SAYI 7 IBM in ücretsiz gazetesidir dört ayda bir yay nlan r. business on demand

Transkript

1 SAYI 7 IBM in ücretsiz gazetesidir dört ayda bir yay nlan r business on demand

2 Bu say m zda Önce biz tad yoruz Linux on demand Bilgi teknolojilerinin ba fl kl k sistemi Autonomic computing kisi bir potada eridi Bas n lan Kurumu nda Linux Free asl nda özgür demek Linux çu üniversiteliler aç k oturumda Biz haz r z... Peki ya siz?.. Kusursuz hizmete al fl k olanlar için X-Architecture xseries ile yeniden Haberler Çözüm, Destek, stihdam... Haber Linux bu say dan itibaren yeni bir boyutla ve daha zengin içerikle karfl n za ç k yor. IBM olarak özgür yaz l m dünyas na verdi imiz deste i, kurumsal pazarlarla beraber, Linux kullan c taban na da indirebilmek, ilk ve en önemli baflvuru kayna olmak en büyük dile imiz. Bu nedenle sayfa say m z iki kat na ç kararak IBM içi ve d fl aç k kaynak kodlu yaz l m dünyas ndan en güncel bilgileri sizlerle paylaflmak istedik. Son say m zda IBM Türk stanbul Ofisi nde aç lan Linux ve Serbest Yaz l m Merkezi nden bahsetmifltik. Merkez yürütmekte oldu u seminer ve e itim programlar yla 4 ay gibi k sa bir sürede yaklafl k beflyüz kifliye ulaflt. E itimlerimiz y l boyunca devam edecek. Linux Merkezi haziran ay nda bafllayacak Linux Baflar Ödüleri-III yar flmas na da evsahipli i yapacak. Tüm dünyada kamu kurumlar, devlet ve/veya bakanl klar çap nda Linux iflletim sistemine dayal bir çal flma biçimini seçmeye devam etmekteler. Bu ivmenin ülkemizdeki yans malar n görmeyi arzuluyoruz. Bu yüzden yedinci say m z kamuya özel bir içerikle kurgulad k. Yaz l m teknolojileri son y llarda geçmiflten gelen al flkanl klar m z n temelden de iflece i bir sürece girdi. Kaynak kodu aç k olmayan iflletim sistemlerinde üreticilerin sa lad oranda esnekli e ve hareket kaabiliyetine sahipken, ihtiyaçlar n za göre flekillendirebilece iniz aç k kaynak kodlu iflletim sistemlerinde gerekli de ifliklikleri yapma özgürlü üne sahipsiniz. Üstelik bahsetti imiz kapal kodlu iflletim sistemlerinin baz lar n n Linux a tafl nmalar, altyap lar nedeniyle zannedilenden de h zl gereçekleflmektdir. Bu özgürlü ü kuruluflunuz bünyesinde oluflturaca n z yaz l mc /gelifltirici kadrosu arac l yla kullanabilece iniz gibi bu amaçla oluflmufl profesyonel, kurumsal yap lardan da destek alabilecek ve belki de bu tip oluflumlara neden olabileceksiniz. Linux la ilgili geliflmeleri paylaflmaya devam edece imiz gelecek say m zda görüflmek dile iyle. YÖNET M mtiyaz Sahibi : IBM Türk Ltd.fiti. ad na Hüseyin K z ltay IBM Türk Limited fiirketi Büyükdere Caddesi Levent 80613, stanbul Telefon : (0212) Faks : (0212) Hüseyin KIZILTAY IBM Türk Genel Müdürü TASARIM ve UYGULAMA Vebevi letiflim Teknolojileri Telefon : (0212) Faks : (0212) :

3 kurumsal IBM in ilk Linux tabanl Blade Süper Kümeleme Çözümleri On y l aflk n bir süredir kümeleme çözümlerinde lider olan IBM, küçük ve orta ölçekli kurulufllar n ihtiyaçlar na cevap verecek, kabul edilebilir fiyatlarla özellikle üniversiteler ve araflt rma merkezlerinin ihtiyaçlar na cevap verebilecek Linux tabanl anahtar teslim kümeleme çözümlerini kurumlar n ihtiyaçlar na sundu. IBM Deep Computing departman baflkan yard mc s David Turek, "Müflterilerimize, petrol araflt rmalar ndan dijital animasyonlara kadar yüksek bilgisayar gücü gerektiren her alanda gerekli kümeleri kurabilmeleri için çözümler sa l yoruz" diyor ve "Bütün segmentlerdeki müflteriler, en güçlü sistemlere ihtiyaç duyanlar da dahil olmak üzere, kendi özel sistemlerini kurmakla u raflmak istemiyorlar. IBM Cluster 1350 müflterilerimize k sa bir süre içinde kurulabilen güvenli bir çözüm imkan sa l yor" diye ekliyor. IBM'in bu yeni çözümü müflteriye önceden konfigüre edilmifl, denenmifl ve paketlenmifl anahtar teslim süper bilgisayar kümeleri sunmay hedefliyor. Yap olarak her bir küme, uygulamalar koflan sunucular, kümenin koordinasyonundan sorumlu bir yönetim sunucusu ve bunlar n aras ndaki ba lant lar oluflturan a dan oluflmakta. "Bütün bilgisayar elemanlar, switchler ve yönetim sunucusu, rackler içinde yerlefltirilmifl halde" diyen Turek sistemlerin birçok de iflik yaz l m bilefleni ile test edilip, fabrikadan ç kmadan önce her kümenin de iflik roller ve yükler alt nda çal flt r ld n belirtiyor. Sat n al nan konfigürasyona göre kullan lan sunucular n de iflti i yap içinde, IBM'in eserver Blade Center HS20-7U'luk 14 Blade bar nd rabilecek kapasitede rack- monitör, klavye, konsol switch, a switchi ve güç da t m ünitesiyle gerekli bütün bileflenleri içermekte. Küme dahilindeki sunucular ise Intel Xeon ya da AMD 64bit Opteron ifllemcilerle donat labiliyor. Uygulama sunucular IBM eserver xseries 345 yönetim sunucusu ile Ethernet üzerinden sanal bir a la (VLAN) koordine edilmekte. Her kümeleme konfigürasyonu ayn zamanda ayr 1 Gigabit Ethernet VLAN' n da bu amaç için kullanabilmekte. Arizona'da yeralan TGen araflt rma enstitüsü 512 noktadan oluflan IBM eserver 1350 kümeleme çözümü üzerinde Linux sistemlerle bilimsel araflt rmalar yapmakta. "IBM'in önceden denenmifl Linux kümeleme sistemleri, kanser ve di er karmafl k genetik hastal klar konusunda araflt rmalar m z için ideal bir ortam sa lad " diyen TGen baflkan Dr. Jeffrey Trent "Bu süper bilgisayar n gücü ile birçok araflt rma projesinin sahip olmad bir flekilde daha önce araflt r lamayan konulara e ilebilece iz. IBM ile çal flmak bize çok daha h zl ve etkin bir flekilde kompleks biomedikal problemlerimizi çözme üzerine yo unlaflma imkan verdi" dedi. Blade Center HS20 1

