LOJĐSTĐK HĐZMETLERDE DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMANIN ĐŞLETME BAŞARISINA ETKĐSĐ: ÇORUM ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ ÖRNEĞĐ

Transkript

1 T.C. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Đşletme Anabilim Dalı LOJĐSTĐK HĐZMETLERDE DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMANIN ĐŞLETME BAŞARISINA ETKĐSĐ: ÇORUM ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ ÖRNEĞĐ Abdullah ŞAĞBAN Yüksek Lisans Tezi Çorum 2011

2

3 LOJĐSTĐK HĐZMETLERDE DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMANIN ĐŞLETME BAŞARISINA ETKĐSĐ: ÇORUM ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ ÖRNEĞĐ Abdullah ŞAĞBAN Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Đşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Tez Danışmanı Prof. Dr. Đrfan ÇAĞLAR Çorum 2011

4

5

6 ÖNSÖZ Günümüzde tüm sektörlerde artan rekabet ve gelişme hızı ve işletmelerin artan müşteri talep ve beklentilerini karşılama ve bunun sonucunda da onların memnuniyetlerini sağlama çabalarındaki yeni arayışları, işletmeleri gerçekleştirdikleri faaliyetlerde, yeni yönetim stratejilerine yöneltmektedir. Bu stratejilerden birisi de işletmelerin lojistik hizmetlerde dış kaynak kullanımına yönelmeleridir. Bu çalışmayla, işletmelerin maliyetlerini en aza indirmeye ve bununla birlikte performanslarını en yüksek düzeye çıkarmaya çalıştıkları bir ortamda, lojistik hizmetlerde dış kaynak kullanımının işletmelerin performanslarını etkileyip etkilemediği ölçülmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, Çorum Organize Sanayi Bölgesinde bulunan işletmeler için lojistik dış kaynak kullanımları ve uygulamadaki detaylarını inceleme amacıyla yapılan bir anket çalışması, araştırmanın amacı, kapsamı ve araştırma yöntemine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Ayrıca verilerin analizi, elde edilen bulgular ışığında, Çorum Organize Sanayi Bölgesinde bulunan işletmelerin lojistikte dış kaynak kullanımını tercih edip etmedikleri, ediyorlarsa bu işletmeleri lojistikte dış kaynak kullanımına iten faktörlerin ve bu hizmetin elde edilmesinden sağladıkları faydaların belirlenmesi bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Aynı zamanda, bu işletmelerin çeşitli özellikleri ile lojistikte dış kaynak kullanma tercihleri, süreleri ve harcamaları arasındaki ilişkilerin saptanması da amaçlanmıştır. Bu çalışmanın ortaya çıkışında değerli destekleriyle bana yön veren danışmanım Prof. Dr. Đrfan ÇAĞLAR a, Yrd.Doç.Dr. Gökben BAYRAMOĞLU na ve her zaman yanımda olan aileme ve nişanlıma sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. i

7 ÖZET ŞAĞBAN, Abdullah. Lojistik Hizmetlerde Dış Kaynaklardan Yararlanmanın Đşletme Başarısına Etkisi: Çorum Organize Sanayi Bölgesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Çorum, Bu çalışmada, işletmelerin lojistik hizmetlerde dış kaynak kullanmasının performanslarını etkileyip etkilemediği ölçülmeye çalışılmıştır. Birinci bölümde lojistiğin tanımı yapılmış, tarihi gelişimi incelenmiştir. Ayrıca lojistiğin bugünün koşullarında ne amaçla kullanıldığı açıklanmaya çalışılmıştır. Bunlara ek olarak, dış kaynak kullanımın tanımı yapılmış, çeşitlerine yer verilmiştir ve dış kaynak kullanımından hangi alanlarda ne şekilde yararlanılabileceği açıklanmıştır. Đkinci bölümde lojistik sektöründe dış kaynak kullanımının tanımına ve lojistik işletmelerin sahip olması gereken nitelikler ve sunacakları hizmetlerin içeriğine, lojistikte dış kaynak kullanımı esnasında bu işlemin işletmelere sağlayacağı yararların yanı sıra dikkat edilmesi gereken hususlara da ayrıca değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise Çorum Organize Sanayi Bölgesinde bulunan 39 işletme için lojistik dış kaynak kullanımına yönelik bir anket çalışması yer almaktadır.. Çalışmada istatistiksel yöntem olarak Ki-Kare analiz yöntemi uygulanmıştır. Günümüzde işletmelerin artık kendi yeteneklerinin daha çok farkına varması ve bu yeteneklerini rekabet üstünlüğü elde edebilmek için geliştirmek istemesi, işletmelerin lojistik faaliyetlerinde destek alma gereksinimini doğurmuştur. Bu alınan destek dış kaynak olarak tanımlandığı ve dış kaynak kullanımının yaygınlaştığı bir döneme geçişi başlatmıştır. Kendi ana faaliyetleri dışında kalan depolama, nakliye, paketleme gibi faaliyetleri kendisi yerine, bu hizmetleri işletmeye sağlayabilecek uzmanlara devreden işletmeciler, artık sadece kendilerini ilgilendiren olaylara odaklanabileceklerdir. Böylece, işletmeler hem zaman tasarrufu hem de maliyet üstünlüğü sağlayabileceklerdir. Anahtar Kelimeler: Lojistik, Dış Kaynak Kullanımı, Lojistik Dış Kaynak Kullanımı, Üçüncü Parti Lojistik, Dördüncü Parti Lojistik. ii

