ÖZET. M. Ensar YEŞİLYURT * Filiz YEŞİLYURT **

Transkript

1 128 POLİKLİNİK VE DOĞUM HİZMETİ VEREN HASTANELERDE GİRDİ TIKANIKLIĞI VE AYLAK GİRDİLER ÖZET M. Ensar YEŞİLYURT * Flz YEŞİLYURT ** Ver zarflama analzn kullanan çalışmalarda genellkle sadece teknk etknlk düzey hesaplanmaktadır. Fakat grdlern hanglernn ne düzeyde etknsz kullanıldığı ve nedenlernn belrlenmes açısından grd tıkanıklığı ve aylak grdlernde belrlenmes gerekmektedr. Bu çalışmada şmdye kadar oldukça hmal edlmş bu değşkenler hesaplanmıştır. Sonuç olarak ncelenen hastanelerde etknlk düzey gb çok düşük düzeye sahp olduğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelmeler: Ver zarflama analz, hastane, grd tıkanıklığı, aylak grd CONGESTION AND SLACKS ANALYSIS IN WHICH HAVE POLYCLINIC AND BIRTH SERVICES ABSTRACT Generaly n the studes that uses data envelopng analyss only effcency level s calculated. But congestons and slacks should be determned for the purpose to determne whch nputs are used neffcently n what level and to determne ts reason.. In ths study these varables whch have been qute neglected untl now, are calculated. As a result the effcency level for the hosptals examned s found out very low level lke Keywords: Data envelopment analyss, hosptal, congeston, slack GİRİŞ Mal ve hzmet üreten pek çok kurumun etknlk analzlernde yoğun br şeklde kullanılan ver zarflama analz (VZA), hastanelern etknlk analzler çn de çok fazla kullanılmaktadır. Çünkü bu yöntem bazı avantajlara sahptr. Bunlardan en önemllernden brs, brden fazla grd ve/veya çıktı çn kullanılablmesdr. Buna bağlı olarak, hastanelerde de polklnk hzmetler, amelyatlar ve doğum hzmetler gb brbrnden çok farklı çıktılar tanımlanabldğ çn * Öğr. Gör. Dr., Pamukkale Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes. ** Arş. Gör., Ege Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes. Makalenn gelş tarh: Temmuz 2006, kabul tarh: Temmuz 2007 hastane etknlğnn ölçüleblmes açısından VZA büyük öneme sahptr. Fakat VZA, genellkle etknlk düzeylernn hesaplanmasında kullanılmaktadır. Ancak sağlık sektörünün ürünlerne yönelk talep genellkle yoğun olduğu çn kaynakların etkn kullanılması konusunda öneml br tc güce sahptr. Bu nedenle etknlk düzeylernn belrlenmesnden daha genş br bakış açısında htyaç vardır. Bunun çn lave olarak, DEA analzlernde kullanılan parçalı doğrusal eşürün eğrsnden kaynaklanan aylak grdler (slack) le tersne dönen eşürün eğrsnden kaynaklanan grd tıkanıklığı (congeston) değerler hesaplanmıştır. Başka br deyşle kaynaklardan hanglernn ne kadar yanlış kullanıldığı ve bunların nedenler belrlenmştr. Bu çalışmada, Türkye açısından gderek daha büyük br sorun halne dönüşen sağlık, sektörün en öneml kurumları olan hastane bağlamlı analz edlrken özellkle çıktılar açısından hastanelern homojen br şeklde tanımlanması gerekmş ve buna bağlı olarak sınıflandırma yapılmıştır. Buna