11.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ DERS MÜFREDATI/PROGRAMI

Transkript

1 11. SINIF ÜNİTE ve KAZANIMLARI Üniteler Kazanımlar Örnek Etkinlikler Açıklamalar I. ÜNİTE : EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSYAL ve SİYASÎ HAYATIN İLİŞKİSİ 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi Edebiyat, sosyal ve siyasî hayat ilişkisini kavrama Gruplara ayrılan öğrenciler, sanat ve edebiyatın düşünce, sosyal ve siyasî hayatla ilişkisini konu alan bir kavram haritası hazırlarlar. Haritanın merkezine bir kare içine edebî eser yazarlar, karenin diğer köşelerine de diğer temel güzel sanatları yerleştirirler. Düşünce hayatını, sosyal ve siyasî hayatı da sanat karesini çevreleyen daha geniş kareler hâlinde gösterirler. Bu kareler arasındaki ilişki üzerinde kazanımlardan da yararlanılarak durulur. 1. Edebî metnin sosyal çevre ile ilişkisini açıklar. 2. Sosyal hayatı belirleyen ögelerden kurmaca metinlerde nasıl yararlanıldığını 3. Yazarın sosyal ve siyasî şartlardan nasıl etkilendiğini açıklar. Öğretmen, öğrencilerin her tarihsel dönemi ifade eden edebî eserler olup olmadığını araştırmalarını ister. Öğrenciler, sosyal ve siyasî hayatla sanat ve edebiyat ilişkisini anlatan yazılar bulurlar. Buldukları yazıları sınıfta okurlar, yazılar üzerinde sosyal ve siyasî şartların etkisi tartışılır. Ortak maddelerden hareketle bir poster oluşturulur ve sınıfın duvarına asılır. [!] Edebî metnin sosyal, siyasî ve tarihî şartlardan yararlanılarak ortaya konulan sanat eseri olduğu vurgulanır. [!] Yazarın sosyal ve tarihî şartlardan ne ölçüde etkilendiği ve nasıl yararlandığı vurgulanır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

2 2. Yenileşme Dönemi 4. Metinlerin, yazıldığı dönemin zihniyetiyle ilişkisini açıklar ve dönemin zihniyeti hakkında çıkarımlarda bulunur. 5. Felsefede, sosyolojide ve psikolojide soyut olarak dile getirilen düşüncelerin edebî eserlerde insan yaşantısıyla birleşerek somutlaştığını sezer. Yenileşme dönemini hazırlayan faktörleri belirleme Öğrenciler, konunun sonunda edebiyat-sosyal hayat, edebiyat-düşünce hayatı, edebiyat-siyasî hayat arasındaki ilişkileri konu alan yazı kaleme alırlar. [!] Zihniyet terimi ile bir dönemdeki sosyal, siyasî, idarî, adlî, askerî, dinî güçlerin, sivil toplum örgütlerinin, ticarî hayatın, eğitim etkinliklerinin birlikte oluşturdukları ortam ve bunların hiçbirine indirgenemeyen duygu, anlayış ve zevk bütünü kastedilmektedir. Önceden, öğrencilere Yenileşme dönemini hazırlayan faktörlerin araştırılması, ödev konusu olarak verilir. Öğretmen uygun biçimde öğrencilerin doğru ve geçerli kaynaklara ulaşıp ulaşmadıklarını kontrol eder. Onlara kaynak bulmaları konusunda yardımcı olur. Bu konuyu soru-cevap yönteminden yararlanarak işler. Öğretmen, derse girmeden kazanımlarda sıralanan maddelerden ve ders kitabındaki metinlerden de yararlanarak sorular hazırlar. Bu soruları öğrencilere yöneltir, onları konuşturur. Önemli cümleleri not ettirir. Gerek gördüğü yerde öğrencileri konu üzerinde tartıştırır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

3 1. Osmanlı İmparatorluğu nu güçlü kılan sosyal, siyasî düzenin bozulma nedenlerini 2. Tanzimat öncesi zihniyet ile Tanzimat sonrası zihniyeti ve kültür değerlerini karşılaştırır. 3. Batı devletleriyle yapılan savaşlarda yenilme nedenlerini açıklar. Öğrenciler XIX. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu nun ana hatlarıyla sosyal ve siyasî yapısını araştırırlar. Araştırma sonuçları sınıfta uygun biçimde paylaşılır. [!] Osmanlıyı güçlü kılan faktörleri açıklamak üzere Osmanlı toplumunda sosyal düzenin merkezî otorite çevresinde nasıl sağlandığı vurgulanır. Padişahın Allah ın gölgesi kabul edildiği (Zıllullah), toplumu temsil eden piramidin en üst noktasında yer aldığı belirtilir. Bu en yüksek makamdan sonra sırasıyla askerler, ilim adamları, zanaatçılar ve halk tabakasının geldiği ifade edilir. Bu yapının yükselme döneminde yararlı olduğu; 17.yy. ortalarından itibaren bozulmaya başladığı belirtilir. Böylece Osmanlı Devleti nin gerilemesinin sosyal düzendeki çözülmeden kaynaklandığı vurgulanır. Tarih dersinin ilgili konusu ile birlikte ele alınacak. [!] Skolastik zihniyet ile ilmî zihniyet karşılaştırılır. Sosyal düzenin bozulma sebeplerini de skolastik zihniyetin baskısıyla gelişme heyecanı ve dinamiğinin kaybolmasında aramak gerektiği sezdirilir. [!] Yenileşmenin, çöküşün sebebi değil sonucu olduğu vurgulanır. Çünkü, ordu düzeninin bozulmasının devlet yapısındaki çözülüşün sonucu olduğu belirtilir. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

4 4. Batı düşüncesine, yaşama biçimine ve batıda gerçekleştirilen bilimsel gelişmelere ilgi duyulma nedenlerini açıklar. 5. Devleti yöneten aydınların İmparatorluğu devam ettirmek için yönetim, eğitim hayatında ve askerî sistemde değişiklik yapmak istemelerin nedenlerini açıklar. 6. Tanzimat Fermanı nın(1839) ilân edilme nedenlerini açıklar. Öğrenciler, yenileşme konusunda bir yazı kaleme alırlar. Öğrencilerin, birbirlerinin yazılarını okumaları sağlanır. Öğretmen, öğrencilerden Tanzimat Fermanı hakkında bilgi edinmelerini ister. Bir sonraki derste bilgiler sınıfta paylaşılır. TERİM ve KAVRAMLAR: Tanzimat, estetik (felsefî anlamda), Tanzimat Fermanı. modernleşme, pozitivizm [!] Batıyı tanıyanların oradaki hayata ve sosyal düzene, Batıda geliştirilen hukuk ve eğitim düzenine ilgi duyduğu vurgulanır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

