Yurtdışı Gelişmeler. Yurtiçi Gelişmeler. Finansal Göstergeler. Haftalık Görünüm. * Özet ve Sonuç. Makro Ekonomi & Strateji

Transkript

1 Ekonomi Bülteni 18 Nisan 11, Sayı: 15 Yurtdışı Gelişmeler Yurtiçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Görünüm Kredi Artış Hızı İlk Çeyrekte Hız Kesmedi * Özet ve Sonuç Makro Ekonomi & Strateji Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Berke Gümüş Yüksek Cari Açığın Çaresi... * Ekonomiyi Kim Neden Fonluyor? * Cari Açık Nasıl Sürdürülebilir? 1

2 18 Nisan 11 Yurtdışı Gelişmeler BRICS ülkeleri geniş tabanlı rezerv para istiyor. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika dan oluşan BRICS ülkeleri Çin in Sanya kentindeki bir günlük zirvede son finansal krizin $ ın en önemli aktör olduğu mevcut para sistemindeki eksiklikleri açığa çıkardığını belirterek istikrar için geniş tabanlı uluslararası rezerv para birimi çağrısında bulundu. Zirve sonrasında yayımlanan raporda ABD nin yüksek bütçe ve dış ticaret açığı nedeniyle $ ın uzun dönemli gidişatından endişe duyulduğu bildirildi. BRIC liderleri IMF tarafından oluşturulan uluslararası bir ödeme ve rezerv aracı olan $, ve Yen den oluşan SDR nin (Special Drawing Right Özel Çekme Hattı) küresel rolüne ilişkin tartışmaları olumlu karşılıyorlar. Çin in döviz rezervi 3 trilyon $ ı geçti. Geçen yıla kıyasla Çin in döviz rezervleri Mart ayı sonu itibariyle geçen yıla kıyasla %4 artarak 3 trilyon $ a yükseldi. Çin in döviz rezervlerindeki artış Merkez Bankası nın Yuan ı esnek bırakacağını taahhüt etmesine karşın hala piyasalara müdahale ettiğini gösteriyor. Dünyada Çin den sonra en büyük döviz rezervleri 1 trilyon $ la Japonya nın elinde bulunuyor. Çin de büyüme 1. çeyrekte gücünü korudu. Çin ekonomisi ilk çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre %9.7 büyüdü. Enflasyon ise 3 ayın zirvesine ulaşarak Mart ta %5.4 e yükseldi. Çin MB nın aldığı önlemlere rağmen ekonominin çift haneli rakamlara yakın büyümesi ve enflasyonun yüksek seyri bundan sonra alınacak sıkılaştırma önlemlerinin öncekilere nazaran daha sert olmasına yol açabilir. Çin devlet varlık fonu (CIC) İspanyol bankalarına yatırım yapmayı planlıyor. Net bir rakamın henüz belli olmadığı yatırımın borç krizi içerisinde olan İspanya yı rahatlatması bekleniyor. Hatırlanacağı üzere Çin Başbakanı Jiabao da İspanya tahvili almayı sürdüreceklerini açıklamıştı. Hindistan Merkez Bankası, politika faizini 5 baz puan yükselterek %6.75 e çıkarttı. Artan enflasyonist baskılar Hindistan Merkez Bankası nı faizleri yükseltmeye yöneltti. ABD Başkanı Obama, bütçe açığını 1 yılda daraltmayı planlıyor. Obama, sağlık ve savunma harcamalarını azaltıp bazı vergileri artırmak yoluyla bütçe açığını 1 yılda 4 trilyon $ dan fazla düşürmeyi amaçlayan planı açıkladı. Cumhuriyetçiler bütçe açıklarının vergi artışı yoluyla kapatılması nedeniyle plana karşı çıkıyorlar. ABD de işsizlik maaşı başvuruları arttı. 