E- Bülten 11/2016 No: 18

Transkript

1 E- Bülten 11/2016 No: 18 KAMUOYU NUN DİKKATİNE! TRABZON TİCARET BORSASI, FINDIĞI BİR BÜTÜN KABUL EDEREK HAREKET EDİYOR Trabzon Ticaret Borsası olarak, söz konusu fındık olduğunda sektörün tüm kesimlerini bir bütün kabul ederek çalışmalarımızı sürdürüyor ve bunları da kamuoyu ile açık bir şekilde paylaşıyoruz. Üretimden tüketim aşamasına kadar sektörün içinde yer alan kurum, kuruluş ve kişilerle işbirliği içinde 15 yıldan beri özellikle fındıkta verim ve kaliteyi arttırmaya yönelik projelere öncülük ediyoruz. Bunlar arasında Fındıkta Verim ve Kaliteyi Arttırma Projesi, Fındığı Daldan Değil Yerden Toplayın Projesi, Fındıklı Ekmek Projesi, Trabzonspor un Resmi Yiyeceği Finduk Projesi, Fındık Tanıtım Projesi, Fındık ve Sağlık Projesi dikkat çeken ve sektörle ilgili kesimler tarafından da örnek alınarak uygulanan çalışmalar bulunmaktadır. Özellikle fındıkta verimin dönümde 100 kg nın altına düştüğü Doğu Karadeniz deki yaşlı bahçelerin sökülüp yeniden farklı sistemlerle dikilmesi veya tekniğine uygun budanarak verimin asgari kg nın üzerine çıkması için yaptığımız örnek bahçe çalışmaları Devlet tarafından da dikkate alınarak sorunun çözümü için yasal hazırlıklar başlatılmıştır. Her zaman belirttiğimiz gibi, daima sektörün tüm kesimleri ve bu kesimlerin meslek örgütleri ile işbirliği içinde olmayı tercih ettik. Bu vesile ile fındıkta son yılların en büyük felaketi olarak adlandırabileceğimiz külleme hastalığı ile ilgili topyekün mücadele için her kesimden, herkesi davet ederek 150 kişinin katılımı ile 25 Ekim tarihinde çalıştay gerçekleştirdik. Katılım da planladığımız gibi oldu. Şimdi bilim adamları ve sektör temsilcilerinin çalıştaydaki görüşlerini rapor halinde bir kitapçık da topluyoruz. Devlet desteği ve organizasyonu gerektiren bu konuda yakında Ankara da üst düzey bir toplantı gerçekleştirerek başta Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olmak üzere devletin üst kademesine karar ve destek için raporu sunup, görüşmeler yapacağız. Kamuoyu ile paylaştığımız bu gerçeklere ve toplantıya katılmış olmalarına rağmen Ziraat Mühendisleri Odası Trabzon Şube Başkanı nın yerel bir gazetede çalıştay ile ilgili kendi çıkarları doğrultusunda rapor oluşturacaksın açıklamasını teessüf ve üzüntü ile okuduk.böyle bir açıklamanın gerçeği yansıtmadığını kendisi de, toplantıya katılanların tümü de görmüştür. Ayrıca Trabzon Fındık Üreticileri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği tarafından geçtiğimiz hafta yapılan basın toplantısında külleme çalıştayının borsanın yetki alanına girmediği ve bu nedenle faaliyetimize anlam veremedikleri yönündeki açıklaması da ayrı bir üzüntü kaynağıdır. Başta da ifade ettiğimiz gibi, Trabzon Ticaret Borsası olarak fındığın sadece ticaret tarafı ile değil, dahası en fazla üretim alanı olmak üzere her aşamasında her şeyin iyi olması için çaba gösteriyor, öncülük ediyoruz. Bunun neresi yanlıştır? Aynı açıklamada, borsanın emanet fındık aldığı ve bunları açıklaması gerektiği yönündeki beyanları anlamak bile mümkün değildir. Çünkü borsaların böyle bir işlevi ve uygulaması yoktur, olmamıştır. Bu arkadaşlarımız Ticaret Borsalarının işlevini ya bilmemekte, ya da karıştırmaktadırlar. Özellikle de, Fındık fiyatlarını ihracat sezonu açılışında neden TL olarak ilan ettiler ithamını anlamak bile mümkün değildir. Çünkü Trabzon Ticaret Borsası nın fındık fiyatı ilan etmek gibi bir uygulaması yoktur. Önceki yıllarda web sayfamıza koyduğumuz ve serbest piyasada oluşan günlük fındık fiyatları bile 2 yıldan beri kaldırılmıştır. Sonuç itibariyle, Trabzon Ticaret Borsası olarak üreticinin ayağına kadar giderek, bahçelere girerek yapmaya çalıştığımız örnek uygulamaları desteklemesi gerekenlerin, kamuoyunu yanıltıcı ve yanlış beyanlarda bulunmasını ne anlamak, ne de kabul etmek mümkün değildir. Fındık sektörü sürekli konuşma ve atışma ile, bir de birbirini suçlama ile bir yere varamaz. Tek çözüm ortak akıl üretmektir. Bunun yol ve yöntemi de bir araya gelerek ortak çıkarlar doğrultusunda hareket etmektir. Bu vesile ile borsa olarak üretimden tüketim aşamasına kadar fındık sektörünü bir bütün kabul edip hareket ettiğimizi ve bu anlayışımızı sürdürmeye devam edeceğimizi bir kere daha belirtir, hedefimizin verim ve kaliteyi arttırarak Dünya piyasalarında Türk fındığının hakimiyet payının daha da yükselmesini sağlamak olduğunu kamuoyu ile paylaşırız. Şükrü Güngör Köleoğlu Yönetim Kurulu Başkanı