8 ABSTRACT ŞAĞBAN, Abdullah. The Effect of Utilizing from Outsourcing in Logistic Services on The Business Success: The Example of Corum in the Organized Industrial Zone, Master Thesis, Corum, In this study, an effect on the performance of enterprises has used outsourcing logistics services is measured. In the first part of logistics has been defined, examined the historical development. Also tried to explain the logistics of today's conditions is used for what purpose. In addition, the use of foreign resources, definition and types are given and in what areas the use of external resources useful for the described manner. The second section, the definition of outsourcing in logistics sector and logistics businesses should have the qualifications and services to offer or the content, logistics outsourcing businesses during this process also matters to be considered, as well as the benefits mentioned. Corum in the Organized Industrial Zone in the third part for the 39 business is located in a survey of logistics outsourcing. Chi-square analysis method was applied in this study as a statistical method. Today, businesses now more aware of their capabilities to arrive and wants to develop these talents to achieve competitive advantage, has led to the need for businesses to receive support logistics activities. This received support "outsourcing" is defined as the transition period and launched a widespread use of outsourcing. The main activities of your own outside storage, transportation, packaging such as the activities themselves, rather than experts in providing these services operate circuit operators, no longer just focusing on the events of interest to them will know. Thus, businesses can provide both time-saving and cost advantage. Keywords: Logistics Outsourcing, Logistics Outsourcing, Third Party Logistics, Fourth Party Logistics iii

9 ĐÇĐNDEKĐLER ÖNSÖZ. i ÖZET ii ABSTRACT... iii TABLOLAR LĐSTESĐ...vii ŞEKĐLLER LĐSTESĐ.....ix KISALTMALAR.....x GĐRĐŞ 1 BĐRĐNCĐ BÖLÜM LOJĐSTĐK KAVRAMI VE LOJĐSTĐK YÖNETĐMĐ ĐLE ĐLGĐLĐ GENEL BĐLGĐLER 1.1. Lojistik Kavramı ve Genel Lojistik Faaliyetleri Lojistik Kavramının Tarihsel Gelişimi Lojistiğin Amacı ve Önemi Lojistik Yönetimi ve Lojistik Maliyetleri Lojistikte Yaşanan Değişim ve Yeni Trendler Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zincirinin Küreselleşmesi Tedarikçi Kontrolündeki Envanter Yönetimi Negatif Stok (Garanti Maliyet) Süt Dağıtımı (Milk Run:Döngüsel Sefer) Yaklaşımı Çapraz Dağıtım (Cross Dock) Kombine Taşımacılık Tersine Lojistik Bütünleşik Lojistik Lojistiğin Geleceği ve Küreselleşme Đç Kaynak Kullanımı (Insourcing) Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing) Dış Kaynak Kullanımının Uygulama Alanları iv

10 ĐKĐNCĐ BÖLÜM LOJĐSTĐKTE DIŞ KAYNAK KULLANIMI 2.1. Lojistik Sektöründe Dış Kaynak Kullanımı Lojistikte Dış Kaynak Kullanımının Önemi Lojistikte Dış Kaynak Kullanım Sürecinde Dikkate Alınması Gereken Faktörler Lojistikte Dış Kaynak Kullanımının Sağladığı Yararlar Dış Kaynaklardan Yararlanmanın Sakıncaları Lojistikte Dış Kaynak Kullanımında Başarı Faktörleri Lojistik Dış Kaynak Kullanımı Sözleşmelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Üçüncü Parti Lojistik Hizmet Sağlayıcıları Üçüncü Parti Lojistiğin Büyümesinin Önündeki Engeller Dördüncü Parti Lojistik Servis Sağlayıcıları (4PL) Lojistik Dış Kaynak Kullanımında Risk Analizi Üçüncü Parti Lojistik ile Dördüncü Parti Lojistik Arasındaki Farklılıklar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM LOJĐSTĐK HĐZMETLERDE DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMANIN ĐŞLETME BAŞARISINA ETKĐSĐ: ÇORUM ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ ÖRNEĞĐ 3.1. Araştırmanın Önem ve Amacı Araştırmanın Hipotezleri Araştırmanın Yöntemi Veri Toplama Yöntemi Verilerin Analizi ve Elde Edilen Bulguların Değerlendirilmesi Güvenilirlik Analizi Tanımlayıcı Bilgiler v

11 Đşletmelerin Sektörlere Göre Dağılımı Đşletmelerin Faaliyet Alanı Đşletmelerin Faaliyet Gösterdikleri Sektördeki Deneyimleri Đşletmelerin Yıllık Satış Hacimleri Ortalama Çalışan Sayısı Çalışanların Öğrenim Düzeyi Đşletmelerin Lojistik Hizmetlerde Dış Kaynak Kullanımı ve Elde59 Edilen Faydalar Đşletmelerin Lojistik Dış Kaynak Kullanım Oranları Đşletmelerin Lojistik Süreçlerinde Dış Kaynak Kullanım Süreleri Dış Kaynak Kullanım Hizmetinden Đşletmelerin Bilgilenme Şekli Lojistik Harcamalarının Yüzdesi Lojistikte Dış Kaynak Hizmetinden Faydalanılan Alanlar Đşletmelerin, Lojistik Dış Kaynak Kullanım Hizmeti Veren Tedarikçilerle Olan Đlişkisi Đşletme Đçerisindeki Fonksiyonel Birimlerin Dış Kaynak Kullanım. 63 Kararı Almadaki Katılımı Đşletmelerin Lojistik Süreçlerinde Gelecekteki Dış Kaynak Kullanım.. Düzeyi Đşletmelerin Dış Kaynak Kullanımına Yönelmelerini Etkileyen Faktörler Araştırma Hipotezlerinin Test Edilmesi SONUÇ VE ÖNERĐLER KAYNAKÇA EKLER vi