföy büyüklüğünü oransal olarak takip edebilmek amacıyla oluşturulabilecek en uygun seri, yabancı portföyünün YTL ye çevrilmek suretiyle bulunacak büyüklüğünü ve Takasbank saklama bakiyesini kullanmak suretiyle bulunacaktır. Borsaya kote olan şirketlerin nominal tutarı olarak açıklanan veri, borsaya kote şirketlerin tüm nominal sermaye tutarını göstermektedir. Dolayısıyla borsada işlem yapan yabancıların payını bulurken tüm şirketlerin hisse değerlerini üstelik nominal değer üzerinden kullanmak da açıklayıcı olmayacaktır. Tablo. Borsaya Kote Olan Şirketlerin Hisse Değerleri Nominal Takasbankta Tutar Saklanan Değer (Milyon YTL) (Milyon YTL) Kapitalizasyon (Milyon YTL) Yabancı Portföy Büyüklüğü (Milyon Dolar) Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos..1.. Eylül Ekim.... Kasım..1.. Aralık Ocak Kaynak: İMKB, SPK b. Tahvil ve Bono Piyasası Tahvil ve Bono Piyasasında Ocak ayında işlem hacminde düşüş görülmesine karşın, günlük ortalama işlem hacmi olarak artış göstermiştir. Gerçekleşen ortalama basit faiz oranı da bir önceki aya göre, puan gerileyerek yüzde,1 seviyesine inmiştir. Tahvil ve Bono Piyasasında aylık işlem hacmi bir önceki aya göre 1, milyar YTL den milyar YTL gerilemesine karşın, günlük ortalama işlem hacmi 1. milyon YTL den. milyon YTL ye çıkmıştır. Piyasada gerçekleşen ortalama faiz oranları bir önceki aya göre, puan gerileyerek yüzde,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. 1

23 Tablo 1. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası İşlem Hacmi Kamu Menkul Kıymetleri Günlük Ort. İşl. Hacmi Repo-Ters Repo Piyasası Faiz Oranı İşlem Hacmi Günlük Ort. İşl. Hacmi Faiz Oranı Dönemler (Milyon YTL) (Milyon YTL) (Yüzde) (Milyon YTL) (Milyon YTL) (Yüzde) -Ara.. 1., 1.1.,1 -Ocak. 1.,.., Şubat. 1.,..,1 Mart. 1.,..1,1 Nisan. 1., 1.., Mayıs.1 1., 1.., Haziran. 1.1, 1..,1 Temmuz ,.1.,1 Ağustos.11 1., 1..,1 Eylül. 1., 1.., Ekim , 1..,1 Kasım 1. 1., 1..,1 Aralık 1. 1., 1.. 1, -Ocak.., , Kaynak: İMKB Aylık Bülteni Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde bir önceki aya göre getiri eğrisinin aşağı yönde yer değiştirdiği görülmektedir. Ocak ayında işlem hacmi - gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmıştır. Grafik. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri Bileşik Faiz (Yüzde),,, 1, 1, 1,,, Vadeye Kalan Gün ARALIK OCAK ARALIK (TREND) OCAK (TREND) Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde Ocak ayında bir önceki aya göre ciddi değişimler olduğu görülmektedir. Kısa vadede (1- gün) Aralık ve Ocak aylarında bileşik faiz oranları birbirine yakın seviyede gerçekleşirken, daha uzun vadelerde Ocak ayında gerileme olmuş ve bu durum, Ocak ayında getiri 1