5 II. ÜNİTE : TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI ( ) 1. Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın Oluşumu Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın oluşumunu kavrama 1. Tanzimat Fermanı yla getirilmek istenen yenilikleri 2. Getirilen değişikliklerin özelliklerini yy da Eski İstanbul (surlar içindeki İstanbul) hayatıyla Beyoğlu çevresinde sürdürülen yaşama biçimini karşılaştırır. 4. Tanzimat ile getirilmek istenen değişiklikleri kimlerin niçin istediklerini tartışır. 5. Edebiyatta Tanzimat ın ne zaman ve niçin başladığını kavrar. 6. Tanzimat Döneminde tanınmış edebiyatçıların nasıl yetiştiklerini 7. Tanzimat yıllarında gazeteciliğe neden önem verildiğini araştırır. 8. Tanzimat Döneminde çıkan gazeteleri ve özelliklerini 9. Tanzimat sonrasında edebiyatımızda hangi edebî türlerde yazılmış eserlerin görülmeye başladığını Öğrenci grupları, III.Selim den itibaren yapılmak istenen yenilikleri araştırırlar. Her grup kendi posterini hazırlar ve sınıfa sunar. Posterlerin hepsi sınıfın duvarına asılır. Öğrenciler, 19.yy da Eski İstanbul (surlar içindeki İstanbul) hayatıyla Beyoğlu çevresinde sürdürülen yaşama biçimini araştırırlar. Öğrenciler, Tanzimat ile getirilmek istenen değişiklikleri kimlerin niçin istediklerini araştırırlar. Araştırma sonuçlarını sözlü ya da yazılı olarak sınıfa sunarlar. Öğrenciler, edebiyatta Tanzimat ın ne zaman ve niçin başladığını araştırırlar. Ders kitabındaki metinlerden, Tanzimat la ilgili ansiklopedi maddelerinden ve öğrencilerin ulaşabileceği kaynaklardan yararlanılarak Tanzimat ve Edebiyat konulu bir panel hazırlanması sağlanır. Paneli takip eden derste Tanzimat ve Edebiyat konusu soru-cevap yöntemiyle ele alınır. Öğretmen kazanımlarda belirtilen hususlardan yola çıkarak sorular hazırlar, bunları öğrencilere yöneltir. Verilen cevaplar çerçevesinde tartışma da açılabilir. Öğrenciler Tanzimat la değişen sosyal, siyasî hayat ve edebiyat konulu kısa bir yazı [!] Adlî, siyasî, askerî, malî ve idarî alanlarda devlet-kişi ilişkisinde gerçekleştirilmek istenen değişiklikler vurgulanır. [!] Kökten değişme değil devletin yönetiminde bazı düzenlemelerin söz konusu olduğu belirtilir. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

6 2. Öğretici Metinler 10. Tanzimat sonrasında edebiyatta zevkin mi faydanın mı ön plana çıktığını tartışır. 11. Tanzimat Dönemi nin zihniyetini Tanzimat Dönemi Edebiyatı nda öğretici metinleri inceleme 1. Anlam birliğine sahip kümelerin metnin iletisi etrafında nasıl birleştiğini 2. Metnin yazılış amacını 3. Metnin ana düşüncesini bulur, aynı ana düşüncenin o dönemde başka metinlerde ele alınıp alınmadığını tartışır. kaleme alırlar. Tanzimat Dönemi nde yazılmış öğretici metinler arasından seçilmiş parçalar üzerinde, kazanımlarda belirtilen hususları esas alarak çalışmalar yaptırılır. Böylece metinlerin yapı, ana düşünce, dil, anlam bakımlarından incelenmesi, tarihî akış içinde yerinin belirlenmesi, sosyal hayatla ilişkisini kavratmak amaçlanır. Bu amaca daha sağlıklı ulaşmak için öğrencilerin ikili veya üçlü gruplar hâlinde seçilen, metinleri kazanımlar doğrultusunda incelemeleri sağlanır. Sonra da sınıfın durumuna ve öğrenci sayısına göre soru-cevap yöntemiyle veya panel düzenleyerek Tanzimat Dönemi Edebiyatı nda öğretici metinlerin özellikleri üzerinde durulur. Yeni kavramlar konusunda yazı yazdırılır. Öğretmen, öğrencilerden aynı ana düşüncenin o dönemde başka metinlerde ele alınıp alınmadığını araştırmalarını ister. Bir sonraki derste bilgiler paylaşılır. [!] Metindeki düşüncenin en kısa ve yoğun ifadesinin ana düşünce olduğu vurgulanır. 4. Ana düşüncenin başka iletişim araçlarıyla ve anlatma biçimleriyle anlatılıp anlatılamayacağını araştırır. 5. Metnin ana düşüncesiyle dönemin sosyal yaşayışı ve gerçekliği arasındaki ilişkiyi açıklar. 6. Ana düşüncenin günümüzde ele alınıp alınmadığını araştırır. 7. Metnin merkezî otorite (saray yönetimi) ve halkla ilişkisini açıklar. Öğrenciler, Tanzimat Dönemi ni değerlendiren ilmî yazılar bulur, okur. Öğrendiklerini arkadaşlarıyla paylaşırlar. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

7 8. Metindeki anlatım türünü belirler, özelliklerini açıklar. 9. Metinde çelişen düşünceleri ve anlam tutarsızlıklarını belirler, nedenlerini açıklar. 10. Metinde ifadelerin açıklık ve kesinlik düzeylerini 11. Metinde terim, kavram ve gündelik hayatla ilgili kelimelerden nasıl yararlanıldığını 12. Metinde yeni kavram, ifade, söz ve söz grupları olup olmadığını araştırır. 13. Divan edebiyatından gelen ögelerle Tanzimat la getirilen yeniliklerin birlikte kullanıldığını sezer. 14. Metinde ikiliğin (eski-yeni) temada, dilde, ifade biçiminde varlığını hissettirdiğini sezer. Öğrenciler, Batıdaki Rönesans ile bizdeki Tanzimat hareketi arasında benzerlik olup olmadığını araştırırlar. Araştırma sonuçlarını arkadaşlarıyla paylaşırlar. Öğrenciler, Tanzimat Dönemi ndeki eski-yeni karşılaşmasıyla bu günkü eski-yeni karşılaşmasının farklılıklarını araştırırlar. Bir sonraki derste bilgilerini paylaşırlar. Anlatım türü belirlenirken 10.sınıf Dil ve Anlatım 2-8. ünitelerdeki kazanımlardan yararlanılacaktır. [!] İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı ve Tanzimat sonrası gerçekleştirilen yenileşme hareketlerinden gelen ögelerin birlikte kullanıldığı vurgulanır. [!] Tanzimatı belirleyen en önemli hususun ikilik olduğu vurgulanır. 15. Metnin hangi geleneğe bağlı kalınarak yazıldığını 16. Gazetenin öğretici metinler başta olmak üzere kültür ve edebiyatımızda yüklendiği işlevlerini tartışır. Öğrenciler, gazete çevresinde kültür ve edebiyat hayatımıza giren öğretici metin türlerini araştırırlar. [!] Gazete çevresinde kültür ve edebiyat hayatımıza giren öğretici metin türleri açıklanır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

8 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) 17. Metinde somuta yönelik ifadelerden nasıl yararlanıldığını açıklar. 18. Tanzimat Dönemi Edebiyatı nda benzer temalarda yazılmış öğretici metinleri birbiriyle karşılaştırır. 19. Tanzimat Dönemi Edebiyatı nda öğretici metinlerle daha önce oluşmuş öğretici metinleri karşılaştırır. 20. Yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 21. Eserle yazar arasındaki ilişkiyi Tanzimat Dönemi şiirlerini inceleme 1. Tanzimat şiirinde ahengi sağlayan unsurları 2. Şiirdeki söyleyiş tarzı ve ses ile, yazıldığı dönem arasındaki ilişkiyi açıklar. Öğrencilerin, Tanzimat döneminden çeşitli metinleri incelemesi sağlanır. Benzer ve farklı yönler üzerinde tartışma yapılır. Sınıfta bu dönem ve önceki dönemlere ait öğretici metinler incelenir. Benzer ve farklı yönler üzerinde tartışılır. [!] Tanzimat şiirini, problem çözme yöntemi ile kavratmak yerinde olur. Önce seçilmiş metinlerden hareketle şiirde neyin, neden ve nasıl değiştiğini ortaya koymak yani problemleri göz önüne sermek gerekir. Bunun için ikili veya dörtlü gruplara ayrılan öğrencilerin seçilen şiirleri, kazanımlarda belirtilen hususlar doğrultusunda okumaları ve incelemeleri sağlanır. Böylece Tanzimat şiirinde ahenk, yapı, tema ve dil alanlarındaki değişiklikler problem olarak ele alınır. Kazanımlardan, açıklamalardan ve önerilen etkinliklerden de yararlanarak öğrencilerin ders kitabındaki metinlerden yola çıkarak bu problemleri çözmeleri istenir. Öğrenciler, bu problemleri çözerler. Çözümlerini daha önce yazılmış kitaplarda yazılanlarla karşılaştırırlar. Ünitenin sonunda sınıfın durumuna göre Tanzimatla Şiirimizde Gerçekleşen Değişme konusunda bir panel veya öğretmenin liderliğinde bir tartışma düzenlenir. Beyin fırtınası tekniğinden de yararlanmak mümkündür. Bunlardan biri seçilmelidir. Χ Bu dönem şiirleri 9.Sınıf II. Ünitedeki Şiir İnceleme Yöntemi ne göre incelenecektir. [!] Tanzimat şiirinde ahengin, ses akışı, söyleyiş, ritm, ve her türlü ses benzerliğiyle nasıl sağlandığı açıklanır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

