SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK KURUMLARINDA ETKİNLİK ANALİZİ İZLEME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI. Dr. Sinan BAHÇACI Mersin İl Sağlık Müdürü

Transkript

1 SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK KURUMLARINDA ETKİNLİK ANALİZİ İZLEME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Dr. Sinan BAHÇACI Mersin İl Sağlık Müdürü

2 SUNUM PLANI Yönetmelik Amaç ve Kapsam Yerinde Değerlendirme Yöntemleri Boyutlar Örnek Değerlendirme Çalışması Sonuç 2

3 YÖNETMELİK 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 34 te; Hastaneler; tıbbî ve malî kriterler ile kalite, hasta çalışan güvenliği ve eğitim kriterleri çerçevesinde Kurumca belirlenecek usul ve esaslara göre altı aylık veya bir yıllık sürelerle değerlendirmeye tabi tutulur. Değerlendirme sonuçlarına göre hastaneler (A), (B), (C), (D) ve (E) şeklinde gruplandırılır. 3

4 AMAÇ VE KAPSAM Amaç; kurumun vizyon ve misyonu doğrultusunda sağlık tesislerinin içinde bulunduğu şartlarda; sahip olduğu donanım, hizmet verdiği bina ve tesisat gibi çalışma koşullarını etkileyen tüm etkenlerin, hizmet süreçleri ve sunulan hizmet kalitesi açısından, etkinlik ve verimliliğini ölçmek, eksikleri yerinde görmek ve kaliteli, verimli hizmet sunumunu gerçekleştirmektir. 4

5 YERİNDE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ Gözlemciler tarafından sistemli ve objektif bir değerlendirme gerçekleştirilmesinde kılavuz olması için, hazırlanan Verimlilik Gözlemcisi Yerinde Değerlendirme Rehberi nde, gözlemcilerin değerlendireceği sorular, sorunun değerlendirilmesi sırasında değerlendirilecek unsurlar, soru hakkında açıklamalar ve ilgili kaynaklara yer verilmiştir. Verimlilik gözlemcileri tarafından sağlık tesislerimizde gerçekleştirilen yerinde değerlendirmelerde yazılı dokümanların incelenmesinden daha çok, uygulamaların kurum genelinde yaygınlığı, benimsenmesi ve kurum genelinde standart uygulama olup olmadığı gözden geçirilmektedir. Yazılı düzenlemelerin incelenmesi kurum içinde uygulamaların nasıl tanımlandığını anlamak için yapılmaktadır. 5

6 YERİNDE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ Sağlık tesislerimizden beklenen: Hasta ve çalışan güvenliği, Toplam kalite yönetimi, Etkili hasta değerlendirmesi ve bakımı, Hasta hakları konularındaki yaklaşımların kurum kültürüne dönüşmüş olmasıdır. Bu yaklaşımların üst yönetimden en uçtaki birime kadar yayılmış ve standart uygulamaya dönüşmüş olması beklenmektedir. Uygulamaya ilişkin kanıtlar: Tıbbi kayıtların ve dokümanların incelenmesi, Süreçlerin gözlenmesi, Çalışanlarla yapılan yüz yüze görüşmeler vb. yöntemler sonucu elde edilmektedir. Yerinde değerlendirme soruları içinde istenen değerlendirilecek unsurların, belirli bölümlerde değil, kurumun tüm ilgili bölümlerinde aynı düzeyde uygulanması beklenmektedir. 6

7 BOYUTLAR Sağlık tesisinin sunduğu sağlık hizmetini etkileyen koşullar ve kurumda egemen olması istenen değerler bölüm bazında sorulacak olan sorulara tanımlanıp, boyutlarla ilişkilendirilerek sağlık tesisinin 14 farklı boyutta değerlendirilmesi imkanı sağlanmıştır. Böylece değerlendirme sonucunda bir sağlık tesisinin her boyut için ayrı ayrı puanı hesaplanabilmektedir. Her boyutun ayrı puanlanması sağlık tesislerinin ve yöneticilerin performansının çok yönlü değerlendirilmesini sağlamaktadır. 7