2 TRABZON HEYETİ BAHREYN DE Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Körfez İşbirliği Konseyi Odaları Federasyonu (FGCCC) tarafından Bahreyn in başkenti Manama da, TOBB-Körfez İşbirliği Konseyi 2. İş ve Yatırım Forumu düzenlendi. Foruma, Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, TTB Yönetim Kurulu Başkanı Şükrü Güngör Köleoğlu, TTSO Meclis Başkanı M. Şadan Eren, TTSO Yönetim Kurulu Başkanı M. Suat Hacısalihoğlu, DOKA Genel Sekreteri Çetin Oktay Kaldırım ile çeşitli oda ve borsalardan 250 ye yakın işadamı katıldı. Forumun açılışında konuşan TOBB Başkanı M.Rifat Hisarcıklıoğlu, foruma Türkiye den 250, Körfez ülkelerinden 500 e yakın iş adamının katılım sağladığını, bu buluşma ile geleceğe dönük kazançlı ve bereketli ortaklıklar kurulacağına inandıklarını söyledi. Türkiye nin Körfez ülkeleri ile daha yakın çalışmak, ortaklıklar kurmak istediğini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, mevcut rakamların iki tarafın da potansiyelini göstermediğini, potansiyelin daha büyük olduğunu vurguladı.üçüncü ülkelerde işbirliği yapma imkânı bulunduğuna da dikkati çeken Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti: Gerçeği kazanca çevirmek için atmamız gereken çok önemli somut iki adım var. Bunlardan biri Türkiye ile Körfez ülkeleri arasındaki STA. Biz yıllardır bunun hayata geçmesini istiyoruz. Gelin bu 53 milyonluk Körfez e, 80 milyonluk Türkiye yi de ekleyelim 133 milyonluk bir pazar olalım. 1,5 trilyon dolarlık güce Türkiye yi de ekleyelim, 2,5 trilyon dolarlık bir ekonomik güç olalım. Bunun için Körfez ülkeleri ile Türkiye arasındaki serbest ticaret anlaşmasını artık daha fazla gecikmeden hayata geçirelim. Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci de forumun Türkiye ile Körfez ülkelerinin ticari, ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi, geliştirilmesi, yeni yatırım imkanlarının tespit edilmesi bakımından önemli olduğunu belirtti. Bahreyn Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Khalid Al Moayyed, forumda Türkiye ile ekonomilerde ilişkilerde gerçek bir sıçrama yapmak istediklerini belirterek, birtakım zorluklarla mücadele etme konusunda forumun kendilerine ışık tutacağını söyledi. Foruma Trabzon u temsilen katılan TTB Başkanı Şükrü Güngör Köleoğlu, TTSO Meclis Başkanı M. Şadan Eren ve TTSO Başkanı M. Suat Hacısalihoğlu, Bahreyn de Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci yle bir görüşme gerçekleştirdi. Heyetin sözcülüğünü yapan TTSO Başkanı M. Suat Hacısalihoğlu, Trabzon un Körfez ülkeleriyle özellikle turizm hareketi açısından yakın ilişki içinde olduğunu belirterek, turizm hareketine paralel olarak işadamlarının da bölgede yatırım yapmasını sağlamaya çalıştıklarını, bu konuda Bahreyn deki forumun çok verimli geçtiğini vurguladı.

3 Trabzon Ticaret Borsası FINDIKTA YENİ TEHDİT: KÜLLEME! Üreticinin beklediği fiyat istikrarını bir türlü yakalayamayan fındık, şimdi de küllenme hastalığı tehdidi altında. İSTANBUL - Türkiye nin en önemli tarımsal ihraç ürünleri arasında ilk sırada yer alan fındık, bu yıl küllenme hastalığı tehdidi altına girdi. Enfeksiyon yaptığı bitkilerde yaprak dökümüne, verim kaybına, kalitenin düşmesine neden olan ve önceki yıllarda kısmen çok az fındık bahçelerinde görülen küllenme, bu yıl özellikle de Doğu Karadeniz kesiminde, yağlı fındık olarak adlandırılan ve sanayide en çok kullanılan Giresun kalitede görüldü. Rekoltenin düşüşünde kesimlere göre yüzde 30 ile yüzde 70 oranında etkili oldu. Ünye nin doğusunu oluşturan 1. üretim bölgesinde de rekolte düşüşü küllenmeden kaynaklandı. Türkiye rekoltesinin 450 bin ton civarında olduğu ifade edenlerin en büyük dayanağını bu hastalıktan kaynaklanan rekolte düşüşü oluşturdu. Bu yıl Karadeniz Bölgesi nde Karabük, Sinop, Samsun, Ordu ve Giresun illerinde yapılan çalışmada 11 farklı türde enfeksiyon oluştuğu tespit edildi. Hastalığın yaygınlık göstermeye başlaması ve rekoltede ciddi oranda düşüş başgöstermesi sektörü alarma geçirdi. Sektörde söz sahibi olan tüm kurum ve kuruluşlar, araştırmacılar, akademisyenler ve bürokratlardan oluşan 150 temsilcinin katılımıyla Trabzon da Küllenme Çalıştayı düzenlendi. Çalıştay da alınan kararlar aralık ayı içinde TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıkloğlu nun himayelerinde ve kotalarında fındık bulunan Ticaret Borsaları nın desteği ve Trabzon ticaret borsasının koordinasyonunda Ankara daki zirveye taşınacak. Başta Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik ile sektörle ilgili diğer bakanlar ve bürokratların yanı sıra fındık üretilen illerin milletvekillerinin davet edilip, katılacakları toplantıda Türk fındığının son yıllarda üretim bazındaki en büyük düşmanı külleme hastalığı ile yapılacak topyekûn mücadelenin yol haritası belirlenecek. bir araya getirmeye çalıştık. Buradan çıkacak sonuçları, rapor halinde Ankara ya taşıyacağız. Giresun İl Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı Erim Yaman, Böyle giderse yakında hakkında konuşacağımız fındık bile bulamayacağız uyarısını yaparken, Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği ve Fındık Tanıtım Grubu Başkanı Edip Sevinç de başta ziraat odaları olmak üzere üretici birlik ve örgütlerinin sadece fiyatla meşgul olma yerine, Türk fındığının geleceğini