EKĠNCĠK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI

Transkript

1 EKĠNCĠK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi HAZĠRAN, 2009

2 PROJE SAHĠBĠNĠN ADI ADRESĠ TELEFONU VE FAKS NUMARALARI PROJENĠN ADI PROJENĠN BEDELĠ PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN AÇIK ADRESĠ (ĠLĠ, ĠLÇESĠ, MEVKĠĠ) PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KOORDĠNATLARI, ZONE PROJENĠN ÇED YÖNETMELĠĞĠ KAPSAMINDAKĠ YERĠ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PTD HAZIRLAYAN KURULUġUN/ÇALIġMA GRUBUNUN ADI PTD HAZIRLAYAN KURULUġUN/ÇALIġMA GRUBUNUN ADRESĠ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI PTD SUNUM TARĠHĠ (GÜN, AY, YIL) GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. Ġlkbahar Mah Cad. 607 Sk. No: 18 Yıldız / ANKARA Tel : Faks: PROJE TANITIM DOSYASI TL SĠVAS ĠLĠ, ĠMRANLI ĠLÇESĠ Proje alanı Ġç Anadolu Bölgesi, Sivas ili sınırlarında, Ġ40-b3 ve Ġ40-b4 numaralı 1/ ölçekli haritada kuzey enlem ve doğu boylamları arasında yer almaktadır. Proje Koordinatları ayrıntılı olarak arka sayfada verilmiģtir. ÇED YÖNETMELĠĞĠ, 25. MADDE: Bu yönetmeliğe tabi birden fazla projeyi kapsayan entegre bir projenin planlanması halinde, Bakanlıkça entegre proje için tek Proje Tanıtım Dosyası hazırlanması istenir. SEKTÖR: ÇED YÖNETMELĠĞĠ, EK-2, Enerji, Turizm, Konut ALT SEKTÖR: ÇED YÖNETMELĠĞĠ, EK-2, 28: Kurulu Gücü 0,5 MW Ve Üzeri Olan Nehir Tipi Santraller ÇED YÖNETMELĠĞĠ, EK-2, 42.a: Madenlerin çıkarılması (Ek-1 de yer almayanlar) ÇED YÖNETMELĠĞĠ, EK-2, 42.d: 1. Ve 2. Grup madenlerin her türlü iģleme sokulması (kırma-eleme, öğütme, yıkama v.b.) Ek-1 de yer almayanlar ÇED YÖNETMELĠĞĠ, EK-2, 19: Hazır Beton Tesisleri, çimento veya diğer bağlayıcı maddeler kullanılarak sıkıģtırma, darbe, sarsma veya titreģim yoluyla ĢekillendirilmiĢ malzeme üreten tesisler, ön gerilimli beton elemanı, gaz beton, betopan ve benzeri üretim yapan tesisler ESER PROJE VE MÜHENDĠSLĠK A.ġ. Turan GüneĢ Bul Cad. 607 Sk. No: 18 Çankaya / ANKARA Tel : Faks :

3 Regülatör Aksı Santral Binası A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası C Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , ,9 Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , ,4 Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2

4 Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R... I TABLOLAR DĠZĠNĠ... II ġekġller DĠZĠNĠ... III KISALTMALAR... IV EKLER... IV 1. PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ a. Projenin ĠĢ Akım ġeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, ÇalıĢacak Personel Sayısı b. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb. ) c. Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) Ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri d. Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski e. Projenin Olası Çevresel Etkilerine KarĢı Alınacak Tedbirler PROJENĠN YERĠ (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Alanın Hassasiyeti Değerlendirilirken AĢağıda Verilen Hususlar Göz Önünde Bulundurulmalıdır.) a. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) b. EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmıģ alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler PROJENĠN VE YERĠN ALTERNATĠFLERĠ (Proje Teknolojisinin Ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri ) SONUÇLAR NOTLAR VE KAYNAKLAR PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN TANITIMI (Adı Soyadı, Mesleği, ÖzgeçmiĢi, Referansları Ve Rapordan Sorumlu Olduğunu Belirten Ġmzası. Seçme Eleme Kriterlerine Göre, Projenin Türü Ve Yeri Dikkate Alınarak Ġlgili Meslek Dallarından Ve En Az 3 KiĢiden OluĢan ÇalıĢma Grubunca Hazırlanmalıdır.) I

5 TABLOLAR DĠZĠNĠ Tablo 1. Proje Konusu Faaliyet Koordinatları... 2 Tablo 2. En Yakın YerleĢim Yerleri Bilgileri... 4 Tablo 3. Türkiye de Yıllara Göre Elektrik Üretim Kapasitesi (MW)... 4 Tablo 4. Türkiye de Yıllara Göre Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh)... 5 Tablo 5. Sivas ve Çevre Ġllerde Yıllara Bağlı Elektrik Üretim Kapasitesi (MW)... 6 Tablo 6. Sivas ve Çevre Ġllerde Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh)... 7 Tablo 7. Malzeme Alan Koordinatları Tablo 8. Gereç Alanlarına En Yakın YerleĢim Yerleri Bilgileri Tablo 9. Proje Kapsamında ĠnĢa AĢamasında Kullanılacak Ekipmanlar Tablo 10. Proje Kapsamında Malzeme Sahalarında Kullanılacak Ekipmanlar Tablo 11. Proje Kapasite Bilgileri Ve Özellikleri Tablo 12. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları Tablo 12. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları Tablo 13. Proje Kapsamında OluĢan Hafriyat/Malzeme Miktarları Tablo 14. Regülatör ve Derivasyon Tesisleri Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Tablo 15. Su Alma ve Çökeltim Havuzu Yapıları Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları33 Tablo 16: Ġletim Kanalı Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Tablo 17. Yükleme Havuzu Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Tablo 18. Cebri Boru Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Tablo 19. Santral Binası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Tablo 20. Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Tablo 21. Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Tablo 22. Projenin ĠnĢaat AĢamasında Kullanılacak Gürültü Kaynakları Ġçin Belirlenen Ses Gücü Düzeyleri Tablo 23. Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri Tablo 24. ĠnĢaat AĢamasında Faaliyet Alanında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Tablo 25. Geçirimli Malzeme Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Tablo 26. Geçirimsiz Malzeme Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Tablo 27. ġantiye Alanı Ġçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDY Yönetmeliği, Ek-7 Tablo.5) Tablo 28. Flora Tablosu Tablo 29. Fauna Tablosu II

6 ġekġller DĠZĠNĠ ġekil 1. Proje Genel YerleĢiminin ġematik Gösterimi... 2 ġekil 2. Türkiye de Yıllara Göre Elektrik Üretim Kapasitesi (MW)... 4 ġekil 3. Türkiye de Yıllara Bağlı Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh)... 5 ġekil 4. Türkiye de Kullanım Yerlerine Göre Elektrik Tüketimi (MWh)... 6 ġekil 5. Sivas ve Çevre Ġllerde Yıllara Bağlı Elektrik Üretim Kapasitesi (MW)... 7 ġekil 6. Sivas ve Çevre Ġllerde Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh)... 8 ġekil 7. Proje ĠĢ Akım ġeması... 9 ġekil 8. Malzeme Ocakları ĠĢ Akım ġemaları ġekil 9. Ekincik HES in Ulusal ġebekeye Bağlantı ġeması ġekil 10. Proje Alanı Ve Civarındaki Akım Gözlem Ġstasyonlarının Konumları ġekil 11. ĠnĢaat AĢamasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği...39 ġekil 12. Malzeme Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği...40 ġekil 13. Kil Gereç Malzeme Alanında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği...41 ġekil 14. Proje Alanı ve Çevresi Ormanlık Alan Niteliği ġekil 15. Proje Alanı Ve Çevresinde Yer Alan/Planlanan Hidroelektrik Santraller ġekil 16. Davis in Kareleme Sistemi ġekil 17. Doğu Anadolu Bitki Coğrafyası Bölgesi nin Vejetasyon Formasyonları III

7 EKLER EK 1 : 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı EK 2 : Yer Bulduru Haritası EK 3 : Çevre Yönetim Planı EK 4 : Doğaya Yeniden Kazandırma Planı EK 5 : Zamanlama Tablosu EK 6 : Ekincik Regülâtörü Aylık Toplam Akımları (hm 3 ) ve Aylık Ortalama Akımları (m 3 /s) EK 7 : Sızdırmasız Fosseptik Planı EK 8 : Toz Modellemesi EK 9 : Arazi Varlığı Haritası EK 10 : Balık Geçitlerine ĠliĢkin Açıklayıcı Bilgi Ve Örnek Balık Geçidi Fotoğrafları EK 11 : Bölgenin Jeolojisi Ve Proje Alanını Gösteren 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası Ġle Deprem Haritası Ve Bölgenin Depremsellik Durumu EK 12 : Proje Ünite Kesitleri EK 13 : Proje Alanına Ait Fotoğraflar EK 14 : DSĠ nin GörüĢü KISALTMALAR STKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Bkz. : Bakınız ÇGDY : Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi AKM : Askıda Katı Madde BOI 5 : Biyolojik Oksijen Ġhtiyacı KOI : Kimyasal Oksijen Ġhtiyacı IV

8 PROJE TANITIM DOSYASI 1. PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ (Projenin Özelliklerinde Aşağıda Verilen Hususlar Göz Önüne Alınmalıdır. ) GÖKSU ENERJĠ Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Ekincik regülâtörü ve HES projesi, Karabudak Çayı m ve m kotları arasında yer almaktadır. Proje kapsamında 1.645,50 m talveg kotunda yer alan 95,4 km 2 lik yağıģ alanına sahip Ekincik regülâtörü yardımıyla alınan sular, m uzunluğundaki iletim kanalı ile cebri boru iletim sistemine aktarılacaktır. Aktarılan sular, 800,00 m uzunluğundaki cebri boru ile kuyruk suyu kotu 1.415,00 m de planlanan HES tesislerine iletilerek 235 m lik brüt düģünün değerlendirilmesi sağlanacaktır. Projenin toplam kurulu gücü 8,00 MW olacaktır. Proje kapsamında yıllık üretilecek Firm Enerji 9,745 GWh, Sekonder Enerji ise 9,924 GWh olacaktır. Yapılması planlanan Hidroelektrik Santrali mevcut durumdaki akımlarla toplam 19,669 GWh enerji üretecektir. Söz konusu proje tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-2 Madde.28. Kurulu gücü 0,5 MW ve üzeri olan nehir tipi santraller kapsamında yer almaktadır. Ayrıca, proje kapsamında dolgu malzemesi olarak kullanılmak üzere Geçirimsiz (Kil) Malzeme Alanı ve agrega malzemesi olarak kullanılmak üzere Geçirimli (Kum-Çakıl) Malzeme Alanı yer almaktadır. Söz konusu gereç alanlarında temin edilecek malzeme miktarları ve gereç alan büyüklükleri verilmiģtir. Gereç Alanı Alan Büyüklüğü (ha) A Geçirimli Gereç Alanı 6,7 C Geçirimsiz Gereç Alanı 5,5 Proje içerisinde yer alan malzeme ocakları, yıkama-eleme tesisi ve beton santrali faaliyetleri sırasıyla ÇED Yönetmeliği Ek-2, 42.a. Madenlerin çıkarılması (Ek-1 de yer almayanlar), ÇED Yönetmeliği Ek-2, 42.d 1. ve 2. Grup madenlerin her türlü iģleme sokulması (kırma-eleme, öğütme, yıkama vb.) Ek-1 de yer almayanlar ve ÇED Yönetmeliği Ek-2, 19. Hazır Beton Tesisleri, çimento veya diğer bağlayıcı maddeler kullanılarak sıkıģtırma, darbe, sarsma veya titreģim yoluyla ĢekillendirilmiĢ malzeme üreten tesisler, ön gerilimli beton elemanı, gaz beton, betopan ve benzeri üretim yapan tesisler. maddeleri kapsamında yer almaktadır. Ayrıca, ÇED Yönetmeliği, 25. Maddede Bu yönetmeliğe tabi birden fazla projeyi kapsayan entegre bir projenin planlanması halinde, Bakanlıkça entegre proje için tek Proje Tanıtım Dosyası hazırlanması istenir. hükmü yer almaktadır. Yönetmeliğin söz konusu maddesine istinaden gerçekleģtirilecek faaliyet entegre proje olarak değerlendirilmiģ ve Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıģtır. 1

9 PROJE TANITIM DOSYASI ĠnĢa edilecek tesis koordinatları aģağıda verilmiģ olup, proje alanını, inģa edilecek tesisleri ve yakın çevresindeki yerleģim yerlerini gösteren 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı ve Yer Bulduru Haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek-1 ve Ek-2). Proje alanı gösterir Panoromik fotoğraflar ekte verilmiģtir (Bkz. Ek-13). Tablo 1. Proje Konusu Faaliyet Koordinatları 1/ ÖLÇEKLĠ HARĠTA PAFTA NO KUZEY ENLEM DOĞU BOYLAM Ġ40-b3 ve Ġ40-b Regülatör Aksı Santral Binası 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , ,9 Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , ,4 Söz konusu proje Nehir Tipi Santral olarak planlanmıģ olup, Nehir Tipi HES ler su tüketen tesisler değildir. Ekincik Hidroelektrik santralinin tek amacı enerji üretimidir. Ekincik Regülatörü ile çevrilen Karabudak Çayı suları, iletim tesisleri vasıtası ile santral binasına ulaģtırılacak ve burada türbinlenerek enerji üretimi gerçekleģtirilecektir. Regülatör ile çevrilen sular yaklaģık 6 km sonrasında herhangi bir kimyasal ve fiziksel özelliği değiģtirilmeden tekrar Karabudak Çayına bırakılacaktır. Projenin genel yerleģim planı aģağıda ġekil 1 de Ģematik olarak verilmiģtir. Söz konusu proje kapsamında regülatör yapısı ile enerji üretim amaçlı olarak alınan sular, regülatör yerinden yaklaģık 6 km sonrasında santral yerinde hiçbir fiziksel ve kimyasal özelliği değiģtirilmeden Karabudak Çayı na tekrar bırakılacaktır. Ayrıca, regülatör alanı ile santral yeri arasında yer alan yaklaģık 6 km lik hat üzerinde su kullanımına ihtiyaç duyulan herhangi bir faaliyet gerçekleģtirilmemektedir. İletim Kanalı m ġekil 1. Proje Genel YerleĢiminin ġematik Gösterimi 2

10 PROJE TANITIM DOSYASI Can suyu miktarı belirlenirken bölgenin genel yapısı, Karabudakçayı su kullanımları ve yapılan flora-fauna çalıģması dikkate alınmıģtır. Yapılan flora-fauna çalıģmasında, proje sahasında tespit edilen flora elemanları geniģ yayılımlı türler olduğundan proje alanı dıģındaki benzer habitatlarda yaģamlarını sürdürebileceklerdir. Hem yaģam alanındaki bozulmalar hem de oluģacak gürültü nedeniyle hareketli fauna geçici olarak ortamdan uzaklaģacak ve proje alanı çevresinde mevcut olan benzer habitatlara çekilecektir. Proje alanında tespit edilen sucul türler ise ülkemiz iç sularında oldukça yaygın bulunabilen ve göl veya baraj gibi durgun su ekosistemine adapte olabilen türlerdir. Proje nedeniyle mevcut türlerin nesillerinin tehdit altına girmesi veya tükenmesi söz konusu değildir. Ayrıca sucul yaģamın projeden olumsuz etkilenmesini engellemek amacı ile proje kapsamında balık geçidi yapılacaktır. Tüm bu hususlar göz önünde bulundurularak dereye bırakılacak can suyu miktarı seçilirken yıllık ortalama debinin %10 u seçilmiģtir. Regülatör mansabına, mansap doğal yaģamının korunması için dereye sürekli olarak 0,100 m 3 /s debi ile can suyu bırakılması planlanmaktadır. Mevsimsel olarak Karabudak Çayı nda debinin azalması sebebiyle, deredeki akıģın bırakılacak can suyu miktarı seviyesine veya altına inmesi halinde enerji üretimi gerçekleģtirilmeyecektir. DSĠ tarafından belirlenecek su hakkı miktarı can suyu miktarından ayrı tutulacaktır. DSĠ tarafından belirlenecek miktar, su hakkı olarak uygulanarak, dereye bu miktarda su akıģı sağlanacaktır. Derede canlı hayatın devamlılığı açısından, su hakkı olarak bırakılan suyun debisi sürekli olarak bir debimetre ile ölçülecektir. Proje kapsamında DSĠ ile yapılan çalıģmalar devam etmekte olup, ekte DSĠ nin proje ile görüģünü bildirir yazısı yer almaktadır. (Bkz EK-14). DSĠ ile henüz Su Kullanım AnlaĢması imzalanmamıģtır. Su Kullanım AnlaĢması imzalanmadan tesis faaliyete baģlamayacaktır. Tespit edilen debi miktarının düģmesi durumunda kontrol sağlanarak canlı hayatın devamı için gerekli su miktarı dereye bırakılacaktır. Ölçüm sonuçları düzenli olarak tesis bünyesinde saklanacaktır. Devlet sektörünün yatırımlarını üstlenmek durumunda olduğu büyük barajlar kadar, yatırım gerektirmeyen bu tür Nehir Santrali niteliğindeki tesisleri kurma ve iģletme yetkisi tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu DıĢındaki KuruluĢların Elektrik Üretimi, Ġletimi, Dağıtımı Ve Ticareti Ġle Görevlendirilmesi Hakkında Kanun ile özel sektöre tanınmıģtır. Bu kanundan faydalanılarak yapılmak istenen Ekincik Regülâtörü ve HES Projesi çalıģmaları GÖKSU Enerji ÜRETĠM A.ġ. tarafından yürütülmektedir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak agreganın temini için proje alanı içerisinde bir adet geçirimli malzeme (kum-çakıl) ocağı tespit edilmiģtir. Geçirimli malzeme sahası kapsamında Çevre Yönetim Planı hazırlanarak ekte sunulmuģtur. (Bkz. Ek-3) Ayrıca, regülatör yapısında dolgu malzemesi olarak kil kullanılacak olup, proje alanı içerisinde bir adet geçirimsiz malzeme alanı belirlenmiģtir. Geçirimsiz malzeme sahası kapsamında hazırlanan Doğaya Yeniden Kazandırma Planı ekte sunulmuģtur. (Bkz. Ek-4) Proje alanına en yakın yerleģim yerleri Ġletim Kanalı yakınlarında yer almakta olup, konumları ile ilgili detaylı bilgileri aģağıda verilmiģtir. 3

11 PROJE TANITIM DOSYASI Tablo 2. En Yakın YerleĢim Yerleri Bilgileri YERLEġĠM PROJE ÜNĠTESĠNE YAKLAġIK EN YAKIN PROJE ÜNĠTESĠ YERĠ GÖRE KONUMU MESAFESĠ (m) Ekincik Ġletim Kanalı (2.000 m m arası) Kuzey 75 Sinek Ġletim Kanalı (6.000 m m arası) Güney 425 Sinek Yükleme Havuzu Güneydoğu 600 Sinek Cebri Boru Doğu 400 Sinek Santral Kuzeydoğu 400 Söz konusu proje kapsamında üretilen elektrik enerjisi ulusal enterkonnekte sisteme bağlanarak ülke enerji üretimine katkıda bulunacak kamu yararı bir projedir. Türkiye de yıllara bağlı olarak elektrik üretim ve tüketim kapasiteleri aģağıda verilmiģtir. Tablo 3. Türkiye de Yıllara Göre Elektrik Üretim Kapasitesi (MW) YILLAR TOPLAM KAPASĠTE HĠDROLĠK TERMAL ,1 9863, ,9 9934, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4 ġekil 2. Türkiye de Yıllara Göre Elektrik Üretim Kapasitesi (MW) 4

12 PROJE TANITIM DOSYASI Hızla geliģen teknoloji ve modern hayatın gereklilikleri sonucunda evlerden hastanelere, okullardan endüstriye kadar birçok alanda elektrik enerjisi gereksinimi zorunluluk haline gelmiģ ve elektrik enerjisine olan talep de buna bağlı olarak hızla artmaktadır. Türkiye nin yıllara göre elektrik tüketimi aģağıda verilmiģtir. Tablo 4. Türkiye de Yıllara Göre Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh) YIL TOPLAM TÜKETĠM RESMĠ DAĠRE SANAYĠ ĠġLETMESĠ TĠCARETHANE MESKEN TARIMSAL SULAMA ġantġye SOKAK AYDINLATMA DĠĞER ġekil 3. Türkiye de Yıllara Bağlı Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh) 5

13 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 4. Türkiye de Kullanım Yerlerine Göre Elektrik Tüketimi (MWh) Tüm dünyada enerji üretimi teknolojik geliģme ve artan nüfusla birlikte enerji ihtiyacının büyümesi ile büyük bir sıkıntı haline gelmiģtir. Artan enerji ihtiyacı ile birlikte fosil yakıta dayalı enerji üretiminde de büyük artıģlar olmuģtur. Ancak fosil yakıtların tüketiminin artması ile birlikte Çevre Kirliliğinin de boyutları artmaktadır. Tüm dünyada teknolojinin geliģmesi ile artan enerji ihtiyaçlarına kesin ve kalıcı çözüm olarak Yenilenebilir Enerji Kaynakları gösterilmektedir. Özellikle Depolamasız Hidro Elektrik Santralleri en önemli Yenilenebilir Enerji kaynakları arasında yer almaktadır. Proje konusu faaliyet Sivas ili sınırları içerisinde gerçekleģtirilecektir. Sivas ili ve çevresinde yer alan komģu illerde enerji üretimi hali hazırda gerçekleģtirilmekte olup, söz konusu illere ait yıllara göre enerji üretim miktarları aģağıda tablo ve grafikler halinde verilmiģtir. Tablo 5. Sivas ve Çevre Ġllerde Yıllara Bağlı Elektrik Üretim Kapasitesi (MW) YILLAR KAHRAMANMARAŞ KAYSERİ SİVAS TOKAT GİRESUN ERZİNCAN MALATYA ,1 13, ,8 22,3 7, ,1 13, ,8 22,3 7, ,1 13,6 420,2 137,3 70,8 22,3 7, , ,2 137, ,3 7, ,1 137,6 422, ,8 22,2 7, ,2 137,7 597, ,5 22,2 7, ,2 137,7 613,4 136,7 74,5 32 7, ,3 150,9 613,4 136,7 82,5 33,1 24, ,5 150,9 613,4 136,7 82,5 33,1 38, ,7 95,7 613,4 136,7 74, , ,9 409,3 613,4 136,7 74,5 47,2 38,2 6

14 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 5. Sivas ve Çevre Ġllerde Yıllara Bağlı Elektrik Üretim Kapasitesi (MW) AĢağıda Sivas ve çevre illerde yıllara bağlı olarak elektrik tüketim miktarları verilmiģtir. Tablo 6. Sivas ve Çevre Ġllerde Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh) YILLAR KAHRAMANMARAŞ KAYSERİ SİVAS YOZGAT TOKAT ORDU GİRESUN ERZİNCAN MALATYA

15 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 6. Sivas ve Çevre Ġllerde Elektrik Tüketim Kapasitesi (MWh) Ülkemizde hala en büyük enerji kaynakları barajlar olup, ülke ihtiyacının yarısından fazlası barajlardan temin edilmektedir. Ancak bu durum beraberinde Üretilen enerjinin ihtiyaç duyulan bölgelere nakledilmesi gibi baģka sıkıntıları da beraberinde getirmektedir. Ülkemizde üretilen enerjinin nakledilmesi sırasında çok büyük enerji kayıpları yaģanmaktadır. Bu oran yaklaģık olarak % 30 ları bulmaktadır. GeliĢmiĢ ülkelerde ise bu oran % arasında değiģmektedir. Üretilen enerjinin bu Ģekilde kaybolmasını engellemek için, küçük ölçekli enerji üretim santralleri ve üretilen enerjinin bulunduğu bölgenin ihtiyaçlarının karģılanmasında kullanılması büyük önem arz etmektedir. Yukarıdaki grafiklerden de görüleceği üzere Sivas ili genelinde 1999 yılında gerçekleģtirilen büyük bir yatırımla yaklaģık 175 MW gücünde bir santral faaliyete geçerek enerji üretimine baģlanmıģtır. Son 10 yıldır herhangi bir yatırım bulunmamaktadır. Bu durumda genel olarak geliģmekte olan bir il için enerji açığının oluģması anlamına gelmektedir. Proje kapsamında gerçekleģtirilecek olan Nehir Tipi HES ile bölgenin ihtiyaç duymuģ olduğu enerji ihtiyacının bir kısmı karģılanabileceği gibi, baģka yerlerden enerji nakledilmesine gerek kalmayacaktır. Özellikle çevreci bir yatırım olan proje ile birlikte enerji üretimi esnasında çevresel etkiler minimum seviyede tutulacağı gibi, sadece enerji üretimi gerçekleģtirmekle değil aynı zamanda ülke genelinde üretilen enerjinin nakledilmesi ile yaģanan enerji kayıplarının düģmesine de katkı sağlanacaktır. 8

16 PROJE TANITIM DOSYASI 1.a. Projenin ĠĢ Akım ġeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, ÇalıĢacak Personel Sayısı Projenin ĠĢ Akım ġeması GÖKSU ENERJĠ Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Ekincik Hidroelektrik santralinin tek amacı enerji üretimidir. Ekincik Regülatörü ile çevrilen Karabudak Çayı suları, iletim tesisleri vasıtası ile santral binasına ulaģtırılacak ve burada türbinlenerek enerji üretimi yapılacaktır. Tesisin iģ akım Ģeması aģağıda verilmiģtir. ġekil 7. Proje ĠĢ Akım ġeması Projenin toplam kurulu gücü 8,00 MW olacaktır. Proje kapsamında yıllık üretilecek Firm Enerji 9,745 GWh, Sekonder Enerji ise 9,924 GWh olacaktır. Yapılması planlanan Hidroelektrik Santrali mevcut durumdaki akımlarla toplam 19,669 GWh enerji üretecektir. Regülâtör Regülatör karģıdan alıģlı ve dolu gövdeli olarak projelendirilmiģ olup, talveg kotu 1.645,50 m ve temel kotu m dir. Karabudak çayı üzerinde inģa edilecek 1.648,14 m kret kotuna sahip regülâtörün talvegden yüksekliği 2,64 m dir. Regülatör çevre düzenleme kotu ise 100 yıllık taģkın debisi olan 129,7 m 3 /s yi, regülatör dolu savağında güvenli ve hava payı kalmadan geçirecek Ģekilde 1.650,50 m olarak belirlenmiģtir. Çevre Regülâtörün geniģliği 25 m dir. 9

17 PROJE TANITIM DOSYASI KarĢıdan alıģlı ve dolu gövdeli olarak dizayn edilen dolu savağın hemen yanında, 2,5 m geniģliğinde projelendirilen çakıl geçidi ile regülatör önünde biriken sediment mansaba bırakılacak olup, herhangi bir birikimin meydana gelmesi engellenmiģ olacaktır. Çakıl geçidi düz kapaklı ve dalgıç perdeli olacak Ģekilde projelendirilmiģtir. Ayrıca çakıl geçidi giriģinde, 1 adet ve 2,0*2,0 m boyutlarında iģletme ve batardo kapakları mevcuttur. Su alma yapısının devamında, 25,00 m uzunluğunda ve 10,00 m geniģliğinde çökeltim havuzu bulunmaktadır. Çökeltim havuzundan sonra iletim kanalı bulunmaktadır. Derivasyon Tesisleri Regülâtör alanında inģa çalıģmalarının kuru bir ortamda gerçekleģtirilmesi amacıyla mevcut çay suları geçici bir süreliğine uygun istikamete yönlendirilerek derivasyon yapılacaktır. Söz konusu suların yönünü değiģtirmek amacı ile setler inģa edilerek batardolar yapılacaktır. Ekincik Regülâtörünün inģaatı sırasında kullanılmak üzere memba ve mansap batardoları ile derivasyon kanalı inģası gerekli olacaktır. Derivasyon kanalı ve batardolar için 5 yıllık taģkın debisi olan Q 5 =53,1 m³/s göre hesaplanmıģtır. Dolusavak ve Dipsavak Ekincik Regülâtörü nün dolusavağı kontrolsüz karģıdan alıģlı olarak planlanmıģtır. 100 yıl tekerrürlü taģkın debisi olan Q 100 =129,7 m 3 /sn debiyi güvenli olarak dolusavaktan geçirmektedir. Yapı, baraj olmadığından dolayı dipsavak gereksinimi bulunmamaktadır. Ġletim Kanalı Ekincik Regülâtörü vasıtasıyla çevrilerek su alma yapısı ile alınan nehir suları, Ekincik HES tesislerinde enerji üretimini sağlayabilmek amacı ile teģkil edilecek olan iletim tesislerine alınacaktır. Toplam m uzunluğundaki iletim sistemi 1,20 m taban geniģliğinde trapez kesitli iletim kanalından oluģmaktadır. Ġletim sistemi taban eğimi 0,0004 olarak seçilmiģ olup, trapez kesitli kanalda su derinliği 1,22 ve su hızı 1,08 m/s olarak hesap edilmiģtir. Ġletim kanalı km arasında tespit edilen heyelan bölgesi geçiģinde, iletim kanalının geçirimsizliğini temin amacı ile iletim kanalı kazı kesiti jeomembran ile kaplanmıģ ve bu kısımda Ø 150 drenflex borular ile drenaj sistemi tesis edilmiģtir. Yükleme Havuzu Yükleme havuzu, santral iģletme koģullarına bağlı olarak oluģabilecek debi değiģikliklerine cevap verebilmek ve cebri boruya hava giriģini engellemek amacı ile iletim kanalının sonunda düģünülmüģtür. Aynı zamanda türbin kapaklarının ani kapanması sonucu oluģabilecek su kabarmalarının yapılara zarar vermeyecek Ģekilde uzaklaģtırılmasını sağlayacaktır. Ekincik HES tesisi için oluģturulacak yükleme havuzunun geniģliği 8,00 m ve uzunluğu ise 15,00 m.dir. 10

18 PROJE TANITIM DOSYASI Vana Odası ve Cebri Boru Vana odası, cebri borularda oluģabilecek arıza, çöküntü, yarılma ve benzeri durumlarda oluģabilecek zararları en aza indirebilmek için iletim kanalı ve santral binası arasındaki bağlantıyı kesmek amacı ile yükleme havuzu ile cebri boru arasına Ø1200 mm iç çapında bir adet kelebek vana ile teçhiz edilmiģtir. Vana odasından sonra, enerji üretiminin yapılacağı HES tesislerine suyu aktaracak olan 1,20 m çapında cebri boru yer almaktadır. Ekincik HES tesisleri cebri boru uzunluğu 800,00 m dır. Borulu sistem sabit ve hareketli mesnetlerle desteklenmiģtir. Cebri boru ortalama et kalınlığı 11 mm olarak alınmıģtır. Santral Binası Ekincik Hidroelektrik santralinin tek amacı enerji üretimidir. Ekincik regülatörü ile çevrilen Karabudak Çayı suları, iletim tesisleri vasıtası ile santral binasına ulaģtırılacak ve burada türbinlenerek enerji üretimi yapılacaktır. HES tesisi m kuyruksuyu kotunda teģkil edilecektir. HES tesisi için yapılan optimizasyon çalıģmaları neticelerine göre, 2 adet 4 MW gücünde olmak üzere toplam 2 adet yatay eksenli Francis türbin seçilerek firm debinin en uygun Ģekilde kullanılması amaçlanmıģtır. Santral Binası 24,50 x 15,30 m 2 lik bir alana oturtulacaktır. Türbin Tipi, Ünite Gücü ve Adedi 235,00 m maksimum brüt düģü ve 4.00 m 3 /sn proje debisine sahip Ekincik HES için toplam 8 MW gücünde 2 adet yatay eksenli Francis türbine ihtiyaç vardır. Hidrolik türbinler: Ünite 1,2 Miktarı : Ġki (2) adet Tipi : Yatay eksenli, Francis türbin Dizayn debisi : 2 m 3 /s Nominal net düģüsü : 225,886 m Nominal gücü : kw Türbin devri : d/dak Generatör Tipi ve Kapasitesi: Generatörler: Miktarı : Ġki (2) adet Tipi : Yatay eksenli senkron generatör ÇalıĢma Ģekli : Devamlı Nominal gücü : 4600kVA Uç gerilimi : 6,3 kv Güç faktörü : 0.85 (geri) Frekansı : 50 Hz Senkron hızı : 1500 d/dak Tahrik Ģekli : Francis tipi türbin mile direkt akuple Ġkaz Ģekli : Fırçasız ikazlı (döner diyotlu) Kısa devre oranı : 0,75 den büyük Ġzolasyon sınıfı : F 11

19 Transformatör Adedi ve Tipi Ana Transformatörler Küçük Ünite Miktarı Tipi Nominal Gücü Anma Gerilimi Frekansı Bağlantı gurubu Soğutma Ģekli Nötr Bağlantısı Ġç Ġhtiyaç Transformatörü Miktarı Normal gücü Anma gerilimi Frekansı Bağlantı gurubu Soğutma Ģekli Nötr bağlantısı Acil Ġhtiyaç Dizel-Generatör Grubu Miktarı Tipi Normal gücü Anma gerilimi Frekansı Güç faktörü Devir sayısı Soğutma Ģekli Ġkaz Ģekli PROJE TANITIM DOSYASI : Ġki (2) adet : Harici tip üç fazlı yağ izoleli : 4650 kva : 6,3/34.5 ± %2x2.5 kv : 50 Hz : YNd5 : ONAN : 66.6 ohm direnç üzerinden topraklı : Bir (1) adet : 125 kva : 34,5/0.4 ± 2x2.5% kv : 50 Hz : Dzn5 : ONAN : Doğrudan topraklı : Bir adet : Dört zamanlı düģey silindirli : Deniz seviyesinde 45 kva : 400/231 V : 50 Hz : 0.8 geri : 1500 d/d : Radyatör, kapalı devre su soğutmalı : Döner diyotlu ikaz ġalt Sahası Santral yanına 34,5 kv lık metal muhafazalı kapalı Ģalt yapılması düģünülmüģtür. Malzeme Ocakları Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak agreganın temini için geçirimli malzeme (kumçakıl) gereç sahası olarak bir alan belirlenmiģtir. Proje kapsamında ayrıca, regülatör yapısında dolgu malzemesi olarak kil kullanılacak olup, proje alanı içerisinde geçirimsiz malzeme (kil) gereç alanı belirlenmiģtir. Söz konusu alanların koordinatları aģağıda tabloda verilmiģ olup, ekte yer alan 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı üzerinde de gösterilmiģtir. (Bkz Ek-1) 12

20 PROJE TANITIM DOSYASI Tablo 7. Malzeme Alan Koordinatları Nokta No A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası C Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası 3 derecelik 6 derecelik 3 derecelik 6 derecelik y x Nokta No y x Nokta No y x Nokta No , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 Söz konusu malzemelerinin alımının yapılacağı sahalar için gerekli ruhsatlandırma çalıģmaları yürütülecek olup, gerçekleģtirilecek faaliyetler kapsamında gerekli tüm izinler alınacaktır. ÇalıĢma alanları koordinat sınırlarına poligon taģları dikilerek çalıģma alanı belirlenecektir. Saha faaliyete kapandıktan sonra poligon taģları sökülecektir. C Geçirimsiz Malzeme Alanı C Geçirimsiz Gereç Alanı 5,5 ha olup, proje kapsamında regülatör yapısı dolgu malzemesi olarak m 3 kil gerekmektedir. Buna göre yıllık aylık ve günlük üretim kapasiteleri yaklaģık olarak aģağıda verilmiģtir; Toplam Malzeme Miktarı Yıllık Malzeme Miktarı Aylık Malzeme Miktarı Günlük Malzeme Miktarı m 3 ton m 3 ton m 3 ton m 3 ton ,7 69,4 Söz konusu malzeme sahasında öncelikle üst yüzeyde bulunan bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve faaliyet sonrasında arazi düzenlenmesinde kullanılmak üzere üst yüzeyi nemlendirilerek geçici depolanacaktır. Daha sonra malzeme ekskavatör aracılığıyla sökme iģlemi ile alınarak kamyonlara doldurulacak ve regülatör alanına nakliye edilecektir. C Geçirimsiz Gereç Alanında yaklaģık malzeme derinliği 1 m civarındadır. Geçirimsiz malzeme regülatör alanında dolgu iģleminde kullanılacaktır. ĠnĢaat aģamasında malzeme gereksinimi duyuldukça malzeme alımı yapılacak, herhangi bir ara iģlem veya depolama gerçekleģtirilmeyecektir. Gereç alanından malzeme kazılarak alınacak olup, herhangi bir patlatma iģlemi gerçekleģtirilmeyecektir. Faaliyet sahasında 1 adet ekskavatör ve 1 adet kamyon yer alacak ve kullanılacaktır. y x 13

21 PROJE TANITIM DOSYASI Geçirimsiz malzeme sahası için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri Ġle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği 5.maddesi kapsamında hazırlanan Doğaya Yeniden Kazandırma Planı ekte sunulmuģtur. (Bkz. Ek-4) A Geçirimli Malzeme Alanı Beton agrega malzemesinin temin edileceği A Geçirimli Gereç Alanı yaklaģık 6,7 ha dır. ĠnĢa faaliyetleri kapsamında kullanılmak üzere yaklaģık olarak m 3 agrega (kum-çakıl) malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Buna göre yıllık aylık ve günlük malzeme üretim kapasiteleri yaklaģık olarak aģağıda verilmiģtir; Toplam, Yıllık Aylık Günlük m 3 ton m 3 ton m 3 ton m 3 ton ,5 100 Söz konusu malzeme sahasında bitkisel toprak bulunan alanlardan sıyrılarak alınacak ve faaliyet sonrasında arazi düzenlenmesinde kullanılmak üzere üst yüzeyi nemlendirilerek geçici depolanacaktır. Geçirimli gereç sahasından malzeme sökme iģlemi ile alınacak olup, beton üretiminde kullanılacaktır. A Geçirimli Gereç Alanında yaklaģık malzeme derinliği 0,75 m civarındadır. ĠnĢaat aģamasında malzeme gereksinimi duyuldukça malzeme alımı yapılacak, herhangi bir depolama gerçekleģtirilmeyecektir. Gereç alanlarından malzeme kazılarak alınacak olup, herhangi bir patlatma iģlemi gerçekleģtirilmeyecektir. Söz konusu alandan çıkarılan malzeme alan içerisinde uygun yerde konuģlandırılan 200 ton/sa kapasiteli yıkama-eleme-kırma tesisine alınacaktır. Herhangi bir depolama gerçekleģtirilmeyecektir. Gereç alanından malzeme kazılarak alınacak olup, herhangi bir patlatma iģlemi gerçekleģtirilmeyecektir. Burada malzeme 1.elekte yıkanarak elenecek olup, elek altı malzeme beton üretimi için ayrılacak, elek üstü malzeme konveyör bantlarla 1.kırıcıya gidecektir. 1.kırıcıdan çıkan malzeme 2.elekte tekrar elenecek ve elek altı malzeme beton üretimi alanına taģınacaktır. Beton üretimi için beton mikserine alınan hammaddeler, katkı maddeleri ve su ile karıģtırılarak yine aynı alan içerisinde yer alan 90 m 3 /sa kapasiteli beton santralinde üretim gerçekleģtirilir. Malzeme alımı sırasında derenin akıģ yönünü değiģtirecek herhangi bir iģlem yapılmayacak, akarsuyun doğal formu bozulmayacaktır. Malzemenin yıkanması sonucu ortaya çıkan pasa akarsuya, çevreye ve insan sağlığına zarar vermemesi için gerekli önlemler alınacak ve gerek duyulursa alan içerisinde doğaya yeniden kazanım çalıģmalarında kullanılmak üzere depolanacaktır. Faaliyet sahasında 1 adet beko yükleyici, 1 adet loder/jcb, 3 adet kamyon, 2 adet jeneratör, 1 adet çamur pompası, 1 adet beton santrali, 1 adet beton pompası, 5 adet transmikser, 1 adet yıkama-eleme tesisi yer alacak ve kullanılacaktır. Geçirimli malzeme sahası için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kum Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Alınması, ĠĢletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği 10.maddesi kapsamında hazırlanan Çevre Yönetim Planı ekte verilmiģtir. (Bkz Ek-3) 14

22 PROJE TANITIM DOSYASI AĢağıda malzeme alanlarında gerçekleģtirilecek üretim faaliyetine ait iģ akım Ģemaları verilmiģtir. Malzemenin Kazılması Malzemenin Kazılması Malzemenin Kamyonlara Yüklenmesi Malzemenin Dolgu Alanına TaĢınması C Geçirimsiz Malzeme Sahası Malzemenin Kamyonlara Yüklenmesi Malzemenin Yıkama- Eleme Tesisine TaĢınması Malzemenin 1. Elekte Yıkanarak Elenmesi Malzemenin Kırıcıda Kırılması Malzemenin 2. Elekte Yıkanarak Elenmesi A Geçirimli Malzeme Sahası Malzemenin BoĢaltılması Malzemenin Beton Santraline Alınması ve Beton Üretimi Betonun ĠnĢaat Ünitelerine TaĢınması ġekil 8. Malzeme Ocakları ĠĢ Akım ġemaları Gereç alanlarına en yakın yerleģim yerleri ve konumları aģağıda tabloda verilmiģtir. Tablo 8. Gereç Alanlarına En Yakın YerleĢim Yerleri Bilgileri GEREÇ ALANI MALZEME CĠNSĠ YERLEġĠM GEREÇ ALANINA YAKLAġIK YERĠ GÖRE KONUMU MESAFESĠ (m) A Geçirimli Gereç Alanı Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Ekincik Güneybatı C Geçirimsiz Gereç Alanı Geçirimsiz Malzeme (Kil) Ekincik Kuzey 450 Enerji Ġletim Hattı Ekincik Santralında 6,3 kv gerilim seviyesinde üretilen enerji, ünite transformatörleri vasıtası ile 34,5 kv gerilim seviyesine yükseltilerek 34,5 kv kapalı Ģalta aktarılmakta ve 10 km lik 3xSW MCM iletkenli ENH ile Sivas ili Ġmranlı ilçesi DM merkezine bağlanarak ulusal Ģebekeye aktarılmaktadır. 15

23 PROJE TANITIM DOSYASI Bu amaçla santral binasının içine bir giriģ, bir ölçüm ve iç ihtiyaç fiderli, bir adet çıkıģ fiderinden teģekkül eden toplam dört hücreli 34,5 kv metal muhafazalı kapalı Ģalt yapılması düģünülmüģtür. ġekil 9. Ekincik HES in Ulusal ġebekeye Bağlantı ġeması Bu amaçla santral binasının içine üç giriģ, bir ölçüm bir sayaç ve iç ihtiyaç fiderli, bir adet çıkıģ fiderinden teģekkül eden toplam altı hücreli 34,5 kv metal muhafazalı kapalı Ģalt yapılması düģünülmüģtür. UlaĢım Yolu Sivas ili, Ġmranlı ilçesi üzerinden proje sahasına kadar asfalt ve stabilize Devlet Karayolları ile ulaģım imkanı mevcut olup, Ġmranlı ile proje sahası arası yaklaģık olarak 40 km dir ve proje sahasına ulaģım yönünden herhangi bir problem bulunmamaktadır. Ancak, proje sahası içerisinde yükleme havuzu ve santral binası yerlerine ulaģımı sağlayacak olan yaklaģık olarak m uzunluğunda yeni yol ve regülatör yerinde Karabudak Çayı üzerinden geçiģte kullanılmak üzere yaklaģık 500 m uzunluğunda yeni yol yapılması gerekmekte olup, kesin durum kat i proje aģamasında netleģecektir. Bu yollar ulaģım amaçlı olarak daha sonrada kullanılabilmesi için bırakılacaktır. Ayrıca, iletim kanalının köy yolları ile kesiģtiği noktalarda geçiģler kapalı olarak yapılacak ve güvenli geçiģ yapıları oluģturulacaktır. Zamanlama Tablosu Tesislerin tamamlanma süresi (toplam inģaat süresi) yaklaģık 2 yıldır. Projenin ömrü, santral tamamlandıktan sonra 50 yıldır. Projenin yapılmasına iliģkin Zamanlama Tablosu ise ekte verilmiģtir. (Bkz. Ek-5) Kapasitesi Proje konusu faaliyet kapsamında 8,00 MW kurulu gücünde Ekincik Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Ekincik Regülatörü ile bu derenin 95,4 km 2 lik drenaj alanındaki suların türbinlenmesi amaçlanmakta olup, kullanılacak olan Karabudak Çayı sularının mevcut Ģartları itibari ile sadece enerji üretimi amaçlı kullanılması amaçlanmıģtır. 16

24 PROJE TANITIM DOSYASI Ekincik Regülatörü ve HES projesi 235,00 m brüt düģü ve 4,00 m 3 /s proje debisine sahip olup, 8,00 MW toplam gücünde iki adet Pelton - Yatay Eksenli Francis Türbin kullanılacaktır. Proje kapsamında yıllık üretilecek Firm Enerji 9,745 GWh, Sekonder (Ġkincil) Enerji ise 9,924 GWh olacaktır. Yapılması planlanan Hidroelektrik Santrali mevcut durumdaki akımlarla yılda toplam 19,669 GWh enerji üretecektir. Söz konusu projenin teknik özellikleri ileride Teknoloji baģlığı altında tablo halinde detaylı olarak verilmiģtir. ĠnĢa faaliyetleri kapsamında kullanılmak üzere yaklaģık olarak m 3 agrega (kumçakıl) malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Proje kapsamında belirlenen agrega ocağında yeterli miktarda rezerv mevcuttur. Ayrıca, proje kapsamında regülatör yapısı dolgu malzemesi olarak m 3 kil gerekmektedir. Söz konusu malzemelerinin alımının yapılacağı sahalar için gerekli ruhsat ve izinler alınacaktır. Kapladığı Alan GÖKSU Enerji Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8,00 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. ĠnĢa edilecek tesis koordinatları daha önceki bölümde verilmiģ olup, proje alanını, inģa edilecek tesisleri ve yakın çevresindeki yerleģim yerlerini gösteren 1/ ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı ile Yer Bulduru Haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek-1 ve Ek-2). Proje kapsamında yer alan regülatör yapısı yaklaģık m 2, yükleme havuzu yaklaģık 500 m 2, santral yeri yaklaģık 700 m 2 alan üzerinde tesis edilecektir. Proje kapsamında yer alan Ġletim Kanalı yaklaģık m uzunluğunda ve Cebri Boru ise yaklaģık 800 m uzunluğundadır. Proje kapsamında inģa çalıģmaları öncesinde yapılacak olan kamulaģtırma, 4650 sayılı KamulaĢtırma Kanunu na uygun olarak gerçekleģtirilecektir. Proje kapsamında kullanılacak geçirimli malzeme (kum-çakıl) sahası ile geçirimsiz malzeme (kil) sahası koordinatları daha önceki bölümde tablo halinde verilmiģ olup, ekte yer alan 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı üzerinde de gösterilmiģtir. (Bkz Ek-1) Söz konusu malzemelerinin alımının yapılacağı sahalar için gerekli izin ve ruhsatlandırma çalıģmaları yürütülecektir. Beton agrega malzemesinin temin edileceği A Geçirimli Gereç Alanı yaklaģık 6,7 ha ve proje kapsamında regülatör yapısı dolgu malzemesi olarak kullanılacak kil gereç malzeme alanı olan C Geçirimsiz Gereç Alanı 5,5 ha dır. 17