4 kurumsal Dünyan n tercihi özgürlük ve aç kl k 1991 y l nda Linus Torvalds taraf ndan yaz lan çekirdek ile bafllayan Linux bugün dünyan n en h zla yay lan iflletim sistemidir. Linux un baflar s n n ard nda, isteyen her programc n n kernel a kodu gelifltirecek katk yapabilmesine izin vermesi ve buna yönelik yapt ça r yatar. Tüm dünya Linux un gelifltirme laboratuvar, bütün yaz l m gelifltiriciler ise onun test edicileridir. flte bu yüzden Linux sürekli olarak iyilefltirilmekte ve gelifltirilmektedir. Linux un kaynak kodu özgürce kullan labildi i için çeflitli firmalar farkl Linux da t mlar gelifltirmifl bulunuyorlar. Da t m n en temel bileflenini Linux kernel i oluflturur, geri kalan ise çeflitli uygulamalar, servisler ve yard mc yaz l mlardan oluflur. Her da t m n kendi özel yap s ve avantajlar vard r. Linux iflletim sistemi, olgunlaflt kça kurumsal sunucular n yan s ra istemci, yani PC platformu için de art k ciddi bir alternatif haline gelmifl bulunuyor. Linux, sunucu dünyas na sundu u, performans, güvenilirlik ve esneklik özelliklerini art k PC kullan c lar na da yayg n olarak sunuyor. Linux iflletim sistemi, güçlü nternet uygulamalar için art k ilk akla gelen sunucu platformudur. Kurumsal Web sunucular, FTP, Gopher ve genifl alan bilgi sunucular için en ideal seçim yine Linux olmaktad r. Linux, modern bilgi teknolojileri dünyas n n temel alanlar olarak ifade edilen, istemci, ifl uygulamalar, middleware, veri depolama, altyap ve iflletim sistemi alanlar n n tamam nda etkin rol alabilen, bunlar n gereksinimlerini eksiksiz olarak karfl layabilen yegane iflletim sistemidir. Linux dört temel bileflenden oluflur: >Kernel Programlar n ve disk ve yaz c gibi donan mlar n yönetimini sa lar. >Kabuk (shell) Kullan c dan komutlar al r ve bu komutlar kernel a gönderir. Bu ifllemi standart bir kullan c arabirimi arac l yla gerçeklefltirir. >Dosya yap s Dosyalar dizinler içinde organize edilir. Her bir dizin çeflitli dosyalar içeren bir dizi alt dizinden oluflur. PC iflletim sistemindeki dosya yap s ile ayn yap ya sahiptir. >Yard mc yaz l mlar (Utilities) Farkl ifllemler için gereken bir dizi yard mc yaz l m iflletim sistemi ile birlikte çal fl r. Linux, UNIX in bir dizi avantaj n yap s nda bar nd r r. Bu özellikler sayesinde, farkl donan m ortamlar nda çok farkl avantajlar n ön plana ç kar r. PC lerdeki geleneksel BIOS sistemine gerek göstermedi i için donan m do rudan iflletim sisteminden kontrol edilir, bu sayede boot-up süresi üç saniye gibi PC dünyas n n hayal bile edemeyece i kadar k sad r. UNIX gibi bir dizi çok kullan c l k ve çok görevlilik fonksiyonlar na sahiptir, bu sayede sunucu ayn anda çok say da ifli efl zamanl olarak yerine getirebilir. Kullan c lar n kullan m politikalar n belirlemek konusunda da son derece esnektir. Linux, uygulama gelifltirme konusunda da son derece güçlü bir dizi gelifltirme arac na sahiptir. Bu araçlar sayesinde endüstri standard uygulamalar gelifltirilir. Gelifltirme araçlar seti GNU C Compiler içerir. Linux un yap s, programc lara donan m ve network katmanlar na eriflim imkan verir. Böylece programc lar, standart uygulama programlama arabirimi ile donan m katman n n avantajlar na sahip uygulamalar gelifltirme olana na kavuflurlar. Linus TORVALDS Linux un Yarat c s 2

5 kurumsal IBM DeveloperWorks: IBM'in gelifltiriciler için teknik kaynak sa ladı ı bu site, alanındaki en zengin ve en kapsamlı bilgi kayna ıdır. Site, IBM Yazılım Gelifltirme Platformunun bütün avantajlarını barındırır. Gelifltiriciler, yazılım araçlarından kaynak kodlarına, e itim dokümanlarından ürün gelifltirme bilgilerine kadar benzersiz bir dizi bilgiyi burada bulabilirler. IBM'in yazılım markaları (DB2, Lotus, Rational, Tivoli, WebSphere) üzerinde uygulama gelifltirmek isteyen gelifltiriciler, gelifltirme süreçlerini çok kolaylafltıran ve hızlandıran her türlü aracı ve kayna ı buradan elde edebilirler. DeveloperWorks, Linux gelifltiricileri için dünyadaki en zengin iki kaynaktan birisi olma özelli ine sahiptir. Software Evaluation Kit -SEK On-demand yazılımlarınızı ve web servislerinizi Linux'da hazırlamaya ve hayata geçirmeye hazır mısınız? Bu durumda DB2 evrensel veritabanına, WebSphere Uygulama Sunucusuna, WebSphere Studio Site Developer, Lotus Domino ve Tivoli Access Manager 'ın yer aldı ı ücretsiz DVD'lere ihtiyacınız var. Bu DVD, iki DVD'den oluflan ve adresinden ücretsiz edinebilece iniz DVD Software Evaluation Kit'in bir parçası. Kullanabilmek için neler gerekiyor DVD sürücüsü bulunan Windows ya da Linux kurulu x86 bir sisteme ihtiyacınız var. DVD setini tam anlamıyla kullanabilmek için en az 1-GHz ifllemci, 512 RAM, ve 10 GB sabit disk alanı öneriliyor. Bu dvd'de yer alan gelifltirme araçları "Linux on Xseries" ve Intel tabanlı gelifltirme için tasarlanmıfl. E er platform tercihiniz iseries, pseries, veya zseries ise bu durumda Linux on POWER (iseries and pseries - ya da Linux on zseries ( kaynaklarından yararlanmalısınız. IBM'in Linux üzerinde gelifltirme yapanlarla ilgili deste i bu kadarla da bitmiyor. IBM'in SEK'sını kullanarak yazdı ınız Linux uygulamanız hakkında IBM'e yazdı ınız takdirde bir t-shirt ya da developer works kitaplı ından bir kitap almakta kullanabilece iniz $10 ile ödüllendirilebilirsiniz. DVD'lerde neler var lki Linux (DVD1) ikincisi de Windows (DVD2) platformları için uygulamalar içeren DVD'lerde flunlar bulunuyor: Model Rational Rose and PurifyPlus for Windows Build WebSphere Studio Site Developer V5.1 or WebSphere SDK for Web services V5.1 Deploy WebSphere Application Server V5.0.2 Access DB2 Universal Database, PDE V8.1.3 Secure Tivoli Access Manager V4.1 Collaborate Lotus Domino Server V

6 kurumsal IBM'den yeni eserver i5 sunucu serisi IBM, eserver iseries sunucu ailesini bafltan afla ya yeniledi. eserver i5 adl yeni sunucu ailesi, POWER5 ifllemciler, yeni iflletim sistemi i5/os ve Virtualization Engine Technology ile donat ld. Yeni seri öncelikle küçük ve orta boy iflletmelere (KOBI) hitap ediyor. Dünyan n en yayg n kullan lan sunucu ailesi olan IBM eserver iseries bundan böyle hep beflinci vitesle gidecek. IBM, merakla beklenen yeni POWER5 ifllemcileriyle donatt ilk ürün dizisi olan yeni eserver i5 sistemlerini küçük ve orta boy iflletmelere yönelik olarak pazara sundu. Gelecek kuflak eserver i5 serisinde Virtualization Engine Technology gibi yeni teknolojiler bulunuyor. Çok yüksek ifllemci gücü ile bir dizi yeni teknolojiyi çok uygun maliyet koflullar nda kullan c lara sunan IBM'in yeni kuflak eserver i5 sunucu serisi, i5/os, Windows, Linux ve AIX 5L iflletim sistemlerini çal flt rabiliyor. Bir dizi yeni teknoloji ile servis seçeneklerini bir arada sunan IBM Virtualization Engine Technology, kullan c lara bilgi teknolojisi altyap lar n basitlefltirme ve optimize etme imkan veriyor. Mant ksal bölümleme (logical partitioning) ve sanal depolama gibi büyük sunucu ortamlar ndaki teknolojiler de yeni teknoloji sayesinde küçük ve orta boy iflletmelerin kullan m na sunuluyor. IBM eserver i5 serisi, önceki iseries'e göre %40 daha iyi fiyat/performans oran sa lamas n n yan s ra, bellek, disk ve sunucu bileflen maliyetleri aç s ndan UNIX sistemleriyle karfl laflt r labilir öneriler de yap yor. ki y lda 500 milyon dolarl k Ar-Ge harcamas sonucunda gelifltirilen yeni eserver i5 sunucularla, KOB 'lere yüksek bilgi ifllem gücünün çok uygun koflullarda sa lanmas hedefleniyor. iseries Genel Müdürü Al Zollar, yeni ürünlerle ilgili olarak, "Müflterilerimizi on-demand dünyas na tafl yacak bir platform" de erlendirmesini yapt. Yeni ifllemci, yeni OS, yeni teknoloji IBM'in yeni sunucu serisi eserver i5'in yenilikleri flunlar: Bir önceki POWER4 ifllemcilere göre iki misli performans sa layan yeni kuflak 64-bit ifllemci ailesi POWER5. OS/400'ün yeni kufla olan entegre iflletim sistemi i5/os. Sistem kaynaklar n n optimum kullan lmas n sa layan Virtualization Engine Technology. KOB 'ler için son derece uygun maliyetler. i5/os, AIX 5L, Linux iflletim sistemlerini çal flt rabilme özelli i. 27

