Pedagojik Formasyon Eğitimi

Transkript

1 Pedagojik Formasyon Eğitimi SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİMDE ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME Yrd. Doç. Dr. Ahmet TEKBIYIK Ders İçeriği Hafta 1 Hafta 2 Hafta 3 Hafta 4 Hafta 5 Hafta 6 Hafta 7 Hafta 8 Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Eğitimde Ölçme ve Değerlendirmenin Yeri ve Önemi Ölçme ve Temel Kavramlar-Ölçek Türleri Değerlendirme ve Temel Kavramlar-Değerlendirme Türleri Ölçme araçlarnda bulunmas gereken nitelikler-ölçmede hata, Güvenirlik ve Belirleme Yöntemleri Ölçme araçlarnda bulunmas gereken nitelikler-geçerlik ve Geçerlik Türleri Ölçme araçlarnda bulunmas gereken nitelikler-kullanşllk Hedeflerin Aşamal Snflamas (Bilişsel-duyuşsal ve psikomotor alan kazanmlar) Arasnav 1

2 Hafta 9 Hafta 10 Hafta 11 Hafta 12 Hafta 13 Hafta 14 Hafta 15 Hafta 16 Kaynaklar : Geleneksel Ölçme Araçlar (Objektif Testler) ve Madde Yazm Geleneksel Ölçme Araçlar (Subjektif testler) ve Madde Yazm Alternatif (Tamamlayc) Ölçme Araçlar (performans değerlendirme, öğrenci ürün dosyas vb.) Alternatif (Tamamlayc) Ölçme Araçlar (akran değerlendirme, öz değerlendirme, tutum ölçekleri vb.) Ölçme sonuçlar üzerinde yaplan temel istatistiksel işlemler (Ölçme sonuçlarn düzenleme, merkezi eğilim ve değişkenlik ölçüleri) Ölçme sonuçlar üzerinde yaplan temel istatistiksel işlemler (Standart puanlar Z, T ve yorumlanmas) Madde Analizi Dönem sonu snav 1. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Editör: Halil TEKİN, Yarg Yaynevi, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Editörler: Mehmet KÜÇÜK, Ylmaz GEÇİT, Nobel Yayn, Başlarken;..Fahrenheit in 1714 teki ilk standart termometresinden sonra 1742 de İsveçli gökbilimci Anders Celsiuskaynayan suyun karşlğ olarak 100, donan suyun karşlğ olarak da 0 n alndğ bir scaklk ölçeği hazrlad. Sonraki yllarda, hayatn değişik alanlarndan pek çok kişi bu yeni inanlmaz aletleri çeşitli şekillerde kullanmaya başlad. Örneğin çiftçiler hayvanlarn kuluçkalk yumurtalarn scaklklarn, meteorologlar hava scaklklarn bu aletlerle izleyebiliyorlard. Sonuçta dünyann çeşitli yerlerinde her biri ileride bilim adamlar tarafndan kymetli küresel snma teorileri oluşturmak için kullanlacak olan çok değerli scaklk kaytlarn derleyen meteoroloji istasyonlar kurulmuştu. 18. yüzyl hekimleri hayatn kaynağ olan efsanevi vucütscaklğn ölçmek gibi eşi görülmemiş bir frsat yakalyorlard. Vücut scaklğnn kararl olduğunu keşfetmek bilim adamlarn hayrete düşürmüş ve heyecanlandrmşt. Mevsim ne olursa olsun, dşardaki hava nasl olursa olsun insan vücudunun içi yaklaşk 96 0 F veya 36 0 C de sabitlenmiş gibi görünüyordu. Michael Guillen, Dünyay Değiştiren Beş Denklem 2

3 NEDEN ÖLÇME VE DĞERLENDİRME? Girdiler Öğrenci özellikleri Öğretmen nitelikleri Öğretim program Eğitimin Amaçlar EĞİTİM İşlemler Çktlar Öğrenme-Öğretme yaşantlar ve uygulamalar Öğretim yöntem ve teknikleri Öğrenme ürünleri İstenen bilişsel, duyuşsal, davranşsal değişikler Ulaşlan yeterlikler Öğretim program öğeleri Kazanmlar/Hedefler İçerik Eğitim Durumlar Snama Durumlar Geleneksel Ölçme Araçlar Tamamlayc Ölçme Araçlar 3

4 Neden Ölçme ve Değerlendirme? Öğretimle ilgili karar verme: Öğretim sürecinde anlk ölçmelerle, planlama ve düzenleme yapma, Tanlama: Öğrencilerin zayf ve güçlü yanlarn ve belirli alanlardaki gelişimlerini saptama. Seçme / Yerleştirme: Öğrencileri çeşitli programlara seçme ya da uygun öğretim düzeylerine ayrma (ÖSS, KPSS). Psikolojik Danşma ve Rehberlik: Öğrencilerin uygun eğitsel ve mesleki kararlar vermesine yardm. Neden Ölçme ve Değerlendirme? Sertifikasyon: Belirli bir ölçüt alannda yeterliği (ustalğ) belirleme. Karar verme: Öğretim program ve yöntemlerinin etkililiğini ve değerini saptama. (PISA ve TIMSS gibi uluslar aras başar değerlendirme ölçetleri) Kantlama: Kaynak sağlayclara harcamalarn işe yarayp yaramadğna ilişkin veriler sunma. Araştrma / Planlama: İleri araştrmalara ihtiyaç duyulan alanlar belirleme. NOT VERME 4

