kpss Önce biz sorduk 50 Soruda 34 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ALAN EĞİTİMİ

Transkript

1 Önce biz sorduk kpss Soruda 34 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ALAN EĞİTİMİ

2 Komisyon ÖABT Sınıf Öğretmenliği Alan Eğitimi Konu Anlatımlı ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 4. Baskı: 2018, Ankara Proje-Yayın: Pelin Özdemir Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Basım AŞ İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 ÖN SÖZ Sevgili Öğretmen Adayları, Elinizdeki bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Sınıf Öğretmenliği Alan Eğitimi Testi kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır. Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir. Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla önemli konulara dikkat çekilmiştir. Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi adresini kullanarak ya da numaralı telefona WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından cevaplandırılacaktır. Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle... Başarılar...

4 SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Temel Matematik, Genel Biyoloji, Genel Fizik, Genel Kimya, Türk Dili, Cumhuruyet Dönemi Türk Edebiyatı, Çocuk Edebiyatı, Uygarlık Tarihi, Türk Tarihi ve Kültürü, Genel Coğrafya, Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği) ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Sınıf Öğretmenliği Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı Alan Bilgisi Testi % a) Temel Matematik b) Genel Biyoloji c) Genel Fizik d) Genel Kimya e) Türk Dili f) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyat g) Çocuk Edebiyatı h) Uygarlık Tarihi i) Türk Tarihi ve Kültürü j) Genel Coğrafya k) Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği % 12 % 6 % 6 % 6 % 12 % 6 % 6 % 6 % 6 % 6 % 8 Alan Eğitimi Testi % Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler ÖABT Sınıf Öğretmenliği Sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

5 İÇİNDEKİLER İLKOKUL PROGRAMLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ 2017 İLKOKUL EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİ...3 Temel Felsefi Özellikleri...3 Öğretim Programı'nda Temel Beceriler...4 Öğretim Programlarında Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı...6 Öğretim Programı'nde Rehberlik...7 Çözümlü Test...8 Çözümler...10 İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ...13 Birinci Sınıf Öğrencilerin Gelişim Özellikleri ve İlk Okuma Yazma Öğretimi...13 Birinci Sınıf Öğrencilerinin Gelişim Özellikleri...13 Fiziksel Gelişim Özellikleri...13 Zihinsel/Bilişsel Gelişim Özellikleri...13 Sosyal ve Duygusal Gelişim Özellikleri...13 Ahlaki Gelişim Özellikleri...14 İlk Okuma Yazmaya Öğretiminde Etkili Olan Faktörler...14 Takvim Yaşı...14 Okul Olgunluğu...14 Genel Zekâ...15 Sağlık Sorunları...15 Görsel Ayrım...15 İşitsel Ayrım...15 Sözel Dil Gelişimi...15 Dikkat...15 El Tercihi...16 Kalem ve Kalem Tutma...16 Oturuş Biçimi...16 Boşluklar...16 Yazılacak Kâğıt ve Kâğıdın Pozisyonu...16 Harflerin Yazılışı ve Yönler...17 Çizgi ve Satır Takibi...17 Türkiye'de İlk Okuma Yazma Öğretiminin Tarihsel Gelişimi...17 Cumhuriyet Öncesi Dönemde İlk Okuma Yazma Öğretimi...17 Cumhuriyet Dönemi'nde İlk Okuma Yazma Öğretimi İlkokul Programı...17

6 vi 1926 İlkokul Programı İlkokul Programı İlkokul Programı İlkokul Programı İlkokul Programı İlköğretim Türkçe (1-5 Sınıflar) Programı Türkçe Dersi (1-8 Sınıflar) Öğretim Programı...18 Bireşime Dayalı Yöntemler...18 Harf (Alfabe) Tekniği...19 Ses Tekniği...19 Hece Tekniği...19 Ses Temelli Cümle Tekniği...19 Çözümlemeye Dayalı Yöntemler...20 Hikâye/Öykü Tekniği...20 Cümle Tekniği...20 Sözcük (Kelime) Tekniği...21 Karma Yöntem...21 İlk Okuma Yazma Öğretimi ve Ses Temelli Cümle Yöntemi 22 Birinci ve İkinci Sınıflarda Kullanılacak Defterlerin Özellikleri 22 Ses/Harf Grupları 23 Ses Temelli Cümle Yönteminin İlkeleri...23 Ses Temelli Cümle Yönteminin Aşamaları...24 İlk Okuma Yazmaya Hazırlık...24 İlk Okuma Yazmaya Başlama ve İlerleme Türkçe Programı'nde Okuma ve Yazma Öğretimi 28 KAYNAKÇA 31 ÇÖZÜMLÜ TEST 32 ÇÖZÜMLER 36 TÜRKÇE ÖĞRETİMİ TÜRKÇE ÖĞRETİMİ Türkçe Dersi ( sınıflar) Öğretim Programı ve Özellikleri 41 Öğrenme Alanları42 Dinleme...43 Konuşma...43 Okuma...44 Yazma...45 Görsel Okuma ve Görsel Sunu Türkçe Dersi ( sınıflar) Öğretim Programı nda Temalar 47 Zorunlu Temalar ve İçerik Önerileri...48 Seçmeli Temalar ve İçerik Önerileri...48

