Beyin Cerrahi Giriflimleri Sonras Geliflen Hastane Kökenli Menenjitlerin De erlendirilmesi

Transkript

1 Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2005; 9: Hastane İnfeksiyonları Hastane Kökenli Menenjitlerin De erlendirilmesi Dr. Cemal BULUT*, Dr. Ayhan TEK NER**, Dr. M. Arzu YETK N*, Dr. Çi dem ATAMAN HAT PO LU*, Dr. M. Akif BAYAR**, Dr. Necla TÜLEK***, * S.B. Ankara E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Klini i, ** S.B. Ankara E itim ve Araflt rma Hastanesi, Beyin Cerrahi Klini i, *** Ondokuz May s Üniversitesi T p Fakültesi, nfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal, Samsun. ÖZET Menenjitler beyin cerrahi giriflimlerinin nadir, önemli ve fatal olabilecek bir komplikasyonudur. Bu nedenle Ocak 2000-Aral k 2002 tarihleri aras nda hastanemiz beyin cerrahi klini ine yat r lan hastalardan cerrahi sonras geliflen hastane kökenli menenjit vakas olarak kabul edilen ve 15 yafl üzerindeki hastalar retrospektif olarak, klinik ve laboratuvar özellikleri ile tedavi sonuçlar aç s ndan de erlendirilmifltir. Hastalara hastane kökenli menenjit tan s Centers for Disease Control and Prevention (CDC) kriterlerine göre konulmufltur. Yafllar 15 ile 67 (ortalama 41 y l) aras nda de iflen 10 u erkek, 19 hasta de erlendirilmifltir. Kafa travmas veya anevrizmaya sekonder intrakranial kanama (%63) ve hidrosefali (%21) en s k yat fl tan lar d r. Bu hastalara, en s k uygulanan cerrahi giriflimler, hematom drenaj (%36), anevrizma klipaj (%26), flant ameliyat (%21) ve intrakranial kitle eksizyonudur. Hastalarda operasyon sonras menenjit geliflmesine kadar geçen süre ortalama 15 (6-27) gündür. Bilinç de iflikli i, atefl ve ense sertli i en önemli klinik bulgulard r. Oniki hastada (%63) serum lökosit say - s normalin (10.000/mm 3 ) üzerinde saptanm flt r. Beyin omurlik s v s (BOS) lökosit say s 17 (%89) hastada yüksek saptanm flt r. Hastalar n ortalama BOS protein ve glikoz seviyeleri s ras yla 210 mg/dl ve 44 mg/dl olarak bulunmufltur. BOS kültüründe üreme 13 (%68.4) hastada saptanm flt r. Acinetobacter spp. Klebsiella pneumoniae ve Enterobacter cloacae etken mikroorganizmalar olarak bulunmufltur. Acinetobacter sufllar na en etkili antibiyoti in karbapenem grubu oldu u saptanm flt r. Hastalara karbapenem ve aminoglikozid tedavisi uygulanm flt r. Yedi hastaya ek olarak intratekal aminoglikozid tedavisi bafllanm flt r. Mortalite oran %47 olarak saptanm flt r. Sonuç olarak, bu hastalardan kültür al nmas, daha sonraki menenjit vakalar nda olas etkenin saptanmas na ve uygun ampirik tedavinin seçimine yard mc olacakt r. Anahtar Kelimeler: Hastane Kökenli Menenjit, Acinetobacter spp. SUMMARY Evaluation of Postneurosurgical Nosocomial Meningitis in Adults Postoperative meningitis is a very rare, but very serious and fatal complication that could be seen after neurosurgical operations. For this reason, we assess the clinical and therapeutic outcomes of nosocomial meningitis in adult patients who were hospitalized and had neurosurgical operation in our hospital between 1 January 2000 and 31 December Nosocomial meningitis was defined according to the CDC criteria. Nineteen patients included 10 males, nine females, whose ages ranged from 15 to 67 years (mean 41 years). The most common conditions for admission to the hospital were intracranial hemorrhage (63%) secondary to the either 218

