Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni

Transkript

1 t t in l n ğ ty i c S i Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Yyın Ognı Yıl: 2015 Syı: 12 ISSN: m F in V k l ji v T k s ik ji D V y P h m c l 1997 gy n T d xi g l c y Dnk Bşknındn Sygıdğ mslktşlımız; Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni nin 12. Syısınd d biliktyiz yılı ilk dönmini mslğimiz v Dnk fliytlimiz çısınd sizll kısc dğlndimk istiyum. Mslğimiz çısındn önmli bi gün ln v 2000 yılındn itibn h yıl nisn yının sn cumtsi günü Düny Vtin Hkimli Günü bu yıl d 25 Nisn d kutlndı. An Tm lk Vktö Kynklı Znzl ın sçildiği Gün; ülkmizd mslk ögütlimiz tfındn v Tük Vtin Hkimli Biliği tfındn fklı tkinlikll kutlnmıştı. Bültnimizin bu syısınd söz knusu Tmyı işlyck nitlikt bi mklyi d sizl sunm fıstı bulduk. Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği lk; mslktşlımızın bu nlmlı gününü kutluy; mslğimiz v ülkmiz lumlu ktkıl sğlmsını tmnni diyuz. Dğli mslktşlım; gk ülkmiz v gks mslğimiz için önmli bi knu d 32.Düny Vtin Kngsi di. Dh öncki duyuu v hblimizd d bu tkinliğ ilişkin dğlndimld bulunmuştuk Eylül 2015 tihlind İstnbul d gçklştiilck ln v Tük Vtin Hkimli Biliği tfındn gniz diln Kng nin d lumlu v bşılı gçmsini tmnni diyuz. Bültnimizin bu syısınd ülkmizdki Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dllını tnıtmy dvm ttik; bu syımızd d Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı n y vilmişti. Bilimsl bi mkl lk d Pf.D. Hlis Oğuz tfınd hzılnn Gıd v Ymld Küflnm v Afltksinl: İnsn v Hyvn Sğlığı v Ülk Eknmisi Açısındn Özt Bkış bşlıklı yzı sizl sunuldu. Bu dönm içisind Myıs 2015 tihlind Hty ın Çv Sunlı v Çözüm Önili Smpzyum u gçklştiildi. Dnk Üymiz Yd.Dç.D. Mustf Yipl in d Düznlm Kuulund ktif lk göv ldığı Smpzyum bşılı bi şkild tmmlndı. Yin bu dönm içisind 13. Uluslsı EAVPT (Avup Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği) Kngsi, Fns nın Nnt şhind gçklştiildi. Dnk üylimizin Sözlü v Pst Sunulı il ktıldığı tkinlikt; önümüzdki sn Bus d ypılck ln Vtin Fmklji v Tksiklji Kngsi n yönlik bilgilndim d ypıldı. Bununl bilikt Kng için hzılnn v tslk nitliğindki bi Afiş d ktılımcıl tkdim dildi. Bu vsilyl 2016 yılı Kngmizin d çlışmlı bşltılmış ldu. Dğli mslktşlım; Dnğimizin Olğn 8. Kngsi is Eylül 2016 d ypılcktı. Zmnı uygun ln v ktılbilck üylimizin Olğn Gnl Kuul iştik tmli bizli nulndıcktı. Gnl Kuul un tihi knusundki bilgilndim is Dnk wb syfmızdn lcktı. Bütün bu düşüncll hpiniz sygılımı sun; çlışmlınızd bşıl dilim. Pf.D. End YARSAN Yöntim Kuulu Bşknı DÜNYA VETERİNER HEKİMLER GÜNÜ Düny Vtin Hkimli Biliği tfındn lınn bi kl 2000 yılındn itibn h yıl nisn yının sn cumtsi günü Düny Vtin Hkimli Günü lk iln dilmişti. Bu sbpl diğ ülkld lduğu gibi ülkmizd d mslğimizin n üst kuuluşu ln TVHB Mkz Knsyinin öncülüğünd tüm mslki dnk, ilgili kuum v kuuluşl il Vtin Fkültlinin d ktılımlıyl h yıl nisn yının sn cumtsi günü çşitli tkinlikll yut çpınd kutlnmktdı. Bu kpsmd lck şkild bu yıl 26 Nisn tihind yut gnlind ypıln çşitli tkinlikl il Düny Vtin Hkiml Günü kutlnmıştı yılı Düny Vtin Hkiml Gününün knusu Vktöll Bulşn Znz Hstlıkl lk blilnmişti. Küsl ısınmnın d tkisi il iklimld mydn gln dğişiklikl vktöll bulşn znz hstlıklın yyılmsın y d ynidn ty çıkmsın ndn lmuştu. Bu hstlıklın tplum sğlığını thdit tmsi için; uygun çv ştlının ynı sı biyljik vlini tmmlmlı, insn vy hyvnl bulşmlını sğlyck vktölin ynı tmd lmsı gkmktdi. Tplum sğlığını thdit bu hstlıkl (Kuş gibi, Lishmnisis, KKKA v Btı Nil Hstlığı gibi) sdc bi ülkd vy sınılı bi bölgd göülmyip, küsl byutld slgınl luştum ptnsiylin d shiptil. Tk Sğlık kvmının tml unsulınd bii ln Vtin hkiml bu hstlıklın önlnmsind v kntlünd bşi hkimlikl bb ülksl sttjil gliştik tkin çözüml ütmktdil. Bu vsil il vtin hkiml, hyvn sğlığı, gıd güvnliği v znz hstlıkll mücdl kpsmınd dğudn hlk sğlığının kunmsınd göv ln önmli yükümlülükli bulunn köklü bi gçmiş ship, sygın bi kuumsl ypının mnsubudul. Dnğimizi tmsiln Yöntim Kuulu lk; Düny v Tük Vtin Hkimlinin bu nlmlı gününü kutluy v bugünün vtin hkimlik mslğin, ülkmiz insnı v ülkmiz hyvncılığın lumlu ktkıl sğlmsını diliyuz. İçindkil Düny Vtin Hkiml Günü 1 Anbilim Dllımızı Tnıylım 2 Küsl Thdit Znzl 3 Gıd v Ymld Küflnm v Afltksinl 4 Hbl 7 Bilimsl Etkinlikl 8 Dnk Üyliği 8 1