7 vii Temaların Özellikleri ve Metin Seçimi 48 Atatürkçülük ile İlgili Kazanımlar 48 Ara Disiplinler ile İlgili Kazanımlar48 Kazanımların Öğrenme Alanlarına Genel Dağılımı 49 Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Türkçe Öğretimi Öğrenme Öğrenme-Öğretme Süreci Öğretmenin Rolü Türkçe Dersi ( Sınıflar) Öğretim Programı nda Öğrenme-Öğretme Süreci Hazırlık50 2. Anlama51 3. Zihinde Yapılandırma Kendini İfade Etme Ölçme ve Değerlendirme 52 Öğrenme Türleri52 Sesli Okuma 52 Sessiz Okuma52 Sorgulayıcı Okuma 52 Sorgulayıcı Dinleme53 İkna Edici Konuşma 53 Sorgulayıcı Konuşma53 Betimleyici Yazma 53 Öyküleyici (Hikâye Edici) Yazma 53 İkna Edici Yazma 53 Reklam Yazma 53 Şikâyet Yazısı 53 Karşılaştırmalı Yazma 53 İş Birliği Yaparak (Paylaşarak) Yazma 53 Planlı Yazma 53 Sorgulayıcı Yazma 53 Not Alma 53 Kontrollü Yazma 53 Güdümlü Yazma 53 Özetleme 53 Türkçe Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler 54 Türkçe Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı Türkçe Programı Temel Yaklaşımı Türkçe Öğretim Programı'nda Genel Amaçlar 58 Programdaki Öğrenme Alanları 58 Sözlü İletişim58 Okuma 59 Yazma 60 Türkçe Ders ve Öğretmen Kılavuz Kitabına Alınacak Metinlerin Nitelikleri Türkçe Dersi Programı Temaları 63

8 viii Sınıf Düzeylerine Göre Ders Kitaplarında Yer Alacak Okuma ve Dinleme Metinlerinin Türleri ve Dağılımı 63 Programda Ölçme ve Değerlendirme Türkçe Dersi Öğretim Programı Özellikleri...67 Kaynakça...68 ÇÖZÜMLÜ TEST - I...69 ÇÖZÜMLER...71 ÇÖZÜMLÜ TEST - II...73 ÇÖZÜMLER...76 FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETİMİ Fen Bilimlerine İlişkin Temel Kavramlar...81 Olgu 81 Kavram 81 Genellemeler 81 Kuram 81 FEN, BİLİMSEL BİLGİ VE BİLİMSEL YÖNTEM...81 Fen81 Bilimin Doğası 81 Bilimin Doğasının Öğretimine İlişkin Yaklaşımlar 82 Tarihsel Yaklaşım 82 Dolaylı Yaklaşım 83 Doğrudan (Yansıtıcı) Yaklaşım 83 Bilimsel Süreç Becerileri 84 BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİNİ GELİŞTİRME 86 Bilimsel Süreç Becerilerinin Değerlendirilmesi 87 Bilimsel Süreç Becerilerinin Geliştirilmesine İlişkin Örnek Bir Etkinlik 87 Bilimsel Çalışmanın Ürünleri88 FEN VE TEKNOLOJİ OKURYAZARLIĞI...88 FEN, TOPLUM, TEKNOLOJİ VE ÇEVRE...89 FENNE YÖNELİK TUTUMLAR...89 FEN BİLİMLERİ DERSİ GENEL AMAÇLARI...90 YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM VE FEN ÖĞRENME...92 Yapılandırmacı Yaklaşımın İlkeleri 92 Yapılandırmacı Öğrenme-Öğretme Sürecinde Temel Faktörler 93 Yapılandırmacı Öğrenme Ortamlarının Tasarımı 93 Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmen 93 Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğrenme Süreci 93 Yapılandırmacı Yaklaşımda Ders Tasarımı Fen Bilimleri Programı Özellikleri...94

