5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNUNDA TEHDİT SUÇU

Transkript

1 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU HUKUKU (CEZA VE CEZA USUL HUKUKU) ANABİLİM DALI 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNUNDA TEHDİT SUÇU Yüksek Lisans Tezi Raziye BAL KEÇECİ Ankara

2 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU HUKUKU (CEZA VE CEZA USUL HUKUKU) ANABİLİM DALI 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNUNDA TEHDİT SUÇU Yüksek Lisans Tezi Raziye BAL KEÇECİ Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Devrim GÜNGÖR Ankara

3 3

4 KISALTMALAR AD AÜHFD bknz. : Adalet Dergisi : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi : Bakınız C. : Cilt CD CGK CGİK CMK DMK E İÜHFM K md. Örn. : Ceza Dairesi : Ceza Genel Kurulu : Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun : Ceza Muhakemesi Kanunu : Devlet Memurları Kanunu : Esas : İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası : Karar : Madde : Örnek s. : Sayfa sy. TCK TCY vd. : Sayı : Türk Ceza Kanunu : Türk Ceza Yasası : ve devamı iv

5 Y YCGK YD : Yargıtay : Yargıtay Ceza Genel Kurulu : Yargıtay Dergisi v

6 GİRİŞ Sık karşılaşılan suç türünden biri de tehdit suçu dur. Gerek Yargıtay kararlarında, gerekse doktrinde tehdit suçuna ilişkin bazı tartışmalı hususların olması tezde tehdit suçuna ilişkin araştırma yapmaya yönlendirmiştir. Gerek Türk Ceza Kanunu hükümleriyle, gerekse anayasada koruma altına alınan kişi hak ve hürriyetleri hukuk düzeninin ayrılmaz parçasıdır. Çalışmada tehdit suçu iki ayrı bölümde incelenmiştir. Bireylerin iç huzurunu etkileyerek güvenlik duygularını zedeleyen tehdit suçunun incelemesinde göz ardı edilemeyecek bir husus olan hürriyet kavramı, hürriyetlerin ceza kanunu ve diğer hukuk metinlerinde korunması hususlarına birinci bölümde yer verilmiştir. Bu bölümde hürriyet kavramının tanımına, Anayasada hürriyet kavramını ilgilendiren temel niteliklere, hürriyetlerin korunduğu yasa metinlerine yer verilmiş; tehdit suçuna ilişkin genel bilgilerin anlatıldığı kısımda suçun Türk Ceza Kanununda düzenleniş yeri, suçun faili, mağduru, 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanunu ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu arasındaki önemli bazı farklar anlatılmıştır. Suçun unsurlarının anlatıldığı ikinci bölümde suçun maddi unsurunu oluşturan fiile yer verilmiş, tehdidin konusu, adi tehdit şartlı tehdit ayrımı anlatılmıştır. Suçun manevi unsuru manevi unsur açıklanırken kavga sırasında öfkeyle sarfedilen tehdit içerikli sözlerin hangi koşullarda tehdit suçunu oluşturacağına, bu hususta 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanunu ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu uygulamalarında Yargıtay ın verdiği kararlara yer verilmiştir. Tehdit suçunun nitelikli hallerinin incelendiği ikinci bölümde cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli haller incelenmiş, konulara ilişkin Yargıtay kararları 1

7 eklenmiştir. Özellikle 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun silahla tehdit suçunu düzenleyen 106. maddesinin 2. fıkrası ile sair tehdit suçunu düzenleyen 106. maddenin 1. fıkrasının 2. cümlesi arasındaki farklılıklara değinilmiş, uygulamada bu suçların ayırt edilmesinde dikkate alınan bazı hususlara atıf yapılmıştır. Tehdit suçunun incelenmesinin ardından hürriyete karşı işlenen ve uygulamada tehdit suçu ile benzerlik gösteren suçlar ve tehdit suçunun bu suçlardan farkı anlatılmıştır. Teşebbüs, iştirak, içtima şeklinde yer verilen suçun özel görünüş halleri ile tehdit suçunun kovuşturma usulü ile yaptırımına çalışmanın son kısmında yer verilmiştir. 2

8 BİRİNCİ BÖLÜM KONU İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER I- TEHDİT KAVRAMI Etimolojik olarak tehdit sözcüğü Arapça kökenlidir. Arapçada H (he), D (dal,dı,de), D (de) köklerinden türetilmiş olan bu sözcük öz itibariyle haddi sözcüğünden üreyerek iddet, cezalandırma, zorlama, korkutma anlamlarını kendi içinde taşımaktadır. 1 Anlam itibariyle kişinin, başka kişilere bizzat cezalandırılması anlamına gelen bir sözü ya da eylemi sarf etmesini ifade eden tehdit sözcüğü dilimizde korkutma olarak yerini bulmuş, tehdit sözcüğünün zor kullanmayı da içinde taşıdığı ifade edilmiştir. 2 Tehdit kelimesi sözlükte göz korkutma, korku verme, göz dağı olarak da tanımlanmıştır. 3 Yargıtay ceza dairelerince 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanunu döneminde tehdit suçunun sübutuna ilişkin verilen kararların bir çoğunda tehdit suçunun tanımına yer verilmiş; tehdit, ağır ve haksız bir zarara uğratılacağının mağdura bildirilmesi, gerçekleşmesi failin iradesine bağlı olan ve gelecekte vuku bulacak bir kötülüğün gerçekleşecek gibi gösterilmesi şeklinde tanımlanmıştır. 4 1 Gürkan, H. Armağan, Korkutma (Tehdit) Suçu Açısından Yargıtayımızın Kökleşmiş Kararlarının Eleştirisi, Balıkesir Barosu Dergisi, 1983, sy. 14, s Gürkan, s Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük C. II, Ankara 1998, s CGK nun tarih ve 4 / 95-72; tarih ve 4 / sayılı kararları, Erdurak, Yılmaz Güngör, Türk Ceza Kanunu, Ankara 1994, s. 336; CGK nun / / 322 sayılı kararı, Yaşar, Osman, Uygulamada ve Öğretide Hürriyet Aleyhinde İşlenen Suçlar, Ankara, 2001, s. 147; CGK nun tarih ve / 36 sayılı kararı, Yaşar, s. 153; CGK nun tarih ve 1 / sayılı kararı, Malkoç, İsmail / Güler, Mahmut, Uygulamada Türk Ceza Kanunu Özel Hükümler II, Ankara, s. 1353; CGK nun tarih ve / 322 3