9 3. Birimlerin birbirleriyle ilişkisini belirler, bir tema etrafında nasıl birleştiğini açıklar. 4. Birimlerin metnin tamamı içindeki işlevini açıklar. 5. Şiirin yapı bakımından özelliklerini 6. Şiirde, tarih ve sosyal değerlerle ilişkili söz ve söz grupları olup olmadığını açıklar. 7. Şiirin temasını bulur, dönemin gerçekliği ile ilişkini açıklar. Öğrenciler; Namık Kemal in vatandan, hürriyetten söz eden gazel ve kaside biçiminde yazılmış şiirlerini araştırırlar. Her öğrenci bulduğu bir şiirin gazel veya kaside biçiminde yazılmasının sebeplerini ve Divan şiirindeki gazel ve kaside ile arasındaki farklılıkları sıralar. Arkadaşlarının araştırmaları ile kendi araştırmalarını karşılaştırır. Ortak maddeler tahtaya yazılır. Şiiri, aynı temada yazılmış günümüz şiirleriyle karşılaştırır. Birkaç öğrenci, karşılaştırma sonucunu sınıfa sunar. 8. Temanın bireyle ilişkisini kurar. [!] Yeni dönemde bireyin ortaya çıkmaya başladığı vurgulanır. 9. Şiirlerdeki temayı daha önceki dönemin şiirlerindeki temayla karşılaştırır. 10. Şiirin temasını güncelleştirir. 11. Şiiri yorumlar. [!] Şiirde temanın, divan şiirine göre değiştiği vurgulanır. 12. Şiirde kullanılan yeni kavramları ve yeni imajları 13. Yeni kavramların Aydınlanma Dönemi düşüncesiyle ilişkisini Öğrenciler, Aydınlanma Dönemi nin özelliklerini araştırırlar. [!] Yeni kavramların yeni imajları meydana getirdiği vurgulanır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

10 14. Şiirin Batı düşüncesiyle, klâsik ve romantik edebiyatla ilişkisini Öğrenciler; klâsizmin ve romantizmin özelliklerini araştırırlar; şiirin, Batı düşüncesiyle, klâsik ve romantik edebiyatla ilişkisini araştırırlar. 15. Şiirin, gelenekle ilişkisini açıklar. 16. Metinlerin tema bakımından birbiriyle ilişkisi olup olmadığını tartışır. 17. İncelediği şiirin hissettiklerini ifade eder. 18. Tanzimat Dönemi Edebiyatı nda incelediği şiirlerle, Divan edebiyatına ait şiirleri karşılaştırır. 19. Şairin fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 20.Eserle şair arasındaki ilişkiyi Öğrenciler, Divan şiirinden ve Tanzimat Dönemi şiirinden birer örnek seçerler. Şiirleri 9. sınıfta öğrendikleri şiir inceleme yöntemine göre incelerler. Divan ve Tanzimat Dönemi ne ait iki şiirin benzer ve farklı yönlerini belirlerler. Sınıfta arkadaşlarıyla paylaşırlar. Şiirlerin karşılaştırma sonuçlarından ortak maddeler oluşturur, tahtaya sıralarlar. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

11 3. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler Roman Tanzimat Dönemi Edebiyatı nda anlatmaya bağlı edebî metinleri inceleme [!] Bu bölümde problem çözme, kavram haritası çıkarma ve beyin fırtınası yöntemi kullanılabilir. Önce problem ortaya konmalı: Problem, anlatmaya bağlı edebî metinlerde yapı, tema, dil, anlatım özelliklerini kavratmak; metinlerin sosyal hayatla ilişkisini belirlemek, edebî değerlerini ifade etmek, onların gelenek içindeki yerini saptamaktır. Bu problemleri çözmek için seçilmiş metinleri ikili veya dörtlü gruplara ayrılmış öğrencilerin kazanımlar doğrultusunda incelemeleri gerekir kazanımlar yapıyla; temayla; dil ve anlatımla; yorum ve metnin bağlı olduğu gelenekle ilgilidir. Kazanımlardan da yararlanarak metinleri çözümleyen öğrenci grupları, saptamalarını daha önce yazılmış edebî metinlerle test ederler. Ulaştıkları sonuçlardan hareketle merkezde anlatmaya bağlı metin olmak üzere bir kavram haritası oluştururlar. Bu kavram haritasında olay örgüsü (kişiler, kişiler ve gerçeklik, mekân, zaman), tema (insanî gerçeklik, insanî gerçekliğin yorumu), anlatıcı (anlatıcı kim, nereden nasıl bakıyor, anlatıcının dil özellikleri) terimlerinde ifade edilen kavramlara yer verilmelidir. Bunların birbirleriyle ve metinle ilişkileri belirlenmelidir. Öğrenci gruplarının eseri yorumlaması ve güncelleştirmesi konusunda öğretmenin liderliğinde bir beyin fırtınası düzenlenmelidir. Öğrencilerin Tanzimat Dönemi nde yazılmış birer romanı incelemeleri istenir. Ayrıca okumaları gereken yüz eserden anlatmaya bağlı olanları bu ünitede kazandıklarından hareketle değerlendirmeleri sağlanmalıdır. 1. Metnin olay örgüsünü bulur, gerçeklikle ilişkisini açıklar. 2. Olay örgüsünün hissettirdiklerini ve düşündürdüklerini tartışır. 3. Kişilerin olay örgüsündeki işlevlerini belirler, kişilerle metnin yazıldığı dönemde karşılaşılıp karşılaşılamayacağını açıklar. Öğrenciler, olay örgüsünde dile getirilen hususlarla dönemin yaşama biçimi arasındaki ilişkiyi araştırırlar. Birkaç öğrenci araştırma sonucunu sınıfta okur. Öğretmen, öğrencilerden metnin alındığı romanın tamamını okumalarını ister. Öğretmen, öğrencilerden okunan metinde anlatılan olayların, tanıtılan kişilerin benzerlerini yakın çevreden örneklendirmelerini ister. Yaşanan gerçeklik ile edebî metinde anlatılanlar arasındaki farkların belirlenmesi ve sıralanması sağlanır. [!] Metnin olay örgüsü şemalaştırılır. Olay örgüsünde metin parçalarını birbirine bağlayan hususlar belirlenir. Olay örgüsünün yaşanmadığı ancak yaşandığı düşünülen, hayal edilen bir olaydan yola çıkılarak vurgulanır. düzenlendiği Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

