Besin Allerjisi İmmünopatogenez Doç Dr Ebru ARIK YILMAZ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Besin Allerjisi İmmünopatogenez Doç Dr Ebru ARIK YILMAZ"

Yeter Heper
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Besin Allerjisi İmmünopatogenez Doç Dr Ebru ARIK YILMAZ Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Allerji & İmmünoloji Bilim Dalı

3 Besinlerle ilgili istenmeyen durumlar İmmün aracılı İmmün aracılı olmayan IgE aracılı Non IgE aracılı Mikst tip (IgE aracılı ve Non IgE aracılı) Toksik Farmakolojik Besin intoleransı Malabsorbsiyon Bakteriyel toksinler Aflatoksin Skombroid balık zehirlenmesi Kafein Tiramin Laktoz intoleransı, Früktoz intoleransı Karbonhidrat, yağ malabsorbsiyonları, Kistik fibrozis İntestinal lenfijektazi

4 IgE aracılı Non IgE aracılı Mikst tip Ürtiker Anjiyoödem Akut kontakt ürtiker Akut morbiliform döküntü Besin polen sendromu Gastrointestinal anafilaksi A.Rinit, A.bronkospazm Anafilaksi Besin ilişkili egzersiz ile indüklenen anafilaksi Besin proteini ilişkili alerjik proktokolit Besin proteini ilişkili enterokolit sendromu Besin proteini ilişkili enteropati Heiner Sendromu Kontakt dermatit Dermatitis Herpetiformis Atopik dermatit Kontakt dermatit Eozinofilik gastrointestinal hastalıklar Astım

5 Sıklık %3 35 besin allerjisi olduğunu düşünüyor Kanıtlanmış besin allerjisi % ABD de 1 5 yaş % yaş %3.8 >60 yaş %1.3 Avrupa da hayat boyu (self reported) %17.3 ( ) semptom/ provokasyon %2.6 (2.1 3) Nokta prevalans 1 y 2 5 y 6 10 y y >60 y % % % % % 3.3% Yaşam boyu % % % % % % Türkiye de 0 1 yaş %2.4 (Adana) 6 9 yaş %0.8 (Karadeniz) İnek sütü Yumurta Kuruyemişler Fındık Ceviz Badem Antep fıstığı Kaju Baklagiller Yer fıstığı Mercimek Soya Buğday Kırmızı et Balık deniz ürünleri

6 ALLERJEN Çevresel Çoğunlukla protein yapıda kd ağırlığında Proteaz Lizozim (yumurta akı) Papain (kivi) Tohum depo proteinleri Gluten (buğday) Glisilin (yer fıstığı) Visilin (baklagiller) Enzim inhibitörleri Tripsin inhibitörü (soya) Alfa amilaz inhibitörü (buğday) Lipid bağlayan molekülleri Beta laktoglobulin (süt) Lipid transfer proteinleri (buğday) Taşıyıcı proteinler Serum albumin (et) Kalsiyum bağlayan proteinler Parvalbumin (balık) Kazein (süt)

8 Primer sekanslarında >%70 benzerlik: Çapraz reaktivite Besinler İnek sütü keçi/koyun sütü %92 Kavungil/ kabakgil %90 Kabuklu deniz ürünleri %75 Gülgiller (rosaceae) (elma, armut, şeftali) %55 Kemikli balıklar %50 Ağaç yemişleri %37 Tahıllar %20 İnek sütü Sığır eti %10 Yer fıstığı diğer baklagiller %5 Besin X Besin Polen X Besin Lateks X Meyve

10 BESİN ALLERJİSİ Host Genetik faktörler Irk, etnik köken, genetik polimorfizmler, gen çevre etkileşimi Yaş Gastrointestinal sistem Kimyasal bariyerler Fiziksel bariyerler Mukozal immün sistem Mikrobiota Kutanöz predispozan faktörler Egzema, deri bariyer fonksiyonunun bozulması Allerjen Allerjenin özellikleri Protein, karbonhidrat gibi Isı veya proteaz direnci Vücuda giriş yolu Vücuda giriş zamanı Antijenin formu (besin hazırlama veya işlemden geçirme) Miktarı/ dozu Birlikte alınan diğer besinler

11 Allerjen özellikleri Epitop: Allerjen molekülünün, antikor veya antijen reseptörü (örneğin T hücre reseptörü) tarafından tanınan ve immümoreaktiviteyi belirleyen parçası

13 Dual allerjen maruziyet hipotezi (Dual allergen exposure hypothesis) «Besin alerjenine maruz kalma yolu allerji/ tolerans gelişimini belirler» Kutanöz yol: Sensitizasyon, allerji Oral yol: Tolerans