25 PROJE TANITIM DOSYASI Teknolojisi Söz konusu proje kapsamında inģa aģamasında kullanılacak ekipmanlar aģağıda verilmiģtir. Makineler içerisinde yer alan Low-Bed inģa iģlemleri baģlangıcında ekipmanların proje sahasına taģınmasında kullanılacak olup, daha sonra inģa süresince kullanılmayacaktır. ĠnĢa çalıģmaları sırasında 3 adet vibratörden 1 tanesi ve 2 adet jeneratörden 1 tanesi faal olarak kullanılacak olup, diğerleri yedek olarak tutulacaktır. Tablo 9. Proje Kapsamında ĠnĢa AĢamasında Kullanılacak Ekipmanlar MAKĠNE ADI MĠKTAR Low-Bed 1 Dozer 1 Beko, Ekskavatör 1 Loder/JCB 1 Greyder 1 Hiap 1 Kamyon 2 Pikap 1 Arazöz 1 Traktör 1 Çamur Pompası 2 Vibratör 3 Silindir (keçi ayağı) 1 Kaynak Makinesi 1 Kompresör 1 Jeneratör 2 Söz konusu proje kapsamında geçirimli ve geçirimsiz malzeme sahasında kullanılacak ekipmanlar aģağıda verilmiģtir. Geçirimli malzeme sahasında ki çalıģmalar sırasında 2 adet jeneratörden 1 tanesi faal olarak kullanılacak olup, diğeri yedek olarak tutulacaktır. Tablo 10. Proje Kapsamında Malzeme Sahalarında Kullanılacak Ekipmanlar GEÇĠRĠMLĠ MALZEME SAHASI GEÇĠRĠMSĠZ MALZEME SAHASI MAKĠNE ADI MĠKTAR MAKĠNE ADI MĠKTAR Beko Yükleyici 1 Ekskavatör 1 Loder/JCB 1 Kamyon 1 Kamyon 3 Jeneratör 2 Çamur Pompası 1 Beton Santrali 1 Beton Pompası 1 Transmikser 5 Yıkama - Eleme Tesisi 1 18

26 PROJE TANITIM DOSYASI Proje konusu faaliyet kapsamında Karabudak çayı üzerinde inģa edilecek 1.648,14 m kret kotuna sahip regülâtörün talvegden yüksekliği 5 m dir. Regülatör çevre düzenleme kotu ise 100 yıllık taģkın debisi olan 129,7 m 3 /s yi, regülatör dolu savağında güvenli ve hava payı kalmadan geçirecek Ģekilde 1.655,5 m olarak belirlenmiģtir. KarĢıdan alıģlı ve dolu gövdeli olarak dizayn edilen dolu savağın hemen yanında, 2,5 m geniģliğinde projelendirilen çakıl geçidi ile regülatör önünde biriken sediment mansaba bırakılacaktır. Su alma yapısının devamında, 25 m uzunluğunda, 10 m geniģliğinde çökeltim havuzu bulunmaktadır. Çökeltim havuzundan sonra iletim kanalı bulunmaktadır. Toplam m uzunluğundaki iletim sistemi 1,2 m taban geniģliğinde trapez kesitli iletim kanalından oluģmaktadır. Ekincik HES tesisi için oluģturulacak yükleme havuzunun geniģliği 8 m ve uzunluğu ise 15 m dir. Yükleme havuzu ile cebri boru arasına yerleģtirilen vana odası yer almaktadır. Vana odasından sonra, enerji üretimin yapılacağı HES tesislerine suyu aktaracak olan 1,2 m çapında cebri boru yer almaktadır. Ekincik HES tesisleri cebri boru uzunluğu 800,00 m dir. Ekincik Hidroelektrik Santralinin tek amacı enerji üretimidir. Ekincik regülâtörü ile çevrilen Karabudak Çayı suları, iletim tesisleri vasıtası ile m kuyruk suyu kotunda teģkil edilen santral binasına ulaģtırılacak ve türbinlenerek enerji üretimi gerçekleģtirilecektir. Söz konusu tesislerin yapımı ile 8,00 MW Kurulu güçle yılda toplam 19,669 GWh enerji üretilmesi planlanmaktadır. Proje konusu faaliyet kapsamında yer alacak ünite, ekipmanlar ve kapasiteleri aģağıda verilmiģ olup, Proje Ünite Kesitleri ekte verilmiģtir. (Bkz. Ek-12) 19

27 PROJE TANITIM DOSYASI Tablo 11. Proje Kapasite Bilgileri Ve Özellikleri EKĠNCĠK HĠDROLĠK TÜRBĠNLER REGÜLATÖRÜ Regülatör Yeri : Karabudak Çayı üzerinde Ünite 1,2 Regülatör Tipi : KarĢıdan AlıĢlı-Beton Dolu Gövdeli Miktarı : Ġki (2) adet Drenaj Alanı : 95.4 km² Tipi : Yatay eksenli, Francis türbin Aylık Toplam Akım : hm³ Dizayn debisi : 2 m3/s Kret Kotu : 1.648,14 m Nominal net düģüsü : 225,886 m Kret Uzunluğu : 25,00 m Nominal gücü : 4000 kw Çevre Düzenleme Kotu : 1.645,50 m Türbin devri : 1500 d/dak Talveg Kotu : 1.645,50 m Generatörler: Temel Kotu : 1.641,50 m Miktarı : Ġki (2) adet Talvegden Gövde Yüksekliği : 5,00 m Tipi : Yatay eksenli senkron generatör Enerji Kırıcı Havuz Tipi : Tip 2 ÇalıĢma Ģekli : Devamlı Q100 : m3/sn Nominal gücü : 4600kVA Çakıl Geçidi Uç gerilimi : 6,3 kv Tipi : Düz Kapaklı, Dalgıç Perdeli Güç faktörü : 0.85 (geri) Kapak Boyutları : 1 adet 2.50 x 2.50 m Frekansı : 50 Hz Çökeltim Havuzu Senkron hızı : 1500 d/dak Çökeltim Havuzu Boyu : 20 Tahrik Ģekli : Francis tipi türbin mile direkt akuple Çökeltim Havuzu GeniĢliği : 10 m Ġkaz Ģekli : Fırçasız ikazlı (döner diyotlu) Çökeltim Havuzu Eğimi : 0.01 Kısa devre oranı : 0,75 den büyük Çöken Dane Çapı : 0.30 mm Ġzolasyon sınıfı : F Ġletim Kanalı Ana Transformatörler Kanal Kapasitesi : 4.00 m 3 /sn Miktarı : Ġki (2) adet Kanal Taban GeniĢliği : 1.20 m (Trapez) Tipi : Harici tip üç fazlı yağ izoleli Kanal Su Derinliği : 1.22 m (Trapez) Nominal Gücü : 4650 kva Kanal Eğimi : Anma Gerilimi : 6,3/34.5 ± %2x2.5 kv Kanal Uzunluğu : m Frekansı : 50 Hz Yükleme Havuzu Bağlantı gurubu : YNd5 Boyu : m Soğutma Ģekli : ONAN GeniĢliği : 8.00 m Nötr Bağlantısı : 66.6 ohm direnç üzerinden topraklı Yüksekliği : 7.65 m Ġç Ġhtiyaç Transformatörü Cebri Boru : Miktarı : Bir (1) adet Cebri Boru Çapı : 1.20 m Normal gücü : 125 kva Cebri Boru Uzunluğu : m Anma gerilimi : 34,5/0.4 ± 2x2.5% kv Cebri Boru Et Kalınlığı : mm Frekansı : 50 Hz Santral Binası Bağlantı gurubu : Dzn5 Proje Debisi : 4 m 3 /sn Soğutma Ģekli : ONAN Firm Debisi : m 3 /sn Nötr bağlantısı : Doğrudan topraklı Toplam Kurulu Güç : 8.00 MW Acil Ġhtiyaç Dizel-Generatör Grubu Ünite Adedi : 2 Miktarı : Bir adet Türbin Tipi : Pelton-Yatay Eksenli Tipi : Dört zamanlı düģey silindirli Brüt DüĢü : 235 Normal gücü : Deniz seviyesinde 45 kva Net DüĢü (ortalama) : Anma gerilimi : 400/231 V Türbin Verimi : 0.92 Frekansı : 50 Hz Yıllık Enerji Üretimleri Güç faktörü : 0.8 geri Firm Enerji : GWh/yıl Devir sayısı : 1500 d/d Sekonder Enerji : GWh/yıl Soğutma Ģekli : Radyatör, kapalı devre su soğutmalı Toplam Enerji : GWh/yıl Ġkaz Ģekli : Döner diyotlu ikaz Tolam Yatırım Maliyeti : YTL Yıllık Gider : YTL Gelir/Gider Oranı : 1.05 Ġç Karlılık Oranı : 10.04% Birim Enerji Maliyeti : 5.48 YKr/kWh (4.00 US /kwh) 20

28 PROJE TANITIM DOSYASI ÇalıĢacak Personel Sayısı Tesislerin tamamlanma süresi yaklaģık 2 yıldır. Projenin ömrü, santral tamamlandıktan sonra 50 yıldır. Proje kapsamında inģaat aģamasında 120 kiģi, iģletme aģamasında ise yaklaģık 16 kiģi çalıģacaktır. Proje kapsamında inģaat aģamasında çalıģacak olan personelin her türlü teknik ve sosyal altyapı ihtiyaçları için yemekhane, mutfak, soyunma yeri, duģ, tuvalet, lavabo, ardiye, idari ve teknik büroların yer aldığı bir adet Ģantiye kurulacaktır. Söz konusu Ģantiye yerinin santral yakınlarında olması planlanmaktadır. 1.b. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb. ) Arazi Kullanımı GÖKSU Enerji Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8,00 MW kurulu gücünde Ekincik Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmakta olup, proje genel yerleģimi Ģematik olarak ġekil 1 de gösterilmiģtir. ĠnĢa edilecek tesisler ve yakın çevresindeki yerleģim yerlerini gösteren 1/ ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı ile Yer Bulduru Haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek-1 ve Ek-2). Proje kapsamında yer alan regülatör yapısı yaklaģık m 2, yükleme havuzu yaklaģık 500 m 2, santral yeri yaklaģık 700 m 2 alan üzerinde tesis edilecektir. Proje kapsamında yer alan Ġletim Kanalı yaklaģık m uzunluğunda ve Cebri Boru ise yaklaģık 800 m uzunluğundadır. Proje kapsamında inģa çalıģmaları öncesinde yapılacak olan kamulaģtırma, 4650 sayılı KamulaĢtırma Kanunu na uygun olarak gerçekleģtirilecektir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak agrega malzemesinin temin edileceği A Geçirimli Gereç Alanı yaklaģık 6,7 ha ve proje kapsamında regülatör yapısı dolgu malzemesi olarak kullanılacak kil gereç malzeme alanı olan C Geçirimsiz Gereç Alanı 5,5 ha dır. Su Kullanımı Proje konusu faaliyet kapsamında 8,00 MW kurulu gücünde Ekincik Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Ekincik HES in yerüstü su kaynağı Karasu nun yan kolu olan Karabudak Çayı dır. Proje kapsamında yapılması planlanan Ekincik Regülatörü ile Karabudak Çayının 95,4 km 2 lik drenaj alanındaki suların türbinlenmesi amaçlanmakta olup, söz konusu proje ile Karabudak Çayı suları mevcut Ģartları itibari ile sadece enerji üretimi amaçlı kullanılacaktır. 21

29 PROJE TANITIM DOSYASI Ekincik Regülatörü Karabudak Çayı üzerinde 1.645,50 m talveg kotunda planlanmıģ olup, söz konusu proje ile Karabudak Çayının 1.645, ,00 m kotları arasındaki enerji potansiyeli değerlendirilecektir. Karabudak çayı, Karadağ ın m kotlarından doğar, kuzeybatı-güneydoğu yönünde plato arazide pek çok kaynaktan beslenerek akar. Doğduğu noktadan yaklaģık 19.5 km sonra Darıdere Mezrası civarında Ekincik regülatör aksına ulaģır. Regülatör yerinden sonra akıģına devam eden Karabudak çayı, sağ sahilden gelen Bahtiyar dereyi alır. Bu noktadan sonra kuzey-güney istikametine dönerek 10 km sonra Ağıldere köyü yakınında Tuzla çayıyla birleģir. BirleĢim yerinden sonra Karabudak çayı adını alır ve yaklaģık km sonra Erzincan-Ġliç ilçesi civarında Fırat nehrinin kolu olan Karasu ya katılır. Su alma yapısı ile Karabudak Çayı ndan enerji üretimi amaçlı alınan su; iletim tünelinden geçirilerek enerji üretimi gerçekleģtirildikten sonra, regülatöre yaklaģık 6 km mesafede, hidroelektrik santrali noktasından Karabudak Çayı na herhangi bir kimyasal ve fiziksel özelliği bozulmadan ve aynı miktarda verilecektir. Ekincik Regülatörü ve HES Projesi Nehir Tipi Santral olarak planlanmıģtır. Nehir tipi HES ler su tüketen tesisler değildir. Elektrik üretimi için türbinlenen sular aynı miktarda yatağa geri iade edilecektir. Dolayısı ile yapılması planlanan HES tesisinde enerji üreten sular aynı miktar ve kalitesinde Karabudak Çayı na geri döndürülecektir. Karabudak Çayı ve kolları üzerinde iģletilen herhangi bir AGĠ bulunmamaktadır. Karasu üzerinde Karabudak Çayını almadan önce km 2 yağıģ alanına sahip 2119 Fırat Nehri- Kemahboğazı, Karasu ile Karabudak Çayı birleģtikten sonra km 2 yağıģ alanına sahip 2156 Fırat Nehri-BağıĢtaĢ akım gözlem istasyonları iģletilmektedir. EĠE tarafından iģletilen her iki istasyonda gözleme devam etmektedir. Proje alanı ve civarındaki akım gözlem istasyonlarının konumları aģağıda Ģekilde gösterilmiģtir. Ekincik Regülatörü 19 ġekil 10. Proje Alanı Ve Civarındaki Akım Gözlem Ġstasyonlarının Konumları Akım gözlem istasyonlarının gözlemleri incelenmiģ, periyodunun projelendirme çalıģmalarında kullanılması uygun görülmüģtür. Ekincik regülâtörü su potansiyeli periyodunda hesaplanmıģ olup, Ekincik Regülatörü Aylık Toplam Akımları (hm 3 ) ve Aylık Ortalama Akımları (m 3 /s) ekte verilmiģtir (Bkz Ek-6). 22

30 PROJE TANITIM DOSYASI Söz konusu hesaplamalar yapılırken regülatör yeri öncesinde yer alan baraj, regülatör gibi su tutma yapıları ve sulama projeleri gibi projelerde göz önünde bulundurulmuģtur. Proje kapsamında yapılan flora-fauna çalıģmasında, proje sahasında tespit edilen flora elemanları geniģ yayılımlı türler olduğundan proje alanı dıģındaki benzer habitatlarda yaģamlarını sürdürebileceklerdir. Hem yaģam alanındaki bozulmalar hem de oluģacak gürültü nedeniyle hareketli fauna geçici olarak ortamdan uzaklaģacak ve proje alanı çevresinde mevcut olan benzer habitatlara çekilecektir. Proje alanında tespit edilen sucul türler ise ülkemiz iç sularında oldukça yaygın bulunabilen ve göl veya baraj gibi durgun su ekosistemine adapte olabilen türlerdir. Proje nedeniyle mevcut türlerin nesillerinin tehdit altına girmesi veya tükenmesi söz konusu değildir. Ayrıca sucul yaģamın projeden olumsuz etkilenmesini engellemek amacı ile proje kapsamında balık geçidi yapılacaktır. Tüm bu hususlar göz önünde bulundurularak Regülatör mansabına, mansap doğal yaģamının korunması için dereye sürekli olarak 0,100 m 3 /s debi ile can suyu bırakılması öngörülmüģtür. Hidroelektrik enerji üretim tesislerinin bulunduğu bölgenin havza geliģimine paralel olarak DSĠ tarafından yürütülmekte olan çalıģmalar çerçevesinde, havzadaki mevcut, inģa halinde ve mutasavver projeler (kesin proje, planlama, master plan, ön inceleme ve ilk etüt) kapsamında içme-kullanma, turizm ve endüstri suyu temini, sulama, taģkın koruma ve enerji maksatları ile bunların dıģında olabilecek baģka maksatlara yönelik olarak diğer kuruluģlara ve tüzel kiģilere tahsis edilecek suların miktar ve zamanlamasını belirleyecek olan iģletme planları DSĠ tarafından yapılır ve firmaya bildirilir. Firma bu planlara uymakla yükümlüdür. Firma, dere yatağının su alma yeri mansabında doğal hayatın idamesini sağlayacak ve bu kesimde su haklarını karģılayacak miktardaki suyu yatağa bırakacaktır. DSĠ tarafından belirlenecek su hakkı miktarı can suyu miktarından ayrı tutulacaktır. DSĠ tarafından belirlenecek miktar, su hakkı olarak uygulanarak, dereye bu miktarda su akıģı sağlanacaktır. Derede canlı hayatın devamlılığı açısından, su hakkı olarak bırakılan suyun debisi sürekli olarak bir debimetre ile ölçülecektir. Tespit edilen debi miktarının düģmesi durumunda kontrol sağlanarak canlı hayatın devamı için gerekli su miktarı dereye bırakılacaktır. Proje kapsamında inģaat aģamasında 120 kiģi, iģletme aģamasında ise yaklaģık 16 kiģi çalıģacaktır. KiĢi baģına gerekli su miktarı 150 lt/gün (Kaynak: Su Temini ve Atıksu UzaklaĢtırılması Uygulamaları ĠTÜ , Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) alındığında inģaat ve iģletme aģamasında gerekli su miktarı sırasıyla 18 m 3 /gün ve 2,4 m 3 /gün olacaktır. Proje kapsamında inģa ve iģletme aģamasında regülatör ve hidroelektrik santrali alanında çalıģacak olan personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacı bölgedeki içme suyu kaynaklarından yararlanılarak veya satın alınma yolu ile karģılanacaktır. Bu kapsamda su kullanımı öncesi ilgili köy muhtarlığından gerekli izinler alınacaktır. Yıkama-Eleme tesisi ve Beton üretimi için gerekli olan su Karabudak Çayı ndan alınacaktır. Bu kapsamda su kullanımı öncesi DSĠ den gerekli izinler alınacaktır. 23

31 PROJE TANITIM DOSYASI ĠnĢa aģamasında beton üretiminde kullanılmak üzere yaklaģık m 3 (62,5 m 3 /gün) agrega malzemesine ihtiyaç duyulmaktadır. Malzeme sahası içerisinde gerçekleģtirilecek kum-çakıl yıkama iģlemi esnasında 1 m 3 malzemenin yıkanması için yaklaģık 0,50 m 3 su kullanılacağı varsayılırsa, toplam m 3 ve günlük 31,3 m 3 suya ihtiyaç olacaktır. Beton santralinde gerçekleģtirilecek 1 m 3 beton üretimi için yaklaģık 250 lt su gerekmektedir. YaklaĢık 180 lt su beton üretiminde katkı olarak kullanılacak olup, yaklaģık 70 lt su ise beton mikserlerinin yıkanmasında kullanılacaktır. Buna göre gerekli su miktarları aģağıda verilmiģtir: Gerekli Su Miktarları Beton Üretim Miktarı Katkı Yıkama Toplam * Birim: m 3 Kullanılan Enerji Türü Söz konusu faaliyet kapsamında inģaat ve iģletme aģamalarında kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlarda enerji ihtiyacının karģılanması amacıyla yakıt olarak motorin kullanılacaktır. ÇalıĢan personelin konaklayacağı Ģantiyede ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, ısınma amaçlı yakıt kullanımı olmayacaktır. Bunun dıģında inģaat ve iģletme aģamalarında herhangi bir yakıt ve enerji kullanımı söz konusu değildir. 1.c. Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) Ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri GÖKSU Enerji Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8,00 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında inģaat aģamasında 120 kiģi, iģletme aģamasında ise yaklaģık 16 kiģi çalıģacaktır. Proje kapsamında inģaat aģamasında çalıģacak olan personelin her türlü teknik ve sosyal altyapı ihtiyaçları için yemekhane, mutfak, soyunma yeri, duģ, tuvalet, lavabo, ardiye, idari ve teknik büroların yer aldığı bir adet Ģantiye kurulacaktır. Söz konusu Ģantiye yeri santral yeri yakınlarında olması planlanmaktadır. Söz konusu proje kapsamında gerçekleģtirilmesi planlanan faaliyetten inģaat ve iģletme aģamalarında aģağıda belirtilen etkiler beklenmektedir. Faaliyet sırasında oluģacak atıksu, katı atık, emisyon ve gürültü ile ilgili bilgiler alt baģlıklarda detaylı olarak verilmiģ olup, çevresel açıdan menfi etkiler doğurmayacak niteliktedir. 24

32 PROJE TANITIM DOSYASI Katı Atıklar ĠnĢaat AĢaması Projenin inģaat aģamasında oluģacak olan atıklar; evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), personelin yemek servisinden kaynaklı olarak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar ve inģaat aģamasında yapılacak kazı ve inģaat iģlemlerinden kaynaklanacak katı atıklardır. ĠnĢa aģamasında ortalama 120 kiģi çalıģacaktır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kiģi baģına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,34 kg değeri kullanılarak (D.Ġ.E, Çevre Ġstatistikleri) Ģu Ģekilde hesaplanmaktadır: Evsel nitelikli katı atık miktarı; 120 kiģi x 1,34 kg/kiģi-gün= 160,8 kg/gün Proje kapsamında; inģaat aģamasında oluģacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 160,8 kg/gün olarak hesaplanmıģtır. Tesiste inģa faaliyetlerden kaynaklı olarak oluģacak katı atıklar içerisinde geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluģlara verilecektir. Ortaya çıkan kalıplık kereste artıkları belirli zaman aralıklarında toplanacaktır. Toplanan kereste artıkları talep olması durumunda civardaki köylülere verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) ise proje kapsamında yapılacak Ģantiye alanı içerisinde çöp konteynırlarında biriktirilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek. Yönetmeliği nin katı atıkların toplanması ve taģınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak, katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacak ve gerekli tedbirler alınacaktır. Söz konusu katı atıklar imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacak veya yatırımcı tarafından belediyenin gösterdiği alanlara taģınacaktır. Evsel nitelikli ve inģaat kaynaklı katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. Arazinin hazırlanması sırasında bitkisel toprak arazi düzenlenmesinde kullanılmak üzere sıyrılarak alınacaktır. Sıyrılan bitkisel toprak özelliklerini kaybetmemesi açısından çimlendirilerek korunacaktır. ĠnĢaat çalıģmalarının tamamlanmasını müteakip tesis alanında peyzaj çalıģmalarında kullanılacaktır. 25

33 PROJE TANITIM DOSYASI ĠnĢaat çalıģmaları sırasında açığa çıkacak hafriyat toprağı dolgu iģlemlerinde ve servis yolunun düzenlenmesinde kullanılacaktır. Servis yolu ve dolgu iģlemlerinde kullanılamayan hafriyat artığı toprak ise çevre düzenlenmesinde kullanılacak ve/veya tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak Belediye tarafından gösterilecek uygun bir alana taģınacaktır. Proje kapsamında ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. ĠĢletme AĢaması Projenin iģletme aģamasında oluģacak olan katı atıklar; evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), personelin yemek servisinden kaynaklı olarak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklardır. ĠĢletme aģamasında 16 kiģi çalıģacaktır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kiģi baģına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,34 kg değeri kullanılarak (D.Ġ.E, Çevre Ġstatistikleri) Ģu Ģekilde hesaplanmaktadır: Evsel nitelikli katı atık miktarı; 16 kiģi x 1,34 kg/kiģi-gün= 21,4 kg/gün Proje kapsamında; inģaat aģamasında oluģacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 21,4 kg/gün olarak hesaplanmıģtır. Tesiste iģletme aģamasında oluģacak katı atıklar içerisinde geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluģlara verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) ise çöp konteynırlarında biriktirilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecektir. Yönetmeliği nin katı atıkların toplanması ve taģınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacak ve gerekli tedbirler alınacaktır. Söz konusu katı atıklar imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacak veya yatırımcı tarafından belediyenin gösterdiği alanlara taģınacaktır. Evsel nitelikli katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. 26

34 PROJE TANITIM DOSYASI Tehlikeli ve Özel Atıklar ĠnĢaat AĢaması ĠnĢa iģlemleri sırasında çalıģacak iģ makineleri ve ekipmanların yağ değiģimleri ve bakım iģlemleri Ģantiye alanında tahsis edilecek bakım sahalarında yapılacaktır. Bu bağlamda proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje sahasında çalıģan iģ makinelerinden kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacaktır. Ayrıca bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında inģaat iģlemleri sırasında makinaların yağ değiģimleri sırasında ortaya çıkan atık motor yağlarının ve hidrolik yağların bertarafı esnasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. ĠĢletme AĢaması ĠĢletme aģamasında çalıģacak makine ve ekipmanların yağ değiģimleri ve bakım iģlemleri iģletme alanında tahsis edilecek bakım sahalarında yapılacaktır. Bu bağlamda proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. ĠĢletme alanında çalıģan makine ve ekipmanlardan kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. 27

35 PROJE TANITIM DOSYASI Atıksu ĠnĢaat AĢaması ĠnĢaat aģamasında çalıģan personelin ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla içmekullanma suyu ve gerçekleģtirilecek faaliyetler sırasında tozumanın engellenmesi amacıyla su kullanımı söz konusudur. Proje kapsamında inģa aģamasında Ekincik Regülâtörü ve HES proje alanında çalıģacak olan personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacı bölgedeki içme suyu kaynaklarından yararlanılarak veya satın alma yolu ile karģılanacaktır. Projenin inģa aģamasında toz oluģumunun engellenmesi amacıyla kullanılacak su Karabudak Çayı ndan temin edilecektir. ÇalıĢma alanlarında toz oluģumunun engellenmesi amacı kullanılan suyun büyük kısmı toprak tarafından emilecek kalan kısmı da mevsimsel etkilere bağlı olarak buharlaģacaktır. Proje kapsamında inģa aģamasında 120 kiģi çalıģacaktır. KiĢi baģına gerekli su miktarı 150 lt/gün (Kaynak: Su Temini ve Atıksu UzaklaĢtırılması Uygulamaları ĠTÜ , Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) alınırsa; ÇalıĢacak iģçi sayısı Kullanılacak su miktarı Toplam su ihtiyacı = 120 kiģi = 150 lt/kiģi-gün = 0,15 m 3 /kiģi-gün = 0,15 m 3 /kiģi-gün x 120 kiģi = 18 m 3 /gün Projenin inģaat aģamasında oluģacak atıksular; inģa aģamasında çalıģan personelin içme ve kullanma amaçlı su tüketiminden kaynaklı olarak oluģacak olan evsel nitelikli atıksulardır. Personel tarafından kullanılacak suyun tamamının atıksu olarak döneceği kabul edilirse inģa faaliyetlerinden kaynaklı olarak 18 m 3 /gün atıksu oluģumu söz konusudur. Bu anlamda personel ihtiyaçlarının (WC, duģ gibi) karģılanması amacıyla kurulacak Ģantiyedeki olanaklardan faydalanılacaktır. Tipik bir arıtılmamıģ evsel nitelikli atıksu içerisinde bulunan kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları aģağıda verilmektedir; Tablo 12. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları PARAMETRE KONSANTRASYON ph 6-9 AKM 200(mg/lt) BOĠ 5 200(mg/lt) KOĠ 500(mg/lt) Toplam Azot 40(mg/lt) Toplam Fosfor 10(mg/lt) Kaynak: Benefield, L. And Randall, C.,

36 PROJE TANITIM DOSYASI Yukarıdaki tabloya göre inģaat aģamasında oluģacak evsel nitelikli atık su içerisindeki kirletici yükleri; AKM 18 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000 = 3,6 kg/gün BOI 5 18 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000 = 3,6 kg/gün KOI 18 m 3 /gün x 500 mg/lt /1000 = 9 kg/gün Toplam Azot 18 m 3 /gün x 40 mg/lt /1000 = 0,72 kg/gün Toplam Fosfor 18 m 3 /gün x 10 mg/lt /1000 = 0,18 kg/gün OluĢan evsel nitelikli atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan kapalı sızdırmasız fosseptikte toplanacak olup, Sızdırmasız Fosseptik Planı ekte verilmiģtir. (Bkz. Ek-7) Söz konusu atıksuların imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacaktır. Proje kapsamında malzeme sahası içerisine malzeme temini için yıkama-eleme tesisi ve hazır beton elde etmek için beton santrali kurulması planlanmaktadır. Yıkama-Eleme tesisi ve Beton üretimi için gerekli olan su Karabudak Çayı ndan alınacaktır. ĠnĢa aģamasında beton üretiminde kullanılmak üzere yaklaģık m 3 (62,5 m 3 /gün) agrega malzemesine ihtiyaç duyulmaktadır. Malzeme sahası içerisinde gerçekleģtirilecek kum-çakıl yıkama iģlemi esnasında 1 m 3 malzemenin yıkanması için yaklaģık 0,50 m 3 su kullanılacağı varsayılırsa, toplam m 3 ve günlük 31,3 m 3 suya ihtiyaç olacaktır. Beton santralinde gerçekleģtirilecek 1 m 3 beton üretimi için yaklaģık 250 lt su gerekmektedir. YaklaĢık 180 lt su beton üretiminde katkı olarak kullanılacak olup, yaklaģık 70 lt su ise beton mikserlerinin yıkanmasında kullanılacaktır. Buna göre gerekli su miktarları aģağıda verilmiģtir: Gerekli Su Miktarları Beton Üretim Miktarı Katkı Yıkama Toplam * Birim: m 3 Üniteden çıkan askıda madde miktarı yüksek yıkama suları çökeltme havuzuna alınarak içerisindeki askıda katı maddeler çökeltildikten sonra tekrar yıkama iģleminde kullanılabilecektir. Kullanılamayan suyun ise fiziksel arıtım sonrasında Karabudak Çayına deģarjı söz konusu olabilecektir. Çökeltme havuzunda sadece fiziksel arıtma Ģeklinde çökeltme yapılacak olup, herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. Faaliyet süresince tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine riayet edilecektir. ĠĢletme AĢaması Yapılması planlanan tesiste personel ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla su kullanılacak olup, buna bağlı olarak evsel nitelikli atıksu oluģumu söz konusudur. 29

37 PROJE TANITIM DOSYASI ĠĢletme aģamasında Ekincik Regülâtörü ve HES proje alanında çalıģacak personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacı bölgedeki içme suyu kaynaklarından yararlanılarak veya satın alma yolu ile karģılanacaktır. Proje kapsamında iģletme aģamasında 16 kiģi çalıģacaktır. KiĢi baģına gerekli su miktarı 150 lt/gün (Kaynak: Su Temini ve Atıksu UzaklaĢtırılması Uygulamaları ĠTÜ , Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) alınırsa; ÇalıĢacak iģçi sayısı Kullanılacak su miktarı Toplam su ihtiyacı = 16 kiģi = 150 lt/kiģi-gün = 0,15 m 3 /kiģi-gün = 0,15 m 3 /kiģi-gün x 16 kiģi = 2,4 m 3 /gün Projenin iģletme aģamasında oluģacak atıksular; iģletme aģamasında çalıģan personelin içme ve kullanma amaçlı su tüketiminden kaynaklı olarak oluģacak olan evsel nitelikli atıksulardır. Personel tarafından kullanılacak suyun tamamının atıksu olarak döneceği kabul edilirse iģletme aģamasında 2,4 m 3 /gün atıksu oluģumu söz konusudur. Tipik bir arıtılmamıģ evsel nitelikli atıksu içerisinde bulunan kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları aģağıda verilmektedir; Tablo 12. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları PARAMETRE KONSANTRASYON ph 6-9 AKM 200(mg/lt) BOĠ 5 200(mg/lt) KOĠ 500(mg/lt) Toplam Azot 40(mg/lt) Toplam Fosfor 10(mg/lt) Kaynak: Benefield, L. And Randall, C., 1980 Yukarıdaki tabloya göre iģletme aģamasında oluģacak evsel nitelikli atık su içerisindeki kirletici yükleri; AKM 2,4 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000 = 0,48 kg/gün BOI 5 2,4 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000 = 0,48 kg/gün KOI 2,4 m 3 /gün x 500 mg/lt /1000 = 1,2 kg/gün Toplam Azot 2,4 m 3 /gün x 40 mg/lt /1000 = 0,096 kg/gün Toplam Fosfor 2,4 m 3 /gün x 10 mg/lt /1000 = 0,024 kg/gün OluĢan evsel nitelikli atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan kapalı sızdırmasız fosseptiklerde toplanacak olup, Sızdırmasız Fosseptik Planı ekte verilmiģtir. (Bkz. Ek-7) Söz konusu atıksular imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacaktır. Faaliyet süresince tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine riayet edilecektir. 30

38 PROJE TANITIM DOSYASI Emisyon ĠnĢaat AĢaması Proje Alanı ĠnĢa ÇalıĢmalarında OluĢacak Toz Emisyonu: Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa faaliyetlerinden kaynaklı olarak oluģacak hafriyat miktarı ile malzeme alanlarında gerçekleģtirilecek faaliyetler sırasında iģlem görecek malzeme miktarı hesapları aģağıda verilmiģtir. Tablo 13. Proje Kapsamında OluĢan Hafriyat/Malzeme Miktarları Hafriyat / Malzeme Kaynağı - Ünite Hafriyat/ Malzeme Miktarı (m 3 ) Yoğunluk (ton/m 3 ) Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton) Toplam Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton) Kazı Süresi (gün) Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton/sa) Regülatör ve Derivasyon Sualma Yapısı ve Çökeltim Havuzu Ġletim Kanalı Kaya Kazısı 378 2,6 983 YumuĢak Kaya Kazısı 454 2, Kaya ve Batak Zemin Hariç Her Cins Zemin Kazısı 428 1,6 685 Kaya Kazısı 255 2,6 663 YumuĢak Kaya Kazısı 306 2,4 734 Kaya ve Batak Zemin Hariç Her Cins Zemin Kazısı 289 1,6 462 YumuĢak Kaya Kazısı , Küskülük Kazısı , Toprak Kazısı , Kaya Kazısı , , , ,31 Yükleme Havuzu Kaya ve Batak Zemin Hariç Her Cins Zemin Kazısı , ,03 Kaya Kazısı , Cebri Boru Kaya ve Batak Zemin Hariç Her Cins Zemin Kazısı , ,24 Santral Binası Kaya ve Batak Zemin Hariç Her Cins Zemin Kazısı , ,38 Kil Malzeme Alanı , ,79 Kum-Çakıl Malzeme Alanı , ,33 Beton Üretimi Miktarı , ,06 Beton Üretimi Gerekli Çimento Miktarı ,58 Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa aģamalarını gösterir zamanlama tablosu ekte verilmiģ olup, emisyon hesaplamalarında söz konusu süreler göz önünde bulundurulmuģtur. 31

39 PROJE TANITIM DOSYASI Proje alanında gerçekleģtirilecek faaliyetler farklı lokasyonlarda (ekte verilen 1/ ölçekli Topografik haritada görüldüğü üzere) ve/veya farklı zamanlar içerisinde (ekte verilen Zamanlama Tablosunda görüleceği üzere) gerçekleģtirilecektir. Bu nedenle oluģacak toz emisyonları ayrı ayrı değerlendirilmiģtir. Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa aģaması için toz emisyon hesaplamaları, Çevre ve Orman Bakanlığı ve U.S. Environmental Protection Agency toz emisyon faktörleri referans değerlerine dayanılarak yapılmıģtır. Q 1 Malzemenin Yüklenmesi Ve BoĢaltılmasından Kaynaklı Yüklemeden : 0,01 kg/ton BoĢaltmadan : 0,01 kg/ton Q 2 Malzemenin Sökülmesinden Kaynaklı : 0,025 kg/ton Q 3 Malzemenin TaĢınmasından Kaynaklı : 0,7 kg/km-araç Q 4 Malzemenin Birincil Kırıcıda ĠĢlenmesinden Kaynaklı : 0,243 kg/ton Q 5 Çimentonun Siloya BoĢaltılmasından Kaynaklı : 0,36 kg/ton Q 6 Betonun Yüklenmesinden Kaynaklı : 0,01 kg/ton Q 7 Hafriyatın Geçici Depolanmasından Kaynaklı 5,8 kg toz/ha.gün Q T Toplam Toz Emisyonu : Q 1 +Q 2 +Q 3 +Q 4 +Q 5 +Q 6 +Q 7 Regülâtör ve Derivasyon Tesisleri: Tablo 14. Regülatör ve Derivasyon Tesisleri Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/ton) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 3,83 0,025 0,10 Hafriyatın Yüklenmesi 3,83 0,01 0,04 Hafriyatın BoĢaltılması 3,83 0,01 0,04 Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/km-araç) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Hafriyatın TaĢınması* 3,83 0,70 0,03 Emisyon Kaynağı Malzeme Depolama Alanı (ha) Emisyon Faktörü (kg toz/ha.gün) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Hafriyatın Geçici Depolanması** 0,0315 5,80 0,01 Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 0,21 * TaĢıma mesafesi yaklaģık (gidiģ-dönüģ), km 0,5 Bir kamyonun bir seferde taģıdığı malzeme miktarı, ton 40 ** Alanda oluģacak toplam hafriyat, m YaklaĢık depolama yüksekliği, m 4 32

40 PROJE TANITIM DOSYASI Su Alma ve Çökeltim Havuzu Yapıları: Tablo 15. Su Alma ve Çökeltim Havuzu Yapıları Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 3,87 0,025 0,10 Hafriyatın Yüklenmesi 3,87 0,01 0,04 Hafriyatın BoĢaltılması 3,87 0,01 0,04 Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/km-araç) (kg/sa) Hafriyatın TaĢınması* 3,87 0,70 0,03 Malzeme Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı Depolama Alanı (kg toz/ha.gün) (kg/sa) (ha) Hafriyatın Geçici Depolanması** 0,0213 5,80 0,01 Ġletim Kanalı: Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 0,21 * TaĢıma mesafesi yaklaģık (gidiģ-dönüģ), km 0,5 Bir kamyonun bir seferde taģıdığı malzeme miktarı, ton 40 ** Alanda oluģacak toplam hafriyat, m YaklaĢık depolama yüksekliği, m 4 Tablo 16: Ġletim Kanalı Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 197,31 0,025 4,93 Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 4,93 Ġletim kanalı inģa iģlemleri sırasında çıkan hafriyat malzemesi iletim kanalı güzergâhı boyunca doğrudan iletim kanalında dolgu ve servis yolu düzenleme iģlemlerinde kullanılacağından yükleme, boģaltma, taģıma ve geçici depolama iģlemleri gerçekleģtirilmeyecek olup, söz konusu faktörler hesaba katılmamıģtır. Yükleme Havuzu: Tablo 17. Yükleme Havuzu Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 72,03 0,025 1,80 Hafriyatın Yüklenmesi 72,03 0,01 0,72 Hafriyatın BoĢaltılması 72,03 0,01 0,72 Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/km-araç) (kg/sa) Hafriyatın TaĢınması* 72,03 0,70 0,63 Malzeme Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı Depolama Alanı (kg toz/ha.gün) (kg/sa) (ha) Hafriyatın Geçici Depolanması** 0,2010 5,80 0,05 Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 3,92 * TaĢıma mesafesi yaklaģık (gidiģ-dönüģ), km 0,5 Bir kamyonun bir seferde taģıdığı malzeme miktarı, ton 40 ** Alanda oluģacak toplam hafriyat, m YaklaĢık depolama yüksekliği, m 4 33

41 PROJE TANITIM DOSYASI Cebri Boru: Tablo 18. Cebri Boru Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 29,24 0,025 0,73 Hafriyatın Yüklenmesi 29,24 0,01 0,29 Hafriyatın BoĢaltılması 29,24 0,01 0,29 Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/km-araç) (kg/sa) Hafriyatın TaĢınması* 29,24 0,70 0,26 Malzeme Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı Depolama Alanı (kg toz/ha.gün) (kg/sa) (ha) Hafriyatın Geçici Depolanması** 0,2240 5,80 0,05 Santral Binası: Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 1,63 * TaĢıma mesafesi yaklaģık (gidiģ-dönüģ), km 0,5 Bir kamyonun bir seferde taģıdığı malzeme miktarı, ton 40 ** Alanda oluģacak toplam hafriyat, m Depolama yüksekliği, m 4 Tablo 19. Santral Binası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 34,38 0,025 0,86 Hafriyatın Yüklenmesi 34,38 0,01 0,34 Hafriyatın BoĢaltılması 34,38 0,01 0,34 Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/km-araç) (kg/sa) Hafriyatın TaĢınması* 34,38 0,70 0,30 Malzeme Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı Depolama Alanı (kg toz/ha.gün) (kg/sa) (ha) Hafriyatın Geçici Depolanması** 0,1934 5,80 0,05 Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 1,89 * TaĢıma mesafesi yaklaģık (gidiģ-dönüģ), km 0,5 Bir kamyonun bir seferde taģıdığı malzeme miktarı, ton 40 ** Alanda oluģacak toplam hafriyat, m YaklaĢık depolama yüksekliği, m 4 Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası: Tablo 20. Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 8,33 0,025 0,21 Hafriyatın Yüklenmesi 8,33 0,01 0,08 Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 0,29 Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Malzemenin BoĢaltılması 8,33 0,01 0,08 Malzemenin Kırılması 8,33 0,0243 0,20 Malzemenin Tekrar Yüklenmesi 8,33 0,01 0,08 Yıkama-Eleme Tesisinde OluĢacak Toplam Emisyon 0,37 34

42 PROJE TANITIM DOSYASI Malzeme Miktarı Emisyon Faktörü Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri Emisyon Kaynağı (ton/sa) (kg/ton) (kg/sa) Malzemenin BoĢaltılması 8,33 0,01 0,08 Çimentonun BoĢaltılması* 0,58 0,36 0,21 Hazır Betonun Yüklenmesi** 5,06 0,01 0,05 Beton Santralinde OluĢacak Toplam Emisyon 0,34 * Projede kullanılacak çimento miktarı: ton (0,58 ton/sa) **Proje de üretilecek beton miktarı: m 3 ( ton, 5,06 ton/sa) Kum-Çakıl Sahasında OluĢacak Toplam Emisyon 1,00 Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası: Tablo 21. Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/ton) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Malzemenin Sökülmesi 5,79 0,025 0,14 Malzemenin Yüklenmesi 5,79 0,01 0,06 Malzemenin BoĢaltılması 5,79 0,01 0,06 Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/km-araç) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Malzemenin TaĢınması* 5,79 0,70 0,51 Kil Sahasında OluĢacak Toplam Emisyon 0,77 * TaĢıma mesafesi yaklaģık (gidiģ-dönüģ), km 5 Bir kamyonun bir seferde taģıdığı malzeme miktarı, ton 40 Proje alanında gerçekleģtirilecek faaliyetler farklı lokasyonlarda (ekte verilen 1/ ölçekli Topografik haritada görüldüğü üzere) ve/veya farklı zamanlar içerisinde (ekte verilen Zamanlama Tablosunda görüleceği üzere) gerçekleģtirilecektir. Bu nedenle oluģacak toz emisyonları ayrı ayrı değerlendirilmiģtir. Yukarıda yapılan hesaplamalarda hafriyattan kaynaklanan toz emisyonları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo 2.1 e göre değerlendirildiğinde; Ġletim Kanalı, Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Geçirimli Malzeme Sahası ve Santral Binası için hesaplanan toz emisyonu değerleri 1 kg/saat lik sınır değerini aģmaktadır. Söz konusu alanlar için yapılan Toz Modellemesi ekte verilmiģtir. (Bkz. Ek-8). Regülatör ve Derivasyon Tesisleri, Su Alma Yapısı ve Çökeltim Havuzu ve Kil Sahasında gerçekleģtirilecek iģlemlerden kaynaklı olarak oluģacak toz emisyonu söz konusu sınır değerin altında kalmaktadır. ÇalıĢma yapılan sahada yer alan hafriyat topraklarının üst yüzeyi düzenli olarak nemlendirilerek tozuma engellenecek ve oluģacak toz emisyonu asgari seviyede tutulacaktır. Tesis faaliyeti sırasında hafriyat/malzemelerin taģınımı, boģaltımı ve yüklenmesi sırasında SKHKKY Ek-1 ve Ek-2 de belirtilen hususlara uyulacaktır. Tesiste toz kaynağı olan üniteler (bunker, kırıcı, elek, bantlar gibi.) üstü kapalı olarak tesis edilecektir. Ayrıca, kapalı ortam içerisine alınan üniteler için toz indirgeme sistemi kurulacaktır. 35

43 PROJE TANITIM DOSYASI ÇalıĢma koģullarına özen gösterilerek toz oluģumu azaltılacaktır. Proje alanı ve yollar ve düzenli olarak sulanacak, malzeme savrulma yapılmadan boģaltma ve düzeltme iģlemleri yapılacaktır. Tüm çalıģmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme Ve Yönetimi Yönetmeliği ve SKHKKY ne uygun hareket edilecektir. Projenin inģa aģamasında ısınma amaçlı olarak elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, yakıt kullanılmayacaktır. ĠnĢaat aģamasında kullanılan iģ makineleri ve ekipmanların egzoz muayeneleri gerekli süreler içerisinde gerçekleģtirilecektir. ĠĢletme AĢaması Projenin iģletme aģamasında ısınma amaçlı olarak elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, yakıt kullanılmayacaktır. Projenin iģletme aģamasında herhangi bir emisyon meydana gelmeyecektir. Projenin iģletme aģamasında herhangi bir emisyon meydana gelmeyecektir. Proje konusu tesis tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ġzne Tabi Tesisler Listesinde yer almamaktadır. Gürültü ĠnĢaat AĢaması Projenin inģaat aģamasında arazinin hazırlanmasından baģlayarak inģaat faaliyetinin bitimine dek iģ makinelerinden kaynaklı gürültü oluģumu beklenmektedir. Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Söz konusu faaliyet gündüz zaman dilimi içerisinde gerçekleģtirileceğinden faaliyetten kaynaklanan çevresel gürültünün değerlendirilmesi 07:00 19:00 saatleri arasında yapılmıģtır. Proje kapsamındaki inģa iģlemleri ve malzeme sahasından malzeme alım iģlemleri farklı alanlarda ve farklı zamanlarda gerçekleģtirileceğinden ayrı ayrı değerlendirilmiģtir. Proje Alanı ĠnĢa ÇalıĢmalarında OluĢacak Gürültü Düzeyi: Proje kapsamında proje alanında inģa çalıģmalarında oluģacak gürültü, faaliyet alanında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan olup, gürültü seviyeleri hesaplamaları aģağıda verilmiģtir. 36

