DAVRANIŞ KAYDI TEKNİKLERİ Kesin Kayıt Teknikleri Olay Kaydı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DAVRANIŞ KAYDI TEKNİKLERİ Kesin Kayıt Teknikleri Olay Kaydı"

Onur Memiş
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DAVRANIŞ KAYDI TEKNİKLERİ Kesin Kayıt Teknikleri Olay Kaydı En pratik ve en kullanışlı kayıt etme süreçlerinden biri sıklık sayma ya da olay kaydıdır. Bu kayıt türünde gözlemci belirlenen gözlem zamanı boyunca oluşan davranışların kaç kez oluştuğunu sayar. Doç. Dr. Sezgin Vuran 1

2 Olay Kaydı Davranışları sayma, davranışın açık başlangıç ve bitişi olduğunda oldukça kullanışlıdır. Eğer davranış bazen 10sn. Bazen de 10 dakika sürüyorsa olay kaydı bu tür davranışlar için uygun değildir. Davranış çok sık meydana geliyorsa, davranışı bütün bir zaman diliminde izlemedikçe saymak mümkün değilse olay kaydı uygun değildir. Doç. Dr. Sezgin Vuran 2

Bazen de 10 dakika sürüyorsa olay kaydı bu tür davranışlar için uygun değildir.

3 Eğer davranışların hangi sıklıkta oluştuğunu belirlemek istiyorsanız, her gün aynı zaman diliminde gözlem yapmanın önemini unutmayınız. Doç. Dr. Sezgin Vuran 3

4 Gözlem süreniz sabitse, gözlem süresinde oluşan davranış sayısını esas alabilirsiniz. Gözlem süreniz değişkenlik gösteriyorsa (eşit değilse);oluşan davranış sayısı/gözlem süresi= davranış oranı formülünü kullanmalısınız. Doç. Dr. Sezgin Vuran 4

5 Olay Kaydı Veri Kayıt Formu Gözlenen: Gözleyen: Hedef Davranış: Parmak kaldırarak söz alma Süre: Tarih 1. ders 3.ders 5.ders../../ /../ /../ /../ /../.2002 Örneği Doç. Dr. Sezgin Vuran 5

Tarih 1. ders 3.ders 5.ders../../.2002../../.2002../../.2002../../.2002../../.2002 Örneği Doç.

6 Kontrollü Olay Kaydı Olay kaydı tekniğinin özel bir türüdür. Eğer öğrencinizin, bir davranışı yapma fırsatını kontrol altında tutmak istiyorsanız, o davranışın yapılmasını sağlayan bir ön uyaran vererek bunu yapabilirsiniz. Bu davranışlara, yönlendirmeli davranışlar denir. Yönlendirmeli davranışlara ilişkin veri toplarken kontrollü olay kaydı tekniğini kullanabilirsiniz. Doç. Dr. Sezgin Vuran 6

yapılmasını sağlayan bir ön uyaran vererek bunu yapabilirsiniz.

7 Not: Gözlem süresi sabit ancak gerçekleşme olasılığı sabit değilse tepki yüzdesi belirlenir. Tepki yüzdesi = tepki sayısı / toplam tepki x 100 Kontrollü Olay Kaydı Veri Kayıt Gözlenen: Gözleyen: Hedef Davranış: Ön Uyaran: Formu Örneği Süre: Tarih / / / / / Doç. Dr. Sezgin Vuran

Hedef Davranış: Ön Uyaran: Formu Örneği Süre: Tarih / / / / / 10 10 10 10 10 10 9 9 9 9 9 9 8 8 8 8 8

8 Süre Kaydı Hedef davranışın ne kadar süre ile devam ettiğinin belirlenmesi amacıyla tutulan kayıtlardır. İki türü vardır. Gözlem süresinde gerçekleşen her bir davranışın süresi kayıt edilebilir. Gözlem süresinde gerçekleşen tüm davranışların toplam süresi kayıt edilebilir. Doç. Dr. Sezgin Vuran 8

Gözlem süresinde gerçekleşen her bir davranışın süresi kayıt edilebilir.