7 Merkezden Haberler IBM Türk Linux ve Serbest Yaz l m Merkezi Linux ve Serbest Yaz l m Merkezi May s - Haziran Takvimi 20 May s 2004 Perflembe 19:00 21:00 WSAD ile Web Servisleri gelifltirme örne i / IBM Yer : IBM Türk Limited fiti. Büyükdere Caddesi YKB Plaza B Blok Levent / stanbul Yaklafl k dört ay önce Linux dünyas na merhaba diyen ve alan nda Türkiye de bir ilk olan IBM Linux ve Serbest Yaz l m Merkezi olarak, gerek herkesin kat l m na aç k olarak düzenledi imiz seminerler ve Linux e itimlerinin ilgiyle takip edilmesi, gerekse Linux üzerinde uygulama gelifltiren firmalara, ö rencilere, topluluklara ve Linux merakl lar na sundu umuz olanaklar n kullan lmaya bafllanmas geçen dört ay n bizler için en önemli getirileri. IBM Linux ve Serbest Yaz l m Merkezi olarak, Çözüm Ortaklar m z, Linux Kullan c lar Derne i (LKD) ve Bilgi Üniversitesi Open Source Enterprise Center (OSEC) iflbirli i ile düzenledi imiz sürekli seminerler ve Linux e itimleri ile bafllad m z bilgi paylafl m süreci önümüzdeki dönemde de devam edecektir. Merkez, Linux üzerinde uygulama gelifltirenler kadar mevcut IT altyap lar n Linux sistemlere çevirmek isteyen kurumlar için de ideal flartlara sahip. Linux sistemlere geçmeyi düflünen kurumlar / firmalar planlama aflamas ndan bafllay p kendi ortamlar na kurulumlar n yapana kadar olan tüm aflamalar Merkez imizde test edebilir, gelifltirebilirler. Merkez de üzerinde çeflitli Linux da t mlar n n (Redhat, SuSE, Slackware, Debian) bulundu u istemci makinalar, üzerinde yine Linux da t mlar yüklü olan IBM xseries 335 model sunucular ve FastT 600 Storage ve masaüstü bilgisayarlardan oluflan donan mlar bulunmaktad r. lerleyen zamanlarda bu donan mlara yenileri eklenecektir. Linux platformu üzerinde uygulama gelifltiren firmalar, üniversiteler ve ba ms z gelifltirciler uygulamalar n n testlerini çeflitli da t mlar üzerinde gerçeklefltirebilirler. Uygulamalar n Linux Kümeleme (Cluster) ortam nda test edebilirler. Her türlü Linux a uygulamas gelifltirilebilir/test edilebilir. E-posta sunucusu, web sunucusu, dosya sunucusu vb. her kurum için gereken olmazsa olmaz uygulamalardan ileri güvenlik duvar ve LDAP sunucu tabanl özel uygulamalara kadar genifl bir yelpazede her türlü uygulama ve program gerçek ortamda gelifltirilip, test edilebilir. IBM Linux ve Serbest Yaz l m Merkez inde sundu umuz imkanlar ile Linux topluluklar n n ve Linux üzerinde uygulama gelifltiren insanlar n/firmalar n en önemli ihtiyaçlar ndan birini bir nebze olsun giderebildi imizi görmek bizler için çok önemli. Önümüzdeki dönemde de bu deste imiz artarak sürecektir. Bol Linux lu günler Erhan Ekici IBM Linux ve Serbest Yaz l m Merkezi - E itmen 26 May s 2004 Çarflamba 19:00 21:00 Samba + FTP + SSH E itmen : Ka an Coflkun Yer : IBM Türk Limited fiti. Büyükdere Caddesi YKB Plaza B Blok Levent / stanbul 27 May s 2004 Perflembe 19:00 21:00 Gömülü Sistemler için bir Linux Da t m Gelifltirme Linux Kullan c lar Derne i Murat Demirten (murat@debian.org) Yer : IBM Türk Limited fiti. Büyükdere Caddesi YKB Plaza B Blok Levent / stanbul 3 Haziran 2004 Perflembe 19:00 21:00 WSAD ile JSF (Java Server Faces) uygulama gelifltirme örne i / IBM Yer : IBM Türk Limited fiti. Büyükdere Caddesi YKB Plaza B Blok Levent / stanbul 10 Haziran 2004 Perflembe 19:00 21:00 Koha Kütüphane Otomasyon Sistemi Linux Kullan c lar Derne i Zeki Çelikbafl (celikbas@itu.edu.tr ) Yer : IBM Türk Limited fiti. Büyükdere Caddesi YKB Plaza B Blok Levent / stanbul 24 Haziran 2004 Perflembe 19:00 21:00 PostgreSQL Veritaban Sunucusu Linux Kullan c lar Derne i Devrim Gündüz (devrim@gunduz.org) Yer : IBM Türk Limited fiti. Büyükdere Caddesi YKB Plaza B Blok Levent / stanbul 21

8 Röportaj Chris Stephenson ile, Özgür Yazılım... Bilgi Üniversitesi Open Source Enterprise Center (OSEC) danıflmanı Chris Stephenson ile, Özgür Yazılım, Türkiye'deki biliflim dünyası ve üniversite konularında bir röportaj yaptık. Haberlinux - OSEC fikri ilk aflamada nasıl aklınıza geldi? OSEC'in temel faliyet alanları ve verdi i hizmetler nelerdir? Bence üniversiteler sadece fikir üretmemeli, aynı zamanda toplumda aktif bir yer almalı. Bilgisayar alanında mesela bu bazen "hadi endüstriye bir kaç proje yapalım da Üniversite için biraz para kazanalım" fleklinde yorumlanır. OSEC'de biz bundan çok çok daha fazlasını hedefliyoruz. Biz bir parçası oldu umuz toplumun tamamına yardımcı olmak istiyoruz. OSEC'in hedefi, Türkiye'de Özgür Yazılım ve Açık Kod projelerinin geliflimine yardımcı olmak ve bu tür çözümlerin yayılmasını sa lamaktır. Bu, sokaktaki insana yarar sa layabilecek potansiyele sahip bir amaç. Bilgisayar sistemlerimizin çok daha iyi, çok daha düflük maliyetli ve çok daha demokratik bir flekilde kullanılabilir olmasından bahsediyoruz. Bilgisayar sistemleri insanların hizmetinde olmalı, bunun tersi de il. Bunu yapmanın da çeflitli yolları var. E itim: Özgür ve Açık Kod'lu yazılımlar konusunda çeflitli kurslarımız var. Kurslarımız var derken bir tek ders bile verilmemifl "katalog kurslarımız" var demiyorum. Düzenli olarak ö renciler yetifltirdi imiz çeflitli kurslarımızı var. Bunlar içerik açısından özenle hazırlanmıfl, maddi açıdan da oldukça uygun kurslar. Yine de yaptıklarımız bize yeterli gelmiyor. Çeflitli vesilelerle halka açık kurslar düzenliyoruz. (IBM'in Serbest Yazılım Merkezi'nin programı kapsamında sekiz haftalık bir e itim düzenledik örnek olarak) Bu kurslarda gördü ümüz ilgi ücretli olarak kurslarımıza gelenlerden çok daha fazla. Bireyler bu tür e itim için kaynak ayırmakta zorlanıyorlar, biz de buna alternatif olarak iki yöntem gelifltirdik: Bunlardan biri çok daha ucuza sa ladı ımız e-e itim sistemi (aynı e itim materyalini nternet üstünden ö rencilerimize sa lamak ve e itimin interaktif kısmını IRC ve ICQ gibi araçlara taflımak gibi). kinci bir çözümümüz ise çalıflanlarının e itimi için yatırım yapacak kurumlar ve flirketler ile ba lantı kurmak. Projeler: Açık Kodlu ERP/MIS projesinin Türkçelefltirilmesi ve gelifltirilmesi konusunda çalıflıyoruz. Bu yazılımın Türkiye'deki KOB 'lere çok yararı olaca ını düflünüyoruz. KOB 'lerin üretken ve etkin bir flekilde bilgisayar kullanır hale getirilmesi çok önemli. KOB 'ler Türkiye'de önemli bir istihdam kayna ı. Bu ve bunun gibi baflka projelerin gelifliminde etkin olarak rol alıyoruz. E itim alanında Özgür Yazılımlar: Açıkcası bu alanda hala iflin baflındayız. Özgür Yazılım özellikle okullar için çok yararlı. Do u'da bazı pilot bölgelerde ö retmenleri Özgür Yazılım konusunda e itmeye bafllıyoruz. Umarız bu türden yeni projeler için öncü olur. Toplumu bilinçlendirmek ve tartıflmalara zemin oluflturmak: Bu sene flubat ayının sonunda Özgür Yazılım ve Açık Kaynaklı Yazılımlar konulu etkinli imizin ikincisini gerçeklefltirdik. Bu sefer oldukça genifl bir toplulu un dikkatini çektik ve diyebilirim ki bu etkinlik "ses getirdi". Bunlara ek olarak daha birçok düflüncemiz, projemiz bulunmakta, fakat bunlardan önce hedefledi imiz alanlarda pratik baflarılar elde etmemiz gerekmekte. HL - Türkiye'nin GNU/Linux dünyasındaki yeri sizce nedir? Böyle bir geliflme ülkemizdeki bilgisayar okur yazarlı ını nasıl etkileyecek sizce? GNU/Linux konusunda çalıflmaya hevesli olanlar açısından bakıldı ında iyi bir durumdayız. LKD'nin ve di er grupların mensupları fantastik bir ifl çıkartıyorlar. Birçok önemli program ve Linux da ıtımının güncellenmesi gerçeklefltirilmifl durumda. Dahası e itim ve farkındalık konusunda da çok yol katedilmifl durumda. E er gerçek dünya flartlarına uyumdan bahsetmemiz gerekirse, durum o kadar iyi de il. Fakat Özgür Yazılımların kullanımı konusunda çok güzel örnekler oldu unu da görmek lazım. Merkez Bankası Bilgi fllem bölümü çok güzel ifller çıkartıyor, bunlar bütün kamu kurumlarına örnek teflkil edebilecek ifller. Kapalı kodlu ticari yazılımlara alternatifler oldu unun farkında olmak gerekiyor. Özgür / Açık Kaynak Kodlu yazılımların mevcut sistemlere uyumlu hale getirilmesinin daha fazla çaba gerekti i kabul edilmesi gereken bir gerçek. E er daha çok bu tip sistemler kullanırsak bilgisayar okur yazarlı ı açısından çok daha fazla yol katedece imiz de bir gerçek. HL - Bilgi Üniversitesi olarak bir Bilgisayar Yarıflması düzenlediniz ve bu yarıflmada özellikle lise ö rencilerini hedeflediniz. Bu do rultuda yarıflma ile amaçladı ınız, kazanç olarak görmek istedi iniz fleyleri biraz anlatır mısınız? Bilgisayar Bilimleri'nin sadece "iyi bir meslek" de il e lenceli, ilginç ve meydan okumalara açık bir u rafl oldu unu göstermek istedik. " yi meslek" Visual Basic ile yazılmıfl ve çok da iyi çalıflmayan programlar yazmakla ilgili bir fley biraz. fiirketler biliflim alanında zor ifller yapacakları zaman Bilgisayar Bilimcileri de il matematik mühendisleri arıyorlar. Biz bunu de ifltirmek istiyoruz. 4