44 PROJE TANITIM DOSYASI Faaliyetin inģaat aģamasında kullanılacak ekipmanların ses gücü düzeyleri Noise From Construction Equipment and Operations, Building Equipment and Home Appliances ile National Transportation Library, U.S. Department Of Transportation adlı raporlardan ve ekipman broģürlerinden alınmıģtır. Faaliyet alanında çalıģacak ekipmanların her birinden kaynaklı olarak oluģacak gürültü düzeyleri aģağıda verilmektedir. Tablo 22. Projenin ĠnĢaat AĢamasında Kullanılacak Gürültü Kaynakları Ġçin Belirlenen Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynağı Adedi Ses Gücü Düzeyi (Lw (db)) Dozer 1 85,0 Beko, Ekskavatör 1 80,0 Loder/JCB 1 85,0 Greyder 1 85,0 Hiap 1 83,0 Kamyon 2 88,0 Pikap 1 88,0 Arazöz 1 88,0 Traktör 1 88,0 Çamur Pompası 2 76,0 Vibratör 1 76,0 Silindir (keçi ayağı) 1 74,0 Kaynak Makinesi 1 85,0 Kompresör 1 81,0 Jeneratör 1 81,0 1. Aşama: Her bir gürültü kaynağına ait ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandındaki ses gücü düzeyi aģağıdaki formül yardımı ile hesap edilir. (Burada toplam ses gücü düzeylerinin 4 oktav banda da eģit olarak dağıldığı varsayılmaktadır.) L w = Kaynağın ses gücü düzeyi (db) L w(i) = 10* log (10 (Lw/10) / 4) 2. Aşama: Her bir gürültü kaynağı için hesaplamada kullanılacak ana formül aģağıda verilmiģtir: L = Ses (gürültü) düzeyi (dba), L = Lpi - Aatm+DF Formül içerisinde yer alan L pi, A atm ve DF aģağıda detaylı olarak açıklanmıģtır. L pi Ses gücü düzeylerinin r uzaklıkta yaratacağı toplam ses basınç düzeyi (L pi ) aģağıdaki formül kullanılarak hesaplanır. Lpi = LW + 10 Log (Q/4 r 2 ) L pi = Kaynakların r mesafedeki serbest alanda gürültü basın düzeyleri (db) L w = Kaynağın ses gücü düzeyi (db) Q = Yönelme katsayısı (2 alınmıģtır) r = Kaynaktan olan uzaklık (metre) 37

45 PROJE TANITIM DOSYASI A atm Belirli mesafelerde atmosferin absorbe ettiği basınç düzeyleri aģağıdaki formül ile hesaplanır. A atm = 7.4 *10-8 (f 2 *r / ) db Aatm = Atmosferik yutuģ (db) F = gürültü kaynağının frekansı (yada söz konusu frekans bandının merkez frekansı) (Hz) R =Kaynaktan olan uzaklık (m) = Havanın bağıl nemi (%) (% 66 olarak alınmıģtır) DF Faaliyet alanındaki gürültü kaynaklarının ses basınç düzeylerini hesaplamak için aģağıda tabloda verilen düzeltme faktörleri kullanılır. Tablo 23. Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri MERKEZ FREKANS (Hz) DÜZELTME FAKTÖRÜ 500-3, , Aşama: Her bir gürültü kaynağına ait ses düzeyi, her oktav bandındaki ses düzeylerinin toplamı ile hesap edilir ve proje alanında en kötü ihtimal olan tüm ekipmanların aynı anda çalıģtığı varsayımı ile toplam gürültü düzeyi aģağıdaki formül yardımı ile hesaplanır. L T = Toplam ses düzeyi (dba) L T = 10log 10 Li/10 AĢağıda faaliyet alanında en kötü ihtimal olan tüm ekipmanların aynı anda çalıģtığı varsayımı ile hesaplanan oluģması muhtemel toplam gürültü düzeyi verilmiģtir. Ancak genel olarak inģaat çalıģmaları sırasında tüm ekipmanların aynı anda çalıģması ihtimali bulunmamaktadır. Bu durumda Ģantiye alanında gerçekleģecek olan gürültü düzeyi aģağıda hesaplanan değerin altında olacaktır. Tablo 24. ĠnĢaat AĢamasında Faaliyet Alanında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Mesafe (m) Lgündüz (dba) 25,0 61,5 50,0 55,4 75,0 51,7 100,0 49,1 125,0 47,0 250,0 40,4 375,0 36,4 500,0 33,5 750,0 29,4 1000,0 26,4 1200,0 24,5 38

46 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 11. ĠnĢaat AĢamasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği Faaliyet alanına yaklaģık 75 m mesafede Ekincik Mahallesi yer almaktadır. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 75 m de 51,7 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Malzeme Alım ĠĢlemlerinde OluĢacak Gürültü Düzeyi: Kum-Çakıl Gereç Alanı Proje kapsamında malzeme alım sahasında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan kaynaklı olarak gürültü oluģumu söz konusudur. Gürültü seviyeleri hesaplamaları ekte yer alan Çevre Yönetim Planında detaylı olarak verilmiģ olup, özetle oluģacak gürültü düzeyleri aģağıda verilmiģtir. (Bkz. Ek-3) Tablo 25. Geçirimli Malzeme Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Mesafe (m) Lgündüz (dba) 25,0 66,0 50,0 59,8 75,0 56,1 100,0 53,5 125,0 51,4 250,0 44,8 375,0 40,8 500,0 37,9 750,0 33,8 1000,0 30,9 1200,0 29,0 39

47 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 12. Malzeme Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) sahasına en yakın yerleģim yeri alanının güneybatısında yaklaģık m de yer alan Ekincik Köyü dür. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 25 m de 66,0 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Kil Malzeme Alanı Proje kapsamında malzeme alım sahasında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan kaynaklı olarak gürültü oluģumu söz konusudur. Gürültü seviyeleri hesaplamaları ekte yer alan Doğaya Yeniden Kazandırma Planında detaylı olarak verilmiģ olup, özetle oluģacak gürültü düzeyleri aģağıda verilmiģtir. (Bkz. Ek-4) Tablo 26. Geçirimsiz Malzeme Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Mesafe (m) Lgündüz (dba) 25 57, , , , , , , , , , ,5 40

48 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 13. Kil Gereç Malzeme Alanında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği Geçirimsiz malzeme (kil) sahasına en yakın yerleģim yeri alanın kuzeyinde yaklaģık 450 m de yer alan Ekincik Mahallesidir. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere çalıģmalar esnasında oluģacak gürültü seviyesi 450 m de 30,6 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Yapılan hesaplamalardan görüleceği gibi faaliyet alanında iģ makinelerinden kaynaklı olarak oluģacak gürültü düzeyleri, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 23. Maddesine istinaden aynı yönetmeliğin Ek-7 Tablo 5 inde belirlenmiģ olan Ģantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerlerini sağlamaktadır. Söz konusu faaliyetler gündüz zaman dilimi (07:00 19:00 saatleri arasında) içerisinde gerçekleģtirilecek olup, gece çalıģması yapılmayacaktır. Tablo 27. ġantiye Alanı Ġçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDY Yönetmeliği, Ek-7, Tablo.5) FAALĠYET TÜRÜ (YAPIM, YIKIM VE ONARIM) L GÜNDÜZ (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer Kaynakları 70 Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Proje kapsamında 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve buna bağlı olarak çıkarılan tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. ĠĢletme AĢaması Proje kapsamında iģletme aģamasında türbinler, jeneratörlerin çalıģmasından kaynaklı gürültü oluģacaktır. Ancak söz konusu ekipmanlar HES binası içerisinde kapalı ortamda bulunacağından çevresel gürültü oluģmayacaktır. 41

49 PROJE TANITIM DOSYASI ĠĢletme aģamasında oluģması muhtemel gürültü ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje konusu tesis Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği EK VII - Ġzne Tabi Tesisler Listesinde yer almamaktadır. 1.d. Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski ĠnĢaat aģamasında iģ araçları, aletleri ve makinelerinin kullanımından doğabilecek personelin dikkatsizliği ve eğitimsizliğinden kaynaklı genel riskler bulunmaktadır. Projenin inģaat aģamasından baģlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek meydana gelebilecek insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli iģler, hemen her inģaat çalıģmasında meydana gelmesi muhtemel yaralanma, Ģantiye içi trafik kazaları, malzeme sıçraması, insan düģmesi, iģ makineleri kazaları vb. olaylardır. Söz konusu kaza risklerinin oluģum sebepleri, genel olarak personel hatasından kaynaklanması muhtemel olduğundan, inģaat ve iģletme aģamasında çalıģacak personele konu ile ilgili olarak ilgili tüzük ve yönetmeliklere istinaden gerekli eğitimler verilecektir. Ayrıca, çalıģma alanına uyarıcı levhalar konulacaktır. Tehlike arz eden yüksekte çalıģma, elektrik ve kaynak isleri vb. iģlemler, iģinde yetkili ve yetkin personel tarafından yürütülecektir. ÇalıĢan iģçiler baret kullanmaları ve yüksekte çalıģırlarken emniyet halatı ve kıyafeti ile çalıģmaları için bilgilendirilecek ve uygulamanın sürdürülmesi özenle takip edilecektir. ÇalıĢma süresi içinde konsantrasyonun azalmasına bağlı iģ kazalarını önlemek amacıyla kısa molalar verilerek iģ kazası oluģma riskinin önüne geçilecektir. Projenin tüm aģamalarında; 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmıģ olan yönetmelik ve tüzük hükümlerine uyulacak ve olası kaza ve risklerinin en aza indirilmesi için gereken tüm önlemler alınacaktır. Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karģı yeterli sayıda yangın söndürme ekipmanı (yangın söndürme tüpü, kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacaktır. Yangın çıkması durumunda olabilecek etkiler ve yapılacak görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangın olasılığı durumunda diğer yakın kuruluģlara haber verilecektir. Olası bir yangın durumunda iģ makineleriyle yangına müdahale edilerek rüzgâr hızı ve yangın hızına göre belirlenecek mesafede ağaçlar sıyrılarak yangın ilerleyiģi önlenecektir. Bölgede yangının fark edilmesi ve alarm verilmesini takiben, belirli lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile mücadele kaynaklarından yararlanılarak sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalıģılacaktır. Faaliyet alanında 4857 sayılı ĠĢ Kanununa ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılmıģ olan tüzük ve yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Proje kapsamında herhangi bir patlatma faaliyeti gerçekleģtirilmeyecektir. Tesisin inģa faaliyetleri Entegre Yönetim Sistemi (Kalite-Çevre-ĠĢ Sağlığı) bulunan ETS Eser Taah. ve San. A.ġ. tarafından gerçekleģtirilecektir. Söz konusu firma Entegre Yönetim Sistemi kapsamında Ģantiye sahası için inģa iģlemleri öncesinde HSE Planları (ġantiye ĠĢ Sağlığı Güvenliği Ve Çevre Planı/Field Health, Safety And Environment Control Plan) oluģturmakta ve uygulamaktadır. Bu anlamda Ģantiye sahası içerisinde her türlü iģ sağlığı ve çevre riskleri göz önünde bulundurularak gerekli önlemler alınacaktır. 42

50 PROJE TANITIM DOSYASI Proje kapsamında yer alan iletim kanalının yerleģim yeri yakınlarından geçen kısımlarında çevre halkı ve bölgede yaģayan hayvanların korunması amaçlanarak bir takım önlemler alınacaktır: - Ġletim kanalının yerleģim yeri yakınlarından geçen kısımları kapalı olarak tesis edilecektir, - YerleĢim yeri ve yolların konumları dikkate alınarak belirli aralıklarla iletim kanalı üzerinden güvenli geçiģ yapıları bırakılacaktır, - Ġletim kanalı güzergâhı boyunca koruma teli çekilecektir. 1.e. Projenin Olası Çevresel Etkilerine KarĢı Alınacak Tedbirler Katı Atıklar ĠnĢaat AĢaması Projenin inģaat aģamasında oluģacak olan atıklar; evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), personelin yemek servisinden kaynaklı olarak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar ve inģaat aģamasında yapılacak kazı ve inģaat iģlemlerinden kaynaklanacak katı atıklardır. Proje kapsamında; inģaat aģamasında oluģacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 160,8 kg/gün olarak hesaplanmıģtır. Tesiste inģa faaliyetlerinden kaynaklı olarak oluģacak katı atıklar içerisinde geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluģlara verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) ise proje kapsamında yapılacak Ģantiye alanı içerisinde çöp konteynırlarında biriktirilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek, Yönetmeliği nin katı atıkların toplanması ve taģınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacak ve gerekli tedbirler alınacaktır. Söz konusu katı atıklar imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacak veya yatırımcı tarafından belediyenin gösterdiği alanlara taģınacaktır. Evsel nitelikli ve inģaat kaynaklı katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. 43

51 PROJE TANITIM DOSYASI Arazinin hazırlanması sırasında çıkacak bitkisel toprak arazi düzenlenmesinde kullanılmak üzere sıyrılarak alınacaktır. OluĢan hafriyat toprağının tamamı dolgu iģlemlerinde ve servis yolunun düzenlenmesinde kullanılacaktır. Dolgu ve servis yolu yapımı aģamasında kullanılamayan hafriyat toprakları/atıkları çevre düzenlenmesinde kullanılacak ve/veya tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak belediyenin uygun gördüğü alanlara taģınacaktır. Proje kapsamında Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine ve ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. ĠĢletme AĢaması Projenin iģletme aģamasında oluģacak olan atıklar; evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), personelin yemek servisinden kaynaklı olarak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklardır. Proje kapsamında; iģletme aģamasında oluģacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 21,4 kg/gün olarak hesaplanmıģtır. Tesiste iģletme aģamasında oluģacak katı atıklar içerisinde geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluģlara verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) ise çöp konteynırlarında biriktirilecektir. Tesiste oluģan katı atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek, Yönetmeliği nin katı atıkların toplanması ve taģınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacak ve yönetmeliğin ilgili hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Söz konusu katı atıklar imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacak veya yatırımcı tarafından belediyenin gösterdiği alanlara taģınacaktır. Evsel nitelikli katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. Tehlikeli ve Özel Atıklar ĠnĢaat AĢaması Proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. 44

52 PROJE TANITIM DOSYASI Proje sahasında çalıģan iģ makinelerinden kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. ĠĢletme AĢaması Proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. ĠĢletme alanında çalıģan makine ve ekipmanlardan kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin inģaat sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Atıksu ĠnĢaat AĢaması Projenin inģaat aģamasında oluģacak atıksular; personelin kullanımından kaynaklı olarak oluģacak olan evsel nitelikli atıksulardır. Proje kapsamında inģa aģamasında Ekincik Regülatörü ve HES proje alanında çalıģacak personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacı bölgedeki içme suyu kaynaklarından yararlanılarak veya satın alma yolu ile karģılanacaktır. Projenin inģa aģamasında toz oluģumunun engellenmesi amacıyla kullanılan su Karabudak Çayı ndan temin edilecektir. Proje kapsamında inģa aģamasında 120 kiģi çalıģacaktır. Kullanılan içme ve kullanma suyunun tamamının atıksu olarak geri döneceği kabul edilerek, alanda oluģacak toplam evsel nitelikli atıksu miktarı 18 m 3 /gün olarak hesaplanmıģtır. Bu anlamda personel ihtiyaçlarının (WC, duģ gibi) karģılanması amacıyla Ģantiyedeki olanaklardan faydalanılacaktır. OluĢan evsel nitelikli atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan sızdırmasız fosseptiklerde toplanacaktır. Söz konusu atıksular imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacaktır. 45

53 PROJE TANITIM DOSYASI Yıkama-Eleme tesisi ve Beton üretimi için gerekli olan su Karabudak Çayı ndan alınacaktır. Söz konusu ünitelerden çıkan askıda madde miktarı yüksek yıkama suları çökeltme havuzuna alınarak içerisindeki askıda katı maddeler çökeltildikten sonra tekrar yıkama iģleminde kullanılabilecektir. Kullanılamayan suyun ise fiziksel arıtım sonrasında Karabudak Çayına deģarjı söz konusu olabilecektir. Çökeltme havuzunda sadece fiziksel arıtma Ģeklinde çökeltme yapılacak olup, herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. GerçekleĢtirilecek faaliyetler sırasında tozumanın engellenmesi amacıyla su kullanılacak olup, bu aģamadan kaynaklı olarak atıksu oluģmayacaktır. Faaliyet süresince tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine riayet edilecektir. ĠĢletme AĢaması Yapılması planlanan tesiste personel ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla su kullanılacak olup, buna bağlı olarak evsel nitelikli atıksu oluģumu söz konusudur. ĠĢletme aģamasında Ekincik Regülâtörü ve HES proje alanında çalıģacak personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacı bölgedeki içme suyu kaynaklarından yararlanılarak veya satın alma yolu ile karģılanacaktır. Projenin iģletme aģamasında oluģacak atıksular; iģletme aģamasında çalıģan personelin içme ve kullanma amaçlı su tüketiminden kaynaklı olarak oluģacak olan evsel nitelikli atıksulardır. Proje kapsamında iģletme aģamasında 16 kiģi çalıģacaktır. Kullanılan içme ve kullanma suyunun tamamının atıksu olarak geri döneceği kabul edilerek, alanda oluģacak toplam evsel nitelikli atıksu miktarı 2,4 m 3 /gün olarak hesaplanmıģtır. OluĢan evsel nitelikli atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan kapalı sızdırmasız fosseptiklerde toplanacaktır. Söz konusu atıksular imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacaktır. Faaliyet süresince tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine riayet edilecektir. Emisyon ĠnĢaat AĢaması Proje Alanı ĠnĢa ÇalıĢmalarında OluĢacak Toz Emisyonu: Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa faaliyetler ile malzeme alanlarında gerçekleģtirilecek faaliyetlerden kaynaklı olarak toz emisyonu oluģacaktır. 46

54 PROJE TANITIM DOSYASI Proje alanında gerçekleģtirilecek faaliyetler farklı lokasyonlarda ve/veya farklı zamanlar içerisinde gerçekleģtirilecektir. Bu nedenle oluģacak toz emisyonların ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir. Önceki bölümde yapılan hesaplamalarda hafriyattan kaynaklanan toz emisyonları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayiden Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo 2.1 e göre değerlendirildiğinde; Ġletim Kanalı, Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Geçirimli Malzeme Sahası ve Santral Binası için hesaplanan toz emisyonu değerleri 1 kg/saat lik sınır değerini aģmaktadır. Söz konusu alanlar için yapılan Toz Modellemesi ekte verilmiģtir (Bkz. Ek-8). Regülatör ve Derivasyon Tesisleri, Su Alma Yapısı ve Çökeltim Havuzu ve Kil Sahasında gerçekleģtirilecek iģlemlerden kaynaklı olarak oluģacak toz emisyonu söz konusu sınır değerin altında kalmaktadır. ÇalıĢma yapılan saha ve geçici depolaması yapılan hafriyat topraklarının üst yüzeyi düzenli olarak nemlendirilerek tozuma engellenecek ve oluģacak toz emisyonu asgari seviyede tutulacaktır. Tesis faaliyeti sırasında hafriyat/malzemelerin taģınımı, boģaltımı ve yüklenmesi sırasında SKHKKY Ek-1 ve Ek-2 de belirtilen hususlara uyulacaktır. ÇalıĢma koģullarına özen gösterilerek toz oluģumu azaltılacaktır. Proje alanı ve yollar ve düzenli olarak sulanacak, malzeme savrulma yapılmadan boģaltma ve düzeltme iģlemleri yapılacaktır. Tüm çalıģmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme Ve Yönetimi Yönetmeliği ve SKHKKY ne uygun hareket edilecektir. Projenin inģa aģamasında ısınma amaçlı olarak elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, yakıt kullanılmayacaktır. ĠnĢaat aģamasında kullanılan iģ makineleri ve ekipmanların egzoz muayeneleri gerekli süreler içerisinde gerçekleģtirilecektir. ĠĢletme AĢaması Projenin iģletme aģamasında ısınma amaçlı olarak elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, yakıt kullanılmayacaktır. Projenin iģletme aģamasında herhangi bir emisyon meydana gelmeyecektir. Projenin iģletme aģamasında herhangi bir emisyon meydana gelmeyecektir. Proje konusu tesis tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayiden Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ġzne Tabi Tesisler Listesinde yer almamaktadır. Gürültü ĠnĢaat AĢaması Projenin inģaat aģamasında arazinin hazırlanmasından baģlayarak inģaat faaliyetinin bitimine dek iģ makinelerinden kaynaklı gürültü oluģumu beklenmektedir. 47

55 PROJE TANITIM DOSYASI Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Söz konusu faaliyetler gündüz zaman dilimi (07:00 19:00 saatleri arasında) içerisinde gerçekleģtirilecek olup, gece çalıģması yapılmayacaktır. Faaliyet alanına yaklaģık 75 m mesafede Ekincik Mahallesi yer almaktadır. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 75 m de 51,7 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Yapılan gürültü hesapları tüm iģ makinalarının aynı anda çalıģtığı ön kabulü ile yapılmıģtır. Genel olarak Ģantiye alanında kullanılan iģ makinalarının aynı anda çalıģması muhtemel değildir. Bu nedenle gerçekleģecek gürültü seviyesinin hesaplanan değerin altında kalacaktır. Proje kapsamında malzeme alım sahasında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan kaynaklı olarak gürültü oluģumu söz konusu olup, gürültü seviyeleri hesaplamaları ekte yer alan Çevre Yönetim Planında detaylı olarak verilmiģtir. A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) sahasına en yakın yerleģim yeri alanın güneybatısında yaklaģık m de yer alan Ekincik Köyü dür. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 25 m de 66,0 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. C Geçirimsiz Malzeme (Kil) alanına en yakın yerleģim yeri alanın kuzeyinde yaklaģık 450 m de yer alan Ekincik dir. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 450 m de 30,6 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Söz konusu proje kapsamında faaliyet alanında iģ makinelerinden kaynaklı olarak oluģacak gürültü düzeyleri, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 23. Maddesine istinaden aynı yönetmeliğin Ek-7 Tablo 5 inde belirlenmiģ olan Ģantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerlerini sağlamaktadır. Proje kapsamında arazinin hazırlanması-inģa aģamasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Proje kapsamında 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve buna bağlı olarak çıkarılan tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. ĠĢletme AĢaması Proje kapsamında iģletme aģamasında türbinler, jeneratörlerin çalıģmasından kaynaklı gürültü oluģacaktır. Ancak söz konusu ekipmanlar HES binası içerisinde kapalı ortamda bulunacağından çevresel gürültü oluģmayacaktır. 48

56 PROJE TANITIM DOSYASI ĠĢletme aģamasında oluģması muhtemel gürültü ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje konusu tesis tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği EK VII - Ġzne Tabi Tesisler Listesinde yer almamaktadır. 2. PROJENĠN YERĠ (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Alanın Hassasiyeti Değerlendirilirken AĢağıda Verilen Hususlar Göz Önünde Bulundurulmalıdır.) Göksu Enerji Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8,00 MW kurulu gücünde Ekincik Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. ĠnĢa edilecek tesis koordinatları aģağıda verilmiģ olup, proje alanını, inģa edilecek tesisleri ve yakın çevresindeki yerleģim yerlerini gösteren 1/ ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı ile Yer Bulduru Haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek-1 ve Ek-2). Tablo 1. Proje Konusu Faaliyet Koordinatları 1/ ÖLÇEKLĠ HARĠTA PAFTA NO KUZEY ENLEM DOĞU BOYLAM Ġ40-b3 ve Ġ40-b Regülatör Aksı Santral Binası 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , ,9 Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , ,4 Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak agrega (kum-çakıl) malzemesi A Geçirimli Malzeme Sahasından temin edilecektir. Ayrıca, regülatör yapısında dolgu malzemesi olarak kil kullanılacak olup, proje alanı içerisinde kil gereç malzeme alanı belirlenmiģtir. Söz konusu alanların koordinatları aģağıda tabloda verilmiģ olup, ekte yer alan 1/ Ölçekli Topografik Harita ve YerleĢim Planı üzerinde de gösterilmiģtir. (Bkz Ek-1) Tablo 7. Malzeme Alan Koordinatları A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası C Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası 3 derecelik 6 derecelik 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 49

57 PROJE TANITIM DOSYASI 2.a. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) Proje alanında yer alan regülatör yapısı orman arazisi ve Ģahıs arazisi üzerinde; iletim kanalı maliye hazine arazisi, orman arazisi, Ģahıs arazisi ve mezarlık parselleri üzerinde; yükleme havuzu maliye hazine arazisi üzerinde; cebri boru maliye hazine arazisi, orman arazisi ve Ģahıs arazisi; santral yapısı Ģahıs arazisi ve köy tüzel kiģiliği arazisi üzerinde yer almaktadır. Proje kapsamında inģa çalıģmaları öncesinde yapılacak olan kamulaģtırma, 4650 sayılı KamulaĢtırma Kanunu na uygun olarak gerçekleģtirilecektir. Söz konusu proje alanı içerisinde yer alan orman alanları, verimli orman alanı içerisinde yer almamakta olup, aģağıdaki Ģekilde proje alanının konumu ve en yakın ormanlık alanlar gösterilmektedir. ġekil 14. Proje Alanı ve Çevresi Ormanlık Alan Niteliği(Kaynak: 50

58 PROJE TANITIM DOSYASI Ekte verilen Arazi Varlığı Haritasından da görüleceği üzere proje alanı ve yakın çevresinde aģağıda açıklamaları verilen toprak grupları yer almaktadır. (Bkz. Ek-9) N Sy IV es N 25 M VII es M 15.3 K VI es M 24.4 M VII es A 1 S I Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklar Orta Derin (90-50 cm), %12-20 eğimli Orta derecede su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Sulu Tarım (yetersiz) Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģli araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklar Litozolik, %0-2 eğimli ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Büyük Toprak Grubu: Kahverengi Orman Toprakları Sığ (50-20 cm), %12-20 eğimli ġiddetli su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Kuru Tarım (nadaslı) Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Büyük Toprak Grubu: Kahverengi Orman Toprakları Çok Sığ (20-0 cm), %30+ eğimli Çok Ģiddetli su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Büyük Toprak Grubu: Alüvyal topraklar Ġyi drene olmuģ, ince bünyeli ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Sulu Tarım Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģli araziler 51

59 PROJE TANITIM DOSYASI N 20.4 M VII es Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklar Çok Sığ (20-0 cm), %20-30 eğimli Çok Ģiddetli su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Ekincik Regülatörü Karabudak Çayı üzerinde 1.645,50 m talveg kotunda planlanmıģ olup, söz konusu proje ile Karabudak Çayının 1.645, ,00 m kotları arasındaki enerji potansiyeli değerlendirilecektir. Söz konusu proje Nehir Tipi Santral olarak planlanmıģ olup, Nehir Tipi HES ler su tüketen tesisler değildir. Ekincik Hidroelektrik santralinin tek amacı enerji üretimidir. Ekincik Regülatörü ile çevrilen Karabudak Çayı suları, iletim tesisleri vasıtası ile santral binasına ulaģtırılacak ve burada türbinlenerek enerji üretimi gerçekleģtirilecektir. Regülatör ile çevrilen sular yaklaģık 6 km sonrasında herhangi bir kimyasal ve fiziksel özelliği değiģtirilmeden tekrar Karabudak Çayına bırakılacaktır. Karabudak çayı, Karadağ ın 2200 m kotlarından doğar, kuzeybatı-güneydoğu yönünde plato arazide pek çok kaynaktan beslenerek akar. Doğduğu noktadan yaklaģık 19.5 km sonra Darıdere Mezrası civarında Ekincik regülatör aksına ulaģır. Regülatör yerinden sonra akıģına devam eden Karabudak çayı, sağ sahilden gelen Bahtiyar dereyi alır. Bu noktadan sonra kuzey-güney istikametine dönerek 10 km sonra Ağıldere köyü yakınında Tuzla çayıyla birleģir. BirleĢim yerinden sonra Karabudak çayı adını alır ve yaklaģık km sonra Erzincan-Ġliç ilçesi civarında Fırat nehrinin kolu olan Karasu ya katılır. Proje alanının kuzeybatısında yaklaģık 70 km mesafede Tödürge Gölü, yaklaģık 85 km mesafede Hafik Gölü; yaklaģık 80 km mesafede Lota Gölü; güneybatısında yaklaģık 120 km mesafede UlaĢ Gölü, yaklaģık 95 km mesafede Karayün Gölü, yaklaģık 120 km mesafede Tecer Gölü, yaklaģık 73 km mesafede Kurugöl, yaklaģık 110 km mesafede Bingöl; batısında yaklaģık 75 km mesafede Çimenyenice Gölü, yaklaģık 72 km mesafede Akgöl- Karagöl, yaklaģık 85 km mesafede KemiĢ Gölü, yaklaģık 90 km mesafede Çetme (Sülüklü) Gölü, yaklaģık 75 km mesafede Göğdün (Balıkkaya) Gölü yer almaktadır. AĢağıda verilen Ģekilden de görüleceği üzere söz konusu projenin memba ve mansabında herhangi bir proje yer almamaktadır. 52

60 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 15. Proje Alanı Ve Çevresinde Yer Alan/Planlanan Hidroelektrik Santraller Söz konusu faaliyet kapsamında, Bölgenin Jeolojisi Ve Proje Alanını Gösteren 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası Ġle Deprem Haritası Ve Bölgenin Depremsellik Durumu ekte verilmektedir. (Bkz. Ek-11) 53

61 PROJE TANITIM DOSYASI 2.b. EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmıģ alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler ÇED Yönetmeliği nin EK-V deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alındığında, Proje Alanı Ve Çevresinde, 1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları, Proje alanı ve yakın çevresinde 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları bulunmamaktadır. b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları Yaban Hayvanı YerleĢtirme Alanları: Sivas Ġli, Merkez Ġlçesi.- Kuzeyi: Hevderesinin Demiryazı-Kulyusuf Karayolu ile kesiģtiği noktadan, Karayolunu takiben Mıhçı mevkiinin Kızılburun tepesiyle birleģtiği yere kadar, Doğusu: Kızılburun tepesi, Ziyaret tepe, Beyaz tepe, Güneyi: Beyaz tepeyi takiben, Tuluk tepesinden KömüĢuçuran deresine inen hat, Batısı: KömüĢuçuran deresi, Karayır mevkii, Hev deresi. Söz konusu alan, proje alanı ve yakın çevresinde yer almamaktadır. c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3. maddesinin birinci fıkrasının Tanımlar başlıklı (a)bendinin 1.,2.,3. ve 5. alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar, Projenin gerçekleģtirileceği yer olan Sivas Ġli, Ġmranlı ilçesi nde bulunan sit alanları: Doğançal Köyü Ziyarettepesi Delice Köyü KöybaĢı Kalesi Merkez, Çeteliktepe Tümülüsleri Koyunkaya Köyü Mezarlığı AvĢar Köyü, Çogi Baba Türbesi Doğançal Köyü proje alanına yaklaģık olarak (kuģ uçuģu mesafe) 30 km, Delice Köyü 28 km, Ġmranlı Merkez 26 km ve Koyunkaya Köyü ise yaklaģık olarak 10 km mesafededir. 54

62 PROJE TANITIM DOSYASI Proje alanı ve yakın çevresinde kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit ve koruma alanları bulunmamaktadır. Ancak projenin inģaat aģamasında herhangi bir kültür varlığı ile karģılaģılması durumunda en yakın müze müdürlüğüne haber verilecektir. ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, Sivas Ġli sınırları içerisinde yer alan su ürünleri istihsal ve üreme sahaları Tödürge Gölü, Hafik Gölü ve Lota Gölleri dir. Tödürge Gölü proje alanına yaklaģık olarak 70 km, Hafik Gölü yaklaģık olarak 85 km, Lota Gölleri ise yaklaģık olarak 80 km mesafededir. Proje alanı ve yakın çevresinde ise su ürünleri istihsal ve üreme sahaları bulunmamaktadır. d) 31/12/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17., 18., 19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır. e) 2/11/1986 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri, Proje alanı ve yakın çevresinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri bulunmamaktadır. f)9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar bulunmamaktadır. g)18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar bulunmamaktadır. ğ)31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler Proje alanı ve çevresinin orman varlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Orman Bilgi Sisteminden (ORBĠS) alınan Ģekil üzerinde daha önceki bölümde gösterilmiģtir. Proje alanı ve yakın çevresinde ormanlık alan bulunmamaktadır. h)4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar bulunmamaktadır. 55

63 PROJE TANITIM DOSYASI ı)26/1/1939tarihli ve 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AĢılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. i)25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar, Proje alanının üzerinde bulunduğu arazinin bir kısmı mera alanı içerisinde bulunmaktadır. Proje kapsamında 4342 sayılı Mera Kanunu hükümlerine riayet edilecektir. j)17/5/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar, Sivas Ġli sınırları içerisinde yer alan Tödürge Gölü, Hafik Gölü, Lota Gölleri, Göydün (Balıkkaya) Gölü, Tecer Gölü, UlaĢ Gölü, Karayün Gölü, Çemen Yenice Akgöl - Karagöl, Kurugöl, Kemis Gölü, Çetme (Sülüklü), Bingöl Gölü sulak alan kapsamında bulunan alanlardandır. Tödürge Gölü proje alanına yaklaģık 70 km, Hafik Gölü yaklaģık 85 km, Lota Gölü yaklaģık 80 km, UlaĢ Gölü yaklaģık 120 km, Karayün Gölü yaklaģık 95 km, Tecer Gölü yaklaģık 120 km, Kurugöl yaklaģık 73 km, Bingöl yaklaģık 110 km, Çimenyenice Gölü yaklaģık 75 km, Akgöl-Karagöl yaklaģık 72, KemiĢ Gölü yaklaģık 85 km, Çetme (Sülüklü) Gölü yaklaģık 90 km, Göğdün (Balıkkaya) Gölü ise yaklaģık 75 km mesafede yer almaktadır. Söz konusu proje tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğine göre Tampon Bölge sınırları içerisinde kalmaktadır. Aynı yönetmelik kapsamında, EK-2 ye göre değerlendirildiğinde proje içerisinde yer alan Geçirimsiz Malzeme Sahası ile Geçirimli Malzeme Sahası, Yıkama-Eleme Tesisi ve Beton Santrali sırası ile Madde 6, Madde 69 Ve Madde 70 kapsamına girmektedir. Bahsi geçen Ek-2 Faaliyetleri ile ilgili olarak Ġzin BaĢvurusu Sivas Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğüne yapılmıģ olup, ilgili izinler alınmadan söz konusu alanlarda çalıģmalara baģlanılmayacaktır. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleģmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) 20/2/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları, Proje alanı ve yakın çevresinde Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi (BERN SözleĢmesi) uyarınca koruma altına alınmıģ alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku YaĢama ve Üreme Alanları bulunmamaktadır. b) 12/6/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar Proje alanı ve yakın çevresinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye KarĢı Korunması SözleĢmesi (Barcelona SözleĢmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır. 56

64 PROJE TANITIM DOSYASI ı) 23/10/1988 tarihli ve sayılı Resmi Gazete!de yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde sayılı Resmi Gazete!de yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiģ alanlar bulunmamaktadır. ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde Cenova Bildirgesi gereği seçilmiģ BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmıģ olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır. ııı) Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaģama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. c) 14/2/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesi nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır. ç) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su KuĢları YaĢama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması SözleĢmesi (RAMSAR SözleĢmesi) uyarınca koruma altına alınmıģ alanlar bulunmamaktadır. d) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Proje alanı ve yakın çevresinde Avrupa Peyzaj SözleĢmesi kapsamına giren alanlar bulunmamaktadır. 57

65 PROJE TANITIM DOSYASI 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tesbit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.), Proje alanı ve yakın çevresinde Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tesbit edilen ve yapılaģma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.) bulunmamaktadır. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, Proje alanı ve yakın çevresi genellikle VI. Ve VII. sınıf araziler üzerinde bulunmakla birlikte proje alanı üzerinde herhangi bir tarımsal faaliyet gerçekleģtirilmemektedir. Proje alanı ve yakın çevresinde özel mahsul plantasyon alanları bulunmamaktadır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, Proje alanı ve yakın çevresinde sulak alan bulunmamaktadır. ç) Göller, akarsular, yeraltısuyu işletme sahaları, Projenin ana su kaynağı Karasu nun yan kolu olan Karabudak Çayı dır. Karabudak Çayı, 2200 m kotlarından doğar, kuzeybatı-güneydoğu yönünde plato arazide pek çok kaynaktan beslenerek akar. Doğduğu noktadan yaklaģık 19.5 km sonra Darıdere Mezrası civarında Ekincik regülatör aksına ulaģır. Regülatör yerinden sonra akıģına devam eden Karabudak çayı, sağ sahilden gelen Bahtiyar dereyi alır. Bu noktadan sonra kuzey-güney istikametine dönerek 10 km sonra Ağıldere köyü yakınında Tuzla çayıyla birleģir. BirleĢim yerinden sonra Karabudak çayı adını alır ve yaklaģık km sonra Erzincan-Ġliç ilçesi civarında Fırat nehrinin kolu olan Karasu ya katılır. Proje alanı ve yakın çevresinde göl, akarsu ve yer altı suyu iģletme sahaları bulunmamaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, Proje alanı ve yakın çevresinde bilimsel araģtırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düģmüģ veya düģebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaģama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluģumların bulunduğu alanlar bulunmamaktadır. 58

66 PROJE TANITIM DOSYASI FLORA & FAUNA GÖKSU Enerji Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8,00 MW kurulu gücünde Ekincik Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Proje alanı ve çevresinin, flora ve faunasını tespit edebilmek için literatür çalıģması yapılmıģtır. FLORA Proje alanı, Davıs in grid sistemi (Flora of Turkey and the East Aegen Islands) açısından bakıldığı zaman B-7 karesinde bulunmaktadır ve East Anatolia Bölgesi ne girmektedir. ġekil 16. Davis in Kareleme Sistemi Alan, fitososyolojik olarak incelendiğinde ise Ġran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi nin etkisinde kalmaktadır. AĢağıdaki Ģekilde Doğu Anadolu Bitki Coğrafyası Bölgesi nin Vejetasyon Formasyonları görülmektedir. Proje alanı ve çevresinin florasını tespit edebilmek amacıyla literatür çalıģmasına yapılmıģtır. Yapılan literatür araģtırmaları sonucu faaliyet alanı ve yakın çevresinde tespit edilen türler aģağıdaki listede verilmiģtir. Bu çalıģmada, türlerin endemizm durumu, tehlike sınıfları, hangi fitocoğrafik bölge elementi oldukları belirtilmiģtir. Türlerin tespiti için TÜBĠVES (Türkiye Bitkileri Veri Servisi) den, bitkilerin Türkçe karģılıkları için ise Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (Baytop,1994) adlı eserden faydalanılmıģtır. 59

67 PROJE TANITIM DOSYASI ġekil 17. Doğu Anadolu Bitki Coğrafyası Bölgesi nin Vejetasyon Formasyonları 60

68 PROJE TANITIM DOSYASI Tablo 28. Flora Tablosu FAMĠLYA TÜR TÜRKÇE ĠSĠM YÖRESEL ĠSĠM FĠTOCOĞRAFĠK BÖLGE FLORA TABLOSU LOKALĠTE BERN E GÖRE BĠTKĠNĠN TESPĠT ġeklġ HABĠTAT ÖRTÜġ BOLLUK (Braun- Balanquet Metodu) END L B Y ACANTHACEAE Acanthus hirsutus Ayıpençesi m - L X X X LC ARACEAE Arum detruncatum var. detruncatum Yılan yastığı m - L X X X CAMPANULACEAE Campanula tridentata Çıngırak otu m - L X X X CHENOPODIACEAE Camphorosma monspeliaca ssp. monspeliaca m - L X X CĠSTACEAE Helianthemum nummularium m - L X X X LC ssp. lycaonicum CĠSTACEAE Helianthemum canum m - L X X TEHLĠKE SINIFI COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Achillea wilhelmsii Civan Perçemi - Ġran-Turan m - L X X X COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Anthemis tinctoria var. tinctoria Sarı papatya m - L X X X COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Artemisia taurica m - L X X X COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Centaurea virgata Peygamber çiçeği - Ġran-Turan m - L X X COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Centaurea consanguinea Peygamber çiçeği - Ġran-Turan m - L X X X LC COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Cousinia canescens - - Ġran-Turan m - L X X X 61

69 PROJE TANITIM DOSYASI FLORA TABLOSU FAMĠLYA COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) TÜR Echinops pungens var. pungens TÜRKÇE ĠSĠM YÖRESEL ĠSĠM FĠTOCOĞRAFĠK BÖLGE LOKALĠTE Topuz - Ġran-Turan m BERN E GÖRE BĠTKĠNĠN TESPĠT ġeklġ HABĠTAT ÖRTÜġ BOLLUK (Braun- Balanquet Metodu) END L B Y - L X X X X TEHLĠKE SINIFI COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Jurinea aucherana - - Ġran-Turan m - L X X X Scorzonera papposa Yemlik - Ġran-Turan m - L X X X Scorzonera tomentosa - - Ġran-Turan m - L X X X X LC Helichrysum armenium ssp. armenium Altın otu - Ġran-Turan m - L X X X Inula montbretiana ġekerli ot - Ġran-Turan m - L X X X COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Tanacetum argyrophyllum var. argyrophyllum - - Ġran-Turan m - L X X COMPOSĠTAE (ASTERACEAE) Senecio pseudo-orientalis Kanarya otu - Ġran-Turan m - L X X X CONVOLVULACEAE Convolvulus calvertii Çoban döģeği - Ġran- Turan m - L X X X CRASSULACEAE Sedum sempervivoides Kaya koruğu Çoban kavurgası m - L X X CYPERACEAE Carex distans - - Avrupa-Sibirya m - L X X X BORAGĠNACEAE Alkanna megacarpa Tosbağa otu - Ġran-Turan m - L X X X X LC BORAGĠNACEAE Onosma microcarpum Emzik otu - Ġran-Turan m - L X X X 62

70 PROJE TANITIM DOSYASI FAMĠLYA TÜR TÜRKÇE ĠSĠM YÖRESEL ĠSĠM FĠTOCOĞRAFĠK BÖLGE FLORA TABLOSU LOKALĠTE BERN E GÖRE BĠTKĠNĠN TESPĠT ġeklġ HABĠTAT ÖRTÜġ BOLLUK (Braun- Balanquet Metodu) END L B Y BORAGĠNACEAE Paracaryum cristatum ssp. cristatum - - Ġran-Turan m - L X X X BORAGĠNACEAE Moltkia coerulea - - Ġran-Turan m - L X X BORAGĠNACEAE Lappula barbata - - Ġran-Turan m - L X X X CARYOPHYLLACEAE Dianthus crinitus var. crinitus m - L X X X CARYOPHYLLACEAE Gypsophila sphaerocephala var. spaherocephala Çöven m - L X X X CARYOPHYLLACEAE Gypsophila heteropoda ssp. minutiflora Ġran-Turan m - L X X X DD CARYOPHYLLACEAE Minuartia subtilis - - Ġran-Turan m - L X X X CARYOPHYLLACEAE Silene dichotoma ssp. dichotoma Gıcıgıcı m - L X X CRUCĠFERAE (BRASSĠCACEAE) Alyssum dasycarpum Kumar m - L X X X CRUCĠFERAE (BRASSĠCACEAE) Alyssum xanthocarpum m - L X X X CRUCĠFERAE (BRASSĠCACEAE) Erysimum cuspidatum m - L X X X CRUCĠFERAE (BRASSĠCACEAE) İsatis cappadocica ssp. subradiata Çivit otu - Ġran-Turan m - L X X X DĠPSACACEAE Cephalaria aristata Acımık m - L X X X EUPHORBĠACEAE Euphorbia orientalis Sütleğen - Ġran-Turan m - L X X X TEHLĠKE SINIFI 63

71 PROJE TANITIM DOSYASI FAMĠLYA TÜR TÜRKÇE ĠSĠM YÖRESEL ĠSĠM FĠTOCOĞRAFĠK BÖLGE FLORA TABLOSU LOKALĠTE BERN E GÖRE BĠTKĠNĠN TESPĠT ġeklġ HABĠTAT ÖRTÜġ BOLLUK (Braun- Balanquet Metodu) END L B Y EUPHORBĠACEAE Euphorbia cheiradenia Sütleğen - Ġran-Turan m - L X X X ĠRĠDACEAE İris galatica Süsen - Ġran-Turan m - L X X X LC ĠRĠDACEAE Crocus kotschyanus ssp.kappadocicus Çiğdem - Ġran-Turan m - L X X X X LC JUNCACEAE Juncus articulatus - - Avrupa-Sibirya m - L X X LĠNACEAE Linum mucronatum ssp. armenum Keten - Ġran-Turan m - L X X X MALVACEAE Malva neglecta Ebegümeci m - L X X X PLANTAGĠNACEAE Plantago major ssp. major Damar otu m - L X X X PLUMBAGĠNACEAE Acantholimon venestum var. venestum PiĢik geveni At geveni Ġran-Turan m - L X X X X ROSACEAE Rosa heckeliana ssp. orientalis - - Ġran-Turan m - L X X X ROSACEAE Sanguisorba minor ssp. muricata Kara göndürme m - L X X X X RUBĠACEAE Galium verticillatum - - Akdeniz m - L X X X SCROPHULARĠACEAE Verbascum pyramidatum Sığır kuyruğu - Avrupa-Sibirya m - L X X X X SCROPHULARĠACEAE Veronica biloba - Ġran-Turan L X X X YavĢan otu m LABĠATAE (LAMĠACEAE) Nepeta fissa Pisik otu - Ġran-Turan m - L X X X X X LABĠATAE (LAMĠACEAE) Salvia virgata Adaçayı - Ġran-Turan m - L X X X X LABĠATAE (LAMĠACEAE) Scutellaria orientalis ssp. pinnatifida m - L X X LABĠATAE (LAMĠACEAE) Stachys viscosa var. viscosa Dağ çayı - Ġran-Turan m - L X X TEHLĠKE SINIFI 64

72 PROJE TANITIM DOSYASI FAMĠLYA TÜR TÜRKÇE ĠSĠM YÖRESEL ĠSĠM FĠTOCOĞRAFĠK BÖLGE FLORA TABLOSU LOKALĠTE BERN E GÖRE BĠTKĠNĠN TESPĠT ġeklġ HABĠTAT ÖRTÜġ BOLLUK (Braun- Balanquet Metodu) END L B Y LABĠATAE (LAMĠACEAE) Thymus haussknechtii - - Ġran-Turan m - L X X X LC LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Coronilla orientalis Körigen m - L X X X LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Hedysarum nitidum - - Ġran-Turan m - L X X X X LC LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Trigonella monantha ssp. monantha Çemen otu - Ġran-Turan m - L X X X LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Astragalus angustifolius ssp pungens Geven m - L X X X X LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Astragalus lineatus var. longidens Geven - Ġran-Turan m - L X X X LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Astragalus ulaschensis Geven - Ġran-Turan m - L X X X X EN LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Medicago x varia Yonca m - L X X X X LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Onobrychis armena Korunga m - L X X X LC LEGUMĠNOSAE (FABACEAE) Onobrychis occulta Korunga - Ġran-Turan m - L X X X X EN LĠLĠACEAE Allium decipiens - - Karadeniz m - L X X X X LĠLĠACEAE Gagea villosa - - Akdeniz m - L X X X TEHLĠKE SINIFI PAPAVERACEAE Papaver persicum ssp. fulvum Gelincik - Ġran-Turan m - L X X X LC 65

