KALİTE KONTROL FAALİYETLERİNDE UYGUN KABUL ÖRNEKLEMESİ PLANI KULLANIMI: BİR TEKSTİL İŞLETMESİNDE İNCELEME

Transkript

1 KALİTE KONTROL FAALİYETLERİNDE UYGUN KABUL ÖRNEKLEMESİ PLANI KULLANIMI: BİR TEKSTİL İŞLETMESİNDE İNCELEME Zeynep Gergin Cenk Özkan Burak Ayan İstanbul Kültür Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü ÖZET Kalite kontrol faaliyetlerinde %100 muayenenin çok maliyetli olması, muayenenin uzun sürmesi ve/veya ürünün tahribatı ile sonuçlanması gibi durumlarda örnekleme uygulaması yapılır. Kabul örneklemesi olarak adlandırılan bu istatistiksel yöntem ile amaç parti içinden seçilen örneklem üzerinde yapılan testlerle partinin kabul edilebilirliğinin belirlenmesidir. Kabul örneklemesinin planı uygulanan kontrolün derecesi, parti büyüklüğü, kabul edilen kalite seviyesi gibi faktörlere göre değişir. Bu amaçla standart örnekleme planlarının kullanımının kalite kontrol faaliyetlerinin etkinliğini arttırdığı ifade edilebilir. Bu çalışmada tekstil sektöründe faaliyet gösteren bir işletmede kabul örneklemesi uygulamaları incelenmiştir. Söz konusu işletmede fason üretim için yararlanılan tedarikçilerinden gelen farklı parti büyüklüklerindeki ürünlere girdi kontrol işlemleri uygulanmaktadır. Çalışmada kabul örneklemesi faaliyetlerinin uygunluğunu değerlendirmek amacıyla, öncelikle girdi kontrol kayıtlarındaki örnek büyüklükleri ve kararlar incelenmiştir. Daha sonra ANSI/ASQ Z-1.4 (TSE/TS 2756) Standardı bağlamında belirlenen yeni örnekleme planlarına göre uygulanan kontrollerin kabul/red neticeleri karşılaştırılmıştır. Kabul/red oranlarının farklılıkları, hata türlerinin dağılımı ile hata sebeplerinin analizleri işletmeye sunularak, standart örnekleme planlarının kullanımı önerilmiştir. Anahtar Sözcükler: Kalite kontrol, kabul örneklemesi, örnekleme planı USING THE SUITABLE SAMPLING PLAN IN QUALITY CONTROL ACTIVITIES: AN IMPLEMENTATION IN A TEXTILE COMPANY ABSTRACT Sampling is applied in quality control operations due to higher cost, longer duration and product destruction requirements of 100% inspection. This statistical method so called acceptance sampling, targets to determine the acceptability of lot via performed inspections on selected samples. Hence, the use of standard sampling plans improve the effectiveness of quality control activities. In this study, acceptance sampling applications are examined in a textile manufacturer. Incoming quality controls are applied on different sizes of products coming from outsourced suppliers. Initially, sample sizes are examined from incoming control records to evaluate the efficiency of sampling plans. Then, acceptance results due to new sampling plans designed according to ANSI/ASQ Z-1.4 Standard are compared with the initial records. Conflicts in the acceptance rates, distribution of the failure types and the results of cause and effect analysis are proposed to the company, and the application of the new standard sampling plans are reccommended. Keywords: Quality control, acceptance sampling, sampling planı