tehdit eden bu büyük tehlike için azami çaba sarfetme- lerini istedi. Ortalama verim diğer ülkelerin yarısı Türk fındığının korunması ancak üretimin artırılması ile mümkün Türk fındığının korunmasının ancak üretimin arttırılması ile mümkün olduğuna işaret eden Sevinç, Siz üretimi arttırmazsanız, başkaları devreye girer, giriyor da. Gürcistan, Şili ve Çin de üretim arttırılıyor. Bu da bizim tekel olduğumuz piyasada tehlikede olduğumuzun işaretidir. Türk fındığı tehdit altındadır. Önlem alınmazsa Türk fındık üretiminin dünya genelindeki payının yüzde 60 lara düşmesi felaket olacaktır. Verimliliğin artırılması için yaşlı bahçeler yenilenmeli, hastalıklarla devlet, özel sektör ortak mücadele vermeli dedi. Her geçen gün verim ve kalite düşüyor Ulusal Fındık Konseyi Başkanı Sabahattin Aslantürk, 4 yıldan beri küllenme hastalığı olduğunu ve ülkenin tamamına yayıldığını belirterek, bu konuda henüz adım atılmadığını, her geçen gün fındıkta verimin de kalitenin de düştüğünü söyledi. Aslantürk, Gelecek 10 yıl içinde Türk fındığının dünyada hakimiyeti yüzde den yüzde 50 lere düşebilir. Bunları görmezsek fındıkta gelecek olma ihtimali çok zor uyarısında bulundu. Destekleme sistemi yanlış Yol haritasında önceliği ise hastalıkla mücadeleye aynı zaman diliminde ve aynı anda tüm fındık üretilen bahçelerde başlanması, bunun yol ve yöntemi, finansmanı ile ilaçlama da kullanılacak personelin yetiştirilmesi ile eğitimi alacak. Topyekun mücadele olmazsa fındığın geleceğinden endişeliyiz DÜNYA ya bilgi veren ve çalıştaya da ev sahipliği yapan Trabzon Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Şükrü Güngör Köleoğlu, dış satımında sorun olmayan fındığın üretiminde yaşanan sorunlara işaret ederek, şunları söyledi: Son 10 yıldaki ortalama üretim 640 bin ton civarında. Dünya fındık tüketimi artarken, Türkiye deki üretimin buna paralel gitmediğini görmemiz gerekiyor. Üretimde verim ve kalite sorunu var. Borsa olarak 15 yıldan beri üretimin artırılmasına yönelik yürüttüğümüz birçok projeye karşın, küllenme hastalığı bunların hepsinden daha önemli hale geldi. Fındık bahçelerimizin bugününü ve geleceğini tehdit eden küllenme ile ilgili olarak topyekun bir mücadele gerekiyor. Bulaşıcı olan ve parça parça değil topyekün ve ısrarlı bir mücadele ile aşılabilecek bu felaket için üretimden tüketim aşamasına, bahçedekinden bilimsel araştırma kurumlarına kadar konuyla ilgili herkesi Fındıkta Külleme Çalıştayı üreticinin nasıl mücadele yapacağını bilmediğini dile getiren Akar, Böyle olduğu için de bahçelerimizde halen hastalık bulaşık durumda. Hal böyle olunca önümüzdeki 3-5 yıl sonra bahçelerimiz daha küçülmüş, yaşlanmış ve meyve oluşumu daha az olacak. Bu nedenle hastalığa karşı hem kültürel hem de zirai mücadele yapılması gerekiyor dedi. TTB Meclis Başkanı Mehmet Cirav da, son yıllarda özellikle Ziraat Odaları temsilcilerinin fındık az olsun, pahalı olsun mantığı ile hareket edildiğine dikkat çekerek şunları söyledi: Bu yanlıştır. Bu yanlışın faturasını böyle devam ederse gelecekte çok ağır ödeyeceğiz. Dışarıdan talep artarken içeride üretimin düşmesini anlamak mümkün değildir. Buna en büyük etken yanlış destekleme sistemidir. Bu sistem 6 yıl önce başlatıldı. Sonucu ortada. Üretimimiz düştü, rekolte artışı yok. Bu sistemin yerine ürüne destek verilerek üretimimiz arttırılmalıdır. Hastılığın önemi henüz kavranamadı Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürü Aysun Akar da, fındık bahçelerinde 2014 ten itibaren görülmeye başlanan külleme hastalığının, sadece mevcut yılın ürünü değil gelecek yıllardaki hasat için de tehdit olduğunu söyledi. Doğu ve Batı Karadeniz deki fındık bahçelerinde çok yaygın şekilde görülmeye devam eden hastalığın öneminin henüz kavramadığını ve bir kısım 25 Ekim 2016 / Trabzon ADIüretim rakamları : Türkiye nin son 10 yıllık fındık rekolteleri ve iç açıcı değil. 700 bin hektarı aşkın fındık alanı bulunan Türkiye de normal şartlardaç SOYADI : bile ortalama verim kiloya kadar düşüş gösterdi. Son 10 yılın yıllık üretimde ortalama rakamı 640 ton, ortalama verim KURUMU : de 95.6 kilo. Oysa dekarda verim diğer ülkelerde 150 kilo ile 250 kilo arasında değişiyor. Türkiye, dekar başına üretimi 150 kiloya çıkardığı zaman, yıllık üretimi 1 milyon tonu geçebiliyor. Fındık ihracatının fiyatta istikrar ile artabileceği göz önünde bulunudurulduğunda, Türkiye verim ile kaliteyi arttırdığında dünya piyasalarına tamamen hakim olabilecek bir konumda bulunuyor. Ancak, verimdeki sıkıntı ile fiyatlardaki dengesizlik bu hedefe varılmasında güçlük yaratıyor. Küllenme nasıl bir hastalık? Etmenleri bitki dokusunun üzerinde gelişerek beyaz ve tozlu bir görünüm almasına neden olduğu için külleme olarak adlandırılan hastalık, enfeksiyon yaptığı bitkilerde yaprak dökümüne, verim kaybına ve kalitenin düşmesine neden oluyor. Fındık yapraklarında küçük beyaz alanlar şeklinde başlayarak daha sonra tüm yaprağı kaplayan küf tabakası, çotanak ve zuruflar üzerinde de görülebilir. Hastalık, yaprakların vaktinden önce dökülmesine ve o yılın sürgünlerinin pişkinleşmesine de engel olduğu için hem fındık verimini hem de kalitesini olumsuz etkiler. Hastalıkla mücadele için alınması gereken tedbirler 1.Kültürel Tedbirler: Hastalıklı bitki artıklarının temizlenmesi, yok edilmesi, bahçelerde yabancı ot mücadelesinin yapılması. 