24 eğrisinin aşağı yönde yer değiştirmesini sağlamıştır. Oluşan faiz oranlarının sağlıklı değerlendirilebilmesi için işlem hacimlerinin belli bir seviyede gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Belli vadelerde bu şartın sağlandığı ve özellikle Ocak ayında - gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde işlem hacminin yoğunlaştığı görülmektedir. Grafik 1. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi İşlem Hacmi (Milyon YTL) Vadeye Kalan Gün,, 1,,,, Bileşik Faiz (Yüzde) İŞLEM HACMİ BİLEŞİK FAİZ c. Repo-Ters Repo Piyasası Repo-Ters Repo Piyasasında Ocak ayında 1, milyar YTL işlem hacmi gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 1, puan gerileyerek yüzde 1, düzeyine inmiştir. Aralık ayında 1, milyar YTL seviyesinde gerçekleşen Repo Ters repo piyasası işlem hacmi, Ocak ayında büyük oranda gerileyerek 1, milyar YTL seviyesinde inmiştir. Bu gelişmeye paralel olarak günlük ortalama işlem hacmi de bir önceki ay değeri olan, milyar YTL den Ocak ayında, milyar YTL ye düşmüştür. Söz konusu dönemde basit faiz oranı bir önceki aya göre 1, puan gerileyerek yüzde 1, seviyesinde gerçekleşmiştir. d. Altın Borsası Londra borsasında oluşan altının ons fiyatı, Ocak ayında bir önceki aya göre önemli bir gerileme göstererek 1 dolardan dolar seviyesine inmiştir. İstanbul Altın Borsasındaki altın işlem hacmine bakıldığında ise, Ocak ayında hem TL hem de dolar işlem hacminde gerilemeler gözlenmiştir. Bu dönemde TL işlem hacmi milyon YTL den milyon YTL ye; dolar işlem hacmi ise 1 milyon dolardan milyon dolara inmiştir. Ocak ayında, miktar bazında işlem hacmi tondan tona gerilemiştir. 1

25 V. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER a. Mevduat Gelişmeleri yılı Ocak ayında yurtiçi yerleşiklerin hem TL hem de YP mevduatlarında önceki aya göre azalma olmuştur. TCMB verilerine göre; yılı Ocak ayında bankalar arası hariç toplam mevduat önceki aya göre yüzde oranında azalarak 1, milyar YTL den 1, milyar YTL ye gerilemiştir. Bu gerilemede, hem TL hem de YP mevduatlarda yaşanan azalış etkili olmuştur. Yurtiçi yerleşiklere ait TL mevduat, Ocak ayında temel olarak vadesiz mevduatlardaki gerilemenin etkisiyle önceki aya göre yüzde, oranında azalarak, milyar YTL den, milyar YTL ye düşmüştür. Aynı dönemde YP mevduatların dolar değeri yüzde, oranında azalarak, milyar dolardan,1 milyar dolara, TL değeri ise yüzde, oranında azalarak,1 milyar YTL den, milyar YTL ye gerilemiştir. YP mevduatların kompozisyonuna bakıldığında ise, Ocak ayında dolar cinsi mevduatlar azalırken euro cinsi mevduatların arttığı görülmektedir. Tablo 1. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi (Yüzde Değişim) Ocak / Ocak / Aralık Ocak Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç) -, 1, Yurtiçi Yerleşikler Toplam TL Mevduat -,, Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($) -, 1, Toplam Krediler -,, Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri -1,, Mevduat Bankaları Yurtiçi TL Kredileri -1,, Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri -1, 1, Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri,, Kaynak: TCMB Haftalık Bültenleri Grafik 1. YP Mevduat/Toplam Mevduat Milyon YTL Yüzde YP Mevduat Toplam Mevduat Y P M evduat/t oplam M evduat

26 Ocak ayında TL mevduatın ortalama vadesi artmıştır. yılında genel olarak artış eğiliminde olan ay ve daha kısa vadeli mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı, yılı Aralık ayında ve yılı Ocak ayında azalmıştır. Nitekim; yılı Kasım ayında yüzde, olan söz konusu oran Aralık ayında yüzde, ye, yılı Ocak ayında ise yüzde e gerilemiştir. Grafik 1. Ay ve Daha Kısa Vadeli TL Mevduat/Toplam TL Mevduat Yüzde -1-1 Ocak ayında TL mevduatın ortalama vadesi de, vadesiz mevduatlardaki azalışın etkisiyle önceki aya göre artarak aydan,1 aya yükselmiştir. YP mevduatın ortalama vadesi ise değişmeyerek, ay seviyesini korumuştur. Grafik 1. TL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi,, Ay,,,, -1-1 TL Mevduatın Ortalama Vadesi YP Mevduatın Ortalama Vadesi * 1 yıldan uzun vadeli olan mevduatların vadesi 1 yıl kabul edilmiştir. b. Krediler azalmıştır. Ocak ayında mevduat bankaları kredileri, ticari kredilerdeki gerileme sonucunda TCMB verilerine göre; yılı Ocak ayında bankacılık sistemi yurtiçi şubelerinin toplam kredi hacmi, önceki aya göre yüzde, oranında azalarak, milyar YTL den milyar YTL ye gerilemiştir. Bu dönemde mevduat bankaları kredileri azalırken, kalkınma ve 1

