FASIL 9: MALİ HİZMETLER

Transkript

1 FASIL 9: MALİ HİZMETLER 9.A. Avrupa Birliği ndeki Genel Sektörel Durum Analizi AB de ekonominin işlemesi yönünde mali pazarların çok büyük önemi bulunmaktadır. Bu çerçevede mali pazarlar ne kadar bütünleştirilmiş olursa sermayenin tahsisi ve uzun dönemde ekonomik performans da o kadar verimli olacaktır. Bu nedenle AB de mali hizmetler iç pazar şemsiyesi altında toplanmayı hedeflemektedir. Mali hizmetlerin iç pazar çerçevesinde tanımlanması Avrupa Birliği nde daha dinamik, yenilikçi ve çekici iş olanaklarının oluşmasını hedeflemektedir. Bu bağlamda AB de güçlü bir mali pazarın temeli yıllarını kapsayan Mali Hizmetler Eylem Planında oluşturulmuştur. Bu planla mali hizmetlerde bir takım değişikler gerçekleştirilerek düzensiz bir küresel çevre olmasına rağmen mali sektörün performansında iyileştirme gözlemlenerek likiditede artış, daha yüksek rekabet seviyeleri ve daha fazla mali istikrar tespit edilmiştir. Buna göre, Avrupa Komisyonunun Mali Hizmetlere yönelik hazırladığı yıllarını kapsayan Beyaz Belge de, bütünleştirilmiş, açılmış, kapsamlı, rekabetçi ve ekonomik olarak verimli bir AB mali piyasasına ulaşılması hedeflenmiştir. Avrupa Birliği, sigorta şirketlerinin ürünlerini Avrupa Birliği içerisindeki tüm üye devletlerde serbestçe satabildiği, tüketicilerin de sigortacılık işlemleri için herhangi bir üye devlet sigorta şirketine başvurabildiği tek sigorta piyasasını oluşturmuştur. İş kurma hakkı, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımının sağlanması ile sigorta sektöründe ortak bir pazar oluşturulmuştur. Sigorta denetim hukukunda meydana getirilen uyumlaştırma ile bir sigorta şirketi Avrupa Birliği üyesi devletlerde iş kurma ve hizmet sunma özgürlüğü çerçevesinde sigortacı olarak faaliyet gösterebilmektedir. Bir üye devletten izin alan sigorta şirketinin Tek Pasaport ilkesi gereği diğer üye devletlerden izin alması gerekmemektedir. Ev sahibi ülkenin denetim ilkesi bir sigorta şirketinin merkezinin bulunduğu üye devlet, şirketin Avrupa Birliği üye devletlerindeki tüm faaliyetlerinin denetiminden sorumludur. Sigorta sektöründe son yıllarda yaşanan küresel mali krizler sonucunda Avrupa Birliği düzenleyici kuruluşlar mali yeterlilik, sermeye yeterliliği, yükümlülük karşılama yeterliliği, ödeme gücü ya da solvency gibi kavram ve prensiplere dayalı yeni bir disiplin geliştirmeye başlamıştır. AB tarafından uzun bir süredir çalışmaları sürdürülen çok yönlü ve kapsamlı Solvency II düzenlemesi çerçevesinde ortaya çıkan yönetişim sistemi; risk yönetimi fonksiyonunu, uygunluk fonksiyonunu, iç denetim fonksiyonunu ve aktüeryal fonksiyonu içermektedir. Avrupa Birliği kapsamında tüm sigorta ve reasürans kuruluşlarının faaliyetlerinin sağlam ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesini sağlayacak etkin bir yönetişim sistemine sahip olmaları zorunlu tutulmaktadır. Solvency II nin genel amacı AB sigorta piyasasının bütünleşmesini sağlamak, poliçe sahiplerini ve lehdarları daha iyi korumak, AB sigorta ve reasürans şirketlerinin rekabet edebilirliklerini artırmak ve daha iyi düzenlemeleri teşvik etmektir. Bu durumda önümüzdekı yıllarda AB'de Solvency II'nin pekişmesi sonucunda küçük ölçekli, ürün çeşitliliği sınırlı olan sigorta şirketleri için oldukça zorlu bir süreçten geçmesi ve yaşanan süreçte şirket birleşmeleri sonucunda daha az sayıda sigorta şirketi fakat daha fazla ürün çeşitliliği görülmesi beklenmektedir.