73 PROJE TANITIM DOSYASI FLORA TABLOSU FAMĠLYA TÜR TÜRKÇE ĠSĠM YÖRESEL ĠSĠM FĠTOCOĞRAFĠK BÖLGE LOKALĠTE BERN E GÖRE BĠTKĠNĠN TESPĠT ġeklġ HABĠTAT ÖRTÜġ BOLLUK (Braun- Balanquet Metodu) END L B Y POLYGALACEAE Polygala supina Süt otu Yılan yoncası m - L X X RANUNCULACEAE Ranunculus sericeus Düğün çiçeği - Ġran-Turan m - L X X RANUNCULACEAE Consolida scleroclada var. rigida Mor çiçek m - L X X RUBĠACEAE Crucianella exasperta m - L X X X X RUBĠACEAE Asperula glomerata ssp. glomerata - - Ġran-Turan m - L X X X TEHLĠKE SINIFI UMBELLĠFERAE (APĠACEAE) Astrodaucus orientalis - - Ġran-Turan L X X X X 2700 m UMBELLĠFERAE (APĠACEAE) Eryngium campestre var. virens Boğadikeni m - L X X X X UMBELLĠFERAE (APĠACEAE) Bupleurum rotundifolium - Ġran-Turan m - L X X X GRAMĠNAE (POACEAE) Trisetum flavescens - Avrupa-Sibirya m - L X X X GRAMĠNAE (POACEAE) GRAMĠNAE (POACEAE) Elymus elongatus ssp. ponticus Triticum baeoticum ssp. baeoticum Ayrık otu m - L X X m - L X X 66

74 PROJE TANITIM DOSYASI HABĠTAT SINIFLARI TEHLĠKE SINIFLARI ÖRTÜġ BOLLUK DERECELERĠ END. (ENDEMĠZM) 1.Orman Ex : TükenmiĢ-Extinct Endemik Türler(TükenmiĢ) 1. Çok Nadir L : Lokal Endemik 2.Maki Ew : Doğada Yok OlmuĢ Endemik Türler (Doğada TükenmiĢ) 2. Nadir B : Bölgesel End. 3.Frigana CR : Kritik Olarak Tehlikede Olan Endemik Türler 3. Orta Derecede Bol Y : Yaygın End. 4.Kültür Alanları(Bağ, bahçe v.b.) EN : Tehlike Altında Olan Türler (Tehlikede) 4. Bol 5.Mera VU : Hasar Görebilir Türler 5. Çok Bol veya Saf Populasyon OluĢturmakta 6.Nemli çayır, Bataklık ve Sulak Alan NT : Tehdit Altına Girebilir 7.Step 8.Kayalık LOKALĠTE : Bitkinin tam adresi ve yüksekliği LC : En Az EndiĢe verici (Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayan) DD : Bitkinin tehdit altında olmasından çok bitki hakkında daha fazla bilgi toplanması gerekli bitkiler NE : Değerlendirilmeyen BĠTKĠ TESPĠTĠNĠN NASIL YAPILDIĞI * : Arazi ÇalıĢması Sonucu L : Literatür Taraması Sonucu *L : Arazi ÇalıĢması ve Literatür Taraması YÖRESEL ĠSĠM : Türk Dil Kurumu Yayını Türkçe Bitki Adları Sözlüğü refarans olarak alınabilir KAYNAK :- Davıs, P.H. Flora Of Turkey 1-8, Josef Donner Linz - Red Data Book Of Turkısh Plants Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van 100. Yıl Üniversitesi TÜBĠVES (Türkiye Bitkileri Veri Servisi) 67

75 PROJE TANITIM DOSYASI Yukarıdaki listeden belirtilen türlerden endemik ve nesli tehlikede olan bitki türlerini tespit etmek için Red Data Book Of Turkısh Plants Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van 100. Yıl Üniversitesi 2000 adlı yayın taranmıģtır. Proje etki alanı içerisindeki türlerden Acanthus hirsutus, Helianthemum nummularium ssp. lycaonicum, Centaurea consanguinea, Scorzonera tomentosa, Alkanna megacarpa, İris galatica, Crocus kotschyanus ssp.kappadocicus, Thymus haussknechtii, Hedysarum nitidum, Onobrychis armena, Papaver persicum ssp. fulvum, Gypsophila heteropoda ssp. minutiflora, Onobrychis occulta ve Astragalus ulaschensis türleri Türkiye için endemiktir. Bunlardan Acanthus hirsutus, Helianthemum nummularium ssp. lycaonicum, Centaurea consanguinea, Scorzonera tomentosa, Alkanna megacarpa, İris galatica, Crocus kotschyanus ssp.kappadocicus, Thymus haussknechtii, Hedysarum nitidum, Onobrychis armena ve Papaver persicum ssp. fulvum Red Data Book kategorisine göre LC, Gypsophila heteropoda ssp. minutiflora DD ve Onobrychis occulta ile Astragalus ulaschensis EN kategorisindedir. LC kategorisi Türkiye de oldukça yaygın, bol olarak yetiģen ve herhangi bir tehdidin söz konusu olmadığı bitkiler için kullanılmaktadır. Bunların neslinin tehlikeye girmesi gibi bir durum Ģu anda söz konusu olmadığı gibi gelecekte de değildir. EN kategorisi yakın gelecekte yok olma tehlikesi altında olan ve DD kategorisi ise türün dağılım ve bolluğu hakkındaki bilgilerin henüz yetersiz olduğu, daha fazla bilgi toplanması gerektiği anlamına gelmektedir. EN kategorisinde bulunan Onobrychis occulta ve Astragalus ulaschensis türleri, Sivas ve çevresinde yaygın olarak bulunmakla birlikte yaģayabildiği habitat dolayısıyla proje alanı ve yakın çevresinde rastlanma olasılığı düģüktür. Genellikle kireçtaģı tepeler ve dağlık alanlar üzerinde yaģama ortamı bulan bu türlerin proje alanında bulunması halinde üreme organlarına zarar verilmeden benzer yakın habitatlara taģınması sağlanacaktır. Proje kapsamında diğer endemik türlerin de korunması amacıyla çalıģacak tüm personel bilinçlendirilecek ve yine bu türlerin nesillerini devam ettirebilmeleri için benzer habitatlara nakilleri yapılacaktır. Bunların dıģındaki türler Red Data Book a göre henüz bir kategori altına alınmamıģtır. Onobrychis cinsine ait fotoğraflar: 68

76 PROJE TANITIM DOSYASI Astragalus cinsine ait fotoğraflar: FAUNA Faaliyet alanının dahil olduğu bölgede yaģaması muhtemel/tespit edilen yaban hayatı grupları aģağıdaki listelerde belirtilmiģtir: 69

77 PROJE TANITIM DOSYASI Tablo 29. Fauna Tablosu KuĢ Türleri Listesi Latince Adı Türkçe Adı Ġngilizce Adı FĠ FD EVRDB IUCN END BERN SözleĢmesi AVES KUġLAR MAK ( ) KAYNAK TAKIM : FALCONĠFORMES YırtıcıkuĢlar FAM : ACCĠPĠTRĠDAE YırtıcıkuĢlar Sp : Haliaeetus albicilla Akkuyruklu Kartal White-Tailed Eagle - - A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L Sp : Accipiter gentilis ÇakırkuĢu Habicht :Goshawk - - A-4 LC Ek-II Ek Liste-I L Sp : Accipiter nisus Doğuatmacası Sperber : - - A-4 LC Ek-II Ek Liste-I L Sparrowhawk Sp : Buteo buteo ġahin Maeusebussard : - - A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L Buzzard Sp : Buteo lagopus Paçalı ġahin Rauhfussbussard : A-3 LC Ek-II Ek Liste-I Rough-Legged Buzzard Sp : Gypaetus barbatus Sakallı Akbaba Barlgeier : - - A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L Lammergeier Sp : Neophron percnopterus Küçük Akbaba Schmutzgeier : - - A-4 EN Ek-II Ek Liste-I L Egyptian Vulture Sp : Gyps fulvus Kızılakbaba Gaensegeier : - - A-3 LC - Ek-II Ek Liste-I L Griffon Vulture Sp : Aquila chrysaetos Kaya Kartalı Steinadler: - - A-3 LC Ek-II Ek Liste-I L Golden Eagle FAM : FALCONĠDAE Doğangiller Sp : Falco tinnunculus Kerkenez Turmfaike:Kestrel - - A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L Sp : Falco peregrinus Gezgincidoğan Wanderfaike : - - A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L Peregrine Falcon Sp : Falco biarmicus Bıyıklıdoğan Lanner Lanner - - A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L TAKIM : GALLĠFORMES Tavuklar FAM : PHASĠANĠDAE Tavuksular Sp : Coturnix coturnix Bıldırcın Wachtel : Quail - - A-4 LC - - Ek Liste -III L 70

78 PROJE TANITIM DOSYASI Latince Türkçe Adı Ġngilizce Adı FĠ FD EVRDB IUCN END BERN SözleĢmesi AVES KUġLAR MAK ( ) KAYNAK TAKIM : GALLĠFORMES Tavuklar FAM : PHASĠANĠDAE Tavuksular Sp : Perdix perdix Çilkeklik Rebhuhn :Partridge - - A-3 LC - Ek-III Ek Liste-II L Sp : Alectoris chukar Kınalıkeklik Chukarhuhn : Chukar Partridge TAKIM : COLUMBĠFORMES Güvercinler - - A-2 LC - - Ek Liste-III L FAM : COLUMBĠDAE Güvercingiller Sp : Columba livia Kaya Güvercini Haustaube: - - A-4 LC - - Ek Liste-III L Domestis Pigeon Sp : Columba palumbus Tahtalı Güvercin Ringeltaube : A-4 LC - Ek Liste-III L Woodpigeon Sp : Streptopelia decaocto Kumru Türkentaube: Collarede Dove - - A-4 LC - - Ek Liste-II L TAKIM : STRĠGĠFORMES Gece Yırtıcıları FAM : STRĠGĠDAE BaykuĢgiller Sp : Athene noctua Kukumav Steinkauz: Little Owl - - A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L Sp : Otus scops Cüce baykuģ Zwergohreule : - - A-3 LC - Ek-II Ek Liste-I L Scops Owl Sp : Strix aluco AlacabaykuĢ Waldkauz : - - A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L Tawny Owl Sp : Bubo bubo Puhu Uhu : Eagle Owl - - A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L TAKIM : PICIFORMES Ağaçkakanlar FAM : PICIDAE Ağaçkakangiller Sp : Picus viridis YeĢil Ağaçkakan Grünspecht : - - A-3 LC - Ek-II Ek Liste-I L Green Woodpecker Sp : Dendrocopos syriacus Alaca Ağaçkakan Blutspecht : - - A-3 LC - Ek-II Ek Liste-I L Syrian Woodpecker Sp : Dendrocopos minor Küçük Ağaçkakan Lesser Spotted Woodpecker - - A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L 71

79 PROJE TANITIM DOSYASI Latince Türkçe Adı Ġngilizce Adı FĠ FD EVRDB IUCN END BERN SözleĢmesi AVES KUġLAR MAK ( ) KAYNAK TAKIM : PASSERĠFORMES Ötücü KuĢlar FAM : TURDĠDAE ArdıçkuĢugiller Sp : Erithacus rubecula Nar bülbülü Rotkehichen :Robin LC - Ek-II Ek Liste-I L Sp : Phoenicurus phoenicurus Bahçe Kızılkuyruğu Gartenrotschwanz : LC - Ek-II Ek Liste-I L Redstart Sp : Turdus viscivorus Ökse Ardıcı Misteldrossel Mistle Thursh LC Ek-III Ek Liste-II L FAM : CORVĠDAE Kargagiller Sp : Pica pica Saksağan Elster :Magpie LC - Ek Liste-III L Sp : Corvus corax Kara Karga Koikraba:Roven LC - Ek-III Ek Liste-II L Sp : Corvus monedula Küçük Karga Dohle :Jackdaw LC - - Ek Liste-III L Sp : Garrulus glandarius Kestanekargası Eichelhaeher :Jay LC - - Ek Liste-III L Sp : Pyrrhocorax graculus Sarıgaga Dağkarkargası Alpendohle: LC - Ek-II Ek Liste-I L Alpine Chough FAM : STURNĠDAE Sığırcıkgiller Sp : Sturnus vulgaris Sığırcık Star: Starling LC - - Ek Liste-II L FĠ : Faaliyet Alanı ve Çevresindeki Populasyon Yoğunluğu FD : Faaliyet Alanı ve Çevresi DıĢındaki Populasyon Yoğunluğu EVRDB : European Vertabrate Red Data Book MAK ( ) : Merkez Av Komisyonu Kararı END : Endemik KAYNAK : A : Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler) G : Gözlem H : Habitat Uygunluğu L : Literatür 72

80 PROJE TANITIM DOSYASI Sürüngen, Ġki yaģamlılar ve Memeliler Tür Listesi Latince Adı Türkçe Adı END IUCN BERN SözleĢmesi MAMMALĠA MEMELĠLER MAK ( ) KAYNAK HABĠTAT Gözlem Ġstasyonu TAKIM : INSECTIVORA Böcekçiller FAM : ERINACEIDAE Kirpiler CĠNS : Erinaceus Sp : Erinaceus concolor Kirpi - LC - Ek Liste-I L Fundalık ve çalılıklar - FAM : SORĠCĠDAE Sivrifareler CĠNS : Crocidura Sp : Crocidura leucodon Sivriburunlu Fare - LC Ek-III - L Çayırlık ve sudan uzak çalılar, eski su kanalları TAKIM : CHIROPTERA Yarasalar ALTTAKIM : MICROCHIROPTERA Böcekçil Yarasalar FAM : RHINOLOPHIDAE Nalburunlu Yarasalar CĠNS : Rhinolophus Sp : Rhinolophus hipposideros Küçük Nalburunluyarasa - LC Ek-II Ek Liste-I L Orman, ağaçlık, çalılık - FAM : VESPERTILIONIDAE Düzburun Yarasalar CĠNS : Pipistrellus Sp : Pipistrellus pipistrellus Cüce yarasa - LC Ek-II - L Orman, açık arazi, kültür - alanları TAKIM : LAGOMORPHA TavĢanlar FAM : LEPORĠDAE TavĢanlar CĠNS : Lepus Sp : Lepus europaeus Yabani tavģan - LC Ek-III Ek Liste III Her türlü habitat - TAKIM : RODENTĠA Kemiriciler ALT TAKIM : MYOMORPHA Fare Benzeri Sincaplar FAM : CRĠCETĠDAE Avurtlaklar CĠNS : Microtus Sp : Microtus epiroticus - LC - - L Kültür arazilerinin tümü - CĠNS : Cricetulus Sp : Cricetulus migratorius Cüce avurtlak LC - - L Çayır, tarla, step, açık orman CĠNS : Arvicola Sp : Arvicola terrestris Su sıçanı LC - - L Sık otlarla kaplı su kenarları, çayırlık, bazen orman FAM : SPALACĠDAE CĠNS : Spalax Sp : Spalax leucodon Kör fare DD - - L YumuĢak tarım alanları, stepler, bağ-bahçeler 73

81 PROJE TANITIM DOSYASI TAKIM : ARTIODACTYLA Çift Toynaklılar FAM : CAPRĠNAE Keçiler CĠNS : Capra Sp : Capra aegagrus Yabankeçisi - VU Ek-II Ek Liste I L Sarp kayalıklar, ormanla - kaplı kayalıklarda TAKIM : CARNĠVORA Yırtıcılar FAM : CANĠDAE CĠNS : Canis Sp : Canis lupus Kurt - LC Ek-II Ek Liste I L Orman, step, açık araziler - FAM : MUSTELĠDAE CĠNS : Mustela Sp : Mustela nivali Gelincik LC Ek-III Ek Liste II L Her türlü kovuk, çukur, delik, açık arazi, tarım arazileri Latince Adı Türkçe Adı END IUCN BERN SözleĢmesi REPTĠLĠA SÜRÜNGENLER MAK ( ) KAYNAK HABĠTAT Gözlem Ġstasyonu TAKIM : SQUAMATA Kertenkeleler ALT TAKIM : LACERTĠLĠA Kertenkeleler FAM : LACERTĠDAE Asıl Kertenkeleler CĠNS : Lacerta Sp : Lacerta saxicola Kaya Kertenkelesi - - Ek-III - L Ormanlık alanların açık ve lantzicyreni çıplak yerlerindeki taģlıklarda, kayalıklarda yaģarlar Sp : Lacerta parva Cüce Kertenkele - - Ek-II Ek Liste-I L Bitki örtüsünün az olduğu yüksek bozkırlarda, taģlık ve çıplak topraklı yerlerde yaģarlar. TAKIM : SQUAMATA Kertenkeleler ALT TAKIM : OPHĠDĠA Yılanlar FAM : COLUBRĠDAE CĠNS : Elaphe Sp : Elaphe quartuorlineta Sarı Yılan - - Ek-II Ek Liste-I L TaĢlık yerler, bahçeler ve sauromates tarlalarda FAM : VIPERIDAE Engerekler CĠNS : Vipera Sp : Vipera ammodytes Boynuzlu Engerek - - Ek-II Ek Liste-I L Orman açıklıklarında, çalılık transcaucasiana ve taģlık yerlerde yaģarlar

82 PROJE TANITIM DOSYASI Latince Adı Türkçe Adı END IUCN BERN SözleĢmesi AMPHIBIA AMFĠBĠLER MAK ( ) KAYNAK HABĠTAT Gözlem Ġstasyonu TAKIM : URODELA Kuyruklu Kurbağalar ALTTAKIM : SALAMANDROĠDEA FAM : SALAMANDRIDAE Semenderler CĠNS : Triturus Sp : Triturus vittatus Bantlı Taraklısemender - LC Ek-III - L Durgun ve yavaģ akan - ophrticus soğuk suları tercih ederler TAKIM : ANURA Kuyruksuz Kurbağalar ALTTAKIM : PROCOELA FAM : BUFONĠDAE Karakurbağaları CĠNS : Bufo Sp : Bufo viridis Gece Kurbağası - LC Ek-II - L Kurak alanlarda yaģarlar - Gözlem Ġstasyonu HABĠTAT END : Faaliyet Alanı ve Çevresinde Yapılan Arazi ÇalıĢmalarında Türlerin Tespit edildiği Noktalar veya Alanlar : Tespit Edilen Türün YaĢadığı Alan Özelliği : Endemik 75

83 PROJE TANITIM DOSYASI Yukarıda verilen kuģ, memeli, sürüngen ve amfibi türlerinden IUCN e göre tehlike sınıfları belirtilmiģtir. KuĢ türlerinden Neophron percnopterus (küçük akbaba) IUCN e göre EN, memeli türlerinden Spalax leucodon (kör fare) DD ve Capra aegagrus (yaban keçisi) VU kategorilerindedirler (EN: Tehlike altında olan, DD: Yetersiz verili, VU: Duyarlı). Tespit edilen bu türler projenin inģaat aģamasında meydana gelecek gürültüden etkilenecek ve ortamdan uzaklaģarak benzer habitatlara çekileceklerdir. Proje alanının çevresinde gerek memeli, gerekse kuģ türlerinin barınabileceği alternatif alanlar mevcuttur. Bu nedenle faaliyetten kaynaklı, türlerin neslinin tehlikeye düģmesi öngörülmemektedir. Zaten faaliyetin inģaat aģaması tamamlandıktan sonra türler tekrar eski yaģam ortamlarına dönmeye baģlayacaklardır. ĠnĢaat aģaması sırasında Merkez Av Komisyonu kararlarına riayet edilecek ve yasadıģı avlanma engellenecektir. Bu nedenle çalıģan tüm personel bilgilendirilecektir. Ayrıca Bern SözleĢmesi 6. ve 7. madde hükümlerine de uyulacaktır. SUCUL YAġAM Projenin ana su kaynağı Karasu Nehri nin yan kolu olan Karabudak Çayı dır. Karabudak Çayı, Karadağ ın 2200 m kotlarından doğar, kuzeybatı-güneydoğu yönünde plato arazide pek çok kaynaktan beslenerek akar. Doğduğu noktadan yaklaģık 19.5 km sonra Darıdere Mezrası civarında Ekincik Regülatör aksına ulaģır. Regülatör yerinden sonra akıģına devam eden Karabudak çayı, sağ sahilden gelen Bahtiyar dereyi alır. Bu noktadan sonra kuzey-güney istikametine dönerek 10 km sonra Ağıldere köyü yakınında Tuzla çayıyla birleģir. BirleĢim yerinden sonra Karabudak çayı adını alır ve yaklaģık km sonra Erzincan-Ġliç ilçesi civarında Fırat nehrinin kolu olan Karasu ya katılır. Faaliyet alanında tespit edilen balık türleri aģağıda verilmiģtir. Bu türler ülkemiz iç sularında yaygın olarak bulunabilmektedir. Doğal habitatları akarsular olmasına rağmen durgun su ekosistemlerine de adapte olabilmektedirler. Tespit edilen türlerin ülke ekonomisi açısından çok büyük değerleri yoktur. Ancak yöre halkının geçimin sağlayacak düzeyde avcılığı yapılabilmektedir. Yapılan araģtırmalar sonucu tespit edilen formlar içerisinde endemik ve nesli tükenme tehdidiyle karģı karģıya bulunan türler bulunmamaktadır. FAM. : CYPRINIDAE Sp. : Acanthobrama marmid (Akçapak Balığı) Özellikleri : Tipik akarsu formu olan bu balıklar nehirlerin çoğu kez yavaģ akan derin zonlarını tercih ederlerse de barajlarda ve göllerde de bulunabilirler. Kırsal kesimde besin olarak kullanılmalarına rağmen ülke ekonomisi açısından fazla ekonomik önemleri yoktur. FAM. : CYPRINIDAE Sp. : Alburnus orontis (Anadolu Ġnci Balığı) Özellikleri : Genellikle göllerin ve hızlı akan nehirlerin parlak yüzeylerini tercih ederek su filmine yakın zonlarda gruplar halinde dolaģırlar. Yumurtlama Nisan-Haziran ayları arasındadır. IUCN kategorilerine göre EN sınıfında bulunan Alburns orontis (Anadolu Ġnci Balığı) ülkemiz açısından endemik bir tür değildir ve iç sularımızda yaygın olarak bulunabilmektedir. Ülke ekonomisi açısından fazla bir önemi yoktur. 76

84 PROJE TANITIM DOSYASI FAM. : CYPRINIDAE Sp. : Leuciscus cephalus (Tatlısu Kefali) Özellikleri : Bu tür genellikle su yüzeyine yakın zonlarda büyük gruplar halinde yaģayan bir akarsu balığıdır. Temiz suları bulunan ve nispeten hızlı akan çayları tercih ederlerse de bazen gölere ve hatta acısulara girebilirler. Yumurtlama mevsimi Nisan-Haziran ayları arasındadır. Yaz mevsiminde küçük dere ve çaylardan bol miktarda avlanır ve besin olarak tüketilir. FAM. : CYPRINIDAE Sp. : Leuciscus lepidus (Ak Balık) Özellikleri : Bu türe ait biyo-ekolojik özellikler yeteri kadar bilinmemektedir. Yöre halkı tarafından avcılığı yapılmaktadır. FAM. : CYPRINIDAE Sp. : Cyprinion macrostomum (Beni Balığı) Özellikleri : Genellikle akarsuların zemini kumlu ve çakıllı olan zonlarında yaģarlar. Yöre halkı tarafından gıda olarak tüketilse de fazla ekonomik önemleri yoktur. FAM. : CYPRINIDAE Sp. : Garra rufa (Yağlı Balık /Kaya Balığı /Vantuzlu Balık) Özellikleri : Alt dudağına bitiģik ve gayet iyi geliģmiģ tutunma organı (vantuz) sayesinde çok hızlı akan akarsu zonlarında bile sert zeminlere yapıģarak kolaylıkla yaģama olanağı bulurlar. Besin yönünden ekonomik önemleri yoktur. Ancak yapıģma özellikleri nedeniyle akvaryumlarda süs balığı olarak kullanılabilir. FAM. : CYPRINIDAE Sp. : Chondrostoma regium (Kababurun Balığı) Özellikleri : Genellikle nehirlerin orta zonlarında yaģayan, akıntısı normal, zemini taģlı veya çakıllı akarsuları tercih ederler. Mart-Mayıs ayları arasında yumurtlarlar. Besin olarak ekonomik önemleri yoktur. Ancak alabalık yetiģtirilen göllerde yem balığı olarak kullanılırlar. FAM. : COBITIDAE Sp. : Orthrias (Nemachelius) angorae (Çöpçü Balığı) Özellikleri : Bu tür genellikle temiz ve serin olan akarsuların bilhassa yavaģ akan çakıllı kumlu zeminlerinde yaģarsa da bazen göllerin fazla derin olmayan kıyı zonlarında da bulunur. Temiz suları tercih etmekle beraber kirliliğe çok dayanıklı olduğundan oksijenin eser halde bulunduğu ortamlarda bile uzun süre yaģayabilir. Yumurtlama periyodu Mayıs-Temmuz ayları arasındadır. FAM. : SILURIDAE Sp. : Silurus glanis (Yayın Balığı) Özellikleri : Genellikle zemini yumuģak topraktan veya balçıktan oluģmuģ göllerde ve akarsuların derin akan abramis zonlarında yaģarlar. Üreme zamanları Mayıs-Temmuz arasındadır. Besin olarak kullanılır ve avcılığı yapılır. 77

85 PROJE TANITIM DOSYASI FAM. : SISORIDAE Sp. : Glyptothorax armeniacum (Dikenli Küçük Yayın Balığı) Özellikleri : Bu türlerin vücutlarında, deri kıvrımlarında meydana gelmiģ tutunma organları vardır. Bu organlar sayesinde hızlı akan nehirlerde taģlara ve kayalara tutunarak su hareketlerine karģı koyarlar. Ekolojileri hakkında çok fazla bilgi yoktur. Ekonomik açıdan değer taģımazlar. Yukarıda verilmiģ olan balık türleri IUCN kategorilerine göre değerlendirildiğinde; Alburnus orontis (Anadolu Ġnci Balığı) in EN (Endangered- tehlikede), Leuciscus cephalus (Tatlısu Kefali) un LC (Least Concern- düģük riskli) Silurus glanis (Yayın Balığı) in LC (Least Concern- düģük riskli) kategorilerinde olduğu görülür. Ayrıca Silurus glanis (Yayın Balığı) türü, BERN SözleĢmesi, Ek Liste III (Koruma Altına Alınan Fauna Türleri) dedir. Olası Etkiler ve Alınacak Önlemler Sucul Ekosistem Söz konusu proje Nehir Tipi Santral olarak planlanmıģ olup, Nehir Tipi HES ler su tüketen tesisler değildir. Ekincik Hidroelektrik Santrali nin tek amacı enerji üretimidir. Ekincik Regülatörü ile çevrilen Karabudak Çayı suları, iletim tesisleri vasıtası ile santral binasına ulaģtırılacak ve burada türbinlenerek enerji üretimi gerçekleģtirilecektir. Regülatör ile çevrilen sular yaklaģık 6 km sonrasında herhangi bir kimyasal ve fiziksel özelliği değiģtirilmeden tekrar Karabudak Çayına bırakılacaktır. Proje alanında tespit edilen türler ülkemiz iç sularında oldukça yaygın bulunabilen ve göl veya baraj gibi durgun su ekosistemine adapte olabilen türlerdir. Proje nedeniyle mevcut türlerin nesillerinin tehdit altına girmesi veya tükenmesi söz konusu değildir. Ayrıca, proje kapsamında balık geçiģ yapıları oluģturulacaktır. Balık geçitleri proje yeri balık türleri akarsu nitelikleri vb faktörlere göre değiģiklik göstermektedir. Farklı Balık Geçitlerine ĠliĢkin Açıklayıcı Bilgi Ve Örnek Balık Geçidi Fotoğrafları ekte verilmektedir (Bkz. Ek-10). Regülatör mansabına, mansap doğal yaģamının korunması için dereye sürekli olarak 0,100 m 3 /s debi ile can suyu bırakılması planlanmaktadır. Can suyu miktarı belirlenirken bölgenin genel yapısı dikkate alınmıģ olup, proje konusu tesisin bulunduğu bölgede yapılan fauna çalıģmasında, endemik, nesli tehlikede olan herhangi bir canlı türüne rastlanmamıģtır. Bu nedenle can suyu miktarı seçilirken yıllık ortalama debinin %10 u seçilmiģtir. Böylece doğal hayatı korunması için gerekli olacak can suyu sağlanmıģ olacaktır. DSĠ tarafından belirlenecek su hakkı miktarı can suyu miktarından ayrı tutulacaktır. DSĠ tarafından belirlenecek miktar, su hakkı olarak uygulanarak, dereye bu miktarda su akıģı sağlanacaktır. Derede canlı hayatın devamlılığı açısından, su hakkı olarak bırakılan suyun debisi sürekli olarak bir debimetre ile ölçülecektir. 78

86 PROJE TANITIM DOSYASI Tespit edilen debi miktarının düģmesi durumunda kontrol sağlanarak canlı hayatın devamı için gerekli su miktarı dereye bırakılacaktır. Proje kapsamında sucul ekosistemin bir parçası olan balıkların, akarsu içerisindeki hareketliliğinin devamlılığını sağlamak için uygun yapı ve sayıda balık geçidi yapılacaktır. Bunun yanı sıra faaliyet süresince tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nin ilgili hükümlerine riayet edilecektir. Karasal Ekosistem/Flora Faaliyetin inģaat aģaması sırasında, yer üstünde kurulacak yapılar nedeniyle bitki örtüsünün parçalanması, bir miktar bitki örtüsü kaybı ve inģaat sırasında açığa çıkan toz emisyonları nedeniyle vejetasyon yapısında bozulmalar meydana gelebilecektir. Ancak proje sahasında tespit edilen flora elemanları geniģ yayılımlı türler olduğundan proje alanı dıģındaki benzer habitatlarda yaģamlarını sürdürebileceklerdir. Endemik türler içinse proje kapsamında çalıģacak tüm personel bilinçlendirilecektir. Faaliyetin inģaat aģamasında endemik türlere rastlanması durumunda bitkiler; üreme organlarına zarar verilmeden, faaliyet alanı dıģındaki benzer habitatlara taģınacak ve böylece nesillerinin devamı sağlanacaktır. Karasal Ekosistem/Fauna Faaliyetin inģaat aģamasında fauna için yaģam alanları kaybı söz konusu olacaktır. Hem yaģam alanındaki bozulmalar hem de oluģacak gürültü nedeniyle hareketli fauna geçici olarak ortamdan uzaklaģacak ve proje alanı çevresinde mevcut olan benzer habitatlara çekilecektir. Faaliyet nedeniyle doğal hayatın göreceği zararı en aza indirmek için; Proje sahasına ulaģım mevcut yollar üzerinden yapılacaktır. Proje kapsamında belirlenen miktarlarda can suyu bırakılacaktır. ĠnĢaat ve iģletme sırasında çalıģacak iģçiler eğitilecek ve yasadıģı avlanmaları engellenecektir. Proje sahası ve proje ulaģım yolları içinde hareket edilecektir. BERN SözleĢmesi, 6. ve 7. madde hükümlerine ve CITES SözleĢmesi hükümlerine uyulacaktır. Yukarıda belirtilen türlerin uluslar arası ticareti ile ilgili Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar arası Ticaretine ĠliĢkin SözleĢme (CITES) incelenmiģtir. Bölgenin flora listesi içerisinde bu sözleģmede yer alan tür veya alt türler bulunmamaktadır. Yine bölgenin fauna listesi içerisinde ise bu sözleģmede yer alan ve bölgede de yaģama ortamı bulunan 4 tür tespit edilmiģtir. Bunlar: Columba livia (kaya güvercini)(ek III), Haliaeetus albicilla (Akkuyruklu kartal) (Ek I), Falco peregrinus (gezginci doğan)(ek I) ve Canis lupus (Kurt)(Ek I) dur. Buna göre; Ek I Kapsamındaki Türlerin Örneklerinin Ticaret Mevzuatı Madde III - 1. Ek I kapsamındaki türlerin örneklerinin her türlü ticareti iģbu Madde nin hükümlerine uygun Ģekilde yapılacaktır. 2. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ihraç edilebilmesi için önceden ihracat izni alınacak ve alınan izin belgesi ibraz edilecektir. Ġhracat izni, ancak aģağıdaki Ģartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir. 79

87 PROJE TANITIM DOSYASI (a) Ġhracat iģlemini yapan Devlet in Bilimsel Mercii nin, söz konusu ihracatın, ilgili türün soyunun devamına zarar vermeyeceğini bildirmiģ olması; (b) Ġhracat iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, bu örneğin söz konusu Devlet in hayvan ve bitki varlığının korunmasına iliģkin kanunları ihlal edilmeksizin elde edilmiģ olduğuna kanaat getirmesi; (c) Ġhracat iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, herhangi bir canlı örneğin, ya ralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranıģa maruz kalma rizikosunu en aza indirecek Ģekilde lıazırlanacağı ve sevk edileceğine kanaat getirmesi; ve (d) Ġhracat iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, söz konusu örnek için ithalat izninin alınmıģ olduğuna kanaat getirmesi. 3. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ithali için ithalat izninin yanı sıra ihracat izni ya da reeksport belgesinin önceden alınması ve bunların ibraz edilmesi Ģarttır. Ġthalat izni ancak, aģağıdaki Ģartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir : (a) Ġthalat iģlemini yapan Devlet in Bilimsel Mercii nin, ithalatın, ilgili türün soyunun devamına zarar vermeyeceği bir amaç için yapılacağını bildirmiģ olması; (b) Ġthalat iģlemini yapan Devlet in Bilimsel Mercii nin, canlı örneğin önerilen alıcısının, bu örneğin bakımı ve barındırılması için uygun donanıma sahip olduğuna kanaat getirmesi; ve (c) Ġthalat iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, örneğin esas olarak ticari amaçlarla kullanılmayacağına kanaat getirmesi. 4. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin reeksport edilebilmesi için önceden reeksport belgesi alınması ve bu belgenin ibraz edilmesi Ģarttır. Reeksport belgesi ancak aģağıdaki Ģartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir : (a) Reeksport iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, örneklerin iģbu SözleĢme nin Ģartlarına uygun olarak söz konusu Devlet e ithal edilmiģ olduğuna kanaat getirmesi; (b) Reeksport iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, canlı örneğin yaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce daıvranıģa maruz kalma rizikosunu en aza indirecek Ģekilde hazırlanacağı ve sevk edileceğine kanaat getirmesi; ve (c) Reeksport iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin canlı örnek için ithalat izni verilmiģ olduğuna kanaat getirmesi. 5. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin denizden giriģi için, söz konusu örnek hangi Devlet in topraklarına getirildiyse o Devlet in Yönetim Mercii nden önceden belge alınmıģ olması Ģarttır. Bu belge, ancak aģağıdaki Ģartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir. (a) GiriĢ yapılan Devlet in Bilimsel Mercii nin, bu giriģin ilgili türün soyunun devamına zarar vermeyeceğini bildirmesi; (b) GiriĢ yapılan Devlet in Yönetim Mercii nin, canlı örneğin önerilen alıcısının bu örneğin barındırılması ve bakımı için uygun donanıma sahip olduğuna kanaat getirmesi; ve (c) GiriĢ yapılan Devlet in Yönetim Mercii nin örneklerin esas olarak ticari amaçlarla kullanılmayacağına kanaat getirmesi. Ek III Kapsamındaki Türlerin Örneklerinin Ticaret Mevzuatı Madde V - 1. Ek III kapsamındaki türlerin örneklerini konu alan her türlü ticaret, iģbu Madde nin Ģartlarına uygun olarak yapılacaktır. 2. Herhangi bir türü Ek III kapsamında dahil etmiģ olan bir Devlet ten söz konusu türü herhangi bir örneğinin ihraç edilebilmesi için önceden ihracat izni alınması ve bu iznin ibraz edilmesi Ģarttır. Bu ihracat izni ancak, aģağıdaki Ģartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir. (a) Ġhracat iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii nin, söz konusu örneğin ilgili Devlet in hayvan ve bitki varlığının korunmasına iliģkin yasaları ihlal edilmeksizin elde edilmiģ olduğuna kanaat getirmesi; 80

88 PROJE TANITIM DOSYASI (b) Canlı bir örnek söz konusuysa, ihracat iģlemini yapan Devlet in Yönetim Mercii ni sözkonusu örneğin yaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranıģa maruz kalma rizikosunu en aza indirecek Ģekilde hazırlanacağına ve sevk edileceğine kanaat getirmesi. 3. Ek III kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ithal edilebilmesi için, iģbu maddenin 4üncü paragrafının uygulandığı durumlar hariç, menģe Ģahadetnamesi ile söz konusu örnek ilgili türü Ek III kapsamına dahil etmiģ olan bir Devlet ten ithal edilecekse ihracat izninin öncede ibraz edilmesi Ģarttır. 4. Reeksport durumunda, o örneğin reeksportu yapan Devlet te iģlem gördüğüne veya Devlet ten reeksport edildiğine iliģkin olarak reeksport yapan Devlet in Yönetim Mercii tarafından verilen bir belge, ithalatı yapan Devlet tarafından söz konusu örnek bakımından iģbu SözleĢme nin hükümlerine uyulmuģ olduğunun kanıtı olarak kabul edilecektir. Kısacası: CITES SözleĢmesi Ek I : Nesilleri tükenme tehdidi ile karģı karģıya bulunan, bu nedenle örneklerinin ticaretinin özellikle sıkı mevzuata tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu olan türleri içerir. Ek II : Nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karģı karģıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaģmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri içerir. Ek III : Herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlemeye tabi tuttuğu ve aģırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile iģbirliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. Yukarıda belirtilen türlerden koruma altına alınan türleri belirlemek için Türk Çevre Mevzuatı Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi ve ekleri incelenmiģtir. Bern SözleĢmesi ne göre koruma altına alınmıģ türler gösterilmiģtir. Bern SözleĢmesine göre koruma altına alınan fauna türleri iki kategoriye ayrılmıģtır. II III Kesin olarak koruma altına alınan türler Korunan türler Bern SözleĢmesi Madde 6 hükümleri Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aģağıdaki hususlar yasaklanacaktır: a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme Ģekilleri; b) Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek; c) Yabani faunayı, bu SözleĢmenin amacına ters düģecek Ģekilde, özellikle üreme, geliģtirme ve kıģ uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek; 81

89 PROJE TANITIM DOSYASI d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boģ dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak; e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiģ hayvanlar ve hayvandan elde edilmiģ kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti Bern SözleĢmesi Madde 7 hükümleri 1 - Her Âkit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2 - III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü iģletme Ģekli, 2. maddenin Ģartları gözönünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düģürmeyecek Ģekilde düzenlenmiģ olacaktır. 3 - Alınacak önlemler; a)kapalı av mevsimlerini ve/veya iģletmeyi düzenleyen diğer esasları, b)yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaģtırmak amacıyla, uygun durumlarda, iģletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, c)yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satıģının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satıģa çıkarılmasının uygun Ģekilde düzenlenmesi hususlarını, kapsayacaktır. IUCN e göre koruma altına alınan fauna türleri Ģu Ģekilde sınıflandırılmıģtır EX (Extınct) EW (Extinct in the Wild) CR (Critically Endangered) EN (Endangered) VU(Vulnerable) NT(Near Threatened) LC(Least Concern) DD (Data Deficient) NE (Not Evaluated) Nesli tükenmiģ olan takson (TükenmiĢ) Doğada yok olmuģ takson(doğada TükenmiĢ) Kritik olarak tehlikede olan takson(kritik) Tehlike altında olan takson(tehlikede) Neslinin doğada tükenme riskinin yüksek olduğu takson(duyarlı) Tehdit altına girebilir (Tehdide Yakın) GeniĢ yayılıģlı ve nüfusu yüksek olan takson (DüĢük Riskli) Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılıģına ve/veya nüfus durumuna bakarak tükenme riskine iliģkin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmadığı takson (Yetersiz Verili) DeğerlendirilmemiĢ takson (DeğerlendirilmemiĢ) Türkiye nin KuĢları (KĠZĠROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan ve proje alanı çevresinde tanımlanan bazı kuģ türleri Red Data Book (ERZ, 1977; HEINWALD et all., 1981; BAYERISCHE STAATSMINISTEIUM 1982 a and b; GEEP 1984) kategorilerine göre Ģu Ģekilde sınıflandırılmıģtır: A.1 Nesli tehlikede olanlar A.2 ġiddetli tehdit altında olanlar A.3 Tehdit altındakiler A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler B Kategorileri Geçici-Transit türler 82

90 PROJE TANITIM DOSYASI Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün gün ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Merkez Av Komisyonu nun Av Dönemi kararına göre aģağıdaki tabloda gösterilen kategoriler sınıflandırılmıģtır. Ek Liste- I Ek Liste-II Ek Liste-III Çevre ve Orman Bakanlığı nca koruma altına alınan yaban hayvanları Merkez Av Komisyonu nca koruma altına alınan av hayvanları Merkez Av Komisyonu nca avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan Av Dönemine ait koruma listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine uygun hareket edilecektir. Ayrıca BERN SözleĢmesi ve CITES SözleĢmesi hükümlerine de riayet edilecektir. Saha çalıģmalara baģlanılmadan önce planlanan faaliyetin tüm aģamalarında; proje tanıtım dosyasında belirtilen önlemlere 2872 sayılı çevre kanunu ve 5491 sayılı çevre kanununda değiģiklik yapılmasına dair kanunun ilgili maddeleri uyarınca hazırlanarak yürürlüğe girmiģ ve girecek tüm yönetmeliklere riayet edilecek, gerekli tüm izin ve ruhsatlar alınacaktır. 3. PROJENĠN VE YERĠN ALTERNATĠFLERĠ (Proje Teknolojisinin Ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri ) GÖKSU Enerji Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8,0 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında kullanılacak olan Karabudak Çayı sularının mevcut Ģartları itibari ile sadece enerji üretimi amaçlı kullanılması planlanmaktadır. Nehir tipi HES ler su tüketen tesisler değildir. Proje kapsamında elektrik üretimi için türbinlenen sular aynı miktar ve kalitesinde yatağa geri iade edilecektir. Ekincik Regülatörü ve HES projesi 235,00 m brüt düģü ve 4,00 m 3 /s proje debisine sahip olup, 8,00 MW toplam gücünde iki adet Pelton - Yatay Eksenli Francis Türbin kullanılacaktır. Proje kapsamında yıllık üretilecek Firm Enerji 9,745 GWh, Sekonder (Ġkincil) Enerji ise 9,924 GWh olacaktır. Yapılması planlanan Hidroelektrik Santrali mevcut durumdaki akımlarla yılda toplam 19,669 GWh enerji üretecektir. Proje kapsamında hazırlanan fizibilite raporu neticesinde söz konusu alan üzerinde Ekincik Regülatörü ve HES projesinin gerçekleģtirilmesinin kamu yararı sağlayacak bir proje olduğu açıkça görülmektedir. Ayrıca HES projelerinin akarsu, çay gibi gibi yerüstü suları üzerinde yer alması teknik bir zorunluluktur. Bu sebeplerden ötürü proje alanı tercih edilmiģ olup, baģka alternatif alan düģünülmemiģtir. 83

91 PROJE TANITIM DOSYASI Proje kapsamında inģaat çalıģmaları için gerekli olan agrega malzemesinin temini amacı ile iki alternatif saha belirlenmiģtir. ĠnĢaat çalıģmalarına baģlanmadan önce bu alternatif sahalarda yapılacak fizibilite çalıģmaları sonucunda uygun olan alan malzeme alanı olarak belirlenecektir. Projenin inģaat ve iģletme aģamalarında alınacak önlemler konusunda ilgili bütün mevzuat ve yörenin mevcut yapısı dikkate alınmıģtır. Rapor incelendiğinde de görüleceği üzere hem çevresel hem de iģ ve iģçi sağlığı açısından en iyi Ģartların sağlanması hedeflenmiģtir. Gerek kurulmasında gerekse iģletme aģamasında çevre kirliliği ve sağlık problemleri olmayacaktır. Elektrik üretiminden kaynaklanacak herhangi bir katı veya sıvı atık bulunmamaktadır. Proje kapsamında oluģacak evsel nitelikli katı atıklar ve atık sular içinde gereken tedbirler ilgili bölümlerde anlatıldığı üzere alınacaktır. SONUÇLAR GÖKSU Enerji Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8,0 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü ve Hidroelektrik Santrali yapılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Proje konusu faaliyet kapsamında Karabudak çayı üzerinde inģa edilecek 1.648,14 m kret kotuna sahip regülâtörün talvegden yüksekliği 2,64 m dir. Regülatör çevre düzenleme kotu ise 100 yıllık taģkın debisi olan 129,7 m 3 /s yi, regülatör dolu savağında güvenli ve hava payı kalmadan geçirecek Ģekilde 1.655,50 m olarak belirlenmiģtir. KarĢıdan alıģlı ve dolu gövdeli olarak dizayn edilen dolu savağın hemen yanında, 2,50 m geniģliğinde projelendirilen çakıl geçidi ile regülatör önünde biriken sediment mansaba bırakılacaktır. Su alma yapısının devamında, 25,00 m uzunluğunda ve 10,00 m geniģliğinde çökeltim havuzu bulunmaktadır. Çökeltim havuzundan sonra iletim kanalı bulunmaktadır. Toplam m uzunluğundaki iletim sistemi 1,20 m taban geniģliğinde trapez kesitli iletim kanalından oluģmaktadır. Ekincik HES tesisi için oluģturulacak yükleme havuzunun geniģliği 8,00 m ve uzunluğu ise 15,00 m dir. Yükleme havuzu ile cebri boru arasına yerleģtirilen vana odası yer almaktadır. Vana odasından sonra, enerji üretimin yapılacağı HES tesislerine suyu aktaracak olan 1,20 m çapında cebri boru yer almaktadır. Ekincik HES tesisleri cebri boru uzunluğu 800,00 m dir. Ekincik Hidroelektrik Santralinin tek amacı enerji üretimidir. Ekincik regülâtörü ile çevrilen Karabudak Çayı suları, iletim tesisleri vasıtası ile 1.415,00 m kuyruk suyu kotunda teģkil edilen santral binasına ulaģtırılacak ve burada türbinlenerek enerji üretimi gerçekleģtirilecektir. Söz konusu tesislerin yapımı ile 8,00 MW Kurulu güçle yılda toplam 19,669 GWh enerji üretilmesi planlanmaktadır. ĠnĢa edilecek tesis koordinatları aģağıda verilmiģ olup, proje alanını, inģa edilecek tesisleri ve yakın çevresindeki yerleģim yerlerini gösteren 1/ ölçekli Genel YerleĢim Planı ve Yer Bulduru Haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek-1 ve Ek-2). Tablo 1. Proje Konusu Faaliyet Koordinatları 1/ ÖLÇEKLĠ HARĠTA PAFTA NO KUZEY ENLEM DOĞU BOYLAM Ġ40-b3 ve Ġ40-b Regülatör Aksı Santral Binası 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , ,9 Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , ,4 84