8 BOYUTLAR Bu boyutlar şunlardır: 1- Alt Yapı ve Donanım (AYD) 2- Hasta Değerlendirme ve Bakımı (HDB) 3- Çalışan Hakları ve Güvenliği (ÇHG) 4- Çalışan Nitelikleri ve Eğitimi (ÇNE) 5- Hasta ve Ailesinin Hakları (HAH) 6- Klinik Mühendislik Hizmetleri Yönetimi (KMH) 7- Eczacılık Hizmetleri Yönetimi (EHY) 8- Toplam Kalite Yönetimi (TKY) 9- Hizmete Erişim ve Devamlılığı (HED) 10- Hasta Güvenliği Yönetimi (HGY) 11- Tesis Güvenliği Yönetimi (TGY) 12- Yönetici Performans Yerinde Değerlendirme (YPYD) 13- Enfeksiyonların Kontrolü ve Önlenmesi (EKÖ) 14- Teknik Hizmetler Yönetimi (THY) 8

9 1- Alt Yapı ve Donanım (AYD) Sağlık tesislerimizin etkili, verimli ve kaliteli sağlık hizmeti sunabilmesi için; İnsan kaynaklarının yanı sıra alt yapısı, Fiziki koşulları ve donanımı da yeterli seviyede olmalıdır. Bu sebeple sağlık tesisinin fiziki koşullarının belirlenmesi amacıyla, Yerinde Değerlendirme Soru Listesinde alt yapıyı, fiziki koşulları, tıbbi cihaz durumunu ve donanımı ilgilendiren sorular Alt Yapı ve Donanım boyutunda yer almaktadır. BOYUTLAR 9

10 BOYUTLAR 2- Hasta Değerlendirme ve Bakımı (HDB) Değerlendirme ve bakım hastanın sağlık tesisine başvurduğu andan itibaren başlayan bir süreçtir. Hastanın ihtiyacı olan tedavi ve bakımın gerçekleşmesi için öncelikle etkili değerlendirme süreçlerinden geçirilmesi ve elde edilen bilgiler ışığında hastanın ihtiyaçlarına özgü bir bakım planı geliştirilmelidir. Bu boyutu oluşturan sorular hasta bakım kriterlerinin karşılanmasına yöneliktir. 10

11 BOYUTLAR 3- Çalışan Hakları ve Güvenliği (ÇHG) Sağlık çalışanlarının hakları ve güvenliğinin sağlanması sağlık hizmetlerinin sunumunda önemli parametrelerden biridir. Çalışan güvenliği açısından bu boyut içinde yer alan çalışmaların amacı; risklerin önceden belirlenerek gereken önlemlerin alınması ve güvenli bir çalışma ortamı sağlanmasıdır. 11

12 BOYUTLAR 4- Çalışan Nitelikleri ve Eğitimi (ÇNE) Sağlık hizmeti sunumunda verimliliğin sağlanması ve sürdürülebilmesi, çalışan personelin niteliğine bağlıdır. Personel görev tanımları, Oryantasyon eğitimleri ve hizmetin sürekli gelişiminin sağlaması, Hasta ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayabilmesi amacıyla, tüm personeli kapsayacak şekilde oluşturulması istenen eğitim planları bu boyut altında değerlendirilen konular arasında yer almaktadır. 12

13 BOYUTLAR 5- Hasta ve Ailesinin Hakları (HAH) Sağlık hizmeti sunumunda hasta ve yakınlarının haklarına saygı gösterilmelidir. Bu boyutta, hizmetin sunulduğu sağlık tesisinde tanı, tetkik, tedavi ve bakımı süresince, hasta ve ailesinin haklarını, her anlamda mahremiyetini ve güvenliğini destekleyen süreçlerin kurum tarafından nasıl organize edildiği değerlendirilmektedir. 13

14 BOYUTLAR 6- Klinik Mühendislik Hizmetleri Yönetimi (KMH) Sağlık tesislerinde; Biyomedikal cihazların alımı, Muayenesi, Depolanması, İlgili birime iletilmesi, Eğitimlerinin verilmesi, Sorumlularının tespit edilmesi ve tesise ait bir biyomedikal envanterinin oluşturulması klinik mühendislik hizmetlerinin sorumlulukları arasındadır. Bunların yanı sıra bu boyutta; Biyomedikal teknoloji takip sistemi, Biyomedikal depo yönetimi ve biyomedikal kaynak geliştirme sistemi de klinik mühendisliğin değerlendirildiği önemli alanlardır. 14