9 Röportaj Sınavımız yaratıcı ve meydan okuyucuydu, "sıkıcı" bilgisayar programlama ile pek ilgisi yoktu. Umudumuz hayal gücü kuvvetli, yetenekli genç beyinlere ulaflmak ve onları Bilgi'ye ça ırmak. Aralarından birinin burs kazanaca ını da unutmamak gerek. HL - Sizce Özgür Yazılım projelerini sürdürülebilir projeler halinde uygulanmaları ve kazanç getirebilmeleri için dikkat edilmesi gereken konular nelerdir? nsanlara istedikleri hizmeti verirken bu ifl için ortaya koydu unuz emekle orantılı bir ücret talep etmeniz lazım. Ve bunu yaparken de toplumdan aldı ınızdan daha fazlasını topluma vermeniz lazım. Bu çok önemli bir konu ve biz hala bunu gerekti i gibi yapmayı ö reniyoruz. HL - Eski bir IBM çalıflanı oldu unuzu, hatta bir ödülünüz oldu unu biliyoruz. Bize biraz o günlerden bahseder misiniz? 17 yaflında Üniversite'ye girmeye hak kazandı ım için flanslıydım. Duygusal ya da entellektüel açıdan Cambridge Üniversitesi'nden tam olarak yararlanabilecek kadar olgun oldu umu düflünmüyordum. Bu yüzden bunu bir yıl erteledim ve kendime bir ifl aramaya baflladım. 60 kadar flirkete baflvurdum, en ilginç teklif IBM'den geldi. IBM'de ilk 16 bitlik mini bilgisayarlardan IBM 1130 kullanacaktım. Daha sonra bir proje ortaya çıktı ve 1130'un ifllemcisini bankalar için gerçek zamanlı iletiflim amaçlı kullanılması gündeme geldi. Hursley arafltırma merkezine geçtim ve baflka kimse bu proje ile ilgilenmedi i için burada çalıflmaya baflladım ve bugün flletim Sistemi Çekirde i (kernel) olarak tanımlanabilecek bir program yazmaya baflladım. Yaklaflık 3kilobyte idi fakat kesme istemlerini ve planlı iflleri gerçeklefltirebiliyordu. Dahası çatallanma (forking) bile yapıyordu. Çok e lenceliydi, böyle bir fleyi sıfırdan ve tamamen cahil bir flekilde, hiçkimsenin yardımını almadan yapmak çok e iticiydi. Kesmelerle ilgili bir problemi çözebilmek için mühendislerin bilgisayarın komut setine yeni bir komut koymalarını bile sa lamıfltım. Daha sonra ö rendim ki o problemin çok basit yazılımsal bir çözümü varmıfl. Eh ne de olsa "cehalet de bir nimettir" Bu ifl için iki aylık maaflıma karflılık gelen bir "özel katkı ödülü" almıfltım ki 100 pounda karflılık geliyordu. IBM'e bana sa ladıkları bu imkan için çok müteflekkirdim. Tabi ayrıca benim (bir yöneticinin tabiriyle) "hipi görüntüme" tahammül ettikleri için de. O zamanlarda IBM'de koyu renk takım elbise, beyaz gömlek ve "Ç ÇEKL KRAVAT" ve kulaklarınıza kadar inen saçlar "marjinal" kabul ediliyordu. HL - Türkiye'de birçok anlamda ilk olan "Özgür Yazılım ve Açık Kaynak Günleri"ni gerçeklefltirdiniz. Sizce amacına ulafltı mı? Önümüzdeki yılllarda nasıl sürprizler bekleyebiliriz? Bu sene geçen seneden daha iyiydi, gelecek sene de bu seneden daha iyi olacak bence. Amacımız %100 Özgür Yazılımlar kullanan bir Türkiye oldu undan buna eriflemedik tabi (daha). Sürprizlere gelince, e er söyleseydim sürpriz olmazdı! HL - OSEC olarak gelecek planlarınız neler? Baflladı ımız ifllerde baflarılı olmak ve ardından yeni bir fleyler daha yapmak. HL - Sorularımız cevapladı ınız ve dahası tecrübelerinizle bizi aydınlattı ınız için çok teflekkür ederiz. Chris Stephenson Bilgi Üniversitesi Open Source Enterprise Center danıflmanı 5

10 Kamu Uzaktan e itimde baflar Teknoloji, özellikle Internet teknolojileri son hızla geliflmeye devam ediyor. E itim sektörü de bu durumdan nasibini alıyor. Bundan 40 yıl kadar önce tüm dünyada uzaktan e itim mektupla yapılırken artık bilgisayarımızın baflından kalkmadan e itimimizi alabiliyoruz. Bu geliflmeler karflısında çok yakın bir zamanda gerçekleflecekleri tahmin etmek pek de zor de il. Zaman ve mekan zorluklarını kaldıran ve herkese eflit e itim olana ı sa layan uzaktan e itim modelleri büyük e itim kurumları tarafından daha çok tercih edilmeye bafllayacak, devlet ve yerel yönetimler tarafından öncelikli hale gelecek. Bu konuda önemli bir örnek yakın bir tarihte IBM tarafından Linux altyapısı kullanılarak Sao Paulo'da gerçeklefltirildi. Sao Paulo Latin Amerika'nın en geliflmifl bölgesi. Çok genifl bir alana yayılmıfl olan Sao Paulo Brezilya nüfusunun da 22% sini içermekte. Sao Paulo'nun e itimden sorumlu eyalet sekreterli i bu genifl eyalette halka açık e itimler vermekle yükümlü. Bu e itimler ilk e itimden profesyonel geliflime kadar uzun bir süreci kapsıyor. Sekreterli in sorumlulu unda 645 belediyeye yayılmıfl 5910 okul, 6 milyon ö renci ve 200,000 ö retmen bulunuyor. AMAÇ Brezilya'daki ö retmelerin, ö retmenli e devam edebilmeleri için 2006 yılına kadar ünivesite mezunu olmufl olmalarını öngören 1996 tarihli bir kanun çok hızlı bir biçimde üniversiteye gitmek için yeterli alt yapıları olmayan bu ö retmenlere bir e itim modeli oluflturulması zorunlulu unu do urdu. Sao Paulo eyalet sekreterli i bu durumu çözüme kavuflturmak için üç ulusal ünversite ile masaya oturdu. Amaç ö retmenleri belirtilen tarihe kadar ö retmenli e devam edebilmeleri için gerekli yeterlili e ulafltıracak bir uzaktan e itim sistemi kurulmasıydı. ÇÖZÜM Vanzolini derne i ile yapılan anlaflmayla IBM WebSphere Edge Server V.2.0'ın üzerinde kofltu u Linux altyapısı üzerinde çalıflan IBM Lotus LearningSpace IBM Lotus Notes and DominoTM IBM Lotus Domino Document Manager (Domino.Doc ) IBM Lotus Instant Messaging (Sametime ) IBM Lotus Team Workplace (QuickPlace ) araçlarıyla gerçeklefltirilen, uzaktan e itim a ı ile eyaletin 34 sanat e itim kurumunda oluflturulmufl merkezlerde verilen e itimler. SONUÇ Linux altyapısı ve IBM araçları ile kurulan bu uzaktan e itim a ı ile 18 aylık e itimi baflarıyla tamamlayan 7000 ö retmen kanunların gerektirdi i e itim düzeyine kavuflmufl oldu. 6