27 yatırım bankaları kredileri artmıştır. Mevduat bankalarının yurtiçi kredileri önceki aya göre yüzde 1, oranında azalarak, milyar YTL den, milyar YTL ye gerilemiştir. Mevduat bankaları kredilerinde Ocak ayında görülen azalmada, ticari kredilerdeki gerileme etkili olmuştur. Ocak ayında mevduat bankalarının TL kredi stoku yüzde 1, oranında azalarak, milyar YTL den, milyar YTL ye, YP kredi stoku ise yüzde 1 oranında azalarak 1, milyar YTL den 1, milyar YTL ye gerilemiştir. Mevduat bankaları kredileri içinde YP kredilerin payı ise yılı Ocak ayı itibariyle yüzde, ten yüzde, e yükselmiştir. Grafik 1. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler Milyon YTL Yüzde YP Krediler Toplam Krediler YP Krediler/Toplam Krediler Bankaların yurtdışı şubeleri tarafından yurtiçi yerleşiklere kullandırılan krediler de hesaba katıldığında, YP kredilerin mevduat bankaları kredileri içindeki payı yükselmektedir. Nitekim; yurtdışı şubelerin kullandırdıkları krediler de dahil edildiğinde Ocak ayında YP kredilerin toplam kredilere oranı yüzde, ye ulaşmaktadır. Yurtdışı şubeler tarafından yurtiçi yerleşiklere kullandırılan YP krediler Ocak ayı itibariyle, milyar YTL seviyesindedir. Mevduat bankaları tarafından kullandırılan kredilerin türlerine bakıldığında; Ocak ayında ticari kredilerin ve ihtisas kredilerinin azaldığı, tüketici kredilerinin ise arttığı görülmektedir. Ocak ayında ticari krediler yüzde, oranında azalarak, milyar YTL den, milyar YTL ye gerilemiş ve mevduat bankaları kredilerindeki azalmanın en önemli etkeni olmuştur. Aynı dönemde tüketici kredileri, milyar YTL den 1,1 milyar YTL ye yükselmiştir. Mevduat bankaları kredilerinin türlerine göre dağılımına bakıldığında; Ocak ayında ticari kredilerin payının yüzde,1 den yüzde, e gerilediği, tüketici kredilerinin payının yüzde 1, dan yüzde 1 ye, kredi kartlarının payının ise yüzde 1, den yüzde 1 e yükseldiği gözlenmektedir.