15 BOYUTLAR 7- Eczacılık Hizmetleri Yönetimi (EHY) Eczacılık hizmetleri ve ilaç yönetimi; sağlık tesisleri için zor, riskli ve önem arz eden işlemlerin yer aldığı bir boyuttur. Soğuk zincire tabi ilaçların yönetimi, İlaç hataları ve ramak kala olaylarının ve farmokovijilansın yönetimi, Stok yönetimi ve ilaçların depolanması, Süreçlerin planlanması ve takibi gibi başlıklar bu boyutta değerlendirilen konular içinde yer almaktadır. 15

16 Sağlık tesisinin, kalite iyileştirme, çalışan ve hasta güvenliği, hasta ve çalışan memnuniyeti konularında programı olmadır. İdari ve tıbbi alanlarda çalışan tüm personelin sağlık tesisinin tümünü kapsayan kalite faaliyetlerini yazılı bir program dahilinde yürütmesi beklenir. Yaklaşımların kurum genelinde nasıl uygulanacağını belirlemek, standart uygulama sağlamak için hazırlanan yazılı düzenlemeler (prosedür, talimat, görev tanımı vb.) bu boyutta incelenen konular arasında yer alır. BOYUTLAR 8- Toplam Kalite Yönetimi (TKY) 16

17 BOYUTLAR 9- Hizmete Erişim ve Devamlılığı (HED) Yönetim; Hasta ve hasta yakınlarının gereksinimleri doğrultusunda sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştırmak, Hizmete erişimi engelleyebilecek her türlü engeli ortadan kaldırmak, Hastanın başvurusundan taburcu olana kadar doğru şekilde düzenleme yaparak devamlılığını sağlamak zorundadır. Bu boyutta hastanın hastaneye girişinden taburcu olana kadar ki sürece ait düzenlemeler incelenmektedir. 17

18 BOYUTLAR 10- Hasta Güvenliği Yönetimi (HGY) Yüksek riskli endüstri grubunda yer alan sağlık sektöründe hastalar ve çalışanlar için sakat kalma ve ölüm riski yüksektir. Öncelikle sağlık tesislerimizde güvenlik kültürü oluşturulmalı ve sürekliliği sağlanmalıdır. Bu boyut altında hasta güvenliği ile ilgili tüm uygulamalar değerlendirilmektedir. 18

19 BOYUTLAR 11- Tesis Güvenliği Yönetimi (TGY) Sağlık tesisleri; Hastalar, hasta yakınları ve çalışanları için tehlikeli ve riskli durumları azaltmaya, Kaza ve yaralanmaları önlemeye, Güvenli bir tesis ortamı sağlamaya çalışmalıdırlar. Kurum, emniyetli bir tesis yönetimi sağlamak amacıyla gerekli planlama ve uygulamaları yapmalıdır. Bu kapsamda yapılan tüm planlamalar bu boyutun konularını oluşturmaktadır. 19

20 Sağlık tesisi yönetimi; Verilen sağlık hizmetinin etik ve yasal kurallar dahilinde kesintisiz sunumunun sağlanmasından, Kaynakların uygun şekilde yönetilmesinden, Hasta ve çalışan haklarının korunmasından sorumludur. Yöneticinin sorumluluk alanını oluşturan sorular bu boyutla değerlendirilmekte ve değerlendirme sonuçları karneye yansıtılmaktadır. Ortaya çıkan puan; sağlık tesisi karne puanının belirlenmesinde Verimlilik Yerinde Değerlendirme Puanı olarak kullanılmaktadır. 20 BOYUTLAR 12- Yönetici Performans Yerinde Değerlendirme (YPYD)

21 Kurumun, hastanede enfeksiyonun kontrolü ve önlenmesine yönelik bir programı olmalıdır. Kurumdaki temizlik, Dezenfeksiyon ve sterilizasyon süreçleri, Atık yönetimi süreçleri, Havalandırma ve iklimlendirme cihazlarının hijyen kontrolleri, El hijyeni ve kişisel koruyucu ekipman kullanımı, Su deposunun periyodik kontrollerinin yapılması gibi konular bu boyutta değerlendirilir. BOYUTLAR 13- Enfeksiyonların Kontrolü ve Önlenmesi (EKÖ) 21

