Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download ""

Transkript

1 Merkezi Finans ve Ýhale Birimi'nin sözleþme makamý olduðu bu araþtýrma, Avrupa Komisyonu'nun mali destekleriyle ICON Institut Public Sector Gmbh, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve BNB Danýþmanlýk Ltd. Þirketi konsorsiyumunca gerçekleþtirilmiþ ve T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü'nce yürütülmüþtür. Bu yayýnýn içeriðinden konsorsiyum sorumlu olup, bu bilgiler hiç bir þekilde Avrupa Birliði ve Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü'nün görüþlerini yansýtmamaktadýr.

2 Türkiye'de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Araþtýrmasý Ankara, Ocak 9

3 .2.9 Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Araþtýrmasý ARAÞTIRMA EKÝBÝ Kilit uzmanlar: Dr. Henrica A.F.M. (Henriette) Jansen, ekip lideri Prof. Dr. Sunday Üner, kilit uzman (niceliksel araþtýrma) Doç. Dr. Filiz Kardam, kilit uzman (niteliksel araþtýrma) Uzmanlar: Prof. Dr. Sabahat Tezcan Doç. Dr. Banu Akadlý Ergöçmen Doç. Dr. Ýsmet Koç Yrd. Doç. Dr. A.Sinan Türkyýlmaz Dr. Elif Yiðit Dr. Ýlknur Yüksel Dr. Yadigar Coþkun u Yayýna Hazýrlayanlar: Dr. Henrica A.F.M. (Henriette) Jansen Prof. Dr. Sunday Üner Doç. Dr. Banu Akadlý Ergöçmen Yrd. Doç. Dr. A.Sinan Türkyýlmaz Dr. Ýlknur Yüksel Dr. Sutay Yavuz Ayþe Abbasoðlu ii

4 ÝÇÝNDEKÝLER TABLO... v ÞEKÝLLER... v ÖNSÖZ... vi SUNUÞ... vii ARAÞTIRMANIN TANITIMI... 1 Araþtýrmanýn amacý... 1 ARAÞTIRMA YÖNTEMÝ... 2 Niteliksel araþtýrma yöntemi...2 Niceliksel araþtýrma yöntemi...2 TANIMLAR... 5 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDET...6 Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan kadýna yönelik þiddet...6 Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden kadýna yönelik þiddet...14 Kadýnlarýn toplumsal cinsiyet rolleri ve þiddete iliþkin tutumlarý...16 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETÝN SAÐLIK SONUÇLARI...17 Þiddet sonucu yaralanmalar...17 Gebelikte fiziksel þiddet Fiziksel veya cinsel þiddet ve genel saðlýk...18 Fiziksel veya cinsel þiddet ve ruh saðlýðý...19 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETLE MÜCADELE...21 Yaþanan þiddetin kadýnlara göre nedenleri...21 Yaþanan þiddetin anlatýlmasý ve paylaþýlmasý...22 Þiddet sonucu resmi kurum ve sivil toplum kuruluþlarýna baþvurma...23 Fiziksel þiddete fiziksel olarak karþýlýk verme...25 Þiddet sonucu evi terk etme...25 SONUÇLAR iii

5

6 TABLO Tablo 1. Cevaplama oranlarý...4 ÞEKÝLLER Þekil 1. Fiziksel þiddet yaygýnlýðý...7 Þekil 2. Fiziksel þiddetin derecesi...8 Þekil 3. Cinsel þiddet yaygýnlýðý...9 Þekil 4. Fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý... Þekil 5. Yaþa göre fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý... Þekil 6. Eðitim düzeyine göre fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý...11 Þekil 7. Refah düzeyine göre fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý...11 Þekil 8. Duygusal þiddet/istismar yaygýnlýðý...12 Þekil 9. Ekonomik þiddet/istismar yaygýnlýðý...13 Þekil. Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden kadýna yönelik fiziksel ve cinsel þiddet yaygýnlýðý...14 Þekil 11. Kadýnlarýn toplumsal cinsiyet rolleri ve þiddete iliþkin tutumlarý...16 Þekil 12. Fiziksel veya cinsel þiddet sonucu yaralanma...17 Þekil 13. Gebelikte fiziksel þiddet...18 Þekil 14. Fiziksel veya cinsel þiddet ve genel saðlýk...19 Þekil 15. Fiziksel veya cinsel þiddet ve hayatýna son verme düþüncesi... Þekil 16. Fiziksel veya cinsel þiddet ve hayatýna son vermeyi deneme... Þekil 17. Yaþanan fiziksel þiddetin kadýnlara göre nedenleri...21 Þekil 18. Yaþanan þiddetin paylaþýlmasý...22 Þekil 19. Yaþanan þiddet sonucu resmi kurum veya sivil toplum kuruluþlarýna baþvurma...23 Þekil. Yaþanan þiddeti paylaþma ile þiddet sonucu bir kurum/kuruluþa baþvurmanýn karþýlaþtýrýlmasý...24 Þekil 21. Þiddet sonucu evi terk etme...26 v

7 ÖNSÖZ Kadýna yönelik þiddet, kadýnlarý en temel insan haklarýndan ve temel özgürlüklerinden mahrum eden, saðlýklarýný olumsuz etkileyen, sosyal ve ekonomik yaþama etkin katýlmasýný engelleyen ciddi bir toplumsal sorundur. Bir insan haklarý ihlali ve toplumlarýn ilerlemesinin önünde önemli bir engel olan kadýna yönelik þiddet ve ayrýmcýlýðýn önlenmesi ile maðdurlarýn korunmasý için uluslararasý kuruluþlar ve devletler çeþitli yasal ve idari tedbirler almaktadýrlar. Türkiye de gerek uluslararasý taahhütleri gerekse kadýna yönelik þiddetin ülkedeki yaygýnlýðýný dikkate alarak kadýna yönelik þiddetin önlenmesi ve maðdurlarýn korunmasý amacýyla her alanda yasal ve idari tedbirler alarak topyekûn bir mücadele baþlatmýþtýr. Ancak ülkemizde kadýna yönelik þiddet konusunda ulusal düzeyde veri eksikliði olmasý bu alanda politikalarýn stratejilerin ve programlarýn geliþtirilmesinin önünde büyük bir engel oluþturmuþtur. Her ne kadar son yirmi yýlda kadýna yönelik þiddetle ilgili veri eksikliðini gidermek için gerek bazý kamu kurumlarý gerekse sivil toplum kuruluþlarý ve üniversiteleri çeþitli çalýþmalar yapmýþ olsa da kadýna yönelik aile içi þiddet konusunda geniþ kapsamlý ulusal veri elde edilememiþtir. Bu ihtiyaç nedeniyle Türkiye'de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Araþtýrmasý yapýlmýþtýr. Araþtýrma ile kadýna yönelik þiddetle mücadele etmek için oluþturulacak politikalarýn ve programlarýn daha etkili olmasýna imkân saðlayacak, kadýna yönelik þiddet ile ilgili ulusal düzeyde veri elde edilmesi amaçlanmýþtýr. Türkiye'de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Araþtýrmasý nýn yapýlmasý için mali destek veren Avrupa Birliði'ne, Araþtýrmanýn ihalesini yapan Merkezi Finans ve Ýhale Birimine, verdikleri destek için alan çalýþmasý yapýlan illerin Valilikleri'ne, Sosyal Hizmetler ve Saðlýk Müdürlükleri ile ilçe kaymakamlýklarýna, özverili çalýþmalarýyla araþtýrmayý gerçekleþtiren ICON Institut Public Sector, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve BNB konsorsiyumuna teþekkür ederim. Kadýna yönelik þiddet konusunda çalýþma yapanlar için önemli bir kaynak olacak Araþtýrma'nýn sonuçlarýnýn kadýna yönelik aile içi þiddetle mücadelede ve bu konuda oluþturulacak politikalara önemli katký saðlayacaðýna inanýyorum. Esengül CÝVELEK KSGM Genel Müdürü vi

8 SUNUÞ Kadýna yönelik þiddet, dünyanýn her yerinde ýrk, dil, din ve etnik grup ayýrmadan tüm kadýnlarýn yaþadýklarý ortak bir sorundur. Kadýna yönelik þiddet, son 3 yýlda kadýnýn insan haklarý ihlallerinden biri sayýlmakta ve toplumun saðlýðýný etkileyen toplumsal bir sorun olarak görülmektedir. Birçok ülkede yapýlan araþtýrmalar, aile içinde kadýna yönelik þiddetin oldukça yaygýn olduðunu ortaya koymaktadýr. Türkiye'de kadýna yönelik þiddet konusu 198'li yýllarýn sonunda güçlenen kadýn hareketinin mücadelesi ile ülke gündemine girmiþtir. 199'lý yýllardan itibaren de bu konuda kurumsallaþmaya gidilmiþ, Baþbakanlýða baðlý olarak Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü kurulmuþ, üniversitelerde kadýn araþtýrma merkezleri açýlmýþ ve kadýn kuruluþlarýnýn sayýsý artmýþtýr. Tüm bu kuruluþlarýn iþbirliði ile Türkiye'de kadýna yönelik aile içi þiddet konusu gündemde kalmakla beraber bu konuda yapýlan ulusal araþtýrma az sayýdadýr. Yaklaþýk son yýldaki bu çabalar bizi bugün ülke çapýnda kadýna yönelik aile içi þiddetin boyutunu saptamaya yönelik kapsamlý bir araþtýrma yapmak üzere bir araya getirmiþtir. Türkiye'de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Araþtýrmasý, bu konuda yürütülmüþ ülke çapýnda temsil niteliðine sahip en kapsamlý ilk araþtýrmadýr. Araþtýrmanýn amacý, kadýnlarýn yaþadýðý þiddetin yaygýnlýðýnýn belirlenmesi yoluyla kadýna yönelik þiddetle mücadele konusunda bir durum tespiti yapmaktýr. Bunu yaparken, hem niceliksel hem de niteliksel araþtýrma yöntemlerinden yararlanýlmýþtýr. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü 4 yýldan beri demografi ve üreme saðlýðý alaný baþta olmak üzere farklý alanlarda ülke düzeyinde birçok araþtýrmayý planlamýþ ve uygulamýþ, ulusal ve uluslararasý alanda kendini kanýtlamýþ bir kurumdur. Kadýnlarýn gündelik hayatta toplumsal cinsiyetlerinden dolayý maruz kaldýklarý þiddetin ortadan kaldýrýlmasýna katkýsý olacak bu araþtýrmayý Enstitü'müzün de içinde yer aldýðý konsorsiyumun yürütmüþ olmasýndan memnun olduðumuzu belirtmek isterim. Projenin niteliksel ve niceliksel aþamalarýnda ekip baþý, denetçi, görüþmeci ve veri giriþçi olarak çalýþan ve bu zorlu araþtýrmanýn en iyi biçimde yapýlmasýný saðlayan arkadaþlarýmýzýn gayretlerini takdir ediyorum. Ayrýca, ülkenin her yerinde bizimle görüþen ve yaþadýklarýný bizlerle paylaþan kadýnlarýmýza da teþekkür ediyor ve hepsine þiddetsiz bir yaþam diliyorum. Türkiye'de Kadýna Yönelik Aile içi Þiddet Araþtýrmasý'nýn yararlanýcý kurumu T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü'ne (KSGM) bu süreçte gösterdikleri iþbirliði için; Türkiye Ýstatistik Kurumu'na (TÜÝK) örneklem seçimindeki katkýlarý için; araþtýrmanýn alan çalýþmasý sýrasýnda ziyaret edilen illerin Valilikleri'ne, Sosyal Hizmetler ve Saðlýk Müdürlükleri ile ilçe kaymakamlýklarýna çalýþmalarýn düzenli yürütülmesine verdikleri destek için teþekkür ederim. Nüfus Etütleri Enstitüsü'nde akademik ve idari birimlerde görev yapan tüm arkadaþlarým ile proje uzmanlarýna bu konuda son derece duyarlý olduklarý, azim, istek ve özveri ile çalýþmayý baþarýyla tamamladýklarý için takdirlerimi sunuyorum. Bu raporda kadýna yönelik þiddet konusundaki araþtýrmadan elde edilen bazý temel sonuçlar sunulmaktadýr. Araþtýrmanýn ayrýntýlý sonuçlarý ana raporda yer almaktadýr. Elde edilen sonuçlarýn bugüne kadar kadýn sivil toplum kuruluþlarýnýn, üniversitelerin ve KSGM'nin yürütmüþ olduðu çabalara yeni bir katký olarak, sorunun çözümü için gerekli temel bilgileri saðlamýþ olmasýyla üretilecek politikalarda etkili olmasýný diliyorum. Konsorsiyum adýna Prof. Dr. Sabahat Tezcan Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Müdür vii