92 PROJE TANITIM DOSYASI Proje kapsamında yapılması planlanan HES ile bu derenin 95,4 km 2 lik drenaj alanındaki suların türbinlenmesi amaçlanmakta olup, kullanılacak olan Karabudak Çayı sularının mevcut Ģartları itibari ile sadece enerji üretimi amaçlı kullanılması amaçlanmıģtır. Ekincik Regülatörü ve HES projesi 235,00 m brüt düģü ve 4,00 m 3 /s proje debisine sahip olup, 8,00 MW toplam gücünde iki adet Pelton - Yatay Eksenli Francis Türbin kullanılacaktır. Proje kapsamında yıllık üretilecek Firm Enerji 9,745 GWh, Sekonder (Ġkincil) Enerji ise 9,924 GWh olacaktır. Yapılması planlanan Hidroelektrik Santrali mevcut durumdaki akımlarla yılda toplam 19,669 GWh enerji üretecektir. Proje kapsamında kullanılacak olan Karabudak Çayı sularının mevcut Ģartları itibari ile sadece enerji üretimi amaçlı kullanılması planlanmaktadır. Nehir tipi HES ler su tüketen tesisler değildir. Proje kapsamında elektrik üretimi için türbinlenen sular aynı miktar ve kalitesinde yatağa geri iade edilecektir. Regülatör mansabına, mansap doğal yaģamının korunması için dereye sürekli olarak 0,100 m 3 /s debi ile can suyu bırakılması planlanmaktadır. Can suyu miktarı belirlenirken bölgenin genel yapısı dikkate alınmıģ olup, proje konusu tesisin bulunduğu bölgede yapılan fauna çalıģmasında, endemik, nesli tehlikede olan herhangi bir canlı türüne rastlanmamıģtır. Bu nedenle can suyu miktarı seçilirken yıllık ortalama debinin %10 u seçilmiģtir. Böylece doğal hayatı korunması için gerekli olacak can suyu sağlanmıģ olacaktır. DSĠ tarafından belirlenecek su hakkı miktarı can suyu miktarından ayrı tutulacaktır. DSĠ tarafından belirlenecek miktar, su hakkı olarak uygulanarak, dereye bu miktarda su akıģı sağlanacaktır. Derede canlı hayatın devamlılığı açısından, su hakkı olarak bırakılan suyun debisi sürekli olarak bir debimetre ile ölçülecektir. Tespit edilen debi miktarının düģmesi durumunda kontrol sağlanarak canlı hayatın devamı için gerekli su miktarı dereye bırakılacaktır. Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak agrega (kum-çakıl) malzemesi A Geçirimli Malzeme Sahasından temin edilecektir. Ayrıca, regülatör yapısında dolgu malzemesi olarak kil kullanılacak olup, proje alanı içerisinde kil gereç malzeme alanı da belirlenmiģtir. Beton agrega malzemesi yaklaģık 6,7 ha büyüklüğündeki A Geçirimli Malzeme (kumçakıl) Sahasından temin edilecek olup, yaklaģık olarak m 3 agrega (kum-çakıl) malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca, proje kapsamında regülatör yapısı dolgu malzemesi olarak m 3 kil gerekmekte olup, söz konusu kil yaklaģık 5,5 ha büyüklüğündeki C Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahasından temin edilecektir. Söz konusu malzemelerinin alımının yapılacağı sahalar için Sivas Ġl Özel Ġdaresi ile gerekli ruhsatlandırma çalıģmaları yürütülecektir. Tesislerin tamamlanma süresi (toplam inģaat süresi) yaklaģık 2 yıl, projenin ekonomik ömrü ise santral tamamlandıktan sonra 50 yıldır. Projenin yapılmasına iliģkin Zamanlama Tablosu ise ekte verilmiģtir. (Bkz. Ek-5) 85

93 PROJE TANITIM DOSYASI Malzeme gereç sahasından alınacak kum-çakıl malzemesi için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kum Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Alınması, ĠĢletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği 10.maddesi kapsamında hazırlanan Çevre Yönetim Planı ekte verilmiģtir. (Bkz Ek-3) Ayrıca, kil malzemesinin alınacağı saha için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri Ġle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği 5.maddesi kapsamında hazırlanan Doğaya Yeniden Kazandırma Planı ekte verilmiģtir. (Bkz Ek-4) Proje kapsamında inģaat aģamasında 120 kiģi, iģletme aģamasında ise yaklaģık 16 kiģi çalıģacaktır. Proje kapsamında inģaat aģamasında çalıģacak olan personelin her türlü teknik ve sosyal altyapı ihtiyaçları için yemekhane, mutfak, soyunma yeri, duģ, tuvalet, lavabo, ardiye, idari ve teknik büroların yer aldığı bir adet Ģantiye kurulacak olup, bu Ģantiye inģa çalıģmaları sonunda kaldırılacaktır. Söz konusu Ģantiyenin santral yeri yakınlarında olması planlanmaktadır. KiĢi baģına gerekli su miktarı 150 lt/gün (Kaynak: Su Temini ve Atıksu UzaklaĢtırılması Uygulamaları ĠTÜ , Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) alındığında inģaat ve iģletme aģamasında gerekli su miktarı sırasıyla 18 m 3 /gün ve 2,4 m 3 /gün olacaktır. Proje kapsamında inģa ve iģletme aģamasında çalıģacak personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacı için en yakın köydeki imkânlardan yararlanılacaktır. Projenin inģa aģamasında toz oluģumunun engellenmesi amacıyla kullanılan su Karabudak Çayı ndan temin edilecektir. Malzeme alım sahasında gerçekleģtirilecek yıkama-eleme faaliyetlerden kaynaklı olarak oluģacak yıkama suları çökeltme havuzuna alınarak içerisindeki askıda katı maddeler çökeltildikten sonra tekrar yıkama iģleminde kullanılabilecektir. Kullanılamayan suyun ise arıtım sonrasında Karabudak Çayına deģarjı söz konusu olabilecektir. Proje kapsamında inģa ve iģletme aģamasında çalıģacak personelin ihtiyaçlarının (konaklama, WC, duģ gibi) karģılanması amacıyla evsel nitelikli atıksu oluģumu söz konusudur. OluĢan evsel nitelikli atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan kapalı sızdırmasız fosseptiklerde toplanacaktır. Söz konusu atıksular imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacaktır. ĠnĢaat ve iģletme aģamasında personelden ve gerçekleģtirilen faaliyetten kaynaklı olarak ortaya çıkacak olan katı atıklardan geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluģlara verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) ise çöp konteynırlarında biriktirilecektir. 86

94 PROJE TANITIM DOSYASI Proje kapsamında oluģacak katı atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek, Yönetmeliği nin katı atıkların toplanması ve taģınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacak ve gerekli tedbirler alınacaktır. Söz konusu katı atıklar imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacak veya yatırımcı tarafından belediyenin gösterdiği alanlara taģınacaktır. Evsel nitelikli katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. Arazinin hazırlanması sırasında çıkacak bitkisel toprak arazi düzenlenmesinde kullanılmak üzere sıyrılarak alınacaktır. OluĢan hafriyat toprağının tamamı dolgu iģlemlerinde ve servis yolunun düzenlenmesinde kullanılacaktır. Dolgu iģlemlerinde ve Servis Yolu yapımında kullanılamayan hafriyat toprakları/atıkları çevre düzenlenmesinde kullanılacak ve/veya tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak belediyenin uygun gördüğü alanlara taģınacaktır. Proje kapsamında tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine ve ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. ĠnĢa ve iģletme iģlemleri sırasında çalıģacak iģ makineleri ve ekipmanların yağ değiģimleri ve bakım iģlemleri proje alanında tahsis edilecek bakım sahalarında yapılacaktır. Bu bağlamda proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. ĠnĢa ve iģletme aģamasında makine ve ekipmanlardan kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin sağlık ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa faaliyetler ile malzeme alanlarında gerçekleģtirilecek faaliyetlerden kaynaklı olarak toz emisyonu oluģacaktır. Proje alanında gerçekleģtirilecek faaliyetler farklı lokasyonlarda (ekte verilen 1/ ölçekli Topografik haritada görüldüğü üzere) ve/veya farklı zamanlar içerisinde (ekte verilen Zamanlama Tablosunda görüleceği üzere) gerçekleģtirilecektir. Bu nedenle oluģacak toz emisyonların ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir. 87

95 PROJE TANITIM DOSYASI Önceki bölümde yapılan hesaplamalarda hafriyattan kaynaklanan toz emisyonları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayiden Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo 2.1 e göre değerlendirildiğinde; Ġletim Kanalı, Yükleme Havuzu, Cebri Boru ve Santral Binası için hesaplanan toz emisyonu değerleri 1 kg/saat lik sınır değerini aģmaktadır. Söz konusu alanlar için yapılan Toz Modellemesi ekte verilmiģtir (Bkz. Ek-8). Regülatör ve Derivasyon Tesisleri, Su Alma Yapısı ve Çökeltim Havuzu, Kum-Çakıl Sahası ve Kil Sahasında gerçekleģtirilecek iģlemlerden kaynaklı olarak oluģacak toz emisyonu söz konusu sınır değerin altında kalmaktadır. ÇalıĢma yapılan saha ve geçici depolaması yapılan hafriyat topraklarının üst yüzeyi düzenli olarak nemlendirilerek tozuma engellenecek ve oluģacak toz emisyonu asgari seviyede tutulacaktır. Tesis faaliyeti sırasında hafriyat/malzemelerin taģınımı, boģaltımı ve yüklenmesi sırasında SKHKKY Ek-1 ve Ek-2 de belirtilen hususlara uyulacaktır. ÇalıĢma koģullarına özen gösterilerek toz oluģumu azaltılacaktır. Proje alanı ve yollar ve düzenli olarak sulanacak, malzeme savrulma yapılmadan boģaltma ve düzeltme iģlemleri yapılacaktır. Tüm çalıģmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme Ve Yönetimi Yönetmeliği ve SKHKKY ne uygun hareket edilecektir. ĠnĢaat aģamasında kullanılan iģ makineleri ve ekipmanların egzoz muayeneleri gerekli süreler içerisinde gerçekleģtirilecektir. Projenin iģletme aģamasında herhangi bir emisyon meydana gelmeyecektir. Proje konusu tesis tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklın Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ġzne Tabi Tesisler Listesinde yer almamaktadır. Faaliyet alanına yaklaģık 75 m mesafede Ekincik Mahallesi yer almaktadır. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 75 m de 51,7 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Proje kapsamında geçirimli malzeme alım sahasında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan kaynaklı olarak gürültü oluģumu söz konusu olup, gürültü seviyeleri hesaplamaları ekte yer alan Çevre Yönetim Planında detaylı olarak verilmiģtir. A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) sahasına en yakın yerleģim yeri alanının güneybatısında yaklaģık m de yer alan Ekincik Köyü dür. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 25 m de 66,0 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Proje kapsamında geçirimsiz malzeme alım sahasında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan kaynaklı olarak gürültü oluģumu söz konusudur. Gürültü seviyeleri hesaplamaları ekte yer alan Doğaya Yeniden Kazandırma Planında detaylı olarak verilmiģ olup, özetle oluģacak gürültü düzeyleri aģağıda verilmiģtir. (Bkz. Ek-4) 88

96 PROJE TANITIM DOSYASI Kil gereç malzeme alanına en yakın yerleģim yeri alanın kuzeyinde yaklaģık 450 m de yer alan Ekincik dir. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere inģa aģamasında oluģacak gürültü seviyesi 450 m de 30,6 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Söz konusu proje kapsamında inģa aģamasında iģ makinelerinden kaynaklı olarak oluģacak gürültü düzeyleri, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 23. Maddesine istinaden aynı yönetmeliğin Ek-7 Tablo 5 inde belirlenmiģ olan Ģantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerlerini sağlamaktadır. Proje kapsamında iģletme aģamasında türbinler, jeneratörlerin çalıģmasından kaynaklı gürültü oluģacaktır. Ancak söz konusu ekipmanlar HES binası içerisinde kapalı ortamda bulunacağından çevresel gürültü oluģmayacaktır. ĠĢletme aģamasında oluģması muhtemel gürültü ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje konusu tesis tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği EK VII - Ġzne Tabi Tesisler Listesinde yer almamaktadır. Bu nedenlerle projenin olumsuz çevresel etkilerinin olmayacağı, aksine elde edilen enerjinin enterkonnekte sisteme yapılacak olan bağlantısının gerçekleģmesi ile ülke ekonomisine olumlu etkileri olacağı düģünülmektedir. Projenin tüm aģamalarında; 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmıģ olan yönetmelik ve tüzük hükümlerine uyulacak ve olası kaza ve risklerinin en aza indirilmesi için gereken tüm önlemler alınacaktır. Ayrıca proje kapsamında; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme Ve Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirmesi ve Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 89

97 PROJE TANITIM DOSYASI tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Denetimi Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmıģ olan tüzük ve yönetmeliklere, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kum Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Alınması, ĠĢletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri Ġle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği Ġle tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2872 sayılı Çevre Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu ve bu kanunlara istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri mevzuat hükümlerine riayet edilecek ve tesis için gerekli izin, lisans, ruhsat vb. hususlarla ilgili yasal düzenlemelerin gerektirdiği kriterlere riayet edilecektir. (Madde 5/1-a) Özlem Aytöre.. (Madde 5/1-ç ) Mehmet Dönmez.. (Madde 5/1-b) Turgay Altındal.. (Madde 5/1-ç ) Ömer Faruk Ersoy.. (Madde 5/1-b) Vedat MendeĢ.. (Madde 5/1-ç ) Rafet Ġrtem.. (Madde 5/1-c) Korhan Altındal.. (Madde 5/1-ç ) Ġhsan KaĢ.. (Madde 5/1-ç ) Can Adiloğlu.. (Madde 5/1-ç ) Osman Özçelik.. (Madde 5/1-ç ) Ġlhan Adiloğlu.. (Madde 5/1-ç ) Emrah Özsaraç.. (Madde 5/1-ç ) Bahar Advan.. (Madde 5/1-ç ) Mustafa Öztoygar.. (Madde 5/1-ç ) Tuncer Akyol.. (Madde 5/1-ç ) Kıymet Piroğlu.. (Madde 5/1-ç ) Yurdagül Arslan.. (Madde 5/1-ç ) Ertuğrul Tonguç.. (Madde 5/1-ç ) Beyhan Buttanrı.. (Madde 5/1-ç ) Abdülmelik Toprak.. (Madde 5/1-ç ) Seyfi Büyükbayram.. (Madde 5/1-ç ) M. Kemal Tufan.. (Madde 5/1-ç ) Kutluay Çınar.. (Madde 5/1-ç ) Ġ. Sinan Tufan.. (Madde 5/1-ç ) M. Gündüzalp Dikmeoğlu.. (Madde 5/1-ç ) Ecehan Tufan (Madde 5/1-ç ) Osman Nadir Ünal

98 PROJE TANITIM DOSYASI NOTLAR VE KAYNAKLAR 1. Doç. Dr. Müezzinoğlu A., Hava Kirliliğinin Ve Kontrolünün Esasları, Karpuzcu, M. 1991:Çevre Kirlenmesi Ve Kontrolü, Ġstanbul 3. TÜBĠVES Türkiye Bitkileri Veri Sistemi 4. Collins Bird Guide (1999) 5. Geldiay R., Balık S. Türkiye Tatlısu Balıkları, Ege Ünv. Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, Bornova/ĠZMĠR Türkiye nin Önemli KuĢ Alanları Kitabı (Yarar, M., Mangnin G., 1997) 7. CITES SözleĢmesi 8. BERN, Avrupa Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi(1984) 9. Ekim,T. Koyuncu, M.Vural, M.Duman, H.Aytaç, Z. Adıgüzel Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı 10. Davis.P.H, Flora Of Turkey And The East Aegean Islands, Vol.1-10,Edinburg( ) 11. IUCN Red List Categories,Iucn Species Surrival Commision, 40 Th Meeting Of The Iucn Council,Gland, Switzerland (1994) 12. Baytop, T.,Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara (1997) 13. Demirsoy A. Genel Zoocoğrafya Ve Türkiye Zoocoğrafyası, Ankara (2002) 14. Demirsoy A. YaĢamın Temel Kuralları-Omurgalılar/Amniyota (Sürüngenler, KuĢlar Ve Memeliler) Cilt-III/Kısım-II, Ankara (2003) 15. National Transportation Library, U.S. Department Of Transportation 16. ERSOY, K.E, Balık Geçitleri Ve Baraj Rezervuarını OluĢturan Kaynakta Balık Faunasının Tespiti, Dsi Genel Müdürlüğü ĠĢletme Ve Bakım Dairesi BaĢkanlığı, Su Ürünleri ġube Müdürlüğü, Ankara Sivas Ġl Çevre Durum Raporu

99 EKLER EK 1 : 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel Yerleşim Planı EK 2 : Yer Bulduru Haritası EK 3 : Çevre Yönetim Planı EK 4 : Doğaya Yeniden Kazandırma Planı EK 5 : Zamanlama Tablosu EK 6 : Ekincik Regülâtörü Aylık Toplam Akımları (hm 3 ) ve Aylık Ortalama Akımları (m 3 /s) EK 7 : Sızdırmasız Fosseptik Planı EK 8 : Toz Modellemesi EK 9 : Arazi Varlığı Haritası EK 10 : Balık Geçitlerine Đlişkin Açıklayıcı Bilgi Ve Örnek Balık Geçidi Fotoğrafları EK 11 : Bölgenin Jeolojisi Ve Proje Alanını Gösteren 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası Đle Deprem Haritası Ve Bölgenin Depremsellik Durumu EK 12 : Proje Ünite Kesitleri EK 13 : Proje Alanına Ait Fotoğraflar EK 14 : DSĐ nin Görüşü

100 EK 1 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel Yerleşim Planı

101 EK 2 Yer Bulduru Haritası

102

103 EK 3 Çevre Yönetim Planı

104 EKĠNCĠK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI GEÇĠRĠMLĠ MALZEME (KUM-ÇAKIL) OCAĞI ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi HAZĠRAN, 2009

105 Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R... I TABLOLAR DĠZĠNĠ... II ġekġller DĠZĠNĠ... II KISALTMALAR... II 1. PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ a. Projenin ĠĢ Akım ġeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, ÇalıĢacak Personel Sayısı b. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb. ) 4 1.c. Arazinin Hazırlanması, ĠĢletme ve Rehabilitasyon Alanlarında OluĢan Atıkların Miktarı ve Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Özellikleri d. Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski e. Projenin Olası Çevresel Etkilerine KarĢı Alınacak Tedbirler PROJENĠN YERĠ a. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) b. Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-V deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak (sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, vb. önemli alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmıģ alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler) Doğal Çevrenin Değerlendirilmesi DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI (Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlayanlar hazırlayacak) ÇEVRE YÖNETĠM PLANI UYGULAMA TAKVĠMĠ (Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlayanlar hazırlayacak) PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN TANITIMI (Adı Soyadı, Mesleği, ÖzgeçmiĢi, Referansları Ve Rapordan Sorumlu Olduğunu Belirten Ġmzası. Seçme Eleme Kriterlerine Göre, Projenin Türü Ve Yeri Dikkate Alınarak Ġlgili Meslek Dallarından Ve En Az 3 KiĢiden OluĢan ÇalıĢma Grubunca Hazırlanmalıdır.) I

106 TABLOLAR DĠZĠNĠ Tablo 1. Malzeme Alan Koordinatları... 3 Tablo 2. Proje Kapsamında Kullanılacak Ekipmanlar... 3 Tablo 3. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları... 7 Tablo 4. Proje Kapsamında ĠĢlem Gören Malzeme Miktarları... 8 Tablo 5. Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları... 9 Tablo 6. Proje Kapsamında Kullanılacak Gürültü Kaynakları Ġçin Belirlenen Ses Gücü Düzeyleri...11 Tablo 7. Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri...12 Tablo 8. Proje Kapsamında Faaliyet Alanında Kullanılacak Tüm Gürültü Kaynaklarının Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri...12 Tablo 9. ġantiye Alanı Ġçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDY Yönetmeliği, Ek-8, Tablo.5)...13 Tablo 10. Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Tablosu...23 ġekġller DĠZĠNĠ ġekil 1. Malzeme Ocağı ĠĢ Akım ġeması... 2 ġekil 2. Proje Kapsamında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği...13 ġekil 3. Proje Alanı ve Çevresi Ormanlık Alan Niteliği...20 KISALTMALAR SKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Bkz. : Bakınız ÇGDY : Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi AKM : Askıda Katı Madde BOI 5 : Biyolojik Oksijen Ġhtiyacı KOI : Kimyasal Oksijen Ġhtiyacı II

107 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI 1. PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ 1.a. Projenin ĠĢ Akım ġeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, ÇalıĢacak Personel Sayısı GÖKSU ENERJĠ Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü, Hidroelektrik Santrali ve Malzeme Ocakları projesinin yapımı ve iģletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje kapsamında ihtiyaç duyulan malzemenin temini için A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası kullanılacaktır. Bu bağlamda kum-çakıl malzemesinin alınacağı saha, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kum Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Alınması, ĠĢletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği 10.maddesi kapsamında değerlendirilerek Çevre Yönetim Planı hazırlanmıģ ve Ekincik Regülâtörü, Hidroelektrik Santrali ve Malzeme Ocakları projesi için hazırlanan Proje Tanıtım Dosyasının eki olarak sunulmaktadır. Beton agrega malzemesinin temin edileceği A-Gereç Alanı yaklaģık 6,7 ha dır. ĠnĢa faaliyetleri kapsamında kullanılmak üzere yaklaģık olarak m 3 agrega malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bahsi geçen alan için gerekli ruhsatlandırma çalıģmaları yürütülecek olup, gerçekleģtirilecek faaliyetler kapsamında gerekli tüm izinler alınacaktır. Gereç alanlarından malzeme sökme iģlemi ile alınacak olup, herhangi bir patlatma iģlemi gerçekleģtirilmeyecektir. Söz konusu alandan çıkarılan malzeme alan içerisinde uygun yerde konuģlandırılan eleme tesisine alınacaktır. Burada malzeme 1.elekte yıkanarak elenecek olup, elek altı malzeme beton üretimi için ayrılacak, elek üstü malzeme malzeme konveyör bantlarla 1.kırıcıya gidecektir. 1.kırıcıdan çıkan malzeme 2.elekte tekrar elenerek elek altı malzeme beton üretimi için alınacaktır. Beton üretimi için beton mikserine alınan hammaddeler, katkı maddeleri ve su ile karıģtırılarak yine aynı alan içerisinde yer alan beton santralinde üretim gerçekleģtirilir. AĢağıda alanda gerçekleģtirilecek üretim faaliyetine ait iģ akım Ģeması verilmiģtir. 1

108 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI ġekil 1. Malzeme Ocağı ĠĢ Akım ġeması Gereç alanına en yakın yerleģim yerleri ve konumları aģağıda verilmiģtir: GEREÇ ALANI YERLEġĠM YERĠ GEREÇ SAHASINA GÖRE KONUMU YAKLAġIK MESAFESĠ (m) A-Gereç Alanı Ekincik Güneybatı Söz konusu alanların koordinatları aģağıda tabloda verilmiģ olup, ekte yer alan 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı üzerinde de gösterilmiģtir. (Bkz Ek-1) 2

109 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Tablo 1. Malzeme Alan Koordinatları A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Proje kapsamında yaklaģık 8 personelin çalıģması planlanmakta olup, inģa faaliyetleri süresi olan 2 yıl boyunca üretim gerçekleģtirilecektir. Proje kapsamında çalıģacak olan personelin her türlü teknik ve sosyal altyapı ihtiyaçları için yemekhane, mutfak, soyunma yeri, duģ, tuvalet, lavabo, ardiye, idari ve teknik büroların yer aldığı bir adet Ģantiye kurulacaktır. Söz konusu Ģantiye yerinin hidroelektrik santral yeri yakınlarında olması planlanmaktadır. Proje kapsamında I-A grubu malzemenin kullanılması aģamasında aģağıda verilen makine ve ekipmanlar kullanılacaktır. ÇalıĢmalar sırasında 2 adet jeneratörden 1 tanesi faal olarak kullanılacak olup, diğeri yedek olarak tutulacaktır. Tablo 2. Proje Kapsamında Kullanılacak Ekipmanlar MAKĠNE ADI MĠKTAR Beko Yükleyici 1 Loder/JCB 1 Kamyon 3 Jeneratör 2 Çamur Pompası 1 Beton Santrali 1 Beton Pompası 1 Transmikser 5 Yıkama - Eleme Tesisi 1 3

110 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI 1.b. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb. ) Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak malzeme A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Alanından temin edilecektir. Söz konusu alanın koordinatları daha önceki bölümde verilmiģ olup, ekte yer alan 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı üzerinde de gösterilmiģtir. (Bkz Ek-1) Bahsi geçen alan için gerekli ruhsatlandırma çalıģmaları yürütülecek olup, gerçekleģtirilecek faaliyetler kapsamında gerekli tüm izinler alınacaktır. Proje kapsamında yaklaģık 8 kiģi çalıģacaktır. KiĢi baģına gerekli su miktarı 150 lt/gün (Kaynak: Su Temini ve Atıksu UzaklaĢtırılması Uygulamaları ĠTÜ , Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) alındığında gerekli su miktarı 1,2 m 3 /gün olacaktır. Proje kapsamında çalıģacak olan personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacı için en yakın köydeki imkanlardan yararlanılacaktır. Bu kapsamda su kullanımı öncesi ilgili köy muhtarlığından gerekli izinler alınacaktır. Yıkama-Eleme tesisi için gerekli olan su Karabudak Çayından alınacaktır. ĠnĢa aģamasında beton üretiminde kullanılmak üzere yaklaģık m 3 (62,5 m 3 /gün) agrega malzemesine ihtiyaç duyulmaktadır. Malzeme sahası içerisinde gerçekleģtirilecek kum-çakıl yıkama iģlemi esnasında 1 m 3 malzemenin yıkanması için yaklaģık 0,50 m 3 su kullanılacağı varsayılırsa, toplam m 3 ve günlük 31,3 m 3 suya ihtiyaç olacaktır. Bu kapsamda su kullanımı öncesi DSĠ den gerekli izinler alınacaktır. Malzeme sahası içerisinde beton santralinde gerçekleģtirilecek 1 m 3 beton üretimi için yaklaģık 250 lt su gerekmektedir. YaklaĢık 180 lt su beton üretiminde katkı olarak kullanılacak olup, yaklaģık 70 lt su ise beton mikserlerinin yıkanmasında kullanılacaktır. Beton üretimi için ihtiyaç duyulan su Karabudak Çayından temin edilecektir. Bu kapsamda su kullanımı öncesi DSĠ den gerekli izinler alınacaktır. Söz konusu faaliyet kapsamında kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlarda enerji ihtiyacının karģılanması amacıyla yakıt olarak motorin kullanılacaktır. ÇalıĢan personelin konaklayacağı Ģantiyede ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, ısınma amaçlı yakıt kullanımı olmayacaktır. Bunun dıģında herhangi bir yakıt ve enerji kullanımı söz konusu değildir. 1.c. Arazinin Hazırlanması, ĠĢletme ve Rehabilitasyon Alanlarında OluĢan Atıkların Miktarı ve Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Özellikleri. Proje kapsamında çalıģacak olan personelin her türlü teknik ve sosyal altyapı ihtiyaçları için yemekhane, mutfak, soyunma yeri, duģ, tuvalet, lavabo, ardiye, idari ve teknik büroların yer aldığı bir adet Ģantiye kurulacaktır. Söz konusu Ģantiye yeri hidroelektrik santral yeri yakınlarında olması planlanmaktadır. Söz konusu proje kapsamında gerçekleģtirilmesi planlanan faaliyetten kaynaklı olarak aģağıda belirtilen etkiler beklenmektedir. Faaliyet sırasında oluģacak atıksu, katı atık, emisyon ve gürültü ile ilgili bilgiler alt baģlıklarda detaylı olarak verilmiģ olup, çevresel açıdan menfi etkiler doğurmayacak niteliktedir. 4

111 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Katı Atıklar Proje kapsamında oluģacak atıklar; evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), personelin yemek servisinden kaynaklı olarak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar ve yapılacak kazı iģlemlerinden kaynaklanacak katı atıklardır. Proje alanında ortalama 8 kiģi çalıģacaktır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kiģi baģına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,34 kg değeri kullanılarak (D.Ġ.E, Çevre Ġstatistikleri) Ģu Ģekilde hesaplanmaktadır: Evsel nitelikli katı atık miktarı; 8 kiģi x 1,34 kg/kiģi-gün= 10,7 kg/gün Proje kapsamında oluģacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 10,7 kg/gün olarak hesaplanmıģtır. Tesiste gerçekleģtirilecek faaliyetlerden kaynaklı olarak oluģacak katı atıklar içerisinde geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluģlara verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) ise proje kapsamında yapılacak Ģantiye alanı içerisinde çöp konteynırlarında biriktirilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecektir. Yönetmeliğin katı atıkların toplanması ve taģınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacak ve gerekli tedbirler alınacaktır. Söz konusu katı atıklar imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacak veya yatırımcı tarafından belediyenin gösterdiği alanlara taģınacaktır. Evsel nitelikli ve faaliyetten kaynaklı katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. Arazinin hazırlanması sırasında çıkacak bitkisel toprak arazi düzenlenmesinde kullanılmak üzere sıyrılarak alınacaktır. Sıyrılan bitkisel toprak arazide uygun bir yerde geçici olarak depolanacak ve iklim koģulları nedeni ile bozulmasını engellemek amacı ile üzeri bitkilendirilecektir. OluĢan hafriyat toprağının tamamı dolgu iģlemlerinde ve servis yolunun düzenlenmesinde kullanılacaktır. Dolgu ve servis yolu yapımı aģamasında kullanılamayan hafriyat toprakları/atıkları çevre düzenlenmesinde kullanılacak ve/veya tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak belediyenin uygun gördüğü alanlara taģınacaktır. Proje kapsamında Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine ve ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 5

112 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Tehlikeli ve Özel Atıklar Faaliyet kapsamında çalıģacak iģ makineleri ve ekipmanların yağ değiģimleri ve bakım iģlemleri Ģantiye alanında tahsis edilecek bakım sahalarında yapılacaktır. Bu bağlamda proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje sahasında çalıģan iģ makinelerinden kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin sağlık ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Atıksu ÇalıĢan personelin ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla içme-kullanma suyu ve gerçekleģtirilecek faaliyetler sırasında tozumanın engellenmesi amacıyla su kullanımı söz konusudur. Proje alanında çalıģacak olan personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karģılanması için en yakın köydeki imkanlardan yararlanılacaktır. Proje alanında toz oluģumunun engellenmesi amacıyla kullanılacak su Karabudak Çayı ndan temin edilecektir. ÇalıĢma alanlarında toz oluģumunun engellenmesi amacı kullanılan suyun büyük kısmı toprak tarafından emilecek kalan kısmı da mevsimsel etkilere bağlı olarak buharlaģacaktır. Proje kapsamında 8 kiģi çalıģacaktır. KiĢi baģına gerekli su miktarı 150 lt/gün (Kaynak: Su Temini ve Atıksu UzaklaĢtırılması Uygulamaları ĠTÜ , Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) alınırsa; ÇalıĢacak iģçi sayısı Kullanılacak su miktarı Toplam su ihtiyacı = 8 kiģi = 150 lt/kiģi-gün = 0,15 m 3 /kiģi-gün = 0,15 m 3 /kiģi-gün x 8 kiģi = 1,2 m 3 /gün Projenin kapsamında çalıģan personelin içme ve kullanma amaçlı su tüketiminden kaynaklı olarak evsel nitelikli atıksular oluģacaktır. Personel tarafından kullanılacak suyun tamamının atıksu olarak döneceği kabul edilirse 1,2 m 3 /gün atıksu oluģumu söz konusudur. 6

113 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Bu anlamda personel ihtiyaçlarının (WC, duģ gibi) karģılanması amacıyla kurulacak Ģantiyedeki olanaklardan faydalanılacaktır. Tipik bir arıtılmamıģ evsel nitelikli atıksu içerisinde bulunan kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları aģağıda verilmektedir; Tablo 3. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları PARAMETRE KONSANTRASYON ph 6-9 AKM 200(mg/lt) BOĠ 5 200(mg/lt) KOĠ 500(mg/lt) Toplam Azot 40(mg/lt) Toplam Fosfor 10(mg/lt) Kaynak: Benefield, L. And Randall, C., 1980 Yukarıdaki tabloya göre oluģacak evsel nitelikli atık su içerisindeki kirletici yükleri; AKM 1,2 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000 = 0,24 kg/gün BOI 5 1,2 m 3 /gün x 200 mg/lt /1000 = 0,24 kg/gün KOI 1,2 m 3 /gün x 500 mg/lt /1000 = 0,6 kg/gün Toplam Azot 1,2 m 3 /gün x 40 mg/lt /1000 = 0,05 kg/gün Toplam Fosfor 1,2 m 3 /gün x 10 mg/lt /1000 = 0,01 kg/gün OluĢan evsel nitelikli atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan kapalı sızdırmasız fosseptikte toplanacak olup, Sızdırmasız Fosseptik Planı ekte verilmiģtir. (Bkz. Ek-7) Söz konusu atıksuların imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacaktır. Proje kapsamında malzeme sahası içerisine malzeme temini için yıkama-eleme tesisi ve hazır beton elde etmek için beton santrali kurulması planlanmaktadır. Yıkama-Eleme tesisi için gerekli olan su Karabudak Çayından alınacaktır. ĠnĢa aģamasında beton üretiminde kullanılmak üzere yaklaģık m 3 (62,5 m 3 /gün) agrega malzemesine ihtiyaç duyulmaktadır. Malzeme sahası içerisinde gerçekleģtirilecek kum-çakıl yıkama iģlemi esnasında 1 m 3 malzemenin yıkanması için yaklaģık 0,50 m 3 su kullanılacağı varsayılırsa, toplam m 3 ve günlük 31,3 m 3 suya ihtiyaç olacaktır. Üniteden çıkan askıda madde miktarı yüksek yıkama suları çökeltme havuzuna alınarak içerisindeki askıda katı maddeler çökeltildikten sonra tekrar yıkama iģleminde kullanılabilecektir. Kullanılamayan suyun ise çökeltim sonrasında Karabudak Çayına deģarjı söz konusu olabilecektir. Çökeltme havuzunda sadece fiziksel arıtma Ģeklinde çökeltme yapılacak olup, herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. 7

114 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Malzeme sahası içerisinde beton santralinde gerçekleģtirilecek 1 m 3 beton üretimi için yaklaģık 250 lt su gerekmektedir. YaklaĢık 180 lt su beton üretiminde katkı olarak kullanılacak olup, bu aģamadan kaynaklı herhangi bir atıksu oluģumu söz konusu değildir. YaklaĢık 70 lt su beton mikserlerinin yıkanmasında kullanılacaktır. Bu aģamadan kaynaklı olarak oluģacak yıkama suları çökeltme havuzuna alınarak içerisindeki askıda katı maddeler çökeltildikten sonra tekrar yıkama iģleminde kullanılabilecektir. Kullanılamayan suyun ise çökeltim sonrasında Karabudak Çayına deģarjı söz konusu olabilecektir. Beton üretimi için ihtiyaç duyulan su Karabudak Çayından temin edilecektir. Çökeltme havuzunda sadece fiziksel arıtma yapılacak olup, herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. Faaliyet süresince tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine riayet edilecektir. Emisyon Ayrıca malzeme gereç alanında yapılacak malzeme alımı; yıkama-eleme tesisinde gerçekleģtirilecek kırma iģlemi ve beton santralinde gerçekleģtirilecek üretimden kaynaklı olarak toz emisyonu oluģacaktır. Yıkama-Eleme tesisinde yıkama ve eleme iģlemleri aynı anda gerçekleģtirildiğinden elemeden kaynaklı olarak toz oluģumu söz konusu değildir. Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa faaliyetlerinden kaynaklı olarak oluģacak hafriyat miktarı ile malzeme alanlarında gerçekleģtirilecek faaliyetler sırasında iģlem görecek malzeme miktarı hesapları aģağıda verilmiģtir. Tablo 4. Proje Kapsamında ĠĢlem Gören Malzeme Miktarları Hafriyat / Malzeme Kaynağı - Ünite Hafriyat/ Malzeme Miktarı (m 3 ) Yoğunluk (ton/m 3 ) Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton) Toplam Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton) Kazı Süresi (gün) Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton/sa) Kum-Çakıl Malzeme Alanı , ,33 Beton Üretimi Miktarı , ,06 Beton Üretimi Gerekli Çimento Miktarı ,58 8

115 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa aģaması için toz emisyon hesaplamaları, Çevre ve Orman Bakanlığı ve U.S. Environmental Protection Agency toz emisyon faktörleri referans değerlerine dayanılarak yapılmıģtır. Q 1 Malzemenin Yüklenmesi Ve BoĢaltılmasından Kaynaklı Yüklemeden : 0,01 kg/ton BoĢaltmadan : 0,01 kg/ton Q 2 Malzemenin Sökülmesinden Kaynaklı : 0,025 kg/ton Q 3 Malzemenin Birincil Kırıcıda ĠĢlenmesinden Kaynaklı : 0,243 kg/ton Q 4 Çimentonun Siloya BoĢaltılmasından Kaynaklı : 0,36 kg/ton Q 5 Betonun Yüklenmesinden Kaynaklı : 0,01 kg/ton Q T Toplam Toz Emisyonu : Q 1 +Q 2 +Q 3 +Q 4 +Q 5 Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası: Tablo 5. Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/ton) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Hafriyatın Sökülmesi 8,33 0,025 0,21 Hafriyatın Yüklenmesi 8,33 0,01 0,08 Hafriyat ĠĢlemleri Sırasında OluĢacak Toplam Emisyon 0,29 Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/ton) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Malzemenin BoĢaltılması 8,33 0,01 0,08 Malzemenin Kırılması 8,33 0,0243 0,20 Malzemenin Tekrar Yüklenmesi 8,33 0,01 0,08 Yıkama-Eleme Tesisinde OluĢacak Toplam Emisyon 0,37 Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/ton) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Malzemenin BoĢaltılması 8,33 0,01 0,08 Çimentonun BoĢaltılması* 0,58 0,36 0,21 Hazır Betonun Yüklenmesi** 5,06 0,01 0,05 Beton Santralinde OluĢacak Toplam Emisyon 0,34 * Projede kullanılacak çimento miktarı: ton (0,58 ton/sa) **Proje de üretilecek beton miktarı: m 3 ( ton, 5,06 ton/sa) Kum-Çakıl Sahasında OluĢacak Toplam Emisyon 1,00 9

116 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Yukarıda yapılan hesaplamalar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklın Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo 2.1 e göre değerlendirildiğinde hesaplanan toz emisyonu değerleri 1 kg/saat lik sınır değerini aģmaktadır. Bu nedenle Toz modellemesi yapılmıģtır. Yapılan toz modellemesine göre SKHKKY sınır değerlerini sağlamaktadır. Modelleme Sonuçları ekte verilmiģtir. (Bknz. Ek - 8) ÇalıĢma alanında malzemelerin taģınımı, boģaltımı ve yüklenmesi sırasında SKHKKY Ek-1 ve Ek-2 de belirtilen hususlara uyulacaktır. ÇalıĢma koģullarına özen gösterilerek toz oluģumu azaltılacaktır. Proje alanı ve yollar ve düzenli olarak sulanacak, malzeme savrulma yapılmadan boģaltma ve düzeltme iģlemleri yapılacaktır. Tüm çalıģmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ve SKHKKY ne uygun hareket edilecektir. ĠnĢaat aģamasında kullanılan iģ makineleri ve ekipmanların egzoz muayeneleri gerekli süreler içerisinde gerçekleģtirilecektir. Gürültü Proje kapsamında oluģacak gürültü, faaliyet alanında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan olup, gürültü seviyeleri hesaplamaları aģağıda verilmiģtir. Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Söz konusu faaliyet gündüz zaman dilimi içerisinde gerçekleģtirileceğinden faaliyetten kaynaklanan çevresel gürültünün değerlendirilmesi 07:00 19:00 saatleri arasında yapılmıģtır. Proje kapsamında kullanılacak ekipmanların ses gücü düzeyleri Noise From Construction Equipment and Operations, Building Equipment and Home Appliances ve National Transportation Library, U.S. Department Of Transportation adlı raporlardan ve Türkiye 13. Komur Kongresi Bildirileri Kitabından alınmıģtır. Faaliyet alanında çalıģacak ekipmanların oluģturacağı gürültü düzeyleri aģağıda verilmektedir. 10

117 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Tablo 6. Proje Kapsamında Kullanılacak Gürültü Kaynakları Ġçin Belirlenen Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynağı Adedi Ses Gücü Düzeyi (Lw (db)) Beko Yükleyici 1 80,0 Loder/JCB 1 85,0 Kamyon 3 88,0 Jeneratör 1 81,0 Çamur Pompası 1 76,0 Beton Santrali 1 85,0 Beton Pompası 1 82,0 Transmikser 5 88,0 Yıkama - Eleme Tesisi 1 100,0 1. Aşama: Her bir gürültü kaynağına ait ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandındaki ses gücü düzeyi aģağıdaki formül yardımı ile hesap edilir. (Burada toplam ses gücü düzeylerinin 4 oktav banda da eģit olarak dağıldığı varsayılmaktadır.) L w = Kaynağın ses gücü düzeyi (db) L w(i) = 10* log (10 (Lw/10) / 4) 2. Aşama: Her bir gürültü kaynağı için hesaplamada kullanılacak ana formül aģağıda verilmiģtir: L = Ses (gürültü) düzeyi (dba), L = Lpi - Aatm+DF Formül içerisinde yer alan Lpi, Aatm ve DF aģağıda detaylı olarak açıklanmıģtır. Lpi Ses gücü düzeylerinin r uzaklıkta yaratacağı toplam ses basınç düzeyi (Lpi) aģağıdaki formül kullanılarak hesaplanır. Lpi = LW + 10 Log (Q/4 r 2 ) L pi = Kaynakların r mesafedeki serbest alanda gürültü basın düzeyleri (db) L w = Kaynağın ses gücü düzeyi (db) Q = Yönelme katsayısı (2 alınmıģtır) r = Kaynaktan olan uzaklık (metre) A atm Belirli mesafelerde atmosferin absorbe ettiği basınç düzeyleri aģağıdaki formül ile hesaplanır. A atm = 7.4 *10-8 (f 2 *r / ) db Aatm = Atmosferik yutuģ (db) F = gürültü kaynağının frekansı (yada söz konusu frekans bandının merkez frekansı) (Hz) R =Kaynaktan olan uzaklık (m) = Havanın bağıl nemi (%) (% 66 olarak alınmıģtır) DF Faaliyet alanındaki gürültü kaynaklarının ses basınç düzeylerini hesaplamak için aģağıda tabloda verilen düzeltme faktörleri kullanılır. 11

118 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Tablo 7. Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri MERKEZ FREKANS (Hz) DÜZELTME FAKTÖRÜ 500-3, , Aşama: Her bir gürültü kaynağına ait ses düzeyi, her oktav bandındaki ses düzeylerinin toplamı ile hesap edilir ve proje alanında en kötü ihtimal olan tüm ekipmanların aynı anda çalıģtığı varsayımı ile toplam gürültü düzeyi aģağıdaki formül yardımı ile hesaplanır. L T = Toplam ses düzeyi (dba) L T = 10log 10 Li/10 AĢağıda faaliyet alanında en kötü ihtimal olan tüm ekipmanların aynı anda çalıģtığı varsayımı ile hesaplanan oluģması muhtemel toplam gürültü düzeyi verilmiģtir. Ancak genel olarak inģaat çalıģmaları sırasında tüm ekipmanların aynı anda çalıģması ihtimali bulunmamaktadır. Bu durumda Ģantiye alanında gerçekleģecek olan gürültü düzeyi aģağıda hesaplanan değerin altında olacaktır. Tablo 8. Proje Kapsamında Faaliyet Alanında Kullanılacak Tüm Gürültü Kaynaklarının Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Mesafe (m) Lgündüz (dba) 25,0 66,0 50,0 59,8 75,0 56,1 100,0 53,5 125,0 51,4 250,0 44,8 375,0 40,8 500,0 37,9 750,0 33,8 1000,0 30,9 1200,0 29,0 12

119 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI ġekil 2. Proje Kapsamında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği Gereç sahasına en yakın yerleģim yeri alanın güney batısında yaklaģık m de yer alan Ekincik Köyü dür. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere çalıģmalar esnasında oluģacak gürültü seviyesi 25 m de 66,0 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Yapılan hesaplamalardan görüleceği gibi faaliyet alanında iģ makinelerinden kaynaklı olarak oluģacak gürültü düzeyleri, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 23. Maddesine istinaden aynı yönetmeliğin Ek-8 Tablo 5 inde belirlenmiģ olan Ģantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerlerini sağlamaktadır. Söz konusu faaliyetler gündüz zaman dilimi (07:00 19:00 saatleri arasında) içerisinde gerçekleģtirilecek olup, gece çalıģması yapılmayacaktır. Tablo 9. ġantiye Alanı Ġçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDY Yönetmeliği, Ek-8, Tablo.5) FAALĠYET TÜRÜ (YAPIM, YIKIM VE ONARIM) L GÜNDÜZ (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer Kaynakları 70 Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Proje kapsamında 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve buna bağlı olarak çıkarılan tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. 13