11 Kamu Viper'la IBM Suçluların Peflinde: Polisiye filmlerden bildi imiz, flüphelilerin tanıkların önünde sıraya dizilip teflhis edilmesi artık tarihe karıflıyor. West Yorkshire Polis Departmanı National Video Identity Parade Electronically Recorded (VIPER) projesi ile birkaç hafta gibi sürelerde hazırlanan ve oldukça masraflı olan, dahası sonuçları tartıflmaya açık flüpheli sıralama yöntemini bir kenara bırakıyor. IBM Total Solutions Center ve IBM ifl orta ı Sagitta'nın deste i ile söz konusu prosesin tamamen dijitallefltirilmesi projesi gerçeklefltirilmifltir. Sözkonusu ifllem, kısa bir video kaydı alınan flüphelinin videoları çekilmifl 10,000'in üstünde gönüllünün klipleri ile karflılafltırılması ve veritabanından sekiz ile on adayın seçilmesinden olufluyor. Bu videolar, görüntü sahibinin bilgileriyle birlikte Ulusal Viper bürosuna gönderiliyorlar ve burada görüntü uzmanları tarafından flüpheli geçifli için editlenmelerinin ardından konu ile ilgili polis memuruna iletiyorlar. Bu ifllem yaklaflık bir saat içinde hazır hale geliyor - ki bu sürenin kısalı ı, olayla ilgili hafızası tazeyken tanıktan maksimum verim alınabilmesi için çok önem tafl yor. Dahası bu tür bir dijital flüpheli sıralaması yaklaflık $250'a malolurken, klasik yöntem vaka baflına $1,200-$2000 gibi ücretlere malolmaktaydı. Çözüm: Sagitta ve IBM Bu sistemin oluflturulması için 1.4 TB depolama alanıyla desteklenmifl, IBM Genel Paralel Dosya Sistemi ile yönetilen bir Linux kümeleme sistemi oluflturulmufltur. Sistemin Linux temellerine oturması genifl video dosyalarına kolay eriflim için oldu u kadar West Yorkshire Polis Teflkilatı'nın kullanmakta oldu u mevcut Linux altyapısına uygunluk açısından da önem taflımaktadır. Tabi Linux'un getirdi i düflük maliyet/kazanç oranı da bir baflka önemli etken. Güvenlik açısından baflarılı yüksek eriflilebilirli e sahip iki IBM TotalStorage FAStT500 Storage Server'lar iki IBM Storage Area Network (SAN) ve bir IBM LTO Ultrium teyp kütüphanesi bu yapının donanım tarafını oluflturmaktadır. Bütün bu sistem de Tivoli Storage Manager tarafından desteklenmektedir. Son olarak video klipleri editlemek için ise 28 IBM IntelliStation kullanılmaktadır. Sonuç: Nisan 2002'den bu yana 800 kifli bu sistemleri kullanmak için e itildi ve 18,000'in üstünde VIPER flüpheli sıralaması gerçeklefltirildi. Klasik yöntemlerle karflılafltırıldı ında bu rakamın önemi daha da ortaya çıkıyor. Buna ek olarak sadece ilk yıl yaklaflık $11 Milyon tasarruf ile VIPER ne kadar do ru bir proje oldu unu ortaya koymufltur. Sıradaki: Sistemin yöneticisi olan Tony King'e göre bu sadece bir bafllangıç noktası. Bir sonraki aflama video teknolojisini di er tanımlama sistemleri ile (yüz/iris tanımlama ve parmak izi sistemleri ile) iliflkilendirmek ve böylece dört dörtlük bir sistem sunmak. 7

12 Röportaj Bu say m zda IBM Türk Kamu Sektörü Müdürü ile röportaj yapt k: IBM ve Linux Deste i 8 Haber Linux Say n Telli ilk sorumuzu IBM in dünyada ve ülkemizde Linux a verdi i deste e ay rd k, bu konuda bilgi verir misiniz? IBM, Linux a kurumsal destek veren ilk biliflim flirketleri aras nda yer almakta, Linux u gelece in iflletim sistemi olarak görmekte ve ürün gelifltirme stratejisinin çok önemli bir parças olarak de erlendirmektedir. Biz de Türkiye de 2004 y l n Linux Y l ilan ettik. Bu çerçevede IBM; Linux uyumlu ürün gelifltirmeye büyük yat r mlar yap yor. Önde gelen Linux da t mc lar yla yak n iflbirli i çal flmalar yürütüyor. Aç k kaynak topluluklar na destek veriyor. Platform olarak iddial bir flekilde destekliyor. Mehmet Ziya Telli IBM Türk Kamu Sektörü Müdürü IBM, Linux ekosistemi olarak isimlendirdi i ve her türlü kurumsal gereksinimi karfl layan ortam için endüstrideki en geliflkin ürün portföyünü sunuyor. Bu portföy donan m, yaz l m ve servislerden olufluyor. Her geçen gün yeni bir ürününü Linux platformuna tafl yan IBM, bugün bütün sunucu platformlar Linux a uyumlu tek bilgi ifllem flirketi konumunda. IBM in befl yaz l m markas nda (DB2, Lotus, Rational, Tivoli, WebSphere) yer alan ürünler büyük bir h zla Linux a uyumlu hale getirildi. IBM, bu aç dan da endüstrideki en zengin portföye sahiptir. IBM in Linux un gelifltirilmesine yönelik çal flmalar çok boyutlu olarak birkaç koldan kapsaml bir flekilde gerçeklefltiriliyor. Bu çal flmalar aras nda, developersworks ad alt nda toplanan ve gelifltiricilere yönelik olarak Web üzerinden sunulan kaynaklar, IBM in çeflitli ülkelerde açt Linux Uzmanl k ve Teknoloji Merkezleri. En önemli örneklerinden biri hiç kuflkusuz Almanya da Boeblingen de bulunan Gelifltirme Merkezidir. ngiltere Ulusal Kimlik Teflhisi Elektronik Video Kay t Sistemi (National Video Identity Parade Electronically Recorded VIPER), polis kay tlar n n etkin ve düflük maliyetli kullan m için gelifltirilmifl bir çözüm. VIPER sayesinde suçlular n teflhisi ifllemleri büyük bir h z kazand. VIPER in baflar l olmas ngiltere deki di er polis merkezlerinin de bu sisteme geçme çal flmalar n bafllatmas na yol açt. ngiltere deki Linux üzerinde gelifltirilen çözüm sayesinde; Kimlik teflhisi süresi haftalarla ifade edilirken, yaln zca iki saate indi Maliyetler düfltü Suçlularla mücadele etkinleflti Bir y l içinde 11 milyon dolar tasarruf edildi 61 polis merkezi online olarak birbirine ba land Geleneksel yöntemlerle 1,200 2,000 dolara mal olan ifllem maliyeti 200 dolara düfltü. HL Kamu kurum ve kurulufllar nda Linux un önemine de inir misiniz? Kamu kurumlar bir çok ülkede IBM le hareket ederek, yeterli deste inin olmay fl, kurumsallaflamamas, da t k sürümlerin birarada toparlanamamas gibi varsay mlar dikkate almayarak bizce en do ru ad m att lar. Bak n, bilgi teknolojilerindeki h zl de ifliklikler, al flkanl klar m z n da de iflmesi gereklili ini birlikte getiriyor. Standartlar olufltuktan sonra herkesin ortak kulland bir sürüm olmas zorunlu u olmayaca n bilmemiz gerekiyor. Nedir bu standartlar? Aç k kaynak koduna dayal, birbiriyle konuflabilen standartlar, diledi iniz eklemeyi sat n ald n z üreticiye ba l kalmaks z n yapabilece iniz iflletim sistemleri. De ifliklik ihtiyac n z, sahip olma avantaj n zla kendinizin ya da güven duydu unuz çözüm orta n z n gerçeklefltirdi i standartlar. Üstelik her yönüyle Linux a en çok destek veren ve Linux un yeni ç kacak çekirde inin bile, pazara ç kmadan tüm ürünlerinde testlerini yapan IBM gibi bir kurumsal ortak varken vakit kaybetmeden Linux a geçilmesi gerekti ini düflünüyorum. Binlerce kullan c l sistemler sözkonusuyken, iflletim sistemi lisanlar n, ofis kullan c s n n ihtiyaçlar n çözen paketlere ödenen bedelleri al alta koyarsak ciddi bir maliyetle karfl karfl ya oldu umuzu görebiliriz. Ayr ca soruna sadece uç kullan c yönünden bakm yoruz. Da t k sunucu sistemlerinin yönetimini ele alal m. Farkl iflletim sistemleri ile çal flan bu sunucular n yönetiminin iflin içinden ç k lmaz bir hale geldi ini düflünün. flte bu aflamada sürümü, verisyonu ne olursa olsun konsolide edilmifl daha kolay yönetilebilir,linux a dayal bir sistemi vaadediyoruz.