bağlı olarak Türkye de 2003 yılında faalyette bulunan 73 eğtm hastanes ve 1154 genel ve spesfk hastane bulunmaktadır. Bu hastanelerden bazılarında polklnk, çeştl büyüklükte amelyatlar ve doğum hzmetlernn heps verlrken bazılarında bunlardan br veya brkaçı verlmektedr. Bu durum bütün hastanelern brlkte analzn anlamsız hale getreblr. Çünkü sadece polklnk hzmet veren fzk tedav rehabltasyon hastanes çok etkn çalışsa ble bütün hzmetler veren hastanelerle kıyaslandığında etknsz çıkablecektr. Bu nedenle, hastaneler çıktılara göre sınıflandırılmış ve hastanelern etknlk düzey zncrleme çalışmalarla analz edlmştr. Bu çalışmada se amelyat hzmetnn verlmedğ 125 hastane ncelenmştr. Bu kapsamda Türkye nn sağlık sstemnn temel özellkler şu şekldedr. Türkye'dek sağlık sektörü öneml br gelşme göstermesne rağmen, artan nüfus ve eksk olan sağlık hzmetler açısından yetersz kalmaktadır. Kalkınmış ülkelerde sağlık htyaçlarının nspeten gderlmş olmasına rağmen sağlık harcamalarının GSYİH dan almış olduğu pay genellkle Türkye den yüksektr. Örneğn Kanada'da bu oran %9.4, Almanya'da %10.8, ABD'de %13.7'dr. Türkye de se son 20 yıla bakıldığında sağlığa gden toplam payın gderek arttığı görülmektedr yılında 55 dolar olan, kş başına düşen sağlık harcaması, 2000 yılında 135 dolara ulaşmıştır. Başka br deyşle 20 yılda sağlığa ayrılan para yaklaşık 3 e katlanmıştır yılları arasında, Sağlık Bakanlığı hastaneler yatak sayıları %13 artarken, beledye hastanes yatakları %10, SSK yatakları %18, Ünverste yatakları %30 artmış, dğer kamu hastane yatakları se %3 azalmıştır yılında olan hekm sayısı çalışmanın yapıldığı dönem olan 2003 yılında 34150'ye yükselmştr. Toplam kurum sayısı 1923 yılında 86 ken 2003 yılında 1172'ye çıkmıştır nüfusa düşen yatak sayısı 1923 yılında 5.1 ken 2003 yılında 25.5'e yükselmştr.

2 Polklnk ve Doğum Hzmet Veren Hastanelerde Grd Tıkanıklığı ve Aylak Grdler I. TEORİK ÇERÇEVE VZA ya temel oluşturan ve referans çalışma Charnes, Cooper ve Rhodes (CCR) (1981: ) tarafından yapılmıştır. Etknlk ölçümü le lgl özel br alan oluşturan VZA model doğrusal programlama teknğ kullanılarak gelştrlmştr. Farrell n (1957: ) yaklaşımını doğrusal programlama yöntem le analz eden başka Boles (1967: ve 1971) gb yaklaşımlar olmasına rağmen VZA yaklaşımı bu anlamda çok başarılı olmuştur ve çok cdd br lg görmüştür. Bu çalışma o zamana kadar unutulan Farrell n çok öneml çalışmasını da popüler hale getrmştr. Çünkü Hem Farrell n hem de CCR nn etknlk ölçümü metodunda kullandığı parçalı doğrusal üretm teknolojsdr. CCR çalışmasında üretm olanaklarının parametrk olmayan spesfkasyonunu, lneer programlamayı kullanarak gelştrmştr. İlk çalışmalarda tek çıktı kullanılmış ve dışsal değşkenler göz önüne alınmıştır. Daha sonra bunlar çoklu çıktı durumu çn çok kullanışlı br uygulama aracı olmuştur (Forsund and Sarafoglu 2000: 18-21, Ahn vd.,1988: , Thrall 