9 Süre Kaydı Süre kaydı yaparken kronometreli ya da dijital bir saat en iyi araçtır. Zamanı gösteren video kayıtları incelenerek, süre kaydı yapılabilir. Süre kaydında, gözlemci davranışın tamamlanmasına en yakın saniye, dakika ya da çeyrek saati kayıt etmeyi tercih edebilir. Doç. Dr. Sezgin Vuran 9

Zamanı gösteren video kayıtları incelenerek, süre kaydı yapılabilir.

10 Süre kaydında; Süre Kaydı Gözlem süreleri eşitse tepki süreleri doğrudan grafiğe işlenebilir. Gözlem süreleri eşit değilse tepki oranı hesaplanır. Tepki oranı=tepki süresi/gözlem süresi Doç. Dr. Sezgin Vuran 10

Gözlem süreleri eşit değilse tepki oranı hesaplanır.

11 Bekleme Süresi Kaydı Bazı durumlarda bir uyaranla davranışın başlaması ya da tamamlanması arasında geçen süreyi belirlemek önemlidir. Bekleme süresi kaydı süre kaydındaki ilkeler dikkate alınarak tutulur. Örneğin; Öğretmenin yerine otur demesinden sonra öğrencinin yerine oturması arasında geçen sürenin belirlenmesi. Doç. Dr. Sezgin Vuran 11

Bekleme süresi kaydı süre kaydındaki ilkeler dikkate alınarak tutulur.

12 Bekleme Süresi Kaydı Lokantada yemeklerin sipariş edilmesinden sonra ile yemek servisi arasındaki sürenin belirlenmesi. Bir çağrının ulaşması ile cevaplanması arasındaki sürenin belirlenmesi. Odanı temizle yönergesinin verilmesi ile işin tamamlanması arasındaki sürenin belirlenmesi (Sürenin uygun olmadığı durumlarda gerekebilir). Doç. Dr. Sezgin Vuran 12

Bir çağrının ulaşması ile cevaplanması Odanı temizle yönergesinin verilmesi ile işin

13 Yaklaşık Kayıt Teknikleri Zaman Aralığı Kaydı Gözlem süresi eşit zaman aralıklarına bölünerek, bu aralık içinde davranışın oluşup oluşmamasının kayıt edilmesidir. Örneğin: iki dakikalık bir gözlemde Öğrencinin önündeki işe dikkat etmesi kayıt ediliyor olsun, D D D D D D 10sn 1 dakika Öğrenci gözlem süresinin %50 sinde işe dikkat etmiştir. 6/12 x 100= %50 Doç. Dr. Sezgin Vuran 13

Örneğin: iki dakikalık bir gözlemde Öğrencinin önündeki işe dikkat etmesi kayıt ediliyor olsun, D

14 Zaman Aralığı Kaydının Kaç Türü Vardır? Doç. Dr. Sezgin Vuran 14

İki türü vardır; 1) Bütüncül Kayıt 2) Kısmi (Parçalı) Kayıt Bütüncül Kayıt Belirlenen zaman aralığı süresince, davranış devam ediyorsa o davranış var kabul edilir.

15 İki türü vardır; 1) Bütüncül Kayıt 2) Kısmi (Parçalı) Kayıt Bütüncül Kayıt Belirlenen zaman aralığı süresince, davranış devam ediyorsa o davranış var kabul edilir. Davranış aralık süresince devam etmiyorsa yok kabul edilir. Kısmi (Parçalı) Kayıt Belirlenen zaman arlığı içinde davranış gerçekleşmişse var kabul edilir. Davranışın gerçekleşme sayısı ya da süresi önemli değildir. Doç. Dr. Sezgin Vuran 15

Davranış aralık süresince devam etmiyorsa yok kabul edilir.

16 Zaman aralığına dayalı kayıt sistemleri, hem süreli hem de sayılabilir davranışların kaydı için kullanılmalarına rağmen, davranışın sıklığına ve süresine ilişkin bilgi vermezler. Eğer bu bilgilere ihtiyacınız varsa olay ya da süre kayıtlarını kullanmalısınız. Bütüncül kayıtta davranış olduğundan az, kısmi kayıtta ise olduğundan fazla görünebilir. Bu nedenle davranışı artırmayı hedefliyorsanız bütüncül kaydı, azaltmayı hedefliyorsanız kısmi kaydı tercih etmelisiniz. Doç. Dr. Sezgin Vuran 16

Eğer bu bilgilere ihtiyacınız varsa olay ya da süre kayıtlarını kullanmalısınız.

