YOKSULLUK. Prof.Dr.M

Transkript

1 YOKSULLUK SÜRDÜRÜLEBĐLĐR R TÜKETT KETĐM M VE TÜKETĐCĐ EĞĐTĐMĐ Prof.Dr.M.Müberra BABAOĞUL

2 ĐMF Başkan kanı Dominigue Strauss- Kahn na na göre tarih ekmekten çıkan savaşlarla dolu dur.

3 Bugünlerde dünya d barışı ışını en ciddi şekilde tehdit eden sorunlar listesinin başı şında yine gıda krizi yer almaktadır.

4 Dünya Gıda G Örgütü ü de artan gıda fiyatlarının n dünya d çapında 100 milyon insanı açlığa a sürükledis klediği uyarısında bulunmaktadır

5 Gıda krizinin yarattığı tehlikeler açlığın n yeni yüzü y sınır r tanımayan sessiz tsunami olarak ifade edilmektedir.

6 Küresel gıda g krizinin nedenleri olarak öncelikle üretimden fazla tüketim olması ve üretim- tüketim-dağıtım dengesizli ğidir idir.

7 Küresel anlamda yaşanan anan gıda g krizinin en önemli bir diğer nedeni de aşırı tüketim ve bunu destekleyen politikalardır. r.

8 Günümüzde her alanda küreselleşme olarak ifade edilen yeni dünya d düzeninin d etkileri bu alanda da hissedilmektedir

9 Ancak bu küreselleşme de nimetler belli bir azınl nlık k tarafından paylaşı şılırken külfetler k büyük b k bir kesimin üzerine yıkılmaktady lmaktadır. Bunun sonucunda da nimetin dağı ğılımında büyük b k adaletsizlikler yaşanmaktad anmaktadır.

10 Dünya nüfusunun n %12 si açlık sınırında nda iken % 6 lık bir oran obesite tedavisi görmektedir. g

11 Dünya Bankası nın n Kalkınma Raporuna(2000)na göre;6 milyarlık dünya nüfusunun n yaklaşı şık yarısı (2.8 mil.)günl nlük yaklaşı şık 2 dolarlık yoksulluk sınırıs altında nda,1.2 mil.. ise günlük k 1 dolar sınırı altında yaşamak amak zorundadır. r.

12 YOKSULLUK Đnsanların n temel ihtiyaçlar larını karşı şılamaktan mahrum olma durumu yoksulluk dur. Yoksulluk; * aça olmak demektir. *barınacak yeri giyecek bir şeyi olmamak demektir. * hasta olmak ama tedavi olamamak * okuma yazma bilmemek ama okula gidememek demektir.

13 Yoksullukla mücadele m küreselleşme sürecinde s oldukça a güçg koşullarda sürds rdürülmektedir. Buna bir de yoksulluğun un yanında nda çevre kirlenmesi ve kaynak israfı da eklenince sorun daha da içinden inden çıkılamaz ve karmaşı şık k bir hal almaktadır.

14 SÜRDÜRÜLEBĐLĐR R TÜKETT KETĐM

15 Dünya Çevre Komisyonu sürdürülebilirlik kavramını insanların mevcut ihtiyaçlar larını, gelecek nesillerin ihtiyaçlar larını karşı şılayabilecek kaynakların n miktarını ve şeklini etkilemeden karşı şılayabilmesi olarak tanımlamaktad mlamaktadır.

16 Bu tanım sürdürülebilirlik kavramı ile toplumsal eşitlike itlik arasındaki ilişkiyi de açıklamaktadır.toplumsal eşitlik,sürdürülebilirliğin in sağlanmas lanmasında nda kullanılan lan yöntemlerin şimdiki ve gelecek nesillerin lehine olma düşüncesini d içermektedir.