9 Yargıtay a göre tehdit fiili, kişinin ruh dinginliğini bozan, iç huzurunu, bilinç ve irade özgürlüğünü ihlal eden bir olgudur. 5 Tehdit suçu gerek Türk Ceza Kanununda gerekse diğer birçok yabancı yasalarda bireysel özgürlüğe karşı bir cürüm olarak düzenlenmiştir. 6 Cihan a göre; Kişi hürriyeti ya da kişisel hürriyet, hür, serbest bir şekilde düşünme,irade etme ve de bu iradeye uygun davranabilme ve herhangi bir politika hürriyetlerini kapsamına almaktadır. 7 Tehdit suçunun düzenlenme amacı kişinin korku ve endişe duymadan, huzur içinde ve emniyet duygusuyla yaşamasının sağlanmak istenmesidir. Fiil, mağdurun güvenlik duygusunu, iç huzurunu etkileyici, onu endişeye, korkuya sevk etmeye elverişli olduğu takdirde suç oluşacaktır. 8 II. SUÇUN HUKUKİ KONUSU içermektedir. 9 Esas itibariyle sınırsızlığı ifade eden hürriyet, irade ve davranış serbestisini Hürriyet kavramı, zaman içerisinde farklı görüşlerle ele alınmakla birlikte; aynı zaman içinde dahi farklı ideolojiler ve sistemler sebebiyle hürriyet kavramına farklı sayılı kararı, Savaş, Vural / Mollamahmutoğlu, Sadık, Türk Ceza Kanununun Yorumu, Ankara 1999, s CD nin tarih ve 2005 / / sayılı kararı, Artuç, Mustafa, Kişilere Karşı Suçlar, Ankara 2008, s Selçuk, Sami, Izrar ve Tehdit Cürümlerinde Kast, YD, 1985 / 7, s Cihan, Erol, Cebir Kullanma Cürmü, İstanbul 1978, s Gökcen, Ahmet, Hürriyete Karşı Suçlar, (5237 sayılı TCK m ), s.4 ( ). 9 Özek, Çetin, Türk Ceza Kanununa Göre Hürriyet Aleyhine İşlenen Cürümlerin Genel Prensipleri, İÜHFM, C. XXIX, sy. 4, s

10 anlam ve kapsamlar verilmiştir. 10 Hürriyetin çok yönlü bir kavram olması da bu kavramın birlik oluşturacak şekilde tanımının yapılamamasının diğer sebebidir. 11 Kapani hürriyeti ışığa yöneltilmiş, ışığı renklere bölen bir prizmaya benzetmiş, hürriyeti tanımlayanların bu prizmaya bakarak kendi açılarından gördükleri renklerin tasvirine göre hürriyete anlam verdiklerini belirtmiştir. 12 Önder e göre; Hürriyet kavramının psikolojik temelini irade özgürlüğü, kişinin herhangi bir etki altında kalmadan bir irade oluşturabilmesi ve özgür bir biçimde oluşturduğu iradeye uygun olarak ferden hareket edebilme imkanını kapsamaktadır. 13 Ceza Hukukunda hürriyetin suç mevzuu sayılma sebebi bu kavramın bir hak sayılmasıdır. Suçun maddi unsuru ise bu hakkın ihlalidir. 14 Hürriyetler konusunda çeşitli ayrımlara gidilmiş olmakla birlikte, hürriyetler klasikleşmiş bir ayrımla kamu hürriyetleri, siyasi haklar ve medeni haklar olmak üzere üçlü ayrıma tabi tutulmaktadır. 15 Hürriyet kavramı, bireylerin sosyal ilişkilerinde birbirleri yanında sahip oldukları hareket imkanı ve bu imkanın sınırıdır. 16 Bireyin başkasına zarar vermeden istediği gibi davranması hürriyet olarak tanımlanır. 17 Kelime anlamı bakımından 10 Cihan, s.10; Özek, s.934; Ersoy, Yüksel, Çalışma Hürriyetine Karşı Suçlar (TCK m.201 ve 275 Sayılı Kanunun İlgili Hükümleri), Ankara 1973, s Kapani, Münci, Kamu Hürriyetleri, Ankara 1981, s. 3; Çınar, Ali Rıza, Tehdit Suçu, Ankara 2002, s Kapani, s Önder, Ayhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, İstanbul 1994, s Erem, Faruk, Hürriyet ve Suç, Ankara 1952, s Erem, s. 3; Özek, s. 934; Ersoy, s Önder, s Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara 1996, s

11 hürriyet her türlü dış etkiden bağımsız olarak insanın kendi iradesine, kendi düşüncesine dayanarak karar vermesi durumu olarak tanımlanmıştır. 18 Anayasanın Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği başlıklı 12. maddesinde; herkesin, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahip olduğu, temel hak ve hürriyetlerin, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva ettiği düzenlenmiştir. Devlet iktidarını ve fert hürriyetlerini korumak bakımından Anayasaların kurduğu organların görevleri vardır. 19 Hürriyet aleyhine suç; bir kimsenin, şiddet ve tehdit göstererek veya nümayiş yahut gürültü yaparak, bir kimseyi tamamen veya kısmen politik haklarını kullanmaktan yasaklanması suçu olarak da tanımlanabilir. 20 Hürriyet aleyhine suçların koruduğu muhteva özünde hürriyet olmakla, kanun koyucuların hürriyet kavramı konusundaki anlayış tarzları ve görüşleri, kanunun belirli bir şekilde biçimlenmesine neden olmaktadır. 21 Devlet iktidarına karşı bireylerin himayesi yoluyla hürriyetçi bir siyasi rejimin kurulması şeklinde hürriyetler korunabileceği gibi, birey iradelerinin zaafa uğratılmasının cezalandırılması biçiminde ceza hukuku alanında da hürriyetler 18 Türkçe Sözlük C. II, s Özek, s Yılmaz, s Özek, s

12 korunacaktır. 22 Hürriyetleri ihlal eden fiiller suç sayılarak hürriyetlerin ceza yaptırımlarıyla korunması sağlanmaktadır. 23 Hürriyete karşı suçlarda başkasının hürriyetlerinin gerçekleştirilmesi engellenmekle birlikte, bu engelleme, hürriyetten başka bir hukuki varlık veya hakkın ihlalini gerçekleştirmeye yönelik olmamalıdır. 24 Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında hürriyetlerin korunmasına ilişkin hükümler yer almaktadır Anayasasının Temel Hak ve Ödevler başlıklı ikinci kısmının birinci bölümünde temel hak ve hürriyetlerin niteliği düzenlenmiştir. İkinci bölümde ise Anayasanın maddeleri arasında kişi hak ve ödevleri düzenlenmiştir. Bu maddelerde kişinin dokunulmazlığı, zorla çalıştırma yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği, özel hayatın gizliliği, konut dokunulmazlığı, haberleşme hürriyeti, yerleşme ve seyahat hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti, düşünce ve kanaat hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, bilim ve sanat hürriyeti, basın hürriyeti, süreli ve süresiz yayın hakkı, basın araçlarının korunması, kamu tüzel kişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleşme araçlarından yararlanma hakkı, düzeltme ve cevap hakkı, dernek kurma hürriyeti, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, mülkiyet hakkı, hak arama hürriyeti, kanuni hakim güvencesi, ispat hakkı düzenlenmiştir. Hürriyete karşı suçlar 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun özel hükümler başlıklı ikinci kitabının kişilere karşı suçları düzenleyen ikinci kısmının hürriyete karşı suçlar başlığını taşıyan yedinci bölümde düzenlenmiştir. Hürriyete karşı suçlar bu kısımda Tehdit (md.106), Şantaj (md. 107), Cebir (md. 108), Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma (md. 109), Eğitim ve Öğretimin Engellenmesi (md. 112), Kamu 22 Özek, s Ersoy, s Cihan, s