9 Nisan itibariyle açıklanan işsizlik maaşı başvuruları 7 bin artarak 41 bin oldu. Bilindiği üzere ABD de işsizlik oranı geçen ay %8.8 ile iki yılın en düşük seviyesine inmişti. Japonya daki deprem ve tsunaminin özellikle otomotiv sektöründe parça sıkıntısı yaratmasının ABD deki otomotiv fabrikalarını da etkilemesi yüzünden işsizlik maaşı başvuruları gelecek haftalarda daha fazla artabilir. ABD de tüketici fiyatları Mart ta %.5 ile beklentiler seviyesinde artış kaydetti. Böylece yıllık artış %.7% ye çıktı. Kasım 1 da %1 in biraz üzerinde olan enflasyonun sonrasında hızla yükselerek Mart sonu itibarı ile %.7 çıkmış olması önümüzdeki dönemlerde ABD de de faiz artışlarını gündeme getirebilir. İrlanda Merkez Bankası, ülke ekonomisinin bu yıl %.9 büyüme kaydedeceği öngörüsünde bulundu. Açıklanan raporda işsizliğin İrlanda için ciddi bir sorun olmayı sürdüreceği belirtildi. Öte yandan IMF açıkladığı Dünya Ekonomik Görünüm raporunda İrlanda nın 11 büyüme öngörüsünü %.9 dan %.5 e düşürdü. Aşağı yönlü revizelerin ardından Moody s İrlanda nın kredi notunu Baa1 den Baa3 e indirdi. Kuruluş İrlanda nın kredi notu görünümünü ise negatifte bıraktı. Raporda ülke ekonomisinin bu yıl çok fazla büyümesinin mümkün olmadığının görülmesi ve büyümeyi teşvik için özel kredi ihtiyacı nedeniyle düşürüldüğünü belirtti. ECB Üyesi Smaghi, Yunanistan ın borcunun yapılandırılmasının olumsuz sonuçları olacağını açıkladı. Yunanistan ın açıklayacağı yeni mali ve özelleştirme planı öncesi Smaghi, Yunanistan ın yapacağı bir borç yapılandırması programının Yunan bankalarını oldukça olumsuz etkileyeceğini belirtti.

3 18 Nisan 11 Yurtiçi Gelişmeler Cari Açıktaki Artış Şubat ta da Hız Kesmedi... Şubat cari açığı 6.3 milyar $ olan beklentilere karşın 6.1 milyar $ olarak açıklandı. Böylece yıllık bazda cari açık rakamı 54.8 milyar $ a ulaştı. Finansman tarafından portföy yatırımları ve krediler yılın ilk iki ayında 3.8 milyar $ ile güçlü destek sağladı. Alt detaylarına baktığımızda Ocak ta hisse senetlerinden çıkış olurken kamu tahvillerine alış geldiği anlaşılıyor. Özel sektörün ve özellikle bankaların yurtdışı borçlanmaları güçlü seyrine devam ediyor. Reel sektör borç çevirme oranı (1 Aylık) Şubat ta %79 tan %8 ye çıkarken, bankalar için aynı oran %11 den %16 ya çıktı. Doğrudan yatırımlardaki olumsuz seyir Şubat ta da devam etti. İlk iki ayda bir önceki yılın ilk iki ayına göre doğrudan yatırımlar %74 azaldı. Geçen aylara kıyasla Net Hata Noksan (H/N) kaleminin yüksek seyri devam ediyor. İlk iki ayda kaynağı belirsiz 5.1 milyar $ lık giriş oldu. Bunun bir kısmı TL nin Ocak ve Şubat ta değer kaybetmesi ile birlikte yastık altındaki dövizlerin bozulmasından geliyor olabilir (ters döviz ikamesi). Geçen yılın tamamında net H/N 4 milyar $ dı Eylül 8 Mart 9 Eylül 9 Mart 1 Eylül 1 Merkez Bankası (MB) son yaptığı açıklamalarda 11 ilk çeyreğinde cari açığın düşük baz etkisi nedeni ile artmaya devam edeceğinin altını çizmişti. Bu anlamda Şubat ödemeler dengesi verilerinin MB nın politikalarında (politika faizi ve munzam oranı) çok belirleyici olacağını söyleyemeyiz Cari Denge (Milyar USD) Cari Denge Enerji Dışı Cari Denge -5 Enerji Dengesi Borç Çevirme Oranı (%, 1 Ay Kümülatif) Reel Sektör Bankalar Milyon dolar 1 11 % 1 11 % 1 11 % Şubat Şubat Artış Oca-Sub Oca-Sub Artış Son 1 Ay Son 1 Ay Artış CARİ İŞLEMLER HESABI -,73-6,17 17% -5,758-1,73 11% -19,77-54, % Dış Ticaret Dengesi -,36-5, % -5,166-11,847 19% -3, -6,997 11% Hizmetler Dengesi % % 16,351 14,38-1% Gelir Dengesi % -1,43-1,9-1% -7,75-7,668-1% Cari Transferler % %,144 1,514-9% SERMAYE VE FİN. HES.,475 3,51 31% 3,754 6,961 85% 15,73 46, % Doğrudan Yatırımlar % % 5,939 6,68 13% Portföy Yatırımları -,5 1, ,786 -,646, 663% Diğer Yatırımlar,537 1,91-49%,44 3,78 69% 6,8 37,75 51% Rezerv Varlıklar 1, % ,4-14,64 - NET HATA NOKSAN 8, %,4 5,11 155% 3,574 8,69 16% 3