2 9.A.1. Uyum Sağlanacak AB Mevzuatı Sigortacılık Yükümlülük Karşılama Yeterliliği (SOLVENCY II) Direktifi, Sigorta ve Reasürans Sektöründe Faaliyete Geçiş ve Faaliyetin Sürdürülmesine İlişkin 17 Aralık 2009 tarihli ve 2009/138/AT sayılı Avrupa Parlementosu ve Konseyi Direktifi, aşağıdaki direktifleri konsolide ederek kapsamlı tek bir direktif kapsamına almakta ve sigortacılık alanındaki ilgili uygulamaları güçlendirmektedir: 30 Mayıs 1978 tarih ve 73/239/AET, hayat sigortası dışında kalan sigortacılık faaliyetlerinde başlama ve yürütme ile ilgili kanun, tüzük ve idari düzenlemeleri kapsamaktadır. 30 Mayıs 1978 tarih ve 78/473 AET, üye devletlerin koasürans alanındaki kanun, tüzük ve idari düzenlemelerini içermektedir. 22 Haziran 1987 tarihli 87/344/AET, hukuki korunma sigortası ile ilgili kanun, tüzük ve idari düzenlemelerin koordinasyonunu sağlamaktadır. 22 Haziran 1988 tarih ve 88/357/AET, hayat sigortası dışında kalan sigortacılık faaliyetine ilişkin kanun, tüzük ve idari düzenlemelerin koordinasyonu, hizmet sunma serbestisinin fiilen kolaylaştırılması hakkında olup ve 73/239/AET sayılı Direktifi değiştirmektedir. 18 Haziran 1992 ve 92/49/AET, hayat sigortası dışında kalan sigortacılık faaliyeti ile ilgili kanun, tüzük ve idari düzenlemelerin koordinasyonu hakkında ve 73/239/AET sayılı Direktif ile 88/357/AET sayılı Direktifi değiştirmektedir. 27 Ekim 1998 tarih ve 98/78/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve bir sigorta grubundaki sigorta şirketlerinin tamamlayıcı denetimi hakkındaki hususları düzenlemektedir. 19 Mart 2001 tarih ve 2001/17/AT, sigorta şirketlerinin yeniden yapılandırılması ve tasfiyesine ilişkin düzenlemeleri kapsamaktadır. 5 Kasım 2002 tarih ve 2002/83/AT, hayat sigortası uygulamalarında gözetilecek kuralları düzenlemektedir 11 Mayıs 2005 tarih ve 2005/14/AT, motorlu taşıtların kullanımı ile ilgili üçüncü şahıslara karşı hukuki sorumluluk kapsamında sigorta düzenlemeleri içermektedir. 16 Kasım 2005 tarih ve 2005/68/AT, reasürans hususuna ilişkin düzenlemeler hakkındadır. 16 Eylül 2009 tarih ve 2009/103/AT, motorlu taşıtların kullanımı ile ilgili hukuki sorumluluğa karşı sigorta ile ilgili kuralları düzenlemektedir. Elektronik Para Hizmetleri:

3 16 Eylül 2009 tarih ve 2009/110/AT Konseyi Direktifi, elektronik para hizmetlerinin verilebilmesi için elektronik para kuruluşlarının faaliyete geçme, yürütme ve denetimleri hakkında kurallar koymakta olduğundan, ödeme hizmeti sağlayıcılarının tümü için eşit ve adil rekabet zemini temin edilecek bir uygulamayı kapsamaktadır. 9.A.2. Avrupa Birliği Müktesebatının Uygulanması İçin Gerekli İdari Yapılanma Sigortacılık Sigortacıların AB de faaliyet gösterip hizmetleri serbestçe başlatabilmesine ve sunabilmesine izin veren, ekonomik verimliliği ve pazar entegrasyonunu destekleyen tek bir sigorta pazarının oluşmasına yönelik bir çerçeve gerekmektedir. Sigorta ve reasürans şirketlerinin kuruluşu izin ve ruhsata tabidir. İzinlerin verilmesinde ve makul şartların izlenmesinde sigorta girişimlerini denetlemeye yönelik denetleyici makamların kurulması gerekmektedir. Elektronik Para Hizmetleri İç piyasada elektronik para hizmetleri verecek kuruluşların kurulması ve denetlenmesi için yetkili bir otorite kurulması gerekmektedir.

