Dilin Tanımı ve Özellikleri ORTAK DERSLER TÜRK DİLİ I. Yrd. Doç. Dr. Cafer ÖZDEMİR

Transkript

1 1 Dilin Tanımı ve Özellikleri ORTAK DERSLER TÜRK DİLİ I Yrd. Doç. Dr. Cafer ÖZDEMİR 1

2 Ünite: 1 DİLİN TANIMI ve ÖZELLİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Cafer ÖZDEMİR İçindekiler 1.1. DİL-MİLLET İLİŞKİSİ DILIN ÖZELLIKLERI DILLERIN DOĞUŞU DIL-MILLET İLIŞKISI KAYNAKÇA

3 1 Dilin Tanımı ve Özellikleri 1.1. DİL-MİLLET İLİŞKİSİ Geçmişten günümüze insanlık tarihine paralel bir gelişme gösteren dilin çok çeşitli tanımları yapılmıştır. Türkçe Sözlük te İnsanların düşündüklerini ve duyduklarını bildirmek için kelimelerle veya işaretlerle yaptıkları anlaşma, lisan. (1998/I: 586) şeklinde açıklanmıştır. Muharrem Ergin ise, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıta, kendine ait kanunları çerçevesinde gelişen canlı varlık, bilinmeyen zamanlarda oluşmuş gizli anlaşmalar sistemi, seslerden oluşan sosyal bir kurum (1993: 3) şeklinde ifade etmiştir. Çok yönlü bir yapısı olan ve bugün dahi açıklanamayan özellikleri olan dilin, toplumda yaşayan insanların duygu ve düşüncelerini diğer insanlara aktarmada bir araç olduğu ve bunu birtakım kurallar çerçevesinde seslerden yararlanarak yaptığı dille ilgili bilinmesi gereken en önemli hususlardandır. Sosyal bir varlık olan insanın tek başına yaşaması mümkün değildir. Bu sebeple insan diğer insanlarla konuşmak, duygu ve düşüncelerini aktararak onlarla iletişim kurmak zorundadır. Bu iletişimin çeşitli yolları vardır. Örneğin, ressam birtakım resimler ve şekillerle bir tabloya duygu düşüncelerini aktarabilir. Heykeltıraş taşa şekil vermek suretiyle duygu ve düşüncelerini yansıtabilir. Fakat bu iletişim yollarıyla bütün duygu ve düşünceleri ayrıntılarıyla anlatmanın olanağı yoktur. Bunun için iletişimde en geçerli, en kolay, en pratik ve yanlış anlaşılmaları önleyebilecek en mükemmel iletişim aracı dildir. Dilin iletişim şemasındaki yerini şöyle göstermek mümkündür: Konuşma dili ses aracıyla, yazı dili ise harf vasıtasıyla bu görevi yerine getirmektedir. Gönderici Kanal Alıcı İleti Bağlam İletişimde gönderici olarak adlandırdığımız aktaran ile alıcı olarak adlandırdığımız aktarılan karşılıklı iki kişiyi/grubu ifade etmektedir. Bunlar arasında duygu ve düşünce aktarımının gerçekleştirildiği kanal ise aracı/vasıtayı gösterir. Yukarıda tanımını verdiğimiz ve öneminden bahsettiğimiz dil, iletişim şemasında kanal görevini yerine getirmektedir. Dil bu kanal işlevini iki şekilde yerine getirmektedir: Yazı dili ve Konuşma dili. Konuşma dili ses aracıyla, yazı dili ise harf vasıtasıyla bu görevi yerine getirmektedir. Dilin temeli sestir, bu yüzden konuşma dilinin yazı diline göre önceliği olduğunu söylemek mümkündür. Her dil seslerden oluşur ve bu sesler dilin temelini oluşturur. Harfler ise seslerin yazıdaki karşılıkları, sembolleridir. Harflerin toplamı olan alfabeler değişse bile dilin değişmemesi bize, konuşma dilinin üstünlüğünü ortaya koymaktadır. Peki bir dilin sesleri değişmez mi? Dillerin sesleri incelendiğinde seslerin temelde değişmediği, fakat söylenişlerinde birtakım değişiklerin olabileceği görülmüştür. Örneğin eski Türkçede sert bir söyleyiş hakimken zamanla söyleyişin yumuşadığı görülür: Takı taluy takı müren Kün tuğ bolgıl, kök kurikan (Oğuz Kağan Destanı) Yüzlerce yıl öncesine ait yukarıdaki Türkçe metinde sert seslerin varlığı göze çarpmaktadır. Bu metinde geçen takı günümüzde daha ; kün günümüzde gün/güneş ; kök günümüzde gök şeklinde söylenmektedir. Bu değişimi 12. Yüzyılda kaleme alınan Hoca Ahmet Yesevi nin şu Türkçe dörtlüğünde de görmek mümkündür: Neler kelse körmek kerek ol Hudâdın Yusufını ayırdılar ol Kenândın Toğgan yerim ol mübârek Türkistândın Bağırımğa taşnı urup keldim mena (Haz. Hayati Bice: 2010: 98) Günümüz Türkçesiyle: Neler gelse, görmek gerek o Hüda dan; Yusuf unu ayırdılar o Ken an dan; Doğduğum yer o kutlu Türkistan dan, Bağrıma taş vurup geldim ben işte. 3