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni 18 Nisan 11 Finansal Göstergeler DIBS End. 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) DIBS End..9 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) Emtia End Emtia End. 9. Altın Altın 5.7 $/TRY -.4 $/TRY 4.1 EURO/$ -.5 EURO/$ 3. MSCI TR -.3 MSCI TR 5.3 MSCI EM -. MSCI EM 8. ABD-S&P -1.4 ABD-S&P Finansal varlık fiyatları bir aylık olumlu performansın ardından geçen hafta biraz geriledi..4 USD Libor 1 ay, 3 ay ve 1 ay (%) 3 3 Aylık Libor Faizi (%) Aylık USD Libor Aylık USD Libor.4 1 Aylık USD Libor Aralık 8 Haziran 9 Aralık 9 Haziran 1 Aralık USD JPY EUR 1 Aralık 8 Aralık 9 Aralık 1 1,3,3, Japonya depremi, Ortadoğu gerginliği ve AB nin problemlerine karşın libor faizleri kontrol altında. Çin-Shangai Tr-Imkb1 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%) Hisse Senedi Endeksleri (Eylül 8=1) MSCI GOÜ Endeksi MSCI IMKB Endeksi Jp-Nikkei5 Ger-Dax Fr-Cac4 UK-FTSE 1 EU-DJ Stoxx 5 ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) 1 5 Eylül 8 Nisan 9 Kasım 9 Mayıs 1 Aralık 1 IMKB nin GOÜ ile farkı tekrardan açılmaya başladı. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni 18 Nisan 11 Finansal Göstergeler 5 Politika Faizi ve Gösterge Tahvil Getirisi 4 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) Benchmark Tahvil Faizi (Bileşik) Politika Faizi (Bileşik) 5 O/N Karşılığı: 6.45% Ocak Haziran 9 Mart 1 Aralık TR, BB+ Hun, BBB- Rus, BBB Bra, BBB 5 Ocak 1 Nisan 1 Temmuz 1 Ekim 1 Ocak 11 Nisan 11 Gösterge tahvil getirisi geçen hafta yatay seyretti. USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL MXN 1 Aylık Değ (%) -.1. CZK 5 Günlük Değ (%) PLN HUF ZAR KRW TRY JPY GBP EURO GOÜ Para Birimleri (Aralık 8=1) Ocak 9 Eylül 9 Nisan 1 Aralık 1 TRY HUF CZK BRL KRW ZAR TL nin performansı diğer GOÜ lere paralel... Emtia Endekslerinde Değişim (%) Tarım Aylık Değ (%) Tem. Maden.4 5 Günlük Değ (%) -.5 Değ. Maden 5.5. Enerji 6. Top. Endeks Petrol Fiyatları (Brent Ham, $) Ocak 8 Ocak 9 Ocak 1 Ocak 11 Petrol fiyatları 1$ ın üzerinde tutunmaya devam ediyor. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 18 Nisan 11 Haftalık Görünüm Kredi Artış Hızı İlk Çeyrekte Hız Kesmedi Son dönemde yurtiçi gelişmelerin ana gündem maddesi artan cari açık problemi karşısında Merkez Bankası nın (MB) ortaya koyduğu yeni politika altyapısı ve bu yeni politika yaklaşımının bankacılık sektörü ve ekonomi üzerindeki etkileri. Bu haftaki raporun Yurtiçi Gelişmeler kısmından da görülebileceği üzere Şubat sonu itibarı ile henüz cari açıkta bir trend değişikliği görmedik. Eylül 1 da başlayan munzam artışları ile beraber bankacılık sektörünün nasıl etkilendiğini şu ana başlıklar altında inceleyebiliriz: 1- Krediler istenilen oranda hız kesmedi: İlk 3 aylık bankacılık verileri Mart sonu itibarı ile yıllıklandırılmış (= ilk 3 aylık performans yılın geri kalan kısmında da devam eder) kredi artış hızının (bankacılık sektörü kredileri hariç tutulan rakamlar üzerinden) % 9 olduğunu gösteriyor. Otoritelerin arzu ettiği gayri resmi hedefin %-5 aralığı olduğu hesaba katıldığında artış hızının istenilen seviyelerin üzerinde olduğu görülüyor. Bazı analizlerde geçen yıl sonu artış hızının %34 olduğu, bu nedenle mevcut seviyelerin bir yavaşlamaya işaret ettiği yorumları mevcut. Fakat geçen 1 daki yüksek artışın önemli bir kısmının kriz yılı olan 9 daki düşük baz etkisinden kaynaklandığı unutulmamalı. 