5 Neden Ölçme ve Değerlendirme? Öğretmen: Öğrencilerim belirtilen ders amaçlarna ne ölçüde ulaştlar? Konuya ne kadar zaman ayrmalym? Konuyu daha etkili bir yolla sunabilir miyim? Öğrencilerim bu dersin hangi bölümlerini daha önemli buldu? Öğrencilerime hangi notlar vereyim? Öğretmenler için: Öğrencilerin belirli kazanmlara ulaşma düzeylerine ilişkin veriler sağlar. Öğrenmenin iyileştirilmesi için gerekli tansal veriler sağlar. Öğretim tasarmna yardm edecek geribildirim sağlar. Öğretimin (kullanlan yöntem ve yaklaşmlarn) etkililiğini belirlemeye yarayacak veriler sağlar. Programn hedeflerine ulaşlp ulaşlamadğn belirlemek için gerekli verileri sağlar. Öğrencilere not vermek için kullanlacak veriler sağlar. 5

6 Neden Ölçme ve Değerlendirme? Öğrenciler: Ders içeriğini öğrendim mi? Bu dersi daha iyi öğrenmek için ne yapmalym? Öğretmenimin bu derste en çok neye önem verdiğini biliyor muyum? Bu dersten kaç alyorum? Öğrenciler için: Dikkatlerini önemli hususlara yöneltir, böylece öğrenmede etkililiği arttrr. Öğrenilenlerin hatrda tutulmasna ve transferine katkda bulunur. Öğrencilerin zayf ve güçlü yönlerini tanmalar için gerekli verileri sağlar. İyi tanmlanmş ölçütler ve beklentiler sayesinde öğrencilerin öz değerlendirme ve öz yönetim becerilerini arttrr. Burs alma, üst eğitim kurumlarna geçiş ya da iş başvurularnda kullanlabilecek somut ölçütler (notlar) sağlar. 6

7 Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar 13 ÖLÇME Herhangi bir niteliği gözlemek, ve gözlem sonucunu saylarla veya başka sembollerle ifade etme. Bir durumu gözleme ve betimleme Bir kumaşn boyunun cetvel ile ölçülmesi Bir odann boyunun bir ip ile ölçülmesi Bir kova suyun scaklğnn termometre ile ölçülmesi Bir çocuğun zekasnn renkli küpler ile ölçülmesi 14 7

8 ÖLÇME Ölçülecek Nitelik Ölçme Kural Ölçüm Gözlenen değişken *başar *zeka puan *uzunluk *kütle *tutum Ölçmeye konu olan özelliğin ne kadarna hangi değerin verileceği *her soru 1 puan * 4 sorudan ilk üçü 30 son soru 10 puan Bireysel Ölçme sonucu Snavdan 65 ald Scaklk 22 derece Snfta 25 öğrenci var Örneğin: Ali 25 sorudan oluşan kimya testinden 64 ald cümlesinde; Ölçülen özellik: Kimya dersindeki akademik başar Ölçme Kural: Her soru 4 puan Ölçme Arac: Çoktan seçmeli Kimya testi Birim: Puan Ölçüm: 64 puan 8

9 ÖLÇME TÜRLERİ Ölçme Türleri Doğrudan Dolayl Türetilmiş Doğrudan Ölçme: Ölçmeye konu olan özelliğin kendisiyle ayn türden bir araçla karşlaştrarak ölçülmesi olarak tanmlanmaktadr. Örneğin: Bir bahçenin enini metre ile ölçmek, bir kütleyi eşit kollu terazi ile ölçmek, öğrencileri boy srasna dizmek gibi Doğrudan ölçme uygulamalar daha çok fiziksel özelliklerin ve fen bilimleri kapsamndaki niteliklerin ölçülmesinde karşmza çkmaktadr. 18 9

10 2. Dolayl Ölçme: Ölçülen özelliğin, doğrudan ölçülmeyerek, kendisiyle ilişkili olduğu düşünülen ancak kendisinden farkl başka özellikler araclğyla ölçülmesi biçimindeki ölçme uygulamalardr. Örneğin, scaklk ölçme zeka-başar ölçümü yeteneklerin ölçülmesi Sürücü adaylarnn direksiyon becerileri Not: Kütle ölçmede eşit kollu terazi kullanma doğrudan ölçmedir, Ancak yayl kantarla yada baskülle ölçme dolayl ölçmedir, Neden? Türetilmiş Ölçme : Ölçme sonuçlarndan önceden belirlenmiş bir kurala göre yeni bir değişken elde etmedir Örneğin; Karenin alann hesaplama Nüfus yoğunluğunu hesaplama Gerçekte yaplan ölçme değil, mevcut ölçümlerden formül ya da oranlamalarla yeni bir ölçme türetmedir