2 1. GİRİŞ Işletmelerin ürün ve hizmet kalitesi, rekabetçi pazarlarda kalıcı olmak için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, kalite bazlı çalışmalar her zaman önemli olmuştur. İşletmeler, tüketicilerin beklentilerini dikkate alarak, ürettikleri ürün veya sağladıkları hizmetler için belirlenen kalite seviyesine ulaşmaya çalışır. Kalite, planlama, kontrol ve iyileştirme olmak üzere üç ana süreç tarafından yönetilir. Bütün süreçler müşteri ihtiyaçlarını gerçekleştirmek, hatalı parçaların bir sonraki üretim aşamasına veya müşterilere ulaşmasını önlemek için planlanmalı ve iyileştirilmelidir. Kalite kontrol faaliyetlerinde %100 muayenenin çok maliyetli olması, muayenenin uzun sürmesi ve/veya ürünün tahribatı ile sonuçlanması gibi durumlarda örnekleme uygulaması yapılır. Kabul örneklemesi olarak adlandırılan bu istatistiksel yöntem ile amaç, parti içinden seçilen örneklem üzerinde yapılan testlerle, partinin kabul edilebilirliğinin belirlenmesidir. Örnekleme planlamasının pek çok faktörün değerlendirildiği istatistiksel hesaplar gerektirmesi sebebiyle standart örnekleme planlarının kullanımının kalite kontrol faaliyetlerinin etkinliğini arttırdığı ifade edilebilir. Tekstil sektörünün ülke ekonomisine katkıları yadsınamaz. Bu bağlamda bu çalışmada ihracat faaliyetleri olan bir tekstil üreticisi seçilmiştir. Söz konusu işletme Türkiye nin en büyük örme giyim üreticilerinden biridir, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri ne her yıl önemli miktarlarda üretim yapmaktadır. Müşterilerine günlük giyim, spor giyim, bayanlar, erkekler ve çocuklar için her turlu hazır giyim imkânını sunmaktadır. Çalışma kapsamında işletmenin fason atölyelerinden gelen ürünlere uyguladığı girdi kontrol faaliyetleri için ANSI-ASQC/Z-1.4 standardı baz alınarak örnekleme planları hazırlanmış ve bu planlar bağlamında alınan kabul/red sonuçlar işletmenin süregelen uygulamalarıyla kıyaslanmıştır. İzleyen bölümlerde önce kalite kontrolde kabul örneklemesi ve standart planların uygulanmasına dair bilgi, daha sonra uygulamanın adımları ile karşılaştırmalı sonuçlar verilmiştir. Bildirinin son bölümü işletmeye sunulan sonuçlar ve önerilere ayrılmıştır. 2. KALİTE KONTROLDE KABUL ÖRNEKLEMESİ VE ÖRNEKLEME PLANLARI Kalite Kontrol, üretim kalitesinin planlandığı şekliyle sürekliliğini sağlamak için uygulanan analizler sistemidir. Kalite kontrolün temel amacı aşağıda sıralanan çeşitli alt başlıklar ile bağlantılıdır (Yanık,2004) ve bu bakımdan özenle planlanması gerektiği söylenebilir; Ürünün kalite şartlarını gözlemleyerek gerekli önlemlerin alınması Ürünün tasarımının geliştirilmesi Ürünün kalite standartlarının geliştirilmesi Maliyetin azaltılması İşçiliğin, malzeme kayıplarının ve atıkların azaltılması Müşteri şikayetlerinin azaltılması İşletmenin rakiplerine karşı prestijinin artırılması Personelin moralinin artırılması Kalite kontrol faaliyetlerinde, ürünlerin tasarım aşamasında belirlenen kalite özelliklerine uygunluğunun ölçümüne muayene denir. Muayenede üretimin kabul veya red edilmesine karar verilir. Tüm partinin kontrolü olarak açıklanan %100 muayenenin çok maliyetli olması, muayenenin uzun sürmesi ve/veya ürünün tahribatı ile sonuçlanması gibi durumlarda partiden rastgele ürünler seçilerek örnekleme uygulaması yapılır. Kabul örneklemesi ile ürünlerin istenen özellikleri karşılayıp karşılamadığına, bu bağlamda partinin kabul yada reddedilmesine karar verilir. Kabul örneklemesi kalite seviyesini ölçmenin bir yolu değildir, ancak doğru sayıda