12 4. Mekânın işlevini belirler, gerçekte olup olamayacağını tartışır. 5. Zamanın işlevini belirler, metindeki zamanla yaşanılan zaman arasında ilişki kurar. 6. Metindeki kişi, zaman ve mekân arasındaki bütünlüğü veya uyumsuzluğu 7. Metnin temasını bulur. 8. Temanın gerçeklikle ilişkisini kavrar, temanın ve kişilerin hangi edebî akıma ve düşünceye bağlı kalınarak anlatıldığını, tasvir edildiğini tartışır. 9. Temanın sosyal hayatla ilişkisini 10. Temanın aile hayatı çevresinde gelişmesinin nedenini açıklar. 11. Metnin kim tarafından anlatıldığını ve anlatıcının bakış açısını 12. Metnin eğitici yönünün olup olmadığını 13. Metnin dilinin halkın diline yaklaşmasının nedenini açıklar. Öğrenciler, destan ve mesnevîlerdeki mekân ve zamanla romanlardaki mekân ve zamanı karşılaştırırlar; benzer ve farklı yönlerini sıralarlar. Öğretmen, öğrencilerden Romantizmin özelliklerini araştırmalarını ister. İncelenen romanla romantik edebiyat arasındaki ilişki derste yapılan tartışmalar sonucunda tahtaya sıralanır. Öğrenciler, bir masal anlatıcısının anlattıklarıyla, kısa bir hikâyeyi karşılaştırırlar. Anlatıcının; kimi, neyi, nasıl anlattığını belirlerler. Öğrenciler, romanın yazıldığı dönemin sosyal ve siyasî hayatıyla ilgili tarihî belge değeri olup olmadığını tartışırlar; İntibah, Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Sergüzeşt romanlarından birini bu açıdan değerlendirir, düşündüklerini ifade eder ve arkadaşlarıyla paylaşırlar. 14. Metni yorumlayarak güncelleştirir. Öğretmen, öğrencilerden incelenen metnin teması, kişileri, zamanı, mekânı, dil ve anlatımı üzerinde düşüncelerini yazılı olarak ifade etmelerini ister. 15. Metinle yazıldığı dönem arasındaki ilişkiyi 16. Metinde yerli ve mahallî olan ögeleri ayırır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

13 B. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Tiyatro Metinleri) 17. Metnin yazılış amacını [!] Yazarların bu dönemde edebî metni halkı eğitmek için bir araç olarak gördükleri vurgulanır. 18. Anlatmaya bağlı edebî metinlerin tema bakımından birbiriyle ilişkili olup olmadığını tartışır. 19. Anlatmaya bağlı edebî metinleri, daha önceki dönemlere ait aynı tarz metinlerle karşılaştırır. 20. Yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 21. Eserle yazar arasındaki ilişkiyi Tanzimat Dönemi Edebiyatı nda göstermeye bağlı edebî metinleri inceleme 1. Metnin olay örgüsünü bulur, olay örgüsünün gerçeklikle ilişkisini açıklar. 2. Olay örgüsünün hissettirdiklerini ve düşündürdüklerini tartışır. 3. Kişilerin olay örgüsündeki işlevlerini belirler, kişilerle, metnin yazıldığı dönemde karşılaşılıp karşılaşılamayacağını açıklar. Öğrenciler, aynı temada bir çok eser yazılabileceğini ama her eserin farklı konusu olabileceğini, bir önceki etkinlikteki romanlardan birinden hareketle gösterir. Düşündüklerini yazar, arkadaşlarıyla paylaşır. [!] Bu bölümde de bir önceki yöntemler uygulanır. Ancak seçilmiş metinlerden bazıları sınıfta temsil edilir. Temsilde rol alan öğrencilerle temsil ettikleri kişilikler arasındaki ilişki üzerinde durularak kurmaca-gerçeklik ilişkisi daha somut biçimde ortaya konur. Anlatmaya bağlı metinlerle göstermeye bağlı olanlar kazanım ve etkinliklerde belirtilen hususlar da dikkate alınarak yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından karşılaştırılır. Bu kısmın sonunda, Tanzimat Dönemi nde tiyatro metinlerinin özellikleri konusunda öğretmenin liderliğinde soru-cevap yöntemi esas alınarak bir tartışma düzenlenir. Öğretmen kazanımlardan ve seçilen metinlerden hareketle hazırladığı soruları ikili veya dörtlü olarak ayrılan gruplara yöneltir. Alınan cevaplar diğer grupların da katılımıyla tartışılır. Öğrenciler, Şair Evlenmesi nin sosyal hayatla ilgili belge değerini tartışır, özelliklerini belirlerler. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

14 4. Mekânın nasıl sunulduğunu açıklar, gerçekte olup olamayacağını tartışır. 5. Zamanın işlevini belirler, metindeki zamanla, yaşanılan zamanın ilgisini açıklar. 6. Metindeki kişi, zaman ve mekân arasındaki bütünlüğü veya uyumsuzluğu 7. Metnin temasını bulur. Öğrenciler, Şinasi nin Şair Evlenmesi ni ve Namık Kemal in Zavallı Çocuk adlı eserini (9. sınıftaki olay esasına bağlı edebî metinlerin incelenmesi yöntemine göre) incelerler. İki eseri tema, konu, kişi, mekân, zaman açısından değerlendirir; ortak yönlerini belirlerler. Sınıfta ortak bulunan maddelerden öğrencilerin teklifleri dikkate alınarak bir poster oluşturulur. Sınıfın duvarına asılır. 8. Temanın gerçeklikle ilişkisini kurar. 9. Temanın sosyal hayatla ilişkisini kurar. 10. Metnin yazılış amacını [!] O dönem aydınlarının halkı eğitmek düşüncesiyle tiyatrodan da yararlandıkları, tiyatronun, edebî dilin sadeleşmesine hizmet ettiği, yazarların tiyatroyla; düşüncelerini ve tekliflerini eğlendirerek halka iletmek istedikleri ve sosyal problemler çevresinde kamuoyu oluşturmak için tiyatrodan yararlandıkları belirtilir. Seyretmenin okumadan daha etkili olduğu, okuma yazma oranının düşük olduğu yerlerde sahnede bir eseri göstermenin önemi açıklanır. 11. Tiyatro metninin dil özelliklerini Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

15 12. Metni yorumlayarak güncelleştirir. 13. Temaşadan tiyatroya nasıl geçildiğini keşfeder. 14. Göstermeye bağlı edebî metinleri, daha önceki dönemlere ait metinlerle (modern tiyatro-geleneksel tiyatro) karşılaştırır. Öğrenciler, tiyatro tekniğinin tercüme yoluyla nasıl geliştiğini araştırırlar. Araştırma sonuçlarını sınıfta arkadaşlarıyla paylaşırlar. [!] Önce Beyoğlu çevresinde Avrupalı tiyatro gruplarının oynadıkları oyunların seyredildiği, sonra tiyatro eserleri yazıldığı ve Batı tiyatrosunun model alındığı vurgulanır. 5. Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın Genel Özellikleri 15. Yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 16. Eserle yazar arasındaki ilişkiyi Tanzimat Dönemi Edebiyatı nın genel özellikleri hakkında çıkarımlarda bulunma 1. Tanzimat Dönemi Edebiyatı nı etkileyen sosyal, siyasal ve kültürel ortamın yapısını açıklar. 2. Türk kültürü ile Batı kültürü arasındaki etkileşimi kavrar. 3. Tanzimat Dönemi ni etkileyen sanat, edebiyat ve düşünce akımlarını metinlerden hareketle fark eder. 4. Yazı diliyle konuşma dilinin birbirine yaklaştığını fark eder. 5. İletişim aracı olarak gazetenin yüklendiği işlevleri fark eder. Öğretmenin veya öğrencilerden birinin başkanlığında, Tanzimat Dönemi Edebiyatı konusunda bir tartışma düzenlenmelidir. Bu tartışmada dönemin, kültür ve edebiyatımızdaki yeri ve değeri üzerinde durulmalı; edebî metinlerin sanat değerleri söz konusu edilmeli ve tartışmada daha az aktif görünen öğrencilere ve öğrenci gruplarına söz vermeye özen gösterilmelidir. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