9

10 ARAÞTIRMANIN TANITIMI Kadýna yönelik aile içi þiddet konusu dünyada olduðu gibi, Türkiye'de de halen önemli sorunlardan biri olmaya devam etmektedir. Türkiye'de 198'li yýllardan itibaren kadýn hareketinin çabalarý sonucunda cinsiyete dayalý aile içi þiddet konusu kamuoyunun ve devletin gündeminde önemli bir sorun alaný olarak ele alýnmaya baþlanmýþtýr. Bu konuda özellikle yasal anlamda birçok çalýþma yürütülmüþ ve olumlu geliþmeler elde edilmiþtir. Ancak, kadýna yönelik þiddet konusu, çalýþýlmasý ve çaba harcanmasý gereken bir konu olmaya devam etmektedir. Kadýna yönelik þiddet konusunda kapsamlý, güvenilir ve geçerli verilerin yetersiz bir düzeyde olmasý, þiddeti ele alan politikalarýn, stratejilerin ve programlarýn geliþtirilmesini güçleþtirmektedir. 199'lý yýllardan itibaren bazý kamu kurumlarýnýn, sivil toplum kuruluþlarýnýn ve üniversitelerin bu konudaki veri eksikliðini gidermeye yönelik çalýþmalarý olmasýna raðmen, kadýna yönelik aile içi þiddet konusunda geniþ kapsamlý ulusal veri elde edilememiþtir. Türkiye'de Kadýna Yönelik Aile içi Þiddet Araþtýrmasý, kadýnlarýn yaþadýðý aile içi þiddetin yaygýnlýðý, þiddet biçimleri, neden ve sonuçlarý ile risk faktörlerinin anlaþýlmasý amacýyla ülke çapýnda yürütülmüþ en kapsamlý araþtýrmadýr. Bu araþtýrma, ICON Institut, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) ve BNB Danýþmanlýk Ltd. Þirketi tarafýndan yürütülmüþtür. Araþtýrmada projenin tümünden, niteliksel araþtýrmadan ve niceliksel araþtýrmadan sorumlu olmak üzere üç kilit uzman ve Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü'nün uzmanlarý görev almýþlardýr. Araþtýrmanýn Amacý Projenin temel hedefi kadýnlarýn insan haklarýný geliþtirmek adýna kadýnlarý aile içi þiddetten korumak için çalýþan paydaþlarýn kapasitelerinin güçlendirilmesine katkýda bulunmaktýr. Bu hedefe ulaþmak için yapýlan araþtýrmada kadýna yönelik aile içi þiddet ile daha etkili mücadele etmek için politika oluþturulmasýna ve programlarýn gerçekleþtirilmesine imkan saðlayacak ulusal düzeyde veri elde edilmiþtir. Bu çalýþma, niteliksel ve niceliksel araþtýrma olmak üzere iki bölümde gerçekleþtirilmiþtir. Aile içi þiddet konusuyla ilgili olarak yaþanan duygular, deneyimler ve davranýþlara iliþkin derinlemesine ve daha ayrýntýlý bilgi veren niteliksel araþtýrma ile aile içi þiddet biçimleri ve þiddetin nasýl algýlandýðý üzerine bir analiz yapýlmýþtýr. Ayrýca þiddete maruz kalan kadýnlara hizmet veren çeþitli kurumlarýn yeterliliði ve kurumlarda çalýþanlarýn görüþleri de deðerlendirilmiþtir. Niteliksel araþtýrmada elde edilen bilgiler, niceliksel araþtýrmada kullanýlan sorularýn ifadelendirilmesinde, niceliksel araþtýrma sonuçlarýnýn daha iyi yorumlanmasýnda ve açýklanmasýnda kullanýlmýþtýr. Türkiye geneli ve 12 Bölgeye 1 iliþkin istatistiksel sonuçlarýn elde edildiði niceliksel araþtýrma ile kadýna yönelik farklý þiddet biçimlerinin yaygýnlýðýna, nedenlerine ve sonuçlarýna iliþkin güvenilir tahminler elde edilmiþtir Bölge: Türkiye'nin Avrupa Birliði'ne uyum süreci doðrultusunda belirlenen istatistiki bölge sýnýflamasýdýr. Üç ayrý düzeyde NUTS (The Nomenclature of Territorial Units of Statistics) bölgeleri oluþturulmuþtur. 12 Bölge NUTS1 düzeyini temsil etmektedir. 1

11 ARAÞTIRMA YÖNTEMÝ Kadýna yönelik aile içi þiddetin farklý boyutlarýný ortaya çýkarmak için bu araþtýrmada temel iki araþtýrma yöntemi kullanýlmýþtýr. Niteliksel Araþtýrma Yöntemi Niteliksel araþtýrma kapsamýnda derinlemesine ve yarý yapýlandýrýlmýþ görüþmeler ile odak grup görüþmeleri gerçekleþtirilmiþtir. Derinlemesine ve yarý yapýlandýrýlmýþ görüþmeler: Ankara, Samsun ve Mersin illerinde toplam 64 derinlemesine ve yarý yapýlandýrýlmýþ görüþme gerçekleþtirilmiþtir. Derinlemesine görüþmeler, þiddet yaþamýþ kadýnlar, þiddete maruz kalan kadýnlarýn anne ve kayýnvalideleri ve erkeklerle yapýlan görüþmeleri kapsamaktadýr. Þiddete maruz kalan kadýnlara týbbi/psikolojik/hukuksal/kamusal destek ve hizmet veren meslek sahipleri ile de yarý yapýlandýrýlmýþ görüþmeler gerçekleþtirilmiþtir. Odak Grup görüþmeleri: Ankara'da toplam 9 odak grup görüþmesi gerçekleþtirilmiþtir. Bu görüþmeler farklý yaþ, eðitim ve medeni durum özellikleri dikkate alýnarak erkeklerle yapýlmýþtýr. Ayrýca, meslek gruplarýnýn katýlýmýyla da odak grup görüþmeleri gerçekleþtirilmiþtir. Niceliksel Araþtýrma Yöntemi Örneklem Tasarýmý: Araþtýrmanýn örneklem tasarýmý aðýrlýklý, tabakalý ve çok aþamalý küme örneklemesi yaklaþýmýdýr. Örneklem tasarýmýnýn temel amacý; ülke geneli, 12 Bölge ve kent/kýr tabakalarý için kadýna yönelik þiddetle ilgili göstergelerin kabul edilebilir bir kesinlikle (yüzde 95 güven aralýðýnda) tahmin edilmesidir. Ayrýca, bu göstergelerin ülke genelinde yaþ grubu, eðitim düzeyi ve sosyo-ekonomik statü gibi ana deðiþkenler için tahmin edilmesi de amaçlanmýþtýr. Örneklem seçiminde Türkiye Ýstatistik Kurumu (TÜÝK) ile iþbirliði yapýlmýþ ve örnekleme çerçevesi, blok seçimleri ve seçilen hanehalklarýnýn yer aldýðý blok listeleri TÜÝK tarafýndan saðlanmýþtýr. Sorukaðýtlarý: Araþtýrma sorukaðýdý Dünya Saðlýk Örgütü'nün (Multi-country Study on Women's Health and Domestic Violence against Women 2 ) kullandýðý sorukaðýtlarý dikkate alýnarak ülke ihtiyaçlarýna göre tasarlanmýþtýr. Araþtýrmada hanehalký ve kadýn sorukaðýdý olmak üzere iki sorukaðýdý kullanýlmýþtýr. Sorukaðýtlarý ile aþaðýdaki konular hakkýnda bilgi toplanmýþtýr a) Hanehalký nüfusu ve hanelerin konut özellikleri, b) Kadýnlarýn temel özellikleri, evlilik tarihçesi, c) Genel saðlýk ve üreme saðlýðý, çocuklarýn davranýþ sorunlarý, d) Kadýnlarýn eþleri veya birlikte olduklarý kiþinin/kiþilerin temel özellikleri ve davranýþ biçimleri 2 Çoklu Ülke Kadýn Saðlýðý ve Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Araþtýrmalarý 2

12 e) Kadýnlarýn yaþamlarýnýn herhangi bir dönemi ile görüþme öncesindeki son 12 aylýk dönemde yakýn iliþki içinde olduklarý erkekler (Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)) tarafýndan uygulanan fiziksel ve cinsel þiddet ile duygusal ve ekonomik þiddet/istismar, f) Kadýnlarýn 15 yaþýndan sonra yakýn iliþkide olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden maruz kaldýklarý fiziksel ve cinsel þiddet, g) Kadýnlarýn 15 yaþýndan önce yaþadýklarý cinsel istismar, h) Toplumsal cinsiyet rolleri ve þiddet konusunda kadýnlarýn tutumlarý, i) Kadýnlarýn gebelik sýrasýnda maruz kaldýklarý þiddet ve þiddet sonucu yaralanmalar, j) Eþleri veya birlikte olduklarý kiþi(ler)den þiddet gören kadýnlarýn aile içi þiddetle baþa çýkma yöntemleri. Araþtýrma kapsamýnda yaþ grubundaki kadýnlar hedef nüfusu oluþturmaktadýr yaþ grubunda kadýn bulunan hanehalklarýndan kadýnlarýn araþtýrma sorularýna rahat cevap verebilmelerini saðlamak ve cevaplarýn güvenilirliðini artýrmak amacýyla her hanehalkýndan sadece bir kadýn (evli veya bekar) ile görüþülmüþtür. Araþtýrma kapsamýnda kadýnlarýn evlilik ve evlilik dýþýndaki birliktelikleri (erkek arkadaþ, niþanlý, sözlü) dikkate alýnmýþtýr. Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Araþtýrmasý için Etik Kurallar: Duyarlý bir konuda yürütülen bu araþtýrmada, kadýnlarýn güvenliðine öncelik verilmiþ ve araþtýrmanýn tasarýmý görüþmecilerin de güvenliðini saðlayacak biçimde yapýlmýþtýr. Bu araþtýrmada, Dünya Saðlýk Örgütü'nün geliþtirmiþ olduðu Etik ve Güvenlik kurallarý 3 esas alýnmýþtýr. Þiddet yaþayan kadýnlarýn araþtýrmaya katýlmalarý nedeniyle daha fazla þiddet yaþama risklerini ortadan kaldýrmak, cevaplayýcý kadýnlarý ve araþtýrmada görev alan görüþmecileri riske atmamak amacýyla araþtýrmada güvenli isim kullanýlmýþtýr. "Türkiye'de Kadýna Yönelik Aile içi Þiddet Araþtýrmasý" yerine araþtýrmanýn eðitimi ve saha çalýþmasý sýrasýnda kullanýlan tüm dokümanlarýnda "Türkiye Kadýn ve Aile Araþtýrmasý" ismi yer almýþtýr. Araþtýrma kapsamýnda, görüþülen kadýnlara ihtiyaç duyduklarýný belirttikleri durumda yaþadýklarý illerde þiddete maruz kalan kadýnlara destek olan ve hizmet veren kamu kurumlarý ile sivil toplum kuruluþlarýnýn adresleri verilmiþtir. Alan Çalýþmasý ve Örneklem Sonuçlarý: Alan araþtýrmasý Temmuz-Eylül 8 tarihleri arasýnda örnekleme çýkan 51 ilde gerçekleþtirilmiþtir. Sorukaðýtlarýnýn veri giriþi Census and Survey Processing System (CSPro) programý kullanýlarak, hatalarýn en aza indirilmesi amacýyla iki kez gerçekleþtirilmiþtir. Araþtýrmanýn örneklem tasarýmýnda yer alan 542 kümede örneklem büyüklüðü 24,48 hanehalkýdýr. Bu kümelerden 5 tanesinde küme düzeyinde çeþitli nedenlerle görüþme yapýlamamýþtýr. Görüþme için gidilen ve görüþme yapýlabilecek durumda olan 19,55 hanehalkýndan 17,168'i ile görüþme gerçekleþtirilmiþtir. Buna göre, hanehalký düzeyindeki cevaplama oraný yüzde 88'dir. Hanehalkýnda görüþme yapýlamamasýnýn nedenleri arasýnda seçilen hanehalklarýnýn yüzde.9'unun araþtýrmanýn yapýldýðý yaz aylarýnda evde 3 Putting Women first: Ethical and Safety Recommendations for Research on Domestic Violence Against Women. Geneva, World Health Organization WHO/FCH/GWH/1.1 (1) 3