1989: ). Banker (1993: ), Banker ve Mandratta (1986: ), Banker vd., (1986: 35-44) çok çıktılı durum, s şeklnde üretm set ve ordnal verlern kullanımı konusunda öneml katkılar yapmıştır. Bogetoft (1996: ) se amprk üretm fronternn üretm brmlernn davranışsal özellkler le nasıl bütünleştrlebleceğn ve VZA dan konvekslk varsayımının kaldırıldığı durumu tanımlamıştır. Cook (1993: ), ntel ve ncel verlern VZA analznde brlkte kullanımını göstermştr. Banker ve Mandratta (1988: ) VZA çn üretm setnn özellklern tanımlamıştır. Banker vd. (1984: ) çok çıktı ve grd çn model genşletmşlerdr. Sağlık sektöründe DEA le etknlk çözümlemes yapmış dkkat çeken çalışmalar se şu şekldedr: Tambour (1997: 57-70) İsvçre, Sddharthan vd., Rosenman (1999), Grosskopf vd. (2001: ) ve Rosenman vd. (1997: ), Rosenman ve Fresner (2004: ) ABD çn, Rechmann (2000: ) Avusturya, Pror ve Sola (2000: ) İspanya, Helvg ve Lapsley (2001: ) Almanya, Björkgren vd. (2001: ), Fnlandya çn hastane etknlklern ölçmüşlerdr. Bütün çalışmalarda çeştl kategorler arasında etklk farklılıkları belrlenmştr. Türkye dek sağlık sstemne lşkn dkkat çeken çalışmalar se şunlardır: Baysal, Çerçoğlu ve Toklu (2004: 1-3), hastane tpne (yönetm şeklne), bulundukları coğraf bölgeye ve büyüklüklerne göre hastanelern görel etknlklernn farklılaştığı belrlenmştr. Tetk (2003: 1-9) Aylık parasal verlerden hareketle Salhl de bulunan üç hastanenn etknlk analz sonucunda SSK hastanesnn Sağlık Bakanlığı ve özel hastaneye göre daha etkn olduğunu belrlemştr. Yıldırım (2004), Avrupa Brlğ ne üye ve aday ülke sağlık sstemlernn vermllk performansını ölçmüştür. Bu çalışmada kullanılan VRS-VZA yöntem şu şeklde açıklanablr. N sayıdak her br frmanın K grds ve M çıktısı olduğu ve nc frma çn grd ve çıktı sütun vektörlernn x ve y tarafından temsl edldğ kabul edlmştr. Tüm frmalar çn K*N grd matrs X olarak, M*N çıktı matrs Y olarak tanımlanmaktadır. Her frma çn u y / v x gb tüm grdler aracılığıyla tüm çıktıla- ı ı rın oranı ölçülmek stendğne göre, burada u, M*1 çıktı ağırlıklarının, v se K*1 grd ağırlıklarının vektörüdür. Optmal ağırlıklandırma se aşağıdak matematksel programlama model çözülerek elde edlmektedr: max uy u y v x, kısıt u y v x 1, = 1,2,... N u, v 0 (1). nc frmanın u ve v değerlern kapsayan etknlk ölçümü, bu değerlern bre eşt veya daha küçük olması gerektğ kısıtı altında maksmze edlmştr. Bu formülasyonda problem çözüm sayısı sonsuzdur. Bundan kaçınmak çn 1 nolu çözüme v x =1, kısıtı eklenr ve yenden düzenlenrse: max. v ( µ µ y ), kısıt v x =1, l µ y v x 0, = 1,2,... N j µ, v 0, (2) model elde edlr. Burada farklı doğrusal programlama modeln vurgulamak çn u ve v notasyonları µ, ν olarak değştrlmştr. (2) dak eştlk formu VZA doğrusal programlama problemnn çarpan formudur. Bu nedenle, CRS doğrusal programlama problem VRS doğrusal programlama modelne N l λ = 1 konvekslk kısıtının eklenmes yoluyla dönüştürüleblr ve aşağıdak şeklde tanımlanır: mn θ. λ θ, kısıt + Yλ 0 y θx Xλ 0, N l λ = 1 λ 0 (3) Burada, N1, brlern (Nx1) vektörüdür. Etknlk ölçümlernde, VRS teknk etknlk değerler CRS de elde edlenlere eşt veya daha büyük olduğu çn daha yaygın kullanılmaya başlanmıştır. Konvekslk sınırlaması ( N l λ = 1) etknsz