2 Bulut C, Tekiner A, Yetkin MA, Ataman Hatipo lu Ç, Bayar MA, Tülek N. cranial injury or cranial anevrsyms, followed by hydrocephalus (21%). Subdural hematomas drainage (36%), clipping the aneurysm (26%) and shunt surgery (21%) were the most common operations. Mean time between surgical procedure and diagnosis of meningitis was 15 days (6-27 days). Fluctuations of their consciousness, fever and neck stiffness were the most common findings in these patients. In 12 patients serum leukocyte count was higher than 10 x 10 3 /µl. Leukocyte count in CSF was high in seventeen of them (89%). Mean CSF protein concentration was 210 mg/dl, and mean CSF glucose concentration was 44 mg/dl. In 13 of the patients (68.4%), microorganism was isolated from CSF. Acinetobacter spp., Klebsiella pneumoniae, and Enterococcus cloacae were the isolated microorganisms. Carbapenems were the most effective antibiotic to Acinetobacter spp. A combination of carbapenem and aminoglycoside therapy was applied to most of the patients. In seven patients intrathecal aminoglycoside was given additionally. The overall mortality rate in these patients was 47%. As a result, cultivation of CSF will be necessary in the determination of the possible infectious agents and deciding the empiric therapy for the subsequent cases. Key Words: Nosocomial Meningitis, Acinetobacter spp. G R fi Hastane kökenli santral sinir sistemi (SSS) infeksiyonlar hastane kökenli menenjitler ve flant infeksiyonlar olarak iki grupta de erlendirilir. Eriflkinlerde hastane kökenli menenjitlerin geliflmesinin en önemli sebeplerinden birisi geçirilen cerrahi giriflimlerdir. SSS ye yap lan cerrahi giriflimler SSS savunma mekanizmalar n bozdu undan kona infeksiyonlara duyarl hale getirmektedir. Bu nedenle hastane kökenli menenjitlerin hemen tamam cerrahi sonras nda geliflmekte ve cerrahi sonras geliflen menenjitlerin hemen tamam nda SSS nin d fl savunma mekanizmalar na bir müdahale görülmektedir. Daha genç hastalarda ise menenjit daha çok flant infeksiyonlar na ba l olarak ortaya ç kmaktad r (1,2). Bu çal flmada, Ankara E itim ve Araflt rma Hastanesi Beyin Cerrahi Klini i nde çeflitli nedenlerle opere olan ve menenjit geliflmesi sonucu nfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Klini i taraf ndan takip edilen hastalar etken, prognoz ve risk faktörleri yönünden de erlendirilmifltir. MATERYAL ve METOD Ocak 2000-Aral k 2002 tarihleri aras nda beyin cerrahi klini ine yat r lan hastalardan cerrahi sonras geliflen hastane kökenli menenjit vakas olarak kabul edilen ve 15 yafl üzerindeki hastalar retrospektif olarak de erlendirilmifltir. Hastane kökenli menenjit, Centers for Disease Control and Prevention (CDC) kriterlerine göre tan mlanm flt r (3). Bunun için hasta dosyalar, her hasta için doldurulan konsültasyon izlem formlar ve hastane infeksiyonu izleme formlar incelenerek her hasta için tüm demografik (yafl, cinsiyet, yat fl tarihi, yat fl nedeni, yap lan operasyon, preoperatif kullan lan antibiyotik, menenjit geliflme zaman ) ve klinik bilgileri (atefl, kan hemogram ve biyokimyasal de erler, beyin omurilik s v s n n (BOS) mikrobiyolojik ve biyokimyasal inceleme sonuçlar, BOS kültür ve antibiyogram sonuçlar, uygulanan antibiyotik tedavisi ve süresi, hastal n seyri) kaydedilmifltir. Mikroorganizmalar n tan mlanmas standart bakteriyolojik metodlarla yap lm flt r. Antibiyotik duyarl l k testleri Kirby-Bauer disk difüzyon metoduyla NCCLS (National Committee for Clinical Laboratory Standards) kriterlerine göre yap lm flt r. Elde edilen veriler