4 TÜRK DILI I 1 Dil, sözcüklerin mantıksal bir diziliş içinde bir araya gelmesinden oluşmuş iletişim aracıdır. Sözcükler ise kavramların yerine geçen simgelerdir. Ne var ki düşüncelerin aktarımında bu simgelerin seçimi ve kullanımı önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Zira kimi zaman kullandığımız bazı sözcükler, alışık olmadığımız, duygu ve düşünce dünyamızla uyuşmadığı için bize anlamsız gelmektedir. Oysa günlük konuşma dilimize girmiş, ortak anlamlar kazanmış, çağrışım dünyasına açık sözcükler, bilinçli kullanıldığı takdirde iletişim kolay, anlamlar renkli ve zengin olacaktır. Söz gelişi şair servi dediği zaman ilk anda gözümüzün önüne uzun ve zarif görünümlü bir orman ağacı gelecektir. Bu imge, servi sözcüğü ile ilgili anlamın ilk basamağını teşkil etmektedir. Soyutlama merdivenlerini tırmandıkça ya da söz konusu sözcüğün anlam tabakaları aralandıkça zihnimizde, bir ağaçtan öte, çağrışımlar dünyasının kapısı da aralanır DILIN ÖZELLIKLERI Soyutlama merdivenlerini tırmandıkça ya da söz konusu sözcüğün anlam tabakaları aralandıkça zihnimizde, bir ağaçtan öte, çağrışımlar dünyasının kapısı da aralanır. En gelişmiş iletişim aracı olarak ifade ettiğimiz dilin, diğer iletişim araçlarından farklı yönlerini de ortaya koyacak şekilde, şu özelliklere sahip olduğunu söyleyebiliriz: 1. Anlaşma Aracıdır : Dilin asıl görevi toplumda yaşayan insanlar arasında bir anlaşma aracı olmasıdır. İnsanlar duygularını, düşüncelerini, fikirlerini, hükümlerini birbirlerine nakletmek, meramlarını birbirlerine anlatmak için dil denilen vasıtaya başvururlar. Fakat dil insanların kullandığı herhangi bir vasıtaya benzemez. Onun vasıtalığı sadece anlaşmayı temin etmesi bakımındandır. Fertler ve nesiller arasında anlaşma vasıtası olarak iş görür. Fakat bu işi görürken daima müstakil bir hüviyete sahiptir. İnsanlar ona istedikleri gibi hükmedemezler. Onu olduğu gibi kabul etmeğe, onu bir vasıta olarak kullanırken onun hususiyetlerine dikkat etmeğe mecburdurlar. İnsanlar duygu ve düşüncelerini karşısındaki insanlara söz veya yazıyla, kısaca dille aktararak iletişim kurarlar. 2. Doğaldır : Dilin en önemli özelliklerinden birisi onu doğal olmasıdır. Çevremizde gördüğümüz çiçek, ağaç, inek gibi varlıkların yaratılıştan gelen özelliklerini değiştirmek mümkün değildir. Bunu yapmak da onların tabiatını bozar. Aynı şekilde aynı şekilde dilin yapısını değiştirmek de mümkün değildir. Dil kendi doğallığı içerisinde varlığını devam ettirir. Dile sonradan bazı uydurma kelimelerin empoze edilmeye çalışılması karşısında başarısız olunması, dilin bu kelimeleri reddetmesi onun doğallığının bir göstergesidir. Nasıl ki canlılar bünyelerine uygun şarlar içinde yaşayabiliyor ve gelişebiliyorlarsa; dil de kendi yapısına ve bünyesine uygun şatlar içinde gelişir, kendi varlık şartlarına uymayan nesneleri tabiî yoldan çıkarıp atar. (Göker, 2001: 23). Dil yapay bir varlık olsaydı insanlar farklı farklı diller kullanmazlar, tek bir dil ortaya koyarlar ve dünyadaki tüm insanlar bu dili konuşurlardı. Bu amacı gerçekleştirmek için Esperanto denilen yapay bir dilin ortaya konulması ve bunun başarısızlığı dilin doğallığının en çarpıcı örneği olarak bilinmektedir. Dil, kendi kuralları çerçevesinde varlığını devam ettiren canlı bir varlıktır. 