3 Polklnk ve Doğum Hzmet Veren Hastanelerde Grd Tıkanıklığı ve Aylak Grdler br frmanın benzer ölçektek frmalara karşı konumunu belrler. Frma çn VZA sınırı üzernde belrlenen nokta, gözlenen frmaların konveks br kombnasyonu olacaktır. CRS durumu çn konvekslk sınırlaması olmadığından frmanın kendsnden daha büyük (veya daha küçük) ölçekl frmalar karşısındak konumu belrlenmş olur. Bu durumda λ ağırlıkları brden daha büyük (küçük) olacak şeklde toplanır (Coell 1996: 8-40, Coell vd., 1998: , Delktaş and Balcılar 2005: 6-28). Bu çalışmada etknlk değerler dışında aylak grdler ve grd tıkanıklığına lşkn değerler de hesaplanmıştır Aylak grdler ve grd tıkanıklığı VZA nın parametrk olmayan frontern parçalı doğrusal forma sahp olmasından kaynaklanmaktadır. Başka br fade le VZA dak parametrk olmayan fronterlern parçalı doğrusal formu etknlk ölçümünde bazı zorluklara neden olablr. Problem brçok parametrk fonksyonda ortaya çıkmayan eksenlere paralel gden parçalı doğrusal fronterlerden kaynaklanır. Yukarıdak doğrusal programlama formunda θx Xλ = 0 olursa grd durgunluğu sıfıra eşt olur (θ ve λ nın optmal sevyeler çn) (Coell 1998: , Kök ve Delktaş 2004: ). Eşürün eğrsnn bell br noktadan sonra tersne eğm kazanması veya başka br fade poztf eğm kazanması durumuna grd tıkanıklığı denmektedr. Eşürün eğrsnn bu kısmında negatf marjnal ürün vardır ve toplam ürünün azalan kısmına denk gelmektedr. Bu aşırı grd kullanımı frmanın kontrolü altında olmayan sınırlamalardan kaynaklanmaktadır. Standart modellerde güçlü elmnasyon yerne zayıf elmnasyon varsayımı le hareket edlmektedr. Bu yaklaşım da VZA temell br yaklaşıma dayandırılmaktadır. Grd tıkanıklığını ve etksn belrlemey amaçlayan bu yaklaşım eştlk 4 yardımı le grd-eksenl VRS-VZA problemyle tanımlanmaktadır. Eştlğe δ parametres lave edlerek, eştszlkler eştlk halne dönüştürülmektedr: mn 0. λ. δ θ, st y + Yλ 0, δθx Xλ = 0, N l λ = 1 λ 0,0 < δ 1. (4) Zayıf elmnasyon yöntem tıkanıklığın etknszlk etklern teknk etknlk ölçümlernn dışında bırakır. Yan her k yöntemle hesaplama yapılıp ortaya çıkan farklılıktan grd tıkanıklığının doğurduğu etknlk hesaplanablmektedr (Coell 1998: ) II. VERİ SETİ VE ANALİTİK BULGULAR Çalışmada kullanılan ver set 2003 Yataklı Sağlık Kurumları Yıllığı ndan elde edlmştr. Grdler olarak pratsyen hekm (PH), uzman hekm (UH) ve yatak sayısı (YS), çıktılar olarak polklnk sayısı (PS) ve doğum (D) alınmıştır. Kapsanan hastaneler 125 olup heps sağlık bakanlığına bağlı küçük ölçektek hastanelerdr. Dğer kurumlara bağlı olan ve özel hastaneler daha büyük ölçekte