2 Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Yıl: 2015 Syı: 12 ANABİLİM DALLARIMIZI TANIYALIM Ülkmizdki Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dllını kuuluş yıllın gö tnımy dvm diyuz. Bu syımızd d Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı n y vilmişti. HARRAN ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜLTESİ FARMAKOLOJİ v TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI Anbilim Dlı Gnl Bilgil Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi, Bknl Kuulunun 95/7044 syılı kının 21 Tmmuz 1995 tih v syılı Rsmi Gztd yyınlnmsı il kuulmuş v Eğitim-Öğtimin Ynişhi Ylşksind bşlmıştı. Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı dsli 2004 yılın kd diğ bölüm hclı tfındn vilikn; bu tihtn itibn Öğtim gövlisi D. Füsun (Kçl) TEMAMOĞULLARI tfındn hm Anbilim Dlı Lbtuı kuulmuş hm d bölüm dsli vilmy bşlnmıştı. Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı nd 1 dçnt v 1 ydımcı dçnt göv ypmktdı. Lisns ğitimind, 3. Sınıf öğncilin güz dönmind Fmklji I, bh dönmind Fmklji II v sçmli ds lk Hyvnsl Gıdld İlç Klıntılı dsli vilikn; 4. Sınıf öğncilin is güz dönmind Tksiklji dsi vilmktdi. Anbilim Dlınd yüütüln bşlıc çlışm knulı sınd çv tksikljisi, hyvnsl gıdld ilç klıntılı v miktksinl, in vit tmd ilç v kimysl mddlin kut v knik tksiksyn çlışmlı y lmktdı. Anbilim Dlı Lbtuvlı Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı bünysind bi dt lbtu bulunmkt v bu lbtud d 1 dt ty vptö, 1 dt ELISA, 1 dt sntifüj, 1 dt hmjniztö, 1 dt mkniki pçlyıcı, 1 dt kbndiksitli inkübtö, 1 dt çk ck, distil su cihzı, mbil ph mt, 2 dt hsss tzi, 1 dt ttı, 1 dt ısıtm tblsı, çlklmlı su bnysu v 6 dt mikpipt bulunmktdı. Anbilim Dlı tfındn 5 dt ştım pjsi yüütülmüştü. Dç.D. Füsun TEMAMOĞULLARI, Yd.Dç.D. Hikmt DİNÇ 2

3 Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Yıl: 2015 Syı: 12 hstlıkl sn dc önmlidi. Bu önmindn dlyı biysl v tplumsl fkındlık ytmk mcıyl büyük bilim insnı Luis Pstu tfındn gliştiilmiş kuduz şısının bi insn uygulndığı gün ln 6 Tmmuz Düny Znzl Günü lk kutlnmktdı. Znz hstlığı bsit bi ifdyl insnlın v hyvnlın bibiin bulşn hstlığı lk tnımlnbili. Bu hstlıkll ilgili lk bi k sınıflndım ypılmkl bilikt dh çk bulşm şklin v tiyljilin gö ypıln sınıflndım ypılmktdı. Bulşm Şklin gö; Anbilim Dlı Öğtim Üyli Dç.D. Füsun TEMAMOĞULLARI 1976 Msin dğumludu. Ank Ünivsitsi Vtin Fkültsi ndn 2000 yılınd mzun lmuştu. Aynı yıl Ank Ünivsitsi Sğlık Bilimli Enstitüsü Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlınd dkt ğitimin bşlmış v dktsını 2004 yılınd tmmlmıştı. Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı nd yıllı sınd D. Öğtim Gövlisi, yıllı sınd Yd.Dç.D. lk göv ypmış; 2014 yılındn itibn d Dç.D. lk göv ypmktdı yıllı sınd Dkn Ydımcılığı, yıllı sınd stj kmisyn üyliği, yıllı sınd d dny hyvnlı tik kuul üyliği ypmıştı yıllınd Sivil Tplum Kuuluşlının yptığı biçk pjd göv lmıştı. Evli v bi çcuk nnsidi. İltişim: Tl E-Pst: fmft@gmil.cm Yd.Dç.D. Hikmt DİNÇ 1973,Midyt dğumludu. İlk, t v lis ğitimini Midyt t, Lisns ğitimini is 1996 yılınd Uludğ Ünivsitsi Vtin Fkültsi nd tmmlmıştı yıllı sınd Gissn Vtin Fkültsind bulunmuş, yıllı sınd sbst vtin hkim lk çlışmıştı yılınd Dktsını Yüzüncü Yıl Ünivsitsi Sğlık Bilimli Enstitüsü Vtin Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlınd tmmlyk, 2014 yılınd Hn Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlın Öğtim Üysi lk tnmıştı. Hln bud gövin dvm tmktdi. Evli v 4 çcuk bbsıdı. İltişim: Tl E-Pst: hikmtdnc@gmil.cm KÜRESEL TEHDİT ZOONOZLAR Vtin Hkim Okn BARUTÇU Enfksiyn hstlıklı, glişn