9 ix Öğrenme Alanları94 1. Bilgi İçeriği (Konu Anlam) Öğrenme Alanı Beceri Öğrenme Alanı...95 Değer Öğrenme Alanu...95 Fen Mühendislik-Teknoloji-Toplum-Çevre (FMTTÇ) Öğrenme Alanı...96 KAVRAM ÖĞRETİMİ...96 Kavram Geliştirme Süreçleri...97 Kavram Öğretimi...97 Kavram Haritaları...98 Kavram Ağları...98 Zihin Haritaları...98 Bilgi Haritası99 Anlam Çözümleme Tabloları...99 Vee Diyagramları ÖĞRETİM MODELLERİ Sorgulamaya Dayalı Öğrenme Probleme Dayalı Öğrenme Proje Tabanlı Öğrenme İş Birliğine Dayalı Öğrenme Öğrenme Döngüsü (5E Öğrenme Modeli) Çoklu Zekâ Kuramı Sözel-Dilsel Zekâ Görsel-Mekânsal Zekâ109 Bedensel-Kinestetik Zekâ Mantıksal-Matematiksel Zekâ Kişiler Arası-Sosyal Zekâ 110 Kişisel-İçsel Zekâ Doğa Zekâsı Müziksel-Ritmik Zekâ FEN ÖĞRETİMİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Geleneksel Ölçme Değerlendirme Çoktan Seçmeli Sorular Eşleştirmeli Sorular Doğru-Yanlış Tipi Sorular Kısa Cevap Soruları 112 Açık Uçlu Sorular Alternatif Ölçme Değerlendirme 112 Performans Değerlendirme 113 Öğrenci Ürün Dosyası Değerlendirme Gözlem Tekniği Görüşme Tekniği Öz ve Akran Değerlendirme Dereceleme ve Puanlama Ölçekleri

10 x Tanılayıcı Dallanmış Ağaç 115 Yapılandırılmış Grid 115 Kavram Haritaları 115 Kelime İlişkilendirme Testleri 116 FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETİM PROGRAMINA İLİŞKİN ÖRNEK ETKİNLİK GELİŞTİRME KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER İLKOKULDA MATEMATİK ÖĞRETİMİ MATEMATİK NEDİR? Matematiğin Temel Elemanları 127 Teorik-Uygulamalı Matematik 127 Klasik-Modern Matematik 127 Akademik Matematik-Okul Matematiği 127 MATEMATİĞİ ÖĞRENME VE ÖĞRETME Davranışçı Yaklaşım 128 Bütünlükçü (Gestaltçı) Yaklaşım 128 Fonksiyonalist Yaklaşım 129 Bilişsel Gelişmeci Yaklaşım 129 Yapılandırmacı Yaklaşım 129 Buluş Yoluyla Öğrenme 129 Tam Öğrenme 130 Bilgi-İşlem Yaklaşımı 130 Anlamlı Öğrenme (Sunuş Yoluyla Öğretim) 131 Gerçekçi Matematik Eğitimi Çoklu Zekâ Kuramı 131 Öğrenme Stilleri 131 MATEMATİK ÖĞRETİMİ YÖNTEMLERİ Düz Anlatım Yöntemi 132 Tanımlar Yardımıyla Öğretim 132 Buluş Yoluyla Öğretim 132 Analizle Öğretim 132 Senaryo ile Öğretim 132 Gösterip Yaptırma Yöntemiyle Öğretim 132 Kurallar Yardımıyla Öğretim 132 Deneysel Etkinliklerle Öğretim 132 Oyunlarla Öğretim132 İLKOKUL MATEMATİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Programının Özellikleri 133 MATEMATİK EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI Temel Beceriler 134 Problem Çözme 134

11 xi Matematiksel Süreç Becerileri Duyuşsal Beceriler Psikomotor Beceriler Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) Programın Öğrenme-Öğretme Yaklaşımı Programın Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı EĞİTİM SİSTEMİ PROGRAMININ KAZANIMLARI PROBLEM ÇÖZME Problemi Anlama Plan Yapma Planı Uygulama Çözümün Doğruluğunu ve Geçerliğini Kontrol Etme Çözümü Genelleme ve Yeni/Özgün Problem Kurma Problem Çözme Öğretimi Sistematik Liste Yapma Tahmin ve Kontrol Diyagram Çizme Bağıntı Bulma Değişken Kullanma Benzer Problemlerin Çözümünden Yararlanma (Basitleştirme) Geriye Doğru Çalışma Eleme Tablo Yapma Muhakeme Etme Problem Kurma Matematiksel İfadeye Uygun Problem Kurma Şekil veya Tabloya Uygun Problem Kurma Cevabı Zihinde Tutarak Problem Kurma MATEMATİK EĞİTİMİNDE PROBLEM ÇÖZME Problem Çözme İçin Öğretim Problem Çözmeye İlişkin Öğretim Problem Çözme İle Öğretim DOĞAL SAYILAR VE DÖRT İŞLEM ÖĞRETİMİ Sayma Sistemleri Doğal Sayılar Onluk Sayma Sistemi DOĞAL SAYILARIN ÖĞRETİMİ İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılar Alt Öğrenme Alanı Kazanımları Hazırlık Çalışmaları Bir Basamaklı Doğal Sayıların Öğretimi İki Ve Daha Çok Basamaklı Doğal Sayıların Öğretimi DOĞAL SAYILAR ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ÖĞRETİMİ...154