13 olmamasý, konutta/adreste yaþayan kimsenin olmamasý veya adresin konut olmamasý yer almaktadýr. Görüþmeyi reddeden hanehalklarýnýn oraný sadece yüzde 4.4'dür. Görüþme yapýlan hanehalklarýnda yaþ grubunda 22,822 kadýn tespit edilmiþtir. Bu kadýnlarýn yaþ, medeni durum ve eðitim gibi temel bilgileri sorulmuþtur. Görüþme kriterlerine uygun olan 22,822 kadýndan Kish 4 yöntemiyle belirlenen kadýn sayýsý 14,854 olmuþtur. Araþtýrma kapsamýnda, 12,795 kadýn ile yüz yüze görüþülerek kadýn sorukaðýdý tamamlanmýþ olup red oraný yüzde 2.1'dir. Kadýn görüþmelerinde cevaplama oraný yüzde 86.1'dir (Tablo 1). Tablo 1. Cevaplama oranlarý Sayý Yüzde Seçilen hanehalký sayýsý 24,48 Küme düzeyinde görüþülemeyen hanehalký sayýsý 228 Görüþme yapýlabilecek hanehalký sayýsý 5 19,55 Görüþme yapýlan hanehalký sayýsý 17,168 Hanehalký cevaplama oraný 88. Hanehalkýnda bulunan kadýn sayýsý 22,822 Kish yöntemi ile seçilen kadýn sayýsý 6 14,854 Görüþme yapýlan kadýn sayýsý 12,795 Kadýn sorukaðýdý cevaplama oraný Kish yöntemi hanehalkýnda birden fazla uygun kiþi olduðu durumda, olasýlýklý yansýz seçimi saðlayan bir tekniktir. 5 Hanehalký sorukaðýdýndaki "Hanehalkýnýn tümünün araþtýrma tarihlerinde evde yok", "Konutta adreste yaþayan yok, adres konut deðil", "Konut yýkýlmýþ" ve "Diðer" kodlarý görüþme yapýlamayacak durumlarý içerir. 6 Bu sayý ayný zamanda, içinde yaþ grubunda en az bir kadýn bulunan hanehalký sayýsýdýr. 4

14 TANIMLAR Aþaðýdaki tanýmlarda belirtilen þiddet 7 içeren davranýþlarýn en az bir kez yaþanmýþ olmasý o þiddet biçiminin yaþandýðý anlamýna gelmektedir. Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan kadýna yönelik fiziksel þiddet Tokat atma ya da bir þey fýrlatma Ýtme, tartaklama ya da saç çekme Yumrukla ya da bir cisimle vurma Tekmeleme, sürükleme ya da dövme Boðazýný sýkma ya da bir yerini yakma Býçak, silah gibi aletlerle tehdit etme ya da bunlarý kullanma Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan kadýna yönelik cinsel þiddet Zorla cinsel iliþkiye girme Kadýnlarýn istemediði halde korktuðu için cinsel iliþkiye girmesi Cinsel olarak aþaðýlayýcý ya da küçük düþürücü eylemlere zorlanma Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan kadýna yönelik duygusal þiddet/istismar Hakaret ya da küfür Baþkalarýnýn yanýnda aþaðýlama ya da küçük düþürme Korkutma ya da tehdit Kadýna ya da çevresindekilere zarar vermekle tehdit Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan kadýna yönelik ekonomik þiddet/istismar Kadýnýn çalýþmasýna engel olma ya da iþten ayrýlmasýna neden olma Ev harcamalarý için para vermeme Kadýnýn gelirinin elinden alýnmasý Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakiler tarafýndan kadýna yönelik fiziksel þiddet 15 yaþýndan sonra eþ veya birlikte olunan kiþi dýþýndakiler tarafýndan fiziksel olarak kötü bir davranýþa maruz kalma Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakiler tarafýndan kadýna yönelik cinsel þiddet 15 yaþýndan sonra eþ veya birlikte olunan kiþi dýþýndakiler tarafýndan istemediði halde cinsel iliþkiye zorlanma veya cinsel olarak aþaðýlayýcý ya da küçük düþürücü bulduðu bir þeyi yapmaya zorlanma Çocukluk döneminde cinsel istismar 15 yaþýndan önce istenilmeyen bir cinsel davranýþa ya da cinsel olarak rahatsýz edecek þekilde dokunmaya maruz kalma 7 Araþtýrmanýn sorukaðýdýnda "þiddet" kelimesi yer almamýþtýr. 5

15 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDET Kadýna yönelik þiddet, kadýnlarýn yakýn çevrelerindeki erkeklerden, tanýmadýklarý erkeklere ve hatta aile içindeki kadýnlara kadar uzanan geniþ bir yelpaze içinde deðerlendirilebilir. Bu araþtýrma kapsamýnda aile içi þiddetin yaný sýra aile dýþýndaki kiþilerden kadýna yönelik þiddet konusunda da bilgi elde edilmiþtir. Araþtýrma sonuçlarý, kadýna yönelik þiddeti uygulayanlar açýsýndan iki temel baþlýk altýnda incelenmektedir. Bunlar, eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan kadýna yönelik þiddet ile eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakiler tarafýndan kadýna yönelik þiddettir. Bu raporda, kadýna yönelik farklý þiddet biçimlerinin yaný sýra kadýnlarýn þiddete ve toplumsal cinsiyet rollerine iliþkin bazý görüþlerine de yer verilmiþtir. Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan kadýna yönelik þiddet Bu bölümde sunulan bilgiler, Türkiye'de yaþayan kadýnlarýn halen evli olduklarý, bir dönem evli olduklarý ya da evli gibi birlikte yaþadýklarý erkekler tarafýndan maruz kaldýklarý farklý þiddet biçimlerinin yaygýnlýðýný göstermektedir. Fiziksel ve cinsel þiddet ile duygusal ve ekonomik þiddet/istismar konularýndaki bilgiler kadýnlarýn yaþadýklarý yerleþim yeri, bölge, eðitim düzeyi, refah düzeyi ve yaþ gibi temel özellikleri çerçevesinde deðerlendirilmektedir. Farklý þiddet biçimlerini ölçmek amacýyla þiddet içeren belirli hareketler tanýmlanmýþtýr (bkz. Tanýmlar). En az bir birlikteliði olmuþ kadýnlara fiziksel, cinsel, duygusal ve ekonomik þiddet yaþayýp yaþamadýklarý sorulurken, þiddete maruz kaldýðýný belirten kadýnlara daha ayrýntýlý sorular sorulmuþtur. Böylece, þiddetin ne zaman ve ne sýklýkla yaþandýðýna dair bilgi elde edilmiþtir. Yaþanan þiddetin zamanýyla ilgili olarak iki dönem dikkate alýnmýþtýr: araþtýrmanýn yapýldýðý dönemden önceki son 12 ay 7 ve yaþamýn herhangi bir dönemi. Birlikte olma kavramý yerleþim yeri, bölge ve kültür vb. farklýlýklar nedeniyle ayný olguyu ifade etmemektedir. Bu nedenle, özet raporda en az bir kez evlenmiþ kadýnlarýn cevaplarý doðrultusunda elde edilen bilgilere yer verilmiþtir. "Akrabam deðildi, düðünde görmüþ beni, kaçýrdý beni iþte, ailem geri almak istedi beni, bu vermedi beni, aðaca baðlardý döverdi, aðaca baðlar döverdi, az bir þey görse döver beni, þiddet dayak þiddet." (34 yaþýnda, evli, dört çocuk sahibi, ilkokul mezunu kadýn) Fiziksel þiddet Araþtýrma kapsamýnda, kadýnlarýn yaþadýklarý fiziksel þiddeti ölçebilmek amacýyla fiziksel þiddet içeren belirli davranýþlara maruz kalýp kalmadýklarý sorulmuþtur (bkz. Tanýmlar). Ülke genelinde yaþamýn herhangi bir döneminde fiziksel þiddete maruz kaldýðýný belirten kadýnlarýn oraný yüzde 39'dur. Baþka bir ifadeyle, her kadýndan 4'ü eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan fiziksel 8 Bundan sonra son 12 ay biçiminde ifade edilecektir. 6

16 þiddete maruz kalmýþtýr. Fiziksel þiddetin araþtýrmadan önceki son 12 ay içinde yaþanmasý hem ülke düzeyinde, hem de bazý temel özellikler düzeyinde incelendiðinde yaþamýn herhangi bir döneminde görülen þiddete göre doðal olarak azalmaktadýr. Türkiye genelinde, her kadýndan biri son 12 ayda fiziksel þiddet yaþamýþtýr. Fiziksel þiddetin yaþanmasý açýsýndan, bölgeler arasýnda belirgin bir farklýlaþma vardýr. Batý Marmara bölgesinde yaþayan kadýnlar arasýnda fiziksel þiddet yaþama oraný yüzde 25 iken, Kuzeydoðu Anadolu bölgesindeki kadýnlar arasýnda bu oran yüzde 53'tür (Þekil 1). Þekil 1. Fiziksel þiddet yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den fiziksel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % 7 yaþamýn herhangi bir döneminde son 12 ay Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. Fiziksel þiddet içeren davranýþlar sonucunda meydana gelen yaralanmalar farklý düzeylerde olmaktadýr. Dünya Saðlýk Örgütü, fiziksel þiddetin derecesini orta ve aðýr olmak üzere iki grup altýnda tanýmlamaktadýr. "Tokat, itme, tartaklama" orta derecede, "vurma, tekmeleme, boðazýný sýkma, býçak ya da silah kullanma" ise "aðýr" derecede fiziksel þiddet olarak tanýmlanmýþtýr (WHO, 5 9 ). "En son nisan ayýnda gözüme yumruk attý. Sabah beþte gidiyo iþe. dakika uyuya kalmýþýz, niye uyandýrmýyosun diye beni yataktan attý, gözüme yumruk attý. Tekme de attý eþim benim gözüme önceden..." (34 yaþýnda, evli, iki çocuk sahibi, ilkokul mezunu kadýn) 9 WHO Multi-country Study on Women's Health and Domestic Violence against Women: initial results on prevalence, health outcomes and women's responses. Geneva, World Health Organization, 5 7

17 Aðýr derecede fiziksel þiddet yaþanma yüzdeleri bölge düzeyinde 11 ile 28 arasýnda farklýlýk göstermektedir. Fiziksel þiddet yüzdesinin en yüksek olduðu Kuzeydoðu Anadolu ve Orta Anadolu bölgelerinde aðýr derecede fiziksel þiddetin de yaygýn olduðu görülmektedir. Þekil 2. Fiziksel þiddetin derecesi: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den orta ve aðýr derecede fiziksel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % orta derece þiddet aðýr derece þiddet Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. " iþte o gün eve görümcelerim falan geldi kaynanam geldi, onlarýn biraz dolduruþuna geldi, kavga baþladý kavga baþlayýnca, bana o zaman eline bi makas aldý galiba Makasla saldýrdý, ben yatak odasýna kaçtým ve kapýnýn arkasýna böyle ütü masasýný Yatak odasýnýn ayaðýnýn arasýna sýkýþtýrdým, artýk kapýyý açarsa diyorum bu balkondan ya da þeyden." (35 yaþýnda, boþanmýþ, bir çocuk sahibi, lise mezunu kadýn) Cinsel þiddet Cinsel þiddeti ölçmek amacýyla, kadýnlara cinsel þiddet içeren bazý davranýþ biçimlerine maruz kalýp kalmadýklarý sorulmuþtur (bkz. Tanýmlar). Kadýnlar için yaþadýklarý cinsel þiddeti açýklamak fiziksel þiddeti anlatmaktan daha zor olmaktadýr. Ayný þekilde, evlilik içinde yaþanan cinsel þiddeti konuþmak da kadýnlar açýsýndan çok uygun görülmemektedir. Türkiye genelinde evlenmiþ kadýnlarýn yüzde 15'i bu davranýþlardan bir ya da birkaçýna hayatlarýnýn herhangi bir döneminde maruz kalmýþtýr. Belirtilen cinsel þiddet yüzdesi Batý Marmara bölgesinde yüzde 9, Kuzeydoðu Anadolu bölgesinde ise yüzde 29 iken, diðer bölgeler için yüzde 11 ile 23 arasýnda 8