kuruldukları çn çeştl büyüklüktek amelyatları yapmaktadır. Bu nedenle küçük ölçekte kurulmuş bulunan bu hastanelern ncelenmes bu açıdan da lg çekcdr. Bu çalışmada sadece etknlk düzey belrlenmemştr. Teork kısımda da belrtldğ grd tıkanıklığı ve aylak grdler hesaplanmıştır. Bahsedlen 125 hastanenn ortalama etknlk düzey standart sapması 0.236, medyanı dür. Etknlk değerlerne lşkn bu sernn brnc çeyreğ 0.36 üçüncü çeyreğ olup çeyrekler arası farklılık dr. Ayrıca en düşük değer ken en büyük değer 1 dr. En düşük etknlk düzey olup (tam etkn olan 13 hastane dışında) en yüksek olan dr (Şekl 1, Tablo 1). Şekl 1: Tanımlayıcı İstatstkler Hastane Etknlk Düzey

4 Polklnk ve Doğum Hzmet Veren Hastanelerde Grd Tıkanıklığı ve Aylak Grdler Bu hastanelerden Y ve PH açısından en yüksek grd tıkanıklığı 1, 2 ve3 nolu, UH açısından grd tıkanıklığı se 1, 2 ve 4 nolu hastanelerde bulunmaktadır. Y açısından en az grd tıkanıklığı 110, 111 ve 112 nolu hastanelerde bulunmaktadır. 13 hastanede se yatak açısından grd tıkanıklığı bulunmamaktadır. UH açısından en düşük grd tıkanıklığı 107, 111 ve 112 nolu hastaneler olup 70 hastane de UH açısından grd tıkanıklığı bulunmamaktadır. PH açısından en düşük grd tıkanıklığı 108, 109 ve 110 nolu hastanelerde bulunmaktadır. 17 hastanede se PH açısından herhang br grd tıkanıklığı bulunmamaktadır. Aylak grdlere lşkn sonuçlar se şu şekldedr: Y açısından en yüksek aylak grd 102, 109 ve 97, UH açısından en yüksek aylak grd 107, 105 ve 101, PH açısından en yüksek aylak grd se 101, 30 ve 82 nolu hastanelerde bulunmaktadır. Y açısından en düşük aylak grd 9, 22 ve 110 nolu, UH açısından en düşük aylak grd 92, 5 ve 74 nolu ve PH açısından en düşük aylak grd se 83 nolu hastanede bulunmaktadır. 9 hastanede yatak, 75 hastanede UH ve 121 hastanede se PH açısından aylak grd bulunmamaktadır. Bütün hastaneler genel olarak ele alındığında yatak açısından grd tıkanıklığı 0.519, UH açısından grd tıkanıklığı 0.537, PH açısından grd tıkanıklığı se oranındadır. Aylak grdler açısından gelşmeler se şu şekldedr: Yatak grds açısından 0.021, UH grds açısından 0.303, PH grds açısından se oranında aylak grd bulunmaktadır. Başka br deyşle hastanelerde kullanılan grdler yanlarında belrtlen oranlarda azaltıldığı zaman üretmde herhang br kayıp olmayacaktır. Bu durum kurumsal, yönetsel eksklklerden kaynaklanmakla brlkte genel olarak kamusal sstemn bozukluğundan kaynaklanmaktadır. Çünkü kayırmacılık ve syas baskılar dolayısıyla kamu hçbr zaman etkn kaynak kullanımına gdememştr. Yanlış yerlere yatırım yapılarak kaynak atıl bırakılırken bazı sosyal mkanların yüksek olduğu yerleşm brmlernde bulunan ve metropol hastanelernde yığınak yaratılmıştır (Tablo1). Tablo 1: Teknk Etknlk, Grd Tıkanıklığı ve Aylak Grd Teknk Etknlk Grd Tıkanıklığı Aylak Grd Y UH PH Y UH PH 1 Refahye Dr. F. Uğur DH Bursa Harmancık DH Gresun Alucra DH Amasya Gümüşhacıköy