x 2, Fisher Exact testi ve Student s t-testi kullan larak analiz edilmifltir. p< 0.05 istatistiksel olarak anlaml olarak kabul edilmifltir. Bu sonuçlar n de erlendirilmesinde SPSS 10.0 for Windows paket program kullan lm flt r. BULGULAR Ocak 2000-Aral k 2002 tarihleri aras nda toplam 1553 hasta opere edilmifl ve bu hastalar n 26 s nda cerrahi sonras hastane kökenli menenjit saptanm flt r. Bu hastalardan yedisi çocukluk yafl grubunda oldu u için çal flmaya al nmam flt r. Hastane kökenli menenjit geliflme oran %1.7 olarak bulunmufltur. Yafllar 15 ile 67 yafl aras nda de iflen, 10 u erkek ve dokuzu kad n olmak üzere toplam 19 hasta bu çal flmaya dahil edilmifltir. Bu hastalar n yafl ortalamas 41.4 yafl olarak bulunmufltur. Bu hastalar n baz demografik bilgileri, altta yatan hastal klar ve yap lan cerrahi giriflimler Tablo 1 de gösterilmifltir. Bu hastalardaki en s k hastaneye yat fl tan s - n n kafa travmas veya anevrizmaya sekonder intrakranial kanama (%61), hidrosefali (%21) oldu u görülmüfltür. Onüç hastaya kraniotomi, üç hastaya ventrikülostomi ve bir hastaya da her ikisi birden uygulanm flt r. Hematom drenaj (%32), anevrizma klipaj (%26), flant ameliyat (%21) ve Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2005; 9: 4 219

3 Bulut C, Tekiner A, Yetkin MA, Ataman Hatipo lu Ç, Bayar MA, Tülek N. Tablo 1. Hastane Kökenli Menenjitli Hastalarda Baz Demografik Veriler, Yat fl Tan lar ve Yap lan Cerrahi Giriflimler. Yafl Cins Yat fl tan s Yap lan ifllem 1 66 E Subdural hematom Subdural hematom drenaj 2 21 K Kafa travmas Subdural hematom drenaj 3 24 E K kitle K kitle eksizyonu 4 47 K Lomber disk hernisi Laminektomi+diskektomi 5 41 E Subaraknoid kanama Anevrizma klipaj 6 44 K K kanama Hematom drenaj 7 47 E Subaraknoid kanama Anevrizma klipaj 8 34 E Epidural hematom Hematom drenaj 9 35 K Psödotümör serebri Lumboperitoneal flant K Subaraknoid kanama Anevrizma klipaj K K anevrizma Anevrizma klipaj E Epidural hematom Hematom drenaj E Subdural hematom Subdural hematom drenaj E Subdural hematom Subdural hematom drenaj E Subaraknoid kanama Anevrizma klipaj K Hidrosefali Lumboperitoneal flant K K kitle K kitle eksizyonu E Subaraknoid kanamaya Ventriküloperitoneal flant sekonder hidrosefali K Hidrosefali Eksternal ventriküler flant K: ntrakranial. intrakranial kitle eksizyonu en s k yap lan cerrahi giriflimlerdir. Menenjit geliflmesini kolaylaflt r c faktör olarak befl hastada eksternal lomber drenaj uygulanmas, dört hastada ise ventriküloperitoneal veya lumboperitoneal flant saptanm flt r. Tüm hastalar n infeksiyon bafllad anda seftriakson ve kloramfenikol kombinasyonu almakta oldu u görülmüfltür. Bilinç de iflikli i, atefl ve ense sertli i en önemli klinik bulgulard r. Onüç hastada bilinç bozuklu u, sekiz hastada atefl yüksekli i (> 38 C) ve yedi hastada ense sertli i saptanm flt r. Operasyon sonras menenjit geliflmesine kadar geçen süre ortalama 15 (6-27) gündür. Tüm hastalara tan amaçl lomber ponksiyon yap lm flt r. Hastalar n baz laboratuvar bulgular Tablo 2 de gösterilmifltir. Oniki (%63) hastada serum lökosit say s normalin (10.000/mm 3 ) üzerinde bulunmufltur. BOS lökosit say s 17 (%89) hastada yüksek saptanm flt r. Onalt (%84) hastada BOS protein düzeyinin 45 mg/dl den fazla ve 10 (%52) hastada BOS glikoz düzeyinin 50 mg/dl nin alt nda oldu- u görülmüfltür. BOS lökosit say s ve BOS biyokimyasal özellikleri normal s n rlarda olan hastalarda hastane kökenli menenjit tan s hastalar