17 Bu nedenle, kaynakların tüketilmesi ya da yanlış kullanılmas lması, geliştirilmemesi ya da keşfedilmemesi gibi bazı insanların n benimsedikleri yanlış uygulamalar, diğer insanların kullandıklar kları kaynakların n miktarını ve şeklini etkilemektedir.

18 Đnsanlık;doğaya hakim olabilmek düşüncesiyle yeni teknolojiler geliştirip, bu teknolojiyi yönetme y gücünü kullanarak, doğada kurulu dengelerin bozulmasına yol açmaktadır.

19 Bu bozulma, doğal kaynakların üretim sürecine s sokulması ve bu süreç içerisinde yer alan üretim- tüketim faaliyetleri sonucu oluşan atık ve artıklar kların çevrenin sınırls rlı özümseme kapasitesi dikkate alınmadan doğaya verilmesi ile meydana gelmektedir.

20 Đnsanların sınırsız z ihtiyaçlar larının giderilmesi için i in kullanılan lan doğal kaynakların n sınırls rlı olması çevre ile ekonominin uyumlaştırılmas lmasını gerekli kılmaktadk lmaktadır.

21 Bireylerin bilinçli bir şekilde kaynakları yönetebilmeleri ve sürdürülebilirliği i sağlamalar lamaları için in 3- R den söz s z edilmektedir.

22 Bunlar; Azaltmak- Reducing Yeniden Kullanma- Reusing Geri dönüşüm-d Recycling

23 Diğer taraftan sürds rdürülebilirliğin in gerçekle ekleştirilmesinde farklı stratejilerden de söz s z etmek mümkündür. Bu stratejiler beş grup altında incelenebilir.

24 1. Taşı şıma kapasitesi ya da çevresel eşik e kavramlarını merkeze alan yaklaşı şımlar. 2. Toplumun çevreye etkisini tüketim t alış ışkanlıklarını değiştirerek, yaşam am biçimini imini çevreye duyarlı hale getirerek azaltmaya çalışan yaklaşı şımlar. 3. Teknolojik iyileştirmeye dayalı yaklaşı şımlar, 4. Ekonominin karar verme ölçütlerinin değiştirilmesine dayalı yaklaşı şımlar, 5. Toplumun başar arısına ilişkin ölçütlerin salt ekonomik değişkenlerle sınırls rlı olmaktan çıkarılarak genişletilmesine dayalı yaklaşı şımlar.

25 Đkinci grup stratejiler, tüketim t alış ışkanlıklarının n ve yaşam am biçiminin iminin değiştirilmesine dayanmaktadır. Bu stratejinin içinde i inde bir yanda, yaygın materyalist yaşam am değerlerinin erlerinin en aza indirilerek yaşamın gönüllü olarak basitleştirilmesi tirilmesi yer alırken; diğer yanda materyalist değerlerin erlerin hakim olduğu yaşam am çizgisi sorgulanmadan çevreye etkiyi azaltıcı,, yeniden değerlendirme, erlendirme, tüketim çılgınlığının önlenmesi vb. uygulamalar yer almaktadır.

26 Bireyler çoğunlukla haz duymak ve doyuma ulaşmak, acı ve elemden kurtulmak için i in ihtiyaçlar larını karşı şılayabilmek ve fayda elde etmek amacıyla tüketim t yapmaktadırlar rlar. Aynı zamanda tüketim t konusunda birbirlerinin davranış ışlarından da etkilenmektedirler.

27 Buna göre g daha yüksek y yaşam am standardına na sahip olmak isteyen bireyler yüksek y gelir ve servet sahibi kesimlerin tüketim t kalıplar plarına ulaşmak için i in gelirlerinden daha fazla harcamada bulunmaktadırlar. Bu davranış ışa gösteriş tüketimi denilmektedir.