120 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI 1.d. Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski Proje kapsamında iģ araçları, aletleri ve makinelerinin kullanımından doğabilecek personelin dikkatsizliği ve eğitimsizliğinden kaynaklı genel riskler bulunmaktadır. Meydana gelebilecek insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli iģler, hemen her inģaat/ģantiye çalıģmasında meydana gelmesi muhtemel yaralanma, Ģantiye içi trafik kazaları, malzeme sıçraması, insan düģmesi, iģ makineleri kazaları vb. olaylardır. Söz konusu kaza risklerinin oluģum sebepleri, genel olarak personel hatasından kaynaklanması muhtemel olduğundan, çalıģacak personele konu ile ilgili olarak ilgili tüzük ve yönetmeliklere istinaden gerekli eğitimler verilecektir. Ayrıca, çalıģma alanına uyarıcı levhalar konulacaktır. Tehlike arz eden yüksekte çalıģma, ekipman kullanımı vb. iģlemler, yetkili personel tarafından yürütülecektir. ÇalıĢan iģçiler baret kullanmaları ve yüksekte çalıģırlarken emniyet halatı ve kıyafeti ile çalıģmaları için bilgilendirilecek ve uygulamanın sürdürülmesi özenle takip edilecektir. ÇalıĢma süresi içinde konsantrasyonun azalmasına bağlı iģ kazalarını önlemek amacıyla kısa molalar verilerek iģ kazası oluģma riskinin önüne geçilecektir. Projenin tüm aģamalarında; 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmıģ olan yönetmelik ve tüzük hükümlerine uyulacak ve olası kaza ve risklerinin en aza indirilmesi için gereken tüm önlemler alınacaktır. Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karģı yeterli sayıda yangın söndürme ekipmanı (Yangın söndürme tüpü, kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacaktır. Yangın çıkması durumunda olabilecek etkiler ve yapılacak görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangın olasılığı durumunda diğer yakın kuruluģlara haber verilecektir. Olası bir yangın durumunda iģ makineleriyle yangına müdahale edilerek rüzgar hızı ve yangın hızına göre belirlenecek mesafede ağaçlar sıyrılarak yangın ilerleyiģi önlenecektir. Bölgede yangının fark edilmesi ve alarm verilmesini takiben, belirli lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile mücadele kaynaklarından yararlanılarak sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalıģılacaktır. Faaliyet alanında 4857 sayılı ĠĢ Kanununa ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılmıģ olan tüzük ve yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Proje kapsamında herhangi bir patlatma faaliyeti gerçekleģtirilmeyecektir. Söz konusu faaliyetler Entegre Yönetim Sistemi (Kalite-Çevre-ĠĢ Sağlığı) bulunan ETS Eser Taah. ve San. A.ġ. tarafından gerçekleģtirilecektir. Söz konusu firma Entegre Yönetim Sistemi kapsamında Ģantiye sahası için HSE Planları (ġantiye ĠĢ Sağlığı Güvenliği Ve Çevre Planı/Field Health, Safety And Environment Control Plan) oluģturmakta ve uygulamaktadır. Bu anlamda Ģantiye sahası içerisinde her türlü iģ sağlığı ve çevre riskleri göz önünde bulundurularak gerekli önlemler alınacaktır. 14

121 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI 1.e. Projenin Olası Çevresel Etkilerine KarĢı Alınacak Tedbirler Katı Atıklar Proje kapsamında oluģacak olan atıklar; evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), personelin yemek servisinden kaynaklı olarak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar ve yapılacak kazı iģlemlerinden kaynaklanacak katı atıklardır. Proje kapsamında oluģacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 10,7 kg/gün olarak hesaplanmıģtır. Tesisteki faaliyetlerden kaynaklı olarak oluģacak katı atıklar içerisinde geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanslı kuruluģlara verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) ise proje kapsamında yapılacak Ģantiye alanı içerisinde çöp konteynırlarında biriktirilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek, Yönetmeliği nin katı atıkların toplanması ve taģınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacak ve gerekli tedbirler alınacaktır. Söz konusu katı atıklar imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacak veya yatırımcı tarafından belediyenin gösterdiği alanlara taģınacaktır. Evsel nitelikli ve faaliyetten kaynaklı katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. Arazinin hazırlanması sırasında çıkacak bitkisel toprak arazi düzenlenmesinde kullanılmak üzere sıyrılarak alınacaktır. Sıyrılan bitkisel toprak arazide uygun bir yerde geçici olarak depolanacak ve iklim koģulları nedeni ile bozulmasını engellemek amacı ile üzeri bitkilendirilecektir. OluĢan hafriyat toprağının tamamı dolgu iģlemlerinde ve servis yolunun düzenlenmesinde kullanılacaktır. Dolgu ve servis yolu yapımı aģamasında kullanılamayan hafriyat toprakları/atıkları çevre düzenlenmesinde kullanılacak ve/veya tarih ve sayılı Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak belediyenin uygun gördüğü alanlara taģınacaktır. Proje kapsamında Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine ve ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 15

122 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Tehlikeli ve Özel Atıklar Proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje sahasında çalıģan iģ makinelerinden kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin sağlık ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Atıksu Proje kapsamında personelin kullanımından kaynaklı olarak evsel nitelikli atıksu oluģacaktır. Proje kapsamında çalıģacak personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karģılanması için en yakın köydeki imkanlardan yararlanılacaktır. Proje alanında toz oluģumunun engellenmesi amacıyla kullanılan su Karabudak Çayı ndan temin edilecektir. Proje kapsamında 8 kiģi çalıģacaktır. Kullanılan içme ve kullanma suyunun tamamının atıksu olarak geri döneceği kabul edilerek, alanda oluģacak toplam evsel nitelikli atıksu miktarı 1,2 m 3 /gün olarak hesaplanmıģtır. Bu anlamda personel ihtiyaçlarının (WC, duģ gibi) karģılanması amacıyla Ģantiyedeki olanaklardan faydalanılacaktır. OluĢan evsel nitelikli atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan kapalı sızdırmasız fosseptiklerde toplanacaktır. Söz konusu atıksular imkânları uygun en yakın belediye tarafından periyodik olarak alınması sağlanacaktır. Yıkama-Eleme tesisi için gerekli olan su Karabudak Çayından alınacaktır. ĠnĢa aģamasında beton üretiminde kullanılmak üzere yaklaģık m 3 (62,5 m 3 /gün) agrega malzemesine ihtiyaç duyulmaktadır. Malzeme sahası içerisinde gerçekleģtirilecek kum-çakıl yıkama iģlemi esnasında 1 m 3 malzemenin yıkanması için yaklaģık 0,50 m 3 su kullanılacağı varsayılırsa, toplam m 3 ve günlük 31,3 m 3 suya ihtiyaç olacaktır. Üniteden çıkan askıda madde miktarı yüksek yıkama suları çökeltme havuzuna alınarak içerisindeki askıda katı maddeler çökeltildikten sonra tekrar yıkama iģleminde kullanılabilecektir. 16

123 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Kullanılamayan suyun ise çökeltim sonrasında Karabudak Çayına deģarjı söz konusu olabilecektir. Çökeltme havuzunda sadece fiziksel arıtma Ģeklinde çökeltme yapılacak olup, herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. Malzeme sahası içerisinde beton santralinde gerçekleģtirilecek 1 m 3 beton üretimi için yaklaģık 250 lt su gerekmektedir. YaklaĢık 180 lt su beton üretiminde katkı olarak kullanılacak olup, bu aģamadan kaynaklı herhangi bir atıksu oluģumu söz konusu değildir. YaklaĢık 70 lt su beton mikserlerinin yıkanmasında kullanılacaktır. Bu aģamadan kaynaklı olarak oluģacak yıkama suları çökeltme havuzuna alınarak içerisindeki askıda katı maddeler çökeltildikten sonra tekrar yıkama iģleminde kullanılabilecektir. Kullanılamayan suyun ise çökeltim sonrasında Karabudak Çayına deģarjı söz konusu olabilecektir. Beton üretimi için ihtiyaç duyulan su Karabudak Çayından temin edilecektir. Çökeltme havuzunda sadece fiziksel arıtma yapılacak olup, herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. GerçekleĢtirilecek faaliyetler sırasında tozumanın engellenmesi amacıyla su kullanılacak olup, bu aģamadan kaynaklı olarak atıksu oluģmayacaktır. Faaliyet süresince tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine riayet edilecektir. Emisyon Ayrıca malzeme gereç alanında yapılacak malzeme alımı; yıkama-eleme tesisinde gerçekleģtirilecek kırma iģlemi ve beton santralinde gerçekleģtirilecek üretimden kaynaklı olarak toz emisyonu oluģacaktır. Yıkama-Eleme tesisinde yıkama ve eleme iģlemleri aynı anda gerçekleģtirildiğinden elemeden kaynaklı olarak toz oluģumu söz konusu değildir. Malzeme sahası içerisinde gerçekleģtirilecek faaliyetler kaynaklı olarak 1,00 kg/sa toz emisyonu oluģacaktır. Yukarıda yapılan hesaplamalar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo 2.1 e göre değerlendirildiğinde hesaplanan toz emisyonu değerleri 1 kg/saat lik sınır değerini aģmaktadır. Bu nedenle toz dağılım modellemesi yapılmıģtır. Yapılan modelleme sonuçları ekte verilmiģtir. (Bknz. Ek 8) ÇalıĢma alanında malzemelerin taģınımı, boģaltımı ve yüklenmesi sırasında SKHKKY Ek-1 ve Ek-2 de belirtilen hususlara uyulacaktır. ÇalıĢma koģullarına özen gösterilerek toz oluģumu azaltılacaktır. Proje alanı ve yollar ve düzenli olarak sulanacak, malzeme savrulma yapılmadan boģaltma ve düzeltme iģlemleri yapılacaktır. 17

124 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Tüm çalıģmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme Ve Yönetimi Yönetmeliği ve SKHKKY ne uygun hareket edilecektir. ĠnĢaat aģamasında kullanılan iģ makineleri ve ekipmanların egzoz muayeneleri gerekli süreler içerisinde gerçekleģtirilecektir. Gürültü ĠnĢaat AĢaması Proje kapsamında oluģacak gürültü, faaliyet alanında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan olup, gürültü seviyeleri hesaplamaları aģağıda verilmiģtir. Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Söz konusu faaliyetler gündüz zaman dilimi (07:00 19:00 saatleri arasında) içerisinde gerçekleģtirilecek olup, gece çalıģması yapılmayacaktır. Gereç alanına en yakın yerleģim yeri alanın güneybatısında yaklaģık m de yer alan Ekincik Köyü dür. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere çalıģmalar esnasında oluģacak gürültü seviyesi 25 m de 66,0 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Söz konusu proje kapsamında iģ makinelerinden kaynaklı olarak oluģacak gürültü düzeyleri, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 23. Maddesine istinaden aynı yönetmeliğin Ek-8 Tablo 5 inde belirlenmiģ olan Ģantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerlerini sağlamaktadır. Proje kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Proje kapsamında 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve buna bağlı olarak çıkarılan tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. 2. PROJENĠN YERĠ Beton agrega malzemesinin temin edileceği alan Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde yer almakta olup, aģağıda söz konusu alanların koordinatları aģağıda tabloda verilmiģ ve ekte yer alan 1/ Ölçekli Topografik Harita ve Genel YerleĢim Planı üzerinde de gösterilmiģtir. (Bkz Ek-1) 18

125 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI Tablo 1. Malzeme Alan Koordinatları A Geçirimli Malzeme (Kum-Çakıl) Sahası 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 2.a. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) Proje alanında yer alan A geçirimli gereç sahası Ģahıs arazi üzerinde yer almaktadır. Söz konusu HES Projesi inģaat alanı ve çevresinde yer alan orman alanları, verimli orman alanı içerisinde yer almamakta olup, aģağıdaki Ģekilde proje alanının konumu ve en yakın ormanlık alanlar gösterilmektedir. 19

126 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI ġekil 3. Proje Alanı ve Çevresi Ormanlık Alan Niteliği (Kaynak: Ekte verilen Arazi Varlığı Haritasından görüleceği üzere proje alanı ve yakın çevresinde aģağıda yapıları ve açıklamaları verilen toprak grupları yer almaktadır. (Bkz. Ek-9) N Sy IV es N 25 M VII es Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklar Orta Derin (90-50 cm), %12-20 eğimli Orta derecede su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Sulu Tarım (yetersiz) Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģli araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklar Litozolik, %0-2 eğimli ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) 20

127 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI M 15.3 K VI es M 24.4 M VII es A 1 S I N 20.4 M VII es Büyük Toprak Grubu: Kahverengi Orman Toprakları Sığ (50-20 cm), %12-20 eğimli ġiddetli su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Kuru Tarım (nadaslı) Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Büyük Toprak Grubu: Kahverengi Orman Toprakları Çok Sığ (20-0 cm), %30+ eğimli Çok Ģiddetli su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Büyük Toprak Grubu: Alüvyal topraklar Ġyi drene olmuģ, ince bünyeli ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Sulu Tarım Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģli araziler Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklar Çok Sığ (20-0 cm), %20-30 eğimli Çok Ģiddetli su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) 21

128 ÇEVRE YÖNETĠM PLANI 2.b. Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-V deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak (sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, vb. önemli alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmıģ alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler) Doğal Çevrenin Değerlendirilmesi. Proje alanı ve yakın çevresinde ÇED Yönetmeliği Ek-V Duyarlı Yöreler Listesinde yer alan sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, vb. önemli alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmıģ alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler bulunmamaktadır. 3. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI (Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlayanlar hazırlayacak) GÖKSU ENERJĠ Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde yapımı ve iģletilmesi planlanan Ekincik Regülâtörü ve Hidroelektrik Santrali kapsamında ihtiyaç duyulan malzeme A Geçirimli Malzeme sahasından temin edilecektir. Beton agrega malzemesinin temin edileceği A-Gereç Alanı yaklaģık 6,7 ha dır. ĠnĢa faaliyetleri kapsamında kullanılmak üzere yaklaģık olarak m 3 agrega malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bahsi geçen saha için gerekli ruhsatlandırma çalıģmaları yürütülecek olup, gerçekleģtirilecek faaliyetler kapsamında gerekli tüm izinler alınacaktır. Gereç alanlarından malzeme sökme iģlemi ile alınacak olup, herhangi bir patlatma iģlemi gerçekleģtirilmeyecektir. Proje kapsamında malzeme alımı sırasında söz konusu alan dıģına çıkılmayacak olup, derenin akıģ yönünü değiģtirecek herhangi bir iģlem yapılmayacaktır. Sahadan malzeme alınması sonrası oluģan çukurlar, her sene yağıģlı dönemlerde derenin taģıdığı yeni malzeme ile doğal yollardan dolacaktır. Malzeme alımı sırasında akarsuyun doğal formu bozulmayacaktır. Malzemenin yıkanması sonucu ortaya çıkan pasa akarsuya, çevreye ve insan sağlığına zarar vermemesi için gerekli önlemler alınacak ve gerek duyulursa alan içerisinde doğaya yeniden kazanım çalıģmalarında kullanılmak üzere depolanacaktır. Malzeme sahasında çalıģma tamamlandıktan sonra gerekli arazi ıslahı ve rehabilitasyon çalıģmaları yapılarak doğal akıģ rejimi koģulları sağlanarak saha terk edilecektir. Sahadan malzeme alımı sırasında akıģ rejimi bozulmadan ve dere yatağında menderesleme meydana gelmeyecek Ģekilde gerçekleģtirilecektir. GerçekleĢtirilecek iģlemler sırasında ortaya çıkması muhtemel pasa alan içerisinde doğaya yeniden kazanım çalıģmalarında kullanılmak üzere depolanacaktır. 22

129 EKĠNCĠK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAĞI GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. ÇEVRE YÖNETĠM PLANI 4. ÇEVRE YÖNETĠM PLANI UYGULAMA TAKVĠMĠ (Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlayanlar hazırlayacak) Kum-çakıl ocağı inģaat faaliyetleri süresince 2 yıl isletilecektir. Malzeme alımı sırasında bitkisel toprak sıyrılarak daha sonra arazi düzenlemesi yapılmak üzere depolanacaktır. Malzeme alımının dere yatağından yapılacak kısımları için malzeme alımı öncesi bitkisel toprak sıyırma iģlemleri yapılmayacaktır. Dere yatağı ıslah ve rehabilitasyon çalıģmaları 1 ay da tamamlanacaktır. Tablo 10. Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Tablosu Yapılacak ĠĢlemler Üretim Yapılacak Aylar Rehabilitasyon ÇalıĢmaları 23

130 EK 4 Doğaya Yeniden Kazandırma Planı

131 EKĠNCĠK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI GEÇĠRĠMSĠZ MALZEME (KĠL) OCAĞI DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi HAZĠRAN, 2009

132 Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R... I TABLOLAR DĠZĠNĠ... IV ġekġller DĠZĠNĠ... IV KISALTMALAR... V EKLER... V 1. FAALĠYET ÖNCESĠ MEVCUT DURUM a. Arazinin Yeri b. Sahanın Durumu c. Faaliyet Sahası Sınırlarını Ve Çevresini Gösteren 1:5.000 Ölçekli Topografik Harita (Çevre Arazi Kullanımlarını Da Ġçerecektir) d. Faaliyet Sahasını Ve Doğaya Yeniden Kazandırılacak Alanların, Faaliyet Sonrası Kullanım Senaryolarını Gösteren 1:1.000 Ölçekli Topografik Harita e. 1:1.000 Ölçekli ĠĢletme Haritası f. Jeolojik Durum g. Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikler h. Örtü Tabakası Durumu i. Üst ve Alt Toprak Durumu j. Flora, Fauna ve Lokal Endemik Türlerin Belirlenmesi k. Meteorolojik Özellikler l. Arazi Kullanımı ve Altyapı Durumu m. Kültürel, Tarihi ve Arkeolojik Varlıkların Durumu n. Sosyo-Ekonomik Durum o. Sahadaki Ses ve Gürültü Seviyeleri p. Çevresel Risk Değerlendirmesi q. Olası Asit Maden Drenajının Belirlenmesi SAĞLIK VE GÜVENLĠK a. ĠĢletme Sahasına GiriĢin Çit ve Engellerle Sınırlandırılması b. Atık Barajları Ġle Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri c. Atıkların Barajda Depolanmasında Alınacak Güvenlik Önlemleri d. ġevler ve Yüksek Duvarlarla Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri e. Hendek, Ocak Çukurları, Yeraltı Ocağı GiriĢleri, Tasman Çukurları, Döküm Harmanları, Pasalar, Atık Sahaları, Depolama Alanları Ve Benzeri Gibi Yerlerle Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri f. Binalarla Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri I

133 3. FAALĠYET SAHASININ YENĠDEN DÜZENLENMESĠ a. Korunması Gereken Üst Toprak Hakkında Nitelik Ve Nicelik Bilgileri, Verimli Üst Toprağın Kaybını En Aza Ġndirecek Sıyırma Teknikleri Ve Seçilen Sıyırma Tekniği, Malzemenin TaĢınması, Geçici Olarak Depolanması Ve Saklanması b. OluĢturulan BoĢlukların Ve Kazı Alanlarının Yeniden Doldurulması Ve Tesviyesi c. Örtü Ve Atık Yığınları, Döküm Harmanları, Pasalar, Atık Sahaları Ve Depolama Alanlarının Tesviyesi d. Bozulan Topografyanın Morfolojik Özelliklerinin Dikkate Alınarak Duraylılığının Sağlanması e. Yeniden Düzenlenen Alanlara Üst Toprağın Geri Serilmesi f. Kazı BoĢluklarının Suyla Doldurulması Halinde Su Kirliliğinin Önlenmesi Ve Su Kalitesinin Korunması g. Dolgu Yapılan Alanlarda OluĢan Suyun Denetimi h. Sahanın, Habitat OluĢumuna Uygun Olarak Hazırlanması, Asit Maden Drenajının Ölçümleri Ve Önlemlerinin Alınması FAALĠYET SAHASININ YENĠDEN DÜZENLENMESĠ a. Fiziksel Duraylılık a.1. ġev Duraylılığı (Döküm Harmanlarının Ve Pasa Yığınlarının Eğimleri Ġle TaĢocağı Ve Madencilik YapılmıĢ Alanlardaki ġev Açılarının Belirlenmesi, ġevlerin Ve Yüksek Duvarların Duraylılığının Sağlanması) a.2. Erozyon Ve Sedimantasyon Kontrolü a.3. Tasman Kontrolü b. Kimyasal Duraylılık b.1. Asitli Su Drenajı Olasılığının Belirlenmesi, OluĢumunun Önlenmesi Ve Kontrolü Ġçin Yapılan ÇalıĢmalar b.2. Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerden Arıtma Ve Nötralizasyon ÇalıĢmaları c. Biyolojik Duraylılık c.1. Minimal Biyolojik ĠyileĢtirme c.2. Kapsamlı Biyolojik ĠyileĢtirme TOPRAK, SU VE HAVA YÖNETĠMĠ a. Atıksuyun Arıtılması, Yüzey Sularının Kontrolü Ve Yeraltı Sularının Drenajı b. Atık Barajlarının Yönetimi (Yüklü Çözelti, Ara Çözelti Ve AĢırı YağıĢ TaĢkın Havuzlarının Doğaya Kazandırılması) c. Dere Yatak Ve Kıyılar Ġle Doğal Su Akıntılarının Düzenlenmesi d. Yüzey Ve Yeraltı Sularının Kirliliğe KarĢı Korunması e. Katı, Sıvı Ve Gaz Atıkların Bertarafının Tasarımı...20 II

134 6. PEYZAJ ÇALIġMALARI a. Estetik Görünümün, Halkın YerleĢim Bölgelerine Ve Doğal Alanlara Etkisinin Belirlenmesi21 7. FAALĠYET SAHALARININ ĠYĠLEġTĠRĠLMESĠ a. Arazinin Bitkilendirme Ġçin Hazırlanması b. Öncü Bitkilerin Tanımı Ve Türlerin Seçimi Metotları Ve Bunların Etkilerinin Ġncelenmesi22 7.c. Fidelerin YetiĢtirilmesi d. Malçlama e. Gübreleme f. Bitkilerin Nakli g. Tohum Ekme Ve Fidan Dikme h. Ağaçlandırma i. Zararlı Ot Kontrolü Ġçin Gereken Önlemlerin Alınması FAALĠYET ALANLARININ KAPATILMASI VE TERK EDĠLMESĠ a. KirlenmiĢ Alanların Temizlenmesi b. Binaların Yıkımı Ve Temel Betonlarının Sökümü Veya Farklı Kullanımlara Sunumu c. Ekipmanların Sökümü Ve Kaldırılması d. Altyapı Söküm Ve Temizliği (Yollar, Enerji Ve Boru Hatları, Demiryolları, Servis Ve Depolama Alanlarının Kaldırılması) e. Atıkların Ve Artıkların Bertarafı f. Proje Sınırını Çizen Engellerin Kaldırılması ĠZLEME VE DENETĠM a. Faaliyet Alanları Ve Çevresindeki Toprak, Yüzey Suları, Yeraltı Suları, Hava Veya Diğer Ortamlarda Meydana Gelebilecek Kirliliklerin Ölçümü Ġçin Uygulama Programının Hazırlanması24 9.b. Doğaya Yeniden Kazanım Planı Kapsamında, Hangi Parametrelerin Hangi Aletlerle Ve Nasıl Ölçüleceğinin Belirlenmesi c. Ölçümlerin Hangi KuruluĢ Tarafından Hangi Sıklıkta Yapılacağının Belirlenmesi d. Ölçüm Sonuçlarıyla Ġlgili Veritabanı OluĢturulması e. Ölçümlerin Değerlendirilerek Ve Sınır Değerleri Ġle KarĢılaĢtırılarak Raporlanması f. Ġzleme Faaliyetlerinin Denetiminin Yapılması DĠĞER HUSUSLAR a. Doğaya Yeniden KazandırılmıĢ Arazilerin Kullanıcıları Ġçin Öneriler b. Doğaya Yeniden KazandırılmıĢ Arazilerin Gelecekteki Kullanımları Amacıyla SatıĢı, Dağıtılması Usullerinin AraĢtırılması DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI UYGULAMA TAKVĠMĠ a. Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Çerçevesinde Yapılacak ÇalıĢmalar Ġçin Uygulama Takvimi Hazırlanması...26 III

135 TABLOLAR DĠZĠNĠ Tablo 1. Kil Alım Sahası Koordinatları... 1 Tablo 2. Kil Alım Sahasına En Yakın YerleĢim Yerleri... 1 Tablo 3. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık YağıĢ Verileri... 5 Tablo 4. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık Sıcaklık Verileri... 5 Tablo 5. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık BuharlaĢma Verileri... 5 Tablo 6. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık En Hızlı Esen Rüzgâr Yönü ve Hızı... 6 Tablo 7. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık Rüzgâr Yönü ve Hızı (m/s) Verileri... 6 Tablo 8. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık Bağıl Nem Verileri... 6 Tablo 9. Kil Alım Sahasında Kullanılacak Gürültü Kaynakları Ġçin Belirlenen Ses Gücü Düzeyleri... 7 Tablo 10. Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri... 8 Tablo 11. Kil Alım Sahasında Faaliyet Alanında Kullanılacak Tüm Gürültü Kaynaklarının Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri... 9 Tablo 12. ġantiye Alanı Ġçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDY Yönetmeliği, Ek-8, Tablo.5)...10 Tablo 13. Proje Kapsamında ĠĢlem Gören Malzeme Miktarları...12 Tablo 14. Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları...12 Tablo 15. Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Uygulama Takvimi...26 ġekġller DĠZĠNĠ ġekil 1. Kil Alım Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği... 9 IV

136 KISALTMALAR SKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yöntmeliği Bkz. : Bakınız ÇGDY : Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi AKM : Askıda Katı Madde BOI 5 : Biyolojik Oksijen Ġhtiyacı KOI : Kimyasal Oksijen Ġhtiyacı EKLER EK 4.1 : 1/5.000 Ölçekli Topografik Harita EK 4.2 : 1/1.000 Ölçekli Restorasyon Planı EK 4.3 : 1/1.000 Ölçekli Ġmalat Haritası EK 4.4 : Meteoroloji Verileri V

137 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 1. FAALĠYET ÖNCESĠ MEVCUT DURUM 1.a. Arazinin Yeri GÖKSU ENERJĠ Üretim A.ġ. tarafından Sivas Ġli, Ġmranlı Ġlçesi sınırları içerisinde Karabudak Çayı üzerinde 8 MW kurulu gücünde Ekincik Regülâtörü, Hidroelektrik Santrali ve Malzeme Ocakları projesinin yapımı ve iģletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje kapsamında regülatör yapısında dolgu malzemesi olarak kil kullanılacaktır. Proje alanı içerisinde ihtiyaç duyulan kil malzemesinin temini için proje alanı içerisinde yer alan aģağıda koordinatları verilen alanın kil alım sahası olarak kullanılması planlanmaktadır. Söz konusu malzeme alımının yapılacağı saha için gerekli ruhsatlandırma çalıģmaları yürütülecek olup, gerçekleģtirilecek faaliyetler kapsamında gerekli tüm izinler alınacaktır. Bu bağlamda kil malzemesinin alınacağı saha, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri Ġle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği 5. maddesi kapsamında değerlendirilerek Doğaya Yeniden Kazandırma Planı hazırlanmıģ ve Ekincik Regülâtörü, Hidroelektrik Santrali ve Malzeme Ocakları projesi için hazırlanan Proje Tanıtım Dosyasının eki olarak sunulmaktadır. Tablo 1. Kil Alım Sahası Koordinatları C Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası 3 derecelik 6 derecelik Nokta No y x Nokta No y x , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 Proje konusu kil alım sahalarına en yakın yerleģim yerleri ve mesafeleri aģağıda tablo halinde verilmiģtir. Tablo 2. Kil Alım Sahasına En Yakın YerleĢim Yerleri GEREÇ ALANI YERLEġĠM YERĠ GEREÇ ALANINA GÖRE KONUMU YAKLAġIK MESAFESĠ (m) C-Gereç Alanı Ekincik Kuzey 450 1

138 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 1.b. Sahanın Durumu Söz konusu faaliyet alanından temin edilecek kil malzemesi sadece Ekincik Regülatörü inģasında kullanılacak olup, inģa iģleminin tamamlanmasının ardından kil malzemesi alım iģlemi de sona erdirilecektir. Söz konusu alanın koordinatları yukarıda tablo da verilmiģ olup, yaklaģık olarak 5,5 ha alanı kaplamaktadır. Proje konusu alan üzerinde Ģu anda herhangi bir kullanım bulunmamaktadır. Arazi kıraç bir arazi konumundadır. Proje sahası genel olarak orman arazisi ve Ģahıs arazisi niteliğindedir. Arazi üzerinde hali hazırda herhangi bir tarımsal faaliyet bulunmamaktadır. Ormanlık kısımlarda ise Orman Bölge Müdürlüğünden gerekli izinler alınacaktır. 1.c. Faaliyet Sahası Sınırlarını Ve Çevresini Gösteren 1:5.000 Ölçekli Topografik Harita (Çevre Arazi Kullanımlarını Da Ġçerecektir). Faaliyet alanı sınırlarını ve çevresini gösteren 1/5.000 Ölçekli Topografik Harita ekte verilmiģtir.(bkz. Ek-4.1) 1.d. Faaliyet Sahasını Ve Doğaya Yeniden Kazandırılacak Alanların, Faaliyet Sonrası Kullanım Senaryolarını Gösteren 1:1.000 Ölçekli Topografik Harita Faaliyet sahasını ve doğaya yeniden kazandırılacak alana ait faaliyet sonrası kullanım senaryolarını gösteren 1/1.000 Ölçekli Restorasyon Planı ekte verilmiģtir.(bkz. Ek-4.2) 1.e. 1:1.000 Ölçekli ĠĢletme Haritası Faaliyet alanına ait 1/1.000 Ölçekli Ġmalat Haritası ekte verilmiģtir.(bkz. Ek-4.3) 1.f. Jeolojik Durum Geçirimsiz birim malzemesi olarak belirlenen alanda Refahiye Ofiyolit KarıĢığı birimi mevcuttur. Birim, çoğunlukla ofiyolitik malzemelerden türemiģ çakıltaģları ile bunların üzerine gelen kumtaģı, kiltaģı, çakıltaģı, silttaģı, kumlu-killi kireçtaģı, tüf ve yer yer andezit ve bazalttan oluģmuģtur. Birim yapılacak regülatör için litolojik görünüģ itibariyle geçirimsiz özellikte olup, su kaçağı yönünden sorunsuzdurlar. 1.g. Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikler Proje sahası Fırat Havzası kollarından olan Karabudak Çayının vadisinde yer almaktadır. Proje sahasında yer alan jeolojik formasyonlar akifer kayaç niteliği taģımamakla birlikte yeraltı suyu seviyesinin kayaçlarda yüzeye yakın olduğu söylenebilir. 2

139 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Proje alanında hidrojeolojik açıdan değer kaydedebilecek akan dereler üzerinde HES yapımı planlanan Karabudak Çayıdır. Karabudak çayı, Karadağ ın 2200 m kotlarından doğar, kuzeybatı-güneydoğu yönünde plato arazide pek çok kaynaktan beslenerek akar. Doğduğu noktadan yaklaģık 19,5 km sonra Darıdere Mezrası civarında Ekincik regülatör aksına ulaģır. Regülatör yerinden sonra akıģına devam eden Karabudak çayı, sağ sahilden gelen Bahtiyar dereyi alır. Bu noktadan sonra kuzey-güney istikametine dönerek 10 km sonra Ağıldere köyü yakınında Tuzla çayıyla birleģir. BirleĢim yerinden sonra Karabudak çayı adını alır ve yaklaģık km sonra Erzincan-Ġliç ilçesi civarında Fırat nehrinin kolu olan Karasu ya katılır. 1.h. Örtü Tabakası Durumu Kil alımının yapılacağı sahanın bulunduğu alanda yer alan topraklar kireçsiz kahverengi orman topraklarından oluģmaktadır. Proje konusu alan IV. Sınıf arazi kabiliyetinde sulu tarım yapılabilir arazi olup, toprak yetersizliği söz konusudur. Bu sebeple arazi üzerinde tarımsal faaliyet gerçekleģtirilmemektedir. 1.i. Üst ve Alt Toprak Durumu Proje konusu kil alım sahasındaki toprak özellikleri aģağıda açıklanmıģtır. N Sy IV es Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklar Orta Derin (90-50 cm), %12-20 eğimli Orta derecede su erozyonu ġimdiki Arazi Kullanma ġekli: Sulu Tarım (yetersiz) Arazi Kullanım Kabiliyeti: Toprak iģlemeli tarıma elveriģli araziler Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği (TaĢlılık, tuzluluk ve alkalilik) Geçirimsiz birim malzemesi olarak belirlenen alanda Refahiye Ofiyolit KarıĢığı birimi mevcuttur. Birim, çoğunlukla ofiyolitik malzemelerden türemiģ çakıltaģları ile bunların üzerine gelen kumtaģı, kiltaģı, çakıltaģı, silttaģı, kumlu-killi kireçtaģı, tüf ve yer yer andezit ve bazalttan oluģmuģtur. 1.j. Flora, Fauna ve Lokal Endemik Türlerin Belirlenmesi Proje alanı ve yakın çevresi için yapılan flora-fauna çalıģması detaylı olarak Proje Tanıtım Dosyası içerisinde verilmiģtir. 3

140 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Olası Etkiler ve Alınacak Önlemler Sucul Ekosistem Proje alanında tespit edilen türler ülkemiz iç sularında oldukça yaygın bulunabilen ve göl veya baraj gibi durgun su ekosistemine adapte olabilen türlerdir. Proje nedeniyle mevcut türlerin nesillerinin tehdit altına girmesi veya tükenmesi söz konusu değildir. Ayrıca, alanda gerçekleģtirilecek faaliyetler esnasında kil sahası içerisinde yer alan dere yataklarında üretim faaliyeti gerçekleģtirilmeyecek, herhangi bir Ģekilde bu alana pasa vs. dökümü yapılmayacak ve akıģ yönü etkilenecek Ģekilde bir etkide bulunulmayacaktır. Karasal Ekosistem/Flora Faaliyetin gerçekleģtirilmesi sırasında, bitki örtüsünün parçalanması, bir miktar bitki örtüsü kaybı ve inģaat ve iģletme sırasında açığa çıkan emisyonlar ve deģarjlar nedeniyle vejetasyon yapısında bozulmalar meydana gelebilecektir. Ancak proje sahasında tespit edilen flora elemanları geniģ yayılımlı türler olduğundan proje alanı dıģındaki benzer habitatlarda yaģamlarını sürdürebileceklerdir. Endemik türler içinse proje kapsamında çalıģacak tüm personel bilinçlendirilecektir. Faaliyetin inģaat aģamasında endemik türlere rastlanması durumunda bitkiler; üreme organlarına zarar verilmeden, faaliyet alanı dıģındaki benzer habitatlara taģınacak ve böylece nesillerinin devamı sağlanacaktır. Karasal Ekosistem/Fauna Faaliyetin gerçekleģtirilmesi sırasında fauna için yaģam alanları kaybı söz konusu olacaktır. Hem yaģam alanındaki bozulmalar hem de oluģacak gürültü nedeniyle hareketli fauna geçici olarak ortamdan uzaklaģacak ve proje alanı çevresinde mevcut olan benzer habitatlara çekilecektir. Faaliyet nedeniyle doğal hayatın göreceği zararı en aza indirmek için; Proje sahasına ulaģım mevcut yollar üzerinden yapılacaktır. ÇalıĢacak iģçiler eğitilecek ve yasadıģı avlanmaları engellenecektir. Proje sahası ve proje ulaģım yolları içinde hareket edilecektir. BERN SözleĢmesi, 6. ve 7. madde hükümlerine ve CITES SözleĢmesi hükümlerine uyulacaktır. Saha çalıģmalara baģlanılmadan önce planlanan faaliyetin tüm aģamalarında; proje tanıtım dosyasında belirtilen önlemlere 2872 sayılı çevre kanunu ve 5491 sayılı çevre kanununda değiģiklik yapılmasına dair kanunun ilgili maddeleri uyarınca hazırlanarak yürürlüğe girmiģ ve girecek tüm yönetmeliklere riayet edilecek, gerekli tüm izin ve ruhsatlar alınacaktır. 4

141 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 1.k. Meteorolojik Özellikler YağıĢ Proje alanı yakınında yer alan Sivas Meteoroloji Ġstasyonu verilerine bakıldığında yıllık ortalama toplam yağıģ miktarının 445,1 mm olduğu görülmektedir. AĢağıda tabloda söz konusu istasyondan alınan yıllık yağıģ verileri bulunmaktadır. Tablo 3. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık YağıĢ Verileri Aylar Yıllık Ortalama Toplam YağıĢ 40,1 37,9 44,1 79,1 54,3 28,0 9,9 8,8 24,6 42,8 29,6 45,9 445,1 Miktarı (mm) Günlük En Çok YağıĢ Miktarı (mm) 44,2 22,8 22,2 30,2 26,9 29,1 27,7 11,8 22,4 36,6 27,4 32,1 44,2 Sıcaklık Proje alanı yakınında yer alan Sivas Meteoroloji Ġstasyonu verilerine bakıldığında yıllık ortalama sıcaklığın 9,6 0 C olduğu görülmektedir. AĢağıda tabloda söz konusu istasyondan alınan yıllık sıcaklık verileri bulunmaktadır. Tablo 4. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık Sıcaklık Verileri Aylar Yıllık Ortalama Sıcaklık ( 0 C) -1,9-1,8 2,9 9,0 13,9 17,4 21,6 20,9 16,4 11,2 5,3 0,3 9,6 Ortalama Yüksek Sıcaklık 2,3 3,0 8,3 15,0 20,5 24,3 29,5 29,0 24,4 18,3 11,7 4,5 15,9 ( 0 C) Ortalama DüĢük Sıcaklık ( 0 C) -5,7-6,0-1,7 3,6 7,6 10,2 13,5 13,5 9,2 5,2 0,2-3,3 3,9 BuharlaĢma AĢağıda tabloda söz konusu istasyondan alınan yıllık buharlaģma verileri bulunmaktadır. Tablo 5. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık BuharlaĢma Verileri Aylar Yıllık Ortalama BuharlaĢma (mm) ,2 119,5 155,6 204,1 190,3 123,6 74,7 11,2 - - Günlük En Çok BuharlaĢma (mm) ,0 8,5 10,0 9,7 9,0 6,5 5,5 2,0 0 10,0 Rüzgâr Proje alanı yakınında yer alan Sivas Meteoroloji Ġstasyonu verilerine bakıldığında en hızlı esen rüzgâr yönünün batıgüneybatı yönünden 22,0 m/s olduğu görülmektedir. AĢağıda tablolarda söz konusu istasyondan alınan yıllık rüzgâr verileri bulunmaktadır. 5

142 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Tablo 6. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık En Hızlı Esen Rüzgâr Yönü ve Hızı Aylar Yıllık En Hızlı Esen Rüzgârın Yönü ESE SSE WSW SW SW W WNW WNW WSW WSW SSE WSW WSW En Hızlı Esen Rüzgârın Hızı (m/s) 18,5 16,2 18,6 19,4 20,0 15,9 16,5 15,5 22,0 14,0 15,3 17,3 22,0 Tablo 7. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık Rüzgâr Yönü ve Hızı (m/s) Verileri Aylar Yön Yıllık N 1,1 1,0 1,5 1,5 1,3 1,5 1,6 1,4 1,2 0,9 0,9 0,9 1,3 NNE 1,0 1,1 1,3 1,3 1,3 1,6 1,7 1,5 1,4 0,8 0,9 1,1 1,3 NE 1,2 1,2 0,9 1,0 1,1 0,9 1,2 1,0 0,8 0,8 0,7 0,9 1,0 ENE 1,4 1,7 1,7 1,5 1,4 1,3 1,6 1,5 1,2 1,0 1,2 1,4 1,5 E 1,2 0,9 1,3 1,2 1,1 1,1 1,2 1,0 0,8 0,8 0,9 1,0 1,1 ESE 1,5 1,7 2,1 1,8 1,3 1,3 1,1 1,2 1,3 0,9 1,3 1,6 1,5 SE 1,1 2,0 2,3 2,2 1,4 0,9 0,8 1,0 1,3 1,0 2,1 1,4 1,5 SSE 1,7 2,1 2,0 2,0 1,5 1,2 1,1 1,2 1,7 1,6 1,3 1,7 1,6 S 0,8 1,6 1,4 1,8 1,1 0,8 0,9 1,1 1,3 1,1 1,3 1,4 1,2 SSW 1,1 1,8 1,5 1,7 1,1 1,3 1,0 1,4 0,8 1,2 1,3 1,1 1,3 SW 1,1 1,0 1,3 1,2 1,0 1,0 1,0 1,1 1,2 1,0 1,6 1,1 1,1 WSW 1,5 1,7 2,3 2,1 1,9 1,8 1,3 1,5 1,9 2,0 1,8 1,7 1,8 W 1,4 1,5 1,6 1,9 1,9 1,8 1,8 1,6 1,5 1,7 1,5 1,4 1,7 WNW 1,6 1,6 2,1 1,8 2,2 1,9 2,3 2,1 1,9 1,8 1,4 1,3 1,9 NW 1,2 1,4 1,8 1,9 1,9 2,3 1,9 1,8 1,5 1,6 1,4 1,7 1,7 NNW 1,2 1,7 1,7 2,0 1,9 2,1 2,2 1,8 1,6 1,4 1,3 1,3 1,8 Bağıl Nem Proje alanı yakınında yer alan Sivas Meteoroloji Ġstasyonu verilerine bakıldığında yıllık bağıl nemin %66 olduğu görülmektedir. AĢağıda tabloda söz konusu istasyondan alınan yıllık sıcaklık verileri bulunmaktadır. Tablo 8. Sivas Ġli Meteoroloji Ġstasyonu Yıllık Bağıl Nem Verileri Aylar Yıllık Ortalama Bağıl Nem (%) Ortalama En DüĢük Bağıl Nem (%) Bölgeye ait Meteoroloji Verileri ekte verilmiģtir. (Bkz Ek-4.4) 1.l. Arazi Kullanımı ve Altyapı Durumu Malzeme alanına mevcut yollardan ulaģım sağlanacaktır. 1.m. Kültürel, Tarihi ve Arkeolojik Varlıkların Durumu Faaliyet sahası ve yakın çevresinde herhangi bir kültürel, tarihi ve arkeolojik varlık bulunmamaktadır. 6

143 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 1.n. Sosyo-Ekonomik Durum Sivas yeraltı ve yerüstü zenginlikleri, sosyal ve kültürel yapısı, kentsel geliģimi, eğitim altyapısı ve birikimi, tarımsal üretim gücü ve ulaģım altyapısı ile ekonomik ve sosyal kalkınma için önemli potansiyellere ve avantajlara sahiptir yılı sosyo-ekonomik geliģmiģlik sıralamasında 81 il içerisinde 53. sırada yer alan Sivas ili dördüncü derecede geliģmiģ iller grubunda bulunmaktadır yılı Sivas ili GSYĠH nın sektörel dağılımında en yüksek payı yüzde 22,4 ile sanayi sektörü alırken, ulaģtırma ve haberleģme sektörü 2. sırada, daha önceki yıllarda ilk sırada yer alan tarım sektörü üçüncü ve son olarak ticaret sektörü de dördüncü sırada yer almaktadır. Sivas ta 2001 Yılı KiĢi BaĢına DüĢen Geliri Dolar olup, ülke düzeyinin yüzde 65 i seviyesindedir. Nüfusunun yüzde 66,5 inin tarım, yüzde 24,1 inin hizmet, yüzde 5,4 ünün sanayi ve yüzde 4 ünün inģaat sektöründe çalıģtığı Sivas ili, ekonomik ve sosyal geliģmenin yetersiz olması nedeni ile Türkiye nin göç veren illeri arasında yer almaktadır. Ekincik Regülatörü, HES ve Malzeme Ocakları projesi kapsamında inģaat aģamasında 120 kiģi, iģletme aģamasında 16 kiģi çalıģacak olup, bölge istihdamına katkıda bulunulacaktır. 1.o. Sahadaki Ses ve Gürültü Seviyeleri Proje kapsamında oluģacak gürültü, faaliyet alanında yapılacak çalıģmalarda kullanılacak iģ makineleri ve ekipmanlardan olup, gürültü seviyeleri hesaplamaları aģağıda verilmiģtir. Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Söz konusu faaliyet gündüz zaman dilimi içerisinde gerçekleģtirileceğinden faaliyetten kaynaklanan çevresel gürültünün değerlendirilmesi 07:00 19:00 saatleri arasında yapılmıģtır. Proje kapsamında kullanılacak ekipmanların ses gücü düzeyleri Noise From Construction Equipment and Operations, Building Equipment and Home Appliances ve National Transportation Library, U.S. Department Of Transportation adlı raporlardan alınmıģtır. Faaliyet alanında çalıģacak ekipmanların oluģturacağı gürültü düzeyleri aģağıda verilmektedir. Tablo 9. Kil Alım Sahasında Kullanılacak Gürültü Kaynakları Ġçin Belirlenen Ses Gücü Düzeyleri GÜRÜLTÜ KAYNAĞI ADEDĠ SES GÜCÜ DÜZEYĠ (Lw (db)) Kamyon 1 88,0 Ekskavatör 1 82,0 7

144 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 1. Aşama: Her bir gürültü kaynağına ait ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandındaki ses gücü düzeyi aģağıdaki formül yardımı ile hesap edilir. (Burada toplam ses gücü düzeylerinin 4 oktav banda da eģit olarak dağıldığı varsayılmaktadır.) L w = Kaynağın ses gücü düzeyi (db) L w(i) = 10* log (10 (Lw/10) / 4) 2. Aşama: Her bir gürültü kaynağı için hesaplamada kullanılacak ana formül aģağıda verilmiģtir: L = Ses (gürültü) düzeyi (dba), L = Lpi - Aatm+DF Formül içerisinde yer alan L pi, A atm ve DF aģağıda detaylı olarak açıklanmıģtır. L pi Ses gücü düzeylerinin r uzaklıkta yaratacağı toplam ses basınç düzeyi (L pi ) aģağıdaki formül kullanılarak hesaplanır. Lpi = LW + 10 Log (Q/4 r 2 ) L pi = Kaynakların r mesafedeki serbest alanda gürültü basın düzeyleri (db) L w = Kaynağın ses gücü düzeyi (db) Q = Yönelme katsayısı (2 alınmıģtır) r = Kaynaktan olan uzaklık (metre) A atm Belirli mesafelerde atmosferin absorbe ettiği basınç düzeyleri aģağıdaki formül ile hesaplanır. A atm = 7.4 *10-8 (f 2 *r / ) db Aatm = Atmosferik yutuģ (db) F = gürültü kaynağının frekansı (yada söz konusu frekans bandının merkez frekansı) (Hz) R =Kaynaktan olan uzaklık (m) = Havanın bağıl nemi (%) (% 66 olarak alınmıģtır) DF Faaliyet alanındaki gürültü kaynaklarının ses basınç düzeylerini hesaplamak için aģağıda tabloda verilen düzeltme faktörleri kullanılır. Tablo 10. Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri MERKEZ FREKANS (Hz) DÜZELTME FAKTÖRÜ 500-3, ,

145 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 3. Aşama: Her bir gürültü kaynağına ait ses düzeyi, her oktav bandındaki ses düzeylerinin toplamı ile hesap edilir ve proje alanında en kötü ihtimal olan tüm ekipmanların aynı anda çalıģtığı varsayımı ile toplam gürültü düzeyi aģağıdaki formül yardımı ile hesaplanır. L T = Toplam ses düzeyi (dba) L T = 10log 10 Li/10 AĢağıda faaliyet alanında en kötü ihtimal olan tüm ekipmanların aynı anda çalıģtığı varsayımı ile hesaplanan oluģması muhtemel toplam gürültü düzeyi verilmiģtir. Ancak genel olarak inģaat çalıģmaları sırasında tüm ekipmanların aynı anda çalıģması ihtimali bulunmamaktadır. Bu durumda Ģantiye alanında gerçekleģecek olan gürültü düzeyi aģağıda hesaplanan değerin altında olacaktır. Tablo 11. Kil Alım Sahasında Faaliyet Alanında Kullanılacak Tüm Gürültü Kaynaklarının Mesafeye Bağlı Net Ses Düzeyleri Mesafe (m) Lgündüz (dba) 25 57, , , , , , , , , , ,5 ġekil 1. Kil Alım Sahasında OluĢması Muhtemel Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı Grafiği 9