örneklem alınması müşteriye ulaşacak kalite düzeyini belirler. Bu sebeple kabul örneklemesi planları aşağıdaki faktörler göz önüne alınarak tasarlanır (Yanık,2004). Kabul Edilebilir Kalite Düzeyi (KKD) : Bir parti muayene edildikten sonra bulunan hatalı parçalar alıcı tarafından belli bir oranda kabul edilebilir. Bu orana kabul edilebilir kalite düzeyi denir. TSE 2756, KKD yi yüz üründeki hatalı parça sayısı olarak tanımlar. Kabul sayısı (c) : Partinin muayene sonucunda kabul edilebilmesi için bulundurabileceği en büyük kusurlu birim sayısıdır (Mitra, 1998). Kabul sayısı örnekleme planının türü ve muayene seviyesine göre belirlenir. Üç çeşit örnekleme planı vardır; Tekli Ornekleme Planı:Tekli örnekleme bütün örnekleme planlarının temelidir. Bu planda, örnekleme sadece bir kez yapılır ve karar alınan bu örneklem ile verilir. Tanımlaması ve uygulanması en kolay yöntem olduğundan, en yaygın kullanılan örnekleme metodudur. Bu planda örneklem tipinin hacmi diğer

3 örneklem tiplerinin hacimlerine göre daha büyüktür. Bunun sonucu olarak maliyeti diğerlerinden daha fazladır. Hatalı parça oranları, KKD ye yakın olduğu ve zaman yeterli olduğu sürece, tekli örnekleme planı tercih edilebilir bir yöntemdir (Taner, 2010). Bu örnekleme yönteminde, N büyüklüğündeki partiden n büyüklüğünde bir örneklem alınır. Hatalı parça sayısı d ile, kabul sayısı ise c ile gösterilir. Eğer d c ise parti kabul edilir. İkili Örnekleme Planı: İkili örnekleme planında, tekli örnekleme planına göre daha az hacimli örneklem alınır. Bu nedenle kontrol maliyetleri azalır. Psikolojik olarak da, partiye ikinci bir şans verilmesi açısından iyidir. Bu planda, kabul/red kararı için bir partiden en fazla iki kez örneklem alınır. Örnek hacmi ve KKD önceden belirlenir. Örneklem hacimleri n 1 ve n 2 ile gösterilir. Kabul edilebilir hata sayılarının sınırları ise c 1 ve c 2 ile gösterilir. İkili örnekleme planı uygulama prosedürü şu şekildedir (Grant ve Leavenworth, 1980); N hacimli partiden n 1 hacimli bir örneklem alınır. Bulunan hata sayısı d 1 ile gösterilir. Eğer d 1 c 1 ise parti kabul edilir. Eğer d 1 > c 2 ise parti reddedilir. Eğer c 1 < d 1 c 2 ise ayni partiden n 2 ile gösterilen ikinci örneklem alınır. Bu örneklemdeki hata sayısı d 2 ile gösterilir, Eğer, d 1 +d 2 c 2 ise parti kabul edilir. Eğer, d 1 +d 2 > c 2 ise parti reddedilir. Çoklu Örnekleme Planı: Çoklu örnekleme planında, parti hacimleri diğer örnekleme planlarına göre daha küçüktür. Fakat, bu yöntemin çok karmaşık olması, uygulanmasını zor kılar. Daha küçük örnek hacimleri, parti hakkında karar verilene kadar tekrarlı bir şekilde alınır. Eğer bulunan kümülatif hatalı parça sayıları önceden belirlenen üst limiti aşarsa, parti reddedilir. Bu kümülatif hatalı parça sayıları üst limitin altında kalırsa, parti kabul edilir. Eğer bu parça sayıları üst limit ve alt limit arasında kalır ise yeni örneklem alınır. Muayene seviyeleri sıkı, normal ve gevşek muayene olarak gruplanır; Sıkı muayene: Muayeneye sununlan mamülün insan sağlığına ve hayatına yapacağı etkilerin önemine göre yüzde yüze yakın oranının muayene edilmesidir. Normal muayene: Numune sayısı, sıkı muayeneye oranla daha az fakat numunede bulunabilecek kusurlu sayısının daha büyük olduğu bir numunedir. Gevşek muayene: Numune sayısı ve buna karşılık gelen kabul sayısı diğer iki muyane şekline oranla daha büyük olan bir numunedir. Tedarikçi kalite seviyesini arttırır veya azaltırsa, kullanılan örnekleme planı daha gevsek yada daha sıkı hale getirilir (Montgomery, 2001). Şekil 1 de, tercih edilen muayene seviyelerindeki izin verilen değişiklikler açıklanmıştır. Şekil 1. Muayene seviyesi degisiklikleri