6% 4% % % % 51% 58% 41% Kredi Artış Hızı (Yıllık) 8% 31% 7% 34% 9% T Kredi Faiz Oranları (%) Munzam Arttırımı Başlangıcı konut ticari - Çünkü bankalar artan maliyetleri kredi faizlerine limitli oranda yansıttı: Yaptığımız hesaplamalar (Nisan-11 den itibaren geçerli olacak son munzam artışı hariç tutulduğunda) maliyet artışının 7 baz puan civarında olduğunu gösteriyor. En temel iki kredi faiz oranı olan ticari ve konut kredi yıllık faiz oranlarını incelediğimizde 3 Eylül 1 da arttırılmaya başlanan munzam karşılık oranları ve TL munzam karşılıklara faiz ödenmesine son verilmesi uygulamasının ardından kredi faiz oranlarının amaçlandığı üzere artmadığını görüyoruz. 3- Bankalar artan mevduat maliyetlerini kredilere yansıtmayınca net faiz marjları daralmaya başladı: Bu yılın ilk iki ayına ilişkin sektörün gelir tablosu yayınlandı. Net faiz gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık %1 geriledi (gerilemede menkul değerlerden alınan faizlerdeki azalma da etkiliydi). Önümüzdeki aylarda munzam kararlarının etkilerini daha fazla hissettirmesi ile beraber net faiz gelirlerindeki gerilemenin süreceği anlaşılıyor. 4- Buna paralel bankalar azalan net faiz marjını yükseltebilmek için TL mevduat faizlerini indiriyorlar: Kredi-mevduat faiz oranları arasında Aralık 1 da %1.9 a kadar gerilemiş olan marj, mevduat faizlerindeki gerilemeye paralel Ocak ta %.6 ya, Şubat ta ise %.9 a yükseldi % Ocak 9 Temmuz 9 Ocak 1 Temmuz 1 Ocak TL mevduat faizlerindeki gerileme ile beraber reel mevduat 8% faiz getirileri tarihi düşük seviyelerine indi: MB nin yayınladığı 1 aylık gösterge TL mevduat faizi ile 1 yıl sonrasına ilişkin enflasyon %.3 6% beklentisi arasındaki fark Şubat ta %.3 e geriledi. 9 yılın- da munzam artış kararlarının başladığı Eylül ayına kadar olan Ocak 9 Temmuz 9 Ocak 1 Temmuz 1 Ocak 11 dönemde bu fark ortalama %.9 du. Mevduatlarda son dönemdeki yavaş artışın nedenlerinden biri reel getirilerin düşmesi. İlk 3 ayda toplam krediler %7 artarken toplam mevduatlar sadece %1 artabildi. 18% 14% 1% 16% 14% 1% 1% Kredi ve Mevduat Faiz Oranı Mevduat Faiz Oranı Kredi Faiz Oranı Reel Mevduat Faizi Mevduat Faizi Enflasyon Beklentisi %.9 6

7 18 Nisan 11 Haftalık Görünüm 6- Mevduatların yavaşlamasına paralel YP kaynakta destek yurtdışı borçlanmadan; TL tarafında ise repodan geliyor: 11 in ilk iki ayında bankaların yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi %5; kısa vadeli kredi ise %3 yükseldi. TL kaynak tarafında destek ise ağırlıklı olarak bankaların repo fonlamasından geliyor. Daha önce 4-5 milyar düzeylerindeki repo ile fonlanan menkul değerler hacmi son bir ayda 6-7 milyar TL düzeylerine çıkmış durumda. Özet ve Sonuç: Munzam artışları, kredileri henüz istenilen seviyede yavaşlatmadı. Çünkü kredilerdeki yüksek rekabet bankaların maliyetleri kredilere yansıtmasını önledi. (Bankalar artan maliyetleri kredi faizlerine 1- puan