146 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Potansiyel kil malzemesi alım sahasına en yakın yerleģim yeri alanın kuzeyinde yaklaģık 450 m de yer alan Ekincik Mahallesidir. Yapılan hesaplamalardan da görüleceği üzere çalıģmalar esnasında oluģacak gürültü seviyesi 450 m de 30,6 dba olup, sınır değer olan 70 dba nın altına inmektedir. Yapılan hesaplamalardan görüleceği gibi faaliyet alanında iģ makinelerinden kaynaklı olarak oluģacak gürültü düzeyleri, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 23. Maddesine istinaden aynı yönetmeliğin Ek-8 Tablo 5 inde belirlenmiģ olan Ģantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerlerini sağlamaktadır. Söz konusu faaliyetler gündüz zaman dilimi (07:00 19:00 saatleri arasında) içerisinde gerçekleģtirilecek olup, gece çalıģması yapılmayacaktır. Tablo 12. ġantiye Alanı Ġçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDY Yönetmeliği, Ek-8, Tablo.5) FAALĠYET TÜRÜ (YAPIM, YIKIM VE ONARIM) L GÜNDÜZ (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer Kaynakları 70 Gürültüye maruz kalınan ortamlarda çalıģanların sağlığını koruyabilmek ve faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için baģlık, kulaklık, veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Proje kapsamında 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve buna bağlı olarak çıkarılan tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. 1.p. Çevresel Risk Değerlendirmesi Proje konusu faaliyet kapsamında arazi çalıģmalarından baģlanarak üretim faaliyetlerinin sona ermesine kadar meydana gelebilecek insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli iģler, hemen her türlü maden çalıģmasında meydana gelmesi muhtemel yaralanma, Ģantiye içi trafik kazaları, malzeme sıçraması, insan düģmesi, iģ makineleri kazaları vb. olaylardır. Proje konusu faaliyet sırasında yalnızca çalıģacak personelin ihtiyacı olan içme ve kullanma suyundan kaynaklanacak evsel nitelikli atıksu oluģumu söz konusu olup, bu anlamda Ekincik Regülâtörü ve HES projesi kapsamında tesis edilecek olan Ģantiyedeki olanaklardan yararlanılacaktır. Açık ocak madenciliği yöntemiyle çalıģılacak sahadan çıkarılan malzeme ekskavatör yardımıyla kamyonlara yüklenecektir. Üretim faaliyeti sırasında olabilecek kazalar arasında, kullanılan makine ve ekipmanlardan kaynaklanabilecek kazalar, kil malzemesinin yüklenmesi sırasında oluģabilecek kazalar, çalıģan personelin eğitimsizliğinden kaynaklanacak kazalar vb. söz konusudur. ĠĢletme sırasında oluģabilecek kazaların önlenmesi için ocakta gerçekleģecek faaliyete özgü iģ güvenliği ile ilgili bir dizi önlemlerin alınması gerekmektedir. 10

147 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Öncelikle sahada çalıģan personelin taģıdığı kaza riskini minimize edebilmek amaçlı uyarı levhaları asılacaktır. ĠĢ makineleri saha içindeki manevralarına bağlı olarak kaza riski oluģabilmektedir. Kaza riskini en aza düģürmek için saha içinde aģırı hız yapılmaması için uyarı levhaları asılacaktır. Herhangi bir Ģekilde bir trafik kazası riskinin önlenmesi amacıyla, ocak sahası ve taģıma güzergâhı giriģ-çıkıģları uyarı levhaları ile donatılacaktır. Bu bağlamda çalıģma alanına uyarıcı levhalar konulacak ve çalıģanlara iģ güvenlik eğitimi verilecektir. Olabilecek iģ kazalarına karģı 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmıģ olan tüzük ve yönetmeliklerin ilgili maddelerinin hükümlerine uyulacaktır. Bunun dıģında yürürlükteki yönetmelik ve mevzuatlara uygun bir iģyeri güvenliği ve kaza önleme planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Proje kapsamında kullanılacak iģ makineleri ve kamyonların bakım ve yağ değiģimleri esnasında atık yağlaroluģacaktır. Bu iģlemler Ekincik Regülâtörü ve HES projesi kapsamında tesis edilecek olan Ģantiye alanında tahsis edilecek bakım sahalarında yapılacaktır. Bu bağlamda proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje sahasında çalıģan iģ makinelerinden kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin inģaat sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Proje konusu faaliyet sırasında çalıģacak personelin ihtiyaçlarının karģılanmasından kaynaklı olarak evsel nitelikli katı atık oluģumu söz konusu olup, bu anlamda Ekincik Regülâtörü ve HES projesi kapsamında tesis edilecek olan Ģantiyedeki olanaklardan yararlanılacaktır. Evsel nitelikli katı atıklar arasında yer alan ambalaj atıkları geri dönüģümleri ve geri kazanımı sağlamak amacıyla tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanacak, biriktirilecek ve toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaģma yapan lisanslı toplama ayırma tesislerine verilecektir. Ocak sahasında gerçekleģtirilecek faaliyetlere bağlı olarak toz oluģumu söz konusudur. Çıkarılacak malzeme kısmen nemli olacağından toz oluģumu asgari seviyede kalacaktır. Regülatör yapısında dolgu malzemesi olarak m 3 ( ton) malzeme gerekmektedir. Malzeme ocağında 2 yıl boyunca malzeme alımına devam edilecek olup, ayda 30 gün ve günde 12 saat çalıģma yapılacaktır. 11

148 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Tablo 13. Proje Kapsamında ĠĢlem Gören Malzeme Miktarları Hafriyat / Malzeme Kaynağı - Ünite Hafriyat/ Malzeme Miktarı (m 3 ) Yoğunluk (ton/m 3 ) Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton) Toplam Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton) Kazı Süresi (gün) Hafriyat/ Malzeme Miktarı (ton/sa) Kil Malzeme Alanı , ,79 Proje kapsamında yer alan ünitelerin inģa aģaması için toz emisyon hesaplamaları, Çevre ve Orman Bakanlığı toz emisyon faktörleri referans değerlerine dayanılarak yapılmıģtır. Q 1 Malzemenin Yüklenmesi Ve BoĢaltılmasından Kaynaklı Yüklemeden : 0,01 kg/ton BoĢaltmadan : 0,01 kg/ton Q 2 Malzemenin Sökülmesinden Kaynaklı : 0,025 kg/ton Q 3 Malzemenin TaĢınmasından Kaynaklı : 0,7 kg/km-araç Q T Toplam Toz Emisyonu : Q 1 +Q 2 +Q 3 Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası: Tablo 14. Geçirimsiz Malzeme (Kil) Sahası Kapsamında OluĢan Toz Emisyon Miktarları Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/ton) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Malzemenin Sökülmesi 5,79 0,025 0,14 Malzemenin Yüklenmesi 5,79 0,01 0,06 Malzemenin BoĢaltılması 5,79 0,01 0,06 Emisyon Kaynağı Malzeme Miktarı (ton/sa) Emisyon Faktörü (kg/km-araç) Toz Emisyonu Kütlesel Debi Değeri (kg/sa) Malzemenin TaĢınması* 5,79 0,70 0,51 Kil Sahasında OluĢacak Toplam Emisyon 0,77 * TaĢıma mesafesi yaklaģık (gidiģ-dönüģ), km 5 Bir kamyonun bir seferde taģıdığı malzeme miktarı, ton 40 Geçirimsiz malzeme sahası içerisinde gerçekleģtirilecek faaliyetler kaynaklı olarak oluģacak toplam toz emisyonu yaklaģık olarak 0,77 kg/sa dir. Yukarıda yapılan hesaplamalar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo 2.1 e göre değerlendirildiğinde hesaplanan toz emisyonu değerleri 1 kg/saat lik sınır değerini aģmamaktadır. 12

149 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI ÇalıĢma alanında malzemelerin taģınımı, boģaltımı ve yüklenmesi sırasında SKHKKY Ek-1 ve Ek-2 de belirtilen hususlara uyulacaktır. ÇalıĢma koģullarına özen gösterilerek toz oluģumu azaltılacaktır. Çıkarılacak malzeme kısmen nemli olacağından toz oluģumu asgari seviyede kalacaktır. Malzeme savrulma yapılmadan boģaltma ve düzeltme iģlemleri yapılacaktır. Tüm çalıģmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme Ve Yönetimi Yönetmeliği ve SKHKKY ne uygun hareket edilecektir. Bu kapsamda kullanılan iģ makineleri ve ekipmanların egzoz muayeneleri gerekli süreler içerisinde gerçekleģtirilecektir. Faaliyet alanında gerçekleģtirilecek iģlemlerden kaynaklanabilecek gürültü, toz oluģumu v.b faktörlere karģı etkilenmesi muhtemel personele kulaklık, iģ elbisesi, çizme, toz maskesi, kulaklık ve baret verilecektir. Kullanılacak teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kazalardan bir diğeri de ocak ile malzemenin kullanılacağı noktalar arasında malzeme taģımada kullanılan kamyondan kaynaklanabilecek olası trafik kazalarıdır. Bunlara mahal vermemek için sürücülerin trafik kurallarına ve hız limitlerine uymaları sağlanacaktır. Nakliye sırasında ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından çıkarılan 2918 sayılı Trafik Kanunu kapsamında yayınlanan Karayolları Trafik Yönetmeliği Hükümleri ne uyulacaktır. Herhangi bir kaza durumunda en yakın sağlık merkezinden gerekli yardım istenecektir. Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanlığı Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü tarafından 3 ġubat 2005 tarihinde yayınlanan Maden Kanunun Uygulama Yönetmeliği nin 87. maddesi gereğince sahaya teknik nezaretçi ataması yapılmadan üretim yapılamaz. Bu nedenle ilgili yönetmelik gereği sahada üretime baģlanmadan önce teknik nezaretçi atanacaktır. Sahanın teknik nezaretçisi iģçi sağlığı ve iģ güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve iģletmenin teknik esaslar çerçevesinde çalıģtırılmasından sorumlu olacaktır. Proje konusu faaliyet kapsamında tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmıģ olan tüzük ve yönetmelikler ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeraltı ve Yerüstü Maden ĠĢletmelerinde Sağlık ve Güvenlik ġartları Yönetmeliğinde belirtilen hususlara uyulacaktır. Ocağın iģletilmesi sırasında olabilecek acil müdahale gerektiren durumlarda Ġmranlı Ġlçesi ve Sivas Ġli nde bulunan itfaiye ve sağlık teģkilatlarından yardım alınacaktır sayılı kanun ile değiģik tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2872 sayılı Çevre Kanunu, 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu, 4857 sayılı ĠĢ Kanunu, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, 5302 sayılı Ġl Özel Ġdaresi Kanunu ve bu kanunlara istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri mevzuat hükümlerine riayet edilecek ve tesis için gerekli izin, lisans, ruhsat vb. hususlarla ilgili yasal düzenlemelerin gerektirdiği kriterlere riayet edilecektir. 13

150 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Faaliyet sonrasında çalıģma sahası içerisinde malzeme alımı neticesinde kısmen çukur oluģumu söz konusudur. OluĢacak çukurluklar maden çıkarılması esnasında ortaya çıkacak pasalar ile kapatılacak ve tehlikeli çukur oluģumu engellenecektir. Söz konusu alanlarda heyelan vb. oluģumların engellenmesi amacı ile duraylılığın sağlanması amacı ile Ģev açısı verilecek ve dolgu sonrası bitkisel toprak serilecektir. 1.q. Olası Asit Maden Drenajının Belirlenmesi Pirit, kalkopirit, süfalerit, galen gibi sülfit mineralleri içeren bazı kayaçların, madencilik faaliyetleri sırasında su ve hava ile temas ettiklerinde asit oluģturma potansiyeli vardır. OluĢan asit, kaya içerinde bulunan diğer metalleri serbest hale getirebilmektedir. Sonuçta, suların ph değeri düģmekte ve maden sahalarından çıkan sularda ortaya kurģun, bakır, gümüģ, mangan, kadmiyum, demir, ve çinko gibi toksik metal katyonları çıkmaktadır. Ayrıca sülfat gibi anyonların da değerleri artmaktadır. Ayrıca asit kaya drenajının oluģması için aģağıdaki üç Ģartın bir arada oluģması gerekir (Environmental Australia, 1997, Managing Sulphidic Mine Wastes and Acid Drainage); 1. Kayanın kükürt içeriğinin % 0.2 den büyük olması, 2. Kükürt içeren kayanın havanın oksijeni ve nem ile temas etmesi, 3. Kayanın, oluģan asidi dengeleme kapasitesinin olmamasıdır. Proje alanından alınacak kil malzemesinin bileģiminde pirit, kalkopirit, süfalerit, galen gibi sülfit mineralleri bulunmamaktadır. Dolayısıyla asit kaya drenajı oluģması beklenemez. 2. SAĞLIK VE GÜVENLĠK 2.a. ĠĢletme Sahasına GiriĢin Çit ve Engellerle Sınırlandırılması Kil alım sahasının sınırları çevrede bulunanlar tarafından görülecek biçimde uygun araçlarla çevrilecek ve alana girmenin tehlikeli olduğunu belirtir uyarı levhaları asılacaktır. 2.b. Atık Barajları Ġle Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri Proje kapsamında herhangi bir atık barajı bulunmamaktadır. 2.c. Atıkların Barajda Depolanmasında Alınacak Güvenlik Önlemleri Proje kapsamında herhangi bir atık barajı bulunmamaktadır. 2.d. ġevler ve Yüksek Duvarlarla Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri Söz konusu kil malzeme sahasında malzeme alımı sökme ve kazma iģlemi Ģeklinde yapılacak olup, herhangi bir basamak oluģumu söz konusu değildir. 14

151 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Malzeme alımı sonrasında oluģması muhtemel çukurlar üretimden kaynaklı olarak ortaya çıkacak olan pasalar ile doldurulacak olup, etrafta tehlikeli çukur bırakılmayacaktır. Üretim sırasında oluģacak olan çukurlu alanlara çalıģanlar dıģında baģka kiģilerin girmemesi için uyarı levhaları asılacaktır. Hayvanların iģletme sahasına yaklaģtıkları görüldüğünde, iģletme sahasına girmelerini engellemek amacıyla çalıģanlar tarafından ocak alanı dıģına yönlendirilecektir. 2.e. Hendek, Ocak Çukurları, Yeraltı Ocağı GiriĢleri, Tasman Çukurları, Döküm Harmanları, Pasalar, Atık Sahaları, Depolama Alanları Ve Benzeri Gibi Yerlerle Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri. Kil malzemesinin üretimi sırasında yüzeyden itibaren sökme ve kazma iģlemi ile malzeme alınacaktır. Bu sebeple faaliyet alanında oluģacak çukurlara mecbur kalınmadıkça girilmesi yasaklanacak, zorunlu kalınması durumunda çalıģan personel dıģında giriģler engellenecektir. Kil alım sahasında üretimden kaynaklı olarak ortaya çıkacak olan pasalar üretim faaliyetlerinden kaynaklı olarak oluģan çukurlara doldurularak tehlikeli çukur oluģumu engellenecektir. Malzeme alınacak alan üzerinde yer alan bitkisel toprak, üretimden önce sıyrılacak olup saha içerisinde üretimin yapılmadığı alanlarda düzenli olarak depolanacaktır. Faaliyet, açık ocak iģletmeciliği olup, yeraltı ocağı giriģi, tasman çukurları vs. oluģumlar söz konusu değildir. 2.f. Binalarla Ġlgili Alınacak Güvenlik Önlemleri. ĠĢletme sahası içinde herhangi bir bina bulunmayacaktır. Gerekli ihtiyaçların karģılanması amacıyla ve idari iģler için Ekincik Regülâtörü ve HES projesi kapsamında tesis edilecek olan Ģantiyedeki olanaklardan yararlanılacaktır. Faaliyet alanına en yakın yerleģim yeri alanın kuzeyinde yaklaģık 450 mesafede yer alan Ekincik dir. Burada yer alan yapılar 1-2 katlı ve taģ yığma yapılar Ģeklindedir. Faaliyet alanı ve etki mesafesi içerisinde yapı, bina bulunmadığından binalarla ilgili alınacak güvenlik önlemlerine gerek duyulmamıģtır. Ayrıca, gerçekleģtirilecek faaliyetler içerisinde patlatma gibi titreģim yaratıcı iģlemlerde yer almamaktadır. Ancak herhangi bir Ģikayet olması durumunda gerekli kontrol ve tedbirler alınacaktır. ÇalıĢma sahasında çıkabilecek herhangi bir yangına karģı yeterli sayıda yangın söndürme cihazı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacaktır. 15

152 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 3. FAALĠYET SAHASININ YENĠDEN DÜZENLENMESĠ (Madencilik İşletmeciliği, Arazide Yapılan Diğer Kazılar, Dökümler Ve Doğaya Bırakılan Atıklar Sonucunda Bozulan Doğal Yapının Doğaya Yeniden Kazandırılması Sırasında Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliğinin 9. Maddesinde Belirtilen Aşamalar İzlenir.) 3.a. Korunması Gereken Üst Toprak Hakkında Nitelik Ve Nicelik Bilgileri, Verimli Üst Toprağın Kaybını En Aza Ġndirecek Sıyırma Teknikleri Ve Seçilen Sıyırma Tekniği, Malzemenin TaĢınması, Geçici Olarak Depolanması Ve Saklanması Kil malzeme ocağının bulunduğu alan kireçsiz kahverengi orman topraklarından oluģmakta olup, yoğun bir bitki örtüsü sergilememektedir. Üretim faaliyetleri baģlangıcında alan üzerindeki bitkisel toprak sıyrılarak alınacaktır. Alınan bitkisel toprak üretimden sonra yapılacak olan arazi düzenleme çalıģmaları sırasında alana serilmek için kullanılacaktır. Bu sebeple yapısının bozulmaması amacıyla nemlendirilerek geçici olarak depolanacaktır. 3.b. OluĢturulan BoĢlukların Ve Kazı Alanlarının Yeniden Doldurulması Ve Tesviyesi Üretim faaliyetleri sırasında ortaya çıkacak çukurlar üretimden kaynaklı olarak oluģan pasalar ile doldurularak tehlikeli çukur oluģumları engellenecektir. Önceki bölümlerde de belirtildiği üzere faaliyet alanında herhangi bir tasman çukuru, atık barajı oluģumu söz konusu değildir. Arazi düzenlemesi sonrasında faaliyet baģlangıcında sıyrılarak alınan ve depolanan bitkisel toprak tekrar alana serilecektir. Ayrıca faaliyetin izleme sürecinde herhangi bir olumsuz durumun tespit edilmesi halinde gerekli tedbirler alınacaktır. 3.c. Örtü Ve Atık Yığınları, Döküm Harmanları, Pasalar, Atık Sahaları Ve Depolama Alanlarının Tesviyesi Regülatör inģası sırasında yapılacak dolgu için ihtiyaç duyulacak malzemenin temininde kullanılacak kil malzeme ocağından toplam m 3 lük malzeme alınması planlanmakta olup ihtiyaç dahilinde belirli aralıklarla malzeme alımı gerçekleģtirilecektir. Bu nedenle elde edilen malzemenin depolanması söz konusu değildir. Bunun dıģında alan üzerinde bulunan bitkisel toprak kaldırılacak ve üretim sonrasında yapılacak arazi düzenleme çalıģmaları sonrasında alana serilmek üzere saha içerisinde depolanacaktır. Geçici olarak depolanan bitkisel toprağın üst yüzeyi sürekli olarak nemli tutulacaktır. Ayrıca, faaliyet alanında gerçekleģtirilecek iģlemler sırasında tozumanın asgari seviyede tutulması amacıyla proje alanı spreylenecektir. 16

153 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 3.d. Bozulan Topografyanın Morfolojik Özelliklerinin Dikkate Alınarak Duraylılığının Sağlanması Faaliyet alanında iģletme çalıģmaları yapılırken sökme ve kazma iģlemleri ile ilerlenecek olup, basamaklı üretim vs. yapılmayacaktır. Arazi terk edilirken malzeme alımı sırasında oluģacak pasa ve hafriyat malzemesi ile doldurularak çalıģma sahasında derin çukurlar ve keskin eğimler bırakılmayacaktır. Sıyrılan bitkisel toprak son olarak çalıģma sahasına serilecektir. Daha sonra arazi bitkilendirilecektir. Bu Ģekilde arazide duraylılık sağlanacaktır. 3.e. Yeniden Düzenlenen Alanlara Üst Toprağın Geri Serilmesi Pasalar ile doldurulan çukur alanlar ile diğer üretim alanları üzerine daha önceden sıyrılarak alınan ve depolanan bitkisel toprak düzgün Ģekilde arazi üzerine serilecektir. Böylelikle alan doğal görüntüsüne kavuģmuģ olacaktır. 3.f. Kazı BoĢluklarının Suyla Doldurulması Halinde Su Kirliliğinin Önlenmesi Ve Su Kalitesinin Korunması. ÇalıĢma esnasında oluģacak kazı boģluklarının suyla doldurulması söz konusu değildir. Doğaya yeniden kazandırma planı uygulamalarından sonra üretimden kaynaklanabilecek kazı boģluklarının tesviyesi yapılacağından, kazı boģluklarının suyla dolması söz konusu değildir. 3.g. Dolgu Yapılan Alanlarda OluĢan Suyun Denetimi. Doldurulacak alanlarda herhangi bir Ģekilde su oluģması beklenmemektedir. 3.h. Sahanın, Habitat OluĢumuna Uygun Olarak Hazırlanması, Asit Maden Drenajının Ölçümleri Ve Önlemlerinin Alınması. Üretim faaliyetleri esnasında sıyrılarak ayrı depolanacak olan bitkisel toprak, alan üzerinde yapılan doğaya yeniden kazanım çalıģmaları sonucu tekrar geri serilecektir. Söz konusu toprak içindeki otsu türlere ait tohumların bahar aylarında doğal olarak tekrar filizlenmesi ile alanda doğal bitki örtüsü meydana gelecektir. ĠĢletme kapsamında yapılan kil üretimi sonucu asit maden drenajı oluģumu yoktur. 17

154 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 4. FAALĠYET SAHASININ YENĠDEN DÜZENLENMESĠ (Madencilik İşletmeciliği, Arazide Yapılan Diğer Kazılar, Dökümler Ve Doğaya Bırakılan Atıklar Sonucunda Bozulan Doğal Yapının Doğaya Yeniden Kazandırılması Sırasında Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliğinin 9. Maddesinde Belirtilen Aşamalar İzlenir.) 4.a. Fiziksel Duraylılık 4.a.1. ġev Duraylılığı (Döküm Harmanlarının Ve Pasa Yığınlarının Eğimleri Ġle TaĢocağı Ve Madencilik YapılmıĢ Alanlardaki ġev Açılarının Belirlenmesi, ġevlerin Ve Yüksek Duvarların Duraylılığının Sağlanması) Faaliyet alanında iģletme çalıģmaları yapılırken sökme ve kazma iģlemleri ile ilerlenecek olup, basamaklı üretim yapılmayacaktır. Üretimden kaynaklı olarak oluģacak çukurlar faaliyet esnasında ortaya çıkan pasalar ile doldurularak tehlikeli çukur oluģumu engellenecektir. Pasalar ile doldurulan çukur alanlar ile diğer üretim alanları üzerine daha önceden sıyrılarak alınan ve depolanan bitkisel toprak düzgün Ģekilde arazi üzerine serilecektir. Böylelikle alan doğal görüntüsüne kavuģmuģ olacaktır. Üretim sonrası iģletmenin düzenlenmesine yönelik ilk adımı Ģevlerin emniyet altına alınması ile yamaç sırtı ve ocak tabanının yeģillendirilmesi oluģturur. Böylelikle ocak sahasının çevre araziye tekrar entegrasyonu sağlanabilir. Faaliyet alanında rekreasyon çalıģmaları esnasında arazi kullanımına uygunluğun belirleyicileri olarak kriter alınan doğal faktörlerden topografik yapı, eğim, yükselti, bakı ve drenaj özellikleri düģük seviyede öneme sahiptir. Bundan dolayı faaliyet alanında yukarıda ifade edilen önlemlerin alınması yeterli olacaktır. Alanın sıcaklık, yağıģ özellikleri ise orta seviyede öneme sahip olmakla beraber bulunduğu bölge itibariyle bu etkenler faaliyet alanı için avantaj durumundadır. 4.a.2. Erozyon Ve Sedimantasyon Kontrolü Kil sahası içerisinde yer alan dere yataklarında üretim faaliyeti gerçekleģtirilmeyecek, herhangi bir Ģekilde bu alana pasa vs. dökümü yapılmayacak ve akıģ yönü etkilenecek Ģekilde bir etkide bulunulmayacaktır. Bu sebeple alan içerisinde sediman taģınımı beklenmemektedir. Bu konu ile ilgili tedbirler gerekli görüldüğü hallerde alınacaktır. 4.a.3. Tasman Kontrolü Sahada açık iģletme yöntemi ile üretim yapılacak olup, yer altında herhangi bir boģluk veya galeri oluģumu söz konusu olmadığından tasman oluģmayacaktır. 18

155 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 4.b. Kimyasal Duraylılık 4.b.1. Asitli Su Drenajı Olasılığının Belirlenmesi, OluĢumunun Önlenmesi Ve Kontrolü Ġçin Yapılan ÇalıĢmalar Malzeme alanından alınacak kil malzemesi bileģiminde pirit, kalkopirit, süfalerit, galen gibi sülfit mineralleri bulunmamaktadır. Dolayısıyla asit kaya drenajı oluģması beklenemez. 4.b.2. Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerden Arıtma Ve Nötralizasyon ÇalıĢmaları Faaliyet açık ocak iģletmeciliği olup, üretimde patlatma vb. iģlem söz konusu değildir. Malzeme ocak alanından ekskavatör yardımı ile sökülerek yıkama ve eleme tesisinde elendikten sonra tasniflenerek ihtiyaç duyulan alanda kullanılacaktır. Proje kapsamında herhangi bir zengileģtirme veya benzer bir iģlem bulunmadığı için üretim sırasında tehlikeli ve zararlı madde kullanımı söz konusu değildir. Dolayısıyla herhangi bir arıtma ve nötralizasyon iģlemine gerek yoktur. 4.c. Biyolojik Duraylılık 4.c.1. Minimal Biyolojik ĠyileĢtirme Üretimi biten alanlarda duraylılığın sağlanması için bitkilendirme çalıģmaları yapılacaktır. Faaliyet alanı zengin bir bitki örtüsüne sahip bir arazi olmayıp, bitki türü açısından fakir bir yapıya sahiptir. Faaliyet baģlangıcında sıyrılarak ayrı depolanacak olan bitkisel toprak, ocağın üzerine serilecek ve arazi üzerinde öncelikle doğal olarak hâkim olan otsu türlerin tekrar yeģermesi sağlanacaktır. Bunun dıģında özellikle eğimli yerlerde bölgenin mevcut bitki örtüsüne uygun yerel köklü bitki türleri dikilerek duraylılık sağlanmaya çalıģılacaktır. 4.c.2. Kapsamlı Biyolojik ĠyileĢtirme Ocağın üzerine serilecek olan bitkisel toprak organik maddece zengindir. Bölgenin bitki örtüsü, kendini oldukça hızlı yenilemekte olup iklim koģulları da bu durumu desteklemektedir. Bu nedenle proje kapsamında gerçekleģtirilecek faaliyetten kaynaklı olarak ortaya çıkacak olan çıplak alanlar hızlı bir Ģekilde kendini çevreye adapte edecektir. Sahada bitkisel toprağın geri serileceği alanlar, saha çevresindeki bitki örtüsü ile kısa sürede uyumlu bir hal alacak ve saha için planlanan biyolojik iyileģtirme iģlemler tamamlanmıģ olacaktır. Bunun dıģında özellikle eğimli yerlerde bölgenin mevcut bitki örtüsüne uygun yerel köklü bitki türleri dikilecektir. 19

156 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 5. TOPRAK, SU VE HAVA YÖNETĠMĠ 5.a. Atıksuyun Arıtılması, Yüzey Sularının Kontrolü Ve Yeraltı Sularının Drenajı Faaliyet sırasında yalnızca çalıģacak personelin kullanacağı içme ve kullanma suyundan kaynaklanacak evsel nitelikli atıksu oluģumu söz konusu olup, bu anlamda Ekincik Regülâtörü, HES ve Malzeme Ocakları projesi kapsamında kurulacak olan Ģantiyedeki olanaklardan yararlanılacaktır. Ocağın iģletmeye kapanmasından sonra özellikle yağmur sularının birikebileceği çukurların oluģumuna izin verilmeyecek; bu tür oluģumlar kapatılarak ortadan kaldırılacaktır. Ayrıca yağmur sularının kolayca akıģını sağlamak için drenaj kanalları oluģturulacaktır. 5.b. Atık Barajlarının Yönetimi (Yüklü Çözelti, Ara Çözelti Ve AĢırı YağıĢ TaĢkın Havuzlarının Doğaya Kazandırılması) Proje kapsamında atık barajı oluģturulmayacaktır. 5.c. Dere Yatak Ve Kıyılar Ġle Doğal Su Akıntılarının Düzenlenmesi Kil sahası içerisinde yer alan dere yataklarında üretim faaliyeti gerçekleģtirilmeyecek, herhangi bir Ģekilde bu alana pasa vs. dökümü yapılmayacak ve akıģ yönü etkilenecek Ģekilde bir etkide bulunulmayacaktır. 5.d. Yüzey Ve Yeraltı Sularının Kirliliğe KarĢı Korunması Söz konusu proje kapsamında kil üretimi sırasında faaliyet alanında herhangi bir katı, sıvı ve tehlikeli atık bırakılmayacaktır. Üretim sırasında da kimyasal madde kullanılmayacağından yüzey ve yer altı suları herhangi bir Ģekilde kirletilmeyecektir. Dere yataklarına hiçbir Ģekilde malzeme atılmayacak ve serbest su akıģı engellenmeyecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 5.e. Katı, Sıvı Ve Gaz Atıkların Bertarafının Tasarımı Kil alım sahasında çalıģacak personel ihtiyaçlarının karģılanmasında Ekincik Regülâtörü, HES ve Malzeme Ocakları projesi kapsamında kurulacak olan Ģantiyedeki olanaklardan yararlanılacaktır. 20

157 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI Ocak sahasında çalıģacak personelden kaynaklı olarak oluģması muhtemel evsel nitelikli katı atıklar ve atıksular Proje Tanıtım Dosyasında belirtilen hükümlere uygun olarak Ģantiye alanında ki önlemler çerçevesinde bertaraf edilecektir. Bu anlamda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Kil alım sahasında çalıģacak iģ makineleri ve ekipmanların yağ değiģimleri ve bakım iģlemleri proje kapsamında kurulacak Ģantiye alanında tahsis edilecek bakım sahalarında yapılacaktır. Bu bağlamda proje alanında ortaya çıkması muhtemel akü, lastik gibi malzemeler için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü TamamlamıĢ Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje sahasında çalıģan iģ makinelerinden kaynaklı herhangi bir sızıntı olması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiģ her türlü malzemenin inģaat sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. 6. PEYZAJ ÇALIġMALARI 6.a. Estetik Görünümün, Halkın YerleĢim Bölgelerine Ve Doğal Alanlara Etkisinin Belirlenmesi Söz konusu faaliyet baģlangıcında alanda bulunan bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve depolanacaktır. Kil malzemesinin sahadan alınmasının ardından arazi düzeltilecek ve depolanan bitkisel toprak arazi üzerine serilecektir. Bu Ģekilde ocak alanının tekrar eski görünümüne kavuģması sağlanacaktır. Faaliyet alanı aynı zamanda HES alanı yakınlarında olup, özel bir rekreasyon ve peyzaj değeri taģımamaktadır. 21

158 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 7. FAALĠYET SAHALARININ ĠYĠLEġTĠRĠLMESĠ (Bozulan tüm alanların (endemik türlerin çoğalmasını ve doğal seçimi teşvik etme amacıyla) geleceğe dönük kullanım planlaması çerçevesinde yeniden bitkilendirilmesi) 7.a. Arazinin Bitkilendirme Ġçin Hazırlanması Arazinin bitkilendirmeye hazırlanması aģamasında öncelikle arazi, üzerine dikilmesi planlanan bitkilere zararlı olabilecek faktörlerden arındırılacaktır. Bu iģlem ilk olarak her türlü yabani ot ve istenmeyen bitkilerin, çöplerin ve toprağın iģlenmesini engelleyici taģ ve molozların araziden uzaklaģtırılması Ģeklinde gerçekleģtirilecektir. Daha sonra arazinin kullanım planına uygun olarak arazide kazı ve döküm çalıģmaları yapılarak Ģevlerin istenilen eğim ve yükseltide olması sağlanacaktır. DüzenlenmiĢ alanda bitkilendirme yapılacak bölümlere bitkisel toprak serilecek ve toprak serilen alan çapalanıp, kaba tesviyesi yapılacak ve düzeltilecektir. Tüm bu iģlemler sonucunda proje alanının ekolojik olarak yeniden kazanıma hazırlanmıģ olacağı düģünülmektedir. 7.b. Öncü Bitkilerin Tanımı Ve Türlerin Seçimi Metotları Ve Bunların Etkilerinin Ġncelenmesi Proje Tanıtım Dosyasında da detaylı olarak bahsedilen flora çalıģmasından da görüleceği üzere, proje sahasında tespit edilen flora elemanları geniģ yayılımlı türlerden oluģmaktadır. Bitkisel toprağın serilmesi ile bu geniģ yayılım gösteren bitki türlerinin kendiliğinden ocak alanında da yeniden yayılım göstermesi beklenmektedir. Bunun için özel bir çalıģma yapılmasına gerek görülmemiģtir. Proje sahasının iyileģtirilmesi ve duraylılığın sağlanması amacıyla kullanılacak olan bitki türleri ise arazinin iklim, bitki örtüsü ve toprak özellikleri göz önüne alınarak, doğal ortama uyum sağlayabilecek özellikteki köklü bitki türlerinden seçilecektir. Türlerin kendi kendini sürdürebilir ve kolay geliģebilir olmasına dikkat edilecektir. Bu nedenle proje kapsamında öncü bitki yetiģtirilmesine gerek görülmemiģtir. 7.c. Fidelerin YetiĢtirilmesi Rehabilitasyon çalıģmaları kapsamında herhangi bir fidenin yetiģtirilmesi planlanmamaktadır. 7.d. Malçlama Genel anlamda malçlama; bitkilerin daha iyi bir geliģme gösterebilmeleri için toprağın fiziksel özelliklerini (Sıcaklık, rutubet vs.) arttırmak, kaliteli, erkenci ve bol ürün almak amacıyla toprak yüzeyinin ince bir tabakayla kaplanmasına denir. Projede malçlama yapılmayacaktır. 22

159 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 7.e. Gübreleme Projede gübreleme yapılmayacaktır. 7.f. Bitkilerin Nakli Proje sahasında bitki nakli öngörülmemiģtir. 7.g. Tohum Ekme Ve Fidan Dikme ĠĢletme alanında depolanan bitkisel toprak doğaya yeniden kazandırma kapsamında bitkisel toprak üst dolgu malzemesi olarak serilecektir. Proje kapsamında tohum ekme ve fidan dikme iģlemleri yapılmayacaktır. 7.h. Ağaçlandırma Faaliyet alanında herhangi bir ağaç dikiminin yapılması planlanmamaktadır. 7.i. Zararlı Ot Kontrolü Ġçin Gereken Önlemlerin Alınması Projede zararlı ot mücadelesi yapılmayacaktır. 8. FAALĠYET ALANLARININ KAPATILMASI VE TERK EDĠLMESĠ 8.a. KirlenmiĢ Alanların Temizlenmesi Faaliyet alanında çevre kirliliğine karģı alınacak önlemler daha önce verilmiģ olup, bu önlemlere uyularak yapılan bir çalıģmada, arazide yüzey kirliliği yaģanmayacaktır. 8.b. Binaların Yıkımı Ve Temel Betonlarının Sökümü Veya Farklı Kullanımlara Sunumu Faaliyet ile ilgili idari iģler ve personel ihtiyaçlarının karģılanması amacıyla Ekincik Regülatörü ve HES Projesi kapsamında yapılacak olan Ģantiyeden faydalanılacaktır. Bu bağlamda kil malzeme alım sahası içerisinde herhangi bir yapı tesis edilmeyeceğinden herhangi bir söküm iģlemi de söz konusu değildir. 8.c. Ekipmanların Sökümü Ve Kaldırılması Proje kapsamında ekipman olarak hareketli ekipmanlar kullanılacak olup, sabit bir tesis kurulmayacaktır. 23

160 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 8.d. Altyapı Söküm Ve Temizliği (Yollar, Enerji Ve Boru Hatları, Demiryolları, Servis Ve Depolama Alanlarının Kaldırılması) Ocaktan çıkarılacak malzeme depolanmadan kullanılacak alana sevk edileceğinden depolama alanı oluģturulmayacaktır. Söz konusu faaliyet kapsamında bölgede bulunan mevcut yollardan faydalanılacak ve yeni oluģturulması muhtemel servis yolları iģletme aģamasında da kullanılacaktır. Dolayısıyla HES projesi kapsamında yapılacak olan yolların kaldırılması söz konusu olmayacaktır. Proje kapsamında baģka bir alt yapı bulunmamaktadır. 8.e. Atıkların Ve Artıkların Bertarafı Faaliyet sırasında oluģacak evsel nitelikli atıksuların ve katı atıkların bertarafında Ekincik Regülatörü ve HES Projesi kapsamında yapılacak olan Ģantiyedeki olanaklardan yararlanılacaktır. Kil alım sahasında çalıģacak iģ makineleri ve ekipmanların yağ değiģimleri ve bakım iģlemleri proje kapsamında kurulacak Ģantiye alanında tahsis edilecek bakım sahalarında yapılacaktır. 8.f. Proje Sınırını Çizen Engellerin Kaldırılması ÇalıĢma alanının köģe noktalarına beton poligon taģları konularak sınır noktaları belirlenmesini sağlayacak olan beton poligon taģları çalıģma alanında üretim bittikten sonra kaldırılacaktır. 9. ĠZLEME VE DENETĠM 9.a. Faaliyet Alanları Ve Çevresindeki Toprak, Yüzey Suları, Yeraltı Suları, Hava Veya Diğer Ortamlarda Meydana Gelebilecek Kirliliklerin Ölçümü Ġçin Uygulama Programının Hazırlanması Proje kapsamında elde edilecek malzeme Ekincik Regülatörü ve HES projesinde kullanılacak olup, proje inģasının tamamlanması ile söz konusu kil malzemesi alım faaliyeti sona erdirilecektir. Bu bağlamda alanın faaliyete kapanması sonrasında, Doğaya Yeniden Kazandırma Projesi çerçevesinde faaliyet alanları ve çevresindeki toprak, yüzey suları, yeraltı suları, hava veya diğer ortamlarda oluģabilecek kirlilik söz konusu değildir. Bu nedenle proje kapsamında herhangi bir izleme programı oluģturulmasına gerek görülmemiģtir. 9.b. Doğaya Yeniden Kazanım Planı Kapsamında, Hangi Parametrelerin Hangi Aletlerle Ve Nasıl Ölçüleceğinin Belirlenmesi Faaliyet alanı ve çevresinde arazi düzenlemesi yapıldıktan sonra yüzey sularını, yer altı sularını, hava ve toprağı kirletici herhangi bir unsur söz konusu olmayacaktır. Bu sebepten dolayı ölçüm yapılmasına ihtiyaç duyulmamıģtır. 24

161 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 9.c. Ölçümlerin Hangi KuruluĢ Tarafından Hangi Sıklıkta Yapılacağının Belirlenmesi Söz konusu plan kapsamında ölçüm gerektiren herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. 9.d. Ölçüm Sonuçlarıyla Ġlgili Veritabanı OluĢturulması Söz konusu plan kapsamında ölçüm gerektiren herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. 9.e. Ölçümlerin Değerlendirilerek Ve Sınır Değerleri Ġle KarĢılaĢtırılarak Raporlanması Söz konusu plan kapsamında ölçüm gerektiren herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. 9.f. Ġzleme Faaliyetlerinin Denetiminin Yapılması Madencilik Faaliyetleri Ġle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği 12. Maddesine istinaden Faaliyet sahibince faaliyet alanında tüm iģletme faaliyetleri tamamlandıktan sonraki beģ yıl süre ile Doğaya Yeniden Kazandırma Planı uygulanan alanlar ilgili il çevre ve orman müdürlüğünce izlemeye ve denetime tabi tutulur. Bu izleme ve denetim sürecinde faaliyet alanında herhangi bir çevresel sorununun ortaya çıktığının tespiti halinde, masrafları faaliyet sahibince karģılanmak üzere, bu sorunun giderilmesine yönelik il çevre ve orman müdürlüğünce Doğaya Yeniden Kazandırma Planında belirlenen önlemler faaliyet sahibince yerine getirilir. Ġzleme ve denetim faaliyetleri süresince numune alma ve analiz giderleri faaliyet sahibince karģılanır. hükümlerine riayet edilecektir. Proje kapsamında firma tarafından yürütülmesi planlanan bir izleme programı bulunmamaktadır. 10. DĠĞER HUSUSLAR 10.a. Doğaya Yeniden KazandırılmıĢ Arazilerin Kullanıcıları Ġçin Öneriler Doğaya yeniden kazandırılmıģ arazinin en uygun kullanım Ģeklinin doğal yaģama terk edilmesi olarak düģünülmektedir. 10.b. Doğaya Yeniden KazandırılmıĢ Arazilerin Gelecekteki Kullanımları Amacıyla SatıĢı, Dağıtılması Usullerinin AraĢtırılması Söz konusu arazi, Ģu andaki mevcut kullanımı olan doğal yaģama terk edilmesi düģünülmektedir. Ancak, alan üzerinde baģka maden grubuna ait cevherleģme bulunur ise bu alanlar Maden Kanuna uygun olarak madencilik kullanımına açılabilir. 25

162 GÖKSU ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI 11. DOĞAYA YENĠDEN KAZANDIRMA PLANI UYGULAMA TAKVĠMĠ 11.a. Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Çerçevesinde Yapılacak ÇalıĢmalar Ġçin Uygulama Takvimi Hazırlanması Sahada yapılacak doğaya yeniden kazandırma planı çerçevesinde yapılacak çalıģmalar için uygulama takvimi aģağıda sunulmuģtur. Tablo 15. Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Uygulama Takvimi Yapılacak ĠĢlemler Proje tanıtım dosyası dahilinde bulunan doğaya yeniden kazandırma planının hazırlanması Aylar Gerekli izinlerin alınarak üretime geçilmesi Kil malzemesinin çıkarılması sonucu oluģan çukurların doldurulması Saha tesviyesinin yapılması için gerekli hafriyat toprağı ve bitkisel toprağının temin edilmesi Üretimi biten arazilerde saha tesviyesi yapılması Tesviyesi biten alanların yöreye uygun bitkilerle yeģillendirilmesi Üretimi tamamen biten alanın arazi ıslahının tamamlanması 26

163 EKLER

164 EK 4.1 1/5.000 Ölçekli Topografik Harita

165 EK 4.2 1/1.000 Ölçekli Restorasyon Planı

166 EK 4.3 1/1.000 Ölçekli Đmalat Haritası

167 EK 4.4 Meteoroloji Verileri

168 Süre (gün) Jeolojik Araştırmalar ve Etüd İşleri 310 Hariita ve Aplikasyon İşleri 120 Jeolojik Araştırmalar 60 Zemin Deneyleri 90 İnşaat Malzeme Alanları Araştırması 90 Malzeme Deneyleri 90 Proje Yapımı 250 Uygulama Projelerinin Hazırlanması 250 Tesis Yeri Kamulaştırması 120 Kamulaştırma Planlarının Hazırlanması 60 Kamulaştırma İşleri 60 Kredi Raporlarının Hazırlanması & Başvurular 756 Kredi Raporunun Tamamlanması 120 Kredi Başvurusu & Prosedürünün Tamamlanması 636 Yasal İzinler 158 DSİ Su Kullanım Anlaşması 19 TEDAŞ'la Hat Bağlantı ve Diğer Anlaşmalar 90 EPDK Başvuru ve Onay 68 Ariyet Ocakları İzni 90 İnşaat İzinleri 90 Ulaşım Yollarının Islahı ve Yapımı 120 Şantiye Kuruluşu ve Mobilizasyon 120 Regülatör ve Derivasyon 360 Kazı ve Dolgu İşleri 60 Beton İşleri 180 Su Alma Yapısı ve Çökletme Havuzu 120 İletim Kanalı ve Sanat Yapıları 375 İletim Kanalı Betonları 315 Yükleme Havuzu ve Sanat Yapıları 60 Cebri Boru 210 Kazı Dolgu İşleri 60 Boru ve Mesnetler 90 Vana İşleri 60 Santral Binası 735 Santral Binası Kazısı 30 Santral Binası Betonu 120 Santral Binası İnce İşler 150 HM Ekipman Montajı 60 EM Ekipman Montajı 60 Ünite Testleri 90 Kuyruk Suyu Kanalı 90 Şalt Sahası 210 İnşaat İşleri 90 Çelik İmalatlar 120 Enerji Nakil Hatları 180 Tesis Tamamlanması Son Testler 120 Devreye Alma ve Üretimi 60

169 EK 6 Ekincik Regülâtörü Aylık Toplam Akımları (hm 3 ) ve Aylık Ortalama Akımları (m 3 /s)

170 Tablo 4.20 Ekincik Regülatörü Aylık Toplam Akımları Birimler hm 3 0,100 m 3 /s mansap suyu bırakılmıştır km 2 YIL/AY Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs HaziranTemm uzağustos Eylül TOPLAM Ortalama

171 Tablo 4.21 Ekincik Regülatörü Aylık Ortalama Akımları Birimler m 3 /s 0,100 m 3 /s mansap suyu bırakılmıştır km 2 YIL/AY Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs HaziranTemmuzAğustos Eylül Ortalama Ortalama

172 EK 7 Sızdırmasız Fosseptik Planı

173

174 EK 8 Toz Modellemesi

175 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. TOZ MODELLEMESĠ EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ Proje kapsamında inşa çalışmaları sırasında oluşacak toz emisyonu için toz dağılım modellemesi yapılarak aşağıda verilmiştir. Tozun Dağılım Modellemesinde Çevre Mevzuatı Formül II kullanılmıştır. C i Q x z h z h i Vdi,, exp exp exp exp exp x y z U y y z z h y z 0 z Uh 2 h 2 2 z Çöken Toz Miktarı Hesabında Çevre Mevzuatı Formül III kullanılmıştır. 4 d(x,y)= 3600 V di x Ci(x,y,0) i=1 Uh Değerinin Hesaplanması Uh=UR(h/Za) M formülü kullanılır. M için aşağıdaki değerler alınır. Yayılma Sınıfı M A(Çok kararsız) 0.09 B(kararsız) 0.20 C/I(Nötral) C/II(Nötral) 0.28 D(kararlı) 0.37 E(çok kararlı) 0.42 Hesaplamalarda Kullanılan Değerler z=2, Za =10 m, h =10 m, Vdi=0,01 m/s (benzer faaliyet gözlemleri sonucu) Meydana gelen tozun %80 ini (Edinilen tecrübelere göre) 10 dan büyük partiküller oluşturmakta olup, Bu durumda 10 dan küçük partiküller için Q değerinin %20 si alınmıştır. Yukarıdaki değerler ve formüller kullanılarak aşağıda verilen dağılım tabloları çıkartılmıştır. 1 / 12