28 Đnsanlar ve toplumlar arası ilişkiler arttıkça a iletişim im araçlar larının n etkisi ile toplumlar birbirlerinin tüketim t kalıplar plarını daha yakından tanıdıkça, a, gösteriş tüketimi nin de arttığı gözlemlenmektedir. Aynı toplumda özellikle orta gelir grubundaki tüketiciler, yüksek tüketim t grubundakilerin tüketim t kalıplar plarını taklit etmektedirler. Sanayileşme ile birlikte üretiminde artması toplumların n tüketim t alış ışkanlıklarının önemli ölçüde değişmesine neden olmaktadır.

29 14 ülkede 14,000 tüketici ile yapılan araştırmada rmada,tüketicilere enerji kullanımı, doğal kaynakları koruma, ulaşı şım m tercihleri, yiyecek kaynakları, geleneksel ürünler yerine eşdee değer er çevreci ürünler kullanımı, çevre ve sürds rdürülebilirlik karşı şısında tutum ve çevresel konularda ilgi düzeylerine d ilişkin sorular sorulmuştur. Araştırma rma sonucuna göre, g gelişmekte olan ülkelerin tüketim davranış ışları açısından daha başar arılı oldukları belirtilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerdeki tüketiciler, t gelişmi miş ülkelerin tüketicilerine t göre g çevresel sorunların çözümlenmesinde kendilerini daha sorumlu hissetmektedirler.

30 Gelişmi miş ülkelerdeki insanların n ise, daha büyük b k evlerde yaşad adıkları ve genellikle klima kullandıklar kları, çoğunun otomobil sahibi olduğu u ve yalnız z başı şına kullandıklar kları,, toplu taşı şıma araçlar larını da nadiren kullandıklar kları ve daha az çevreci ürün satınald naldıkları saptanmış ıştır..

31 Çevre kirlenmesi; gelişmi miş ülkelerde ekonomik büyümeye b ve sanayileşmeye bağlı olarak daha çok üretim ve tüketim t artışı ışının n yarattığı bolluk kirlenmesi iken,az gelişmi miş ülkelerde sorunun kaynağı yoksulluk ve eğitimsizliktire itimsizliktir

32 Bu açıdan a bakıld ldığında; sürdürülebilir kalkınma için i in toplumların üretim ve tüketim t kalıplar plarında köklk klü değişiklikler iklikler yapmaları kaçınılmazd lmazdır.

33 Sürdürülebilir tüketim ve üretim çevresel sınırlars rları göz önüne ne alarak, doğal hayata verilen zararları en aza indirmenin yollarını ararken, dünyanın n kaynaklarını sürdürülebilir bir şekilde kullanarak ekonomik büyümeyi sağlamay lamayı amaçlamaktad lamaktadır.

34 Birleşmi miş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı nda nda sunulan raporda, sürds rdürülebilir kalkınman nmanın hayata geçirilebilmesi için i in gerekli üretim ve tüketim t alış ışkanlıkları ile ilgili değişimler imler öncelikli olarak ele alınm nmıştır. Alınan kararlarda hem çevrenin hem de ekonominin birlikte geliştirilebilece tirilebileceği i kabul edilmiştir.

35 Bu nedenle; - Çevre ile uyumlu satın n alma, - Ekoverimlilik-end endüstriyel verimlilik, - Geri dönüşüm, d - Atık k azaltma, - Endüstriyel ekoloji, - Yaşam am döngd ngüsü analizi, - Çevre yönetim y sistemleri, - Eko-etiketleme, - konularında nda üreticilere ve tüketicilere t yönelik eğitsel e araçlar ların n geliştirilmesine ihtiyaç vardır. r.

36 Sürdürülebilir tüketimin, büyük ölçüde tüketticilerin t mevcut tüketim davranış ışlarını değiştirmelerine dayanması nedeniyle, bunun sağlanmas lanmasında nda devlet, üreticiler ve özellikle de tüketicilerin eğitilmesie önem taşı şımaktadır.