4 9.B. İç Hukuka Yansıtma Öncelikleri 9.B.1. Günümüze Kadar Kaydedilen İlerleme Sigortacılık sektörünün daha güvenli ve istikrarlı çalışmasını, sigorta ve reasürans faaliyetleri ile aracılık faaliyetlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi, garanti fonunun tesis edilmesi, sigorta tahkim komisyonunun oluşturulması, teknik karşılıkların yatırılacağı aktiflerin belirlenmesi, sigorta şirketlerinin yükümlülük karşılama yeterliliğinin belirlenmesi amacıyla Sigorta Hizmetleri (Düzenleme ve Gözetim)Yasası hazırlanarak Aralık 2010 tarihi itibariyle yürülüğe girmiştir. Yasa tahtında hazırlanması öngörülen teknik tüzükler sektör ihtiyaçlarına göre önceliklendirilerek hayata geçirilmektedir. Bu çalışmalar kapsamında: Sigortacılık sektörünün daha güvenli ve istikrarlı çalışması, aracılık faaliyetlerinin düzenlenmesi amacıyla Sigorta Acenteleri Tüzüğü, Sektörde sigorta ve reasürans faaliyetlerinin düzenlenmesini hedef alan Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Tüzüğü, Sigorta Bilgi Merkezinin işleyişine ve sigorta şirketlerinin bu konudaki yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasların düzenleyen Sigorta Bilgi Merkezi Tüzüğü, Sigorta şirkentlerinin teminat güvencelerinin düzenleyen Sigorta Teminat Tüzüğü, Sigorta ve reasürans şirketlerinin mevcut yükümlülüklerini karşılayacak miktarda teknik karşılık ayırmalarını sağlanması ve bu karşılıkların yatırılacağı varlıklara ilişkin usul ve esasların düzenleyen Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Teknik Karşılıklarının Yatırılacağı Aktifler ve Bu Aktiflerin Değerlendirilmesine ilişkin Tüzük, Sigorta ve reasürans şirketlerinin mevcut yükümlülükleri ile potansiyel riskleri nedeniyle oluşabilecek zararlarına karşı yeterli miktarda özsermaye bulundurulmasını sağlayan Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Yükümlülük Sermaye Yeterliliğine İlişkin Tüzük, Sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümünü üstlenecek tahkim komisyonunun işleyişine ilişkin usul ve esasların düzenleyen Sigorta Tahkim Komisyonunun Çalışma ve Başvuru ile ilgili Usul ve Esasları Tüzüğü, Belli bir sigorta ilişkisine girmek isteyen kişilerin, gerek sözleşmenin müzakeresi gerekse kurulması sırasında sözleşmenin konusu, teminatları ve diğer özellikleri hakkında oluşabilecek bilgi eksikliklerinin giderilmesi ile sözleşmenin devamı sırasında ortaya çıkabilecek ve sözleşmenin işleyişi ile ilgili olarak sigorta ettireni, sigortalı veya lehdarı etkileyebilecek nitelikteki değişiklik ve gelişmelerden ilgililerin haberdar edilebilmesini teminen sigortacı tarafından yerine getirilmesi gereken görev ve yükümlülüklere dair usul ve esasları düzenleyen Bilgilendirme Tüzüğü, Sigorta sözleşmesinde hasarın karşılanması ile ilgili prim oranınlarının düzenleyen Zamlı Prim Uygulaması Tüzüğü, Sigorta ve/veya reasürans brokerliği yapacak gerçek ve tüzel kişilerin niteliklerine ve faaliyetlerine dair usul ve esasların belirleyen Brokerler Tüzüğü yürülüğe girmiştir.

5 9.B.2. Öncelikler Listesi Öncelik 9.1 Sigortacılık alanındaki AB müktesebatına uyum sağlanması yönünde gerekli yasal ve idari düzenlemelerin yapılması Ana Unsur Sigorta Hizmetleri (Denetim ve Düzenleme) Yasası nın uygulayıcı tüzüklerinin hazırlanarak yürürlüğe konması Ana Unsur Motorlu araç sigortalarına ilişkin AB Mevzuatına uyum sağlanmasına yönelik yürürlükteki mevzuatın gözden geçirilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması Öncelik 9.2 Elektronik para hizmetleri alanında AB müktesebatına uyum sağlanması

6 9.B.3. Mevzuat Uyum Takvimi ve İdari Düzenleme Tabloları Öncelik 9.1 Sigortacılık alanındaki AB müktesebatına uyum sağlanması yönünde gerekli yasal ve idari düzenlemelerin yapılması a) Mevzuat Uyum Takvimi Tablosu 9.1-a Değiştirilecek / Yeni Çıkarılacak Yasal Düzenlemenin Adı Amaç / Kapsam Uyum Sağlanması Öngörülen AB Mevzuatı Meclise / Bakanlar Kuruluna Sevk Tarihi Ana Unsur Sigorta Hizmetleri (Denetim ve Düzenleme) Yasası nın uygulayıcı tüzüklerinin hazırlanarak yürürlüğe konması Düzenlemenin Hazırlanmasından Sorumlu Kurum/lar 1 İç Denetim ve Risk Yönetim Tüzüğü Sigorta şirketlerinin karşılaştıkları risklerin izlenmesi ve kontrollerinin sağlanması amacıyla kuracakları iç denetim sistemleri ile risk yönetim sistemlerine ilişkin esas ve usullerin belirlenmesi amacıyla Sigorta Hizmetleri (Düzenleme ve Gözetim)Yasası alında çıkarılacak yeni tüzük 17 Aralık 2009 tarih ve 2009/138/AT 2014 yılının birinci 2 Garanti Fonunun İşleyişine İlişkin Usul ve Esaslar Tüzüğü Garanti fonundan yapılacak ödemeler ile garanti fonunun oluşumu ve uygulanması ile ilgili usul ve esasların düzenlenmesi amacıyla Sigorta Hizmetleri (Düzenleme ve Gözetim)Yasası alında çıkarılacak yeni tüzük 17 Aralık 2009 tarih ve 2009/138/AT 2014 yılının ikinci