16 TERİM ve KAVRAMLAR:Merkezî otorite, somut ifade, söyleyiş tarzı, klâsisizm, romantizm, aydınlanma dönemi, realist edebiyat, edebî akım, batı tiyatrosu, yenileşme dönemi. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

17 III. ÜNİTE : SERVET-İ FÜNÛN EDEBİYATI (EDEBİYAT-I CEDİDE) ( ) ve FECR-İ ÂTÎ TOPLULUĞU ( ) 1. Servet-i Fünûn Edebiyatı nın Oluşumu Servet-i Fünûn Edebiyatı nın oluşumunu kavrama 1. Servet-i Fünûn dergisi çevresinde oluşan edebiyata neden Edebiyat-ı Cedide denildiğini 2. Tanzimat sonrası Türk edebiyatında eski-yeni çatışmasında ılımlıların yerini [!] Bu ünitenin ilk kısmında Servet-i Fünûn Edebiyatı nı tanıtan öğretici kısa yazı parçalarıyla aynı dönem edebiyatının özelliklerini yansıtan kısa şiir ve artistik düzyazı paragrafları veya cümleleri hareket noktası alınır. Yenileşen edebiyatın gelişme yönü problem olarak ortaya konur. Öğrencilerin bu metin parçalarını incelemeye gayret göstermeleri istenir. Öğretmen, öğrencilerin Servet-i Fünûn Dönemi nde edebî ortamı araştırmalarını ister. Bu ev ödevi hazırlandıktan sonra öğretmen soru cevap yöntemiyle kazanımlarda ve açıklamalarda dile getirilen hususlarda öğrencilerin konuşmalarını sağlar. Bu bir ön hazırlıktır. Amaç, öğrencilerin edebî ortamı tanımada kullanabilecekleri kavramlarla tanışmalarını sağlamaktır. Öğretmen, bazı öğrencilere konuyla ilgili bir sunum hazırlatıp sundurarak da öğrencilere ön bilgileri kazandırabilir. Öğrenciler, Servet-i Fünûn adının anlamını ve aynı adla çıkan derginin ne zaman ve kim tarafından çıkarıldığını araştırırlar. Servet-i Fünûn Edebiyatı nda bu derginin önemini maddeler hâlinde sıralarlar. [!] Yeniyi savunanların Ilımlılarla çatışma nedenleri üzerinde durulur. Tanzimat sonrası Türk edebiyatında yeniyi, eskiyi ve orta yolu (itidali) savunanların kimler olduğu açıklanır (Tanzimat sonrası Türk edebiyatında Recaizade nin yeniyi savunanları temsil ettiği, edebiyatta ılımlıların başında da Muallim Naci nin bulunduğu, eskinin ise Hacı İbrahim Efendi ve grubunca savunulduğu belirtilir.). Edebiyatta eskiyi savunanlarla ılımlıların geleneksel yaşama tarzını sürdürdükleri, yeniyi savunanların Batılı yaşama biçimine uymak istedikleri kavratılır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

18 3. Servet-i Fünûn Dönemi nde yeniyi savunan edebiyatçıların özelliklerini 4. Servet-i Fünûn Dönemi edebiyatçılarının zevk ve anlayışlarının özelliklerini 5. Metinlerde, devrin sosyal problemleri üzerinde Tanzimat Dönemi nde olduğu kadar niçin durulmadığını açıklar. Öğrenciler, edebiyatta fayda-zevk tartışması konusunda yazılar bulurlar, bu yazılar çevresinde konuyu tartışırlar. [!] Yeniyi savunanların, Recaizade Mahmut Ekrem in teşvikleriyle Servet-i Fünûn dergisi etrafında birleştikleri, Fransızca başta olmak üzere çocukluk yıllarında Batı dillerini öğrendikleri, Batı edebiyatı zevkiyle yetiştikleri, İstanbul da Batılı bir yaşama biçimi sürdürmeye eğilimli oldukları, edebî yazı ve etkinliklerini Tevfik Fikret in başkanlığı altında gerçekleştirdikleri vurgulanır. [!] Servet-i Fünûn dergisinde bir araya gelen edebiyatçıların sanatta faydayı değil estetik zevki ön plana çıkarma eğiliminde oldukları belirtilir. 2. Öğretici Metinler Edebî Tenkit Gezi Yazısı Hatıra Servet-i Fünûn Dönemi öğretici metinlerini inceleme 1. Metnin yazılış amacını [!] Öğretici metinler, dönemin edebî zevk ve anlayışını konu alan yazılardan seçilir. İkili veya üçlü gruplara ayrılan öğrenciler, kazanımlarda ifade edilen hususlardan hareketle bu metinleri incelerler ve saptadıkları özellikleri yazarlar. Öğretmen de konuyla ilgili öğrencilerin kendilerini ifade etmelerine imkân verecek sorular hazırlar. Bu soruları sınıfta öğrenci gruplarına yöneltir. Böylece soru-cevap yöntemi çevresinde konuyla ilgili tartışma açılır. Tartışma sonunda her öğrencinin bir rapor hazırlaması istenir. 2. Anlam birliğine sahip kümelerin metnin iletisi etrafında nasıl birleştiğini 3. Metnin ana fikrini bulur, aynı ana fikrin o dönemde yazılmış diğer türlerde ele alınıp alınmadığını Öğrenciler, Servet-i Fünûn Edebiyatı nın getirmek istediği yenilikleri konu alan yazılar bulurlar, bu yazılarda anlatılanları tartışırlar. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

19 4. Metnin ana fikriyle dönemin sosyal hayatı ve gerçekliği arasındaki ilişkiyi açıklar. 5. Metnin hangi düşünceye bağlı kalınarak yazıldığını 6. Metnin dil ve anlatım özelliklerini 7. Metinde somut olan ifadelerin nasıl kullanıldığını 8. Metnin hangi geleneğe bağlı kalınarak yazıldığını 9. Dergilerin öğretici metinlerdeki rolünü tartışır. Öğrenciler, dergilerin öğretici metinlerdeki rolünü araştırırlar. Fikirlerini arkadaşlarıyla paylaşırlar. [!] Metinde, varsa çelişen düşünceler ve anlam tutarsızlıkları belirtilir. İfadelerin ne ölçüde kesin ve açık olduğu tartışılır. Metinde terim, kavram ve gündelik hayatla ilgili sözcüklerden yararlanılıp yararlanılmadığı üzerinde durulur. 10. Servet-i Fünûn Dönemi Edebiyatı nda incelediği öğretici metinlerle Tanzimat dönemine ait öğretici metinleri karşılaştırır. 11. Yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 12. Eserle yazar arasındaki ilişkiyi Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