13 talya n n baflkent Roma y da içine olan Lazio bölgesi için gelifltirilen e-devlet portal çözümü, mevcut sistemlerin konsolidasyonunu ve toplam sahip olma maliyetlerinden tasarruf elde edilmesine imkan verdi. Kentte ve çevresinde yaflayan vatandafllara ve bölgede faaliyet gösteren flirketlere hizmet veren e-devlet portal, 5 milyon kullan c ya hizmet veriyor. ki ay gibi çok k sa bir süre içinde haz rlanan Linux temelli çözüm, Lazio bölgesinde yaflayan herkese ve her kuruma bütün e-devlet uygulamalar na eriflim imkan veriyor. Linux un maliyet avantaj ve ölçeklenebilirli i sayesinde son derece esnek olarak düzenlenen portal, kamu yönetiminin kendi içindeki iletifliminde de yepyeni bir dönemi bafllatt. Yeni portal sayesinde; 5 milyon vatandafl ile Lazio bölgesindeki tüm flirket ve kurulufllar n kamu yönetiminin bütün etkinlikleri hakk nda ilk elden bilgi sahibi olma imkan do du, El Salvador Vergi daresi, kay t sistemini etkinlefltirmek için bafllatt giriflim çerçevesinde Linux temelli bir vergi kay t sistemi gelifltirdi. Çal flanlar n vergi kay tlar na daha h zl ve etkin eriflimi hedefleniyordu, yeni sistem ölçeklenirlik ve güvenilirlik sa lad. Veri kay tlar n n etkinlefltirilmesi kamu gelirlerindeki kay plar önledi. Gerçek zamanl bir kritik ifl çözümü olan platform sayesinde; Veri idaresinin veri iflleme h z ifllem türüne göre %50 80 aras nda h zland Veri yedekleme ifllemi h zland ve kolaylaflt Çal flan verimlili i artt Üç günde bitirilebilen ifllemlerin süresi bir güne indi fl kritik verilere gerçek zamanl eriflim olana sa land. Kamu yönetimi ile yerel yönetimler aras nda etkin bir iflbirli i ortam do du Vatandafllar n ve flirketlerin e-devlet uygulamalar n diledikleri gibi kullanma imkanlar ortaya ç kt Hizmet verme süresi h zland Genel kamu yönetimi ile yerel kamu yönetimleri ve belediyeler birbirine s k bir flekilde entegre oldu Çözüm standart bilgi teknolojileri temelli oldu u için toplam sahip olma maliyetinden çok büyük ölçülerde tasarruf elde edildi. Dünyan n dört bir yan nda çok say da Linux Uzmanl k Merkezi bulunuyor. flte ilk akla gelenler: Meksika, Brezilya, ngiltere, Almanya, spanya, Romanya, Rusya, Hindistan, Çin, Japonya. Ankara da hayata geçecek merkezimiz, Linux u elle tutulur gözle görülür bir yap yla her sunucuda ölçeklenebilir, her ortamda çal flma esnekli i olan bir iflletim sistemi olarak sunacak. HL Say n Telli, verdi iniz bilgiler için çok teflekkür ederiz. HL Ocak 2004 tarihinde stanbul Merkez binas nda Linux Merkezi açt n z, aç l flta y l içerisinde Ankara da da benzer bir olufluma gidilece ini belirtmifltiniz, planlar n z ve geliflmeler ne aflamada? IBM, 2000 y l ndan bu yana çeflitli ülkelerde bir dizi Linux Merkezi aç yor. Söz konusu merkezler, müflterilerin belirli gereksinimlerine yan t verecek projelerin ortaklafla gelifltirmesini sa layan Linux Uzmanl k Merkezleri (Competency Centers) ile Linux teknolojisine yönelik gelifltirme çal flmalar n n a rl kl olarak sürdü ü Linux Teknoloji Merkezleri olarak ikiye ayr l yor. IBM Linux Uzmanl k Merkezleri, IBM Çözüm Ortaklar, IBM müflterileri ve IBM in Linux uzmanlar n bir araya getiriyor ve ortaklafla projeler gelifltirmeleri için uygun bir buluflma mekan yarat yor. Sao Paulo Eyaleti E itim Bakanl, farkl bölgelerde bulunan ö retmenlerin yüksek ö renim e itimlerini tamamlayabilmeleri için Linux temelli bir uzaktan ö renim çözümü gelifltirdi. Söz konusu çözüm sayesinde on binlerce ö retmen uzaktan e itimle yüksek ö renim imkan na kavufltular. Linux ve IBM Lotus Learning Space platformu temelli çözüm, dünyan n en büyük ve kompleks e-ö renim network lerinden birisi olarak kabul ediliyor. Yeni uzaktan ö renim sistemi sayesinde; On binlerce ö retmen esnek bir ortamda ö renim görme olana na kavufltular Büyük maliyet tasarruflar sa land Ö retmenlerin e itimleri çok daha h zl bir flekilde tamamland Geleneksel e itim yöntemlerinin olumsuzluklar yaflanmad 5,910 okulda okuyan 6 milyon ö renciye e itim veren 200,000 i aflk n ö retmenin e itimi için benzersiz bir platform oluflturuldu. 9

14 Arfliv Freshmeat'ten Seçmeler: Bundan sonra bu köflede özgür yazılım ve linux dünyasının en önde gelen program arflivi olan Freshmeat.net'ten seçmelere yer verece iz. Bahsedece imiz programlar, öncelikle GNU/Linux sistemlerinizi günlük ifllerinizde daha iyi daha verimli kullanmanızı sa layacaklar. flte bu ayın seçmeleri: Delineate Delineate grafik tasarımcıların sıkça baflvurdu u bir yöntem olan bitmap görselleri vektörel formata çevirmeye yarayan bir araç. JPEG, PNG, GIF, BMP, TIFF, PNM, PBM, PGM, PPM, IFF, PCD, PSD, ve RAS formatlarını SVG(Ölçeklenebilir Vektör Graphics) formatına çevirebilen yazılım aslına bu ifli yapan AutoTrace ve Potrace araçları için yapılmıfl bir arayüzden ibaret. Gimp 2 GIMP'in çok ileri düzeyde bir grafik düzenleme aracı oldu unu sanırım hepimiz biliyoruz. Linux ve Windows üzerinde uzun süredir bulunan GIMP yeni sürümüyle MacOSX kullananlarla da tanıfltı. Kısa bir zaman önce animasyon sektörüne de el atan Gimp'in önemli yeni özellikleri arasında kolay kullanılır bir program arayüzü, gruplanabilir araç kutuları sayılabilir. Photoshop kullanıp GIMP'e bir türlü alıflamayanların artık bahanesi yok. Macromedia Contribute 2 Büyük yazılım flirketlerinin ürünlerini yavafl yavafl Linux ortamına taflımaya baflladı ının önemli bir göstergesi daha. Macromedia Contribute web sitesi yayınlama, güncelleme iflleri kolaylafltıran, hiçbir programlama bilgisi gerektirmeyen bir araç. Bu iflin profesyonellerinin de iflini görecek pek çok özelli i olan Contribute'u deneyin. PHP Live! PHP Live web tabanlı, güçlü bir chat destek sistemi. Sadece PHP ve MySQl gerektiren bu yazılım limitsiz operatör, birim destekliyor. Ziyaretçi trafi ini de takip edebilen bu sistem sitesinden destek vermek isteyenler için bulunmaz fırsat. X-Chat Hepimizin yakından bildi i, tam donanımlı bir IRC istemcisi olan X- Chat bu sürümünde yeni özellikler ve birkaç hata temizli i ile geliyor. 10

15 Arfliv Moneydance 2004 Moneydance internet üzerinden çalıflan bir finansal organizasyon yazılımı. Kolay kullanımı ile dikkat çeken bu yazılımla paranızın, harcamalarınızın takibini rahatça yapacaksınız. Gentoo: Hayır bu bildi iniz GNU/Linux da ıtımı olan gentoo de il. Bu ondan çok daha önce bafllamıfl bir dosya yöneticisi program. Norton Commander, Total Commander gibi dosyalar üzerinde pratik olarak ifllemler yapmanızı sa layan bir program. Çok detaylı konfigüre edilebilmesi ve çek bırak özellikleri ile Amiga'nın meflhur dosya yöneticisi Directory Opus'un bıraktı ı yerden devam eden bir program. E er MC sizin için fazla sönük kalıyorsa, grafik tabanlı bir programı tercih ediyorsanız bu ifller için tavsiye ederiz. Amule 2.0 rc2: Windows üzerinde Edonkey/Emule kullananlar için Linux üstünde de güzel bir alternatif sa layan Amule, p2p kullanıcılarının son gözdesi. Baflarılı grafik arayüzü, kolay eriflilebilir ayarları ve istatistiksel bilgileri ile Edonkey a ından maksimum derecede yararlanmanızı sa layacak. 11