tknljinin sğldığı glişmiş tnı v tdvi imknlın, bilim insnlının ypmış lduğu ktkıl ğmn hln küsl thdit luştumktdı. Ypıln ştıml göstmişti ki insnlı nfkt dn 1415 ptjn (viüs, bkti, pin, mnt, hlmint vs.) v v bu ptjnlin 868 i (%61) zntik kktddi. Sn yılld önm kznn 177 ptjnin 130 u (%73), biytöizm jnlının % 80 i zntikti. Bu ndnldn dlyı znz ) İnsndn hyvn bulşn znz hstlıkl (Anthpznz) b) Hyvndn insn bulşn znz hstlıkl (Znhpnz) c) İnsn v hyvnlın ikisi sınd d bulşbiln znz hstlıkl (Amfiksnöz) Etiyljilin gö; ) Bktiyl (busll, um, şbn, tübkülz, slmnll vs.) b) Vil (kuduz, şp, kuş gibi vs.) c) Fungl (spgillzis, ktinmikzis vs.) d) Ptzl (nplzmzis, bbsizis, mli vs.) ) Hlmintik (tnyzis, tişinllzis, sistiskzis vs.) Znz hstlıklının yüzyıll içisind yk dilmmsi v önlnmmsinin ndnli lk şğıdkil sılnbili: - İnsnlın hyvnll bilikt yşmsı, - Tml gıdl içisind önmli bi y tutn hyvnsl üünlin insnl tfındn tüktiliy lmsı, - Eksistm dğişikliği, - Küsl ısınm, - Ssy-knmik fliytl, - Hstlıkl kşı ypıln kimysl, biyljik mücdll kşı ptjnlin, vktölin dinç kznmsı, - İnsnğlunun dğd ndn lduğu tkil (ntpjnik tkil). Bütün bu ndnldn dlyı yk dilmyn Kuduz, Şbn, Busll, Tublülz, Ağı Akut slunum Yllı Ytsizliği Sndmu (SARS), Kuş Gibi (AI), Tulmi, Kıım Kng Knmlı Atşi (KKKA), Dli Dn (BSE), Lptspiz, Btnll,Slmnll, Lişmnyz v Kist Hidtik gibi znz hstlıkl, gniş yyılm lnlınd ndmik v/vy pndmiksydk, syılını tık insn, hyvn, çv v gıd sğlığı için küsl thdit luştumy dvm tmktdi. Ülkmizd 40 dn fzl znz hstlık göülmüştü. Bu hstlıkl ciddi nlmd insn sğlığını thdit tmkt, hyvnlın ölümün v vim düşüklüğün ndn lmkt, iç v dış tuizmi, uluslsı ticti lumsuz yönd tkilmkt, ülk knmisin z vmktdi. Ülkmizd n çk göüln znz hstlıkl şunldı: Gıd Tım v Hyvncılık Bknlığı TÜRKVET Vtin Bilgi Sistmi vilin gö 2015 yılı tmmuz yı itibıyl; 1- Sığı tübkülzu (mihk syısı 762) 2- Kuduz (mihk syısı 218) 3- Şbn (mihk syısı 20) 3

4 Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Yıl: 2015 Syı: Busll (mihk syısı 26) 5- Şp (mihk syısı 103) 6- Kuş gibi (mihk syısı 32) 7- Rum (mihk syısı 14) (Bu hstlıkl ndniyl büyükbş hyvn, 118 küçükbş hyvn, 17 tk tınklı, kntlı ölmüş vy itlf dilmişti). 8- Kıım Kng Knmlı Atşi (Sğlık Bknlığı vilin gö yıllı sınd kn vksı yşndı v 434 kişi yşmını yitimişti). Ülkmizd znz hstlıklın yk dilmsi (diksyn) v önlnmsi çlışmlınd, Gıd Tım v Hyvncılık Bknlığı v Sğlık Bknlığı ön plnd göülmktdi. Sğlık Bknlığı bünysind kuduğu Zntik v Vktöl Hstlıkl Di Bşknlığı il znz hstlıkll ilgili lk önc çlışn psnlin hstlıkl kşı duylılığının ttıılmsı, bilgilndiilmsi v bu vkl uygun yklşımın sğlnmsı mcıyl ğitiml düznlmiş; gösl, işitsl, mdy il tplum duylılığını ttııcı yyınl ypmış sn d kuyucu sh çlışmlını yüütmüştü. Gıd Tım v Hyvncılık Bknlığı ilgisi ndniyl znz hstlıklın önlnmsi v diksynundn biinci dcd sumludu. Bünysind kuduğu Gıd v Kntl Gnl Müdülüğü il sumluluğunu yin gtimy çlışmktdı. Bu mçl, 1986 yılınd yyımlnmış ln 3285 syılı Hyvn Sğlığı v Zbıtsı Knunu nu, 5996 syılı Vtin Hizmtli Bitki Sğlığı Gıd v Ym Knunu v bu Knun dynılk yyımlnn yöntmlik, tbliğ gibi mvzutll il viz tmişti. Ypıln vizynl hyvn hstlıklı bildiim sistmi, kntl tdbili, hstlık izlm, diksyn, hyvnlın tnımlnmsı tscili v kyıt ltın lınmsı, hyvn hktli gibi knuld znz hstlıkll mücdld AB stndtlı yklnmy çlışılmıştı yılınd Sğlık Bknlığı il Tükiy Znz Milli Kmitsi Ptklü imzlnk bu kmitnin işlvliğini ttımıştı. Mdynın tüm nstümnlı kullnılk tplumd fkındlık luştuulmy çlışılmış, Kum Tdvidn Kly v Ucuzdu tmlind yüütüln sh çlışmlın büyük önm vilmişti. Anck tüm bu çlışml ğmn znz hstlıklın ülkmizd göülmsinin önün gçilmmiş, v ln znz hstlıkl dik dilmmişti. Bunun sbpli kısc şunldı: 1- Vtin Bilgi Sistminin, kyıt sistminin ytsizliği 2- Kçk mültci v hyvn hktli 3- Hyvn pk v pz ylinin ytsizliği 4- Svk kntl mkzlinin ytsizliği 5- Kntin tdbilinin önmsnmmsi 6- Aç v kipmn ytsizliği 7- Vtin hkim v vtin sğlık tkniki/ tknisyni, ydımcı psnl ytsizliği 8- Sını kmşu ülkldn ülkmiz