2.Fındık bahçelerinde hastalık etmeninin gelişmesini engelleyecek şekilde bahçelerde iyi havalanma ve güneşlenme sağlayacak budama, seyreltme, dip sürgünü temizliği, dikim aralıkları gibi işlemlerinin usulüne uygun yapılması. 3.Kimyasal Mücadele: Kalıntı problemi oluşturmayacak şekilde etkin ilaçlama programının oluşturulması, bu amaçla tavsiyesi bulunan fungisitlere ilaveten yeni ve farklı fungisitlerin ruhsatlandırılması. Hastalık mücadelesindeki tahmin ve uyarı ile ilişkili çalışmaların yapılması. 4.Alternatif mücadele yöntemlerinin denenerek kullanılmasına yönelik araştırmaların yapılması. Biyolojik preparatlar ve biyorasyonel maddelerin ilaçlama programlarına dahil edilmesi. 5.Yetiştiricilikte hastalıklardan ari sağlıklı materyallerin kullanılmasının ve üretilmesinin sağlanması, kaçak fidan girişinin engellenmesi, sağlıklı sertifikalı materyallerin çoğaltımının yapılması. 6.AB ülkelerince kabul edilen EPPO nun kabul ettiği MRL değerlerinin dikkate alınması ve ilaçlama programların bu değerleri aşmayacak şekilde düzenlenmesi.

4 FINDIK PAZARINDA SEKTÖR ARAŞTIRMASI Kamuoyunda gündeme gelen ve bazı basın yayın organlarında da zaman zaman yer verilen, fındık alım piyasasında faaliyet gösteren teşebbüslerin anti-rekabetçi uygulamalar içerisinde bulundukları iddialarının değerlendirilmesi amacıyla Rekabet Kurulu (Kurul) tarafından re sen önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. Bu karara istinaden yürütülen önaraştırma sonucunda tarihli Kurul Kararında anılan iddiaları destekler nitelikte bilgi/belgeye ulaşılamadığından sektöre yönelik bir soruşturma açılmasına yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte fındık sektörüne yönelik olarak ilgili Önaraştırma Raporu nda bazı tespit ve değerlendirmelere yer verilmiş olup bu hususlar aşağıda sıralanmaktadır: 1) Başta Doğu Karadeniz olmak üzere Karadeniz Bölgesi nin tamamı için önemli bir ekonomik uğraş olan fındık üretimi son yıllarda önemli yapısal değişikliklere maruz kalmış, bu değişiklikler sektörün kırılganlığını ve üreticilerin gelirini önemli ölçüde etkilemiştir. Büyük bölümü belirli ölçeğin altındaki üretim alanlarında fındık yetiştiren üreticilerin, köyden kente göç nedeniyle üretim alanlarından uzakta şehir ve metropollerde yaşamaları fındık üretimini asli uğraş, fındık gelirini de asli gelir olmaktan çıkarmıştır. Bu durumun, özellikle Doğu Karadeniz bölgesindeki üretim alanlarında zirai uygulamaların zamanında ve yeterince yapılmamasına etki ettiği görülmektedir. 2) Zirai uygulama noksanlığı ile birlikte, fındık üretim verimliliğine etki eden bir başka husus ise ekili fındık alanlarının ortalama yaşının yükselmesi ve bu nedenle de fındık üretim bahçelerinin veriminin düşmesidir. Söz konusu etkenler nedeniyle, fındığın doğal yetişme alanı olan ülkemizdeki fındık üretim verimliliğinin Avrupa ülkeleri ve ABD nin oldukça altına düştüğü üzülerek gözlemlenmektedir. Dolayısıyla bu durum fındık hasatına da yansımakta ve Doğu Karadeniz de bir dönümden elde edilen ortalama fındık hasatı, ABD ve AB ülkelerindekine kıyasen oldukça düşük kalmaktadır. 3) Öte yandan fındık üretiminin yapıldığı kırsal kesimde nüfusun azalması, işçilik maliyetlerinin artmasına ve fındık üretiminde hasat verimliliğinin yanı sıra ekonomik verimliliğin de düşmesine neden olmaktadır. Gerek üretim verimliliğinin düşük olması ve gerekse başta işçilik olmak üzere artan üretim maliyetleri, piyasa fiyatlarının fındık üreticileri tarafından yeterli görülmemesi sonucunu doğurmaktadır. 4) Ayrıca, fındığa ilişkin devlet destekleri nedeniyle, Samsun, Düzce, Sakarya ve çevresindeki verimli düz ovalarda son yılda fındık, birçok tarım ürününü ikame eder vaziyete gelmiş ve büyük fındık sahaları oluşturulmuştur. Sulamaya ve makinalı tarıma elverişli bu üretim alanlarında, Doğu Karadeniz bölgesi ile kıyaslandığında kayda değer biçimde daha yüksek üretim ve ekonomik verimlilik elde edilmektedir. Batı Karadeniz de fındık üreticilerinin arazi koşulları nedeniyle maliyet avantajlarının daha yüksek olması ve bunun fındık gelirlerine yansıması, Doğu Karadeniz deki üreticilerin fındık alım fiyatlarından daha fazla şikâyetçi olmalarında etkin bir rol oynamaktadır. 