20 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir Servet-i Fünûn Dönemi Edebiyatı şiirini inceleme 1. Servet-i Fünûn Dönemi şiirinde ahengi sağlayan ögeleri 2. Şiirdeki söyleyiş tarzı, kafiye, iç kafiye, aliterasyon gibi ses benzerliklerinin şiire neler kazandırdıklarını kavrar. 3. Şiirin yapısını oluşturan ögeleri ayırır. [!] Seçilen metinler aracılığıyla Servet-i Fünûn şiirinin edebiyatımızdaki yeri ve değerini kavramak problem olarak ortaya konur. Söz konusu metinler daha önce kazandırılmış becerilerle kazanımlar doğrultusunda gruplara ayrılan öğrenciler tarafından incelenir. Böylece Servet-i Fünûn şiirinin ahenk, yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından özelliklerini fark eden öğrenciler tespitlerini birbirleriyle karşılaştırırlar. Her öğrenci grubu Servet-i Fünûn şiirinin edebiyatımızdaki yeri ve değerini belirleyen bir yazı kaleme alır. Sınıfça da bu dönem şiirinin özelliklerini ifade eden dövizler hazırlanır. Modern Türk şiirinin neden Servet-i Fünûn Dönemi nde başlatıldığı konusunda bir panel düzenlenir. ΧBu dönem şiirleri 9. Sınıf II. Ünitedeki Şiir İnceleme Yöntemi ne göre incelenecektir. [!] Servet-i Fünûn Dönemi şiirinde ahengin, ses akışı, söyleyiş, ritm, ve her türlü ses benzerliğiyle nasıl sağlandığı açıklanır. 4. Birimlerin yapı ve anlam değerlerini araştırır. 5. Birimlerin bir tema etrafında nasıl birleştiğini 6. Temanın evrensel olup olmadığını açıklar. Öğrenciler, birimlerin bir düşünce veya duygu etrafında birleşerek şiiri nasıl oluşturduğu ve şiirin anlamı ile şiiri oluşturan birimlerin anlamları arasındaki ilişkiyi tartışırlar. Öğrencilere aynı temada yazılmış Servet-i Fünûn şiiri ile günümüz şiirlerini karşılaştırması okul dışı etkinlik olarak verilir ve bir sonraki derste değerlendirmesi yapılır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

21 7. Temayla devrin gerçekliği arasındaki ilişkiyi 8. Şiirlerde temaların eskiye göre nasıl değiştiğini tartışır. 9. Şiirin temasını güncelleştirir. 10. Şiir dilinin söyleyiş ve ahenk bakımından doğal dille benzeyen ve ayrılan yönlerini 11. Şiir cümlesinin nesir cümlesine yaklaştığını fark eder. 12. Şiirde tasvir edilen doğal çevre ile resim arasında ilişki kurar. 13. Şiire yan anlam değeri kazandıran söz ve söz grubu ile cümleleri bulur. 14. Şiirde yeni kavramların ve yeni imajların kullanılma nedenlerini açıklar. 15. Söz sanatlarının şiirdeki işlevini 16. Doğal çevrenin anlatılmasında nelere dikkat edildiğini 17. Şiirin gelenekle ilişkisini açıklar. 18. Şiirin kendi döneminin sosyal ve kültürel ortamıyla ilişkisini araştırır. 19. Şiirde bireysel duygulara önem verildiğini fark eder. 20. İncelediği şiiri yorumlar. 21. Olayları konu alan şiirlerde anlatılan olay ile anlatıcı arasındaki ilişkiyi 22. Metinde anlatılanların nesir olarak yazılıp yazılamayacağını tartışır. Öğrenciler şiirde ifade edilenlerin tablo hâlinde gösterilip gösterilemeyeceğini tartışırlar. Öğrenciler, şiirde parnasizmin ve sembolizmin özelliklerini araştırırlar; parnasizm ile realizmin ilişkisini belirlerler. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

22 Mensur Şiir 23. Servet-i Fünûn Dönemi Edebiyatı nda incelediği şiirlerle, Tanzimat Dönemi ne ait şiirleri karşılaştırır. 24. Şiiri aynı temada yazılmış günümüz şiirleriyle karşılaştırır. 25. Şairin fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 26. Eserle şair arasındaki ilişkiyi Servet-i Fünûn Dönemi Edebiyatı nda mensur şiiri inceleme 1. Mensur şiirin kaynağını Öğrenciler, şiirimizin yenileşmesinde Servet-i Fünûn şiirinin yeri ve değerini ifade eden hususları arkadaşlarıyla tartışırlar. Ortak maddeler tahtaya sıralanır. Gruplar oluşturan öğrenciler, farklı mensur şiir metnini kazanımlarda belirtilen hususlardan hareketle incelerler. Öğretmen, şiir ile mensur şiir arasındaki farkları konu alan bir tartışma düzenler. Öğrencilerin birbirlerine sorular yöneltmesini ister. Bu kısmın sonunda okunan ve incelenen mensur şiirlerden hareketle öğrenciler, bir yazı kaleme alırlar. 2. Mensur şiirin özelliklerini Öğrenciler, mensur şiirin kaynağını araştırırlar. Sınıfa örnek bir mensur şiir, bir düz yazı ile yazılmış metin, bir şiir getirirler. Bu üç metni karşılaştırırlar. Sonuçlarını arkadaşlarıyla paylaşır, benzer ve farklı yönlerini tahtaya yazarlar. 3. Mensur şiirin temasını bulur. 4. Mensur şiirin dil ve anlatım özelliklerini 5. Mensur şiiri yorumlar ve güncelleştirir. [!] Mensur şiirin, nesir cümleleriyle yazılmış şiir olduğu, ses, söyleyiş, tema bakımından, şiirden farklı olmadığı, şiirdeki vezin, kafiye gibi şekle ait önceden belirlenmiş sınırlayıcı ögelerin bulunmadığı, sanatçının duygularını daha rahat ifade ettiği vurgulanır. 6. Mensur şiir metni hakkında düşüncelerini ifade eder. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

23 7. Şairin fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 8. Eserle şair arasındaki ilişkiyi 4.Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler a. Hikâye Servet-i Fünûn Edebiyatı ndaki hikâyeleri inceleme Seçilmiş hikâye metinlerinin yapı, tema, dil, anlatım bakımlarından incelenip değerlendirilerek Servet-i Fünûn hikâyeciliğinin edebiyatımızdaki yeri ve değerini belirleme problem olarak alınır. Gruplara ayrılan öğrenciler kitaba alınmış metin veya metin parçalarını daha önceki yıllarda edindikleri becerilerden de yararlanarak kazanımlar doğrultusunda incelerler. Saptamalarını birbirleriyle paylaşırlar. Servet-i Fünûn Dönemi nde hikâye konusunda açıklayıcı bir yazı kaleme alırlar. 1. Olay örgüsünü Öğrenciler, olay örgüsünü şemalaştırır. 2. Kişilerin olay örgüsündeki işlevlerini belirler, birbiriyle ilişkisini açıklar. 3. Kişilerin özelliklerini Öğrenciler, okunan metinde anlatılan olayların, tanıtılan kişilerin benzerlerini yakın çevrelerinden örneklendirirler. 4. Mekânın işlevini belirler, gerçeklik duygusu uyandıran bir yer olup olmadığını tartışır. 5. Zamanın işlevini 6. Metindeki zamanla, o dönemdeki zamanın ilgisini kurar. 7. Metindeki olay, kişi, zaman ve mekân arasındaki ilişkiyi 8. Metindeki temel çatışma ve karşılaşmayı bulur, nedenlerini açıklar. 9. Temel çatışmadan hareketle temayı bulur. 10. İnsana özgü bir gerçekliğin metinde nasıl somutlaştırıldığını Öğrenciler, metindeki zamanla, o dönemdeki zamanın ilgisini araştırırlar. Öğretmen, öğrencilerden, incelenen metnin teması, kişileri, zamanı, mekânı vb. üzerinde düşüncelerini yazılı olarak ifade etmelerini ister. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