ln kçk hyvn hktli 9- Mdn v Ybn hytın plnsız bi şkild iç iç gçmsi 10- Plnsız kntlşm 11- Antpjnik tkil 12- Ekljik sistm dğişiklikli 13- Ytiştiicilin znz hstlıkll mücdldki çlışml lkytlığı 14- Uluslsı stndtld şı ütimi ytsizliği 15- İlgili kuum v kuuluşlın kdinsyn v gnizsyn ksikliği Ülkmizd znz hstlıklın iki kuumun çlışmlıyl önlnmsi, yk dilmsi mümkün dğildi. Tüm dünynın kbul ttiği v uygulmy kyduğu Tk Sğlık nlyışının bi n önc ülkmizd d hyt gçiilmsi gkmktdi. Gıd Tım v Hyvncılık Bknlığı v Sğlık Bknlığı lt ypı, psnl, lt-kipmn gibi sunlı gidk, Tk Sğlık Knsptiyl fizylji, ptlji, pidmiylji vb. lnld bilgi pylşımı v işbiliğin gik, ş zmnlı önlyici v yk dici plitikl ütmli, fliytld bulunmlıdıl. Ayıc Tükiy Znz Milli Kmitsi, Çv v Şhicilik Bknlığı, Omn v Su İşli Bknlığı, Sivil Tplum Ögütli, Plitikcıl, Mdy, Hyvn Ytiştiicili gibi pydş kuum/ kuuluş v kişil d tk sğlık knspti tfındn yüütüln znz hstlıkl diksyn fliytlin ktkı sğlmlı gkmktdi. Aksi tkdid tlfisi çk güç htt imknsız snuçl ktlnmy dvm dilckti. Unutulmmlıdı ki Hstlık tkni v zlılını küçümsynl h zmn büyük bdll ödl. GIDA VE YEMLERDE KÜFLENME VE AFLATOKSİNLER: İNSAN VE HAYVAN SAĞLIĞI VE ÜLKE EKONOMİSİ AÇISINDAN ÖZET BAKIŞ Pf.D. Hlis OĞUZ Slçuk Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı Miktksinl v Afltksinl Tım üünli bşt lmk üz gıdld çv ştlın bğlı lk glişn v üyn bzı küflin luştuduğu mddl miktksinl (mnt tksini) lk dlndıılı. Bu tksinl blili nm, sıcklık v süd Aspgillus, Pnicillium v Fusium gibi küfl tfındn luştuulul. Gk insn v hyvn sğlığını çısındn, gks tımsl knmi yöndn önmli ln miktksinl fltksinl, ktksinl, tiktsnl, fumnisinl, zlnn, sitinin, ptulin v gt lklidli di. Bunldn insn v hyvnl için n tksik lnı, n hızlı üyni v n sık kşılşıln tüü is fltksinldi. Afltksinl, Aspgillus tüü küfl tfındn ütilil. Bu küflin kynğı tpktı v tpğ tms dn şyll, ykkbı, üzgâ v kuşll küflin splı (inktif fmu) h tm klyc yyılbilmktdil. Anck bu tü küflintksin ütbilmli için uygun bi gıd vy ymd (substt), uygun nm, sıcklık v ksijnli tmd ktif fm dönüşmlinin ynınd blli bi sünind (3 il 6 gün) gçmsi gkmktdi. Yni tksin sntzi için sözü diln ştlın hpsinin bi d lmsı önmlidi. Bunlın ynı nd sğlnmsı ptikt z gibi göüns d slınd çğu tımsl üünl için ciddi bi fltksin thliksi mvcuttu. Afltksin ütn küfl insn v hyvn bslnmsind yygın lk kullnıln, kbnhidt v yğ yönündn zngin tımsl üünl (buğdy, mısı, piinç, fındık, yfıstığı, yçiçği, bhtl gibi) klylıkl bulşbilmkt v ştl uygun lduğund tksin sntzlybilmktdil. 4

5 Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Yıl: 2015 Syı: 12 Afltksinlin insn v hyvn sğlığı çısındn önmi Afltksinl kntlıl bşt lmk üz tüm çiftlik hyvnlınd önmli vim kyıplı, hstlıkl v çşitli tksiksyn blitili il kktiz bzuklukl ndn lmktdıl. Ym vy tımsl gıdll fltksin lımı kut blitilindn ziyd knik tbitt zhilnml ndn lmkt v bşt kciğ (hidpik djnsyn, yğlnm, siz) lmk üz, böbk v svunm sistmi (immun sistm) gn v dkulınd ciddi thibtl ypmktdıl. Ptin sntzini ngllyn bi tksin lmsı vücuttki tüm dku v gnld kıs vy uzun vdd ciddi tksik tkil göstbilmktdi. Akut lk ölüm ldukç ndi göülmktdi. Knik tksiksyn özlliği ndniyl hmn fk dilmmkt, hm insn v hyvn sğlığı hm d knmik (vim düşüklüğü) çıdn ciddi kyıpl ndn lmktdıl. Düşük düzyld d ls uzun sü fltksin muziyt snucund bğışıklık sistminin bskılndığı v cnlılın nfksiyöz hstlıkl dh uygun hl gldiği bildiilmktdi. Bunlın snucu lk luştuduğu knmik kybın ynınd knsjnik, ttjnik v mutjnik tkili bi mdd lmsı, gk hyvn sğlığı gks insn sğlığı çısındn ciddi bi önm z tmktdi. İnsnl bu tksinli dğudn gıdll (tımsl üünl il) lbildikli gibi, dlylı yldn fltksinli ym il bslnn hyvnlın üünliyl (yumut, süt gibi) d bu tksin muz klmktdıl. Tüktiln ymdki AFB1 in sığıld % 0.18 i, kyunld is % 0.1 i süt AFM1 lk gçtiği bildiilmktdi. Bu yüzdn özllikl sütü sğıln ink, kyun kçi gibi hyvnl küflü yml il küflü gıdl (küflü kmk, küflnmiş lknt tığı gibi) vilmmsi gkmktdi. Afltksinlin pstöizsynd kullnıln sıcklık dcsin