4 Kabul örnekleme planlarının tasarımı yukarıda sayılan faktörleri göz önüne alan olasılık hesaplamaları ve teknik bilgi gerektirir. Bu planları hazırlamak zor olduğundan işletmeye en uygun olan standart kabul örnekleme planları kullanılır. İdeal kabul örnekleme planları istenilen karakteristiklere ve KKD ye göre belirlenir. Bu planlar operasyon esnasında kolaylıkla uygulanabilir ve örnekleme, örneklem alma gibi sorunların kolaylıkla çözülmesine yardımcı olur. Bu bağlamda, ANSI-ASQC/Z-1.4, ANSI-ASQC/Z-1.9, MIL-STD-105, Dodge Roaming gibi çeşitli standart örnekleme planları bu işlemleri kolaylaştırabilmek için oluşturulmuştur. Bu çalışmada kullanılan ANSI-ASQC/Z -1.4 standardına gore örnekleme planı tasarlanırken aşağıda sıralanan adımlar izlenir; 1. KKD belirlenir. 2. Muayene seviyesi (gevşek/normal/sıkı) belirlenir. 3. Parti hacmi belirlenir. 4. Uygun parti hacmi kodu tablodan bulunur. 5. Örnekleme planı çeşidi (tekli/ikili/çoklu) belirlenir. 6. Yukarıdaki seçeneklere uyan örnekleme planı (Örneklem büyüklüğü (n); kabul sayısı (c)) tablodan belirlenir. 3. UYGULAMA 3.1. Firma tanıtımı Uygulamanın yapıldığı işletme, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletlerine ihracat yapan tekstil sektörünün önde gelen firmalarından biridir. Üretim kapasitesi 10 milyon adet/yıl ve 420 çalışanı vardır. Ürün portföyü günlük giyim, spor giyim, bayanlar, erkekler ve çocuklar için her turlu hazır giyim ürünleri olarak sıralanmaktadır. Bu işletme üretimlerini kendi tesislerinde ve anlaşmalı olduğu fason atölyelerde yapmaktadır. Tekstil sektörü çok yoğun bir işgücü gerektiren, dinamik bir sektördür. Her mevsim çok fazla yeni model olması, bir ürünün birden çok işlemden geçmesi, aynı ürün için birden çok materyalin aynı anda kullanılması gibi sebeplerden doğan pek çok kalite hatası ile karşılaşılmaktadır. Bu nedenle işletmede kalite sisteminin amacı, kaliteyi etkileyen bütün bu faktörleri kontrol altında tutmaktır. Ancak, kalite ve maliyet arasındaki denge bozulmamalı; üretim kalitesi artarken maliyet artmamalıdır. Bu bağlamda fason atölyelerden gelen ürünlere uygulanan girdi kalite kontrollerinde hatalar majör ve minör hatalar olarak gruplanmış ve farklı hata toleransları belirlenmiştir Standart örnekleme planları İşletmenin kullandığı örnekleme planı, modern standart örnekleme planları ile karşılaştırıldığında bu planın parti büyüklükleri gözetilerek ve standart örnekleme planlarına göre hazırlanmadığı anlaşılmıştır. Bunun üzerine ANSI/ASQC Z.1.4 standardı baz alınarak Tablo 1 de gösterilen örnekleme planları hazırlanmış ve bir ay boyunca firmada girdi kontrol faaliyetlerinde uygulanmıştır. KKD seviyesi minör hatalar için 4, Majör hatalar için 2.5 olarak belirlenmiştir. Tekli kontrol planlarına göre örnek sayısı üstünlüğü bakımından ikili plan tercih edilirken, firma standart örnekleme planı uygulamasına yeni başladığı için sıkı örnekleme türü seçilmiştir. Tablo 1 de verilen örnekleme planının uygulama adımları şöyledir; 1. Parti hacmine göre alınacak örnek sayısı belirlenir; Örneğin 1000 adetlik bir parti için ilk örneklemde alınacak örnek sayısı n 1 =50 dir. 2. Örnekler parti içinden rassal olarak alınır. 