14 Dual allerjen maruziyet hipotezi (Dual allergen exposure hypothesis) Erken başlangıçlı ve ağır AD li bebeklerde besin allerji riski Martin PE, et al. Which infants with eczema are at risk of food allergy? Results from a population based cohort. Clin Exp Allergy Topikal ürünler yoluyla yer fıstığı maruziyeti yer fıstığı allerji riskini Lack G, et al. Factors associated with the development of peanut allergy in childhood. N Engl J Med. 2003;348(11): Çevresel yer fıstığı maruziyeti yer fıstığı allerji riskini Fox AT, et al. Household peanut consumption as a risk factor for the development of peanut allergy. J Allergy Clin Immunol. 2009;123(2): Flaggrin geni (sensitizasyon> allerji) Tan HT, et al. Filaggrin loss of function mutations do not predict food allergy over and above the risk of food sensitization among infants. J Allergy Clin Immunol. 2012;130(5): Cil e SPINK5 gen ekspresyonunun besin allerji riski Ashley SEThe skin barrier function gene SPINK5 is associated with challenge proven IgE mediated food allergy in infants. Allergy Sep;72(9): Erken dönemde cilt nemlendirmenin besin allerjisi riskine etkisi? Lowe A. Prevention of Eczema By a Barrier Lipid Equilibrium Strategy (PEBBLES) pilot study Testing the compliance and saftey of a strategy for improving infant skin function Available from: LEAP çalışması Du Toit G, et al. Randomized trial of peanut consumption in infants at risk for peanut allergy. N Engl J Med. 2015;372(9):

Her yıl erişkin bir insanın bağırsaklarından 1 ton yiyecek ABD de küçük çocuklar >50 gr protein / gün FİZİKSEL BARİYERLER Epitel (sıkı bağlantıları) Glikokaliks

15 Her yıl erişkin bir insanın bağırsaklarından 1 ton yiyecek ABD de küçük çocuklar >50 gr protein / gün FİZİKSEL BARİYERLER Epitel (sıkı bağlantıları) Glikokaliks KİMYASAL BARİYERLER Enzimatik süreç ph MUKOZAL İMMÜN SİSTEM Bağırsak ilişkili lenfoid doku Doğal / adaptif immün sistem elemanları Mikrobiyota Sekretuar IgA ORAL TOLERANS

16 Gastrik asit Pankreatik proteaz Peptidaz Safra asitleri Aminoasit Dipeptid Tripeptid İNTESTİNAL LÜMEN

17 Fizyolojik koşullarda intakt proteinlerin yaklaşık %2 si intestinal lenf dokuya ulaşabilir. Barsak ilişkili Lenfoid Doku (Gut associated lymphoid tissue GALT)

19 (Pro) Tolerojenik DC (Pro) İmmünojenik DC CD11c + DC CD103 + DC CD103 CX3CR1 + DC Plazmasitoid DC CD11b+ (IL 10) IL 10 üretimi IgG4 TGF beta üretimi IgA IgE üretimi baskılanır

20 Treg: CD4+ CD25+ Foxp3+ Doğal Treg (ntreg) Adaptif Treg (atreg) Th3 (T helper 3) TGFβ, IL 4, IL 10 Tr1 (T reg 1) IL 10 CD8 Treg

Bölge/ efektör Allerji ile tahmin edilen ilişki Allerjyi önlemede mekanizma / potansiyel Rol Treg Th1 Th2 süpresyonu Antijen sunumu veya efektör T hc İndüklenmiş Treg Th2 süpresyonu üzerine etkileri

21 Bölge/ efektör Allerji ile tahmin edilen ilişki Allerjyi önlemede mekanizma / potansiyel Rol Treg Th1 Th2 süpresyonu Antijen sunumu veya efektör T hc İndüklenmiş Treg Th2 süpresyonu üzerine etkileri ile birçok düzeyde süpresyon etki Breg LAP+ Foxp3 Treg GİS yerleşimli altgrup TGF beta bağımlı süpresyon Blokan IgG/ IgG4 üretimi Allerji süpresyonu Antijen sunan hücrelerdeki inhibitör FC gamma tip 2 rec. ile çapraz bağ CD5+ Breg Allerji süpresyonu IL 10 sekrete ederek Th2 süpresyonu Tablo: Turcanu V et al. Immune mechanisms of food allergy and its prevention by early intervention. Curr Opin Immunol ;48:92 98

23 1 ) Dual allerjen maruziyet hipotezi (Dual allergen exposure hypothesis) 2 ) Hijyen hipotezi

24 2 ) Hijyen hipotezi «Hayatın erken döneminde mikrobiyal maruziyetin azalması immünoregülatuar mekanizmaları bozarak allerji gelişimine neden olur» Kardeş sayısı, çocukluk çağı hastalıkları/mikroorganizma maruziyeti Allerjik hastalıkların sıklığını Strachan DP. Hay fever, hygiene, and household size. BMJ. 1989;299(6710): >4 doğum İnek sütü allerjisi riskini Metsa et al. Am J Epidemiol 2010, 171: Büyük kardeşlerin olması, evde köpek yumurta allerjisi Koplin JJ et al. Allergy 2012, 67: (Healthnut cohort) Yenidoğan immün cevabı IFN γ, IL 13, IL 5 Çevre doğumdan kısa süre sonra IFN γ cevap kapasitesini