28 Tablo 1. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı Milyon YTL Aralık Aralık Ocak Önceki aya göre değ. Yüzde Pay Milyon YTL Önceki aya göre değ. Yüzde Pay Milyon YTL Önceki aya göre değ. Yüzde Pay MEVD. BANK. YURTİÇİ KR..1,,.,,. -1,, Ticari krediler.1,,.1 -,,1. -,, Tüketici kredileri ve kredi k..,,.,,.,, -Tüketici kredileri (1). 1,,.,1 1, 1. 1, 1, -Konut Kredileri 1, 1,.1,,.,, -Taşıt Kredileri.1,,.,,. -,, -Diğer Tüketici Kredileri.,,.,,. 1,, -Kredi Kartları.,1 1, 1., 1, 1., 1, İhtisas Kredileri.,1,.,,. -1,, -Tarımsal Kredi. 1,,1.,,. -1,, -Küçük Esn. Sanat. Kredisi 1.,,.,,.1 -,1, -Diğer, 1,, 1,, 1, Kaynak: TCMB (1).. tarihinden itibaren bankaların ticari işletmelere kullandırdıkları konut, otomobil ve tüketici kredisi niteliğindeki krediler tüketici kredisi tanımından çıkarılmıştır. Tablodaki tüketici kredisi verileri yeni tanıma göre revize edilmiş verilerdir. Ocak ayında tüketici kredileri içinde konut kredileri ve ihtiyaç kredilerinde artış gerçekleşirken, taşıt kredileri azalmıştır. Reel olarak bakıldığında; Ocak ayında taşıt kredilerinin yüzde, oranında azaldığı, konut kredilerinin ve diğer tüketici kredilerinin ise sırasıyla yüzde,1 yüzde, oranında arttığı görülmektedir. Ocak ayı itibariyle tüketici kredileri içinde konut kredilerinin payı yüzde 1,, taşıt kredilerini payı yüzde,, ihtiyaç kredilerini de içeren diğer tüketici kredilerinin payı ise yüzde, dir. Ocak ayında tüketici kredileri faiz oranlarındaki düşüş eğilimi de devam etmiştir. Grafik 1. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi ( yılı Fiyatlarıyla).. Milyon YTL Konut Kredileri Taşıt Kredileri Diğer Tüketici Kredileri

29 Tablo 1. Tüketici Kredisi Faiz Oranları İhtiyaç Taşıt Konut Min. Max. Ort. Min. Max. Ort. Min. Max. Ort. (Yüzde) Haziran,,,,,,,,, Temmuz,,,,,,,,, Ağustos,,,,,,,,, Eylül,,,,,,,,, Ekim,,,,,,1,,,1 Kasım,,,,,,1,,, Aralık,,, 1,,1, 1,, 1, Ocak,,, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Kaynak: Reuters, bankaların web siteleri (*) Faiz oranlarının minimum, maksimum ve ortalama değerleri bulunurken, aktif büyüklüğü itibariyle en büyük beş bankanın oranları esas alınmıştır. Ocak ayında mevduat bankalarının kredi hacmindeki azalışa rağmen, mevduatların daha yüksek oranda azalması sonucunda kredilerin mevduatlara oranında artış gerçekleşmiştir. Mevduat bankalarının yurtiçi şubeleri tarafından verilen kredilerin mevduatlara oranı yılı sonunda yüzde 1, iken, yılı Ocak ayında yüzde, e yükselmiştir. Yurtdışı şubelerin kredileri de toplama dahil edildiğinde bu oranın Ocak ayında yüzde, dan yüzde, e yükseldiği görülmektedir. Grafik 1. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar. Milyon YTL Yüzde Yurtiçi Ş ubelerin Kredileri Mevduatlar Krediler/M evduatlar Yurtiçi kredi hacminin gayrisafi milli hasılaya (GSMH) oranının ise yılının. çeyreği itibarıyla yüzde 1, olduğu görülmektedir. Kredi hacminin GSMH ya oranı, 1 ve özellikle yılında krizin etkisiyle önemli ölçüde azalmıştır. Ancak makroekonomik istikrarın sağlanmasıyla ekonomik birimlerin ileriye dönük benlentilerinin iyileşmesi ve iç talebin canlanması sonucunda yılının. yarısından itibaren bu oran yükselme eğilimine girmiştir.

30 Grafik. Yurtiçi Kredi Hacmi / GSMH,, Yüzde, 1,, 1/I 1/III 1/I 1/III 1/I 1/III /I /III 1/I 1/III /I /III /I /III /I /III Mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilerine oranı Ocak ayında önceki aya göre artmıştır. Ocak ayında mevduat bankalarının TGA larının kredilere oranı artarak yüzde, dan yüzde, e çıkmıştır. Gruplar bazında bakıldığında ise; TGA ların kredilere oranının kamu bankalarında yüzde, dan yüzde ye, özel bankalarda (TMSF dahil) yüzde, ten yüzde, e yükseldiği, yabancı bankaların söz konusu oranında ise değişiklik olmadığı ve yüzde, olan seviyesini koruduğu görülmüştür. Grafik 1. TGA/Krediler Yüzde M evduat bank.tg A/kredi Ö zel m evduat bank.tg A/kredi (TM SF dahil) Kam u m evduat bank.tg A/kredi Yabancı bank.tga/kredi Tasfiye olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı Ocak ayında değişmeyerek yüzde, seviyesini korurken, tasfiye olunacak bireysel kredi kartlarının toplam bireysel kredi kartlarına oranı artarak yüzde, ten yüzde, ya yükselmiştir.