18 deðiþmektedir. Belirtilen cinsel þiddet eylemleri arasýnda en fazla ifade edilen erkeðin fiziksel þiddet uygulayabileceði, terk edeceði ya da baþka kadýnlarla birlikte olabileceði yönündeki korkulardan dolayý kadýnýn istemediði bir cinsel iliþkiye girmesidir (Þekil 3). Þekil 3. Cinsel þiddet yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % yaþamýn herhangi bir döneminde son 12 ay Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Kent Kýr Türkiye "yani baðarýyodum, çagariyodum, istemediðimi söylüyodum, o zorluyodu. Derken iþte; sonuçta bi þekilde gine onun dediði oluyodu amma." (35 yaþýnda, boþanmýþ, bir çocuk sahibi, lise mezunu kadýn) Fiziksel veya cinsel þiddet Yaþanan fiziksel þiddet, ülke, kent-kýr ve bölge düzeyinde cinsel þiddetten daha fazladýr. Sadece fiziksel þiddet yaþadýðýný belirten kadýnlarýn yüzdesi ülke düzeyinde 39 iken, her iki þiddet biçiminden en az birinin yaþanma yüzdesi 42'dir. Bu durum, cinsel þiddetin yaþandýðý durumlarýn çoðunluðunda fiziksel þiddetin de yaþanmýþ olduðunu ve farklý þiddet biçimlerinin genellikle birlikte yaþandýðýný gösterir niteliktedir (Þekil 4). Yaþamýn herhangi bir döneminde fiziksel veya cinsel þiddetin yaygýnlýðýnýn, yaþ grubundaki kadýnlar arasýnda en yüksek olmasý beklenen bir durumdur. Ancak, son 12 aylýk dönem dikkate alýndýðýnda tam tersi bir durum söz konusudur. Kadýnlar daha genç yaþlarda ve evliliklerinin ilk yýllarýnda daha çok þiddet ile karþýlaþmaktadýrlar (Þekil 5). 9

19 Þekil 4. Fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % yaþamýn herhangi bir döneminde fiziksel þiddet yaþamýn herhangi bir döneminde cinsel þiddet yaþamýn herhangi bir döneminde fiziksel veya cinsel þiddet Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. Þekil 5. Yaþa göre fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn yaþ gruplarýna göre yüzdesi, Türkiye 8 % 6 yaþamýn herhangi bir döneminde son 12 ay Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr Eðitim düzeyinin artmasý ile þiddet azalmaktadýr. Hiç eðitimi olmayan/ilköðretimi bitirmemiþ kadýnlarýn yaþadýðý fiziksel veya cinsel þiddet yüzdesi 56 iken, lise mezunu olan kadýnlar arasýnda yüzde 32, üniversite mezunlarý arasýnda ise yüzde 17'dir. Eðitim düzeyindeki artýþ kadýnlarý þiddetten koruma konusunda etkili görünmekle birlikte, lise ve üzeri eðitim düzeyindeki her kadýndan yaklaþýk 3'ünün þiddete uðramasý da düþündürücüdür (Þekil 6).

20 Þekil 6. Eðitim düzeyine göre fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn eðitim düzeyine göre yüzdesi, Türkiye 8 % 7 yaþamýn herhangi bir döneminde son 12 ay eðitimi yok / ilköðretimi bitirmemiþ ilköðretim birinci kademe Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. ilköðretim ikinci kademe Lise ve üzeri Refah düzeyi düþük olan kadýnlarýn yaþamlarýnýn herhangi bir döneminde karþýlaþtýklarý þiddet yüzde 5 iken, yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki kadýnlarda bu oran yüzde 29'a düþmektedir. Yaþam standartlarýnýn iyileþmesi durumunda, þiddetin daha az yaþandýðý görülmektedir (Þekil 7). Þekil 7. Refah düzeyine göre fiziksel veya cinsel þiddet yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn refah düzeyine göre yüzdesi, Türkiye 8 % yaþamýn herhangi bir döneminde son 12 ay Düþük Orta Yüksek Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. 11

21 " Evliliðim yirmi üç yýl sürdü, yirmi üç yýldan sonra zaten bu dönemde hep þiddet görüyodum yani cinsel yönden de, böyle karþý istemediðim zaman, nasýl istemediðim derken; mesela kumar oynuyodu, parayý kaybettiði zaman gelip beni dövüyodu. Bu dayaktan sonra da mesela beni dövüyodu bu dayaktan sonra da mesela beraber olmak istiyodu itiraz ettiðim zaman yine dayak yiyodum." (44 yaþýnda, ayrý yaþýyor, iki çocuk sahibi, lise mezunu kadýn) Duygusal þiddet/istismar Kadýna yönelik þiddet biçimleri arasýnda yer alan bir diðer þiddet biçimi duygusal þiddet ya da istismardýr. Kadýnlarýn eþleri veya birlikte olduklarý kiþi/kiþiler tarafýndan duygusal istismar içeren davranýþlara maruz kalýp kalmadýklarý sorulmuþtur (bkz. Tanýmlar). Ülke genelinde kadýnlarýn yüzde 44'ü duygusal istismarý yaþamýnýn herhangi bir döneminde yaþamýþtýr. Her dört kadýndan biri, son 12 ay içinde duygusal istismar yaþamýþtýr (Þekil 8). Kadýnlara yönelik duygusal þiddet ya da istismar, yaþamýn herhangi bir döneminde ve son 12 ay içinde kent/kýr açýsýndan yüzde olarak önemli bir farklýlýk göstermez iken, bölgeler arasýnda farklýlaþmaktadýr. Þekil 8. Duygusal þiddet / istismar yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den duygusal þiddet / istismar yaþamýþ kadýnlarýn yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % 6 yaþamýn herhangi bir döneminde son 12 ay Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. "Korkuyorduk ya böyle parmaklarýmýzýn ucunda geziyorduk, gece çýt çýkarýcaz da, acaba uyanacak da bir þey olacak o uyuduðu zaman böyle sessiz sakin, hele o uyandýðý zaman biz televizyon izlerken gördü mü bitti, televizyon izlemiyceksin, radyo dinlemiyceksin... " ( 44 yaþýnda, evli, bir çocuk sahibi, lise mezunu kadýn) 12

22 Ekonomik þiddet/istismar Ekonomik þiddet ya da istismar biçimleri kadýnýn çalýþmasýna engel olma ya da iþten ayrýlmasýna neden olma, ev harcamalarý için para vermeme ile kadýnýn gelirini elinden alma olarak tanýmlanmýþtýr. Kadýnlarýn yüzde 23'ü eþi veya birlikte olduðu kiþinin/kiþilerin kendi çalýþmasýna engel olduðunu ya da iþten ayrýlmasýna neden olduðunu belirtmektedir. Çalýþmayanlar kadýnlar dahil edildiðinde ise bu durum, her kadýndan 4'ü için söz konusu olmaktadýr. Yaþamýn herhangi bir döneminde çalýþmaya engel olma ya da iþten çýkma gibi bir sorun yaþadýðýný belirten kadýnlar arasýnda en yüksek yüzdeler 29 ve 27 ile Doðu Marmara ve Ýstanbul bölgelerindedir. Bu yapýsýyla ekonomik þiddet/istismar, diðer þiddet biçimlerinden farklý bir yapý göstererek, kentsel yerleþim alanýnda yaþayan kadýnlar arasýnda kýrsal alanda yaþayan kadýnlara göre iki kat fazla bulunmuþtur (Þekil 9). Þekil 9. Ekonomik þiddet / istismar yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den ekonomik þiddet / istismar yaþamýþ kadýnlarýn yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % 5 çalýþmaya engel çalýþmaya engel (çalýþmayan kadýnlar dahil ev için harcama yapmama gelirini elinden alma Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. "mesela maaþ alýyo, evde yiyecek hiç biþey yok, para istiyosun yani yemek yapacaksýn sonuçta çocuk okula gidecek. Diyo ki gidin okula Müdürle konuþ o okutsun Ben komþularýmdan bayat ekmek istiyodum yani tabii ki durumumu yine açýklamamak için hani çocuklar yaðmurda bakkala gitmek istemediklerini söyleyerek... Bayat ekmek alýyodum. Aile þeyimi dýþarýya yansýtmamak için. Yani para sor maaþ alýyo, kýsacasý, mesela yemek ekmek parasý býrak diyom para yok. Niye dediðim zaman iþte kavga sebebi bu." (44 yaþýnda, ayrý yaþýyor, iki çocuk sahibi, lise mezunu kadýn) 13

23 Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden kadýna yönelik þiddet Araþtýrma kapsamýnda, kadýnlarýn yakýn iliþkide olduklarý erkeklerin yaný sýra kendi aileleri veya eþlerinin aileleri, akrabalarý ve diðer kiþilerden gördükleri þiddet bilgisi de toplanmýþtýr. Evli ya da bekar tüm kadýnlara, eþleri ya da birlikte olduklarý kiþi(ler) dýþýndakilerin uyguladýðý fiziksel ve cinsel þiddet yaþayýp yaþamadýklarý 15 yaþ sonrasý için sorulmuþtur. Ayný zamanda, kadýnlardan 15 yaþýndan önce cinsel istismar yaþayýp yaþamadýklarý bilgisi de toplanmýþtýr. Fiziksel þiddet ve cinsel þiddet/istismar yaþadýðýný belirten tüm kadýnlara ayrýca bu davranýþlarý kimin gerçekleþtirdiði ve kaç kez yaþandýðý sorularý da yöneltilmiþtir. Þekil. Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden kadýna yönelik fiziksel ve cinsel þiddet yaygýnlýðý: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden fiziksel ve cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler tüm kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr yaþýndan sonra fiziksel þiddet 15 yaþýndan sonra cinsel þiddet 15 yaþýndan önce cinsel istismar "zaten bu þiddet þeyi biz babamýzdan daha çok gördük. Babam aþýrý böyle öfkeli ve sinirli bi insandý. Her þeye mesela bi bardah su ister o suyu geç geldiði zaman o suyu depende böyle kýrardý. Bardak giderdi yani senin tepenlen beraber. Hemen anýnda gelecek." (35 yaþýnda, boþanmýþ, bir çocuk sahibi,lise mezunu kadýn) Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden 15 yaþýndan sonra kadýna yönelik fiziksel þiddet Ülke genelinde 15 yaþýndan sonra yaklaþýk her 5 kadýndan biri (yüzde 18) yakýn iliþkide olduklarý erkekler dýþýndakilerden fiziksel þiddete maruz kalmýþtýr; kent ve kýr ayrýmýnda deðerlendirildiðinde ise çok büyük bir farklýlýk görülmemektedir (Þekil ). Aile, akrabalar veya diðer kiþilerden kadýna yönelik fiziksel þiddet, Kuzeydoðu Anadolu bölgesinde yaþayan kadýnlarda yüzde 23 olup, bunu sýrasýyla Ortadoðu Anadolu (yüzde 22), Doðu Karadeniz (yüzde 19) ve Ýstanbul (yüzde ) bölgeleri izlemektedir. En düþük oran yüzde 14 ile Batý Marmara bölgesinde yaþayan kadýnlar arasýndadýr. Türkiye genelinde, 15 yaþýndan sonra eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden fiziksel þiddet yaþamýþ kadýnlara þiddet uygulayanlarýn çoðunluðu kadýnlarýn kendi ailelerinden kiþilerdir. 14