D.H Elazığ Karakoçan DH Ordu Akkuş DH Bursa Orhanel DH Snop Türkel DH Yozgat Şefaatl DH Samsun Kavak DH Gresun Derel DH ArtvnArhav DH İçerçumra Devlet ve Trafk H Mersn Aydıncık DH Aksaray Eskl DH Karaman Sulakyurt DH Şırnak İdl DH Ş.urfa Harran DH Kayser Özvatan DH Adıyaman Çelkhan DH Çankırı Çerkeş DH Uşak Svaslı DH SnopDurağan DH Elazığ Palu DH Mersn Gülnar DH Balıkesr İvrnd DH Trabzon Tonya DH Denzl Honaz DH Tokat Almus DH Malatya Darende DH Ordu Gürgentepe DH ErzncanÜzümlü DH Konya Sarayönü DH Srt Kurtalan DH Erzncan Tercan DH Bngöl Solhan DH KonyaBozkır DH Bayat Dr. Mete Tan DH Uşak Karahallı DH Kırklarel Pınarhsar DH Ankara Güdül DH Hakkar Şemdnl DH Kütahya Altıntaş DH Kırşehr Mucur DH Ağrı Taşlıçay DH Erzncan Çayırlı DH Hafk Hacı Esma Kocacık DH Bngöl Kğı DH Edrne Enez DH: İstanbul Şle DH Kastamonu Araç DH Kars Devrekan DH

5 Polklnk ve Doğum Hzmet Veren Hastanelerde Grd Tıkanıklığı ve Aylak Grdler Tablo 1: Devam Tablo 1: Devam 53 Yalova Yence DH Çorum Mectözü DH Bursa Ayvacık DH Erzncan İlç DH Erzncan Kemalye DH Isparta Sütcüler DH Çatalzeytn DH Güneysınır İhsan Dede DH Van Çatak DH Artvn Borçka DH KarsAzdavay DH Aksaray Güzelyurt DH Bolu Mudurnu DH Mhalıçcık Gün Sazak DH Kars Daday DH Konya Hadm DH Yozgat Çandır DH Çanakkale Lapsek DH Erzncan Otlukbel DH Ardahan Posof DH Tokat Artova DH Konya Kadınhanı DH Kars Kağızman DH Svas Gemerek DH Yalova Yığılca DH Denzl Çamel DH Svas Dvrg DH EskşehrÇfteler DH Muş Varto DH Yunak Tonguç Görker DH Elazığ Maden DH Yozgat Çayıralan DH Ordu Aybastı DH Kayser Yeşlhsar DH Kayser Tomarza DH Malatya Pötürge DH Ardahan Göle DH Afyon Sultandağı DH Nevşehr Hacıbektaş DH Bolu Yeşlova DH Çankırı Kurşunlu DH Ağrı Tutak DH GümüşhaneTorul Dev Hast Svas Kangal Sabancı DH Svas Yıldızel DH Muş Bulanık DH Aksaray Ağaçören DH Denzl Kale DH Nğde Ulukışla DH Van Özalp DH Bngöl Karlıova DH Srt Pervar DH Kayser İncesu DH: Nğde Çamardı DH: Mardn Derk DH Gümüşhane Köse DH Tokat Pazar DH: Ağrı Dyadn DH Kayser Sarız DH Ankara Kaleck DH Afyon Sncanlı DH Ağrı Eleşkrt DH Ağrı Patnos DH Balıkesr Erdek DH Dr. Edp Somunoğlu DH Isparta Gelendost DH Mansa Selend DH Samsun Alaçam DH Srt Eruh DH Svas Gürün DH Tuncel Akçakale DH Ş.urfa Hlvan DH Ş.urfa Suruç DH Toplam fzksel kaybı Oransal kayıp Ortalama Standart sapma SONUÇ Türkye, dğer sektörlerde olduğu gb sağlık sektöründe de ertelenmş htyaçlarla karşı karşıyadır. Gelşmekte olan ülkelerde sağlık sstem köklü reformlara tab tutulurken Türkye de öneml br reform ve sstem değşklğ yaşanmamıştır. Gelşmekte olan ülkelerde uygulanan ale hekmlğ sstem gb yığılmayı önleyen hekm ve kurumları yapmış oldukları terchleryle ödüllendren ve talep edenler sağlık sstemnde hakm kılan mekanzmalar uygulanamamıştır. Bu nedenle gderlmemş sağlık htyaçlarına sahp olan vatandaşlar yoğun talebne rağmen sağlık sstemnde etkn talep sağlanamamıştır. Çalışmada ncelenen