5) Lisanslı Depoculuğun hayata geçirilmemiş olması sektörün bir diğer önemli yapısal eksikliği olarak dikkat çekmektedir. Bireysel ve kurumsal ölçekte yeterli depolama imkânlarının bulunmaması, fındık hasadının ya uygun olmayan ilkel koşullarda depolanması ya da üreticiler tarafından manav olarak adlandırılan toptancılara depolanmak üzere, emanete verilmesi ile sonuçlanmaktadır. Piyasa teamülü haline gelen Emanetçilik Sistemi yerine, hem fındıkta saklama koşullarının iyileştirilmesi hem de fiyat dalgalanmasının önlenmesi bakımından Lisanslı Depoculuğa geçilmesinin sektör ve üreticiler bakımından oldukça önemli olduğu değerlendirilmektedir. 6) Sanayici ve ihracatçı açısından ele alındığında emanetçilik sistemi, üreticilerden çok tedarik zincirinde ara katman olan toptancıların fiyat üzerinde daha etkili olmaları sonucunu doğurmaktadır. Üretici, kısıtlı depolama imkânları dâhilinde fiyatın yükseleceği beklentisi ile malını daha az depolayabilmekte iken toptancılar fiyatların yükseleceği beklentisini daha uzun vadeli satın alabilmektedirler. 7) Fındık fiyatlarını etki eden en önemli unsurun fındık rekoltesi olduğu örülmektedir. Bu nedenle sektörde faaliyet gösteren üreticiden ihracatçıya kadar birçok kesimin rekolte tahminleri üzerinden fiyatlara etki etme çabası dikkat çekmektedir. Bununla birlikte rekolte tahminlerinin bu yıldan itibaren sadece Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılacağının açıklanması bu spekülasyonları önemli ölçüde azaltacaktır. Tüm bu tespit ve değerlendirmeler sonrasında Kurul konunun daha ayrıntılı ve kapsamlı incelenebilmesi amacıyla fındık piyasasına yönelik olarak sektör araştırması yapılmasına kararı vermiştir. Sektör araştırması, sadece 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde pazarda ihlal niteliği taşıyabilecek hususların tespitinde değil, aynı zamanda sektörün rekabet politikası gözüyle ele alınmasını da amaçlamaktadır. Bu bakımdan söz konusu sektör araştırmasında, sektörün daha sürdürülebilir rekabetçi yapıya ulaşabilmesini teminen yapısal problemlere ilişkin çözüm önerilerinin de yer alması planlanmaktadır.

5 GÜNGÖR URAS MİLLİYET TE YAZDI: FINDIK ELDE PATLADI! Trabzon Ticaret Borsası İki yıldır fındık üretenler şaşkın durumda. Fiyatlar artacak beklentisiyle fındığını satmayanın fındığı elinde kalıyor. Ne kadar fındık üretildiği konusundaki söylentilerin gerçeği yansıtmaması, devamlı olarak alıcının kazanmasına, üreticinin kaybetmesine neden oluyor. Sezon başında kabuklu fındığın kilosu 20 TL ye kadar yükseldi. Şimdi 10 TL nin altında, 7 TL ye kadar inebileceği söyleniyor. Tarım konularını çok iyi izleyen dostum Ali Ekber Yıldırım ın derlediği bilgilere dayalı olarak, üreticinin nasıl kaybettiğini anlatacağım. Geçen sezon bazı örgütler Fındık az, fiyat yükselecek diyerek üreticiyi yanlış yönlendirdi. 630 bin ton üretim gerçekleşmişti. Üretici fındık satmayınca, kilosu liraya kadar çıktı. Üretimin az olmadığı anlaşılınca fiyat 8 liraya kadar indi. Satmayıp bekleyen büyük zarara uğradı. Geçen sezondan stokta 200 bin ton fındık var. Tahminler yanıltıyor Bu sezon Bakan Faruk Çelik, rekoltenin geçen yılkinin gerisinde kalacağını 468 bin ton olacağını açıkladı. Fiyatın yükseleceğini söyledi. Üreticiyi yüksek fiyat beklentisine soktu. TÜİK in tahmini 530 bin ton, ihracatçıların 600 bin tondu. Geçen yıldan 200 ton stokla arz 700 bin tona yaklaşıyordu. Ali Ekber Yıldırım ın tespitlerine göre, alıcılar sezon başında Türkiye de fiyatların yükseleceği haberine dayalı olarak, İtalya, Gürcistan ve Azerbaycan dan fındık alımı yaptılar. Geçen yılın stoku depolarda dururken, yabancılar yeni sezon fındığını almada gecikince, üretici paniğe uğradı. Fiyatlar geriledi. Yabancı alıcılar gene piyasaya girecek ama fındığı düşük fiyattan toplayacak. Üreticinin fındığı daha fazla elinde tutması da zor. Kaç paradan olursa olsun satarak, nakde dönüşme arayışı var. Üretici zor durumda Eskiden fındık sadece 3 ilde yetiştirilirdi. Fındık yetiştirilen il sayısı 3 ten 39 a, fındık ekim alanı 220 bin hektardan 700 bin hektara, yıllık fındık üretimi bin tondan bin tona yükseldi. 400 bin aile fındık parasıyla geçiniyor.türkiye nin batısında düz ve sulak yerlerde fındık yetiştiriliyor. Karadeniz yamaçlarında verim kg iken, batıda düz ve sulak arazilerde verim kg. İki kilo kabuklu fındıktan bir kilo iç fındık çıkıyor. Yılda bin ton kabuklu, bin ton iç fındık üretimi gerçekleşiyor. İç tüketim 50 bin ton dolayında. Her yıl en az 250 bin-275 bin ton iç fındık ihraç ediyoruz. İhracattan miyar dolar döviz geliri elde ediyoruz. En büyük alıcı 8-10 yabancı firma. İçeride alivre alım yapanlar, onların ortak olduğu şirketler veya onların büyüklü küçüklü 800 dolayındaki tüccarı.alıcı sayısı sınırlı olduğu için bu alıcılar, üretim miktarını gözleyerek yurtdışında alım fiyatını belirliyor. Bu fiyat (iş olsun, formalite yerine getirilsin diyerek) Hamburg Borsası na tescil ettiriliyor. Fiyat (güya) Hamburg da oluşyor (!) Fiyat dalgalanmaları sadece fındık üreticisinin zarar görmesine neden olmuyor, Türkiye nin ihracat geliri de azalıyor.