3. Kuralları vardır : Doğal bir varlık olan dilin kendine ait birtakım kanunları vardır. Bu kanunlara dil/dilbilgisi kuralları adı verilir. Bu kurallar dil adı verilen sistemi oluşturan, onun yapısını ortaya koyan özelliklerdir. Bunlar dille birlikte var olup bir dilin diğer dillerden ayrılmasını sağlar. Bir dilin öğrenilmesi için kurallarının bilinmesi şarttır. Örneğin Türkiye Türkçesinde bir kelimenin çoğul yapılabilmesi için kelimenin sonuna mutlaka -lar/-ler eki getirilmelidir. Bu eki değiştirmek gibi bir tasarrufumuz yoktur. Dil kanunları, dilin tarihî gelişiminden ve bünyesinden çıkmış kurallardır. Dil kuralları dilin hayatını ve gidişini düzenler. Ona yön verir. Ancak bu yönlendiriş kendiliğinden olur. Dilin bünyesinin incelenmesiyle bulunan dil kanunları katı, değişmez kurallar değillerdir; aksine hoşgörülü ve uysal tabiatlıdırlar. Toplum hayatındaki değişmeler ve gelişmeler dil kanunlarına az çok yansır, dilde olumlu veya olumsuz yönde önemsenmeyecek değişikliklere yol açabilir. 4. Canlıdır : Dil, kendi kuralları çerçevesinde varlığını devam ettiren canlı bir varlıktır. Canlılığın en önemli göstergesi değişmeye, gelişmeye ve zamanla farklılaşmaya açık olmasıdır. Bu değişmeler ve gelişmeler dile uzun tarihi boyunca serpilen ve zaman içinde süzülüp gelen bir görünüm kazandırır. Fakat dilin tarihinde görülen bu aşamalar, değişiklikler ve gelişmeler dil kuralları çerçevesinde gelişim gösterir. Canlıların ortak özelliklerinden olan doğma, büyüme ve ölüm dil için de geçerlidir. Dillerin ne zaman ortaya çıktıkları bilinmese bile onların canlılığını büyümelerinde görmek mümkündür. Bu özelliği dilin kelimeleri üzerinde daha açık olarak görmek mümkündür. Eskiden kullanılan ve Türk göçebe kültürünün ayrılmaz bir parçası olan otağ (çadır) kelimesi, Türklerin yerleşik hayata geçişleriyle unutulmaya yüz tutmuş ve zamanla da kullanımdan kalkmıştır. Aynı şekilde günümüzde hayatımızın ayrılmaz bir parçası olan bilgisayar kelimesi yakın zamanlara kadar sözlüklerimizde yoktu. Günümüzde kullandığımız bazı kelimelerin gelecekte yok 4

5 1 Dilin Tanımı ve Özellikleri olacağını söylemek veya şimdi var olmayan kelimelerin gelecekte söz hazinemizde bulunacağını ifade etmek mümkündür. Toplumsal yaşamımız değiştikçe dilimizdeki sözcüklerin bir kısmı da bu değişimden nasibini alacaktır. Dilin canlı olmasının diğer bir göstergesi de bazı kelimelerin seslerinde meydana gelen değişiklerdir. Örneğin eskiden tokkuz şeklinde söylenilen bir kelime, günümüzde ses değişimine uğrayarak dokuz şeklinde kullanılmaktadır. Bu örnekleri şöyle çoğaltmak mümkündür: Köz : Göz Köksüm : Göğsüm Keçe küntüz : Göğsüm Emdi : Şimdi Tağ : Dağ Günümüzde kullandığımız bazı kelimelerin gelecekte yok olacağını söylemek veya şimdi var olmayan kelimelerin gelecekte söz hazinemizde bulunacağını ifade etmek mümkündür. 