13 Kurumu veya Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarının Faaliyetlerinin Engellenmesi (md. 113), Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi (md. 114) İnanç, Düşünce ve Kanaat Hürriyetinin Kullanılmasını Engelleme (md. 115), Konut Dokunulmazlığının İhlali (md. 116), İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali (md. 117), Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi (md. 118), Haksız Arama (md. 120), Dilekçe Hakkının Kullanılmasının Engellenmesi (md. 121), Ayrımcılık (md. 122), Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma (md. 123), Haberleşmenin Engellenmesi ( md. 124) suçları olarak düzenlenmiştir. Kanunun 113. maddesinde düzenlenen Kamu kurumu veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinin engellenmesi ve 118/2. maddesinde düzenlenen Sendikanın faaliyetlerinin engellenmesi suçları ile tüzel kişilerin faaliyetlerinin korunmasına ilişkin düzenlemeler yer almıştır. 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanununun aksine, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun hürriyete karşı suçları kendi içerisinde bir ayrıma tabi tutmaksızın düzenlemesi eleştirilmiştir. 25 Türk Ceza Kanununda Tehdit incelemesindeki tehdit kavramı 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun ikinci kısmının ikinci bölümünde ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler başlığı altında düzenlenen tehdit kavramı olmayıp, Türk Ceza Kanununun 106. maddesinde düzenlenen tehdit suçu dur. Türk Ceza Kanununun birinci kitabının ikinci kısmının ikinci bölümünde ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler düzenlenmiştir. Kanunda ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler arasında kanunun hükmü ve amirin emri, meşru 25 Bu hususta ayrıntılı bilgi için bknz. Hafızoğulları, Zeki / Özen, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Kişilere Karşı Suçlar, Ankara 2010, s

14 müdafaa ve zorunluluk hali, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası, sınırın aşılması, cebir ve şiddet, korkutma ve tehdit, haksız tahrik, hata, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik, geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma halleri sayılmıştır. Kanunun Cebir, Şiddet, Korkutma ve Tehdit başlıklı 28. maddesinde; Karşı koyamayacağı veya kurtulamayacağı cebir ve şiddet veya muhakkak ve ağır bir korkutma veya tehdit sonucu suç işleyen kimseye ceza verilmez. Bu gibi hallerde cebir ve şiddet, korkutma ve tehdidi kullanan kişi suçun faili sayılır. hükmüne yer verilmiştir. Bu düzenlemeye göre; failin iradesi gelecekteki bir zarar tehdidi ile zorlanmış olsa dahi, failin iradesi söz konusu olduğundan bu hallerde davranış faile aittir. 26 Tehdit halinde tehdit edenin gerçekleştirileceğini beyan ettiği tecavüz, tehdide maruz kalan kişiyi kendisinden talep edilen haksız bir davranışı icra etmeye, belli bir tecavüze katlanmaya mecbur edecek ölçüde korku oluşturmakta, tehdide maruz kalan kişinin irade özgürlüğü ortadan kalkmaktadır. 27 Ceza kanununa göre faile yönelik muhakkak ve ağır olan manevi zorlama (tehdit veya korkutma) gerçekleştirilmesi halinde zorlayan fail sayılacak, iradesi zorlanan ise cezalandırılmayacaktır. 28 O halde madde hükmünü belirleyici kılacak olan gerek korkutma, gerekse tehdidin gerçeklik anlamında kesinleşmiş, yoğun endişeye düşürmüş, korku verecek özellikte olup olmamasıdır Toroslu, Nevzat, Türk Ceza Hukuku Genel Kısım, Ankara 2006, s Özgenç, İzzet, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi Genel Hükümler, Ankara 2006, s Toroslu, Genel Kısım, s Centel, Nur / Zafer,Hamide / Çakmut,Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, İstanbul 2008, s

15 Suç tarafından ihlal edilen hukuki varlık veya menfaat suçun hukuki konusu olarak nitelendirilmektedir. 30 Dolayısıyla suçun hukuki konusu suçun işlenmesiyle ihlal edilmektedir. 31 Suçun hukuki konusu ile anlaşılması gereken, hukuk tarafından korunan ve hukuki değer ya da hukuki menfaat olarak nitelendirilen; ceza normları ile koruma altına alınması amaçlanan şeydir. 32 Suçtan doğrudan doğruya zarar gören kişi ya da kişi topluluğuna ait özel varlık ya da menfaat her suç türü için farklı şekilde karşımıza çıkar. 33 Tehdit suçunda mağdura bir kötülükte bulunulacağı beyan edilmek suretiyle kişinin iç huzuru ortadan kaldırılmaktadır. 34 Bu nedenle bu suçla korunmak istenen yarar bireyin iç huzuru ve hukuksal güvenlik duygusudur. 35 Tehdidin suç sayılma sebebi bu suçun ferdin iç sükununu,diğer bir deyimle, ferdin hukuki emniyet şuurunu ihlal etmesidir. 36 Tehdit suçu ile bireyin her ortamda, her zaman, korkusuzca, serbest bir şekilde davranışlarını yerine getirmesine ilişkin yararı korunmaktadır Toroslu, Genel Kısım, s. 92; Hafızoğulları / Özen, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, s Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2009, s Hafızoğulları, Zeki / Özen, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2010, s Toroslu, Nevzat, Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No. 273, Ankara 1970, s Tezcan, Durmuş / Erdem, Mustafa Ruhan / Önok, R. Murat, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa Göre Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara 2007, s Tezcan / Erdem / Önok, s. 32; Sözüer, Adem, Tehdit Suçu, İÜHFM, C. LIV, , sy. 1-4, s. 134; Artuk, Mehmet Emin / Gökcen, Ahmet / Yenidünya, A. Caner, 5237 sayılı Kanuna Göre Hazırlanmış Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2006, s Erem, Hürriyet ve Suç, s. 82; Erem, Faruk / Toroslu, Nevzat, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Ders Kitabı, Ankara 1975, s Hafızoğulları / Özen, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, s

16 Tehdit suçu başka bir suçun ağırlaştırıcı sebebi ya da başka bir suçun unsuru da olabilmektedir. Türk Ceza Kanununun 106. maddesinde düzenlenen suçta ise tehdit başlı başına cezalandırılmaktadır. 38 Bazı suçlarda, cebir ve tehdide araç olarak başvurulmaktadır. Bu durumlarda cebir ve tehdit, gerçekleştirilen suçun unsuru ya da nitelikli hali olarak ortaya çıkmaktadır. Örn: yağma (TCK md. 148), cinsel saldırı (TCK md. 102), konut dokunulmazlığını ihlal (TCK md. 116 / 4), kişiyi hürriyetinden yoksun kılma (TCK md.109 / 2) gibi. 39 Bu suç türlerinde tehdit, cebir veya hilenin gerçekleştirilmesine rağmen, istenilen sonucun elde edilmemesi halinde, ilgili suç tipi açısından fiil teşebbüs derecesinde kalacaktır. 40 Tehdit suçu manevi özgürlüğe karşı bir suç olduğundan, tehdit suçu ile bireyin iç özgürlüğünü veya manevi özgürlüğünü tehdit eden dış etkenler cezalandırılmaktadır. Tehdit fiili ile doğrudan bireysel huzuru oluşturan şartlar ve dolayısıyla irade özgürlüğü etkilenmektedir. 41 Mağdura yapılan tehdit mağdurun iç huzurunu bozmaya, onda korku ve endişe yaratmaya elverişli olmalıdır. Ancak tehdidin mutlaka mağdurun iç huzurunu bozarak onda korku veya endişe meydana getirmesi suçun oluşumu için şart değildir. Tehdit fiilinin suç sayılabilmesi için, mağdurun fiilen iç huzurunun bozulması şartı 38 Tezcan / Erdem / Önok, s Tezcan / Erdem / Önok, s Sözüer, s Toroslu, Özel Kısım, s