d dynıklı lduğu bildiilmişti. Yi glmişkn şunu d blitmk gki ki, byt kmkl küflü tfının uzklştıılmsı il tmizlnmiş lmz. Zi byt kmğin kkusunun dğişmiş lmsı, küf mislyumlının kmğim için tmmn yyılmış lduğunu v fltksin sntzinin hln dvm ttiğini gösti. Afltksinlin ülk knmisi çısındn önmi Gıd v ymldki miktksin vlığı küsl ölçkt bi sun hlin glmişti. Gıd v Tım Ögütü (FAO) dünyd ütiln tım üünlinin h yıl yklşık dött biinin kısmn vy tmmn küflnmy muz klk kybdildiği v bu kpsmd ciddi knmik kybın ynı sı sğlık pblmlin ndn lduğunu bildimktdi. Küflnm tksin sntzinin ynınd gıd v ymld kku tt v m gibi gnlptik bzuklukl d ndn lduğu için kyıpl tmktdı. Ülkmiz iklim kuşğı çısındn nisptn şnslı lmsın ğmn küflnm v tksin luşumu ndniyl zmn zmn tld, dpld vy işlnmiş üünld kyıpl yşnmktdı. Yin dış bğımlı lduğumuz ym hmmddlindn mısı v syy dikkt tmk gki. Özllikl hst mvsiminin yğışlı gçmsi, üünldki mknik hs, nmli tmld dplm, dplın ni ısı dğişiklikli gibi fktöl küf ümsin zmin hzılmktdı. Bşt insn gıdsı lk kullnıln buğdy v buğdy üünli lmk üz tüm hububt üünli, km yml, fındık, fıstık, yçiçği, bht gibi bitkisl üünl fltksin yönündn n iskli gıdl/yml sınd y lmktdı. Buğdy, mısı, piinç v yfıstığınd şit ştld ypıln kşılştımlı bi fltksin ütimi ştımsınd n yüksk düzyin buğdyd ütildiği kyddilmişti. Bu d buğdy v buğdydn ld diln üünlin titizlikl tkip dilmsi gktiğini göstmktdi. Düny Sğlık Ögütü (WHO) vilin gö, thıl dylı bslnn nmli tpikl ülkld tspit diln kciğ knsi il lınn gıdldki AF düzyi sınd pzitif bi ilişki lduğu blilnmişti. Bu önmli tksinin luşumunu n z indimk, böylc hm hlk sğlığını hm d hyvn sğlığını v hyvnsl ütimi kumk mcıyl ülkl ysl lk ym, ym hmmddsi il bitkisl v hyvnsl üünld (süt, süt üünli, yumut gibi) bulunmsın müsd diln üst sınıl blilmişl v bu düzyli ütim, tüktim v ihct-ithltt sıkı bi şkild tkip tmktdil. Ysl düznlml kpsmınd ülkmizin tbi lduğu düzyl Avup Biliği stndtlıdı v Gıd, Tım v Hyvncılık Bknlığı nın tbliğli il güncllştiilmişti. Önğin; ülkmizd insn gıdsı lk kullnıln thıll v bunldn ütiln işlnmiş gıdl için ysl limit, AFB1 için 2 ppb (mg/kg), tplm fltksin için is 4 ppb lk blilnmişti. Ülklin çğund insn gıdsı lk kullnıln buğdy v üünli için blilnn üst limit AFB1 için 2 il 10 ppb sınd dğişmkt; nck yğışın fzl lduğu v küflnm iskinin yüksk bulunduğu bzı tpikl ülkld tplm fltksin için blilnn bu sınıl is ppb y kd çıkbilmktdi. Bilindiği gibi ihctt lıcı ülk stndtlı ss lınmkt v bzn üünlin tşınmsı snsınd luşn küflnm v tksin luşumu ciddi sunl luştumktdı. İhctt fltksin, dt şuyu-u vukuundn bt yni duyulmsı gçklşmsindn dh kötü ln bi duumdu. Böyl bi lyın yşnmsı sdc mvcut duuml sınılı klmmkt, bsının d nlşılmz şkild btmsıyl-dt kndi tpuğumuz sıkk-mk üünlimizd bil ciddi nlmd bi pstij kybı yşnmktdı. Bu knud tüm ksimlin-lyı sl hfif lmdn-m biz dh sumlu dvnmsı gkmktdi. Gçmişt göüln küçük ihmllin ülkmiz fındık, ntp fıstığı v kımızıbib ihctınd önmli kyıpl vdidiği kyıtlddı. Yi glmişkn mk üünlimiz knusund ünivsit cmimız d ciddi bi sumluluk düştüğünü blitmk gki. Şöyl ki; ülkmizdki üünld ypıln bzı bölgsl tm çlışmlınd-syısı z d ls-yı nicl yöntmll ypıln v gçli kmtgfik yöntmll knfim dilmksizin ld diln snuçlın uluslsı dgild yyınlnk ihctımızd önmli pblml ndn lbilcği göz dı dilmmlidi. Tm çlışmlı mutlk ypılmlı, nck ciddi bi kmtgfik knfimsyn sücindn gçiildiktn v snuçl tyit dildiktn sn yyınlnmlıdı. Sn yılld ünivsitlin bşt Vtin Fkültli lmk üz, Zit Fkültli il Gıd Mühndisliği Bölümlinin müfdt, pj v ğitim çlışmlı sysind gk ütici düzyind gks tüktici v ithlt-ihctçı düzyind bu knud önmli bi bilgilnm v fkındlık gliştiğini mmnuniytl gömktyiz. Gıd, Tım v Hyvncılık Bknlığı il Sğlık Bknlığı nın ilgili biimli d knuy hsssiyt göstmktl v gk pj gks bilgilndim bzınd fliytlin dvm tmktdil. Anck miktksin-fltksin knulının hyvn sğlığı, hyvnsl ütim, hlk sğlığı v tımsl knmi lk tüm pydşl bğlmınd çk ciddi şkild işlnip dvlt plitiksı luştuulmsı; ğitim v bilgilndim çlışmlın dvm dilmsi, tldn sfy kd üünlin tksinl bulşmsının ngllnmsi ülk knmisi v glck sğlıklı nsill çısındn önmli göülmktdi. Zi bu tksinlin ttjnik lduğu bilinmli v 5