olarak yansıtsaydı istenilen sonuç alınır mıydı sorusu önemli. sene önce % li seviyelerde borçlanan hane halkı ve şirketler şimdi kredi faizleri %1 dan %1 ye çıktı diye ne derecede kredi taleplerini keserler ayrı bir raporun konusu. Ama burada özenle vurgulamak gerekir ki kredi talebinde ödenebilirlik faiz maliyetinden çok daha belirgin bir rol oynuyor. Ödenebilirlik ise son yıllarda kredi vadelerinin uzamasına paralel ciddi anlamda artmaya başladı. Mortgage kredilerinin vadesinin son yıllardaki artış seyri buna güzel bir örnek) Fakat marjların daralması bankaları daha çok TL mevduat faizlerini azaltmaya yöneltti. Azalan TL mevduat faizleri mevduat talebinin azalmasında rol oynadı. Bankalar yavaş giden mevduatları yurtdışı fonlama/bono kaynakları ve repo fonlaması ile ikame ettiler. Azalan reel mevduat faizleri (ki bunun sadece MB nin yeni politika altyapısı ile ilişkili olduğunu söylemek mümkün değil, Türkiye de kriz sonrasında genel anlamda gerileyen reel faizler de bu sürece önemli ölçüde destek verdi) tüketimin tasarrufa ağır basma riskini ortaya çıkarabilir. İlk 3 ayın performansına göre yıllıklandırılmış ihtiyaç kredileri artışının %43 olduğunu vurgulamak gerekiyor. 7

8 18 Nisan 11 Makro Ekonomi & Strateji Yüksek Cari Açığın Çaresi... Şubat ayında gelen 6 milyar $ lık açıkla birlikte cari denge açığı yılın ilk ayında 1 milyar $ a son 1 ayda ise 55 milyar $ a yükseldi. Özellikle şubat ayındaki yüksek; geçen yılki Şubat ayı açığının neredeyse 3 katı. Bunun ardında çok açık ve net olarak Şubat ayında ithalatın geçen yılın çok üzerine çıkmış olması var (%5 veya 5.5 milyar $). Bunda da son dönemde iyice artan enerji ve emtia fiyatlarının rolü var. Cari denge açığının artmasının asıl sebebi ekonomideki talep fazlası ise önlem almaya çalışmak mantıklı ama sebep ithalat haddi yerine fiyatının artması ise buna önlem almaya çalışmak tartışılacak bir konu. Bunu engellemek ekonominin büyüme hızını potansiyelinin altına çekmek demek. Ekonomiyi Kim Neden Fonluyor? Türkiye de TL tasarruflar şirketlerin yatırım yapmak için ihtiyaç duydukları uzun vadeleri sunamıyorsa doğal olarak şirketler yurtdışından daha makul maliyette ve uzun vadede döviz borçlanarak yatırımlarını gerçekleştirmek zorunda kalıyorlar. 8 Ödemeler Dengesi (Milyar $) Türkiye karlı ve uzun vadede katma değeri yüksek yatırım imkanları sunduğu için yurtdışındaki kreditörler Türkiye ye finans man sağlamak istiyorlar. Yatırımcılar karşılarında yatırım derecesini hak etmiş bir ekonomi görüyorlar (yandaki grafik). Türki ye'nin CDS (kamu iflas sigorta) primi yatırım derecesindeki ekonomiler seviyesinde. Ve bu sigortayı yapanlar masaya rating şirketlerinin yerine masaya para koymuş durumdalar (yani risk almadan ahkam kesen bir konumda değiller). Bu nedenle son 6 yılda ekonomiye yılda ortalama 4 milyar $ yabancı sermaye girişi oldu. 9 kriz döneminde bunun altına inilirken da üzerine çıkıldı. Bu yılda geçen yıla benzer düzeyde bir -6 Sermaye Dengesi Doğruda Yatırım Cari Denge -49 döviz girişi olacağa benziyor / Döviz girişi elbette sadece ekonominin yararına olacak diye bir şart yok. Yatırımlar için gelen finansmanın yanında spekülatif 1, anlamda TL nin hala göreceli yüksek faizinden veya ekonominin uzun vadeli büyüme hızından faydalanmak üzere hisse senedi veya şirket satın alımları için de gelmesi gayet doğal. 