12 xii Doğal Sayıların Yuvarlanması Sıralama ve Örüntüler Düzen DOĞAL SAYILARDA DÖRT İŞLEM ÖĞRETİMİ İşlem Öğretimi Toplama İşleminin Öğretimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılarla Toplama İşlemi Alt Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Hazırlık Çalışmaları İşlem Tekniğinin Öğretimi İşlem Özelliklerinin Öğretimi İşlem Sağlamasının Öğretimi Zihinden Toplama İşlemi Öğretimi Toplama İşlemini Gerektiren Problemler Çıkarma İşleminin Öğretimi Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Hazırlık Çalışmaları İşlem Tekniğinin Öğretimi İşlem Sağlamasının Öğretimi Zihinden Çıkarma İşlemi Öğretimi Çıkarma İşlemini Gerektiren Problemler Çarpma İşleminin Öğretimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılarla Çarpma İşlemi Alt Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf Sınıf Sınıf Hazırlık Çalışmaları İşlem Özelliklerinin Öğretimi İşlem Tekniğinin Öğretimi İşlem Sağlamasının Öğretimi Çarpma İşlemini Gerektiren Problemler Bölme İşleminin Öğretimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Doğal Sayılarla Bölme İşlemi Alt Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf Sınıf Sınıf...162

13 xiii Hazırlık Çalışmaları 162 İşlem Özelliklerinin Öğretimi 163 İşlem Tekniğinin Öğretimi163 Kalanlı Bölme İşleminin Öğretimi 163 İşlem Sağlamasının Öğretimi164 KESİR SAYILARI VE DÖRT İŞLEM ÖĞRETİMİ 164 Kesir Sayılarının Öğretimi164 İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Kesirler Alt Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf 164 İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Kesirlerle İşlemler Alt Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf 164 Hazırlık Çalışmaları 165 Kesir Sayılarıyla Problem Çözme 166 Toplama ve Çıkarma İşlemi Öğretimi 166 İşlem Özelliklerinin Öğretimi 167 ONDALIK KESİRLERİN ÖĞRETİMİ 167 Ondalık Gösterimin Öğretimi 168 İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Ondalık Gösterim Alt Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf 168 Ondalık Gösterimde Çözümleme169 Ondalık Gösterimi Verilen Sayıların Karşılaştırılması 169 GEOMETRİ ÖĞRETİMİ 169 Çocuklarda Geometrik Düşünmenin Gelişimi 170 Geometri Öğretimi 170 İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı'nda Geometri Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf 170 Geometrik Şekiller ve Cisimler170 Uzamsal İlişkiler 170 Eşlik 170 Geometrik Örüntüler Sınıf 170 Geometrik Cisimler ve Şekiller170 Uzamsal İlişkiler 170 Geometrik Örüntüler Sınıf 171 Geometrik Cisimler ve Şekiller171 Uzamsal İlişkiler 171 Geometrik Örüntüler 171 Geometride Temel Kavramlar Sınıf 171 Geometrik Cisimler ve Şekiller171

14 xiv Uzamsal İlişkiler Geometride Temel Kavramlar ÖLÇME VE ÖLÇÜLER ÖĞRETİMİ Ölçme ve Ölçüler Öğretimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programında Ölçme Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf Uzunluk Ölçme Paralarımız Zaman Ölçme Tartma Sıvı Ölçme Sınıf Uzunluk Ölçme Paralarımız Zaman Ölçme Tartma Sıvı Ölçme Sınıf Uzunlukları Ölçme Çevre Ölçme Alan Ölçme Paralarımız Zamanı Ölçme Tartma Sıvı Ölçme Sınıf Uzunluk Ölçme Çevre Ölçme Alan Ölçme Paralarımız Zaman Ölçme Tartma Sıvı Ölçme Uzunluk Ölçüleri Öğretimi Alan Ölçüleri Öğretimi Sıvı Ölçüleri Öğretimi Tartma Öğretimi Zaman Ölçüleri Öğretimi VERİ ÖĞRETİMİ Veri Öğretimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programında Veri Öğrenme Alanı Kazanımları Sınıf Veri Veri Nesne Grafiği Sınıf...179