6 ALİ EKBER YILDIRIM SORUYOR: HANİ FINDIK FİYATI ARTACAKTI? edenler var. Fındıkta bir kez daha fiyat krizi yaşanıyor. Geçen sezon fındık fiyatı çok dalgalı bir seyir izledi. Kabuklu fındığın kilosu 20 liranın bile üzerine çıktı. Bugünlerde 10 liranın altında, 8-9 liraya kadar düştü. Yeni sezonun başladığı ağustostan bu yana fiyat neredeyse yarı yarıya düştü. Bugünlerde 7 lira olacağını iddia Oysa, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, Temmuz başında 2016 rekoltesini açıkladığında fındığın Türkiye için stratejik bir ürün olduğunu vurguladıktan sonra şunları söylemişti: Arz fazlaysa fiyatlarda ister istemez bir düşüş oluyor. Böyle bir süreç yaşanmıştı. Ama 2016 itibarıyla da aksi bir durum olacağı görülüyor. Şimdi fiyatların çok yüksek olacağı izlenimi söz konusu. Geçen yıl fiyatlar inişli çıkışlı seyretti ama bu yıl biz böyle bir tablo beklemiyoruz. Üreticimiz çok yüksek oranda taleple karşı karşıya kalacak. Üretici haklı olarak soruyor: Hani fındık fiyatı artacaktı? Öyle görünüyor ki Bakan Çelik in fındık hesabı tutmadı. Fiyatın artması bir yana hızla düşüyor. Nerede hata yapıldı? 1-Fındıkta en önemli sorunlardan birisi sağlıklı ve güvenilir rekolte (üretim) tahmininin yapılmaması. Sezon öncesinde ihracatçı birlikleri, ziraat odaları, Fındık Tanıtım Grubu, Ulusal Fındık Konseyi, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Uluslararası Sert Kabuklu Meyveler Konseyi (INC) olmak üzere çok farklı rekolte tahmini yapılır ve bunun üzerinden fiyat oluşturulmaya çalışılıyordu. Bu yıl, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, bundan böyle rekoltenin tek elden,sadece bakanlık tarafından açıklanacağını söyledi. Rekoltenin tek elden açıklanması özünde doğru bir uygulama. Fakat, bugüne kadar tahminlerinde en çok yanılan Bakanlığın bu işle görevlendirilmesi, fındıkta hesapların sapmasına neden oldu. Daha açık anlatımla yanlış rekolte tahmini ile Bakan Çelik yanıltıldı. Temmuz ayında Bakan Faruk Çelik in açıkladığı 468 bin tonluk fındık rekoltesinin gerçekçi olmadığı anlaşılıyor. Ayrıca geçen yıldan devreden stokun da hesaba katılmadığı anlaşılıyor. Fiyattaki düşüşün bir nedeni arzın beklenenden yüksek olması. 2-Sezon başında fındık fiyatı yükselecek açıklaması alıcıları diğer üretici ülkelere yönlendirdi. Türkiye, dünya fındık üretiminin ortalama yüzde 70 ini üretiyor. Fakat, yüzde 30 luk bir dilim daha var. Burada da en büyük üretici İtalya. İtalya da 100 bin tonun üzerinde fındık üretiliyor. Ayrıca, Gürcistan ve Azerbaycan da toplam da 100 bin tona yakın fındık üretimi var. Buradaki fındığın da İtalya üzerinden Avrupa daki alıcılara gittiği biliniyor. Alıcılar ağustos, eylül ve ekim aylarında ağırlıklı olarak İtalya, Gürcistan ve Azerbaycan fındığı alarak Türkiye de fiyatların düşmesini sağladı. 3- Geçen yıl Türkiye Ziraat Odaları Birliği ve yerel odaların fındığınızı satmayın fiyat yükselecek diye beklentiye soktuğu çiftçinin, fındığa yatırım yapanların ve tüccarın elinde önemli miktarda fındık kaldı. Bu sezon öncesinde de Bakan Faruk Çelik in fındıkta fiyat artacak açıklaması bu beklentiyi daha da güçlendirdi. Alıcıların fındık alımını yavaşlatması bu kesimde bir çözülme yaşattı. Fiyat yükselecek beklentisi ile fındık satmayanlar elindeki fındığı çıkarmaya başladı. Bu da fiyatın düşmesinde bir başka etken oldu. 4- Yaşanan ekonomik kriz, elinde fındığı olan ve fiyat yükselecek beklentisi olan üreticinin dayanma gücünü zayıflattı. Bankadan kredi almak yerine elindeki fındığı satmayı tercih etti. Böylece piyasaya fındık girdikçe fiyat aşağı doğru gitmeye başladı. Fiyatın düştüğünü gören üretici paniğe kapılarak daha çok fındık satmaya başladı. Sezon başında fındık alıcılarının da yapmak istediği buydu. Alıcıların hesabı tuttu. Bakanlığın tutmadı. Fiyat 8-9 liraya kadar düştü. 