6 Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Yıl: 2015 Syı: 12 skt dğumlın önmli ndnlindn bii lduğu göz dı dilmmlidi. Aştıml gö, ymd bulunn fltksinin dmızlık tvukld ttjnik-mbiytksik tki göstdiği; dmızlık hzld is spm klitsinin düşmsin v kısılığ ndn lduğu blilnmişti. H ikisi d kuluçk ndımnını ciddi şkild düşümkt v ciddi knmik kyıpl ndn lmktdı. Mmlild d özllikl gbliğin ilk 1/3 lük dönmind gıd il lınn fltksinin ttjnik tkili il nmlil v skt dğuml ndn lbilcği bilinmlidi. Ypıln bi ştımd, ülkmiz için hububt ütimind önmli ln Kny v Kmn bölgli il yin bu bölgy kmşu v önmli bi ihct mkzi ln Msin bölgsindn Myıs 2005-Ağusts 2006 sınd fklı mvsimld tplnn 570 dt km ym, un v bulgu önğind fltksin düzyi nliz dilmişti. Aştım snucund, önklin hiçbiind izin viln limitlin üzind fltksin bulunmmsı, bölgmiz v ülkmiz çısındn ldukç svindiici bi duum lk dğlndiilbili. Küf glişimi v Afltksin sntzinin önlnmsi Miktksinll zhilnmlin tkili bi tdvisi yktu. Bulşık ym vy gıdyı tüktimdn kldımk gkmktdi. Bunun dışınd ypılbilck bi şy d yktu. Bu yüzdn tımsl gıdlın, ym v ym hmmddli için dh fltksin luşmdn önmlin lınmsı v bulşmnın önlnmsi gkmktdi. Küçük bi ihml, diğ bi dyişl üünli kimdn tüktiln kdki kum zinciinin hlklındn biinin kpmsı tüm mğ yzık dbili. Afltksinlin tplum sğlığı üzin lumsuz tkili v ülk knmisi çısındn kyıpl düşünüldüğünd izlnbililiğin önmli lduğu göülmktdi. Gıdlın v ymlinin kimindn tüktimin kd gçn h şmd fltksin yönündn nlitik yöntmll nlizli ypılk kntlli sğlnmlı; yıc küf glişmsi v miktksin-fltksin luşumu ngllnmlidi. Şöyl ki; nm, sıcklık, ksijn vy sü gibi ştldn n z biinin küf ümsi sınılının dışınd tutulmsı (önğin mısıı dplmdn önc iyic kuutk nmi zltmk, kmğin küflnmmsi için +4 C buzdlbın kyk sıcklığını düşümk, gıdlı vkumlyk vy silj ypımınd ksijnsiz tm sğlmk gibi) gkmktdi. Öztlnck lus; Hst öncsi Tpğın ypısın v kpsitsin uygun üün tüü sçilmli, Güblm, sulm v böck mücdlsi zmnınd ypılmlı (Zi sğlıklı lk tm glişmiş bi üünün küfl tfındn istilsı zdu), Hst tm zmnınd, yni dnl tm lgunlştığınd ypılmlı, Hst v Kuutm Hst mkinli üünün bütünlüğün z vmmli, Yüksk nd nm içn üünl dhl kuutmlı; nm nının yğlı thumld %10-11;diğ üünld %11-12 dn şğı çkilmli, Üün hmnd uzun sü bkltilmmli (yğış vs), Kuu v kplı tşıyıcıl kullnılmlıdı. Dplm Dpl kuu lmlı, dp zmini kuu lmlı, Zmindn ıslnm vy nm lm iskin kşı yl tht ızgl knulmlı, Hv dlşımı sğlnmlı, Yüksk istiflmld nm göçü iskin kşı dpld iyi bi izlsyn ypılmlı; üün gc-gündüz sıcklık dğişikliklindn tkilnmmli, Dp nispi utubti %50 nin ltınd lmlı, Üün bütünlüğün z vbilck böckl kşı ilçlml ypılmlı, Küflnm iski bulunn ym v ym hmmddlin ntifungl mddl (gnik sitl; fmik, ppinik, sbik, stik sit v bunlın N v C tuzlı) ktılbili (2.5 kg/ tn), Tşım Açl kuu, böck v mntl kşı ilçlnmış lmlı, Açld nispi utubt %50 nin üstün çıkmmlı, Yğmu v ıslnm iskin kşı çlın üstün bnd ihml dilmmli, Gmi tşımcılığınd yukıd d blitildiği gibi tmdki tknik dnnım v imkânl ölçüsünd üün v/vy dpld nm, sıcklık vy ksijndn n z biinin küf luşumunun gçklşmycği bi sını indiilmsi gki. Ayıc; Ym fbiksı, vtin hkim, bitkisl v hyvnsl ütim ypnl il nliz lbtuvı sındki bilimsl işbiliğinin sğlıklı v sükli bi şkild dvm tmsi gki. Afltksinli ymlin dğlndiilmsi Afltksinli ymlin dğlndiilmsi d knmik çıdn ldukç önmlidi. Asıl ln v zu diln gkli önlmlin lınk tımsl gıdld, ym v ym hmmddlind miktksin-fltksin ümsinin ngllnmsidi. Anck yml fltksinl kilnmişs (kntminsyn), üünün çöp tılmsı hm knmik hm d tik çıdn uygun dğildi. Bunun için bşt tmiz ymll syltk izin viln düzylin ltın düşüm yöntmi lmk üz yml bzı bğlyıcı (dsbn) mddlin yml ktılmsı il tksinlin bu mddll kmplks luştuk mid-bsk knlınd klmsı v kn gçmsinin önlnmsi mçlnmıştı. Bu knud özllikl sn 20 yıldı ülkmizd v dünydki bilim dmlı ciddi çlışml ypmışl v dvm tmktdil. Ülkmizd ypıln ştımld tksin bğlyıcısı lk biçk mdd dnnmişti. Kndi ştımlımızd İzmi-Mnis Yösindn çıkıln byz kil (klinptillit) v kmk mysı hüc duvı kmpnntli (glukmnnn gibi) il ciddi bşılı lınmıştı v üticil ym ktkısı lk tvsiy dilbili. Knu il ilgili tknik dtyl v gniş bilgil kynkld mvcuttu. Snuç Gıd v ymldki küflnml v fltksin luşumu, insn v hyvn sğlığı v ülk knmisi çısındn önmi il kuyucu önlml hkkınd özt bilgil vmy çlıştık. Öyl nlşılıy ki, glckt sğlıklı bi tplum, sğlıklı bi nsil, knmik bi tım, mk üünliyl ihct hdflin ulşmış bi ülk için ilgili tüm biiml (ünivsit, nstitü, ütici, tüktici, vtin hkim, zit v gıd mü- 6