15 xv Veri Sınıf 179 Veri Matematik Programı 180 KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİ HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİ Hayat Bilgisi Dersinin İçeriği 193 Hayat Bilgisi Öğretiminin Amaçları 194 DÜNYADA HAYAT BİLGİSİ DERSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ TÜRKİYE DE HAYAT BİLGİSİ DERSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ İLKOKUL HAYAT BİLGİSİ PROGRAMI Ünite: Okulumuzda Hayat Ünite: Evimizde Hayat Ünite: Sağlıklı Hayat Ünite: Güvenli Hayat Ünite: Ülkemizde Hayat Ünite: Doğada Hayat 202 HAYAT BİLGİSİ DERSİNDE ÖĞRETMENİN ROLÜ Programından Önce Uygulanan 2009 ve 2015 Programlarının Özellikleri 204 KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ Sosyal Bilgilerin Tanımı SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNE FARKLI YAKLAŞIMLAR Vatandaşlık Aktarımı Olarak Sosyal Bilgiler Öğretimi 213 Sosyal Bilim Olarak Sosyal Bilgiler Öğretimi...214

16 xvi Yansıtıcı Araştırma Olarak Sosyal Bilgiler Öğretimi 214 DÜNYADA SOSYAL BİLGİLER GELENEĞİ 214 TÜRKİYE DE SOSYAL BİLGİLER GELENEĞİ 216 SOSYAL BİLGİLER VE SOSYAL BİLİMLER 217 SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI 217 Evrensel Amaçlar Bilgiye İlişkin Amaçlar Beceriye İlişkin Amaçlar Tutum ve Değerlere İlişkin Amaçlar Sosyal Katılıma İlişkin Amaçlar219 Öğretim Programı'nın Genel Amaçları 220 Sosyal Bilgilerde İçerik: Kapsam ve Yapı 220 İçeriğin Sıralanması 220 Programın Temel Yaklaşımı 221 PROGRAMIN YAPISI 222 BECERİLER 222 Tarihsel Empati 225 Kanıtı Tanıma ve Kullanma Becerisi 225 Bilgiyi Kullanılabilir Biçimlerde Planlama ve Yazma Becerisi 225 Mekanı Algılama Becerisi 225 Tablo, Diyagram ve Grafik Okuma Becerisi 225 Karşılaştırma Yapma Becerisi 226 Sebep Sonuç İlişkilerini Belirleme Becerisi 226 Karar Verme Becerisi 226 Kütüphane ve Referans Kaynaklarını Kullanma Becerisi Sosyal Bilgiler Programı Beceriker Arasında Yer Alan Okuryazarlıklar 226 Beceri Öğretimi 227 Kavramlar 228 Kavram Öğretimi 228 Değer Öğretimi 229 İlkokulda Değer Öğretimi Programlarında Değerler Eğitimi Değer Açıklamak 230 a. Seçme: 230 b. Ödüllendirme: 230 c. Hareket: Ahlaki Muhakeme Değer Analizi Gözlem Yoluyla Değer Öğretimi Sosyal Bilgiler Programı Öğrenme Alanları 233 BİREY VE TOPLUM 233

17 xvii KÜLTÜR VE MIRAS İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM ETKİN VATANDAŞLIK KÜRESEL BAĞLANTILAR KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETİM BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF KAVRAMI Birleştirilmiş Sınıf Uygulamasını Zorunlu Kılan Nedenler Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretimin Esasları Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretimin Yararları Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretimin Sınırlılıkları Birleştirilmiş Sınıfların Oluşturulması Birleştirilmiş Sınıflı Okulların Kendine Özel Durumları Öğrencilerin Kendi Kendilerine Çalışmaları Öğretmenli Dersler Ödevli Dersler Sınıf Çalışması Küme Çalışması İlgi Kümeleri Seviye Grupları Bireysel Çalışma Sesli Çalışmalar Sessiz Çalışmalar Yardımcı Öğrenciler Planlı Çalışma Çalışma Ortamı ÖLÇME - DEĞERLENDİRME ARAÇ VE YÖNTEMLERİ Dereceleme Ölçekleri Kullanma Nedenleri KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER İNSAN HAKLARI, YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİ İNSAN HAKLARI, YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİ İlk Çağ'da İnsan Hakları Orta Çağ'da İnsan Hakları...269

18 xviii Yeni Çağ'da İnsan Hakları İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Çocuk Haklarına Dair Sözleşme YURTTAŞLIK DEMOKRASİ İNSAN HAKLARI YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Programın Temel Yaklaşımı Programın Yapısı Üniteler ve Kazanımlar Programın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar Programın Ölçme Değerlendirme Yaklaşımı İNSAN HAKLARI YURTTAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİ İnsan Hakları, Yurttaşlık Ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST - I ÇÖZÜMLER ÇÖZÜMLÜ TEST - II ÇÖZÜMLER DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETİMİ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETİMİ Din Kültürü Ahlak Bilgisi Dersi Öğretiminin Temel İlkeleri Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı Beceriler Kavramlar Yardım Ara disiplinler Öğrenme alanları ve üniteler Öğrenme Alanı: İNANÇ Öğrenme Alanı: İBADET Öğrenme Alanı: HZ. MUHAMMED Öğrenme Alanı: KUR AN VE YORUMU Öğrenme Alanı: AHLAK Öğrenme Alanı: DİN VE KÜLTÜR Ölçme ve Değerlendirme KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER...302