22 BOYUTLAR 14- Teknik Hizmetler Yönetimi (THY) Sağlık hizmetlerinin sunumunda kalitenin artırılması ve sorunsuz bir şekilde altyapı sistemlerinin (kamera, asansör, klima, jeneratör) kullanılabilirliğini sağlamak amacıyla yapılan çalışmaların takibi ve kontrolü değerlendirilir. Ayniyat depolarında harcama yetkilisinin belirlenmesi ve eğitimlerinin planlanması, uygulanması ve kayıt altına alınması, Taşınırların kaydı muhafazası ve kullanılabilirliğinin sağlanması, Kamu idareleri arasında taşınırların devri, Doğru verilerle yönetim hesabının verilebilmesi gibi konular bu boyutta değerlendirilmektedir. 22

23 YERİNDE DEĞERLENDİRME SORU LİSTELERİ REHBERLER SORU SAYISI DEĞERLENDİRİLECEK UNSUR SAYISI Hastane Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi/Hastanesi Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi

24 2017 YILI YERİNDE DEĞERLENDİRME SORU LİSTELERİ - HASTANE DEĞERLENDİRİLECEK BÖLÜM SORU SAYISI DEĞERLENDİRİLECEK UNSUR SAYISI ACİL SERVİS POLİKLİNİKLER GÖRÜNTÜLEME HİZMETLERİ LABORATUVARLAR (BİYOKİMYA,MİKROBİYOLOJİ,PATOLOJİ) SERVİS YOĞUN BAKIM DOĞUMHANE HİZMETLERİ 5 17 AMELİYATHANE 9 26 STERİLİZASYON 4 19 GENEL DEĞERLENDİRME TEKNİK HİZMETLER 7 17 ECZANE MEDİKAL DEPO AYNİYAT DEPO KLİNİK MÜHENDİSLİK BİYOMEDİKAL DEPO TOPLAM (16 BÖLÜM)

25 VERİMLİLİK DEĞERLENDİRMESİ HASTANE KARNESİNİN HESAPLANMASI Sağlık Hizmetleri Mali Hizmetler İdari Hizmetler Yerinde Yönetimi Yönetimi Yönetimi Değerlendirme %35 %20 %20 %25 KPD 25

26 VERİMLİLİK YERİNDE DEĞERLENDİRME SONUÇLARI YIL HEDEFLENEN TOPLAM SAĞLIK TESİS SAYISI DEĞERLENDİRİLEN SAĞLIK TESİSİ SAYISI (EK BİNALAR DAHİL) ULAŞILAN YÜZDELİK DEĞER Pilot Çalışmalar 357 % 48* % 87** 2016 (Nisan Aralık) % 88** % 86** * Pilot çalışma ve pratik eğitim uygulaması ** Planlama yapılmış ancak olağan dışı sebepler nedeniyle bölge ziyareti yapılamamıştır. 26

27 YILLARA GÖRE DEĞERLENDİRME SONUÇLARI % %52 %48 %87 DEĞERLENDİRİLEN;357 DEĞERLENDİRİLEMEYEN;543 DEĞERLENDİRİLEN;783 DEĞERLENDİRİLEMEYEN;117 % % %88 %86 DEĞERLENDİRİLEN;792 DEĞERLENDİRİLEMEYEN;108 DEĞERLENDİRİLEN;774 DEĞERLENDİRİLEMEYEN;126 27

28 YERİNDE DEĞERLENDİRİLEN SAĞLIK TESİSLERİ Not: Tunceli, Mardin, Hakkari, Şırnak ve Bitlis illerinde de değerlendirmeler başlamış ancak olağanüstü sebeplerden dolayı tamamı değerlendirilememiştir

29 VERİMLİLİK ANALİZİNDE MERSİN İLİ TOROS DEVLET HASTANESİ ÖRNEĞİ 29

30 TOROS DEVLET HASTANESİ DEĞERLENDİRME SONUÇLARI BÖLÜM SORU ADEDİ EVET KISMEN HAYIR MUAF EVET KISMEN HAYIR MUAF EVET KISMEN HAYIR MUAF ACİL SERVİS POLİKLİNİK HİZMETLERİ GÖRÜNTÜLEME HİZMETLERİ LABORATUVAR HİZMETLERİ SERVİS HİZMETLERİ YOĞUN BAKIM HİZMETLERİ DOĞUMHANE HİZMETLERİ (MUAF) AMELİYATHANE HİZMETLERİ STERİLİZASYON HİZMETLERİ GENEL DEĞERLENDİRME TEKNİK HÜZEMTLER ECZACILIK HİZMETLERİ MEDİKAL DEPO AYNİYAT DEPO KLİNİK MÜHENDİSLİK BİYOMEDİKAL DEPO TOPLAM (16 Bölüm)