11 Ölçmede Sfr (0) Gerçek/Mutlak/Doğal 0 Gerçek yokluk bildirir Daha çok doğrudan ölçmelerde kullanlr Uzunluk ölçümü, nesneleri sayma, süre tutma Tanmlanmş/Bağl/Göreli 0 Belirlenmiş bir nokta 0 olarak seçilir. Mutlak yokluk bildirmez Doğrudan ve dolayl ölçmelerde kullanlr Scaklk ölçümü, başar ölçümü, zaman, yl 21 Ölçmede Birim Ölçme sonuçlarnn herkes için anlaşlr olmasn sağlamak amacyla kullanlan semboller (cm, kg, puan) Doğal birim: Nesneleri sayarak elde edilir: (12 öğrenci, 5 kitap) Tanmlanmş birim: Bilimsel süreçler sonunda insanlar tarafndan belirlenir (10 m, 3 kg, 27 0 C) 22 11

12 Birimlerin özellikleri Eşitlik Genellik Kullanşllk 1. Eşitlik: Her yerde ve her durumda ayn büyüklüğü\miktar ifade etmesi 2. Genellik: Snrl bir bölgede ayn birimin kullanlmas 3. Kullanşlk: Birimin ölçülecek büyüklüğe uygun olmas 23 Karş kullanarak ölçüm yaplabilir mi? Snflama (Nominal) Eşit Aralkl (Interval) ÖLÇEK TÜRLERİ Sralama (Ordinal) Eşit Oranl (Ratio) 24 12

13 Snflama Ölçeği (Nominal) Varlklar benzerliklerine göre snflandrma, kategorilere ayrma: Cinsiyete göre: kadn-erkek, Evlilik durumuna göre: evli-bekar-dul, Dini inançlarna göre: Müslüman-Hristiyan-Yahudi, Plaka numarasna göre: 13 plakal il. Sporculara forma numaras verme: 10 numaral oyuncu Kyaslama yüzeyseldir. Karşlaştrma miktara göre değil farkllğa göre yaplr 25 Sralama Ölçeği (Ordinal) Varlklar bir özelliğe sahip olma miktar bakmndan sralama. Başar sras, Boy sras, Öğrencilerin aldklar puanlar sralamak Başlangç noktas değişken ve sralar aras mesafeler eşit değil. Sfr anlamsz 26 13

14 Eşit Aralkl Ölçek (İnterval) Başlangç noktas (0) tanmlanmş ve eşit aralklara bölünmüş ölçektir Öğrencinin Türkçe dersindeki başars. Termometre ( 0 C ), takvim, puanlar. Birimler arasndaki fark eşittir. Başlangç noktas belli değil, kullanşl bir nokta başlangç noktas olarak seçilir. Toplama-çkarma yaplr, çarpma bölme yaplamaz 27 Oranl Ölçek (Ratio) Başlangç noktas gerçek 0 olan eşit aralklarla bölmelenmiş ölçektir. Ağrlk, uzunluk gibi. Kyaslama en yüksek seviyede. Sfr noktas gerçek yokluk anlamndadr. Sonuçlar üzerinde her türlü işlem yaplabilir Not: Ölçek türleri en nitelikliden en basite dönüştürülebilir, ancak tersi yaplamaz 28 14

15 Ölçme Sonucunu Değerlendirme Değerlendirme Nedir? Ölçme sonucu Ölçüt Karşlaştrma Karar (değer yargs) 30 15

16 Ölçme Değerlendirme A öğrencisinin 65 B öğrencisinin 40 A geçtiya da başarl B kaldya da başarsz Niteliğin miktar belirlenir. Miktarn yeterliolup olmadğna karar verilir. 31 Değerlendirme Türleri Ölçüte Göre Amaca Göre Mutlak Tanma ve Yerleştirmeye Yönelik (Tanlayc,Diagnostik) Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik (Formatif) Bağl Düzey Belirlemeye Yönelik (Summatif) 32 16

17 Değerlendirme yapabilmek için ölçüt gereklidir. Ölçüt ölçme sonuçlarnn karşlaştrlmasnda kullanlan değişmeyen kriter, Mutlak Bağl Ölçülen niteliğin özellikleri yada etkileri dikkate alnmadan belirlenir Snavdan 50 alan geçer Grubun özellikleri dikkate alnarak belirlenir Snavdan ortalamann üstünde alan geçer 33 Amaca Göre Değerlendirme Türleri Tanma ve Yerleştirmeye Yönelik (Tanlayc,Diagnostik) Öğretimden önce öğrencinin ön bilgisinin, güçlü ve zayf yönlerinin ya da özelliklerinin belirlenmesi, Seviye tespit snavlar Özel yetenek snavlar/testleri Muafiyet snavlar Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik (Formatif) Öğretim sürecinde öğrenme eksikliklerinin ve yanlşlarnn belirlenmesi Formatif testler Performans görevleri Not verme amac taşmayan quizler Düzey Belirlemeye Yönelik (Summatif) Öğretim süreci sonunda, not vermek amacyla başar düzeyinin yada kazanmlarn gerçekleşme durumunun belirlenmesi Not vermek amacyla yaplan yazl snavlar Yeterlilik snavlar 34 17