24 "Kayýnpederimden dayak yedim... Tabi en sonda kayýnvalidemden þiddet görmek, çünkü bi kadýnýn, beni en iyi anlamasý gereken sonuçta bi kadýn ama anlamadý. Ýþte ondan þiddet görmek tahammül sýnýrýmý hakikaten çok aþtý. Yani en son kayýnvalidemden dayak yemek de bardaðý taþýran son damla oldu açýkçasý..." (26 yaþýnda, evli, bir çocuk sahibi, ortaokuldan terk kadýn) Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden 15 yaþýndan sonra kadýna yönelik cinsel þiddet Türkiye genelindeki her kadýndan 3'ü yakýn iliþkide olduðu kiþi dýþýndakilerden cinsel þiddet yaþadýðýný belirtmiþtir. Kentsel yerleþim yerlerinde yaþayan kadýnlarýn yüzde 4'ü, kýrsal yerleþim yerlerinde yaþayan kadýnlarýn ise yüzde 2'si cinsel þiddet yaþamýþtýr. 15 yaþýndan sonra eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) dýþýndakilerden cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn yarýsý, bu þiddetin tanýmadýklarý kiþiler tarafýndan gerçekleþtirildiðini belirtmiþtir (Þekil ). 15 yaþýndan önce cinsel istismar 15 yaþýndan önce yaþanan cinsel istismarýn araþtýrma yoluyla bilgi elde edilmesi zor ve oldukça duyarlý bir konu olmasý nedeniyle, bu bilgi aþamalý olarak toplanmýþtýr. Kadýnlara görüþme sýrasýnda 15 yaþýndan önce istenmeyen bir cinsel davranýþta bulunan ya da cinsel olarak rahatsýz edecek biçimde dokunan biri olup olmadýðý sorusu yöneltilmiþtir. Ayrýca, bu soruya verilen cevap dikkate alýnmaksýzýn, görüþmenin sonunda üzerinde iki resim (bir gülen ve bir aðlayan yüz) bulunan bir kart verilmiþtir. Kadýnlarýn bu tür bir eylemi yaþayýp yaþamadýklarýný ifade edecek iki resimden birini görüþmecinin görmeyeceði biçimde iþaretleyerek zarfa koymalarý istenmiþtir. Ülke genelinde 15 yaþýndan önce cinsel istismar yaþadýðýný görüþme sýrasýnda söyleyen kadýn yüzdesi 4, karta verilen cevaplarda yüzde 6; her iki cevap birlikte deðerlendirildiðinde ise yüzde 7'dir. Kentsel yerleþim alanlarýnda yaþayan kadýnlar arasýnda cinsel istismara uðrayanlar, kýrsal alanlarda yaþayan kadýnlarýn 3 katý daha fazladýr. Cinsel istismara maruz kalanlarýn yüzde 42'si bu eylemin tanýmadýklarý kiþiler tarafýndan gerçekleþtirildiðini belirtmiþtir (Þekil ). 15

25 Kadýnlarýn Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Þiddete Ýliþkin Tutumlarý Araþtýrma kapsamýnda evli ya da bekar tüm kadýnlara þiddet ve toplumsal cinsiyet rollerine iliþkin tutumlarýný anlamak amacýyla aþaðýdaki ifadelere katýlýp katýlmadýklarý sorulmuþtur. Bazý durumlarda erkekler eþlerini dövebilirler. Kadýn istemese bile, eþiyle cinsel iliþkiye girmek görevidir. Çocuklarý terbiye etmek için bazen dövmek gerekebilir. Bir kadýnýn tavýr ve davranýþlarýndan ailenin erkekleri sorumludur. Kadýn, herhangi bir konuda eþiyle ayný fikirde deðilse tartýþmamalý ve susmalýdýr. Bir kadýn elindeki parayý kendi istediði gibi harcayabilmelidir. Yemek, bulaþýk, çamaþýr ve ütü gibi ev iþlerini erkekler de yapmalýdýr. "Bazý durumlarda erkekler eþlerini dövebilirler" ifadesi, kadýnlarýn fiziksel þiddete iliþkin tutumlarýný anlamak açýsýndan önemlidir ve ülke genelindeki tüm kadýnlarýn yüzde 14'ü tarafýndan onaylanmýþtýr. Bu ayný zamanda, her kadýndan 86'sýnýn fiziksel þiddetin kabul edilemez olduðunu düþündüðünü göstermektedir. Kýrsal alanda yaþayan kadýnlarýn bu ifadeye katýlma oraný (yüzde 23), kentte yaþayanlara (yüzde 11) oranla daha fazladýr (Þekil 11). Þekil 11. Kadýnlarýn toplumsal cinsiyet rolleri ve þiddete iliþkin tutumlarý: Toplumsal cinsiyet rolleri ve þiddete iliþkin aþaðýdaki görüþlere katýlan kadýnlarýn yüzdesi, Türkiye 8 Erkeklerin ev iþi yapmasý gerekmez Kadýn parayý nasýl harcayacaðýna kendi karar veremez Kadýn cinselliði reddedemez Erkek kadýndan sorumludur 47 Çocuklar bazen dövülebilir 35 Bazý durumlarda erkek eþini dövebilir 14 Kadýn eþiyle tartýþmamalý 49 % Not: a) Yüzdeler tüm kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. b) Her bir ifade yüzdesinin yüksek olmasýnýn, toplumsal cinsiyet rollerine iliþkin daha "geleneksel" görüþlere karþýlýk gelmesi için ilk iki ifade orijinal hallerinin tersine çevirilmiþtir. "Kadýnlar ne yapmalý? Dediðim gibi kadýnlar otoritesini koyacak. Ýlk dayakta bi kere tepkisini koyacak. Mesela ben çok küçüktüm yapamadým. Ortalýk bu kadar bilinçli deðildi. Benim çocukluk dönemimdeki Ankara'yla þu andaki Ankara'nýn alakasý yok. [ ] Kadýnýn otoritesi çok önemli, kendini ifade edebilecek. Yani kocam çalýþýyo, kazanýyo, getiriyosa, ben de evde çalýþýyom. Ben de çalýþýyom, evi temizliyom, yemeði yapýyom, çamaþýr yýkýyom, ütü yapýyom benimki de çalýþma diyebilecek. [ ] Ben dayaða karþýyým. Þimdi kocama söylüyom artýk dedim ya söz hakký bende." (63 yaþýnda, evli, üç çocuk sahibi, ilkokul mezunu kadýn) 16

26 KADINA YÖNELÝK AÝLE ÝÇÝ ÞÝDDETÝN SAÐLIK SONUÇLARI Kadýna yönelik þiddetin en önemli sonuçlarýndan biri, þiddetin kadýnýn fiziksel ve ruhsal saðlýðýný olumsuz etkilemesi ve bunun da önemli bir halk saðlýðý sorunu olarak karþýmýza çýkmasýdýr. Fiziksel veya cinsel þiddet yaþanmasý sonucu oluþan yaralanmalar, þiddetin kadýn saðlýðýna doðrudan etkisini göstermektedir. Bununla birlikte, yaþamlarýnýn herhangi bir döneminde eþleri veya birlikte olduklarý kiþi/kiþilerden þiddet yaþamýþ ve yaþamamýþ kadýnlarýn genel ve ruhsal saðlýklarýný deðerlendirdikleri sorulara verdikleri yanýtlar, þiddet yaþanmasýnýn saðlýk üzerinde dolaylý etkilerinin de olabileceðini göstermektedir. Bu konuda baþka ülkelerde yapýlan araþtýrmalarýn sonuçlarý, yaþanan þiddetin doðrudan bir sonucu olduðunu iddia etmemekle birlikte, þiddet yaþayan kadýnlarda bazý fiziksel ve ruhsal rahatsýzlýklarýn görülme sýklýðýnýn daha fazla olduðunu göstermektedir (WHO, 5). Þiddet sonucu yaralanmalar Türkiye genelinde evlenmiþ kadýnlarýn dörtte biri eþleri veya birlikte olduklarý kiþi/kiþilerden yaþadýklarý fiziksel veya cinsel þiddet sonucunda yaralandýðýný belirtmiþtir. Bu oran kentsel veya kýrsal yerleþim yerlerinde farklýlaþmamaktadýr. Orta Anadolu, Batý Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde yaklaþýk her üç kadýndan biri yaþadýðý þiddet sonucu yaralanmýþtýr (Þekil 12). Þekil 12. Fiziksel veya cinsel þiddet sonucu yaralanma: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den yaþadýklarý fiziksel veya cinsel þiddet sonucu yaralanmýþ kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Not: Yüzdeler fiziksel veya cinsel þiddete maruz kalmýþ, evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. Kent Kýr Türkiye "Çok böyle çok çökmüþ, sanki böle bütün dünyanýn yükü sýrtýma binmiþ yani ben o yükün altýndan nasýl kalkiyim diye düþünüyom, çare bulamýyom. Çare olmaz yani bitti Baþ aðrýlarý....çok aþýrý sýkýntý ve þey anýnda baþ aðrýsý saplanýyo sürekli, önce alnýmda sonra tam depemin üzerinde." (35 yaþýnda, boþanmýþ, bir çocuk sahibi, lise mezunu kadýn) Sorukaðýdýnda saðlýkla ilgili sorular, þiddet içeren davranýþ biçimlerine iliþkin sorulardan önce yer almýþtýr. 17

27 Gebelikte fiziksel þiddet Gebelik sýrasýnda fiziksel þiddet yaþanmasý kadýnlar kadar çocuklarýnýn da saðlýðýný etkilemektedir. Türkiye genelinde en az bir kez gebe kalmýþ her on kadýndan biri gebeliði sýrasýnda eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler) tarafýndan fiziksel þiddete maruz kalmýþtýr. Herhangi bir gebeliði sýrasýnda fiziksel þiddet yaþadýðýný belirten kadýnlarýn yüzdesi Kuzeydoðu Anadolu bölgesinde yüzde 18 iken, Batý Marmara bölgesinde yaþayan kadýnlar arasýnda yüzde 5'dir (Þekil 13). Þekil 13. Gebelikte fiziksel þiddet: Eþi veya birlikte olduðu kiþi(ler)den gebelikleri sýrasýnda fiziksel þiddet yaþamýþ kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ ve gebe kalmýþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. "Böyle sera gibi kulübe, koyunlarý vardý kurbanlýk, orada duruyodular, dayak yoðdu, ileri doðru dayak baþladý, þiddet dayak þiddet dayak çamurlarýn içinde beni ne bileyim köpek gibi kolumdan tuttu dönderdi beni, kimse kurtarmadý beni, hamileydim." (34 yaþýnda, evli, dört çocuk sahibi, ilkokul mezunu kadýn) Fiziksel veya cinsel þiddet ve genel saðlýk Evlenmiþ kadýnlarýn eþleri veya birlikte olduklarý kiþi/kiþilerden fiziksel veya cinsel þiddet yaþayýp yaþamadýklarýna göre genel saðlýk durumlarýyla ilgili yaptýklarý deðerlendirmelere bakýldýðýnda; þiddet yaþamýþ kadýnlar arasýnda saðlýk durumunun "kötü veya çok kötü" olarak belirtilmesinin, hiç þiddet yaþamayan kadýnlara oranla iki kat daha yaygýn olduðu görülmektedir. Kuzeydoðu Anadolu, Ortadoðu Anadolu ve Güneydoðu Anadolu'da yaþayan kadýnlar arasýnda genel saðlýk durumlarý hakkýnda olumsuz deðerlendirme yapýlmasý diðer bölgelerdeki kadýnlara oranla daha yaygýndýr (Þekil 14). 18

28 Þekil 14. Fiziksel veya cinsel þiddet ve genel saðlýk: Þiddet yaþamýþ ve yaþamamýþ kadýnlar arasýnda genel saðlýk durumunu kötü veya çok kötü olarak beyan eden kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % fiziksel veya cinsel þiddet yaþamamýþ fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Kent Kýr Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. Fiziksel veya cinsel þiddet ve ruh saðlýðý Kadýnlardan araþtýrma tarihinden önceki son 4 hafta için ruhsal saðlýklarýna iliþkin bilgi vermeleri istenmiþtir. Ayrýca, kadýnlarýn yaþadýklarý rahatsýzlýklar ile yaþamlarý boyunca hayatlarýna son vermeyi düþünmelerine ve denemelerine iliþkin sorular da sorulmuþtur. Türkiye genelinde, eþinden veya birlikte olduðu kiþi(ler)den fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlar arasýnda hayatýna son vermeyi düþünmüþ kadýnlarýn oraný, hiç þiddet yaþamamýþ kadýnlar arasýndaki oranýn 3 katýdýr. Kuzeydoðu Anadolu, Ortadoðu Anadolu ve Güneydoðu Anadolu bölgelerinde yaþayan ve fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ her kadýndan 4'ü bugüne kadar hayatýna son vermeyi düþündüðünü ifade etmiþtir (Þekil 15). Hayatýna son vermeyi deneme ise ülke genelinde þiddet yaþamýþ kadýnlar arasýnda, þiddet yaþamayanlara göre 4 kat daha yaygýndýr. Akdeniz ve Güneydoðu Anadolu bölgelerinde yaþayan ve fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ kadýnlar arasýnda hayatýna son vermeyi denemiþ olanlarýn oraný yüzde 15'tir. Bu oran, Ýstanbul ve Batý Marmara bölgelerinde yaþayan ayný gruptaki kadýnlar arasýnda sýrasýyla yüzde 9 ve yüzde 8 olarak görülmektedir (Þekil 16). "Bir haftalýkken zaten dövmeye baþlamýþ...bizde bir þey vardýr,...gelinliðinle girdin kefeninle çýkacaksýn...[...] Kardeþlerim falan geri gitsin dediler, geri gitti. O gittiðinde de intihar etmiþti. Ýntihar edince geri getirdik, tedavi ettirdik, psikiyatriye götürdüm. Ýki ay bende kaldý, iyileþti. Geri gitti, yine ayný olaylar olunca bir daha geldi..." (58 yaþýnda, eþi ölmüþ, dört çocuk sahibi, ilkokul mezunu, kýzý þiddet yaþamýþ kadýn) 19

29 Þekil 15. Fiziksel veya cinsel þiddet ve hayata son verme düþüncesi: Þiddet yaþamýþ ve yaþamamýþ kadýnlar arasýnda yaþamýn herhangi bir döneminde hayatlarýna son vermeyi düþünmüþ kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % 5 fiziksel veya cinsel þiddet yaþamamýþ fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr. Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Kent Kýr Türkiye Þekil 16. Fiziksel veya cinsel þiddet ve hayata son vermeyi deneme: Þiddet yaþamýþ ve yaþamamýþ kadýnlar arasýnda yaþamýn herhangi bir döneminde hayatlarýna son vermeyi denemiþ kadýnlarýn bölge ve yerleþim yerine göre yüzdesi, Türkiye 8 % fiziksel veya cinsel þiddet yaþamamýþ fiziksel veya cinsel þiddet yaþamýþ Ýstanbul Batý Marmara Ege Doðu Marmara Batý Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batý Karadeniz Doðu Karadeniz Kuzeydoðu Anadolu Ortadoðu Anadolu Güneydoðu Anadolu Kent 2 Kýr 3 Türkiye Not: Yüzdeler evlenmiþ kadýnlar temel alýnarak hesaplanmýþtýr.

Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet

Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet T.C. BAÞBAKANLIK Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Türkiye de Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Ziya Gökalp Cad. No:

Detaylı

Manisa İl merkezinde Yaşayan Kadınların Aile İçi Şiddete İlişkin Görüşleri, Deneyimleri ve Etkileyen Faktörler

Manisa İl merkezinde Yaşayan Kadınların Aile İçi Şiddete İlişkin Görüşleri, Deneyimleri ve Etkileyen Faktörler Manisa İl merkezinde Yaşayan Kadınların Aile İçi Şiddete İlişkin Görüşleri, Deneyimleri ve Etkileyen Faktörler Celal Bayar Üniversitesi kadın Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (CBÜKAM) Araştırmanın

Detaylı

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU.

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. Sendikamýz Yönetim Kurulu Üyesi Erhan KAMIÞLI, 28 Mart 2001 tarihi itibariyle H.Ö. Sabancý Holding Çimento Grubu Baþkanlýðý'na atanmýþtýr.

Detaylı

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma

Detaylı

Mart 2010 Otel Piyasasý Antalya Ýstanbul Gayrimenkul Deðerleme ve Danýþmanlýk A.Þ. Büyükdere Cad. Kervan Geçmez Sok. No:5 K:2 Mecidiyeköy Ýstanbul - Türkiye Tel: +90.212.273.15.16 Faks: +90.212.355.07.28

Detaylı

Türkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði

Detaylı

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk Hizmetleri 1. Basamak Saðlýk Kuruluþlarý ve Hastane Acil Servislerinde Çalýþan Saðlýk Personeli Ýçin Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddet Hazýrlayanlar Prof. Dr. Fidan Korkut-Owen Prof. Dr. Dean W. Owen T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Ekim 2008 Bu kitabýn basým,

Detaylı

Kadýn Sýðýnmaevleri Kýlavuzu Kadýn Sýðýnmaevleri Kýlavuzu HAZIRLAYANLAR Sultan KARATAÞ Ülker ÞENER Nur OTARAN Kadýn Sýðýnmaevleri Kýlavuzu, Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü tarafýndan Birleþmiþ

Detaylı

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar

Detaylı

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk

Detaylı

MedYa KÝt / 26 Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetimi konusunda Türkiye nin ilk dergisi HR DergÝ Human Resources Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetim Dergisi olarak amacýmýz, kurulduðumuz günden bu yana deðiþmedi: Türkiye'de

Detaylı

Kadýna Yönelik Aile Ýçi Þiddetle Mücadelede Saðlýk Hizmetleri HAZIRLAYANLAR EDÝTÖR Prof. Dr. Ayþe Akýn YAZARLAR (Alfabetik Sýrayla) Prof. Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ Dr. Meral Demirören Dr. Serap Þener Dr.

Detaylı

Türkiye'de evli erkeklerin aile planlamasý yöntemlerini kullanmalarýný etkileyen faktörler

Türkiye'de evli erkeklerin aile planlamasý yöntemlerini kullanmalarýný etkileyen faktörler Gülhane Týp Dergisi 2006; 48: 63-69 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2006 ARAÞTIRMA Türkiye'de evli erkeklerin aile planlamasý yöntemlerini kullanmalarýný etkileyen faktörler Levent Akýn (*), Nilüfer Özaydýn

Detaylı

BÝR KAMU KURULUÞUNDA ÇALIÞAN KADINLARLA ÇALIÞMAYAN KADINLARIN GEBELÝK SORUNLARI YÖNÜNDEN KARÞILAÞTIRILMASI

BÝR KAMU KURULUÞUNDA ÇALIÞAN KADINLARLA ÇALIÞMAYAN KADINLARIN GEBELÝK SORUNLARI YÖNÜNDEN KARÞILAÞTIRILMASI BÝR KAMU KURULUÞUNDA ÇALIÞAN KADINLARLA ÇALIÞMAYAN KADINLARIN GEBELÝK SORUNLARI YÖNÜNDEN KARÞILAÞTIRILMASI Dr. Çiðdem ÇAÐLAYAN Yrd. Doç. Kocaeli Üniversitesi Týp Fakültesi Halk Saðlýðý A.D. Özet Bu çalýþmanýn

Detaylı

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn 4. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM 3. DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn toplamý kaçtýr? A) 83 B) 78 C) 91 D) 87

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 2 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

Halkla Ýliþkiler ve Cinsiyet

Halkla Ýliþkiler ve Cinsiyet Halkla Ýliþkiler ve Cinsiyet Damla YILDIRIM, Selin METÝN Ýzmir Ekonomi Üniversitesi Ýletiþim Fakültesi Özet Literatürde öðrenciler üzerinde yapýlan çalýþmalar cinsiyete göre ileriye dönük mesleki algýlarý

Detaylı

15 Tandem Takým Tezgahlarý ndan Ýhtiyaca Göre Uyarlanabilen Kitagawa Divizörler Kitagawa firmasýnýn, müþterilerini memnun etmek adýna, standartý deðiþtirmesi yeni bir þey deðil. Bu seferki uygulamada,

Detaylı

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý Köylerden (kýrsal kesimden) ve iþ olanaklarýnýn çok sýnýrlý olduðu kentlerden yapýlan göçler iþ olanaklarýnýn fazla olduðu kentlere olur. Ýstanbul, Kocaeli, Ýzmir, Eskiþehir, Adana gibi iþ olanaklarýnýn

Detaylı

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10

Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Proje Yönetimi ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23 Araç 1: Araþtýrma sorularý Araç 2: Belirsiz talimatlar Araç 3: Robotlar 28 Örnek

Detaylı

Mart 2010 Proje Hakkýnda NBÞ sektörünün ana girdisi olan mýsýrýn hasadý, hammadde kalitesi açýsýndan yetiþtirilmesi kadar önemli bir süreçtir. Hasat sýrasýnda gerçekleþtirilen yanlýþ uygulamalar sonucunda

Detaylı

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ IPA Cross-Border Programme CCI No: 2007CB16IPO008 BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ SINIR ÖTESÝ BÖLGEDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLÝ ÝÞLETMELERÝN ORTAK EKO-GÜÇLERÝ PROJESÝ Ref. ¹ 2007CB16IPO008-2011-2-063, Geçerli sözleþme

Detaylı

1 Sinmiþ analar, kavruk çocuklar Her sene bazý çevreler ve kiþiler "kadýnlar günü de ne demek, erkekler günü diye bir sey var mý ki'' "Aslýnda bir gün deðil, her gün kadýnlar günü

Detaylı

Araþtýrma Hazýrlayan: Ebru Kocamanlar Araþtýrma Uzman Yardýmcýsý Gýda Ürünlerinde Ambalajýn Satýn Alma Davranýþýna Etkisi Dünya Ambalaj Örgütü nün açýklamalarýna göre dünyada ambalaj kullanýmýnýn %30 unu

Detaylı

Simge Özer Pýnarbaþý

Simge Özer Pýnarbaþý Simge Özer Pýnarbaþý 1963 yýlýnda Ýstanbul da doðdu. Ortaöðrenimini Kadýköy Kýz Lisesi nde tamamladý. 1984 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü nü bitirdi.

Detaylı

ünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez?

ünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? ünite1 Sosyal Bilgiler Kendimi Tanıyorum TEST 1 3. 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? A) Nüfus cüzdaný B) Ehliyet C) Kulüp kartý D) Pasaport Verilen

Detaylı

GÝRÝÞ. Bu anlamda, özellikle az geliþmiþ toplumlarda sanayi çaðýndan bilgi

GÝRÝÞ. Bu anlamda, özellikle az geliþmiþ toplumlarda sanayi çaðýndan bilgi GÝRÝÞ Ýnsanoðlu günümüzde dünya tarihinde belki de bilginin en kýymetli olduðu dönemi yaþamaktadýr. Çaðýmýzda bilgiye sahip olmanýn ya da bilgi kaynaðýna kolaylýkla ulaþabilmenin önemi her geçen gün artmaktadýr.

Detaylı

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Týbbi Laboratuvar Akreditasyonu Akreditasyon, Akreditasyon; Laboratuvarların, Muayene, Belgelendirme kuruluşlarının ve Yeterlilik Deneyi Sağlayıcı

Detaylı

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak

Detaylı

Fiskomar. Baþarý Hikayesi

Fiskomar. Baþarý Hikayesi Fiskomar Baþarý Hikayesi Fiskomar Gýda Temizlik Ve Marketcilik Ticaret Anonim Þirketi Cumhuriyetin ilanýndan sonra büyük önder Atatürk'ün Fýndýk baþta olmak üzere diðer belli baþlý ürünlerimizi ilgilendiren

Detaylı

Dr. Emel Ege**, Msc. Sermin Timur***, Msc. Handan Zincir**** yeterince hizmet götürülemeyen kesimdir

Dr. Emel Ege**, Msc. Sermin Timur***, Msc. Handan Zincir**** yeterince hizmet götürülemeyen kesimdir Ebelik Son Sýnýf Öðrencilerinin Aile Planlamasý Eðitimi Etkinliðinin Deðerlendirilmesi* The Evaluation of the Educational Activitres of Pregraduate Midwifery Students on Family Planning Methods Dr. Emel

Detaylı

Büyüme, İstihdam, Vasıflar ve Kadın İşgücü

Büyüme, İstihdam, Vasıflar ve Kadın İşgücü Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı Çalışma Raporu Sayı: 6 Büyüme, İstihdam, Vasıflar ve Kadın İşgücü Erol Taymaz Ekonomi Bölümü

Detaylı

Dr. Sarp Üner*, Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ**, Sevgi Turan***, Umut Arýöz***, Dr. Orhan Odabaþý****, Dr. Melih Elçin****, Dr. Ýskender Sayek***** Giriþ

Dr. Sarp Üner*, Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ**, Sevgi Turan***, Umut Arýöz***, Dr. Orhan Odabaþý****, Dr. Melih Elçin****, Dr. Ýskender Sayek***** Giriþ Ankara'da Birinci Basamak Saðlýk Kurumlarýnda Çalýþan Hekimlerin Sunulan Hizmetlere Ýliþkin Öz Deðerlendirmeleri The Self -Evaluation of Health Services by Physicians Working in Primary Health Care Units

Detaylı

Toplumsal Cinsiyet Eþitliði Toplumsal Cinsiyet Eþitliði Hazýrlayan Dr. Sarp Üner T.C. Baþbakanlýk Kadýnýn Statüsü Genel Müdürlüðü Ekim 2008 Bu kitabýn basým, yayýn, çoðaltým ve daðýtým hakký T.C. Baþbakanlýk