31 Hizmet Sınıfı 5.Grup 5.Grup 5.Grup 5.Grup Hizmet Rolü A2 A2 A2 A2 Karne Dönemi MERSİN İLİ TOROS DEVLET HASTANESİ Karne Dönemi Başarı Puanı 771,41 806,53 839,09 805,81 Başarı Grubu B B B B KPDK 0,86 0,81-1,66 Telafi Sınırı -41,95 Karneler Arası Fark 34,26 32,56-33,28 BAŞARI PUANI BAŞARI GRUBU BOYUT BÖLÜM SHY-ASH Acil Servis Hizmetleri 765,55 656,55 805,09 744,59 B C B B SHY-PH Poliklinik Hizmetleri 793,07 691,12 650,57 722,19 B C C B SHY-YSH Yataklı Sağlık Hizmetleri 793,34 723,84 916,34 943,5 B B A A SHY-YBH Yoğun Bakım Hizmetleri 825,03 812,5 788,32 883,2 B B B A SHY-ADH Ameliyathane Hizmetleri 840,59 949,77 900, ,00 B A A A SHY-LGH Laboratuar Hizmetleri 764, , , ,00 B A A A SHY-ADSHİ Ağız Diş Sağlığı Hizmetleri 0.00 Muaf Muaf Muaf - SHY Sağlık Hizmetleri Yönetimi Boyutu 1.631, , , ,70 B B A A MHY Mali Hizmetleri Yönetimi Boyutu 755,6 628,88 712,46 639,27 B C B C İHY İdari Hizmetleri Yönetimi Boyutu 631,9 846,04 837,26 758,54 C B B B VYD Verimlilik Yerinde Değerlendirme Boyutu Muaf 958,46 951, B A A A TOPLAM 771,41 806,53 839,09 805,81 B B B B Yönetici Unvanı Hastane Yöneticisi 2014 Nihai Başarı Puanı Nihai Başarı Grubu ,41 806,53 839,9 805,81 B B B B Puan Aralığı Başarı Grubu 850 Karne Puanı A 700 Karne Puanı < 850 B 550 Karne Puanı < 700 C 400 Karne Puanı < 550 D Karne Puanı < 400 E

32 TOROS DEVLET HASTANESİ YILLARA GÖRE BOYUTLARIN PUAN DAĞILIMI 793,34 765,55 793,07 825,03 840,59 764, ,58 755,6 631,9 0 SHY-ASH SHY-PH SHY-YSH SHY-YBH SHY-ADH SHY-LGH SHY-ADSHİ SHY MHY 656,55 812,5 691,12 949,77 723, ,00 628, ,99 958,46 846,04 SHY-ASH SHY-PH SHY-YSH SHY-YBH SHY-ADH SHY-LGH SHY-ADSHİ SHY MHY 2014 OCAK-ARALIK İHY VYD 2015 OCAK-ARALIK İHY VYD 805, ,74 916,34 900, ,00 837,26 788,32 650,57 712, OCAK-ARALIK 951,95 SHY-ASH SHY-PH SHY-YSH SHY-YBH SHY-ADH SHY-LGH SHY-ADSHİ SHY MHY İHY VYD 744,59 722,19 943, , , ,00 758,54 883,2 639, OCAK-ARALIK 876 SHY-ASH SHY-PH SHY-YSH SHY-YBH SHY-ADH SHY-LGH SHY- ADSHİ SHY MHY İHY

33 TOROS DEVLET HASTANESİ YILLARA GÖRE BAŞARI GRAFİĞİ , , ,41 805,

34 SONUÇ Sonuç olarak sağlık tesisleri, etkinlik ve verimliliğinin ölçülmesi amacıyla yapılan İzleme Değerlendirme Çalışmaları ile; Tıbbi, Mali, İdari, Kalite, Eğitim, Hasta ve Çalışan Memnuniyeti ve Hasta ve Çalışan Güvenliği açısından yerinde değerlendirilmektedir. Böylece eksikler yerinde tespit edilerek, bu problemlere yöneticilerle beraber çözüm yolları aranmaktadırlar. Kaynağında çözüm üretilemeyen problemler ise hazırlanan raporlar vasıtasıyla Kurumun ilgili bölümleriyle paylaşılarak, saha ile merkez arasında bağlantı kurulmakta ve sunulan sağlık hizmetlerinin daha etkin, verimli ve kaliteli olması sağlanmaktadır. 34

35