n klinik tablolar ndaki de iflikliklere ba l olarak akla gelmifl ve bu hastalar n takibinde tekrarlanan BOS incelemelerinde; BOS hücre say lar nda ve biyokimyasal özelliklerinde hastane kökenli menenjitle uyumlu de iflmeler saptanm flt r. BOS kültüründe üreme 13 (%68.4) hastada saptanm flt r. Bu mikroorganizmalar n tamam gram-negatif bakteridir. Etken 11 hastada Acinetobacter spp. iken, bir hastada K. pneumoniae ve bir hastada E. cloacae olarak saptanm flt r. Acinetobacter türlerinin antibiyotik duyarl l klar Tablo 3 te gösterilmifltir. Acinetobacter türlerinde seftazidim ve sefepim gibi üçüncü ve dördüncü kuflak sefa- 220 Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2005; 9: 4

4 Bulut C, Tekiner A, Yetkin MA, Ataman Hatipo lu Ç, Bayar MA, Tülek N. Tablo 2. Hastalar n Baz Laboratuvar Bulgular. Ortalama (min-maks) Kan lökosit say s (/mm 3 ) ( ) BOS lökosit say s (/mm 3 ) 1900 ( ) BOS protein konsantrasyonu (mg/dl) 210 ( ) BOS glikoz konsantrasyonu (mg/dl) 44 (1-142 ) BOS: Beyin omurilik s v s. Tablo 3. BOS Kültüründe Üreyen 12 Acinetobacter Suflunun S k Kullan lan Baz Antibiyotiklere Duyarl l klar. Duyarl izolat say s /test edilen izolat say s mipenem 11/11 Tobramisin 10/11 Amikasin 8/11 Gentamisin 4/11 Siprofloksasin 4/11 Sefepim 4/11 Seftazidim 4/11 BOS: Beyin omurilik s v s. losporinlere, siprofloksasine ve gentamisine yüksek oranda direnç saptanm flt r. Bu hastalar n tamam nda bafllang çta kültür sonuçlar al n ncaya kadar ampirik olarak karbapenem ile aminoglikozid ve/veya vankomisin kullan lm flt r. Kültürde bakteri izole edilen onüç hastada tedavi antibiyogram sonucuna göre tekrar düzenlenmifltir. Yedi hastada aminoglikozid intratekal olarak tedaviye eklenmifltir. Hastalara 21 gün antibiyotik tedavisi uygulanm flt r. Ondokuz vakadan 9 (%47) u ölmüfltür. Tedavisi tamamlanan 10 hasta taburcu edilmifltir. Hastalar klinik seyirlerine göre iki gruba ayr lm flt r. lk gruba taburcu olan 10 hasta, di er gruba da ölen dokuz hasta al nm flt r. Bu hastalar cinsiyet, klinik seyir, lökosit say s, BOS da lökosit say s, BOS protein ve glikoz düzeyi, BOS da Acinetobacter spp. üremesi özellikleri aç s ndan karfl laflt r lm flt r. Karfl laflt r lan bu parametreler aras nda inceledi imiz gruplarda az say da vaka olmakla birlikte, erkek cinsiyette mortalite oran di er gruba göre istatistiksel olarak anlaml oranda yüksek bulunmufltur (p< 0.004). Di er parametrelerde anlaml bir farkl l k saptanmam flt r (Tablo 4). TARTIfiMA Postoperatif menenjitler beyin cerrahi giriflimlerinin nadir, ancak ciddi bir komplikasyonudur. Postoperatif menenjit geliflme oran de iflik çal flmalarda % aras nda bulunmufltur (1,2,4,5). Bizim çal flmam zda da postoperatif menenjit geliflme oran di er çal flma sonuçlar ile benzer bulunmufltur. Operasyon sonras nda menenjit geliflmesinde en önemli risk faktörleri; BOS kaça, ventrikülostomi, BOS drenaj ve yak n zamanda yeni bir operasyon geçirilmesi, uzun süreli antibiyotik kullan m, operasyon öncesi hastanede kal fl süresinin 24 saatten k sa veya alt günden uzun olmas olarak saptanm flt r (1,2,6). Menenjit geliflen hastalarda bakterilerin SSS ye girifl yolunun bakteremiden ziyade infekte yaralar ya da kolonize prostetik aletlerden direkt yay l m yoluyla olufltu u düflünülmektedir (7). Özellikle flant uygulamalar BOS dolafl m n bozmas, bakterilere girifl yolu oluflturmas, lökosit adherensi ve fagositozda azalma gibi nedenlerle infeksiyonu kolaylaflt r c bir faktör olarak