Detaylı

ݺletmelerin Rekabet Gücünün Artýrýlmasý. Dýºa Açýlmalarýna Mali Destek Programý

ݺletmelerin Rekabet Gücünün Artýrýlmasý. Dýºa Açýlmalarýna Mali Destek Programý ݺletmelerin Rekabet Gücünün Artýrýlmasý ve Dýºa Açýlmalarýna Mali Destek Programý 2010 içindekiler Orta Karadeniz Kalkýnma Ajansý Kalkýnma Ajanslarýnýn Kuruluþ Amaçlarý Vizyonumuz Misyonumuz Orta Karadeniz

Detaylı

Dr. Sevim Buzlu*, Nihal Bostancý**, Derya Özbaþ***, Sevil Yýlmaz****

Dr. Sevim Buzlu*, Nihal Bostancý**, Derya Özbaþ***, Sevil Yýlmaz**** Ýstanbul'da Bir Saðlýk Ocaðýna Baþvuran Kadýnlarýn Genel Saðlýk Anketine Göre Ruhsal Durumlarýnýn Deðerlendirilmesi Assessment of the Psychological Status of Women Who Applied to a Primary Care Unit in

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler 1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler 1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 3 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2015

Kanguru Matematik Türkiye 2015 3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki þekillerden hangisi bu dört þeklin hepsinde yoktur? A) B) C) D) 2. Yandaki resimde kaç üçgen vardýr? A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 3. Yan taraftaki þekildeki yapboz evin eksik parçasýný

Detaylı

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM IX FÝYATLAR 145 146 FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM 2000 yýlýnda önceki yýlýn önemli ölçüde altýnda seyreden fiyat artýþlarý 2001 yýlýnýn ikinci ayýnda kurlarýn serbest býrakýlmasý sonucu üçüncü

Detaylı

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A²

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A² EK 17-A RÝA ÝÇÝN DEÐERLENDÝRME KONTROL LÝSTESÝ ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ Hizmet verenin sorularý: Hizmet alana aþaðýdaki sorularý sorun: Hizmet veren için kurallar: Eðer yanýtlar evet sütununda ise aþaðýdaki

Detaylı

Sivas Numune Hastanesi Acil Servisine Baþvuran Ýntihar Giriþimlerinin Deðerlendirilmesi

Sivas Numune Hastanesi Acil Servisine Baþvuran Ýntihar Giriþimlerinin Deðerlendirilmesi ARAÞTIRMA Sivas Numune Hastanesi Acil Servisine Baþvuran Ýntihar Giriþimlerinin Deðerlendirilmesi Evaluation of Suicide Attempts Referring to Sivas Numune Hospital Emergency Department Etem Erdal Erþan

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler

ünite1 Sosyal Bilgiler ünite1 Sosyal Bilgiler Ýletiþim ve Ýnsan Ýliþkileri TEST 1 3. Ünlü bir sanatçýnýn gazetede yayýnlanan fotoðrafýnda evinin içi görüntülenmiþ haberi olmadan eþinin ve çocuklarýnýn resimleri çekilmiþtir.

Detaylı

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr.

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr. MALÝYE DERGÝSÝ Temmuz - Aralýk 2011 Sayý 161 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Yayýn Kurulu Baþkan Füsun SAVAÞER Üye Ali Mercan AYDIN Üye Nural KARACA

Detaylı

Fiziksel Eþ Þiddetini Belirlemede Klinik Görüþme Yöntemi

Fiziksel Eþ Þiddetini Belirlemede Klinik Görüþme Yöntemi ARAÞTIRMA Fiziksel Eþ Þiddetini Belirlemede Klinik Görüþme Yöntemi Özge Doðanavþargil 1, Iþýl Vahip 2 1 Yard.Doç.Dr., Akdeniz Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, Antalya, 2 Prof.Dr., Ege

Detaylı

TEST. 8 Ünite Sonu Testi m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 K 25 6 L 30 5 M 20 7

TEST. 8 Ünite Sonu Testi m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 K 25 6 L 30 5 M 20 7 TEST 8 Ünite Sonu Testi 1. 40 m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 2. A noktasýndan harekete baþlayan üç atletten Sema I yolunu, Esra II yolunu, Duygu ise III yolunu kullanarak eþit sürede B noktasýna

Detaylı

Önsöz Birleþmiþ Milletler Ortak Programýnýn uygulandýðý altý þehirde kadýnlarýnýn durumunu, ihtiyaçlarýný ve taleplerini belirlemek üzere yapýlan kamuoyu araþtýrmasýnýn sonuçlarýný sizlerle paylaþmaktan

Detaylı

Erciyes Üniversitesi Hastanesi nde Yatan Hastalarýn Hasta Haklarý Konusundaki Bilgi Düzeyi

Erciyes Üniversitesi Hastanesi nde Yatan Hastalarýn Hasta Haklarý Konusundaki Bilgi Düzeyi ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Erciyes Üniversitesi Hastanesi nde Yatan Hastalarýn Hasta Haklarý Konusundaki Bilgi Düzeyi The level of knowledge of inpatiens at Erciyes University hospital on the patient

Detaylı

Ne-Ka. Grouptechnic ... /... / 2008. Sayýn Makina Üreticisi,

Ne-Ka. Grouptechnic ... /... / 2008. Sayýn Makina Üreticisi, ... /... / 2008 Sayýn Makina Üreticisi, Firmamýz Bursa'da 1986 yýlýnda kurulmuþtur. 2003 yýlýndan beri PVC makineleri sektörüne yönelik çözümler üretmektedir. Geniþ bir ürün yelpazesine sahip olan firmamýz,

Detaylı

Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Özet Rapor

Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Özet Rapor Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Rapor Ankara, Aralık 2014 İÇİNDEKİLER TABLOLAR...v ŞEKİLLER...v ÖNSÖZ...vi SUNUŞ... vii ARAŞTIRMANIN TANITIMI...1 Araştırmanın amacı...2 ARAŞTIRMANIN

Detaylı

31 Teknik Notlar 1 Ekonomik fýrsat eþitsizliði analizi için, 10.836 hanehalkýnýn verilerini kaydeden ve hem ulusal düzeyde hem de beþ büyük bölge (Batý, Güney, Ýç, Kuzey ve Doðu) düzeyinde temsil özelliði

Detaylı

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Yargýtay Kararlarý T.C Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Davalý þirketin ayný il veya diðer illerde baþka iþyerinin

Detaylı

Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr?

Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr? REC Hakkýnda ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr? Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 21 Araç 1: Kaynaþma Tanýþma Etkinliði 23 Araç 2: Uzun Sözcükler 25 Araç

Detaylı

Birinci Basamakta Çalýþan Saðlýk Personelinin Aile Hekimliði Mevzuatýnda Yer Alan Bazý Konularý Benimseme Durumu

Birinci Basamakta Çalýþan Saðlýk Personelinin Aile Hekimliði Mevzuatýnda Yer Alan Bazý Konularý Benimseme Durumu ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Birinci Basamakta Çalýþan Saðlýk Personelinin Aile Hekimliði Mevzuatýnda Yer Alan Bazý Konularý Benimseme Durumu Opinions of Primary Care Health Workers on Family Medicine

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 4 puanlýk sorular 1. Küçük bir salyangoz, 10m yüksekliðinde bir telefon direðine týrmanmaktadýr. Gündüzleri 3m týrmanabilmekte ama geceleri 1m geri kaymaktadýr. Salyangozun direðin tepesine týrmanmasý

Detaylı

Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Özet Rapor

Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Özet Rapor Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Rapor Ankara, Aralık 2014 İÇİNDEKİLER TABLOLAR...v ŞEKİLLER...v ÖNSÖZ...vi SUNUŞ... vii ARAŞTIRMANIN TANITIMI...1 Araştırmanın amacı...2 ARAŞTIRMANIN

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde)

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde) V KAMU MALÝYESÝ 71 72 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 1996 yýlýnda yüzde 26.4 olan

Detaylı

ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI

ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI Kýzýlcaþar Geleceðe Hazýrlanýyor Gelin Birlikte Çalýþalým ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI Mart 2014 ALPER YILMAZ Halkla Bütünleþen MUHTARLIK Ankara Gölbaþý Kýzýlcaþar Köyünde 4 Mart 1979

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 1 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI Yarýþmanýn Amacý 1. ÝTHÝB 1.ÝTHÝB Teknik Tekstiller Proje Yarýþmasý, Ýstanbul Tekstil ve Hammaddeleri Ýhracatçýlarý Birliði'nin Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi'nin katkýlarýyla Türkiye'de teknik tekstil sektörünün

Detaylı

Örgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý

Örgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý NOT : Bu bölüm önümüzdeki günlerde Prof.Dr. Hüner Þencan ýn incelemesinden sonra daha da geliþtirilerek son halini alacaktýr. Zaman kaybý olmamasý için büyük ölçüde- tamamlanmýþ olan bu bölüm web e konmuþtur.

Detaylı

TNSA-2003 TANITIM ve METODOLOJİ Bölge Toplantısı-VII

TNSA-2003 TANITIM ve METODOLOJİ Bölge Toplantısı-VII TNSA-2003 TANITIM ve METODOLOJİ Bölge Toplantısı-VII Doç. Dr. Banu AKADLI ERGÖÇMEN Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü 01 Temmuz 2005 - TRABZON Niçin araştırma? Yaşamsal kayıt sistemimizden

Detaylı

* Okuyalım: * Akıl Oyunları: * Matematik: * El Becerisi: * Alıștırma-Bulmaca: * Bilim ve Teknoloji: * Gezelim-Görelim:

* Okuyalım: * Akıl Oyunları: * Matematik: * El Becerisi: * Alıștırma-Bulmaca: * Bilim ve Teknoloji: * Gezelim-Görelim: 3. SINIF 1.ta haf * Okuyalım: Eșek * Matematik: Çevremizdeki Üçgenler * Alıștırma-Bulmaca: Sözcük Avı * Gezelim-Görelim: Doğal Yașam Parkı * Alıștırma-Bulmaca: Sıradaki Șekil Hangisi * Doğa: Karıncaların

Detaylı

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora 2009-40 Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora Ýstanbul, 25 Aðustos 2009 Sirküler Numarasý : Elit - 2009/40 Sirküler Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler

Detaylı

25 Mart 2007 Kol Toplantýsý

25 Mart 2007 Kol Toplantýsý 25 Mart 2007 Kol Toplantýsý 25 Mart 2007 tarihinde Türk Tabipleri Birliði GMK Bulvarý Þehit Daniþ Tunalýgil sok. No: 2 / 17-23 Maltepe-Ankara adresinde Kol Toplantýmýzý gerçekleþtiriyoruz. Türkiye saðlýk

Detaylı

Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Özet Rapor

Türkiye de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Özet Rapor Bu raporda yer alan bilgilerden Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü sorumludur ve bu bilgiler hiçbir şekilde T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü'nün görüşünü

Detaylı

Organizatör Firma Cebeci Cad. No:54 Akatlar 34335 Ýstanbul Tel:0212 351 68 48 (pbx) Faks:0212 351 59 33 E-Posta: tculha@grem.com.tr BAHÇEÞEHÝR ÜNÝVERSÝTESÝ BEÞÝKTAÞ KAMPÜSÜ 11-12 Haziran 2008 SUNUM DOSYASI

Detaylı

T.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI HANGÝ OKULDA OKUMAK ÝSTEDÝÐÝNE KARAR VERDÝN MÝ? Genel Liseler Fen Liseleri Sosyal Bilimler Anadolu Spor Güzel Sanatlar Askeri

Detaylı

Çocuk Gelinler ve Beklenen Olumsuz Sonuçlarý

Çocuk Gelinler ve Beklenen Olumsuz Sonuçlarý Saðlýk ve Toplum Yýl:20, Sayý: 1 Ocak-Mart 2010 MAKALELER / Articles Çocuk Gelinler ve Beklenen Olumsuz Sonuçlarý Child Brides and Expected Negative Results 1 2 3 Sare MIHÇIOKUR, Feryal ERBAÞ, Ayþe AKIN

Detaylı

Matematik ve Türkçe Örnek Soru Çözümleri Matematik Testi Örnek Soru Çözümleri 1 Aþaðýdaki saatlerden hangisinin akrep ve yelkovaný bir dar açý oluþturur? ) ) ) ) 11 12 1 11 12 1 11 12 1 10 2 10 2 10 2

Detaylı

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 MALÝYE DERGÝSÝ Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Doç.Dr. Ahmet KESÝK Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Doç.Dr. Ahmet KESÝK MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER Yayýn