17 aranmamaktadır. 42 Yargıtay ceza dairelerinin yerleşik kararları da bu hususa işaret etmektedir. 43 Tehdit suçunun hürriyete karşı suçlardan sayılma sebeplerine ilişkin çeşitli görüşler savunulmuştur. Erem e göre, Tehdit hareket serbestisi manasında ferdi hürriyete tesir edeceği mütalaası suçun mahiyetini izaha elverişli değildir. Fakat ferdin hukuki emniyet şuuru da bir bakıma hürriyet fikrine müncer olacağından tehdit suçunu hürriyete karşı suçlardan saymakta isabetsizlik yoktur. 44 Gözübüyük e göre; Tehdit mağdurun karar veya hareket hürriyetini tehlikeye sokan bir fiildir; bundan dolayı ferdi hürriyetlere karşı cürümler arasında yer almıştır. 45 Selçuk a göre, tehdit suçu ile kişisel güvenlikten çok kişinin ruh dünyası, irade ve bağımsız karar verme özgürlüğü, iç huzuru, kişiyi sınırlayan dış etkenlere karşı moral özgürlüğü korunmaktadır, tehdit suçunu bağımsız olarak cezalandırmanın temel mantığı budur. 46 Tehdit suçu bir kimsenin başkasını korkutmasını ceza yaptırımına tabi kıldığından, bu suç ile korunan hukuki yarar, bireyin psikolojik özgürlüğünü, iç 42 Artuk / Gökcen / Yenidünya, Özel Hükümler, s Sanığın yakınanın annesini arayarak Oğlunun elini bağlayıp keseceğim, öldüreceğim diyerek tehdit ettiğinin sanığın savcılık savunması yakınan ve annesi tanık Şahinder Karagöz ün aşamalardaki anlatımlarına göre anlaşılması karşısında; yükletilen tehdit suçunun oluştuğu gözetilmeden, sanığın sanığın sarf ettiği sözleri, katılanın ciddiye alıp endişelenmediğinden suçun oluşmadığı biçiminde yasal olmayan gerekçeyle beraat kararı verilmesi, bozmayı gerektirmiştir. 4. CD nin tarih ve 2005 / 1308 Esas, 2006 / Karar sayılı kararı (Artuç, Mustafa / Akkaya, Çetin, 2006 İçtihatları ile TCK, CMK, CGİK, Ankara 2007, s. 358). 44 Erem, Faruk, Türk Ceza Kanunu Şerhi Özel Hükümler C.II, Ankara 1993, s. 1220; Erem, Faruk, Tehdit ve Cebir Kullanma Suçu, AD / 7, s Gözübüyük, Abdullah Pulat, Türk Ceza Kanunu Şerhi C.II, m , Ankara 1967, s Selçuk, Izrar ve Tehdit Cürümlerinde Kast, s

18 hürriyetini, bireysel dünyasını dışarıdan gelmesi muhtemel davranış,müeyyide ve tehlikelere karşı korumaktır. 47 Güven e göre, tehdit suçu iç hürriyete karşı işlenen suçlar bölümünde olmakla beraber, bu suçla korunan hukuki konunun daha da özel olduğu zannedilmektedir. Tehdit suçuyla karar ve hareket özgürlüğünün daha iyi kullanılabilmesi için kişinin, korkusuz, endişe duymadan, huzur içinde ve emniyet duygusuyla yaşaması sağlanmak istenmiştir. Tehdit suçuyla kişi özgürlüğünün alt yapısı kurulmuştur. 48 TCK gerekçesine göre 49 tehdidin koruduğu hukuki değer, kişilerin huzur ve sükunudur;böylece kişilerde bir güvensizlik duygusunun meydana gelmesi engellenmektedir. Bu nedenle, söz konusu madde ile insanın kendisine özgü sulh ve sükununa karşı işlenen saldırılar cezalandırılmış olmaktadır. Fakat, tehdidin bu maddeyle korumak istediği esas değer, kişinin karar verme ve hareket etme hürriyetidir. Buradaki hareket etme hürriyeti ile kastedilen,bir yerden diğer bir yere gidebilme anlamındaki hareket değil, kişinin vermiş olduğu kararlar yönünde davranabilme anlamında hürriyettir. Bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyeti, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 109. maddesinde 50 ayrıca düzenlenmiştir sayılı mülga Türk Ceza Kanununda, hürriyet aleyhinde işlenen suçlar cürümler başlıklı ikinci kitabın; hürriyet aleyhinde işlenen cürümler başlığına 47 Yazıcıoğlu, R.Yılmaz, Tehdit Suçu Üzerine, YD, 1993 / 7, s. 237; Önder, Özel Hükümler, s Güven, Mustafa, Tehdit Suçunun Objektif Yapısı Üzerine Bir İnceleme, AD, sy. 4, Ankara 1987, s http: // ( ). 50 TCK md.109/1: Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye,bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. 51 Tezcan / Erdem / Önok, s

19 taşıyan ikinci babında düzenlenmişti. Bu bapta siyasi hürriyet aleyhinde cürümler, din hürriyeti aleyhinde cürümler, şahıs hürriyeti aleyhinde cürümler, mesken masuniyeti aleyhinde cürümler, sırrın masuniyeti aleyhinde cürümler ve iş ve çalışma hürriyeti aleyhindeki cürümler altı ayrı fasıl halinde yer alıyordu. 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanununun 191. maddesinde Bir kimse kanunda yazılı hallerin haricinde başkasını ağır ve haksız bir zarara uğratacağını bildirerek tehdit ederse altı aya kadar hapis olunur. Eğer tehdit fiili 188. maddenin üçüncü fıkrasında gösterilen suretlerden biriyle yapılır ise failin göreceği hapis cezası altı aydan iki seneye kadardır. Sair tehdidat için alınacak ağır cezayı nakdi otuz liradır. Ancak bu bapta mutazarrır olan şahıs tarafından şikayetname verilmedikçe takibat yapılmaz. denilmektedir sayılı Türk Ceza Kanununda 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanununda yer alan yukarıda sayılan ayrıma yer verilmemiş, hürriyete karşı suçların tamamı aynı başlık altında kanunun özel hükümler başlıklı ikinci kitabının kişilere karşı suçları düzenleyen ikinci kısmının hürriyete karşı suçlar başlığını taşıyan yedinci bölümünde kanunun 106. maddesinde düzenlenmiştir sayılı Türk Ceza Kanunu mağdurun güvenlik duygusunu, iç huzurunu etkileyici, onu endişeye, korkuya sevk etmeye elverişli filleri tehdit başlıklı 106. maddeyle yaptırım altına almıştır.kanunun106. maddesine göre; (1) Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Malvarlığı itibarıyla büyük bir 14

20 zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehditte ise, mağdurun şikâyeti üzerine, altı aya kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur. (2) Tehdidin; a) Silâhla, b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hâle koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle, c) Birden fazla kişi tarafından birlikte, yararlanılarak, d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten hükmolunur. İşlenmesi hâlinde, fail hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına (3) Tehdit amacıyla kasten öldürme, kasten yaralama veya malvarlığına zarar verme suçunun işlenmesi hâlinde, ayrıca bu suçlardan dolayı ceza verilir madde gerekçesi: Maddeyle, tehdit bizatihi suç hâline getirilmiş bulunmaktadır. Bilindiği üzere tehdit diğer bazı suçlarda ayrıca unsur olarak öngörülmüştür. Burada tehdidin koruduğu hukukî değer, kişilerin huzur ve sükunudur; böylece kişilerde bir güvensizlik duygusunun meydana gelmesi engellenmektedir. Bu nedenle, söz konusu madde ile insanın kendisine özgü sulh ve sükununa karşı işlenen saldırılar cezalandırılmış olmaktadır. Fakat, tehdidin bu maddeyle korumak istediği esas değer, kişinin karar verme ve hareket etme hürriyetidir. Tehdit, çoğu zaman başka bir suçun unsurunu oluşturmaktadır. Ancak, bu suç tanımında, tehdidin kendisi bağımsız bir suç olarak tanımlanmıştır. Bu bakımdan tehdit suçu, genel ve tamamlayıcı bir suçtur. Tehdit hâlinde, gerçekleşmesi failin isteğinin yerine getirilmemesi kaydına bağlı bir tecavüz, kötülük mağdura bildirilmektedir. Tehdidin konusunu, kişinin hayatının veya vücut bütünlüğünün tehlikeye maruz bırakılacağının, suç teşkil eden belli bir fiilin işleneceğinin, genel olarak kuvvet kullanılacağının veya herhangi bir kötülüğün, haksızlığın gerçekleştirileceğinin bildirilmesi oluşturmaktadır. Tehdidin özelliği, kötülüğün gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin, tehdit edenin iradesine bağlı olmasıdır. Tehdit konusu kötülüğün gerçekleşip gerçekleşmemesi, gerçekten veya en azından görünüş itibarıyla failin takdirine bağlıdır. Fakat bu, kötülüğün mutlaka tehdit eden tarafından 15