24 11. Metnin kim tarafından anlatıldığını belirler, anlatıcının bakış açısını açıklar. 12. Anlatıcının anlatmada, tasvirde, tahlilde takındığı tavrı belirler; dile yüklediği yeni değerleri 13. Metinle yazıldığı dönem arasındaki ilişkiyi açıklar. 14. Metnin bağlı olduğu geleneği Öğrenciler, metnin bağlı olduğu geleneği araştırırlar. 15. Metnin bağlı olduğu hikâye tarzını belirler; bu hikâye tarzının özelliklerini metinde arar. 16. Servet-i Fünûn edebiyatındaki hikâyelerle daha önceki dönemlere ait hikâyeleri karşılaştırır. 17. Metni yorumlayarak güncelleştirir. 18. Yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 19. Eserle yazar arasındaki ilişkiyi b. Roman Servet-i Fünûn Edebiyatı ndaki romanları inceleme Öğrenciler, metnin bağlı olduğu hikâye tarzını araştırırlar. Öğrenciler üç gruba ayrılır. Birinci grup; bir halk hikâyesi, ikinci grup; bir masal, üçüncü grup; yeni tarz bir hikâye seçerler. Her grup anlatma esasına bağlı bu edebî metinleri yapı, tema, dil ve anlatım yönlerinden incelerler. Üç metni sınıfta karşılaştırırlar. Benzer ve farklı yönlerini tahtaya sıralarlar. Önce öğrencilerin problemi ortaya koymaları sağlanır: Servet-i Fünûn Dönemi nde Türk romancılığının özelliklerini kavramak olarak belirlenen problem, sıralanan kazanımlar ve verilen etkinliklerden hareketle çözümlenir. Halit Ziya Uşaklıgil in Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu ve Kırık Hayatlar romanlarından birini gruplar oluşturan öğrenciler kazanımlarda belirtilen ve etkinliklerde önerilen hususlardan hareketle yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından incelerler. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

25 1. Metnin alındığı romanın olay örgüsü içindeki yerini ve eserin temasıyla ilişkisini açıklar. 2. Metne bütünlük kazandıran olayı kavrar, bu olayın romanın olay örgüsündeki yerini araştırır. 3. Kişilerin olay örgüsündeki işlevlerini belirler, özelliklerini ve birbiriyle ilişkisini açıklar. 4. Kişilerle, metnin yazıldığı dönemde karşılaşılıp karşılaşılamayacağını tartışır. 5. Mekânın işlevini belirler, gerçeklik duygusu uyandıran bir yer olup olmadığını tartışır. 6. Zamanın işlevini belirler, metindeki zamanla, metnin yazıldığı dönemin ilgisini açıklar. 7. Metindeki olay, kişi, zaman ve mekân arasındaki ilişkiyi 8. Metnin yapı ve anlam bakımından kendi içinde bir bütünlük oluşturup oluşturmadığını araştırır. 9. Metnin temasını bulur, eserin temasıyla ilişkisini Öğrenciler, incelenen metnin alındığı romanı okurlar. Öğrenciler, olay örgüsünü şemalaştırırlar. Olayla, olay örgüsü arasındaki farklılıkları belirlerler. Olay örgüsünün neden ve niçin yaşanması mümkün olan olay zincirinden farklı düzenlendiğini tartışırlar. Öğrenciler, Gustave Flaubert in Madama Bovary veya Tolstoy un Anna Karenin adlı romanıyla, Halit Ziya nın Aşk-ı Memnu romanını yapı ve kişiler bakımından karşılaştırır, roman kahramanlarından Emma ile Bihter arasındaki benzerliği anlatırlar. Öğrenciler, okunan metinde anlatılan olayların, tanıtılan kişilerin benzerlerini yakın çevrelerinden örneklendirirler. Öğrenciler, üç gruba ayrılır. Birinci grup, bir destan; ikinci grup, bir masal; üçüncü grup, bir mesnevi seçer. Her grup kendi metnini zaman, mekânın görünüşü ve anlatımı bakımlarından inceler. Sınıfta incelenen roman ile diğer üç metin zaman ve mekân yönlerinden karşılaştırılır. Benzer ve farklı yönleriyle ilgili bilgileri gruplar, posterler hazırlar ve sınıfın duvarına asarlar. Öğrenciler, incelenen metnin teması, kişileri, zamanı ve mekânı üzerinde düşüncelerini yazılı olarak ifade ederler. Yazdıklarını arkadaşlarıyla paylaşırlar. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

26 10. Metindeki temanın insana özgü gerçeklikle ilişkisini açıklar. 11. Metnin kim tarafından anlatıldığını ve anlatıcının bakış açısını açıklar. 12. Tasvir ve tahlilde dikkat edilen hususları 13. Metni yorumlayarak güncelleştirir. 14. Metinle yazıldığı dönem arasındaki ilişkiyi açıklar. 15. Metnin bağlı olduğu geleneği araştırır. 16. Metnin ve eserin hangi edebî akıma bağlı kalınarak yazıldığını 17. Metnin alındığı romanın temasını ve edebî değerini tartışır. 18. Eserin edebiyat tarihimizdeki yerini kavrar. 19. Realist romanlarda olay örgüsünün özelliklerini açıklar. 20. Realist romanlarda anlatma tarzının nasıl gerçekleştiğini 21. Realist romanların gerçekliği nasıl temsil ettiklerini açıklar. 22. Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin bu dönemde teknik olgunluk kazandığını sezer. 23. Servet-i Fünûn edebiyatındaki romanlarla daha önceki dönemlere ait romanları karşılaştırır. 24. Yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 25. Eserle yazar arasındaki ilişkiyi Öğrenciler, eserin edebiyat tarihimizdeki yerini araştırırlar. Öğrenciler, realist eserlerde duyguların nasıl anlatıldığını araştırırlar. [!] Realist eserlerde duyguların okuyucuda gerçeklik fikri uyandıracak ruh çözümlemeleri ve tasvirlerle anlatıldığı vurgulanır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

27 5. Servet-i Fünûn Edebiyatı nın Genel Özellikleri FECR-ÂTÎ TOPLULUĞU ( ) Servet-i Fünûn Edebiyatı nın genel özellikleri hakkında çıkarımlarda bulunma 1. Servet-i Fünûn Edebiyatı nı etkileyen sosyal, siyasal ve kültürel ortamın yapısını açıklar. 2. Servet-i Fünûn Dönemi ni etkileyen sanat, edebiyat ve düşünce akımlarını metinlerden hareketle 3. Servet-i Fünûn Edebiyatı nın Tanzimat Edebiyatı ndan ayrılan yönlerini açıklar. Fecr-i Âtî Topluğu tanıma Gruplar oluşturan öğrenciler, Fecr-i Âtî topluluğunun edebiyatımızdaki yeri ve değerini araştırırlar. Kitaptaki metin parçaları kazanımlar, etkinlikler ve açıklamalardan hareketle incelendikten sonra, öğretmenin liderliğinde sorucevap yönteminden yola çıkılarak bu topluluğun edebiyatımızdaki yeri ve değeri tartışılır. Sonra öğrencilerin bu konuda öğretici bir yazı kaleme almaları istenir. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

28 1. Fecr-i Âtî topluluğunun oluşmasını hazırlayan sosyal siyasî ve kültürel sebepler olup olmadığını 2. Fecr-i Âtî Beyannamesi nin altında imzası olan şair ve yazarların isimlerini araştırır. Öğrenciler, Fecr-i Âtî topluluğunun oluşmasını hazırlayan sosyal, siyasî ve kültürel sebepler olup olmadığını araştırırlar. [!] Tanzimat Dönemini hazırlayan sosyal ve siyasî olaylar olduğu, zihniyet değişikliğinin varlığının hissedildiği hatırlatılır. Edebiyat-ı Cedide nin ortaya çıkmasında eskiyeni çatışmasının rolü; yeniyi savunanların bir araya gelme istekleri vurgulanır. Kendilerini Fecr-i Âtî (geleceğin şafağı) topluluğu olarak adlandıran gençlerin siyasî ve sosyal yönlerden olduğu gibi, kültür ve zevk bakımlarından da bir dayanakları olmadığı belirtilir. Edebiyat-ı Cedide nin dağılmasından sonra gençler Batı daki edebî topluluklara özenerek bir araya gelirler, bir beyanname ile seslerini duyurmak istediklerini ifade ederler. Bu gençlerin kendilerini sanat şahsi ve muhteremdir (sanat kişiseldir ve saygıya değerdir) cümleleriyle ifade etmelerinin bile, Fecr-i Âtî üyeleri arasında sanat anlayışında birlik sağlanamadığını belirtilir. düşündürdüğü Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