5-Fiskobirlik, Toprak Mahsulleri Ofisi gibi piyasaya müdahale edecek bir kurum olmaması nedeniyle, piyasa tamamen alıcıların yönlendirmesi ile şekilleniyor. Burada en büyük alıcı konumunda olan Ferrero. Türkiye nin en büyük fındık alıcısı ve ihracatçısı olan Ferrero sadece kendi ihtiyacı olan fındığı almıyor. Aynı zamanda diğer alıcıları da Türkiye fındık piyasası konusunda yönlendiriyor. Yıllar önce yazdığımız gibi, fındıkta alıcı,ihracatçı sayısında ciddi bir daralma olacak. Üretimden, ihracata her aşamada Ferrero nun liderliğinde bir kaç firma kalacak. Üretimi de fiyatları da bu firmalar kontrol edecek. 6- Ne acıdır ki, Milli Tarım Politikasının konuşulduğu bugünlerde fındıkta gayri milli bir yapı oluşuyor. Devlet, üreticiye alan bazlı destek vererek görevini yaptığını sanıyor. Üretici destek aldığı için memnun görünüyor. Oysa, Türkiye elindeki altından daha değerli bir ürün olan fındıkta hakimiyetini kaybediyor. 7- Kabuklu fındık fiyatı düşüyor fakat, tüketiciye yansımıyor. Tüketici iç fındığın kilosunu liradan almaya devam ediyor. Bir kilo iç fındık 2 kilo kabuklu fındıktan elde edildiğine göre lira olan fındık tüketiciye liradan satılıyor. Devlet, bakanlık bunu da seyrediyor. Sonra da gıda fiyatları enflasyonu artırıyor diye şikayet ediliyor. 8- Uzmanlara göre ocak ayı itibariyle fındıkta bir toparlanma olabilir. Mayıs - Haziran aylarında ise kabuklu fındık fiyatının kilo başına lirayı bulabileceği ifade ediliyor.

7 TRABZON VALİSİ YÜCEL YAVUZ DAN BORSAYA ZİYARET Trabzon Valisi Yücel Yavuz, Ticaret Borsası na iade-i ziyarette bulundu. Ticaret Borsası Meclis Başkanı Mehmet Cirav ile Yönetim Kurulu Başkanı Şükrü Güngör Köleoğlu ve Meclis Üyeleri ile görüştü. Ticaret Borsasının çalışmalarından duyduğu memnuniyetini ifade eden Vali Yücel Yavuz Borsamızın çalışmalarını geldiğim günden itibaren takip ediyorum. Çok iyi durumda olduğumuzu söyleyebilirim. Ancak daha iyi olmak için çalışmalarımızı hızlandırmalıyız. Sektörde yer alan aktörlerin bilinçlenmesi noktasında borsaya önemli görevler düşüyor. dedi. Fındık sektöründe Trabzon un tarihten gelen ve bugün de devam eden önemli bir yeri olduğunu belirten Vali Yavuz İlimizde fındık üretimi, tıpkı ticaretinde olduğu gibi arttırılmalıdır. Sektörün bir bütün halinde hareket etmesi kaçınılmazdır. Ülkemizin önemli tarımsal ihraç ürünlerinden olan fındığı özellikle çocuklarımıza yedirmeliyiz. Okullarımızda bu konuda çalışmalar, hazırlıklar yapılmalı diye konuştu. Meclis Başkanı Mehmet Cirav Vali Yücel Yavuz a, Ticaret Borsasının işlevi ve yapısı ile fındık ürününün tarihsel gelişimi hakkında bilgiler sunarken, Yönetim Kurulu Başkanı Şükrü Güngör Köleoğlu da fındık ürününün kalitesinin, veriminin iyileştirilmesi ile fındığın üretiminin artırılmasına yönelik yapılan çalışmalar hakkında bilgiler verdi. FINDIKTA ARALIK AYI aralık 16 Pzt Sa Ça Pe Cu Cmt Pz Budama ve kök sürgünleri temizliği devam eder. Yaşlanan, kırılan, ocaklar içinde çürümeye yüz tutmuş budama artıkları, hastalıklı ve zararlı istilasına uğramış dallar tespit edilerek ocaklardan uzaklaştırılır. Dalkıran zararı olan dallar yakılarak yok edilir. Hazırlanan gübreleme programı uygulaması devam eder. -Fındık bahçelerinde organik madde artışını sağlamak için ahır gübresi kullanılır. -Analiz sonuçlarına göre kireç tavsiye edilmiş ise kireç uygulaması yapılır (kireç arazinin tamamına serpilerek uygulanır). -Fosfor ve Potasyumlu gübre tavsiyesi varsa aralık ayı içinde uygulama yapılabilir. -Aynı bahçede kireç kullanımı söz konusu ise potasyum ve özellikle Fosforlu gübrelerin kullanımı kireç kullanımından en az 1,5 ay sonra gerçekleştirilir.