21 gerçekleştirileceği anlamına gelmez; bir üçüncü kişi vasıtasıyla bu kötülüğün gerçekleştirileceğinin bildirilmesi ile de, tehditte bulunulabilir. Suçun oluşması bakımından tehdit konusu kötülüğün gerçekleşip gerçekleşmemesi, önemli değildir. Tehdidin objektif olarak ciddî bir mahiyet arzetmesi gerekir. Yani, istenilenin yerine getirilmemesi hâlinde tehdit konusu kötülüğün gerçekleşeceği ihtimali objektif olarak mevcut olmalıdır. Sarfedilen sözler, gerçekleştirilen davranış muhatap alınan kişi üzerinde ciddî bir korku yaratma açısından sonuç almaya elverişli, yeterli ve uygun değilse, tehdidin oluştuğu ileri sürülemez. Failin söz ve davranışlarının muhatabı üzerinde ciddî şekilde korku ve endişe yaratacak uygunluk ve yeterlilik içerip içermediğinin her somut olayda araştırılması gerekir. Objektif olarak ciddî bir mahiyet arzeden tehdidin somut olayda muhatabı üzerinde etkili olması şart değildir. Kişi, fail, objektif olarak ciddî bir mahiyet arzeden söz ve davranışlarla mağduru tehdit etmek istemiş olmasına rağmen; mağdur, bu söz ve davranışları ciddiye almamış olabilir. Bu durumda tehdit yine gerçekleşmiştir. Tehdidin gerçekleşip gerçekleşmemesi, muhatabı üzerinde etkili olup olmamasına bağlı tutulmamalıdır. Failin de kendisinin tehdit konusu tecavüzü gerçekleştirebilecek imkân ve iktidara sahip olduğu kanaatini karşı tarafta uyandırdığını bilmesi gerekir. Mağdurda bu kanaat uyandırıldıktan sonra, failin tehdit konusu tecavüzü gerçekleştirebilecek imkan ve iktidara gerçekte sahip olmamasının bir önemi yoktur. Mağdur tehdit konusu tecavüzün ciddî olduğuna hile kullanılmak suretiyle inandırılmış olabilir. Fakat, batıl inançlara dayanılarak bir kötülüğe maruz bırakılabileceği beyanıyla, bir kimse tehdit edilmiş olmaz. Tehdit konusu kötülük, mağdura değil de, bir üçüncü şahsa yönelik olabilir. Ancak, bu durumda mağdur ile üçüncü kişi arasında belli bir akrabalık, yakınlık ilişkisi mevcut olmalıdır. Tehdit hâlinde kişi, tehdit konusu tecavüzün ileride vuku bulacağı beyanıyla korkutularak, belli bir davranışta bulunmaya zorlanmaktadır, mecbur edilmektedir. Maddenin birinci fıkrasında yapılan tanımda, tehdidin yöneldiği hukukî değere göre bir ayırım yapılmıştır. Buna göre, tehdidin, mağdurun kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle yapılması, söz konusu suçun temel şeklini oluşturmaktadır. Buna karşılık, tehdidin, mağduru malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle yapılması ise, suçun temel şekline göre daha az cezayı gerektirmektedir. Ayrıca, bu suçtan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması, mağdurun şikâyetine bağlı kılınmıştır. Maddenin ikinci fıkrasında tehdidin daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâlleri gösterilmiştir. Bu hâller, tehdidin kapsadığı korkutma gücünün ciddîliği ve yoğunluğu hususunda mağdurda ciddî kaygılar meydana getirmeye elverişli durumlardır. Tehdit silâhla icra olunursa bunun ciddîliği hususunda bir korkunun meydana gelmesi çok daha kolay olur. Aynı suretle kendisini tanınmayacak bir hâle getiren kişinin veya bir kaç kişinin birlikte olarak tehdit icra etmeleri hâlinde meydana gelen korku çok yoğun olur. İmzasız bir mektup veya özel işaretler kullanarak bir kişinin tehdit edilmesi hâlinde de meydana gelen korku bakımından bir duraksama meydana gelmez. Söz gelimi bir kimseye gönderilmiş olan imzasız mektup kişinin kendisini savunma olanağını gidereceğinden ağır tehdidi oluşturacaktır. Yine bir kimseye karşı gönderilmiş olan mektuplarda ucundan kan damlayan bıçak resimlerinin yapılması yani böylece özel işaret kullanılması korkuyu yoğunlaştırabilir. Tehdit konusu kötülük, mağdura değil de, bir üçüncü şahsa yönelik olabilir. Ancak, bu durumda mağdur ile üçüncü kişi arasında belli bir akrabalık, yakınlık ilişkisi mevcut olmalıdır. Gizli veya açık, var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları tehdit gücünün de, kişileri paniğe kapılacak surette korkutabilmesi dolayısıyla, suçun nitelikli hâli olarak sayılması uygun görülmüştür. Maddenin üçüncü fıkrasında, tehdit amacıyla kasten öldürme, kasten yaralama veya mala zarar verme suçunun işlenmesi hâlinde, ayrıca bu suçlardan dolayı cezaya hükmedileceği belirtilmiştir. Kişi tehdidinin ciddiliğini vurgulamak için, bir başkasını öldürmüş veya yaralamış ya da malına zarar vermiş olabilir. Kişi tehdidinin ciddiliğini vurgulamak için, bir başkasını öldürmüş veya yaralamış ya da malına zarar vermiş olabilir. Bu gibi durumlarda gerçek içtima hükümleri uygulanarak ayrıca bu suçlardan dolayı da cezaya hükmedilmelidir. 16