sağlık bakanlığına bağlı 125 hastanenn etknlk düzey dr. Bu oran gerçekten de çok düşük br düzeydr. Sağlık sektörüne yönelk talebn yüksek olmasına rağmen bu kadar düşük br ortalama teknk etknlk düzey sstemde yanlışlıkların ve eksklklern olduğunu göstermektedr. En az etknlk sevyeler kadar öneml olan dğer değşkenler grd tıkanıklığı ve aylak grdler açısından da benzer sonuçlara elde edlmştr. Buna göre yatak açısından toplam grd tıkanıklığı 0.519, UH açısından grd tıkanıklığı ve PH açısından grd tıkanıklığı se 533 dür. Yatak açısından 0.021, UH açısından ve PH açısından se oranında aylak grd bulunmaktadır. Başka br deyşle grdler yukarıda belrtlen oranlarda azaltılsa ble herhang br üretm azalışı yaşanmamaktadır. Grd tıkanıklığı ve aylak grdler, poltk ve kurumsal nedenler yanın-

6 Polklnk ve Doğum Hzmet Veren Hastanelerde Grd Tıkanıklığı ve Aylak Grdler da grdlern elmne edlmes konusunda zayıflıktan (rekabetç pyasadan uzaklaşma) ve grdlern kalte ve ntelklernn arttırılablme potansyelnn varlığından doğmaktadır. Sonuç olarak hastanelern yapısı kurumsal, yönetsel ve hastanelern arz eden, talep eden ve grdlern yapısı ve özellklerne bağlı olarak tekrar değerlendrlmes ve yapılandırılması gereğn ortaya koymaktadır. KAYNAKÇA AHN, T., A. CHAMES ve W.W. COOPER; (1988), Usng Data Envelopment Analyss to Measure the Effcency of Not-for-Proft Organzatons: A Crtcal Evaluaton-Comment, Manageral ve Decson Economcs, 9(3), ss BANKER, R. D., A.CHARNES ve W.W.COOPER; (1984), Some Models for Estmatng Techncal and Scale Ineffcnces n Data Envelopment Analyss, Management Scence, 30(9), ss BANKER, Rajv D.; (1993), Maxmum Lkelhood, Conssteny and Data Envelopment Analyss: A Statstcal Foundaton Management Scence, 39(10), ss BANKER, R. D. ve A. MAINDIRATTA; (1988), Nonparametrc Analyss of Techncal and Allocatve Effcences n Producton, Econometrca, 56(6), ss BANKER, R. D. ve A. MAINDIRATTA; (1986), Pecewse Loglnear Estmaton of Effcency Producton Surfaces, Management Scence, 32(1), ss BANKER, R. D., R. F. CONRAD ve R. P. STRAUSS; (1986), A Comparatve Applcaton of Data Envelopment Analyss and Translog Methods: An Illustratve Study of Hosptal Producton, Management Scence, 32(1), ss BAYSAL M. Emn, Hakan ÇERÇİOĞLU ve Blal TOKLU; (2004), Sağlık Sektöründe Br Performans Değerlendrme Çalışması, Yöneylem Araştırması/Endüstr Mühendslğ, XXIV Ulusal Kongres, Gazantep-Adana. BJÖRKGREN M. A., U. HAKINKEN ve M. LINNA; (2001), Measurng Effcency of Long-Term Care Unts n Fnland, Health Care Management Scences, 4(3), ss BOGETOFT P.; (1996), DEA on Relaxed Convexty Assumptons, Management Scence, 42, ss BOLES, J. N.; (1967), Effcency Squared-Effcent Computaton of Effcency Indexes, Western Farm Economc Assocaton, Pulman, Washngton, ss BOLES, J. N.; (1971), The Farrell Effcecy System-Multple Products, Multple Factors, Govann Foundaton of Agrcultural Economcs.