kabul edilmektedir (1). Parodi ve arkadafllar çal flmalar nda ventrikülostomi kateterlerinin %4-11, lomber drenajlar n %4.2 oran nda infeksiyon riski tafl d n bildirmifllerdir (6). Yurdumuzdan Saba ve arkadafllar, nozokomiyal menenjitleri inceledikleri çal flmalar nda, hastalar n n %47 sinde ventriküloperitoneal flant oldu unu ve bu hastalarda geliflen infeksiyonlar n büyük ço unlu unun flant uygulamas yla iliflkili oldu unu bildirmifllerdir (8). K rkdört nozokomiyal menenjit olgusunun incelendi i bir baflka çal flmada da eksternal ve internal flant uygulamas n n tüm olgular n %62 sinde bulundu u görülmüfltür (9). Bizim hastalar m zdan da dördünde ventrikülostomi, beflinde eksternal BOS drenaj tüpü vard. Ventrikülostominin veya drenaj tüplerinin bu hastalarda Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2005; 9: 4 221

5 Bulut C, Tekiner A, Yetkin MA, Ataman Hatipo lu Ç, Bayar MA, Tülek N. Tablo 4. yileflen Hastalar ile Ölen Hastalar n Baz Klinik ve Laboratuvar Özelliklerinin Karfl laflt r lmas. Grup I Grup II (n= 10) (n= 9) p Yafl * Cinsiyet Erkek ** Kad n 8 1 Atefl Var ** Yok 6 3 Ense sertli i Var ** Yok 5 6 Lökosit say s (mm 3 ) ± ± * BOS hücre say s (mm 3 ) 1499 ± ± * BOS protein (mg/dl) ± ± * BOS glikoz (mg/dl) 42.9 ± ± * Kültürde Acinetobacter spp. üremesi Var ** Yok 4 4 * Student s t-testi. ** Fisher ki-kare testi. BOS: Beyin omurilik s v s. patojen mikroorganizmalar n SSS ye girifl yeri oldu u düflünülmektedir. Postoperatif menenjitler s kl kla sinsi bafllang çl d r. Ayr ca günümüzde postoperatif menenjit tan s için standart bir tan mlama bulunmamaktad r. Hastalar n ço unda bilinç de iflikli i ve meningeal irritasyon bulgular postoperatif dönemde beklendi inden, bu dönemde menenjit tan s daha zor olabilmektedir (10). Bakteriyel menenjitlerle benzer klinik ve BOS bulgular na neden olan kimyasal veya aseptik menenjitler de tan y daha da güçlefltirebilir (11). Bu nedenle atefl ve bilinç de iflikli indeki düzelmenin beklenildi inden yavafl oldu u durumlarda menenjit düflünülmelidir (1). Bizim hastalar - m zda da en s k saptanan semptomlar olmas na karfl n, bilinç bulan kl hastalar n ancak dörtte üçünde ve atefl yar s nda tespit edilebilmiflti. Menenjit düflünülen tüm hastalarda tan için, BOS Gram boyamas, kültürü, hücre say s ve cinsi, BOS protein ve glikozuna bak lmas önerilmektedir (1,12,13). Ancak altta yatan hastal k ve yap lan cerrahi giriflime ba l olarak BOS hücre say s ve protein ve glikoz oranlar nda beklenen de iflikliklerin ya da düzelmelerin olmayaca unutulmamal d r. BOS kültür pozitiflik oran bizim çal flmam zda %68.4 olarak saptanm flt r. Hastane kökenli menenjitlerde pek çok mikroorganizma etken olabilmektedir (1,7,14). Baz çal flmalarda etkenlerin %60-70 oran nda gram-negatif mikroorganizma oldu u belirtilmifltir (10,15,16). Bizim çal flmam zda izole edilen etkenlerin ço unlu u Acinetobacter spp. olmak üzere tamam gram-negatif mikroorganizma idi. Acinetobacter sufllar daha s kl kla hastane kaynakl pnömonilerde etken olarak saptan rken son y llarda hastane kaynakl 222 Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2005; 9: 4