25 Mikrobiota Terminal ileum+ kolon: mikroorganizma, >1000 tür anaerob/ aerob Mikroflora Doğal immün sistem Simbiyotik bir ilişki = GI mukozal homeostaz Adaptif immün sistem İntestinal immün sistem patojen mo ları kommensal mo dan nasıl ayırt edebiliyor? Kommensal bakteri Patogen associated molecular pattern (PAMP) Mukus tabakası, sekretuvar IgA, antimikrobiyal peptid, epitel hücreleri TLR3, TLR5, NLR

26 Mikrobiota Terminal ileum+ kolon: mikroorganizma, >1000 tür anaerob/ aerob Mikroflora Doğal immün sistem Simbiyotik bir ilişki = GI mukozal homeostaz Adaptif immün sistem Mikrobial kolonizasyon Treg Treg hc de Myd88 sinyali yoluyla IgA üretimini Bakteri kısa zincirli yağ asit metaboliti Bütirat üretimi Treg, epitel bariyer fonksiyonu Antibiyotik kullanan, germ free (mikropsuz) farelerde düşük çeşitlilikli mikrobiota epitelden IL 33 IgE üretimi besin allerjisi sıklığı

28 IgE aracılı Besin Allerjileri

IgE aracılı besin allerjileri Deri Ürtiker

rinokonjunktivit Akut bronkospazm Sistemik

29 IgE aracılı besin allerjileri Deri Ürtiker / Anjioödem Akut kontakt ürtiker Gastrointestinal Oral alerji sendromu Gastrointestinal anafilaksi Solunum Akut rinokonjunktivit Akut bronkospazm Sistemik Anafilaksi Besin bağımlı egzersizle indüklenen anafilaksi

30 MAST HÜCRE DEGRANÜLASYONU Önceden sentezlenmiş Histamin Triptaz Kimaz Karboksipeptidaz TNFα Yeni sentezlenen Lökotrien Prostoglandin D2 Tromboksan A2 Sitokinler kemokinler PAF

32 Non IgE aracılı Besin Allerjileri

33 IgE aracılı olmayan Besin Allerjileri Gastrointestinal Besin proteini ilişkili Allerjik Proktokolit (BPİAP) Besin proteini ilişkili Enterokolit Sendromu (BPİES FPİES) Besin proteini ilişkili Enteropati (BPİE) Çölyak hastalığı Kutanöz Kontakt dermatit Dermatitis Herpetiformis Solunumsal Heiner (pulmoner hemosiderozis)

34 Besin Proteini İlişkili Enterokolit Sendromu (BPİES FPİES) Biyopsi örnekleri intestinal dokuda Parsiyel villöz atrofi intraepitelyal lenfositoz (sitotoksik bir granül TIA1 eskpresyonu ) Lamina propriada CD4+ T hc IgA, IgM üreten Plazma hc eozinofiller İntestinal epitelde TGFβ reseptör 1 (villöz atrofi ile körele bulunmuş) TNFα mukozal ekspresyonu (kronik formunda) Gaitada: nötrofil, eozinofil, lenfosit, eozinofil kaynaklı nörotoksin Periferik kan: nötrofil (6.saa e pik), trombosit Bazı hastalarda besin sige pozitif (persistans?) Besin IgG4 (sağlıklı kontroller/ IgE aracılı besin alerjilerine göre) Besinle indüklenen lenfositoz Hücre aracılı

İntestinal epitel sırasındaki T hücrelerinin besin allerjenleri tarafından aktive edilmesi lokal inflamasyon intestinal permeablite sıvı

35 İntestinal epitel sırasındaki T hücrelerinin besin allerjenleri tarafından aktive edilmesi lokal inflamasyon intestinal permeablite sıvı geçişi TNF α, IL 2, IL 3, IL 5, IL 6, IL 10, IL 13 Sitokin üreten Allerjen spesifik bir T hc cevabı Seratonin 5 HT3 r antagonisti: Ondansetron

36 Sonuç Olarak.. Besin allerjileri farklı immünolojik mekanizmalarla ortaya çıkabiliyor Patogenez ile ilgili bilgiler her geçen gün artıyor Heterojen klinik bulgular daha iyi tanımlanabilecek, Tanı / tedavi / önleme stratejilerinin gelişmesine katkı sağlayacaktır

Benzer belgeler

Anafilaksi İle Başvuran Olgu

Anafilaksi İle Başvuran Olgu Dr Ebru ARIK YILMAZ Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Allerji & İmmünoloji Bilim Dalı ebruarik@yahoo.com A.Ç 14 yaş erkek Daha önceden bilinen hastalığı yok Evde aniden