19 xix MÜZİK ÖĞRETİMİ MÜZİK ÖĞRETİMİ 305 Müzik Öğretiminin Genel Amaçları Öğretim Programında Müzik Eğitimi Genel Amaçları Müzik Dersinin Temel İlkeleri Müzik Öğretim Programı Temel Özellikleri Müzik Öğretim Programı Öğrenme Alanları, Beceriler, Değerler ve Özel Öğretim Yöntemleri Temel Beceriler Öğrenme Alanları ve Özellikleri Müzik Öğretimi İlke ve Yöntemleri Temel İlkeler Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar; Şarkı Öğretimi Bütün-Parça-Bütün Yöntemi Kulaktan Şarkı Öğretimi Süreci Çocuklar İçin Şarkı Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar KAYNAKÇA 308 ÇÖZÜMLÜ TEST 309 ÇÖZÜMLER 311 GÖRSEL SANATLAR GÖRSEL SANATLAR 315 Görsel Sanatlar Programı'nın Temel Hedefleri Öğrenme Alanları Öğretim Programına Göre Sanat Eleştirisi ve Cevaplanması Gereken Sorular Görsel Sanatlar Eğitimin İlkeleri Programla Ulaşılması Beklenen Temel Beceriler Çocuk Resimlerinin Özellikleri Çocuklarda Çizimlerin Gelişim Dönemleri Karalama Evresi Şema Öncesi Dönem Şematik Dönem Gerçekçilik Dönemi Görünürde Doğalcılık Dönemi KAYNAKÇA 320 ÇÖZÜMLÜ TEST 321 ÇÖZÜMLER 323

20 xx OYUN VE FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİ ÖĞRETİMİ OYUN VE FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİ ÖĞRETİMİ Oyun ve Fiziki Etkinlikler Programı Genel Amacı Oyun ve fiziki etkinlikler dersinin temel ilkeleri Öğretim programı yapısı Hareket becerileri ile ilgili kavramlar Oyun Stratejileri / Taktikleri Geliştirme ve Kullanma Becerisi: Kişisel, Sosyal ve Düşünme Becerileri KAYNAKÇA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER...335

21 İLKOKUL PROGRAMLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ

22

23 İLKOKUL EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİ Aşağıda verilen öğretim programı özellikleri ilkokulda okutulan tüm derslerin öğretim programlarındaki ortak özelliklerdir. Her dersin öğretimi ile ilgili bölümlerde bu bilgileri tekrarlamamak için bu, özellikle ayrı bir bölüm olarak verilmiştir. TEMEL FELSEFİ ÖZELLİKLERİ NOT 1. Eğitim felsefesi eğitim hedeflerinin temel yönlendiricisi olup öğretim programlarının bütünsel tutarlılığı bakımından oldukça önemlidir. 2. Programlarda genel olarak eğitim hedeflerinin odaklandığı başlıklar; Millî, manevi ve kültürel değerler Yetenek, Beceri, Tutum, Estetik duyarlılık olduğu vurguludur. 3. En temel eğitim hedefinin kendisiyle ve toplumuyla uyum içinde, sorumluluklarını bilen ve gereğini yerine getirebilen, bir yandan millî, diğer yandan da evrensel değerleri içselleştirmiş öz güven sahibi bireyler yetiştirme olduğu önemle belirtilmiştir. 4. Bireyi öğrenme ye yönlendirecek en önemli güç bu merak duygusu olduğundan hareket edilmiştir. Öte yandan yaşama dönük bir eğitimin, iyi, doğru ve güzel kavramlarını temel alması gerekliliği üzerinde durulmuştur. 5. Küresel rekabet kapasitelerine insan yetiştirmek için; Sorumluluk sahibi, Problem çözebilen, Karar verme becerileri gelişmiş, Eleştirel ve inovatif düşünebilen bireyler yetiştirmeye odaklanılmıştır. Öğretim programlarında birey olmanın aynı zamanda çok daha geniş bir dünya ailesi ne ait olmak olduğunun bilincine varacak, yaşadığı topluma ve ülkesine, toprağına samimi bir hisle bağlanacak, bilim ve teknolojiyi etkin şekilde kullanarak gerekli teknik bilgi, birikim, beceri ve yeterliliklere sahip kuşaklar yetiştirmek hedeflenmiştir. 6. Programlarda işbirliğinde dayalı öğrenme aşağıdaki özellikleri geliştirici olması bakımından önemsenmiştir. Bu özellikler; İşbirliği İletişim Farklılıklara saygı Düşünce paylaşımı Uzlaşma Sosyal becerileri geliştirme Başkalarının duygularını anlama Takım çalışmasına yatkınlık Yardımseverlik Cömertlik Müzakere etme ve birlikte sorun çözme şeklindedir. 7. Programlarda Eleştirel ve İnovatif düşünme becerileri a) Eleştirel düşünme Sorgulama Analiz Değerlendirme Argüman ileri sürebilme ve bunları savunabilme b) İnovatif düşünme Yeni kavrayışlar Özgün yaklaşımlar Yeni bakış açıları inovatif düşünme bireylerin fikir üretimini sağlayacak tekniklerin kullanılması, farklı fikirlerin ortaya atılması, fikir üretimine, hayal gücüne, düşünme becerilerinin geliştirilmesine dayalı eğitimin sağlanabilir. 8. Programlarda Estetik duyarlılık ve estetik eğitimi estetik yargının bir bilgi yargısı değil, bir beğeni yargısı olduğu bilinci ile hareket ederek öğrencinin güzel nesneye dair duyumlarını geliştirmeyi ve duygularını ifade edebilmesini amaçlar. Temelde estetik eğitimi ile öğrencinin hayal gücünün geliştirilmesi ve öğrencinin hayal gücü ile yaklaştığı güzel nesneye dair hissettiği duyguları öz güvenle ifade edebilmesi beklenmektedir. Estetik eğitiminin programlardaki hedefi aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır: fikirlerini, beğenilerini sunabilen, eğlenerek ve ilgi alanlarını geliştirerek öğrenen, yüksek motivasyonlu, eleştirel düşünme becerileri gelişmiş, mutlu, estetik değerlere uzak olmayan, estetik hazzın izini süren,