Detaylı

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler 2008-75 SSK Affý Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit - 2008/75 Sirküler Sosyal Güvenlik Kurumu'na Olan Prim Borçlarýnýn Ödeme Kolaylýðýndan Yararlanmamýþ Olanlara, Tekrar Baþvuru Ýmkâný Ge

Detaylı

ASKÝ 2015 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU

ASKÝ 2015 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU T.C. AYDIN BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ SU VE KANALÝZASYON ÝDARESÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ TEMMUZ 215-1 215 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU KURUMSAL MALÝ DURUM VE BEKLENTÝLER RAPORU SUNUÞ 518 Sayýlý Kamu

Detaylı

Depo Modüllerin Montajý Öncelikle depolarýmýzý nerelere koyabileceðimizi iyi bilmemiz gerekir.depolarýmýzý kesinlikle binalarýmýzda statik açýdan uygun olamayan yerlere koymamalýyýz. Çatýlar ve balkonlarla

Detaylı

Bolkar Daðlarý. AKD054 Acil Gerileme (-1)

Bolkar Daðlarý. AKD054 Acil Gerileme (-1) Bolkar Daðlarý AKD054 Acil Gerileme (-1) Ali Ýhsan Gökçen Yüzölçümü : 399366 ha Yükseklik : 210 m - 3524 m Boylam : 34,46ºD Ýl(ler) : Mersin, Niðde, Konya Enlem : 37,26ºK Ýlçe(ler) : Ereðli, Pozantý, Ulukýþla,

Detaylı

07 TEMMUZ 2010 ÇARŞAMBA 2010 İLK ÇEYREK BÜYÜME ORANI SAYI 10

07 TEMMUZ 2010 ÇARŞAMBA 2010 İLK ÇEYREK BÜYÜME ORANI SAYI 10 07 TEMMUZ 2010 ÇARŞAMBA 2010 İLK ÇEYREK BÜYÜME ORANI SAYI 10 'HEDEFÝMÝZ EN BÜYÜK 10 EKONOMÝ ARASINA GÝRMEK' Baþbakanýmýz, Ulusa Sesleniþ konuþmasýnda Türkiye'nin potansiyelinin de hedeflerinin de büyük

Detaylı

Türkiye de Özel Hastanelerin Web Sitelerinin Deðerlendirilmesi

Türkiye de Özel Hastanelerin Web Sitelerinin Deðerlendirilmesi Türkiye de Özel Hastanelerin Web Sitelerinin Deðerlendirilmesi Meriç ÇOLAK a, Beyza KAYMAKOÐLU a, Korkut ERSOY a a Baþkent Üniversitesi, Ankara An evaluation of Web Sites of Private Hospitals in Turkey

Detaylı

Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi

Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi 1 Özet Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi Mehmet Ali MALAS, Osman SULAK, Bahadýr ÜNGÖR, Esra ÇETÝN, Soner ALBAY Süleyman Demirel

Detaylı

21-23 Kasým 2011 Çeþme Ýzmir www.tgdfgidakongresi.com organizasyon Ceyhun Atýf Kansu Caddesi, 1386. Sokak, No: 8, Kat: 2, 06520 Balgat / Ankara T:+90 312 284 77 78 F:+90 312 284 77 79 Davetlisiniz Ülkemiz

Detaylı

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 6 Eylül 2008 CUMARTESÝ Resmî Gazete Sayý : 26989 YÖNETMELÝK Millî Eðitim Bakanlýðýndan: OKUL ÖNCESÝ

Detaylı

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::.

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::. Membership TÜM ÇEVÝRÝ ÝÞLETMELERÝ DERNEÐÝ YÖNETÝM KURULU BAÞKANLIÐINA ANTALYA Derneðinizin Tüzüðünü okudum; Derneðin kuruluþ felsefesi ve amacýna sadýk kalacaðýmý, Tüzükte belirtilen ilke ve kurallara

Detaylı

Dr. Nasýr Nesanýr**, Dr. Haluk Düzkalýr***, Dr. Gökay Göktolga***, Dr. Fýrat Ekin***, Dr. S. Cem Ersin***, Dr. Erhan Eser****

Dr. Nasýr Nesanýr**, Dr. Haluk Düzkalýr***, Dr. Gökay Göktolga***, Dr. Fýrat Ekin***, Dr. S. Cem Ersin***, Dr. Erhan Eser**** Manisa Ýli nde Bir Saðlýk Ocaðý Bölgesi nde Saðlýkta Eþitsizlikler* The Inequalities In Health In Manisa In A Health Center District Dr. Nasýr Nesanýr**, Dr. Haluk Düzkalýr***, Dr. Gökay Göktolga***, Dr.

Detaylı

3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM

3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM 7. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? 2 1 1 2 A) B) C) D) 3 2 3

Detaylı

Kentsel Alanlarda Kadýn Sorunlarý

Kentsel Alanlarda Kadýn Sorunlarý GÝRÝÞ Ýçinde yaþadýðýmýz yýllarýn en önemli toplumsal olgulardan biri olan ve Türkiye açýsýndan çok önemli deðiþimleri beraberinde getiren göç, halen gerek toplumsal, gerekse siyasi deðerlendirmelerde

Detaylı

Özay Çelen (*), Turgut Karaalp (*), Sýdýka Kaya (**), Cesim Demir (*), Abdulkadir Teke (*), Ali Akdeniz (*)

Özay Çelen (*), Turgut Karaalp (*), Sýdýka Kaya (**), Cesim Demir (*), Abdulkadir Teke (*), Ali Akdeniz (*) Gülhane Týp Dergisi 2007; 49: 25-31 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2007 ARAÞTIRMA Gülhane Askeri Týp Fakültesi Eðitim Hastanesi Yoðun Bakým Ünitelerinde görev yapan hemþirelerin uygulanan hizmet içi eðitim

Detaylı

ÝLKÖÐRETÝM OKULU ÖÐRETMENLERÝNÝN ÖRGÜTSEL DEÐERLERE ÝLÝÞKÝN GÖRÜÞLERÝ

ÝLKÖÐRETÝM OKULU ÖÐRETMENLERÝNÝN ÖRGÜTSEL DEÐERLERE ÝLÝÞKÝN GÖRÜÞLERÝ Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi Cilt: 8, Sayý: 1, Yýl: 8, Haziran 2008 ÝLKÖÐRETÝM OKULU ÖÐRETMENLERÝNÝN ÖRGÜTSEL DEÐERLERE ÝLÝÞKÝN GÖRÜÞLERÝ Raþit ÖZEN * ÖZET Bu çalýþmanýn amacý

Detaylı

2006 cilt 15 sayý 10 179

2006 cilt 15 sayý 10 179 Ankara'da Bir Lisenin 9 ve 10. Sýnýf Öðrencilerinin Kiþisel Hijyen Konusunda Davranýþlarýnýn Belirlenmesi Determination of the Behaviours of Ninth and Tenth Grade High School Students About Personal Hygiene

Detaylı

Üniversite Öðrencileri Güvenli Cinselliði Nasýl Algýlýyor? How Do The University Students Perceive Safer Sex?

Üniversite Öðrencileri Güvenli Cinselliði Nasýl Algýlýyor? How Do The University Students Perceive Safer Sex? Üniversite Öðrencileri Güvenli Cinselliði Nasýl Algýlýyor? How Do The University Students Perceive Safer Sex? Dr. Didem Ateþ*, Dr. Aktan Karahan**, Dr. Tuðrul Erbaydar*** Özet Bu çalýþma gençlerin güvenli

Detaylı

01 Kasým 2018

01 Kasým 2018 Geri Dönüþüm Markasý... www.adametal.com.tr 01 Kasým 2018 Ada Metal Demir Çelik Geri Dönüþüm San. ve Tic. A.Þ. 1956 yýlýndan bu yana, özellikle metal sektöründe, fabrikalarýn üretim artýklarýný toplayýp

Detaylı

YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI

YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI YAZI ÝÞLERÝ KARARLAR VE TUTANAKLAR DAÝRE BAÞKANLIÐI ENCÜMEN VE KARARLAR ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ 5393 Sayýlý Belediye Kanununun 35. maddesi gereði Baþkanlýk Makamýnca Encümen Gündemine girmek üzere havale edilen

Detaylı

Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý

Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý Tobacco Smoking Among the Executives of the Turkish Medical Association Dr. Özen Aþut*, Dr. Sibel Kalaça** Özet Sigara içme alýþkanlýðý; yaygýnlýðý

Detaylı

TEMÝZLÝK ÝÞÝNDE ÇALIÞAN KÝÞÝLERÝN TEMÝZLÝK VE SAÐLIK DAVRANIÞLARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ

TEMÝZLÝK ÝÞÝNDE ÇALIÞAN KÝÞÝLERÝN TEMÝZLÝK VE SAÐLIK DAVRANIÞLARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ ARAÞTIRMALAR (Research Reports) TEMÝZLÝK ÝÞÝNDE ÇALIÞAN KÝÞÝLERÝN TEMÝZLÝK VE SAÐLIK DAVRANIÞLARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ The evaluation of hygiene and health attitudes of cleaning workers Elçin Balcý 1,

Detaylı

1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ

1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ 1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ Burhanettin Kaya 1, Mine Kaya 2 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, 2 Uz.Dr., Ankara Halk Saðlýðý Müdürlüðü,

Detaylı

TABLO-2 A GRUBU KADROLARA PERSONEL ALIMINA ÝLÝÞKÝN BAZI BÝLGÝLER

TABLO-2 A GRUBU KADROLARA PERSONEL ALIMINA ÝLÝÞKÝN BAZI BÝLGÝLER TABLO-2 A GRUBU KADROLARA PERSONEL ALIMINA ÝLÝÞKÝN BAZI BÝLGÝLER AÇIKLAMALAR: Bu tabloda daha az yerde daha fazla bilgi verebilmek için bazý kýsaltmalar yapýlmýþtýr. Testlere verilecek aðýrlýklar gösterilirken

Detaylı

Kayseri Ýl Merkezinde Görev Yapan Öðretmenlerin Aldýklarý Saðlýk Hizmetlerinden Memnuniyetlerinin Deðerlendirilmesi

Kayseri Ýl Merkezinde Görev Yapan Öðretmenlerin Aldýklarý Saðlýk Hizmetlerinden Memnuniyetlerinin Deðerlendirilmesi ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Kayseri Ýl Merkezinde Görev Yapan Öðretmenlerin Aldýklarý Saðlýk Hizmetlerinden Memnuniyetlerinin Deðerlendirilmesi Evaluation of Teacher Satisfaction on Delivery of Health

Detaylı

ÝÞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI 2010 YILI GENEL SONUÇLARI

ÝÞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI 2010 YILI GENEL SONUÇLARI ÝÞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI 2010 YILI GENEL SONUÇLARI Ankete Cevap Veren MESS Üyesi Ýþyeri Sayýsý 154 Toplam Çalýþan Sayýsý Erkek Çalýþan Sayýsý Kadýn Çalýþan Sayýsý Mavi Yakalý Çalýþan Sayýsý Beyaz

Detaylı

BÝRÝNCÝ BASAMAK SAÐLIK HÝZMETLERÝ: Sorun mu? Çözüm mü?

BÝRÝNCÝ BASAMAK SAÐLIK HÝZMETLERÝ: Sorun mu? Çözüm mü? BÝRÝNCÝ BASAMAK SAÐLIK HÝZMETLERÝ: Sorun mu? Çözüm mü? Hükümetler birinci basamak saðlýk hizmetleri konusundaki yasalarý açýkça çiðnemektedir. Türkiye saðlýk sisteminde, birinci basamaktaki kurumlar (saðlýk

Detaylı

MALÝYE DERGÝSÝ ULAKBÝM ISSN 1300-3623

MALÝYE DERGÝSÝ ULAKBÝM ISSN 1300-3623 MALÝYE DERGÝSÝ ISSN 1300-3623 Temmuz - Aralýk 2007, Sayý 153 YAZI DANIÞMA KURULU Prof. Dr. Güneri AKALIN Prof. Dr. Abdurrahman AKDOÐAN Prof. Dr. Figen ALTUÐ Prof. Dr. Engin ATAÇ Prof. Dr. Ömer Faruk BATIREL

Detaylı

KOBÝ'lere AB kapýsý. Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi

KOBÝ'lere AB kapýsý. Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi 12 1 KOBÝ'lere AB kapýsý Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi 2 3 Projenin amacý nedir Yurt dýþýna açýlmak isteyen yerli KOBÝ'lerin, Lüksemburg firmalarý

Detaylı