31 c. Menkul Kıymetler Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü Ocak ayında artmıştır. Menkul kıymet portföyü içinde ise alım satım amaçlı ve satılmaya hazır menkul değerler artarken, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler azalmıştır. Ocak ayında mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü önceki aya göre yüzde 1,1 oranında artarak, milyar YTL den,1 milyar YTL ye yükselmiştir. Aynı dönemde mevduat bankalarının alım satım amaçlı ve satılmaya hazır menkul değerleri TL menkul kıymetlerdeki artış sonucunda yüzde, oranında artarak, milyar YTL den, milyar YTL ye çıkarken, vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler yüzde, oranında azalarak, milyar YTL den, milyar YTL ye gerilemiştir. Böylece, mevduat bankalarının daha uzun vadeli olan vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetlerinin toplam menkul değerleri içinde payı yüzde, den yüzde, ye gerilemiştir. Grafik. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü Milyar YTL Kamu Mevduat Bankaları Özel Mevduat Bankaları Yabancı Mevduat Bankaları Ocak ayında toplam menkul kıymet portföyündeki artış ve mevduatlardaki azalış sonucunda, mevduat bankaları menkul değerlerinin mevduatlara oranı önceki aya göre artarak yüzde, den yüzde, e yükselmiştir. Grafik. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar Milyon YTL Yüzde Menkul Değerler M e v d u a t l a r Menkul Değerler/Mevduatlar

32 d. Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler Ocak ayında bankacılık sisteminin yabancı para pozisyon açığı artmıştır. Aralık ayında önemli ölçüde artan bankacılık sisteminin bilanço içi yabancı para pozisyon açığı, Ocak ayında da artarak 1. milyon dolardan 1. milyon dolara yükselmiştir. Bu ay içinde özel bankaların bilanço içi yabancı para pozisyon açıkları bir miktar düşerken, bilanço dışı işlemleri de kapsayan net genel pozisyon açıkları artmıştır. Nitekim; Ocak ayında yabancı bankaların net genel pozisyon açığı 1 milyon dolardan 1 milyon dolara yükselmiştir. Toplam bankacılık sektörünün net genel pozisyon açığı ise bu dönemde milyon dolardan milyon dolara yükselmiştir. Tablo 1. Yabancı Para Pozisyonları (Milyon Dolar) Bilanço İçi Yabancı Para Pozisyonu Kamu Ban. (1) 1 Özel Bank Yabancı B TMSF Ban. (1) KYB - - Toplam Net Genel Pozisyon Kamu Ban. (1) 1 Özel Bank Yabancı B TMSF Ban. (1) KYB Toplam Kaynak: BDDK (1).. tarihinden itibaren TMSF bünyesindeki Pamukbank'ın Halkbank ile birleşmesi sonucu TMSF bünyesinde bir banka kaldığından, TMSF grubundaki bankanın açık pozisyon verileri Kamu Bankaları grubuna dahil edilmiştir.