22 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ile getirilen en önemli değişiklikten biri tehdit suçu bakımından tehdidin soyut tehdit ve şartlı tehdit ayrımına tabi tutulmamış olmasıdır. Kanunda 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanunu düzenlemesinde yer alan tehdidin kayıt içermesi durumuna ayrıca yer verilmemiştir sayılı Türk Ceza Kanunu ile getirilen bir başka düzenleme ise, 765 sayılı Kanunun 191. maddesinde yer alan bir başkasının ağır ve haksız bir zarara uğratılması şeklindeki düzenlemedir. Bu düzenlemeye ilişkin kanun döneminde mağdurun belirlenebilmesi bakımından yaşanan tereddütler yürürlükteki Türk Ceza Kanunu ile ortadan kaldırılmış, kanunun 106. maddesinde yer alan bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit düzenlemesi ile gerek mağdura gerekse mağdurun yakınına yöneltilecek kanunda özellikleri yazılı saldırıların suçu oluşturacağı hükme bağlanmıştır. 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanununa getirilen başka bir düzenleme ise mağdurun uğratılacağı ağır ve haksız saldırının hangi değerlere yönelik olduğuna ilişkindir sayılı Türk Ceza Kanununda açıkça hayata, vücut veya cinsel dokunulmazlığa yönelik saldırıların yaptırım altına alınmasıyla bu hususa ilişkin tereddüt giderilmiştir. Mağdurun malvarlığı itibariyle büyük bir zarara uğratılacağına yönelik tehdit eyleminin takibinin şikayet şartına bağlı kılınması 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu bakımından getirilen bir düzenlemedir. Bu düzenleme ile gerek mülga Türk Ceza Kanunu döneminde şikayet şartına tabi kılınan sair tehdit eylemi gerekse malvarlığına yönelik zarar tehdidi şikayet şartına tabi kılınmıştır. 17

23 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanunu döneminde 191. madde ile düzenlenen tehdit suçunda herhangi bir konu ayrımı yapılmaksızın ağır ve haksız bir saldırıdan bahsedilmiştir sayılı Türk Ceza Kanununa göre ise malvarlığına yönelik tehdit eyleminde zararın niteliği bakımından büyük olması şartı aranmıştır. Tehdit suçunun nitelikli halleri bakımından mülga Türk Ceza Kanunu döneminde yer alan nitelikli hal kavramının içine dahil unsurlardan biri de tehdit suçunun birkaç kişi tarafından birlikte işlenmesi haliydi. Yargıtay bu dönemde verdiği kararlarda birkaç kişi ifadesi ile en az üç kişinin birlikte suç işlemesi unsurunu aramaktayken, sayılı Türk Ceza Kanunuyla bu hususa açıklık getirilmiş, suçun nitelikli halleri arasında birden fazla kişi tarafından birlikte işlenen tehdit suçuna yer verilmiştir. III. SUÇUN FAİLİ Her suçun pasif süje olarak adlandırılan mağdur / mağdurları olduğu gibi 54 suçların aktif süje / süjeleri, yani fail / failleri de vardır. 55 Türk Ceza Kanununun 20. maddesinde düzenlenen ceza sorumluluğunun şahsiliği hükmü ile suçun faili olarak tanımlanan kanunda suç olarak düzenlenen fiili işleyen kimseye yer verilmiştir Gökcen, s Toroslu, Genel Kısım, s Toroslu, Genel Kısım, s. 91; Çınar, s Hafızoğulları / Özen, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s

24 Kanunda tanımlanan hareketleri bizzat gerçekleştirerek suçun oluşmasına sebebiyet veren kimse, 57 başka bir ifadeyle kanunda suç olarak tanımlanan fiili işleyen kişi suçun failidir. 58 Türk Ceza Kanununda faile ilişkin olarak kişi, kimse, bir kimse ifadeleri yer almaktadır sayılı Türk Ceza Kanununun 106. maddesinde tehdit eden kişiden bahsedilmiştir. Tehdit suçunun faili ancak gerçek kişiler olabilmektedir. 59 Suçun esasını oluşturan fiili meydana getirebilecek kişi ancak insan olduğuna göre, tehdit suçunun faili tüzel kişi olamayacaktır. 60 Ceza sorumluluğunun şahsiliğini düzenleyen Türk Ceza Kanununun 20. maddesinde suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar saklı kalmak üzere tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Benzer nitelikte bir düzenlemeye, Anayasanın 38. maddesinde yer verilerek ceza sorumluluğu şahsi olduğu belirtilmiştir. Kanunun tehdit suçunu düzenleyen 106. maddesinde tehdit eden kişi deyimi kullanılarak, herkesin bu suçu işleyebileceği düzenlenmiştir. 61 Suçun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi maddenin 2. fıkrasında ayrıca düzenlenmiştir. Kanunun 266. maddesinde 62 kamu görevine ait araç ve gereçlerin suçta kullanması hükmü düzenlenmiştir. Bu hükme göre kamu görevlisi görevi nedeniyle kendisine 57 Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s Hafızoğulları / Özen, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s Üzülmez, İlhan, Yeni Türk Ceza Kanununun Hürriyete Karşı İşlenen Suçlar Sistemi Çerçevesinde Tehdit, Şantaj ve Cebir Kullanma Suçları, Ankara 2007, s Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s Tezcan / Erdem / Önok, s. 324; Artuk / Gökcen / Yenidünya, s. 217; Çınar, s. 54; Önder, s. 42; Üzülmez, s TCK md. 266: Görev gereği olarak elinde bulundurduğu araç ve gereçleri bir suçun işlenmesi sırasında kullanan kamu görevlisi hakkında, ilgili suçun tanımında kamu görevlisi sıfatı esasen göz önünde bulundurulmamış ise, verilecek ceza üçte biri oranında artırılır. 19

25 verilen araçları kullanmak suretiyle tehdit suçunu işlediğinde kamu görevlisine verilecek ceza artırılacaktır. 63 IV. SUÇUN MAĞDURU Suçu oluşturan fiilden doğrudan saldırıya uğrayan kişi veya kişiler suçun mağduru olarak adlandırılmaktadır. 64 Başka bir anlatımla suçun mağduru, ceza normu tarafından korunan, aynı zamanda suç tarafından ihlal edilen, bu bakımdan suçun hukuki konusunu oluşturan hukuki varlık veya menfaatin sahibidir. 65 Özgenç mağduru kadre uğramış kişi, haksızlığa uğramış kişi olarak tanımlamıştır. 66 Söz konusu ihlalin doğrudan yöneltildiği kişi suçun mağduru sayılacağından, herhangi bir şekilde suçtan zarar gören kişiyi suçun mağduru olarak nitelendirmek mümkün değildir. 67 Türk Ceza Kanununda kimi suçlarda belli özelliklere sahip kişi veya kişiler suçun mağduru olduğunda bu husus cezanın ağırlaştırılmasına sebep olacaktır. Kanunun 94. maddesinde tanımlanan işkence suçu, avukata veya kamu görevlisine görevinden dolayı işlendiğinde, 125. maddede yaptırım altına bağlanan hakaret suçu kamu görevlisine görevinden dolayı işlendiğinde, kasten öldürme suçunun mağduru çocuk olduğunda suçun tanımlanan temel şekline nazaran cezanın artırılması gerekmektedir Jandarma Uzman Çavuşu olan sanığın görevi nedeniyle verilen demirbaş tabancasıyla tehdit suçunu işlemesine göre hakkında TCY nın (266) maddesinin uygulanmaması CD nin tarih ve 9807 / sayılı kararı, (Erol, Haydar, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, s. 2740). 64 Toroslu, Genel Kısım, s Toroslu, Genel Kısım, s Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s Hafızoğulları / Özen, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s