6 Bulut C, Tekiner A, Yetkin MA, Ataman Hatipo lu Ç, Bayar MA, Tülek N. menenjitlerde de etken olarak bildirilmeye bafllanm flt r (10,13,17). Bir çal flmada Acinetobacter menenjiti geçiren hastalar n s kl kla eriflkin, genellikle erkek olduklar ve hepsinde nöroflirürjik ameliyat geçirme öyküsünün oldu u bildirilmifltir. Bu çal flmada ventriküllerle d fl ortam aras nda bir ba lant olmas n n da Acinetobacter menenjiti geliflmesini kolaylaflt r c bir faktör oldu u belirtilmifltir (17). Bir baflka çal flmada ise yo un ve uygunsuz antibiyotik kullan m, ventrikülostomi, befl günden fazla tutulan ventriküler kateterler ve BOS fistülleri gibi risk faktörlerinin Acinetobacter sufllar na ba l menenjit gelifliminde etkili oldu u saptanm flt r (18). Hastalar m z n büyük bir k sm nda eksternal drenaj kateterlerinin olmas, menenjit geliflimi öncesinde uygunsuz, genifl spektrumlu ve uzun süreli antibiyotik kullan m öykülerinin olmas, ünitemizde Acinetobacter sufllar n n s k saptanmas n n nedenleri aras nda olabilir. Bu sonuçlar n elde edilmesi üzerine ilgili kinikle temasa geçilerek sorun tart fl lm fl ve infeksiyon kontrol önlemleri tekrar vurgulanm flt r. Bak m ve tedavi veren sa l k personeline bu tip hastalar n izolasyonu ile el y kaman n önemi vurgulanm fl ve alkol bazl el dezenfektan uygulamas yayg nlaflt r lm flt r. lgili klinikte kaynak araflt rmas yap lm flt r. Ortak kullan lan aspiratörden Acinetobacter spp. izolasyonu olmufl ve bunun üzerine mobil aspiratör kullan m durdurularak ve yatak bafl aspiratör kullan m na geçilmifltir. zole etti imiz Acinetobacter sufllar n n pek ço- unun üçüncü kuflak sefalosporinlere ve kinolonlara dirençli, karbapenemlere ise duyarl oldu u görülmüfltür. Üçüncü kuflak sefalosporinler, aminoglikozidler ve florokinolonlar gibi genifl spektrumlu antibiyotiklerin kullan lmas n n artmas ile Acinetobacter türleri antibiyotiklere dirençli hale gelmektedir (19). Ülkemizde Acinetobacter sufllar yla yap lan çal flmalarda da sefalosporinlere % gibi yüksek oranda direnç saptanm flt r (20,21). Di er ülkelerden bildirilen çal flmalarda da % aras nda de iflen direnç oranlar belirtilmifltir (19,22). Bu direnç oranlar n n bilinmesi özellikle ampirik tedavinin planlanmas nda önemlidir. Postoperatif menenjitlere ba l mortalite oran n n de iflik çal flmalarda %17-70 aras nda de- iflti i bildirilmifltir (10,23,24). Bizim çal flmam zda saptad m z mortalite oran literatür bulgular ile benzer bulunmufltur. Çal flmam zda mortalite oran erkeklerde anlaml oranda daha yüksek saptanm flt r. Çal flmam zda inceledi imiz vaka say s az oldu undan bu konuda yap lacak ileri araflt rmalara ihtiyaç vard r. Ölen hasta grubunda, serum beyaz küre say s ve BOS hücre say s n n yüksek, BOS glikoz düzeyinin düflük saptanmas na karfl n bu farkl l klar n mortalite üzerine anlaml ölçüde bir etki oluflturmad görülmüfltür. Bu konuda Lu ve arkadafllar gram-negatif basil menenjitlerini inceledikleri çal flmalar nda; inceledikleri hiçbir parametrenin prognoza etki etmedi ini belirtmifllerdir (13). SSS ameliyat geçiren hastalarda geliflen menenjitleri inceledi imiz bu çal flman n sonucunda; mikroorganizman n saptanmas ve antibiyogram n n yap labilmesi için kültür al nmas, daha sonraki menenjit vakalar nda olas etkenin ne olabilece inin saptanmas nda ve uygun ampirik tedavinin seçiminde yard mc olacakt r. KAYNAKLAR 1. Morris A, Low DE. Nosocomial bacterial meningitis, including central nervous system shunt infection. Infect Dis Clin North Am 1999;13: Korinek AM. Risk factor for neurosurgical site infection after craniotomy: A prospective multicenter study of 2944 patient. The French Study Group of Neurosurgical Infection, the SEHP, and C-CLIN Paris-Nord. Neurosurgery 1997;41: Garner JS, Jarwis WR, Emori TG, Horan TC, Hughes JM. CDC