33 VI. ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK) Ocak ayında ÖFK ların topladıkları fonlar arasında cari hesaplar azalırken, katılma hesapları artmıştır. Nitekim; Ocak ayında ÖFK ların cari hesapları 1, milyar YTL den 1, milyar YTL ye gerilerken, katılma hesapları, milyar YTL den, milyar YTL ye yükselmiştir. ÖFK ların kullandırdıkları fonlar ise bu ay içinde, milyar YTL den, milyar YTL ye çıkmıştır. Bu gelişmeler sonucunda ÖFK ların topladıkları fonların kullandırdıkları fonlara dönüşüm oranı artarak yüzde, ten yüzde,1 e yükselmiştir. Tablo. Özel Finans Kurumları Özet Bilançosu Kullanımlar (Milyon YTL) Likit Değerler Kullandırılan Fonlar Finansal Kiralama Alacakları 1 Sabit Kıymetler (Net) Tahsili Gecikmiş Alacaklar (Net) Kaynaklar 1 Cari Hesaplar Katılma Hesapları Toplanan Fonlar Açık Pozisyon (Milyon $) Bilanço İçi Pozisyon - - Net Genel Pozisyon Kaynak: BDDK

34 VII. PORTFÖY TERCİHLERİ Ocak ayında yurtiçi yerleşiklerin yatırım araçları içinde en büyük artış TL DİBS lerde ve yatırım fonlarında görülmüştür. Ocak ayında yurtiçi yerleşiklerin portföyleri içinde hem TL hem de YP mevduatlarda azalma görülmüştür. Bu dönemde TL mevduatlar, milyar YTL den, milyar YTL ye, YP mevduatlar, milyar dolardan,1 milyar dolara gerilemiştir. Yurtiçi yerleşiklerin yatırım araçları içinde en büyük artış ise TL DİBS lerde ve yatırım fonlarında görülmüştür. Yurtiçi yerleşiklerin TL DİBS portföyünün piyasa değeri Ocak ayında yüzde, oranında artarak, milyar YTL den,1 milyar YTL ye, yatırım fonu portföyü ise yüzde oranında artarak, milyar YTL den milyar YTL ye yükselmiştir. Aynı dönemde yurtiçi yerleşiklerin hisse senedi portföyü 1, milyar YTL den 1, milyar YTL ye, eurobond portföyü ise, milyar YTL den, milyar YTL ye yükselmiştir. Tablo 1. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı Tarih Yurtiçi Yer. DTH (Mln. Dolar) Yurtiçi Yer. TL Mevd. (Mln. YTL) Repo (Mln. YTL) TL DİBS (1) (Mln. YTL) YP DİBS (1) (Mln. YTL) Eurobn. (1) (Mln. YTL) Yat. Fonu (Mln. YTL) ÖFK Katılma ve Cari Hesabı (Mln. YTL) Hisse senedi () Ara Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Kaynak: TCMB, BDDK, İMKB (1) Bankaların emanetinde yurtiçi yerleşikler adına tutulan kamu menkul kıymetlerinin piyasa değerleri. () Hisse senedi değeri alt kalemler bazında ayrıştırılamadığından, tablodaki değer bankalar ve mali kuruluşların portföyünde bulunan hisse senetlerinin piyasa değerini de içermektedir.

35 Grafik. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca TL Portföy Tercihleri Milyon YTL TL Mevduat Banka Dışı Kesim Kamu Menk. Kıy. Port. Yatırım Fonu Hisse Senedi Grafik. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri Milyon YTL Milyon Dolar Banka Dışı Kesimin YP ve YP endeksli DİBS Portföyü (Trilyon TL) Banka Dışı Kesimin Eurobond Portföyü (Trilyon TL) Yurtiçi Yerleşiklerin DTH hesapları (Milyon Dolar) Ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların yatırım araçları içinde en çok hisse senedi ve DİBS portföyünde artış görülmüştür. Ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların portföyüne bakıldığında ise, yılı Ocak ayında yabancı yatırımcıların portföy yatırım stokunun önceki aya göre yüzde,1 oranında artarak milyar dolardan, milyar dolara yükseldiği görülmektedir. Söz konusu artış, yabancı yatırımcıların hisse senedi ve DİBS portföyündeki artıştan kaynaklanmaktadır. Nitekim; Ocak ayında ülkemizdeki yabancı yatırımcıların hisse senedi portföyü 1,1 milyar dolardan 1, milyar dolara, DİBS portföyündeki artış ise,1 milyar dolardan, milyar dolara yükselmiştir.