176 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ 1. ĠLETĠM KANALI ĠÇĠN TOZ MODELLEMESĠ Q=4,93 kg/saat Tablo 1. İletim Kanalı İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 3 ) RÜZGÂR YÖNÜ MESAFE 10 m 20 m 30 m 40 m 50 m 60 m 70 m 75 m 80 m 100 m N 2,03 1,65 0,94 0,58 0,39 0,28 0,21 0,18 0,16 0,11 NNE 2,03 1,65 0,94 0,58 0,39 0,28 0,21 0,18 0,16 0,11 NE 2,03 1,65 0,94 0,58 0,39 0,28 0,21 0,18 0,16 0,11 ENE 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 E 2,03 1,65 0,94 0,58 0,39 0,28 0,21 0,18 0,16 0,11 ESE 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 SE 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 SSE 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 S 2,03 1,65 0,94 0,58 0,39 0,28 0,21 0,18 0,16 0,11 SSW 2,03 1,65 0,94 0,58 0,39 0,28 0,21 0,18 0,16 0,11 SW 2,03 1,65 0,94 0,58 0,39 0,28 0,21 0,18 0,16 0,11 WSW 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 W 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 WNW 1,02 0,82 0,47 0,29 0,19 0,14 0,10 0,09 0,08 0,05 NW 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 NNW 1,36 1,10 0,63 0,39 0,26 0,19 0,14 0,12 0,11 0,07 ġekil 1. İletim Kanalı İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 2 / 12

177 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ Tablo 2. İletim Kanalı İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı(mg/m 2.gün) RÜZGÂR YÖNÜ MESAFE 10 m 20 m 30 m 40 m 50 m 60 m 70 m 75 m 80 m 100 m N 3816,3 3091,6 1762,4 1089,0 731,4 523,3 392,5 344,7 305,2 199,8 NNE 3816,3 3091,6 1762,4 1089,0 731,4 523,3 392,5 344,7 305,2 199,8 NE 3816,3 3091,6 1762,4 1089,0 731,4 523,3 392,5 344,7 305,2 199,8 ENE 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 E 3816,3 3091,6 1762,4 1089,0 731,4 523,3 392,5 344,7 305,2 199,8 ESE 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 SE 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 SSE 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 S 3816,3 3091,6 1762,4 1089,0 731,4 523,3 392,5 344,7 305,2 199,8 SSW 3816,3 3091,6 1762,4 1089,0 731,4 523,3 392,5 344,7 305,2 199,8 SW 3816,3 3091,6 1762,4 1089,0 731,4 523,3 392,5 344,7 305,2 199,8 WSW 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 W 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 WNW 1908,2 1545,8 881,2 544,5 365,7 261,6 196,2 172,4 152,6 99,9 NW 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 NNW 2544,2 2061,1 1174,9 726,0 487,6 348,8 261,6 229,8 203,4 133,2 ġekil 2. İletim Kanalı İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 3 / 12

178 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ 2. YÜKLEME HAVUZU ĠÇĠN TOZ MODELLEMESĠ Q=3,92 kg/saat Tablo 3. Yükleme Havuzu İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı ( g/m 3 ) RÜZGÂR MESAFE YÖNÜ 100 m 150 m 200 m 250 m 300 m 350 m 400 m 450 m 500 m 600 m N 0,085 0,039 0,022 0,015 0,010 0,008 0,006 0,005 0,0038 0,0027 NNE 0,085 0,039 0,022 0,015 0,010 0,008 0,006 0,005 0,0038 0,0027 NE 0,085 0,039 0,022 0,015 0,010 0,008 0,006 0,005 0,0038 0,0027 ENE 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0018 E 0,085 0,039 0,022 0,015 0,010 0,008 0,006 0,005 0,0038 0,0027 ESE 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0018 SE 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0026 SSE 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0018 S 0,085 0,039 0,022 0,015 0,010 0,008 0,006 0,005 0,0038 0,0027 SSW 0,085 0,039 0,022 0,015 0,010 0,008 0,006 0,005 0,0038 0,0027 SW 0,085 0,039 0,022 0,015 0,010 0,008 0,006 0,005 0,0038 0,0027 WSW 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0018 W 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0018 WNW 0,042 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0019 0,0013 NW 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0018 NNW 0,056 0,026 0,015 0,010 0,007 0,005 0,004 0,003 0,0026 0,0018 ġekil 3. Yükleme Havuzu İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 4 / 12

179 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ Tablo 4. Yükleme Havuzu İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı(mg/m 2.gün) RÜZGÂR MESAFE YÖNÜ 100 m 150 m 200 m 250 m 300 m 350 m 400 m 450 m 500 m 600 m N 158,8 73,1 42,0 27,3 19,2 14,3 11,0 8,8 7,2 5,0 NNE 158,8 73,1 42,0 27,3 19,2 14,3 11,0 8,8 7,2 5,0 NE 158,8 73,1 42,0 27,3 19,2 14,3 11,0 8,8 7,2 5,0 ENE 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 E 158,8 73,1 42,0 27,3 19,2 14,3 11,0 8,8 7,2 5,0 ESE 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 SE 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 SSE 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 S 158,8 73,1 42,0 27,3 19,2 14,3 11,0 8,8 7,2 5,0 SSW 158,8 73,1 42,0 27,3 19,2 14,3 11,0 8,8 7,2 5,0 SW 158,8 73,1 42,0 27,3 19,2 14,3 11,0 8,8 7,2 5,0 WSW 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 W 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 WNW 79,4 36,5 21,0 13,7 9,6 7,1 5,5 4,4 3,6 2,5 NW 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 NNW 105,9 48,7 28,0 18,2 12,8 9,5 7,4 5,9 4,8 3,4 ġekil 4. Yükleme Havuzu İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 5 / 12

180 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ 3. CEBRĠ BORU ĠÇĠN TOZ MODELLEMESĠ Q=1,63 kg/saat Tablo 5. Cebri Boru İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 3 ) RÜZGÂR YÖNÜ MESAFE 100 m 150 m 200 m 250 m 300 m 350 m 400 m 450 m 500 m N 0,035 0,016 0,009 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,0016 0,0011 NNE 0,035 0,016 0,009 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,0016 0,0011 NE 0,035 0,016 0,009 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,0016 0,0011 ENE 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0,0007 E 0,035 0,016 0,009 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,0016 0,0011 ESE 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0,0007 SE 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0,0011 SSE 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0,0007 S 0,035 0,016 0,009 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,0016 0,0011 SSW 0,035 0,016 0,009 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,0016 0,0011 SW 0,035 0,016 0,009 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,0016 0,0011 WSW 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0,0007 W 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0,0007 WNW 0,018 0,008 0,005 0,003 0,002 0,002 0,001 0,001 0,0008 0,0006 NW 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0,0007 NNW 0,023 0,011 0,006 0,004 0,003 0,002 0,002 0,001 0,0011 0, m ġekil 5. Cebri Boru İçin Havada Asılı Partikülleri Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 6 / 12

181 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ Tablo 6. Cebri Boru İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı(mg/m 2.gün) RÜZGÂR MESAFE YÖNÜ 100 m 150 m 200 m 250 m 300 m 350 m 400 m 450 m 500 m 600 m N 66,0 30,4 17,5 11,4 8,0 5,9 4,6 3,7 3,0 2,1 NNE 66,0 30,4 17,5 11,4 8,0 5,9 4,6 3,7 3,0 2,1 NE 66,0 30,4 17,5 11,4 8,0 5,9 4,6 3,7 3,0 2,1 ENE 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 E 66,0 30,4 17,5 11,4 8,0 5,9 4,6 3,7 3,0 2,1 ESE 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 SE 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 SSE 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 S 66,0 30,4 17,5 11,4 8,0 5,9 4,6 3,7 3,0 2,1 SSW 66,0 30,4 17,5 11,4 8,0 5,9 4,6 3,7 3,0 2,1 SW 66,0 30,4 17,5 11,4 8,0 5,9 4,6 3,7 3,0 2,1 WSW 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 W 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 WNW 33,0 15,2 8,7 5,7 4,0 3,0 2,3 1,8 1,5 1,0 NW 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 NNW 44,0 20,3 11,6 7,6 5,3 4,0 3,1 2,4 2,0 1,4 ġekil 6. Cebri Boru İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 7 / 12

182 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ 4. SANTRAL BĠNASI ĠÇĠN TOZ MODELLEMESĠ Q=1,89 kg/saat Tablo 7. Santral Binası İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı ( g/m 3 ) RÜZGÂR MESAFE YÖNÜ 100 m 150 m 200 m 250 m 300 m 350 m 400 m 450 m 500 m 600 m N 0,041 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0018 0,0013 NNE 0,041 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0018 0,0013 NE 0,041 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0018 0,0013 ENE 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0009 E 0,041 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0018 0,0013 ESE 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0009 SE 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0012 SSE 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0009 S 0,041 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0018 0,0013 SSW 0,041 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0018 0,0013 SW 0,041 0,019 0,011 0,007 0,005 0,004 0,003 0,002 0,0018 0,0013 WSW 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0009 W 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0009 WNW 0,020 0,009 0,005 0,004 0,002 0,002 0,001 0,001 0,0009 0,0006 NW 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0009 NNW 0,027 0,013 0,007 0,005 0,003 0,002 0,002 0,002 0,0012 0,0009 ġekil 7. Santral Binası İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 8 / 12

183 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ Tablo 8. Santral Binası İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 2.gün) RÜZGÂR MESAFE YÖNÜ 100 m 150 m 200 m 250 m 300 m 350 m 400 m 450 m 500 m 600 m N 76,6 35,2 20,3 13,2 9,3 6,9 5,3 4,2 3,5 2,4 NNE 76,6 35,2 20,3 13,2 9,3 6,9 5,3 4,2 3,5 2,4 NE 76,6 35,2 20,3 13,2 9,3 6,9 5,3 4,2 3,5 2,4 ENE 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 E 76,6 35,2 20,3 13,2 9,3 6,9 5,3 4,2 3,5 2,4 ESE 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 SE 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 SSE 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 S 76,6 35,2 20,3 13,2 9,3 6,9 5,3 4,2 3,5 2,4 SSW 76,6 35,2 20,3 13,2 9,3 6,9 5,3 4,2 3,5 2,4 SW 76,6 35,2 20,3 13,2 9,3 6,9 5,3 4,2 3,5 2,4 WSW 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 W 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 WNW 38,3 17,6 10,1 6,6 4,6 3,4 2,7 2,1 1,7 1,2 NW 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 NNW 51,1 23,5 13,5 8,8 6,2 4,6 3,5 2,8 2,3 1,6 ġekil 8. Santral Binası İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 9 / 12

184 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ 5. GEÇĠRĠMLĠ MALZEME (KUM-ÇAKIL) SAHASI ĠÇĠN TOZ MODELLEMESĠ Q=1,00 kg/saat Tablo 9. Geçirimli Malzeme Sahası İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı ( g/m 3 ) RÜZGÂR MESAFE (m) YÖNÜ N 0, , , , , , , , , , ,00003 NNE 0, , , , , , , , , , ,00003 NE 0, , , , , , , , , , ,00003 ENE 0, , , , , , , , , , ,00002 E 0, , , , , , , , , , ,00003 ESE 0, , , , , , , , , , ,00002 SE 0, , , , , , , , , , ,00003 SSE 0, , , , , , , , , , ,00002 S 0, , , , , , , , , , ,00003 SSW 0, , , , , , , , , , ,00003 SW 0, , , , , , , , , , ,00003 WSW 0, , , , , , , , , , ,00002 W 0, , , , , , , , , , ,00002 WNW 0, , , , , , , , , , ,00002 NW 0, , , , , , , , , , ,00002 NNW 0, , , , , , , , , , ,00002 ġekil 9. Geçirimli Malzeme Sahası İçin Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 10 / 12

185 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ Tablo 10. Geçirimli Malzeme Sahası İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 2.gün) RÜZGÂR MESAFE (m) YÖNÜ N 40,52 4,91 1,29 0,59 0,34 0,22 0,15 0,11 0,09 0,07 0,06 NNE 40,52 4,91 1,29 0,59 0,34 0,22 0,15 0,11 0,09 0,07 0,06 NE 40,52 4,91 1,29 0,59 0,34 0,22 0,15 0,11 0,09 0,07 0,06 ENE 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 E 40,52 4,91 1,29 0,59 0,34 0,22 0,15 0,11 0,09 0,07 0,06 ESE 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 SE 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 SSE 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 S 40,52 4,91 1,29 0,59 0,34 0,22 0,15 0,11 0,09 0,07 0,06 SSW 40,52 4,91 1,29 0,59 0,34 0,22 0,15 0,11 0,09 0,07 0,06 SW 40,52 4,91 1,29 0,59 0,34 0,22 0,15 0,11 0,09 0,07 0,06 WSW 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 W 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 WNW 20,26 2,45 0,64 0,29 0,17 0,11 0,08 0,06 0,04 0,04 0,03 NW 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 NNW 27,01 3,27 0,86 0,39 0,23 0,15 0,10 0,08 0,06 0,05 0,04 ġekil 10. Geçirimli Malzeme Sahası İçin Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılım Grafiği 11 / 12

186 GÖKSU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. EKİNCİK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI TOZ MODELLEMESİ TOZ MODELĠ SONUÇLARININ DEĞERLENDĠRMESĠ Aşağıda emisyon kaynakları ve en yakın yerleşim yerlerine göre toz modellemesi sonuçları verilmiştir. Havada Asılı Partikül Sonuçları: Emisyon Kaynağı En Yakın YerleĢim Yeri Emisyon Kaynağına Göre Konumu YaklaĢık Mesafesi (m) Havada asılı partiküllerin mesafeye göre dağılım sonucu (mg/m 3 ) İletim Kanalı Ekincik Kuzey (N) 75 0,180 Yükleme Havuzu Sinek Güneydoğu (SE) 600 0,0018 Cebri Boru Sinek Doğu (E) 400 0,002 Santral Binası Sinek Kuzeydoğu (NE) 400 0,003 Geçirimli Malzeme Sahası Ekincik Güneybatı (SW) ,00004 Her bir emisyon kaynağında, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik dikkate alınarak değerlendirildiğinde sınır değer 260 g/m 3 (0,26 mg/m 3 ) sınır değeri sağlanmaktadır. Çöken Toz Sonuçları: Emisyon Kaynağı En Yakın YerleĢim Yeri Emisyon Kaynağına Göre Konumu YaklaĢık Mesafesi (m) Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılım Sonucu (mg/m 2.gün) İletim Kanalı Ekincik Kuzey (N) ,7 Yükleme Havuzu Sinek Güneydoğu (SE) 600 3,4 Cebri Boru Sinek Doğu (E) 400 3,1 Santral Binası Sinek Kuzeydoğu (NE) 400 5,3 Geçirimli Malzeme Sahası Ekincik Güneybatı (SW) ,07 Baca dışındaki yerlerden toz emisyonlarının kaynaklandığı tesisler için emisyon faktörü kullanılarak hesaplanan kütlesel debi değerinin SKHKKY, Ek-2, Tablo 2.1 de belirtildiği üzere 1,0 kg/sa sınır değerini aşması halinde, işletme etrafında hakim rüzgar yönü dikkate alınarak çöken toz miktarı 450 mg/m 2 -gün değerini aşamaz. Yukarıdaki verilerden de görüleceği üzere söz konusu sınır değerler sağlanmaktadır. Yukarıda verilen değerler teorik hesaplamalarda bulunmuş olup, tüm çalışmanın aynı anda yapılması ve tüm ekipmanların aynı anda çalışması durumu göz önüne alınarak hesaplanmıştır. Ancak proje alanının topoğrafik yapısı, toz etkisine karşı alınacak önlemler düşünüldüğünde toz etkisi daha alt seviyede gerçekleşecektir. Çalışma süresince çalışma yapılan alanlarda, kamyonların hareket alanlarında ve iş makinelerinin çalışma alanlarında arazöz ile spreyleme sulama yapılarak alanlar nemlendirilecektir. Yükleme-boşaltma işlemlerinde savurma yapılmadan dikkatlice çalışma yapılacaktır. Söz konusu etkiler projenin inşa süresi olan 2 yıl boyunca gerçekleşecek olup, projenin tamamlanması ile yukarıda hesaplanan toz emisyonu etkisi bitecektir. Proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ilgili hükümlerine riayet edilecektir. 12 / 12

187 EK 9 Arazi Varlığı Haritası

188 ARAZĐ VARLIĞI HARĐTASI Proje Alanı

189 EK 10 Balık Geçitlerine Đlişkin Açıklayıcı Bilgi Ve Örnek Balık Geçidi Fotoğrafları

190 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI BALIK GEÇĐTLERĐ HAKKINDA GENEL BĐLGĐLER Proje kapsamında sucul yaşamın devamlılığının sağlanabilmesi amacı ile balık geçidi yapılacaktır. Aşağıda balık geçidi özellikleri ve farklı tiplerde balık geçidi örnekleri verilmiştir. Proje kapsamında Havuzlu ve Orifisli Balık Geçidi örneğinin uygulanması planlanmaktadır. Balık geçitlerindeki ana yapı ünitelerini şöyle özetlemek mümkündür. Balık geçidi balık giriş veya su çıkış yapısı Balık geçidi perdeleri veya bölmeleri Balık geçidi havuzları Balık geçidi şütleri Balık geçidi aydınlatma penceresi Balık geçidi şırıltı borusu Balık geçidi çıkışı ve piriz kapakları 1. Balık Geçidi Balık Giriş veya Su Çıkış Yapısı: Balıkların geçide girdiği, akarsuyun geçidi terk ettiği ve genelde kapak bulunmayan ve en düşük kotta yer alan uç yapısıdır. Bu yapının bir bölümü su içerisine batıktır. Burada balığın rahatça girişini sağlaması bakımından su hızının düşük, türbülansların az olması arzu edilir. Nehir genişliği ve buna bağlı olarak regülatör açıklığı 50 m den fazla ise nehrin sağ ve sol sahilinde olmak üzere iki adet balık geçidi inşa edilmelidir. Aksi taktirde balıkların geçidi kolayca bulup girmeleri mümkün değildir. Balık geçidi giriş yapısının balıkların kolayca girebileceği enerji kırıcı havuza açılması tercih edilmelidir. Geçidin giriş yapısının yan duvar kenarlarına taş ve kaya parçaları konularak su hızı azaltılabilir. Balık geçidi girişinde su hızının mümkün olduğunca az olması balık girişini kolaylaştıracağından tercih edilmelidir. DSĐ MARMARA REGÜLÂTÖRÜ - ĐZMĐR 1 / 7

191 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI 2. Balık Geçidi Perdeleri veya Bölmeleri: Balık geçidi havuzlarını birbirinden ayıran beton veya ahşaptan yapılmış ayırıcı yapılardır. Bölme veya perdeler üzerinde balığın geçmesine uygun açıklıklar ve yarıklar bulunur. Bu açıklıkların tipine göre balık geçitleri isimlendirilir. Perdeler suyun hızını azaltır, türbülansları önler ve balığın perde gerisinde dinlenmesini sağlar. Balık perde gerisinde türlere göre değişiklik göstermekle birlikte sn ile 2-4 dakikaya varan sürelerde dinlenirler. Daha sonra ani bir atakla perdedeki delik (orifis) veya yarıktan geçerek bir sonraki bölme içerisinde ve havuzun durgun köşesinde dinlenirler ve tekrar harekete geçerek tüm bölme ve havuzları geçerler. DSĐ AHMETLĐ REGÜLÂTÖRÜ - ĐZMĐR 3. Balık Geçidi Havuzları: Balık geçidi boyunca yer alan ve bölme duvarları ile ayrılan genelde dikdörtgen kesitte yapılardır. Havuz uzunluğu, genişliği ve derinliği balık geçidi tipine, balık türlerine, su hızı ve debisine göre değişmekle beraber, genelde m uzunlukta m genişlikte ve m. derinlikte inşa edilirler. Havuz tabanları genellikle meyillidir. DSĐ AHMETLĐ REGÜLÂTÖRÜ ĐZMĐR 2 / 7

192 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI 4. Balık Geçidi Şütleri: Balıklar nehir akıntısına ve mansaptan membaa doğru hareket ederken buraya inşa edilen yapı balıkların hareketini önler. Bir taraftan yapının kendisi engel teşkil ederken, diğer taraftan, yapı üzerinden savaklanan suda oluşan yüksek hızda balıklar yüzemezler. Su jetine karşı atlamaya çalışan balıklar 2-3 m lik yükseklik farkını geçemezler. Bu nedenle yükseklik farkının kademeli olarak azaltılması ve ortalama m ye düşürülmesi gerekmektedir. Bu nedenle balık geçitleri şütler ihtiva edecek şekilde kademeli olarak inşa edilmelidir. Şüt yüksekliklerinin yüksek tutulması balıkların hareketini önler, şüt yüksekliklerinin gereğinden az tutulması ise balık geçidi boyunu uzatacağından maliyet yükselir. 5. Balık Geçidi Aydınlatma Penceresi: Balık geçitleri genellikle üstü açık olarak inşa edilirler. Ancak, topoğrafik zorluklar ve sulama kanalı kotlarının uygun olmadığı durumlarda balık geçidinin tamamı veya bir kısmı üzeri kapalı olarak inşa edilebilir. Üzeri kapatılan balık geçidinin içerisi karanlık olacağından balıklar korku nedeniyle karanlık kısımlara giremezler. Bu bakımdan bu bölgelerin aydınlatılması ve balığın korkmadan hareket etmesini sağlamak gerekir. Đşte geçide ışık vererek, geçidin aydınlatılmasını sağlayan bu yapılara aydınlatma penceresi adı verilir. Aydınlatma pencereleri balık geçidinin kapalı kısmının uzunluğuna göre uygun sayıda yapılmalıdır. Pencereler arası mesafe pencere genişliklerine bağlı olarak m civarında olmalıdır. 3 / 7

193 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI 6. Balık Geçidi Şırıltı Borusu ve Çağırma Suyu: Balık geçidine balığın girişini kolaylaştırmak ve balığın geçide girmesini sağlamak amacıyla geçide bir boru ilave edilerek, buradan su akışı sağlanır ve m yükseklikten balık geçidi girişine şüt yaptırılarak düşürülür. Kullanılan boruya balık geçidi şırıltı borusu ve borudan akan suya da çağırma suyu denir. Su akışı genellikle cm çapındaki bir boruyla sağlanır ve borunun girişine bir ızgara konularak borunun rüsübat veya suda yüzen yabancı maddelerle tıkanması önlenir. 7. Balık Geçidi Çıkışı ve Priz Kapakları: Balık geçidinin en üst noktasında ve balık geçidinin sonunda bulunan kapaklı yapıdır. Kapaklar tek veya birden fazla olabilir. Ayrıca membadaki su seviyesine bağlı olarak kapaklar değişik kotlarda inşa edilebilirler. Rezervuar su kotu yüksek olduğunda üstteki priz kapağı, rezervuar su kotu düşük olduğunda alttaki kapak açılarak, geçide su verilir. Kapaklar genellikle demir ve saçtan imal edilerek iyi kalitede boya ile boyanmalıdır. Kapak ebatları geçide verilecek debiye göre hesap edilmelidir. Balık geçidinin debisine göre kapaklar açılıp kapatılarak geçide su temin edilir. DSĐ EMĐRÂLEM REGÜLÂTÖRÜ ĐZMĐR 4 / 7

194 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI BALIK GEÇĐTLERĐ TĐPLERĐ: Balık geçitleri tabii akışa en yakın su akımını temin etmek amacı ile değişik tiplerde inşa edilirler. Bunlar; 1. Havuzlu ve Bölmeli Balık Geçidi: Bu tip balık geçitlerinde boyuna inşa edilen kanal belirli yerlerde bölmelerle birbirinden ayrılır. Bu bölmeler beton veya ahşaptan imal edilebilirler.su bölmeler ve bölmeler üzerindeki alçak eşikten savaklanır. Eşikler bölme üzerlerine ve birbirlerine çapraz gelecek şekilde sağlı sollu yerleştirilmelidirler. Havuzlu ve bölmeli balık geçitleri balık merdivenleri olarakda isimlendirilir. Balıklar bu tür geçitlerde havuzlar arasında sıçrayarak hareket ederler veya bölmeler üzerinden yüzerek birinden diğerine geçerler. Havuzlar arasındaki kot farklarından dolayı meydana gelen şütlerdeki su jetinin hızını bir sonraki havuzdaki su kontrol eder. Bu şekilde istenmeyen yüksek hızlar kontrol altına alınır ve suyun enerjisi azaltılır. Bu tiplerde orifis bulunmadığından balıklar sadece bölme duvarları üzerinden sıçrayarak hareket ederler. 5 / 7

195 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI 2. Havuzlu ve Orifisli Balık Geçidi: Bu tip balık geçitleri, havuzlu ve bölmeli balık geçitleriyle aynı özelliktedir. Aralarındaki fark balık geçidi tabanına yakın olarak inşa edilmiş sağlı sollu (çapraz) orifis açıklıklarının yer almasıdır. Orifis açıklıkları genellikle dikdörtgen kesitindedir. Orifislere ilave olarak bazen bölmelerin üst kısmına eşikler inşa edilir. Su bölme duvarları ve eşikler üzerinden savaklanmalıdır. 3. Denil Tip Balık Geçidi: Belçikalı mühendis Denil 1908 yılında uygulamaya koymuş ve geliştirmiştir. Denil balık geçidi özel olarak inşa edilmiş bölmelerin 45 lik açı yapacak şekilde, birbirine paralel olarak yerleştirilmesi ile meydana gelmiştir. Su balık geçidinin bölmelerinin ortasındaki açıklıklardan geçer. Suyun geçişi sırasında her bölme suyun hızını ve enerjisini azaltır. Özellikle bölmenin ortasında su hızı minimumdur ve balık bir bölmeden diğerine kolayca yüzebilir. Denil tipi balık geçidi, yüksek debilere ihtiyaç gösterdiğinden suyun bol olduğu yerlerde kullanılmalıdır. Bölmeler arasındaki açıklıkların büyük olması nedeniyle küçük debilerde arzu edilen akım çizgileri meydana gelmez ve karmaşık türbülanslar oluşur. Balık bu türbülanslı akımlarda rahatça hareket edemez. Üzerinde geliştirme çalışmaları halen sürdürülmektedir ve ülkemizde uygulanmamıştır. 6 / 7

196 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI PROJE TANITIM DOSYASI 4. Dikey Yarıklı Balık Geçidi: Dikey yarıklı balık geçidi, ardışık olarak inşa edilmiş bulunan havuzlar arasındaki perde üzerindeki orifisler yerine, tabandan tavana kadar dikey bir açıklığın meydana getirilmesiyle oluşturulmuştur. Bölmeler birbirine paralel olarak ahşap veya betondan inşa edilmiş ve dikey açıklıklar birbirinin karşısında bulunmaktadır. Dikey yarıklı balık geçidinde birbirine paralel olarak inşa edilen bölme duvarları ve yarıklar arasından geçen suya belirli bir açı yaptırıldığından su enerjisi havuzlar arasında kaybolmaktadır. Đstenmeyen türbülanslar minimuma indirilir ve balığın bir havuzdan diğerine geçerken arzu ettiği derinlikten geçmesi sağlanır. Dikey yarıklı balık geçidi memba ve mansap arasındaki su kotu değişimlerinden fazla etkilenmez ve minimum debilerde bile çalışabilir. Bu nedenle su ekonomisinin gittikçe önem kazandığı son yıllarda dikey yarıklı balık geçitleri yaygın olarak kullanılmaktadır. 7 / 7

197 EK 11 Bölgenin Jeolojisi Ve Proje Alanını Gösteren 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası Đle Deprem Haritası Ve Bölgenin Depremsellik Durumu

198 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI Genel Jeoloji ve Depremsellik EKĐNCĐK HES GENEL JEOLOJĐ Faaliyete konusu Ekincik HES projesi olup; Sivas ili Đmranlı ilçesi Karacaören beldesi yakınlarındaki Karabudak çayının m kotları arasındaki düşüden yararlanılarak elektrik üretmek amacıyla planlanmıştır. Ekincik HES projesinde m yüksekliğinde regülatör, 7230 m uzunluğunda iletim kanalı, m cebri boru ve santral inşaatı gerekmektedir. Ekincik HES fizibilitesi mühendislik jeolojisi çalışmalarında, bu aşamada proje sahasında sanat yapı yerlerinde 1/25000, 1/10000, 1/1000 ve 1/250 ölçekli arazi jeolojik çalışmaları yapılmış, bölgede daha önce yapılan jeolojik çalışmalar değerlendirilmiştir. Mühendislik jeolojisi verileri, sanat yapı yerlerinde oluşmuş jeolojik formasyonların litolojik, jeomekanik, temel ve kazı şartları arazi incelemeleriyle toplanmıştır. Jeolojik formasyonların yaş ve adlandırılması MTA nın eski çalışmalarına dayandırılmıştır. Proje sahası Sivas ili Karacabey ilçesi doğusunda Darıdere mezra ile Sinek köylü arasında kalan yöreyi içermektedir. Proje yerine ulaşım; Sivas-Đmranlı-Karacaören devlet karayolu ile sağlanır. Proje sahası Bayındırlık ve Đskan Bakanlığının hazırlattığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası nda 1 inci derece deprem bölgesi sınırları içerisinde kalmaktadır. YAPI YERLERĐNĐN MÜHENDĐSLĐK JEOLOJĐSĐ Ekincik Regülatör ve Çökeltim Havuzu Yerleri Mühendislik Jeolojisi Karabudak çayını iletim kanalına derive etmek amacıyla inşa edilecek Ekincik regülatörü Ekincik köyünün kuzeydoğusunda Karabudak çayı üzerinde m talveg kotunda m yüksekliğinde beton dolgu gövdeli olarak inşa edilecektir. Su alma yapısı ve çökeltim havuzu regülatör sağ sahilinde olacaktır. Ekincik regülatörü yerinde kırıklı, çatlaklı, genel olarak serpantin, dünit, peridotit, amfibolit, gabro ve mermer, kristalize kireçtaşı, spilit, metavolkanit, radyolarit ile metamorfit kayaçlar ile çeşitli yaş ve litolojideki kireçtaşlarından oluşan Refahiye Ofiyolit Karışığı yüzeylemiştir. Karabudak çayı yatağında, regülatör yerinde m kalınlığında genellikle iri malzemesi fazla olan alüvyon oluşmuştur. Alüvyon karasal bir oluşuk olup, tüm birimler üzerinde diskordan olarak yer alır. Sahada mevcut tüm birimlerde meydana gelen aşınma neticesinde, aşınan malzemenin çeşitli faktörler ile taşınarak gerek düzlük alanlarda ve gerekse dere yataklarında depolanmalarıyla oluşmuşlardır. Alüvyonun genişliği m olup geçirimli özelliktedir. Regülatör yerinde oluşmuş alüvyon temelde tamamen kaldırılacaktır. Yaklaşık m uzunluğunda olan regülatör aksı, su alma yapısı ve çakıl geçidi inşası sırasında sol ile sağ sahil yamaçlarında 2.50 m, dere yatağında tabanda 4.00 m kazı yapılacaktır. Regülatör yerinde yüzeyleyen kırıklı, çatlaklı, genel olarak serpantin, dünit, peridotit, amfibolit, gabro ve mermer, kristalize kireçtaşı, spilit, metavolkanit, radyolarit ile metamorfit kayaçlar ile çeşitli yaş ve litolojideki kireçtaşlarından oluşan Refahiye Ofiyolit Karışığı birimleri regülatör yerinde yeterli taşıma gücüne sahiptir ve birimler yapılacak regülatör için litolojik görünüş itibariyle geçirimsiz özellikte olup, su kaçağı yönünden sorunsuzdurlar. 1 / 6

199 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI Genel Jeoloji ve Depremsellik Yapılacak sıyırma kazısından sonra regülatör yerinde duraylılık sorunu beklenmemektedir. Çökeltim havuzu m genişlik, 4.50 m derinlik ve m uzunluğunda olup sağ sahilde inşa edilecektir. Çökeltim havuzu yerinde de Refahiye Ofiyolit Karışığı birimleri yüzeylemektedir. Çökeltim havuzu sol sahilinde yamaçlarda yapılacak kazılarda, formasyonun litolojisi göz önüne alınarak kazı şev eğimlerinin 3/1 (düşey/yatay) alınması uygun bulunmuştur. Đletim Hattı Jeolojisi Karabudak çayı sularını yükleme havuzuna iletecek olan iletim hattı Karabudak çayı sağ sahilinde 7230 m uzunluğunda olup, kapalı kutu kanal tipinde inşa edilecektir. Ekincik HES iletim kanalının kapasitesi 4.00 m³/s dir. Đletim hattının 1/25000 ve 1/10000 ölçekli jeolojik çalışmaları ve haritalanması yapılmış, yapılan bu çalışmalar sonuna göre iletim hattının geçeceği jeolojik formasyonlar, litolojik özellikleri ve kaya sınıflamaları aşağıda anlatılmıştır. Đletim hattının: Km arası Refahiye Ofiyolit Karışığı ( Kk ) Kırıklı, çatlaklı, serpantin, dünit, peridotit, amfibolit, gabro ve mermer, kristalize kireçtaşı, spilit, metavolkanit, radyolarit ile metamorfit kayaçlardan oluşan birim sert kaya (c2) sınıfındadır. Kanal güzergahının yaklaşık km leri arasında bir heyelan belirlenmiştir. Heyelan malzemesi yaklaşık olarak % blok, %40 50 kum-çakıl, %35 50 silt-kil boyutlu olup kazı klası küskülüktür. Yükleme Havuzu-Cebri Boru Güzergahı ve Santral Yeri Mühendislik Jeolojisi Đletim kanalı sonunda oluşturulacak yükleme havuzu m uzunluğunda, 7.50 m derinliğinde ve 8.00 m genişliğindedir. Yükleme havuzu ve vana odası kırıklı, çatlaklı, genel olarak serpantin, dünit, peridotit, amfibolit, gabro ve mermer, kristalize kireçtaşı, spilit, metavolkanit, radyolarit ile metamorfit kayaçlar ile çeşitli yaş ve litolojideki kireçtaşlarından oluşan Refahiye Ofiyolit Karışığı üzerinde inşa edilecektir. Birim kırıklı ve eklemli olup duraylılığı içerdiği birimlere göre değişirse de genelinde duraylı bir yapıya sahiptir. Yükleme havuzu yerinde birim orta sert yapıda, sert kaya ( c2 ) sınıfındadır. Taşıma gücü ve duraylılık açısından sorunsuzdur. Yamaçlarda duraylılık sorunu gözlenmemiştir. Yükleme havuzu yerinde yapılacak kazılarda kazı şev eğimlerinin 3/1 (düşey/yatay) olarak alınması uygun görülmüştür. Yükleme havuzu ile santral binası arasında m uzunluğundaki cebri boru 1.20 m çapında olacaktır. Cebri boru güzergahının vana odasından sonra ilk m sinde, kırıklı, çatlaklı, genel olarak serpantin, dünit, peridotit, amfibolit, gabro ve mermer, kristalize kireçtaşı, spilit, metavolkanit, radyolarit ile metamorfit kayaçlar ile çeşitli yaş ve litolojideki kireçtaşlarından oluşan Refahiye Ofiyolit Karışığı birimleri, geri kalan bölümünde ise türbiditik fliş özelliğindeki kumtaşı, kiltaşı, konglomera, miltaşı çökel kayaçları ile üye mertebesinde ayırtlanan tüf ve aglomeralardan oluşan Gülandere formasyonu ve yer yer bu birimler üzerinde oluşmuş m kalınlığında bitkisel toprak-yamaç molozu yer almaktadır. Sözü edilen birimlerin üst kısımları ayrışmıştır, fakat genelde sert sağlamdırlar. 2 / 6

200 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI Genel Jeoloji ve Depremsellik Cebri boru güzergahında yüzeyleyen birimler üzerindeki yamaç molozu-bitkisel toprak sıyrıldıktan sonra gerek taşıma gücü gerekse duraylılık sorunu olmayacaktır. Cebri boru ayak yerlerinde sıyırma kazı derinliği, birimin ayrışmış kısmının kaldırılarak ana kayaya kadar olmalıdır. Cebri boru güzergahının bazı bölümlerinde topoğrafyanın uygun hale getirilmesi için tesviye kazıları yapılmalıdır. Tesviye edilecek kısımlarda kazı şevi, 3/1 (düşey/yatay) alınmalıdır. Cebri boru güzergahında jeolojik olumsuzluklara rastlanılmamıştır. Karabudak çayı sağ sahilinde santral binası ana kaya olan türbiditik fliş özelliğindeki kumtaşı, kiltaşı, konglomera, miltaşı çökel kayaçları ile üye mertebesinde ayırtlanan tüf ve aglomeralardan oluşan Gülandere formasyonu üzerinde inşa edilecektir. Santral kazılarında kazı şev eğimleri 2/1 (düşey/yatay) olarak alınması uygun görülmüştür. Kumtaşı, kiltaşı, konglomera, miltaşı birimleri üzerinde inşa edilecek santral yerinde yeterli taşıma gücüne sahiptir. HĐDROJEOLOJĐ Proje alanında hidrojeolojik açıdan değer kaydedebilecek akan dereler, üzerinde HES yapımı planlanan Karabudak çayıdır. Proje sahası Fırat Havzası kollarından olan Karabudak çayının vadisinde yer almaktadır. Proje sahasında yer alan jeolojik formasyonlar akifer kayaç niteliği taşımamakla birlikte yeraltısuyu seviyesinin kayaçlarda yüzeye yakın olduğu söylenebilir. Ekincik HES in yerüstü su kaynağı Karasu nun yan kolu olan Karabudak Çayı dır. Karabudak çayı, Karadağ ın 2200 m kotlarından doğar, kuzeybatı-güneydoğu yönünde plato arazide pek çok kaynaktan beslenerek akar. Doğduğu noktadan yaklaşık 19.5 km sonra Darıdere Mezrası civarında Ekincik regülatör aksına ulaşır. Regülatör yerinden sonra akışına devam eden Karabudak çayı, sağ sahilden gelen Bahtiyar dereyi alır. Bu noktadan sonra kuzey-güney istikametine dönerek 10 km sonra Ağıldere köyü yakınında Tuzla çayıyla birleşir. Birleşim yerinden sonra Karabudak çayı adını alır ve yaklaşık km sonra Erzincan-Đliç ilçesi civarında Fırat nehrinin kolu olan Karasu ya katılır. Karabudak çayının yapımı planlanan Ekincik regülatörü yerindeki ortalama yüzeysel akış debisi 1.13 m 3 /s dir. Proje alanında açılacak temel sondajlarda basınçlı su testleri yapılacak, formasyonun geçirimliliği belilenmeli ve yeraltısuyu seviyeleri tespit edilecektir. DEPREM DURUMU Sivas ili, Đmranlı ilçesi sınırları içerisinde, Karabudak çayı üzerinde elektrik enerjisi üretimi amacıyla yapımı planlanan Ekincik Regülatör ve HES yerinin deprem riskinin belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Proje sahası, Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre 1.Derece Deprem Bölgesi üzerinde yer almaktadır. 3 / 6

201 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI Genel Jeoloji ve Depremsellik Aktif deprem kuşakları üzerinde inşa edilen binaların, mühendislik yapılarının, fabrika, santral ve benzeri tesislerin depreme dayanıklı olarak inşa edilmesi önemli bir tedbir uygulamasıdır. Projelerin (mimari, statik, beton mukavemet ve teçhizat) hazırlık safhasında ve inşaat aşamalarında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik esaslarına uyulacaktır. Ekincik Regülatör ve HES yerinin deprem riski probabilistik ve deterministik yöntemlerle hesaplanarak, projede esas alınacak deprem parametrelerinin seçimine imkan sağlanmıştır. Deprem Risk Analizi Metodoloji Deprem sırasında yapıya etkiyecek olan kuvvetler, yapının dinamik özelliklerine, yerel zemin koşullarına ve yapının ağırlığına bağlıdır. Bu nedenle depreme dayanıklı uygun projeler yapılmalı ve tatbikat safhasında projenin detaylarına uyulmalıdır. Deprem Risk Analizi, binaların, baraj, santral, fabrika gibi mühendislik yapılarının inşa edileceği sahalarda gelecekteki sismik etkinliğin seviyesini belirlemek için yapılan ve depreme dayanıklı dizayna temel teşkil eden çalışmalardan biridir. Deprem risk analizi hesaplamalarında probabilistik (olasılık) ve deterministik yöntemler kullanılmaktadır. Probabilistik yöntemlerin, deterministik yönteme göre avantajları aşağıda verilmektedir. -Deprem kaynaklarında belirli seviyenin üzerindeki bütün magnitüd değerleri hesaplamalara dahil edilmektedir. - Her kaynağın değişik mesafelerdeki etkileri yapılan değerlendirmede yer almaktadır. - iki veya daha fazla alternatif proje sahalarının riskinin kıyaslanmasına ve uygun dizayn parametrelerinin seçimine imkan tanımaktadır. 4 / 6

202 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI Genel Jeoloji ve Depremsellik Ekincik Regülatör ve HES proje sahasında, ana kayada gelecekte etkili olması beklenen maksimum yer hareketi ivmelerinin belirlenmesi için ilk etapta sismolojik veriler incelenmiştir. Magnitüdü dört ve dörtden büyük (M³ 4) olup inceleme sahasında yılları arasında oluşmuş depremler Afet Đsleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Enstitüsü, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi, ISC (Uluslararası Sisimoloji Merkezi) USGS (Birleşik Devletler Jeolojik Araştırma Kurumu), NEIS (Ulusal Deprem Bilgi Servisi) gibi uluslararası veri merkezi katologlarından derlenmiştir. Risk analizi çalışmasının ikinci safhasında sismolojik ve tektonik unsurlar korole edilerek bölgeye ait bir Simotektonik harita hazırlanmıştır. Harita üzerinde A-1 (alan kaynak) ve L-1 (çizgi kaynak) simgeleriyle gösterilen ve depremleri ürettiği kabul edilen 2 adet deprem kaynağı belirlenmiştir. Deprem risk analizi çalısması sırasında asagıda belirtilen parametrelerin belirlenmesine ve bilgilerin edinilmesine ihtiyaç duyulur. a) Sismolojik veri - Tarihi ve aletsel deprem datasının derlenmesi - Episantır koordinatları, magnitüt, şiddet, ocak derinliği - Episantır dağılım haritası - Eş-şiddet haritası - Đvme kayıtları b) Jeolojik ve tektonik veri - Tektonik bölgenin seçilmesi - Aktif fay ve makaslanma zonlarının tayini - Kabuk hareketi ölçümleri - Uzay görüntüleri ve hava fotografları - Fay atım ölçümleri c) Sismotektonik harita hazırlanması - Deprem kaynaklarının belirlenmesi - Nokta, çizgi ve alan kaynakların deprem parametreleri d) Probabilistik (olasılık) ve deterministik risk hesaplaması - Olasılık modelinin seçimi (Poisson, Gumbel, Markov modelleri) - Deprem kaynaklarının Magnitüd- firekans iliskilerinin belirlenmesi - Yer ivmelerinin azalım iliskisi - Đvme risk tablolarının hazırlanması Bölgede Oluşmuş Şiddetli Depremler Đnceleme alanı ve yakın çevresinde aletsel dönem içerisinde olusarak can ve mal kayıplarına yol açmış şiddetli depremler aşağıda verilmektedir Erzincan Depremi Ülkemizde bu güne kadar kaydedilmiş en şiddetli depremdir. Magnitüdü M=7.9, ocak derinliği h=20 Km ve Episantr Koordinatları 39.8 N, 39.5 E olarak saptanmıştır Erzincan-Üzümlü Depremi Magnitüdü M=6.9, ocak derinliği h=27 Km ve Episantr Koordinatları N, E olarak saptanmıştır. 5 / 6

203 GÖKSU ENERJĐ ÜRETĐM A.Ş. EKĐNCĐK REGÜLÂTÖRÜ, HES VE MALZEME OCAKLARI Genel Jeoloji ve Depremsellik Đnceleme alanı içerisinde, aletsel dönem öncesinde, tarihi kaynaklara göre 9 şiddetli deprem olduğu anlaşılmaktadır. Bu depremlerin magnitüdlerinin 6-9 arasında değiştiği görülmektedir. Proje sahası Đmar Đskan Bakanlığınca hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleme Haritası na göre 1. Derece deprem bölgesi içerisinde kalmaktadır. Proje sahasının deprem riskini olasılık yöntemi ile rasyonel olarak belirlemek için hazırlanan sismotektonik harita üzerinde A-1 Alan ve L-1 Çizgi kaynakları oluşturulmuştur. Ekincik Regülatör ve HES yeri L-1 çizgi kaynağının içinde kalmaktadır. L-1 Kaynağı, Kuzey Anadolu fayı üzerine oturtulmuştur. Tasarlanan bu kaynak modeli, bölgede yılları arasında oluşmuş M>=4.0 magnitüdlü depremler de dikkate alınarak Ekincik Regülatör ve HES yerinin probabilistik yöntemle deprem riskinin belirlenmesinde ana kaynak olarak kullanılmıştır. Deprem kaynaklarının parametreleri belirlenerek) Poisson olasılık kuramına göre hazırlanmış olan bilgisayar programına uygulanmış böylece Ekincik Regülatör ve HES yeri için deprem ivmerisk değerleri hesaplanmıştır. Ekincik Regülatör ve HES yerinde örneğin 50 yıllık bir ekonomik ömür için % 5 olasılıkla asılması beklenen maksimum yer ivmesi a=889.0 cm/sn2 veya a=0.90 g. Dir. Olasılıklar, seçim kolaylığı sağlamak için çok geniş bir yelpazede sunulmuştur. Deterministik çalışmada ise olasılık yönteminden bağımsız şekilde, geçmişte bölgede oluşmuş hasar yapıcı şiddetli depremlerin Ekincik Regülatör ve HES yerinde yarattığı ivmeler çeşitli araştırmacıların önerdiği azalım ilişkileri kullanılarak direkt olarak hesaplanmıştır. Deterministik hesaplama ile bulunan en yüksek ivme değeri a=440.4 cm/s2 dir. Bu değer olasılık yöntemi ile elde edilen değerlerin altında kalmaktadır. Sonuç olarak yukarıdaki hesaplamalar ve değerlendirmelerin ışığı altında Ekincik Regülatör ve HES yeri için; MDE: degeri olarak cm/sn2 (0.69 g.) pik yer ivmesinin OBE: degeri olarak cm/sn2 (0.35 g.) pik yer ivmesinin MCE: degeri için Richter Magnitüdü M=8.5 olan depremin Projede dikkate alınması önerilir. 6 / 6

204 EK 12 Proje Ünite Kesitleri

205 EK 13 Proje Alanına Ait Fotoğraflar

206 Regülatör Yeri Kanal Güzergahı

207 Kanal Güzergahı Yükleme Havuzu

208 Cebri Boru Güzergahı Santral Binası