26 Tehdit suçunun mağduru, iç huzuru ve sükunu, irade oluşturma ve iradi hareket özgürlüğü, hukuksal güvenlik duygusu ihlal edilen kişidir sayılı Türk Ceza Kanununun 213. maddesinde halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit suçu düzenlenmiştir. 69 Bu suç kamu barışına karşı işlenen suçlardandır. Madde ile ülkenin belli bir bölgesinde yaşayan halkın hayat, sağlık, vücut veya cinsel dokunulmazlık ya da malvarlığı bakımından tehdit edilmesi suç haline getirilmiştir. Suçun oluşması için belirli kişi veya kişilerin değil, fakat gayri muayyen kişilerden oluşan kitlelerin tehdide muhatap olması aranır. 70 Her ne kadar 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 213. maddesi gerekçesinde tehdidin halkın hayatı, sağlığı, vücut veya cinsel dokunulmazlık ya da malvarlığı bakımından bir korku, endişe veya panik meydana getirmek amacıyla yapılmış olmasının gerekliliği hususuna yer verilmiş ise de, bu ifade kanun maddesi ile uyumlu bir içeriği yansıtmamakta, madde metninde açıkça halk arasında endişe, korku ve panik yaratmak amacıyla hayat, vücut veya cinsel dokunulmazlık ya da malvarlığı bakımından alenen tehditte bulunma eylemi düzenlenmektedir. Tehdit suçunun mağduruna ilişkin özel bir düzenleme olmadığından bu suçun mağdurunun sayılan hürriyetleri ihlal edilen herkes olması mümkündür. 68 Üzülmez, s TCK md. 213/1: Halk arasında endişe, korku ve panik yaratmak amacıyla hayat, sağlık, vücut veya cinsel dokunulmazlık ya da malvarlığı bakımından alenen tehditte bulunan kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 70 TCK md. 213 gerekçesi, http: // 21

27 Tehdit suçunun mağdurunun belli bir kişi ya da kişiler olması gerekmektedir, dolayısıyla muhatabı belli olmayan tehdit eylemleri kanunun 106. maddesinde tanımlanan tehdit suçunu oluşturmayacaktır sayılı Türk Ceza Kanununun 106. maddesi metnine göre tehdit bir kimsenin kendisine veya yakınına yöneltilmelidir. 72 Madde gerekçesinden de anlaşılacağı üzere, tehdit konusu kötülük, mağdura değil de, bir üçüncü şahsa yönelik olabilir. Ancak bu durumda mağdur ile üçüncü kişi arasında belli bir akrabalık, yakınlık ilişkisi mevcut olmalıdır. 73 Yakın deyiminden, mağdur ile arasında belli bir akrabalık yakınlık ilişkisi olan kimseler anlaşılmaktadır. 74 Ancak Tezcan / Erdem / Önok tarafından savunulan görüşe göre; mağdurun yakınlık duymadığı bir kişinin kötülüğe uğratılacağı beyanı, bireyin iç huzuru, hukuksal güvenlik duygusunu ortadan kaldırıp iradesi aksine onu belli şekilde davranmaya zorluyorsa tehdit suçu oluşacaktır Üzülmez, s. 97; Artuk / Gökcen / Yenidünya s. 217; Tezcan / Erdem / Önok, s. 324; Çınar, s. 60; Önder, s Tehdidin dolaylı da olsa, mutlaka hedef alınan kişinin şahsına yönelmesi zorunlu değildir. Yakınlarına yönelen bu eylemin mağdura duyurulması ve onu endişeye düşürecek nitelikte olması yeterlidir. YCGK nun , 7 / sayılı kararı. (Çağlayan, M. Muhtar, Gerekçeli, Açıklamalı ve İçtihatlı Türk Ceza Kanunu, 3. Bası, C. II, Ankara, s. 450;... Sanığın boşanmakta olduğu eşinin annesine çeyiz eşyalarını götürmek için eve geldiğinde, tabanca gösterip kızını öldüreceğim diye tehdit ettiği anlaşılması karşısında... anneye kızı için söylenen tehdit sözlerinin kızına ulaştırılmasının hayatın olağan akışına uygun bulunduğu hususu göz ardı edilerek tehdit sözlerinin katılana iletilmek istenmediği, ayrıca üzüntü ve elemi kastı ortadan kaldıran ve suçun oluşumunu engelleyen bir unsur olduğu gerekçesiyle beraat kararı verilmesi bozmayı gerektirmiştir. 4.CD nin tarih ve 2005 / Esas 2006 / Karar sayılı kararı. (Artuç / Akkaya, s. 364). 73 TCK md. 106 gerekçesi, ( ). 74 Artuç, Kişilere Karşı Suçlar, s. 759; Gökcen, Hürriyete Karşı Suçlar, s. 4; Sözüer, s Tezcan / Erdem / Önok, s

28 Bu konuda Hafızoğulları / Özen ise yakın tabirini dar yorumlamak gerektiği, yakın kelimesi ile mağdurun anne, baba, kardeş, eş ve çocuklarının anlaşılması gerektiği görüşündedir. 76 Kanaatimizce gerek 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda gerekse kanunun 106. maddesi gerekçesinde açık şekilde kapsamı belirlenmeyen yakın kavramı dar yorumlanmalı, yakın kavramı ile birinci derecede yakınlığı olan akraba 77 olarak tanımlanan yakın akraba kavramı anlaşılmalıdır sayılı Türk Ceza Kanununun tehdidin konusunun hayat, vücut veya cinsel dokunulmazlık olması halini düzenleyen 106. maddesinin 1. fıkrasının 1. cümlesinde kendisine tehdit yöneltilenin mağdurun bizzat kendisi ya da yakını olacağı hususu açıkça düzenlendiği halde mağdurun malvarlığı itibariyle büyük bir zarara uğratılacağından ya da sair bir kötülük edileceğinden bahisle tehdit edilmesinin düzenlendiği 106. maddenin 1. fıkrasının 2. cümlesinde tehdide maruz kalanın mağdurun yakınlık duyduğu üçüncü kişi olup olmayacağına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Üzülmez e göre bu eksiklik 106. maddenin 1. fıkrasının 2. cümlesine eklenecek aynı şekilde ibaresi ile giderilebilecektir. 78 Failin kendisine yönelik, kendi hayatına veya vücut dokunulmazlığına ilişkin saldırı ifadesi kullandığında tehdit suçu oluşmayacaktır. Kişinin beni götürürseniz kendimi öldürürüm şeklindeki beyanı, tehdit suçunu oluşturmayacaktır. 79 Tehdidin yöneltildiği kişi tehdidi algılayabilecek ve kavrayabilecek durumda olmalıdır. 80 Kendisine tehdit yöneltilen kimse, yöneltilen tehdidi içinde bulunduğu 76 Hafızoğulları / Özen, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, s Türkçe Sözlük, C.II, s Üzülmez, s Artuç, s