5. Milletlere özgüdür : Bir milleti millet yapan, onu ayakta tutan ve diğer milletlerden ayıran unsurların başında dil gelir. Her milletin kendine özgü bir dili vardır. Bu yüzden diller millî bir özellik arz ederler. Her milletin konuştuğu dil, millet adıyla anılır. Örneğin Türk/Türkçe, Alman/Almanca, Arap/Arapça gibi. Muharrem Ergin bu konuda şunları ifade etmektedir: Dil bazı insanların veya zümrelerin değil, bütün bir milletin ortak malıdır O yalnız, yaşayan neslin değil, ecdadın da torunların da üzerinde hakkı olan derinliğine ve genişliğine bütün bir millet malıdır, millet emanetidir, millet mirasıdır, millet istikbâlidir. 6. Gizli anlaşmalar sistemidir: İlk insanların nasıl anlaştığı ve milletlerin niçin farklı diller kullandığı günümüzde farklı yaklaşımlarla/teorilerle açıklanmaya çalışılmaktadır.bunun sebebi ise dillerin nasıl ortaya çıktığının bilinmemesidir. Sanki bu bilinmeyen zamanda bir milletin fertleri canlı ve cansız varlıkları, kavramları, hareketleri karşılayan kelimeler, kelimeler arası ilişkiler ve bunların sıralanması üzerinde gizli bir anlaşma yapmış gibidirler. Bu yüzden bir milletin fertleri aynı varlık veya kavramı aynı kelime ile karşılarlar. Örneğin, bütün Türkler taşa taş, dağa dağ demek hususunda anlaşmışlardır; bu yüzden aynı kelimeyi kullanırlar. Bu sözleşme ve anlaşmayı her millet ayrı ayrı yaptığı için her milletin ayrı bir dili olmuştur. Örneğin aynı varlığa Türkler taş, İranlılar (Farslar) seng, Araplar hacer, Ruslar kamen, Almanlar stein demişlerdir. Bu adlandırmaların nerede, ne zaman ve nasıl olduğu bilinmemektedir. Kelimeler arası ilişkiler ve sıralanışı da her millette farklıdır. Çünkü her milletin gizli anlaşmalar sistemi vardır ve bunun temeli bilinmeyen zamanlarda atılmıştır. 7. Sosyal bir varlıktır : Bir dilin söz varlığı (kelimeleri, atasözleri, deyimleri) o dilin sosyalliğini gösteren unsurlardır. Çünkü bir milletin dünyayı algılayışı, yaşam felsefesi ve değerleri onun kelime hazinesine yansır ve kelime hazinesi de bu çerçevede şekillenir. Daha somut bir ifade ile kültür ve kültür unsurları ve bulunulan coğrafyanın özellikleri o dilin söz varlığını şekillendirir. Dilin kelimelerini inceleyen bir insanın, o dili konuşan toplumun kültürü ve milletin çeşitli özellikleri hakkında bilgi edinebilmesi mümkündür. Örneğin Türkçede at ile ilgili deyimlerin ve atasözlerinin çok olması Türklerin kültürel yaşamında atın ne denli önemli olduğunu gösterir. (Atı alan Üsküdar ı geçti, at sahibine göre kişner, at binenin kılıç kuşananın gibi.) Arapçada da deve ile ilgili onlarca kelimenin olması Arapların sosyal hayatında devenin önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Bu örneklerden hareketle dilin, bir milletin sosyal hayatıyla yakından ilgili olduğunu söylemek mümkündür. Bir dilin söz varlığı (kelimeleri, atasözleri, deyimleri) o dilin sosyalliğini gösteren unsurlardır. 8. Seslerden oluşmuştur : Dil seslerden oluşmuş bir sistemdir. Fakat bu ses tabiattaki sesler gibi tesadüfi değil, insanın ses yolunda belirli şekillerde oluşmuş ve biçimlenmiş sestir. Bu şekilde biçimli ses sayısı sınırlıdır ve yaklaşık elli civarındadır. Oysa insanın ses çıkarma yetisi yüzlerce sesi çıkarmaya uygundur. Fakat dilde biçimlenmiş seslerin değeri vardır. Seslerin değişik şekillerde ve sistemlerde bir araya gelmesinden dünya üzerinde çeşitli diller meydana gelmiştir. Bu sayı bugün ortalama olarak olarak tahmin edilmektedir DILLERIN DOĞUŞU Dünyada konuşulan dillerin ne zaman, nerede ve nasıl doğduğu bilinmediği için bilim adamları bu konu üzerinde değişik fikirler ortaya koymuşlardır. Kimi bilim adamları dünyadaki dillerin tek bir kaynaktan çıktığını, kimileri de dillerin ayrı ayrı kaynaklardan doğduklarını ileri sürmüşlerdir. Böyle- 5