8 Ekonomi doğru yatırımlar yaptığı sürece zaten bu tür sermaye girişleri de gelmeye devam edecek (sadece kurumlar ve yatırımlar değişir, portföylerini birbirlerine devrederek devam ederler). En önemli olan bu tür hareketler sırasında ekonomide 4 (banka, şirket, hanehalkı ve devlet olmak üzere) bilançoların tahrip olmaması ve ekonomik aktivitenin bundan zarar görmemesi. Yurtdışı kreditörler finansmanı direkt veya bankalar üze- rinden sağladıkları sürece de Türkiye ekonomisi yatırım yapmaya ve bunun muhasebe karşılığı olan cari denge açığını büyütmeye devam edecek. CDS Spreadleri ve Ratingler BB+ 1 BBB- BBB 3 BBB+ 4 5A- 6 A 7A+ 8AA- 9 AA 1AA+ 11AAA1 Cari Açık Nasıl Sürdürülebilir? Türkiye de otorite cari açık istemiyorsa veya düşük bir cari açık istiyorsa makro politika setini değiştirip gereğini yapabilir. Bunun anlamı ekonomiyi iç talep ağırlıklı bir büyüme modelinden dış talep (ihracat) ağırlıklı bir büyüme modeline geçirmektir. Bu zaman alır ve bu süreçte ekonominin ciddi bir yapısal değişiklik geçirmesi gerekir. Büyük olasılıkla da büyüme bir süreliğinde potansiyelin çok altında kalacaktır (yani değişim sancılı olacaktır). Ayrıca Türkiye ekonomisinin demografik avantajlarından kaynaklanan doğal bir iç talep gücü var. Bunu bastırıp dış talebin motor gücüne dayanmak kısa sürede ve acısız olacak bir değişiklik değil. Politik sonuçları da olabilecek bir süreç. 8

9 18 Nisan 11 Makro Ekonomi & Strateji Ama iç talebe dayalı bir modelde (ki ekonomideki özel sektör borçluluğu düşük olduğu için iç talep artışının uzun süre hızlı seyretmesi gayet mümkün) cari denge açığının da sürdürülebilir hale gelmesi ve bunun için çalışılması gerekiyor. Ekonomik literatürde bunun şartları da belli: 1. Cari açık finansmanı karşılığında yapılan yatırımların katma değer yaratması (mümkünse döviz geliri yaratan, dünyada talep edilen üretime yönelik olması), 14% 1 Büyüme = %8.9. Finansmanın ana kanalı bankacılık sistemi ise sistemin sağlıklı olması (finansmanı doğru bir risk yönetimiyle mümkün olduğu ka dar uzun vadeli finansmanla reel sektöre aktarması ve elbette bu nun şeffaf bir şekilde görülebiliyor olması, pisliklerin bugün AB de yapıldığı gibi halı altına süpürülmemesi), 3. Finansal sistemin bu süreçte yapılacak hataları (yanlış yatırım kararlarını ve karşılığında oluşacak batık kredileri) hazmedebile cek sermaye gücünde olması. Halen Türkiye de bu şartlar mevcut. O yüzden de cari denge açığı sürdürülebilir konumda. Ve zaten yine o yüzden yurtdışı kreditörler hem de risk farkındalığının üst düzeyde olduğu bir dönemde finansman aktarmaya devam ediyorlar. Bu bağlamda geleceğe yönelik dikkat edilmesi gereken finansal sistemin sağlığı. Banka sermaye gücünün en önemli belirleyicisi karlılık (çünkü karlılık sermayeye eklenip güçlendiriyor). Türkiye bankacılık sisteminin karlılığı uluslararası normlarda kabul edilebilecek düzeylerde devam ettikçe sorun yok. Dikkat edilecek zaman cari denge açığının bu karlılığın devam etmediği durumda hala yükseliyor olduğu zaman. 1% 1% 1 8% 6% 4% % % -% -4% % % % İhracat %.9 Tüketim %4.7 Yatırım %6. Yatırım %.5 Bankacılık Sermaye Gücü (Milyar $) Sermaye Serbest Sermaye Sermaye Yeterlilik Oranı 19% % % % % 3% 5% % 15% 1% 5% % 9