7 9.1-a (Devamı) Değiştirilecek / Yeni Çıkarılacak Yasal Düzenlemenin Adı Amaç / Kapsam Uyum Sağlanması Öngörülen AB Mevzuatı Meclise / Bakanlar Kuruluna Sevk Tarihi Düzenlemenin Hazırlanmasından Sorumlu Kurum/lar 3 Sigorta Aktüerleri Tüzüğü Aktüerlik giriş ile çalışma usul ve esaslarının düzenlenmesi ve aktüerlerin yetki, sorumluluk, yükümlülük ve niteliklerinin belirlenmesi amacıyla Sigorta Hizmetleri (Düzenleme ve Gözetim)Yasası alında çıkarılacak yeni tüzük 17 Aralık 2009 tarih ve 2009/138/AT 2015 yılının ikinci Ana Unsur Motorlu araç sigortalarına ilişkin AB Mevzuatına uyum sağlanmasına yönelik yürürlükteki mevzuatın gözden geçirilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması 1 Motorlu Araçlar (Üçüncü Şahıs Sigortası) (Değişiklik) Yasa Tasarısı Motorlu araç kazalarında ortaya çıkan hasarlara karşı üçüncü şahısların korunması - 11 Mayıs 2005 tarih ve 2005/14/AT - 16 Eylül 2009 tarih 2009/103/AT 2016 yılının ikinci / Gelir ve Vergi Dairesi

8 b) İdari Düzenleme Tablosu 9.1-b Yapılması Gerekenler Ana Unsur Sigorta Hizmetleri (Denetim ve Düzenleme) Yasası nın uygulayıcı tüzüklerinin hazırlanarak yürürlüğe konması Uygulama Tarihi 1 Sigortacılık alanında AB müktesebatına uyum amacıyla orta vadeli danışmanlık hizmeti alınması Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri Dairesi bünyesinde sigorta denetim kapasitesinin iyileştirilmesi ve denetim alanında ihtiyaç duyulan personelin istihdam edilmesi Yasa tahtında hazırlanıp uygulamaya girecek tüzüklere ilişkin tüm uygulayıcılara yönelik eğitim seminerleri düzenlenmesi Ana Unsur Motorlu araç sigortalarına ilişkin AB Mevzuatına uyum sağlanmasına yönelik yürürlükteki mevzuatın gözden geçirilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması Ortak Çalışmalar (Gelir ve Vergi Dairesi, Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı Dairesi) 1 Motorlu Araçlar (Üçüncü Şahıs Sigortası) Yasası uygulayıcılarının eğitilmesi

9 Öncelik 9.2 Elektronik para hizmetleri alanında AB müktesebatına uyum sağlanması a) Mevzuat Uyum Takvimi Tablosu 9.2-a Değiştirilecek / Yeni Çıkarılacak Yasal Düzenlemenin Adı Amaç / Kapsam Uyum Sağlanması Öngörülen AB Mevzuatı Meclise / Bakanlar Kuruluna Sevk Tarihi Düzenlemenin Hazırlanmasından Sorumlu Kurum/lar 1 Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri Yasa Tasarısı 1 Elektronik para hizmetleri konusundaki yasal altyapının oluşturulması 16 Eylül 2009 tarih ve 2009/110/AT Konseyi Direktifi 2015 yılının birinci Ekonomi işlerinden Merkez Bankası b) İdari Düzenleme Tablosu 9.2-b Yapılması Gerekenler Ortak Çalışmalar (Ekonomiden, Maliyeden, Merkez Bankası) Uygulama Tarihi 1 Elektronik para hizmetleri mevzuatı ile ilgili Bakanlıkların kapasite artırımı Elektronik para hizmetleri mevzuatı kapsamında yeni bir otoritenin kurulması, teknik ve idari altyapısının oluşturulması Fasıl 4 Sermayenin Serbest Dolaşımı başlığında öncelik 2 ödeme hizmetleri alanında AB müktesebatına uyum sağlanması altında da yer almaktadır.