6 TÜRK DILI I 1 ce dillerin doğuşu ile ilgili çeşitli kuramlar ortaya çıkmıştır: 1. Yansıma Kuramı : Alman bilim adamı Max Müller tarafından ortaya konulan ve dillerin insanların tabiattaki sesleri taklit etmeleri neticesinde doğduğunu savunan kuramdır. Hayvanların çıkardığı sesler, suların şırıltısı gibi doğal seslerin taklidine dayanır. Bir dilde bu yolla oluşmuş kelimelere ise yansıma kelimeler adı verilir. Örneğin arıların çıkardığı vız kelimesi, sert cisimlerin çarpışması sonucu çıkan tak kelimesi gibi. 2. Ünlem Kuramı : İnsanların çeşitli olaylar veya durumlar karşısında çıkardığı, duygularını ve iç dünyasını yansıtan ünlemlerden dilin doğduğunu savunan kuramdır. Bu kuramı savunanlara göre bu ünlemler zamanla kelimelere dönüşmüşlerdir. Bunlar da zamanla dilin ilk kelimeleri olmuştur. Örneğin, insanların bıkkınlık, yorgunluk gibi durumlarını anlatmak için kullanılan of kelimesi gibi. 3. İş Kuramı : Bu kuramı savunanlara göre diller, insanların birlikte çalışmaları esnasında çıkardıkları seslerin birleşmesi, bu seslerin zamanla eylemleri ve varlıkların adları olan isimleri oluşturması şeklinde meydana gelmiştir. Dünyada konuşulan dillerin ne zaman, nerede ve nasıl doğduğu bilinmediği için bilim adamları bu konu üzerinde değişik fikirler ortaya koymuşlardır. 4. Ruh Bilimsel Kuram : Bu kurama göre diller, konuşamayan ilk insanların duygu ve düşüncelerini anlatmak için birtakım sesler çıkarmaları, her sese ait bir jest ve mimik yapmaları şeklinde ortaya çıkmıştır. Kelimeler bu hareketler esnasında çıkarılan seslerden ortaya çıkmıştır. Bu kuramda diller mimik, benzetme ve semboller basamağı olmak üzere üç aşamadan geçerek günümüzdeki hale ulaşmıştır. 5. Güneş-Dil Kuramı : Türk dilinin çok eskilere dayanması ve başka dillere kaynaklık edebileceği düşüncesinden hareketle Türk dilcileri tarafından ortaya atılan bir kuramdır. Bu kurama göre dillerin doğuşunda en önemli etken güneştir. Çünkü güneş ılığı, aydınlığı, ateşi, büyüklüğü, hareketi, rengi, yüksekliği gibi özellikleri yönüyle insanları etkilemiş ve güneşle ilgili birçok kavram ortaya çıkmıştır. Bu kelimeler de bir dilin ilk kelimeleri olmuştur DIL-MILLET İLIŞKISI Türkiye Cumhuriyetinin resmi dili Türkçedir. Türkiye sınırları içinde yaşayan bütün yurttaşlar haberleşmelerini, eğitimlerini Türkçe ile yaparlar; resmi ilişkilerini bu dille gerçekleştirir, duygu ve düşüncelerini bu dille birbirlerine aktarırlar. Bir milleti millet yapan kültür birliği, tarih birliği, ülkü birliği, vatan birliği gibi çeşitli unsurların yanında dil birliğinin de önemli bir yeri vardır. Bir milletin millet niteliği kazanmasında, millî benliklerini korumasında dilin önemli bir fonksiyonu vardır. Millet olmak, millet olma hazzını duyabilmektir. Bu yönüyle milleti oluşturan fertlerin birbirine bağlanmasında dilin bağlayıcı bir yönünün olduğu söylenebilir. Bu beraberliğin oluşmasında bireylerin birbirlerini anlamaları, ortak kültürü yaşamaları ve yaşatmaları önemlidir. Bunun içinde aynı dili konuşmaları gerekmektedir. Hatta atalarımız İnsanlar konuşa konuşa, hayvanlar koklaşa koklaşa anlaşırlar. Demek suretiyle bir dilin insan/millet hayatında ne derece önemli olduğunu da ifade etmişlerdir. Dildeki kelimelerin bireysel yönünün yanında toplumsal bir yönünün olduğunu da söylemek mümkündür. Örneğin yüzük kelimesi bizlere bireysel olarak farklı anlamları çağrıştırabilir. Kimi için süs, kimi için metal parça, kimi için sorumluluk şeklinde algılanabilir. Nişan/düğün