definition for nosocomial infection. Am J Infect Control 1988;16: Narotam PK, van Dellen JR, du Trevou MD, Gouws E. Operative sepsis in neurosurgery: A method of classifying surgical cases. Neurosurgery 1994;34: Tenney JH, Vladov D, Saclman M, Ducker TB. Wide variation in risk of wound infection following clean neurosurgery: Implication for preoperative antibiotic prophylaxis 1985;62: Parodi S, Lechter A, Osih R, Vespa P, Pegues D. Nosocomial enterobacter meningitis: Risk factors, management and treatment outcomes. Clin Infect Dis 2003;37: Berk SL, McCabe WR. Meningitis caused by gramnegative bacilli. Ann Intern Med 1980;93: Saba R, nan D, Günseren F, Özçelik FT, Mam ko lu L. Akdeniz Üniversite Hastanesinde nozokomiyal menenjitler. Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2000;4: Elald N, Bak r M, Dökmetafl, Göksel M. Nozokomiyal menenjitler: 44 olgunun incelemesi. XXVI. Türk Mikrobiyoloji Kongre Özet Kitab 1998: Briggs S, Ellis-Pegler R, Raymond N, Thomas M, Wilkinson L. Gram-negative bacillary meningitis after cranial surgery or trauma in adults. Scan J Infect Dis 2004;36: Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2005; 9: 4 223

7 Bulut C, Tekiner A, Yetkin MA, Ataman Hatipo lu Ç, Bayar MA, Tülek N. 11. Forgacs P, Geyer AG, Freidberg SR. Characterization of chemical meningitis after neurological Surgery. Clin Infect Dis 2001;32: Blomstedt GC. Infection in neurosurgery: A retrospective study of 1143 patients and 1517 operations. Acta neurochir (Wien) 1985;78: Lu CH, Chang WN, Chuang YC, Chang HW. Gramnegative bacillary meningitis in adult post neurosurgical patient. Surg Neurol 1999;52: Bels DD, Korinek AM, Bismuth R, Trystram D, Coriat P, Puybasset L. Emprical treatment of adult postsurgical nosocomial meningitis. Acta Neurchir 2002;144: Klastersky J, Mombelli G, Coppens L, Daneau D, Brihaye J. Post neurosurgery gram-negative bacillary meningitis. J Infect 1981;3: LeFrock JL, Smith BR, Molavi A. Gram-negative bacillary meningitis. Med Clin North Am 1985; 69: Siegman-Igra Y, Bar-Yosef S, Gorea A, Avram J. Nosocomial Acinetobacter meningitis secondary to invasive procedures: Report of 25 cases and review. Clin Infect Dis 1993;17: Foster DH, Darchner FD. Acinetobacter species as nosocomial pathogens. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1998;17: Villers D, Espaze E, Coste-Bruel M, et al. Nosocomial Acinetobacter baumannii infections: Microbiological and clinical epidemiology. Ann Intern Med 1998;129: Gür D, Ünal S ve Çal flma grubu. Yo un bak m ünitelerinden izole edilen gram-negatif bakterilerin çeflitli antibiyotiklere in vitro duyarl kl klar. Flora 1996;1: Taflova Y, Yaman A, Salto lu N, Y lmaz G, Kara O, Dündar H. Nozokomiyal Acinetobacter infeksiyonlar. Flora 1999;4: Lortholary O, Fagon JY, Hoi AB, et al. Nosocomial acquisition of multiresistant Acinetobacter baumannii: Risk factors and prognosis. Clin Infect Dis 1995;20: Mombelli G, Klastersky J, Coppens L, Daneau D, Nubourgh Y. Gram-negative bacillary meningitis in neurosurgical patients. J Neurosurg 1983;59: Lu CH, Chang WN, Chuang YC, Chang HW. The prognostic factors of adult gram-negative bacillary meningitis. J Hosp Infect 1998;40: YAZIfiMA ADRES Uzm. Dr. Cemal BULUT S.B. Ankara E itim ve Araflt rma Hastanesi nfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Klini i Cebeci-ANKARA Makalenin Gelifl Tarihi: Kabul Tarihi: Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2005; 9: 4