3. Alınan örneklemdeki hata sayıları belirlenir. Hata sayıları majör ve minör hatalar için ayrı ayrı sayılır. 4. Bulunan hata sayısı alt sınıra eşit veya daha küçük ise tüm parti kabul edilir; üst sınıırdan büyük ise tüm parti red edilir. İki değerin arasındaysa ikinci örnek alınarak toplam hata sayısı üst sınırla karşılaştırılır; Örneğimizde eğer bulunan majör hatalı ürün sayısı 1 ve daha küçükse (0) parti kabul, 4 ten büyük ise red edilir. 2, 3 veya 4 ise n 2 =50 adetlik ikinci örnek alınarak toplam 100 üründeki hata sayısı belirlenir. Bu sayının 4 ten büyük olması halinde parti red edilir. Aynı karşılaştırma minör hatalar için de yapılır, ancak burada örnekler aynı olmakla beraber alt ve üst sınırlar değişmektedir.

5 Tablo 1. İkili örnekleme planı (Sıkı, Seviye 2, KKD=2.5(majör hatalar), KKD=4(minör hatalar)) PARTİ BÜYÜKLÜĞÜ (N) 1.örneklem hacmi (n 1 ) 2.örneklem hacmi (n 2 ) MAJÖR HATALAR Kabul ed. Kabul ed. hata sayısı hata sayısı _alt sınır _üst sınır (c 1 ) (c 2 ) MİNÖR HATALAR Kabul ed. Kabul ed. hata sayısı hata sayısı _alt sınır _üst sınır (c 1 ) (c 2 ) Karşılaştırmalı sonuçlar Bu çalışmada 26 Mart - 25 Nisan 2014 tarihleri arasında yapılan 69 adet kabul örneklemesi incelenmiştir. Bu tarihlerde bir yandan işletmenin eski örnekleme planı tablosu uygulanırken, aynı anda yeni tasarlanan standart örnekleme planı uuygulanmıştır. Yapılan örneklemelerden 14 adedinde işletmenin süregelen uygulamalarına göre verilen kabul/red kararlarında farklı sonuçlar görülmüştür. Bu sonuç işletmenin kendi kabul örneklemesi neticesinde verdiği parti kabul kararlarının %20.3 oranında hatalı olduğunu göstermektedir. Bu farklı sonuçlar örneklemelerin yapıldıkları tarihlere göre sırasıyla aşağıda gösterilmiştir; IBM NO GELEN MİKTAR KONTROL EDİLEN MİKTAR BÜYÜK HATA (1. KONTROLDE) KÜÇÜK HATA (1. KONTROLDE) BÜYÜK HATA (2. KONTROLDE) KÜÇÜK HATA (2. KONTROLDE) KONTROL TARİHİ Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre reddedilirken eski kabul örneklemesi planına göre kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre reddedilirken eski kabul örneklemesi planına göre kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre kabul edilmiştir.

6 Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre bu parti kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre bu parti kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre bu parti kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre bu parti kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre reddedilirken eski kabul örneklemesi planına göre kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski örneklemesi kabul planına göre bu parti kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre bu parti kabul edilmiştir. Yeni örnekleme planı RED Eski örnekleme planı KABUL nolu parti yeni kabul örneklemesi planına göre 1. kontrolden sonra 2. kontrole alınmış ve 2. kontrolden sonra reddedilmiştir. Fakat eski kabul örneklemesi planına göre bu parti kabul edilmiştir.