24 4 estetik bakış edinebilmiş, kendi hayal gücünü ortaya koyabilen, hayatın tek yönlü işleyişini kendi tasarımları ile zenginleştiren bireyler yetiştirmektir. 9. Programlarda Tarihsel Bilinç Tarih bilgisi ve bilincinin geleceğe ışık tutan yönüne dikkat çekilmiştir. Tarihin komplekssiz bir şekilde aktarılabilmesi vurgulanmıştır. Tarihin öznesi olmuş Türk milletinin başarılarının anlatımına önem verilmiştir. Eleştirel tarih felsefesinde geliştirmenin gerekliliği üzerinde durulmuştur. Millî ve evrensel; tarihsel ve kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılmasına önem veren bireyler yetiştirmek amaçlanmıştır. Yaşadığı döneme belirli bir tarih bilinciyle bakabilen bireylerin kendi çağının tanığı olarak insanın, sahip olduğu kültürün dışında farklı kültürlerin özelliklerini ve niteliklerini de öğrenmesi gerektiği, bunun hem kendi kültürümüz açısından hem de genel olarak dünya kültür tarihinin korunması açısından önem taşıdığı düşüncesi dikkate alınmıştır. 10. Programlarda bütünsellik, disiplinler arası yaklaşım ve bireysel farklılıklar Öğretim programlarında öğrencilerin duygusal, zihinsel ve sosyal yeteneklerini mümkün olduğu kadar eş ölçüde geliştirmelerine imkân verilmiştir. Ayrıca eşitlik, adil olma kavramları üzerinde yoğun olarak durulmuş; duyguları dile getirme, düşüncelerini öz güvenle ifade edebilme, öneride bulunma veya bir fikri reddedebilme hakları da düzeylerine uygun şekilde eğitimin parçası hâline getirilmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin öğrenmeye karşı doğal yetenek, ilgi, eğilim, isteklerinin yanı sıra ailedeki yetişme süreçleri, ekonomik durumları, etnik kökenleri, cinsiyetleri ve benzeri birçok durumları farklılık gösterebilmektedir. Bu farklılıkların doğuştan mı getirildiği yoksa sonradan mı kazanıldığı önemli değildir. Farklı disiplinlerin bir arada olduğu ama nihayetin sadece bu disiplinlerin toplamından ibaret olmadığı, kendi niteliklerini taşıyan bir bütün e sahip ve aynı zamanda disiplinler arası etkileşimin açık olduğu bir yaklaşımla sadece hedefi değil, yolu da inşa eden bir içerikle öğretim programları hazırlanmıştır. ÖĞRETİM PROGRAMI'NDA TEMEL BECERİLER Öğrenme öğretme sürecinin odaklanması gereken üç durum aşağıdaki gibidir: bilgiyi edinmek, becerileri geliştirmek ve yetkinlikleri artırmak Bilgiye ulaşmanın kolaylaştığı, artık bilgiyi kullanma ve üretmenin önemli olduğu günümüzde öğretim programlarının ana çerçevesinin öğrencilerin temel becerilerini geliştirmek olması gereklidir. Öğretim programlarında yer alan kazanımların kapsadığı temel beceriler Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi esas alınarak ele alınmıştır. Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi Nedir? Dikkat Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ); Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile uyumlu olacak şekilde tasarlanan; ilk, orta ve yüksek öğretim dâhil, meslekî, genel ve akademik eğitim ve öğretim programları ve diğer öğrenme yollarıyla kazanılan tüm yeterlilik esaslarını gösteren ulusal yeterlilikler çerçevesini ifade etmektedir. Bu Yeterlilikler Çerçevesini Kimler Hazırlamıştır? Millî Eğitim Bakanlığı ve Yüksek Öğretim Kurulu başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları, meslek örgütleri ve ilgili sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde, ulusal ve uluslararası uzmanlar ile akademisyenlerin katılımıyla hazırlanan Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Bakanlar Kurulunun 2015/8213 sayılı kararıyla 19 Kasım 2015 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelik gereğince hazırlanan Türkiye Yeterlilikler Çerçevesine Dair Tebliğ ve eki Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi, 02/01/2016 tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. ( indirme tarihi, ) Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi Kapsamında Olup Öğretim Programlarına Yansıyan Anahtar Yeterlilikler Nelerdir? Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi nde yer alan anahtar yetkinlikler; Anadilde iletişim, Yabancı dilde iletişim,