8 EKİM AYI İTİBARİYLE BORSALARDA MÜSTAHSİL SATIŞI OLARAK İŞLEM GÖREN 2016 MAHSÜLÜ KABUKLU FINDIK MİKTARLARI İL/İLÇE 2016 EKİM TOPLAM 2016 YILI TAHMİNİ REKOLTE GİRESUN ORDU ÜNYE FATSA SAMSUN TERME ÇARŞAMBA TRABZON RİZE TOPLAM DÜZCE SAKARYA AKYAZI İSTANBUL TOKAT ZONGULDAK KOCAELİ ARTVİN BARTIN SİNOP GÜMÜŞHANE KASTAMONU BAFRA TOPLAM GENEL TOPLAM

9 2016 YILI TRABZON TİCARET BORSASI NDA İŞLEM GÖREN ÇAY YAPRAĞI ALIMLARI 2016 EKİM DEVLET FABRİKALARI ÖZEL FABRİKALAR MİKTAR(KG) TUTAR(TL) , ,50 01/09/ /11/2016 TARİHLERİ ARASINDA KAYDA ALINAN TÜRKİYE FINDIK İHRACATI 2016 ÜRÜNÜ 2015 ÜRÜNÜ TOPLAM DEĞER TUTARI (Ton/İç) (Ton/İç) (Ton/İç) ( $ ) KARADENİZ AB ÜLKELERİ , , , ,0 AB DIŞINDAKİ AVR.ÜL ,2 385, , ,0 DENİZAŞIRI ÜLKELER 3.177,6 517, , ,0 DİĞER ÜLKELER 938,9 350, , , , , , İSTANBUL AB ÜLKELERİ , , , ,0 AB DIŞINDAKİ AVR.ÜL ,4 224, , ,0 DENİZAŞIRI ÜLKELER 2.319,3 151, , ,0 DİĞER ÜLKELER 321,3 61,0 382, , , , DİĞER BİRLİKLER AB ÜLKELERİ 796,9 213, , AB DIŞINDAKİ AVR.ÜL. 199,7 18,8 218, DENİZAŞIRI ÜLKELER 477,8 21,2 499, DİĞER ÜLKELER 602,6 456, , ,0 710, , TOPLAM , , , Naturel Fındıklar , İşlenmiş Fındıklar , /16 sezonunda aynı tarih itibariyle ihracat , /16 Sezonuna Göre Artış Azalış Oranı -22,5% -26,8%

10 Ayın Yorumu BÜLTEN AYI : KASIM 2016 T.C. TRABZON TİCARET BORSASI A Y L I K B Ü L T E N & trabzontb@tobb.org.tr MUAMELE GÖREN MADDELERİN CİNS VE NEVİLERİ MİKTARI TUTARI HUBUBAT HUBUBAT MAMULLERİ BAKLİYATLAR KURU MEYVELER ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ CANLI HAYVANLAR ÇEŞİTLİ MADDELER HUBUBAT TOPLAMI , ,65 HUBUBAT MAMULLERİ TOPLAMI , ,01 BAKLİYATLAR TOPLAMI 3.925, ,00 KURU MEYVELER TOPLAMI , ,81 ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ TOPLAMI , ,68 CANLI HAYVANLAR TOPLAMI , ,85 ÇEŞİTLİ MADDELER TOPLAMI , ,00 GENEL TOPLAM , ,00 Trabzon Ticaret Borsası nın faaliyetlerini içeren BORSA HABER dergisinin yeni sayısı çıktı. İçeriğinde fındık, çay, üyelerle ilgili haberler, Külleme Çalıştayı ve röportajlar yer almaktadır nında sonuna yaklaşırken Türkiye içeride ve dışarıda birlik ve beraberlik içinde olunmasını gerektiren çok önemli sorunlarla karşı karşıyadır. Bunların aşılmasında ve 2017 nin daha iyi ve güzele yönelik olmasında hiç şüphesiz 2016 nın içinde bulunduğumuz son ayı olan Aralık taki gelişmeler çok ama çok etkili olacaktır. Onun için bu yılın son ayını olabildiği kadar iyi değerlendirerek 2017 yi Türkiye için yeni bir başlangıç haline getirebilmenin çabası içine girmeliyiz. Dünya ve ülke genelinde yaşanan gelişme ve olaylara paralel olarak Doğu Karadeniz ve onun merkezi olan Trabzon da da sorunlar ve bunları çözme çabaları sürdürülmektedir. Her zamanki gibi geride bıraktığımız Kasım ayında da sadece Trabzon veya Doğu Karadeniz de değil, fındık üretilen illerin tamamı ile kısmen de olsa Ankara da yine fındık konuşuldu. Konuşulmaya da devam ediyor. Oysa bu kadar konuşma yerine, o kadar gerçeklerle meşgul olarak iş yapmayı tercih edebilseydik, ne içeride fındık fiyatlarının düşüklüğünden, ne de fındık ihracatındaki azalmadan söz ederdik. Bu nedenle fındık sektöründe son yılların en ilginç sezonu, üreticinin fındık fiyatının düşüklüğünden söz etmesi, ancak buna rağmen ithalatçıların da genelde alımlarını azaltmasıyla yaşanıyor. Bu tartışmalar içinde fındıkta geleceğimize de sirayet edecek şekildeki ithalatçıların diğer üretici ülkelere yönelmelerini, ve de yeni fındık üretim alanlarının tesis edilmesini maalesef gözden kaçırıyoruz. Bu Türk fındığının geleceği açısından büyük bir tehlike arz etmektedir. Borsa olarak Ekim ayında dikkatlere sunduğumuz fındıkta külleme hastalığının, Batı kesiminde Düzce Ticaret Borsası tarafından da gündeme taşınması, özellikle topyekün mücadele gerektiren hastalık konusunda hem fikir olunduğunu göstermektedir. Şimdi konuyu Ankara ya taşıyıp, devlet eliyle alınması gereken tedbirlerin hayata geçirilmesi için hep birlikte mücadele edeceğiz. İyi başlayan bir 2017 de görüşmek dileğiyle.. Görüş ve Önerileriniz için; info@tb.org.tr adresinden bizlere ulaşabilirsiniz.