7 3.4. Hata Analizleri Reddedilen partiler analiz edilerek pareto analizleri ve en çok görülen hata türleri için sebep sonuç analizleri uygulanmıştır. Aşağıdaki şekiller bu analizlerin sonuçlarını yansıtmaktadır. Şekil 2 de tespit edilen major hatalar için hata sayıları ve hata yüzdeleri gösterilmiştir. Sol eksen toplam hata sayılarını ve sağ eksen hataların kümülatif oranlarını ifade etmektedir. Şekilde de görüldüğü gibi en önemli hata çeşidi dikim hatasıdır. Bu hata çeşidi %34 oranla en sık görülen hata çeşididir. İkinci sırada kumaş defosu, üçüncü sırada reçme hatası gelmektedir. Bu hataların majör hatalar içindeki toplam payı %61 dir % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Şekil 2. Majör hatalar için pareto analizi Şekil 3 de sol eksen minör hatalar için toplam hata sayılarını ve sağ eksen hataların kümülatif oranlarını göstermektedir. Şekilde de görüldüğü gibi en önemli minör hata çeşidi temizlenmemiş ipliktir. Bu hata çeşidi %34 oranla en sık görülen hata çeşididir. İkinci sırada eşit olmayan kol ve omuz ölçüleri, üçüncü sırada temizlenmemiş meto gelmektedir. Bu hataların minör hatalar içindeki toplam payı % 62 dir Şekil 3. Minör hatalar için pareto analizi Pareto analizlerinde tespit edilen ve toplam hataların %60 ını oluşturan en sık görülen hatalar için operatörler ve süreç sorumluları ile sebep-sonuç analizleri yapılmıştır. Hatalar çevre, materyal (malzeme),

8 personel, metod ve makine ana sebepleri altında alt sebeplere ayrılmıştır. Yapılan neden-sonuç analizine göre, majör hataların 29 farklı sebebi belirlenmiştir. Minör hataların sebepleri de majör hatalar gibi beş ana başlık altında gruplanmıştır. Yapılan neden-sonuç analizine göre, minör hataların 37 farklı sebebi belirlenmiştir. Analiz sonuçları Şekil 4 ve Şekil 5 de verilen balık kılçığı diyagramlarında özetlenmiştir. Şekil 4. Majör hatalar için neden-sonuç analizi Şekil 5. Minör hatalar neden-sonuç diyagramı

9 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışma bir tekstil işletmesine ait girdi kontrol muayene raporlarının analizi ile başlamıştır. İşletmenin kullandığı örnekleme planında görülen eksiklikler sebebiyle standart örnekleme planları bağlamında yeni planlar tasarlanması gerektiği görülmüştür. Sonrasında muayene değişkenleri (örneklem hacimleri, muayene sıklıkları, kabul edilebilir kalite seviyeleri) yeni bastan tasarlanmış, ANSI/ASQC Z.1.4 standardı baz alınarak yeni bir örnekleme planı oluşturulmuştur. 26 Mart- 25 Nisan 2014 tarihleri arasında bu örnekleme planına göre ve işletmenin kullandığı örnekleme planlarına göre veriler toplanmış ve kıyaslanmıştır. Kıyaslama sonuçları partilerin kabul/ret kararlarında %20.3 oranında bir tutarsızlık göstermiştir. Diğer bir ifadeyle, işletmenin kullandığı örnekleme planına göre, kabul edilen partilerin %20.3 ü ANSI/ASQC Z.1.4 standardına göre tasarlanan örnekleme planları uygulandığında reddedilmelidir. Bu durum, bu çalışmada tasarlanan örnekleme planlarının, kalite seviyesi düşük partileri belirlemede daha etkili olduğunu göstermektir. Bu planın kullanımı halinde müşteriye ulaşan kalite seviyesinde iyileşme olacağı ifade edilebilir. Tespit edilen hataların kaynaklarının incelenmesi amacıyla çalışmalar devam etmiştir. Hata önceliklerinin belirlenebilmesi için pareto analizi, bu hataların sebeplerinin bulunabilmesi için operatörler ve işlem sorumluları ile görüşülerek sebep sonuç