7 Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Yıl: 2015 Syı: 12 hndisli, ihct-ithltçı, nkliyci) ciddi sumlulukl düşmktdi v bu knud ypılck dh işimiz vdı. Anck şu d bilinmlidi ki, özllikl sn 20 yıld tüm pydşlc bu knud göstiln gytl, fkındlık v illml ümitli lmmız için ytlidi. Kynkl 1. Aydın H, Oguz H. Anlyzs f Afltxin B1 nd Zlnn in Cn Silg by High Pfmnc Thin Ly Chmtgphy (HPTLC)-Fludnsitmtic Mthd. Kfks Univ Vt Fk Dg, 2012,18,1, Bsmcıglu H, Oguz H,Egul M, Çl R nd Bidn YO. Effct f dity stifid glucmnnn n pfmnc, sum bichmisty nd hmtlgy in bils xpsd t fltxin, Czch J Anim Sci, 2005, 50:31-39, 3. Clik I, Oguz H, Dmt O, Bydk M, Dnmz HH, Su E nd Nizmliglu, F. Embytxicity ssy f fltxin pducd by Aspgillus psiticus NRRL Bitish PultyScinc, 2000, 41, Kmn, M., Bsmcığlu, H., Otttlı, M. And Oguz, H. Evlutin f th dtxifying ffct f yst glucmnnn n fltxicsis in bils s ssssd by gss xmintin nd histpthlgy, Bitish Pulty Scinc, 2005, 46(3), , 5. Kcci, T., Oguz, H., Kutglu, V. nd Dmt O. Effcts f plyvinyl-plypylidn, synthtic zlit nd bntnit n sum bichmicl nd hmtlgicl chcts f bil chickns duing fltxicsis, 1998, Bitish PultyScinc, 39, Oguz H. A viw fm xpimntl tils n dtxifictin f fltxin in pulty fd. Eusin J Vt Sci, 2011, 27, 1, Oguz, H. And Kutglu, V. Effct f clinptillit n pfmnc f bil chickns duing xpimntl fltxicsis, Bitish Pulty Scinc,2000, 41: , 8. Oguz H, Nizmliglu F, Dinc I, Uny K, Aydın H. Dtmintin f fltxin xistnc in mixd fd, wht flu nd bulgu smpls. Eusin J Vt Sci, 2011, 27, 3, Oguz, H., Kutglu,V. And Cskun. B. Pvntiv fficcy f clinptillit in bils duing chnic fltxin (50 nd 100 ppb) Expsu, Rs Vt Sci, 2000, 69, 2, Oguz H, Nizmliglu F,Dinc I, Uny K nd Aydın H Km ym, un v bulgu önklind fltksin klıntılının ştıılmsı Eusin J VtSci, 2011, 27, 3, Oguz, H., Hdimli, H.H., Kutglu, V. nd Egnis, O. Evlutin f huml immunity f bils duing chnic fltxin (50 nd 100 ppb) nd clinptillit xpsu, Rv Md Vt,2003, 154, 7, Oguz H., Kcci, T., Bidn, Y.O, Ond, F. nd Kutglu, V. Effct f clinptillit n sum bichmicl nd hmtlgicl chcts f bil chickns duing Afltxicsis, Rs Vt Sci,2000, 69: Otttlı, M. And Oguz, H. Amlitiv ffcts f dity clinptillit n pthlgicl chngs in bil chickns duing fltxicsis, Rs Vt Sci, 2001, 71: Otttli M, Ciftci MK, Tuzcu M, Ky A. Th ffcts f fltxin n th pductiv systm f sts. Rs Vt Sci. 2002, 72, 1, Otttlı, M. Oguz, H. Htipglu F. nd Kmn, M. Evlutin f pthlgicl chngs in bils duing chnic fltxin (50 nd 100 ppb) nd clinptillit xpsu, Rs Vt Sci, 2005, 78: 61-68, 16. Oznulu Y, Clik I, Su E, Ozydın T, Oguz H, Altunbs K. Dtmintin f th ffcts f fltxin B1 givn in v n th pximl tibil gwth plt f bil chickns: histlgic, histmtic nd immunhistchmicl findings. Avin Pthlgy, 2012, Plt, S. S., Yıldız, A. O. ndoguz, H. Effct f clinptillit n fttningpfmnc f jpnsquil (ctunixctunixjpnic) duingxpimntlfltxicsis, Bitish PultyScinc,1999, 40: , 18. Plt, S.S., Ozcn, M. And Oguz, H. Bilgicl suppssin f fltxicsis in jpn squil (Ctunix ctunix jpnic) by dity dditin f yst (S. cvisi), Rs Vt Sci, 2001, 71: Su, E., Clik, I., Oznulu, Y., Aydın, M.F., Oguz, H., Kutglu, V. nd Ozydın, T. (2011). Enzym histchmicl nd slgicl invstigtins n th immun systm fm chickns ttd in v with fltxin B1. Rv Md Vt, 162, Su, E. nd Clik, I. Effcts f fltxin B1 n th dvlpmnt f th bus f Fbicius nd bld lymphcyt cid phsphts f th chickn. Bitish