16 Konu Linux, Ciddiyet ve Fazlamesai üstüne Bilgisayar dünyasının hiçbir zaman hofluma gitmeyen tatsız bir yanı vardır. Genellikle çok ciddidir. Ortalık kurallarla doludur ve yapılan ifller eninde sonunda parasal karflılı ı ile de erlenir. "Evlad m bilgisayarla u raflaca ına dersini çalıflsan daha iyi olur " diyen anne babanız, bilgisayarı meslek edindi inizi görünce çok da ses çıkartmazlar. Halbuki bilgisayarın ve Internet'in günümüzde çok daha önemli bir sosyolojik yanı var. Birçokları için araç olan bilgisayar bazıları için çok ciddi bir hobi. Hem de günlerini gecelerini "flu nasıl çalıflıyor" diye kurcalamakla geçirdikleri bir u rafl. Hatırlıyorum da zamanında C-64'de Amiga'da böyle hevesle bafllayıp daha sonra programcılı a yönelenlerin hepsi 90'lı yıllarda IT sektöründe çok da önemli yerlere geldiler. Birço unun dersler kötü gidiyor diye bilgisayarlarının kaldırıldı ını bilirim, belki de bu yapılmasaydı da teflvik edilselerdi çok daha iyi yerlere geleceklerdi. Birçok evde PC'lerin bulundu u günümüzde ise özellikle Özgür Yazılım ve GNU/Linux dünyasında bu u raflın etkilerini görmek mümkün. Yurtdıflında çok yaygın olan bu etki, kullanıcı gruplarının oluflmasına, kendi toplantılarını gerçeklefltirip hatta periyodik bültenler çıkartmasına kadar varırken ülkemizde yeni yeni geliflmekte. Linux Kullanıcıları Derne i'miz var, üniversite bazında bazı LKG (Linux kullanıcı grupları) var o kadar. yetiflmesi için belki de en önemli zemini oluflturacaklar. Dahası e er bilgisayar insan için varsa, bunun gündelik hayatta bütün kapasitesi ile (keyif için, e lence için ya da gündelik ifllerin gerçeklefltirilmesi için) kullanılması kadar do al ne olabilir ki? Hatta bu konuda GNU/Linux özgür bir iflletim sistemi olmasının yanısıra masaüstleri için de çok baflarılı, yetkin bir iflletim sistemi. flte bu do rultuda bizler IBM'in Türkiye'deki Linux kullanıcılarına hitap etmeyi düflündü ü bu dergide, kurumsal olarak iflini gelifltirmek amacıyla IBM ve Linux kullanmayı düflünenler kadar evinde Linux kullanarak bir fleyler yapmaya çalıflan, bu alanda u rafl veren - görünüflte- keyif için Linux'la u raflanlara da kılavuzluk etmeyi, onların bu tecrübesini de biraz olsun kolaylafltırmayı hedefliyoruz. Bu sayfalarda, pratik Linux kullanım bilgilerinden, karflılafltı ınız problemlerin çözümlerine Özgür Yazılım cephesindeki en son geliflmelere, gündelik hayatınızı kolaylafltıracak yazılım incelemelerine kadar birçok yazıyı bulacaksınız. Gelin bu fazlamesailerimizi paylaflalım, özgür yazılım dünyasına yaptı ımız bu yolculukları daha keyifli hale getirelim. Kıvılcım Hindistan sundance@fazlamesai.net fiirketlerin Linux'a verdikleri destek gün geçtikçe artarken bu kullanıcı tabanının da geliflmesi, insanların Linux'la ilgili bilgilerini birbirleri ile paylaflması gerekmekte. Yani insanlar sunucu kurmak dıflında sebeplerle de Linux kullanmalı ve bu hobileriyle ilgili birbirleriyle bilgilerini paylaflmalı. Çünkü bu "çok ciddi" olmayan u rafllar, yarının sistem mühendislerinin, a yöneticilerinin ya da güvenlik uzmanlarının 12

17 Haber Napster + IBM = Üniversite ö rencileri için müzik Üniversite a larının en büyük sorunlarından biri bir türlü engellenemeyen müzik downloadları. Gerek izinsiz müzik da ıtımı gerekse üniversitelerin kısıtlı a kaynaklarının müzik de ifl tokuflu için kullanılması üniversiteler için problem oluflturmakta. Bu probleme çözüm bulmayı hedefleyen çalıflmalardan biri Napster ve IBM iflbirli i ile New York'da Rochester Üniversitesi'nde gerçekleflmekte. Ö rencilerin istedikleri anda müzi e eriflmesini sa layan uygulama, üniversitenin bant geniflli inde ya da bütçesinde bir kısıtlama yapmadan bu ifli gerçeklefltirmeyi hedeflemekte. IBM eserver BladeCenter ve RedHat ile gerçekleflen çözümde, Napster'ın yeni uygulaması olan SuperPeer, en popüler ö renci downloadlarını cachelemekte ve bu sayede üniversite a ı üzerindeki yük azalmakta daha kritik uygulamaların ihtiyaç duydu u servis kalitesi sa lanabilmektedir. Kolej ö rencileri için uyumlu bir çözüm: Super Peer, üniversitenin sistem yöneticileri için dijital müzik a larına yasal bir eriflim hizmeti verme imkanı sa lamakta - ki bu hizmet ö renciler arasında oldukça be enilmekte. Öte yandan Napster ise hizmetlerini üniversite ve kolej ö rencilerine ulafltırabilmekten dolayı memnun. " stek üstüne" kavramının önemi: MTV tarafından yakın zamanda yapılan bir arafltırma tipik bir izleyicinin 30 saatlik günler yafladı ı fleklinde. Yani yafl arası izleyiciler, dijital imkanlar sayesinde o kadar çok ifli birarada yapmaktadırlar ki -internette surf yaparken müzik dinlemek, arkadafllarıyla chat etmek vs.-24 saatlik bir gün içinde gerçeklefltirilen aktivitelerle kıyaslandı ında bunun 30 saatlik bir gün oldu unu söylemek çok da yanlıfl olmayacaktır. Hızla geliflen endüstrilerde bu trend, sadece gençlere de il toplumun di er kısımlarında da gözlenebilmektedir. Dolayısıyla insanlar gittikçe daha çok ihtiyaçlarının hemen o anda "istek üzerine" karflılanmasını bekler hale gelmektedirler ve hizmet sa layıcılar da bu trendi gözönüne almak durumundalar. Napster bu ihtiyaca cevap verebilmek ve bunu da kendi ifl modelinin sınırları içinde kalarak yapabilmek için IBM BladeCenter kullanımını uygun gördü. BladeCenter ve Linux, "istek üzerine" hofl bir düet. IBM'in eserver BladeCenter'ı ve Linux bu problemin çözümüne katkıda bulunurken, gelecekteki ihtiyaçlara da cevap verebilecek geniflletilebilir bir çözüm zemini oluflturmufllardır. Düflük maliyetli, yüksek ölçeklenebilirli e sahip IBM Blade Center sistemler, maliyet avantajlı, güvenilir ve güvenli GNU/Linux iflletim sistemi ile biraraya gelip Napster'ın istedi i yetkin ve açık yapıyı oluflturdular. Bu yapının üstünde hizmet veren Super Peer uygulması ise ö rencilere en uygun flekilde hizmet vermeye baflladı. Napster ve Rochester Üniversitesi mevcut sistemi gelifltirmeyi, di er kolej ve üniversitelerin de bu pilot uygulamayı denemelerini hedefliyor sonbaharına kadar çok daha fazla ö renciyi bu sistemin üyesi yapmayı hedefleyen ekip Üniversite'nin bir parçası olan Eastman School of Music'in bu a için özgün içerik sa laması gibi planları da uygulamaya koymayı amaçlıyor. Napster 13