analizleri uygulanmıştır. Analizler, dikim işlemlerinde (1)operatör eğitimsizliği, (2)operatör dikkatsizliği, (3)yanlış materyal kombinasyonu, (4)modern teknolojili makinelerin kullanılmaması, (5)düzensiz/eski iş masaları, (6)düşük kaliteli makine yağları, (7)fason atölyelerde kalite kontrol işlemlerinin yapılmaması gibi yedi farklı hata sebebi göstermiştir. Bu hataların düzeltilebilmesi amacıyla çalışmanın sonunda aşağıda sıralanan öneriler işletme yönetimine sunulmuştur; Operatör eğitimsizliği ve dikkatsizliğinden kaynaklanan sebeplere önlem alabilmek için, insan kaynakları tarafından işe alim süreçlerinde, operatör adayları için bazı dikkat ölçücü testler yapılması, iş tanımlarının daha açık ve anlaşılır bir şekilde yapılması; fason üretim yaptırılan tedarikçilerde kalite kontrol işlemlerinin iyileştirilmesi amacıyla, bu atölyelerde yeniden yapılanmaya gidilmesi, etkili kalite kontrol sistemlerine sahip olmalarının sözleşme şartlarına eklenmesi tavsiye edilmiştir. Bir diğer çok önemli husus üretimde modern teknolojili makinelerin kullanımıdır. İşletmeye, günümüz teknolojisinin gerisinde kalan makinelerle çalışan atölyeler ile çalışılmaması veya tedarikçilerin standartlarını yükseltebilmek için fason atölyelere finansal destek ve eğitimler verilmesi önerilmiştir. Atölyelerdeki iş masalarının düzensizliği ve düşük kaliteli makine yağlarının kullanımı, kumaşlar üzerinde defolara ve lekelere yol açmaktadır. İş masalarının yenilenmeleri ve üretimde kaliteli makine yağlarının kullanımı için, fason üreticiler işletme tarafından uyarılmalı ve desteklenmelidir. Ancak, is makinelerinde kullanılan makine yağlarının kalitesinin tespit edilebilmesi mümkün değildir. Bu nedenle piyasadaki iyi leke çıkarıcı temizlik materyallerinin araştırılması ve kullanılması sağlanabilir. Gelecek dönem çalışmaları bu çalışma kapsamında oluşturulan yeni örnekleme planına göre veri toplamaya devam edilmesi ve hata türlerine dair sonuçlarının daha çok veri ile daha güvenilir bir şekilde analiz edilmesi yönünde olabilir. Ayrıca, reddedilen parti oranlarının önemli derecede yüksek bulunması sebebiyle, tedarikçi seçme ve değerlendirme süreçlerinde iyileştirme çalışmaları yapılması kalite düzeyinin iyileştirilmesinde faydalı olacaktır. 5. KAYNAKLAR Bozkurt R. (2003). Kalite İyileştirme Araç ve Yöntemleri. Ankara: MPM Yayınları, No: 630. Dodge,H.F. ve Roming,H.G (1941). Single Sampling and Double Sampling Plans, Bell System Technical Journal, Vol.XX. Grant, E.L ve Leavenworth, R.S. (1980). Statistically Quality Control, Mc Graw-Hill, pp:5. Kobu, B. (1989). Üretim Yönetimi, Istanbul Üniversitesi Yayınları, No: 211, Istanbul. MIL-STD-105A. (1950). Sampling Procedures and Tables for Inspection by Attributes, U.S. Department of Defense. Mitra, A. (1998). Fundamentals of Quality Control Improvement, New Jersey: Prentice-Hall. Montgomery,D.C. ( 2000). Introduction to Statistical Quality Control, ( 4. basım), NY: Wiley Global Publishing, USA. Taner,S. (2010). Kesikli Degiskene Iliskin Kabul Örnekleme Planlari ve Uygulamaları, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ufuk Üniversitesi, Ankara. TS ISO ( 1995). Muayene ve Deney İçin Numune Alma Metotları- Nitel Özelliklere Göre- Bölüm 0: Numune alma sistemine giriş, TSE Yayınları, Ankara. Yanık,R. (2004). Standart Örnekleme Tabloları ve Bir Uygulama, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.