7 Polklnk ve Doğum Hzmet Veren Hastanelerde Grd Tıkanıklığı ve Aylak Grdler CHARNES, A., W.W. COOPER ve E. RHODES; (1981), Evaluatng Program and Manageral Effceney: An Applcaton of Data Envelopment Analyss to Program Follow Through, Management Scence,, 27(6), ss COELLI, Tm; (1996), A Gude to DEAP Verson 2.1, CEPA Workng Paper. COELLI, T., P. RAO ve G. BATTASE; (1998), An Introducton to Effcency and Productvty Analyss, Kluwer Academc Publshes. COOK, W. D., M. KRESS ve L. M. SEIFORD; (1993), On the Use of Ordnal Data n Data Envelopment Analyss, The Journal of the Operatonal Research Socary, 44(2), ss DELİKTAŞ, Ertuğrul ve Mehmet BALCILAR; (2002), A Comparatve Analyss of Productvty Growth, Catch-up and Convergence n Transton Economes, Emergng Markets Fnance and Trade, 41(1), ss FARRELL, M. J.; (1957), The measurement of Producton Effcency, Journal of The Royal Statstcal Socety, Seres A, 120(3), ss FORSUND, F. F. ve N. SARAFOGLU; (2000), On the Orgns Data Envelopment Analyss, Memorandum, No 24-, Depertmant of Economcs, Unverstey of Oslo, ss GROSSKOPF, S., D. MARGARITIS ve V. VALDMANIS; (2001), Comparng Teachng and Non-teachng Hosptals: A Fronter Approach (Teachng vs.non-teachng Hosptals), Health Care Management Scences, 4(2), ss GROSSKOPF, S. ve V. VALDMANIS; (1987), Measurng Hosptal Performance: A Non-Parametrc Approach, Journal of Health Economcs, 6, ss GROSSKOPF, S, J. H. KATHY, L. LORI ve L. WILLIAM; (1999), Antcpatng the Consequences of School Reform: A New Use of DEA, Management Scence, 45(4), ss HELVIG, B. ve I. LAPSLEY; (2001), On the Effcencyof Publc, Welfare and Prvate Hosptal n Germany over tme: A Sectoral Data Envelopment Analyss Study, Health Servce Management Research, 14(4), ss KÖK, Recep ve Ertuğrul DELİKTAŞ; (2003), Endüstr İktsadında Vermllk Ölçme ve Stratej Gelştrme Teknkler. LÖTHGREN, M. ve M. TAMBOUR; (1995), Bootstrappng DEA-Based Effcency Measures and Malmqust Indces. A Study of Swedsh Eye- Care Servce Provson. Workng Paper Seres n Economcs and Fnance, Stockholm School of Economcs, No. 78. PRIOR, D. ve M. SOLA; (2000), Techncal Effcency and Economes of Dversfcaton n Health Care, Health Care Management Scence, 3, ss REICHMANN, M.S.; (2000), The Impact of the Austran Hosptal Fnancng Reform on Hosptal Productvty: Emprcal Evdence and Effcency anf Technology Changes Usng a Non-Parametrc Input Based Malmqust Approach, Health Care Management Scence, 3, ss ROSENMAN, R. ve D. FRIESNER; (2004), Scope and Scale Ineffcences n Physcan Practes, Health Economcs, 13, ss ROSENMAN R., K. SIDDHARTHAN ve M. AHERN; (1997), Output Effıcency Of Healthmantenance Organzatons n Florda, Health Economcs, 6, ss SİDDHARTHAN, K., M. AHERN ve R. ROSENMAN; (2000), Data Envelopment Analyss to Determne Effcences of Health Mantenance Organzatons, Health Care Management Scences, 3, ss TAMBOUR, M.; (1999), The Impact Of Health Care Polcy Intatves on Productvty, Health Economcs, 6, ss TETİK, Semra; (2003), İşletme Performansını Belrlemede Ver Zarflama Analz, Yönetm ve Ekonom, 10(2), ss THRALL, R. M.; (1989), Classfcaton Transtons under Expanson of Inputs and Outputs n Data Envelopment Analyss, Manageral and Decson Economcs, 10(2), ss T. C. Sağlık Bakanlığı, Yataklı Tedav Kurumları İstatstk Yıllığı, YILDIRIM, Hasan Hüseyn; (2004), Avrupa Brlğ ne Üye ve Aday Ülke Sstemlernn Vermllk Performansı Skorları, 2000, Basılmamış Doktora Tez.