25 5 Matematiksel yetkinlik ve bilim/teknolojide temel yetkinlikler Dijital yetkinlik, Öğrenmeyi öğrenme, Sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yeterlilik, İnisiyatif alma ve girişimcilik algısı Kültürel farkındalık ve ifade şeklindedir. Ana dilde iletişim Ana dilde iletişim Kelime ve işlevsel dil bilgisi Sözlü ve yazılı iletişim kurma Dili anlama ve kullanma Yabancı dilde iletişim Yabancı dilde yetkinlik Kelime ve işlevsel dilbilgisi Yabancı dilde anlama Yabancı dilde karşılıklı konuşma başlatma, sürdürme ve sonuçlandırma Okuma, anlama ve üretme Kültürel çeşitlilik ve kültürler arası etkileşim farkındalığı Matematiksel Yetkinlik ve Bilim/Teknolojide Temel Yetkinlikler Matematiksel yetkinlik Problem çözme Mantıksal ve uzamsal düşünme Matematiksel modellerle (formül, kurgu, grafik, tablo vb.) iletişim kurma ve sunum yapma Bilim/Teknolojide Temel Yetkinlikler Doğal dünya, bilim, fen ve teknolojiyi anlama ve bunlara dayalı akıl yürütme Doğanın temel ilke ve kavramları Teknoloji ve teknolojik ürünleri tanıma Bilimsel araştırma temel özelliklerini tanıma Eleştirel takdir Etik, güvenlik ve sürdürülebilirliğe saygı Bilimsel ve teknolojik gelişmelere değer verme Dijital yetkinlik Bilgi iletişim teknolojisi içinde; Bilgiye erişim Bilgiyi değerlendirme Bilgiyi saklama Bilgi üretimi, sunumu ve araştırma için bilgisayar ve bilgi iletişim teknolojilerini kullanma İnternet ağlarına katılım ve iletişim Bilgi toplumunun teknolojilerini güvenli ve eleştirel kullanma Öğrenmeyi öğrenme Kendi öğrenme stili ve öğrenme stratejilerini bilme Kendi beceri ve niteliklerini, güçlü ve zayıf yönlerini bilme Öğrenmesini kolaylaştıracak uygun eğitim, rehberlik ve destek fırsatlarını araştırma Öğrenme için gerekli okuryazarlık, bilişim ve düşünme temel becerilerini kullanma Yaşam boyu öğrenme motivasyonu edinme Sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yeterlilik Sosyal yetkinlik Kişiler ve kültürler arası etkileşim yeterliliği Farklılıklara saygı Ön yargılarla başa çıkma Uzlaşma Vatandaşlık yetkinliği İnsan haklarına saygı Kamu kaynaklarından yararlanma ve koruma Demokrasi temelli eşitlik Farklı dini ve etnik grupların farklı değerlerine saygı Demokratik ilkelere dayalı ulusal bağlılık Ulusal bağlılık için gerekli ve paylaşılan değerlere saygı Sorumluluk İnisiyatif alma ve girişimcilik algısı Düşünceleri eyleme dönüştürme becerisi Amaç belirleme, bu amaçlar için proje planlama ve yürütme Yaratıcılık ve yenilik Risk alma Etik değerlerin farkında olma İyi yönetim becerilerine sahip olma Kültürel farkındalık ve ifade Kendi kültürünü anlama Kültürel çeşitliliğe saygı Açık ve olumlu tutumla kültürünü bireysel ifade Kültürel hayata katılım Sanatsal ve estetik kapasiteyi geliştirme