37 TÜKETĐCĐ EĞĐTĐMĐ

38 . Eğitim,, bir insan hakkı olmasının yanında, nda, sürdürülebilir kalkınma için i in bir ön koşul ve demokrasinin geliştirilmesi için i in de etkili bir araçtır. r. Tüketicinin eğitimie itimi, toplumdaki her bir bireyin akıllı ve bilinçli bir tüketici t hatta vatandaş olabilmesi için i in hazırlanan eğitim e programlarını ve araçlar larını kapsamaktadır. Đlk öğretim ve lise düzeyinde d verilen tüketici eğitimi e konuları,, düzenlenen d sempozyum ve paneller, TV programları, broşürler, rler, internet tüketici t eğitimine e örnek olarak verilebilir

39 Tüketici eğitimie itimi,, tüketicinin t değerlerini erlerini ve kabiliyetlerini geliştirerek, tüketimden maksimum fayda sağlamas lamasına, karar verme kapasitesini arttırmas rmasına, ekonomiyi ve değişen en piyasa koşullar ullarını anlamasına na yardımc mcı olmaktadır.

40 Tüketici eğitimi her tüketici gurubunun ihtiyacına, amacına ve sosyal düşüncelerine d uydurulduğu sürece etkili olmaktadır. Bu nedenle tüketici eğitimi toplumun farklı kesimlerine yönelik y olarak yetişkin tüketicilerin eğitimi e ve okul öğrencilerinin eğitimi e olarak gruplandırılmas lması gerekmektedir. Günümüzde tüketicilere verilecek eğitimin sınırlars rları daha çok sosyal sorumluluk yaklaşı şımı esas alınarak çizilmeye çalışılmalıdır..

41 Tüketici EğitimiE itimi bir üçüncü göz yani tüketici gözü g yaratır

42 Bu şekilde tüketicilerde; ürünler üzerinde kritik yapabilen, analiz yeteneklerini kullanabilen, kendi ihtiyaçllar llarını giderirken topluma olan etkilerini de görebilen g bir üçünc ncü göz yani tüketici gözü g oluşturulmas turulması amaçlanmaktad lanmaktadır. Ancak bu gözün g açılmasıyla birlikte tüketicinin, satın n alma sırasında bir ürünü analiz ederken, sağlıkl klı olması,, ekonomik olması, ürün n güvenlig venliği, i, yasal ve çevresel açıdan a uygunluk taşı şıması, sosyal ve ekolojik maaliyetini de değerlendirebilmesi erlendirebilmesi mümkm mkün olabilecektir lecektir..

43 Tüketici eğitimi,, her tüketicinin kendi ihtiyacına na, amacına ve sosyal düşüncelerine uydurulduğu sürece görevini yapabiliyor ve etkili olabiliyor demektir.. Bu nedenle eğitim programları tüketicinin ekonomik ve toplumsal değişmeleri meleri, algılayabilecekleri layabilecekleri düzeyde geliştirilmelidir tirilmelidir..

44 Sürdürülebilir tüketim içinin eğitim, bireylerin, grupların, toplulukların, kurumların ve ülkelerin, sürdürülebilir kalkınma lehine değerlendirmeler erlendirmeler ve tercihler yapma kapasitelerini geliştirmelidir

45 AB Tüketici Eğitim E Modülü ü nde tüketicilere verilecek eğitimin e onların ileriki yaşamlar amlarında,tüketim davranış ışlarına yön y n vermede etkili olacağı vurgulanmaktadır. r.

46 Bireylerin bakış açısı değiştirilerek dünyamızın n daha güvenli, g daha sağlıkl klı ve yaşanabilir anabilir hale gelmesi sağlanarak lanarak yaşam am kalitesi artırılabilir.

47 BĐR ĐNSAN DEĞĐŞĐ ĞĐŞĐR R DÜNYA D DEĞĐŞĐ ĞĐŞĐR"

48 ĐLGĐNĐZ Z VE DĐKKATD KKATĐNĐZ ĐÇĐN TEŞEKK EKKÜR R EDERĐM Prof.Dr.M.Müberra Babaoğul