Pulty Scinc, 2003, 44, Yntu G v E B. Gıdld fltksin vlığının dğlndiilmsi. Tuk Hij Dn Biyl Dg, 2012, 69,1, Zki MM, El-Midny SA, Shhn HM nd Rizzi L. Myctxins in nimls: Occunc, ffcts, pvntin nd mngmnt. Junl Txicl Env Hlth Sci, 2012,4, D. Buk DİK (Slçuk Ünivsitsi Sğlık Bilimli Enstitüsü Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı, 2015). D. Özgü KUZUKIRAN (Ank Ünivsitsi Sğlık Bilimli Enstitüsü Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı, 2015). Diğ Hbl Hty Çv Sunlı v Çözüm Önili Smpzyumu Hty Büyükşhi Bldiysi öncülüğü v v shipliğind, Mustf Kml Ünivsitsi işbiliğiyl Hty Çv Sunlı v Çözüm Önili Smpzyumu Myıs 2015 tihli sınd HATAY d gçklştiilmişti. 13. EAVPT Kngsi ndn İzlniml 13. Uluslsı EAVPT (Avup Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği) Kngsi, Fns nın Nnt şhind, fklı 44 ülkdn gln 339 ktılımcı il gçklştiildi. 19 fimnın spnsluğund ypıln kngd 60 sözlü, 150 pst sunumu ypıldı. Kngd ntimikbiyl/dinç, ntipzit/dinç, uygulmlı biyisttistik, klinik tksiklji/ktksiklji, kilticil, ilç klıntılı, ndkin bzucul, fmk/tksikdinmi, fmk/tksik/ kintik, fmk/tksikvijilns, PK/PD mdllm, kuyucu hkimlik, pbiytik, pbiytik, bitkisl tdvil il tksiklji lnınd ysl uygulml yönlik sunuml gçklştiildi. Dnğimiz üylindn Pf.D. Ayhn Fİ- LAZİ, Dç.D. Mut CENGİZ, D. Bgüm Yudkök DİKMEN v Aş.Gö. Fh Gönül AYDIN ın sözlü v pst bildiili il ktıldıklı tplntıd, 2016 Bus d ypılck 5. Ulusl Vtin Fmklji v Tksiklji Kngsi için d çğıd bulunulmuştu. Bi snki kng (14. EAVPT Kngsi) Plny, Wclw d 2018 yılı Hzin yınd gçklştiilckti ( HABERLER Unvn Dğişikliği Dç.D. Şhv Eg HİŞMİOĞULLARI (Blıksi Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı, 2015). Dç.D. Ebu YILDIRIM (Kııkkl Ünivsitsi Vtin Fkültsi Fmklji v Tksiklji Anbilim Dlı, 2015). 7

8 Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Bültni Yıl: 2015 Syı: 12 Bilimsl Etkinlikl 8. Olğn Gnl Kuulu Duyuusu Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği 8. Olğn Gnl Kuulu Eylül yınd gçklştiilckti. Gnl Kuul tihi v yi hkkınd dtylı bilgi illyn günld dnk wb syfsındn ypılcktı. Etkinlik Adı Tih Yi Wb 1 st Intntinl Cnfnc n Ntul Pducts f Cnc Pvntin nd Thpy 31 Ağusts-2 Eylül 2015 İstnbul Ulusl Su Üünli Smpzyumu 1-4 Eylül 2015 İzmi TFD 23. Ulusl Fmklji Kngsi 7-10 Eylül 2015 Ank Anti-Inflmmty Rsch & Thputics Cnfn-c Eylül 2015 Phildlphi, ABD 1 st Intntinl Cnfnc n Envinmntl Scinc nd Tchnlgy (ICOEST) 9-13 Eylül 2015 Sjv, Sy Bsn 32 nd Wld Vtiny Cngss Eylül 2017 İstnbul EUROTOX st Cngss f th Eupn Sci-tis f Txiclgy Eylül 2015 Pt, Ptkiz Cntmpy Cncpts in Txiclgy Eylül 2015 Blin, Almny XII. Ulusl Eklji v Çv Kngsi Eylül 2015 Muğl 3 d Intntinl Bu Dug Dsign Cngss 1-3 Ekim 2015 İstnbul 2 nd Nxt Gntin Squncing & Biinfmtics Cnfnc 5-7 Ekim 2015 Blin, Almny Wld Anti-Micbil Rsistnc Cngss USA Ekim 2015 Wshingtn, ABD 9. Tük Tksiklji Dnği Kngsi - TukHlTOX Ekim 2015 Çşm, İzmi Ulusl Çv Kngsi Ekim 2015 Afyn 9 th Cngss f Txiclgy in Dvlping Cuntis (CTDC9) 7-10 Ekim 2015 Ntl, Bzily 2. Ulusl Biysidl Kngsi 9-13 Ksım 2015 Çşm, İzmi Dnk Üyliği Aşğıdki blgli hzılyıp, dnk gnl sktliğin (vftd@vtfmtks.g.t yd vtfmtks@gmil.cm) ldn, nml pst yd kuy yluyl ulştıınız. Dnk E-pst dsindn ( Üy Kyıt Fmu, Bnk Dkntu (Tükiy İş Bnksı Dışkpı Şubsi, Şub Kdu: 4206, Hsp N: , IBAN: TR n lu Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği hsbın dnk sitsind ( blitiln giiş v yıllık idtı), Nüfus cüzdnı ftkpisi, 2 dt vsiklık ftğf. BÜLTEN Vtin Fmklji v Tksiklji Dnği Yyın Ognıdı. Dnk üylin üctsiz lk göndili. Yıl: 2015 Syı: 12 ISSN Shibi: Pf.D. End YARSAN Yzı İşli Müdüü: Dç.D. Lvnt ALTINTAŞ Bültn Yyın Kuulu Dç.D. Lvnt ALTINTAŞ Yd.Dç.D. Hüsmttin EKİCİ D. Bgüm YURDAKÖK Aş.Gö. Fh Gönül AYDIN Dnk v Yzışm Adsi: Atmc Skk N: 8/ , Dışkpı- Ank Tl Blggç: Tsım v Bskı: Mdisn Yyınvi Ltd.Şti. Tl Çnkıı Cddsi 45/ 347 Ulus - Ank Bsım Tihi v Adt: 14 Ağusts dt Yl süli yyındı, 6 yd bi yyınlnı. Bültnd yyınlnn yzılın sumluluğu yzlın itti. 8