18 Röportaj Ian Murdock ile Aç k Kaynak Günleri nde IBM Türk'ün Ana Sponsoru oldu u ve stanbul Bilgi Üniversitesi'de gerçeklefltirilen Özgür Yazılım ve Açık Kaynak Günleri'nin bu yılki onur konu u Debian GNU/Linux'un kurucusu Ian Murdock'tı. Ian Murdock, Progeny firmasının kurucusu ve CTO'su. Debian GNU/Linux da ıtımının da kurucusu olan Murdock, Linux'un bir hobi projesi olmaktan genifl kitlelere hitap eden bir proje olmaya geçmesinde etkin olan isimlerden biri. Günümüzde Debian, milyonlarca kullanıcısı ile en popüler Linux platformlarından birini oluflturmakta. 1000'in üstünde gönüllü gelifltiricisiyle halihazırda en baflarılı ve etkin açık kod projelerinden biri olarak görülmekte. Purdue Üniversitesi'nden Bilgisayar Bilimleri mezunu olan Ian Murdock aynı zamanda Linux International'ın ve Open Source Initiative'in kurucularından. Kendisiyle etkinlikte yaptı ı sunum, Türkiye ve Linux'un gelece i hakkında sohbet ettik. Haberlinux - "Kritik Kitle" ve " mkan Tanıyan Teknolojiler" kavramlarından bahsetti iniz sunumunuzu izledik. Bize bu kavramları Linux'u göz önüne alarak kısaca açıklar mısınız? Açık Kaynakta critical mass bir proje, O na zaman zaman dahil olan belirli bireylerin ya da do rudan projeyi bafllayan kifli veya kiflilerden ayrı olarak, kendi yaflantısını sürdürecek yeterli momentumu kazandı ında gerçekleflmifl olur. Kritik kitle bir projenin uzun vadede yaflamını sürdürebilmesi için çok hayati önem taflır çünkü projenin içindeki kiflilerden çok topluluk, projenin arkasındaki itici güç haline gelir. Bu çok önemlidir çünkü insanlar gelip gider ve uzun vadede bir açık kaynak proje, yaflayabilmek için bu gelifl gidifllerden - kendi ayaklarının üzerinde durabilmek için - kurtulmalıdır. mkan tanıyan teknoloji, baflkalarının üzerine yeni fleyler inflaa ederek yeni ufuklara ulaflmasına imkan sa layan her teknolojidir. mkan tanıyan teknoloji, imkan tanıdı ı teknolojiler kendisinden daha ilgi çekici oldu u durumlarda kısmen zorunludur. Ben Linux'un bir imkan tanıyan teknoloji oldu una inanıyorum çünkü baflkalarına imkan tanıyor. Linux nternet'ten beri en önemli imkan tanıyan teknoloji ve etkisi de onun kadar genifl olacak. Örne in süper hesaplamaların çehresini tamamen de ifltirdi. Günümüzde çok güçlü bilgisayarları commodity donanımlar, networkler ve Linux kullanarak yapabiliyoruz. Linux, Tivo video kayıt cihazı ve hatta Google,Amazon gibi 10 yıl önce piyasaya çıkması çok maliyetli olabilecek yeni teknolojilere imkan tanıdı. Linux'un imkan tanıdı ı teknolojiler açık bir biçimde kendisinden daha ilginç. HL - IBM veya Novell gibi piyasanın önde gelen IT flirketlerinin Linux'a sa ladı ı kurumsal deste e yaklaflımınız nasıl? Gelecek açısından olumlu mu? Yoksa önümüzdeki 5 yıl içerisinde bunlarla yarıflacak, non-corporate bir Linux da ıtımına ihtiyacımız olacak mı? Linux'un büyük bir ifl alanı haline geldi ine flüphe yok. Bunun, e er ticari sahaya geçifl do ru yapılırsa, genel olarak Linux toplulu una olumlu bir etkisi olacak. Ticarileflme iflimiz için çok daha genifl bir kitle oluflturur ve açık kayna ı mülkiyetli teknolojilere iyi bir alternatif haline getirmek için kullanılabilecek kaynakları geniflletir. Topluluk olarak nereden geldi imizi unutmamak yapmamız gereken anahtar fleydir. Çünkü orası bugün Linux'u büyük bir ifl kolu haline getiren zincirleme hareketlerin meydana geldi i yerdir. Toplulu un, açık olmanın, seçimin ve kullanıcıya güç vermenin önemini hatırlamalıyız. E er Linux bir flirket tarafından sahiplenilen ve kontrol edlien bir baflka iflletim sistemi haline gelirse varolan durumdan ne farkı kalır? HL - kinci GPL nesli hakkında ne düflünüyorsunuz? Yani Stallman, Raymond, Cox, Torvalds gibi isimler açık kaynak sahnesinden çekildi inde, ikinici nesil bu öncü kodcuların heyecanını paylaflabilecekler mi? Bence birbirini izleyen her nesil daha pragmatiktir. Onlar Linux'u gerçek dünya sorunlarını çözmek için kullanıyorlar ve bu inanılmaz çünkü bu yaptı ımız iflin gerçek dünya etkisini geniflletiyor. lk nesil, ki Stallman bunlara iyi bir örnektir, bunu özgürlü ün peflinde koflmak adına yaptı ve bu yolda devrimci ve hatta dini imgelemler uyandırdı. kinci nesil, ki Torvalds da bu dönem için en iyi örnektir, bu ifli e lencesi için yaptı, bu neslin dünya üzerinde yarattı ı etki neredeyse tesadüfi olmufltur. fiimdi bir de üçüncü nesil var ki; ifl dünyasında, ekonomi ve politika dünyalarında ve baflka ortamlarda de iflim üzerinde etki sahibi olmak istiyor. Dünyayı etkilemek için yola çıktılar, ve bakınız baflarılı oluyorlar. HL - Componentized Linux'u farklı kılan nedir? Pazarda bir yer edinebilecek mi? Componentized Linux özellefltirilebilir bir Linux platformu olması ba lamında farklıdır. Debian nispeten özellefltirilmesi kolay bir da ıtımdır çünkü bir paket koleksiyonudur ama 10,000 den fazla paketle yüksek bir karmaflıklık düzeyi vardır. Adından da anlaflılabilece i gibi imkan tanıyan bir teknoloji ürünü olan Componentized Linux'un, Linux'un do asını yansıtması ve insanların kullanıfl biçimleri nedeniyle pazarda yeri olaca ına inanıyoruz. 14

19 Röportaj nsanlar Linux'un üzerine birfleyler infla etmek ve özellefltirmek istiyorlar. Zaten Linux'u satılabilir kılan özelliklerinden biri, bunları yapabilmesi de il mi? HL - Türkiye'deki Linux kullanıcılarıyla zaman geçirme fırsatınız oldu. Günden güne büyüyen linux toplulu una önerileriniz nelerdir? Linux'un hiçbir bedeli olmayan bir iflletimden daha fazlası oldu unu hiçbir zaman unutmayın. Bu kendi kaderinizi kontrol altına almanın yoludur. 15

20 Pratik Thunderbird'le Spam'e Son: Gündelik hayatta en çok kullanılan uygulamalardan biri olsa da maalesef halihazırda herkesin tavsiye etti i, en iyisi bu dedi i bir istemcisi bulunmamaktadır. Her ne kadar tercihler zevklere, renklere (ve tabi iflletim sistemi ile ne geldi ine göre de iflse de) kullanıcıların istemcisi konusunda bazı temel istekleri var. Öncelikle istemcisinin güvenli olması gerekmekte. Yani bir önizlemesinde makinaya virüs bulaflmasın, ya da html bir mail e bakıldı ında bir güvenlik açı ı oluflmasın. Di er istenen özellik ise birçokları için Internet'in en büyük problemi olarak görülen spam n (istenmeyen e-postaların) bir flekilde engellemesi beklenmekte. E er bu sorunlardan müzdaripseniz, ya da bir baflka iflletim sisteminden Linux'a geçmek ama bu sırada mevcut e-posta arflivinizi kaybetmek istemiyorsanız sizin için çok güzel bir yazılımımız var: Thunderbird. lk ayarlar: Thunderbird'ü indirip sıkıfltırılmıfl paketi gerekli yere açtıktan sonra çalıfltırıyoruz. lk karflımıza gelen Account Wizard. Burada yapılması gereken temel ayar hemen hemen bütün e-posta istemcileri ile aynı bu yüzden bunlara girmeden bizi ilgilendiren account nakletme ve spam filtrelerini ayarlama bölümlerine geçece iz. E er yeni hesap açmak de il de mevcut ayarları Outlook e-posta istemcinizden nakletmek istiyorsanız almanız gereken bilgiler: 1) Ayarlar 2) e-postalar 3) Adres defteri Mozilla projesinin bir parçası olan Thunderbird, 2003 yılından bu yana kendi baflına bir proje olarak gelifltirilmekte. Outlook, The Bat, Evolution gibi önde gelen e-posta istemcilerinin be enilen özelliklerini bünyesinde barındıran Thunderbird bunlara ek olarak spam engelleme konusunda en baflarılı yöntemlerden biri olan Baynesian filtreleme yöntemini kullanmakta. Basitçe kullanıcının belli bir süre boyunca gelen mailları "bu spamdir, bu de ildir" fleklinde iflaretlemesi ile e itmesinin ardından %80'e varan do rulukta e-postalardaki spamleri ayıklayabilmekte. Kurulum: adresinden indirebilece iniz Thunderbird Windows, GNU/Linux ve Mac platformlarında kullanılmakta. Dolayısıyla burada anlatılan yöntemleri Windows ya da Mac üzerinde de kullanabilirsiniz. Böylelikle e-posta istemcisi olarak platform ba ımsız olmufl bile oluyorsunuz. 16