29 Fecr-i Ati Şiiri 3. Fecr-i Âtî sanatçılarının hangi alanlarda eser verdiklerini ve eser vermek istediklerini 4. Fecr-i Âtî şair ve yazarlarının Millî Edebiyat Dönemi ve sonrasında farklı gruplar içinde ve farklı etkinliklerde tanınıp tanınmadıklarını tartışır. Fecr-i Âtî topluluğunun şiirlerini inceleme 1. Şiirde ahengi sağlayan ögeleri belirler, bunları Edebiyat-ı Cedide şiirleriyle karşılaştırır. 2. Şiir dilinin özelliklerini belirler, bunları Edebiyat-ı Cedide şiirleriyle karşılaştırır. 3. Şiiri yapı bakımından inceler, şiirin yapısına özgü özelliklerle ahenk ve söyleyiş biçimi arasında ilişki kurar. 4. Şiirin temasını bulur. Öğrenciler, Fecr-i Âtî sanatçılarının hangi alanlarda eser verdiklerini ve eser vermek istediklerini araştırırlar. Öğrenciler, Fecr-i Âtî şair ve yazarlarının Millî Edebiyat Dönemi ve sonrasında farklı gruplar içinde ve farklı etkinliklerde tanınıp tanınmadıklarını araştırırlar. [!] Tahsin Nahid veya Emin Bülend in şiirleri üzerinde durulmalı; Ahmet Haşim in eserleri öz şiir hareketi başlığı altında değerlendirilmelidir. 5. Şiirde gizemciliği (Sembolizm) düşündüren özellikler olup olmadığını araştırır/ 6. Şairin fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur. 7. Eserle şair arasındaki ilişkiyi 8. Şiiri yorumlar. TERİM ve KAVRAMLAR: Servet-i Fünûn Dergisi, Fecr-i Âtî, Fecr-i Âtî Beyannamesi, Ilımlılar, edebî tenkit, gezi yazısı, hatıra, parnasizm, sembolizm, mensur şiir, gizemcilik Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

30 IV. ÜNİTE: MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ ( ) 1. Millî Edebiyat Dönemi nin Oluşumu Millî Edebiyat Dönemi nin oluşumunu kavrama 1. XIX. yy. sonu ile XX. yy. başlarında siyasî, sosyal ve düşünce hayatında tartışılan Batıcılık, Osmanlıcılık, İslâmcılık, Türkçülük cereyanlarının ortaya çıkış sebeplerini, amaçlarını, temsilcilerini, kaynaklarını, temel düşüncelerini açıklar. 2. Batıcılığı, İslâmcılığı, Osmanlıcılığı, Türkçülüğü, savunanların amaçlarını [!] Millî Edebiyat Dönemi nin oluşumunu problem çözme metoduyla kavratmak üzere öğrencilerin gruplar oluşturması sağlanır. Gruplarla birlikte problemi belirlerler. Öğretmen bu dönemde milleti oluşturan temel kaynaklara modern bir dikkatle yaklaşma ve değerlendirmenin esas olduğunu sosyal, siyasal ve edebî etkinliklerin bu husus etrafında birleştiğini sezdirerek öğrencilerin milleti oluşturan değerler ile edebiyat ilişkisini problem olarak ele almalarını sağlar. Seçilen metinlerin kazanımlar doğrultusunda incelenmesi, etkinliklerde belirtilen ev ödevlerinin yapılması sonucu elde edilen bulguların düzenlenen panellerle paylaşılması yoluyla Türkiye de Millî Edebiyat Dönemi nin oluşumu ve önemi kavratılır. Öğrenciler, bu konuda bir yazı kaleme alırlar. Öğrenciler, dönemin fikir hareketleriyle ilgili yazılar bulur, okur, bu yazılarda anlatılanları arkadaşlarıyla paylaşırlar. Sosyal ve siyasî hayatı belirleyen düşünceleri sıralarlar. Öğrenciler, dönemin fikir hareketlerini değerlendiren yazılardan seçilmiş kısa metin parçaları okuyarak dönemin fikrî ve sosyal yapısı hakkında bilgi edinirler. [!] Batıcılığı savunanların, Türk toplumuna Batıda gelişen düşünce, yönetim biçimi, yaşama tarzını uygulayarak ülkenin gelişmesini, kalkınmasını sağlamak amacında oldukları söylenir. İslâmcı olarak bilinenlerin İslâm ın ilk dönemindeki değerleri XX. yy. başlarına taşıyarak Türk toplumunu içinde bulunduğu bunalımdan kurtarmayı amaçladıkları belirtilir. Osmanlıcılık üzerinde duranların Osmanlı Devleti nin kuruluş ve yükselme dönemlerinde sahip olduğu zihniyetin sanatta ve edebiyatta takip edilmesini istedikleri ifade edilir. Türkçülüğü savunanların, Türk toplumunun uzak geçmişinde kazandığı değerlerin araştırılması ve bilinmesini; halkın yaşama biçiminin ve değerler dünyasının araştırılmasını istedikleri vurgulanır. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle

31 3. Batıcılık, Osmanlıcılık, İslâmcılık ve Türkçülüğe ait düşünce, etkinlik ve arayışların millî devlet fikri ve endişesi etrafında kendiliğinden oluştuğunu sezer sonrası Türk edebiyatının millî devlet ve milletleşme çevresinde ileri sürülen fikirler, başvurulan anlatım ve metin türleri etrafında geliştiğini sezer. 5. Millî Edebiyat Dönemi nde her edebî ve fikrî etkinliğin ulus devlet hâline gelme kaygısı etrafında birleştiğini keşfeder. 6. Sosyal, tarihî, fikrî ve ilmî temaların sade bir dille doğal bir söyleyiş ve anlatımla ifade edildiğini keşfeder. 7. Millî Edebiyat Dönemi nin bir dönemin adı olduğunu kavrar; milliyetçi edebiyat ile millî edebiyatın farklılığını açıklar. 8. Milliyetçi edebiyatın sade dil, hece vezni ve Türkçülük hareketi çevresinde oluştuğunu keşfeder. Öğrenciler, millî edebiyat ile milliyetçi edebiyat ın farklılığını araştırırlar. [!] Kültür, devlet-vatandaş ilişkisi, gelecek endişesi alanlarında birbirinden farklı önerilerin ileri sürüldüğü vurgulanır; bunların hepsinin ulus devlet ortak paydasında birleştiği belirtilir. 2. Öğretici Metinler a. Makale b. Fıkra c. Sohbet Millî Edebiyat Dönemi öğretici metinlerini inceleme 1. Öğretici metinlerde anlam birliğine sahip kümelerin metnin iletisi etrafında nasıl birleştiğini 2. Metnin yazılış amacını [!] Gruplar oluşturan öğrenciler, ders kitabındaki metinleri kazanımlar doğrultusunda inceleyerek araştırdıkları sonuçları bir önceki kısımda saptadıkları özelliklerle karşılaştırırlar. Bu konuda yine kazanım ve etkinliklerden de yararlanarak öğretici bir yazı kaleme alırlar. Öğrenciler, hangi tür yazılara niçin önem verildiğini araştırırlar. Araştırma sonuçlarını arkadaşlarıyla paylaşırlar. Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Χ Ders içi Diğer derslerle Ölçme ve değerlendirme Ara disiplinlerle