17 Zaman aralıklarını belirlerken eğer davranış çok sık değilse ve azaltılmak istenen bir davranışsa bir dakikalık aralıklar uygun olabilir. Davranış oldukça sık bir davranışsa sn gibi kısa aralıklar kullanmak en iyisidir. (Bazı kaynaklar en uzun zaman aralığı için 30sn önerirken bazıları bu süreyi 60sn ye kadar çıkartmaktadır.) Doç. Dr. Sezgin Vuran 17

Davranış oldukça sık bir davranışsa 10-15 sn gibi kısa aralıklar kullanmak en iyisidir.

18 Anlık Zaman Örneklemi Kaydı Gözlem süresi 1-10 dakikalık zaman aralıklarına bölünür ve zaman aralığı sonunda gözlenerek davranışın gerçekleşip gerçekleşmediği kayıt edilir. Bu yöntem ile birden çok sayıda davranış aynı anda kayıt edilebilir. Anlık Zaman Örneklemi Veri Toplama Çizelgesi Gözlenen: Tarih: Gözleyen Hedef davranış: 5dk 10dk 15dk 20dk 25dk 30dk Oyuncakla oynama Tepki sayısı/gözlem sayısı X 100= Tepki yüzdesi Doç. Dr. Sezgin Vuran 18 Tepki sayısı/gözlem sayısı= Tepki oranı

Anlık Zaman Örneklemi Veri Toplama Çizelgesi Gözlenen: Tarih: Gözleyen Hedef davranış: 5dk 10dk 15dk 20dk 25dk 30dk

Gözlemciler Arası Güvenirlik İki bağımsız gözlemcinin birbirinden bağımsız ancak eşzamanlı olarak aynı davranışa ilişkin veri toplaması ve bu verilerin birbirleri ile tutarlılığına gözlemciler arası

19 Gözlemciler Arası Güvenirlik İki bağımsız gözlemcinin birbirinden bağımsız ancak eşzamanlı olarak aynı davranışa ilişkin veri toplaması ve bu verilerin birbirleri ile tutarlılığına gözlemciler arası güvenirlik denir. Olay kaydı: Küçük Sayı/büyük sayıx100= Kontrollü olay kaydı: Görüş birliği/ Görüş birliği+görüş ayrılığıx100= Süre kaydı/bekleme süresi kaydı: Kısa Süre/Uzun SüreX100= Zaman aralığı ve anlık zaman örneklemi kaydı: Doç. Dr. Sezgin Vuran 19 Görüş birliği/ Görüş birliği+görüş ayrılığıx100

Olay kaydı: Küçük Sayı/büyük sayıx100= Kontrollü olay kaydı: Görüş birliği/ Görüş birliği+görüş ayrılığıx100= Süre

20 Kaynaklar Alberto, P.A. vetroutman, A.C.(1986) Applied Behavior Analysis for teachers. Merrill publishing co. Cooper, J.O., T. Heron ve W. Heward. (1987) Applied Behavior Analysis. Merrill publishing co. Houten, Ron Van ve Hall, R. Vance. (2001) The Measurement of Behavior: Behavior Modification. Pro-ed. USA. Kırcaali İftar, G. ve Tekin, E. (1998) Tek Denekli Araştırma Yöntemleri. Ankara. Türk Psikologlar Derneği. Doç. Dr. Sezgin Vuran 20

Houten, Ron Van ve Hall, R. Vance. (2001) The Measurement of Behavior: Behavior Modification. Pro-ed. USA.

Benzer belgeler

Davranışların ölçülmesi

Davranışların ölçülmesi Doğal ortam ve durumlardaki davranış örüntülerini kayıt etmek, hedef davranışın boyutlarını ölçmek ve hedef değişkenle ilişkili değişkenleri belirlemek. + Kullanılan yöntemlerin