yüzüğü ise ortak kullandığımız, hepimiz için geçerli olan, dilin toplumsal yönünün göstergesidir. Belirli uygulamaları çağrıştırır ve evlilikte sadakat anlamı taşır. Bu yönüyle milletler, kullandıkları kelimelere kendi kültürel anlamlarını yüklerler; bu unsurlar bu kelimeler yoluyla kuşaktan kuşağa taşınır. Türkiye Cumhuriyetinin resmi dili Türkçedir. Türkiye sınırları içinde yaşayan bütün yurttaşlar haberleşmelerini, eğitimlerini Türkçe ile yaparlar; resmi ilişkilerini bu dille gerçekleştirir, duygu ve düşüncelerini bu dille birbirlerine aktarırlar. Bu ortak dil, toplum bireylerini birbirine yaklaştırır ve kaynaşmalarını sağlar. Kültürel bağlar da yine dil aracılığıyla zenginleşir. Buna göre devlet olduğunu söyleyen her organize topluluk yurttaşları arasındaki birlik ve bütünlüğü sağlamak, birbirleriyle kaynaşmalarını temin etmek, birbirlerini anlamalarına, tanımalarına ve düşündüklerini karşılarındakine kolayca anlatmalarına olanak sağlamak, devlet hizmetlerini layıkıyla vermek, ödev ve sorumluluklarını yerine getirmek için dil birliğini gerçekleştirmek zorundadır. Osman Göker ise dil-millet ilişkisi ile ilgili olarak şunları ifade etmektedir: Dilin pratik cephesi olan konuşma olayının gerçekleşmesi için en az iki kişinin varlığı şarttır. En küçüğünden en büyüğüne 6

7 1 Dilin Tanımı ve Özellikleri kadar toplumun var olabilmesi, dilin varlık şartına bağlıdır. Toplumun varlık şartı olduğu için de sürekli, sistemli ve geneldir. Dil; dünün insanlarından bugünün insanlarına, bugünün insanlarından yarının insanlarına kesintisiz devam ettiği için sürekli; toplumca oturtulmuş kurallar ve metotlar dizisi olduğu için sistemli; toplumun bütün bireyleri için geçerli olduğundan geneldir. (2001: 32) Dilin varlığı insanın isteğine bağlı değildir. İnsan istese de istemese de dil olgusu vardır. Fakat dili kullanma, sözcükleri seçme ve sıralama insanın tasarrufundadır. Bu tasarrufta da kendisini sınırlayan durumlar vardır. Anlaşılma, doğru anlatma, toplumun etik kurallarına uyma bunlardan birkaçıdır. Dil toplumsal bir kurumdur, oysa söz kişisellik arz eder. Sözler toplum tarafından genel kabul görürse dilin malı haline gelebilir. Örneğin atasözleri çıkış noktası olarak bireyselken zamanla toplum tarafından benimsendiği için dilin malı haline gelmiştir. Dilin varlığı insanın isteğine bağlı değildir. İnsan istese de istemese de dil olgusu vardır. Fakat dili kullanma, sözcükleri seçme ve sıralama insanın tasarrufundadır. Dilin iki önemli aracı olan söz ve yazı ile bilim, felsefe, sanat ve teknikte ilerlemeler sağlanmış ve bunların gelecek kuşaklara aktarımı gerçekleşmiştir. Bu da insanın diğer insanlarla, hayvanlarla, bitkilerle ve çeşitli varlıklarla bağ kurması; gördükleri, bildikleri ve anladıklarını diğer insanlara aktarmasıyla yapılmıştır. Dil insanın geçmiş kuşaktaki bilgi ve başarılarını gelecek kuşaklara aktararak geçmişle gelecek arasında güçlü bir bağ kurar. 7

8 TÜRK DILI I KAYNAKÇA AKTAŞ, Şerif; Gündüz, Osman, 2009, Yazılı ve Sözlü Anlatım, Ankara: Akçağ Yayınları. ERGİN, Muharrem, 1993, Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım. GÖKER, Osman, Uygulamalı Türkçe Bilgileri. C.1. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. KARASOY, Yakup vd., 2005, Uygulamalı Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri, Konya: Tablet Kitabevi. HOCA AHMET YESEVİ, 2010, (Haz. Dr. Hayati Bice), Divan-ı Hikmet, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 8