29 ruhi ya da fiziki durum sebebiyle ya da yaşı nedeniyle algılayamayacak 81 durumda ise tehdit suçu oluşmayacaktır. 82 Sayılan bu özelliklere sahip bir kimse aracı kılınarak üçüncü bir şahıs tehdit edildiğinde suç oluşacaktır. 83 Bu hususa ilişkin aksi görüşte olan Artuç a göre ise; algılama yeteneği gelişmemiş kimseler akıl hastalığı veya yaş nedeniyle kendilerinin söylediği veya kendilerine söylenen sözlerin anlam ve sonuçlarını bilemeyecek durumda olan kimselerdir. Bu kimselere karşı, tehdit suçunun oluşmayacağını peşinen kabul etmek sıkıntılara yol açacaktır. Hakim somut olaya göre değerlendirme yapmalıdır. Failin söylediği sözden korkan akıl hastası veya çocuk bu suçun mağduru olabilecektir. Hatta bu kimseler kendilerinde bulunan akıl zayıflığıyla, söylenen sözlerin daha ileri aşamasını da tahayyül edip korkmuş olabilirler. Bu nedenle somut olaya göre akıl hastalarının da ve yaşı nedeniyle algılama yeteneği daha gelişmemiş kimselerin de bu suçun mağduru olabileceğini düşünmektedir. Somut olaya göre akıl hastasının veya yaş küçüklüğünün veya büyüklüğünün algılama yeteneğini ortadan kaldırma derecesine göre bir değerlendirme yapılmalıdır Tezcan / Erdem / Önok, s. 324; Tarhan, Emine Ülker, Yeni Türk Ceza Yasasında Tehdit ve Hakaret Suçları, Ankara 2007, s Olay sırasında 15 yaşından küçük olan sanığın bu evi satmazsan seni öldüreceğiz, tımarhaneye kapatacağız biçiminde işlediği zorlama cürmünün kusur ve eylem açısından biçimsel olarak hukuka aykırılık boyutuna ulaştığı mahkemece kabul edilmişse de, eylemin suçla korunan mağdurun karar verme özgürlüğünü ihlal edecek derecede ciddi ve dolayısıyla maddi açıdan hukuka aykırılık boyutuna ulaşıp ulaşmadığının oluştuğu koşullara ve tarafların durumuna göre tartışılması gerekirken eksik soruşturma ve yetersiz gerekçeyle hüküm kurulması CD nin , 2780 / 329 sayılı kararı (Tarhan, s. 36). 82 Toroslu, Özel Kısım, s. 77; Çınar, s. 60; Yazıcıoğlu, s. 238; Artuk / Gökcen / Yenidünya, s. 218; Selçuk, Izrar ve Tehdit Cürümlerinde Kast, s. 224; Güven, Tehdit Suçunun Objektif Yapısı Üzerine Bir İnceleme, s Yazıcıoğlu, s Artuç, s

30 Mağdur kendisine yöneltilen tehdidi algılayamayacak durumda, küçük ya da derin uykuda ise ve mağdurla birlikte tehdit başka bir şahsa da yönelmemişse tehdit suçu oluşmayacaktır. 85 Tehdit fiili bu kimselerin yakınlarını (örn. derin uykudaki şahsın aile fertlerinden birini) korku ve telaşa düşürmeye, hukuksal güvenliğini bozmaya elverişli ise, onlara karşı tehdit suçu söz konusu olabilmektedir. 86 Tehdit suçunda mağdurun sayısına ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktır. Mağdur bir veya birden fazla kişi olabilir. Mağdur sayısı zincirleme suç kapsamında önem taşımaktadır Selçuk, Izrar ve Tehdit Cürümlerinde Kast, s Artuk / Gökcen / Yenidünya, s. 218; Üzülmez, s. 97; Güven, Tehdit Suçunun Objektif Yapısı Üzerine Bir İnceleme, s. 57; Gökcen, Hürriyete Karşı Suçlar, s TCK md. 43: Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır. Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır. 25

31 İKİNCİ BÖLÜM SUÇUN UNSURLARI I. SUÇUN MADDİ UNSURU Suçun maddi unsurunu oluşturan unsurlar bakımından haksızlık teşkil eden fiil ve bu fiilin taşıması gereken özellikler incelenmiştir. Suçun maddi unsuru bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut ve cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit etmekten ibarettir. Tehditte, mağdura ya da yakınlık duyduğu üçüncü bir kişinin, hayatına, vücut ve cinsel dokunulmazlığına bir zarar verileceği veya başkaca bir kötülük yapılacağının mağdura bildirilmesi söz konusudur. 88 Cebir ya da şiddet tehdit suçunun dışında kalmaktadır, cebir veya şiddet ancak mağdurun huzurunu bozmak amacıyla üçüncü bir şahsa uygulandığında tehdide dönüşebilecek ve bu şartta cezalandırılabilirlik mümkün olacaktır. 89 Tehdit konusu zarar veya kötülüğün mutlaka fail tarafından gerçekleştirilmesi gerekmemektedir. Failin bir üçüncü kişi vasıtasıyla da zarar veya kötülüğü gerçekleştireceğini açıkladığında da tehdit suçu oluşacaktır Tezcan / Erdem / Önok, s. 325; Toroslu, Özel Kısım, s Toroslu, Özel Kısım, s Sözüer, s. 129; Tezcan / Erdem / Önok, s

32 A. FİİL 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 106. maddesinin 1. fıkrasında yaptırım altına alınan fiil; failin, hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden ya da malvarlığı itibariyle büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle mağduru tehdit etmesidir. 1. Haksız Bir Saldırının Varlığı 765 sayılı mülga Türk Ceza Kanununda; Bir kimse kanunda yazılı hallerin haricinde başkasına ağır ve haksız bir zarara uğratacağını bildirerek tehdit ederse... denilerek suçta maddi öğeyi oluşturan eylemin, bir başkasını haksız ve ağır bir zarara uğratacağını bildirme olduğuna değinilmiştir sayılı Türk Ceza Kanununun 106. maddesinde mülga Türk Ceza Kanunundan farklı olarak haksızlık unsurundan bahsedilmemiştir. Fail haklı ve meşru bir hakkını yerine getirmeye ilişkin sözler kullandığında tehdit suçu oluşmayacaktır. 92 İşlenen bir suçun ihbar edileceğinin söylenmesi durumunda, kişi üzerinde huzursuzluk yaratılsa dahi, bu bildirim haksız olmadığı için tehdit suçu oluşmayacaktır. 93 Hukuka aykırılığın oluşumunu engelleyen nedenler hukuka uygunluk nedenleri olarak tanımlanmaktadır. 94 Hukuka uygunluk nedenlerin oluşması hallerinde saldırının haksızlığından bahsetmek mümkün olmayacaktır Çınar, s Yazıcıoğlu, s Sözüer, s. 136; Artuk / Gökcen / Yenidünya, s. 221; Önder, s Özen, Muharrem, Türk Ceza Hukukunda Meşru Müdafaa, Ankara 1995, s Artuk / Gökcen / Yenidünya, s

33 Kişinin dış dünyaya yansıyan iradesi ile hukuk düzeni arasındaki çelişme hukuka aykırı fiilleri meydana getirecektir. 96 Bir fiilin suç oluşturması için,bu fiilin yasa koyucu tarafından ortaya konan suç tipine uygun olması, yani failin suç oluşturan normda tanımlanana benzer, bu davranışla eşit sayılan bir fiili gerçekleştirmesi gerekir. 97 Failin yasa koyucunun yaptırıma bağladığı suç tipine uygun sergilediği fiili kanunun emrini yerine getirmek, kendisine veya başkasına ait hakka yönelmiş haksız saldırıyı saldırı ile orantılı şekilde defetmek, hukuki kurallar tarafından korunan 98 hakkını kullanmak için ya da ilgilinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği hakkına ilişkin olarak ilgilinin rızası çerçevesinde işlerse eylemin hukuka aykırılık unsuru ortadan kalkacaktır. Bazı yazarlar hukuka aykırılığı suçun unsurları arasında değerlendirirken bir kısım yazarlara göre ise hukuka aykırılık ayrı bir suç unsuru değildir. Centel / Zafer /Çakmut, 99 Özgenç 100, Artuk / Gökcen / Yenidünya 101 hukuka aykırılığı ayrı bir suç unsuru olarak değerlendirirken, Toroslu 102 hukuka aykırılığı ayrı bir suç unsuru olarak incelememiştir. 96 Katoğlu, Tuğrul, Ceza Hukukunda Hukuka Aykırılık, Ankara 2003, s Toroslu, Genel Kısım, s Toroslu, Genel Kısım, s Centel / Zafer / Çakmut / Özlem, s Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s Artuk / Gökcen / Yenidünya, s Toroslu / Genel Kısım, s