PROF.DR. GÜL BALTACI Fizyoterapist Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü

Transkript

1 PROF.DR. GÜL BALTACI Fizyoterapist Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü

2 Bu sunumda Obezite NEDEN? Obezitenin önlenmesi Dünya ve Türkiyeden Obeziteyi önleme programları Fiziksel aktiviteyi artırma programları Egzersiz programları

3 Aktif olmayan yaşam ve risk faktörleri WHO göre sağlığın tanımı: fiziksel, psikolojik ve sosyal iyi olma durumu Risk Faktörleri : Obezite &aşırı kilo Tip 2 diabet Hipertansiyon Osteoporoz Depresyon Kanser Sigara/alkol/ilaçlar WHO,15 17 Kasım 2006 İstanbul Dünyada her yıl 5 milyon insan sigaradan hayatını kaybediyor

4 Fiziksel inaktivite: Global Halk Sağlığı Problemi Sedanter Yaşam şekli Dünya nüfusunun en az %60 ı sağlıklı yaşam için gerekliönerilen fiziksel aktiviteyi yapmaz YAŞAMIMIZIN saati (24 ay) bilgisayar kullanarak geçiyor Risk grubu Fiziksel inaktivitede yüksek risk grupları Genç kişiler Yaşlı kişiler

5 Fiziksel inaktivitenin nedenleri İnaktivite çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde çok yüksek oranda Gelişen büyük şehirlerde çalışanların %50 sinden fazlası inaktif Fiziksel katılımı etkileyen çevresel faktörler Çok kalabalık popülasyon Artmış yoksulluk Artmış suç oranı Yüksek şiddette trafik Düşük oksijen kalitesi Park, yürüme yolları ve spor/rekreasyon alanları

6

7 Sedanter yaşam şekli: obezite ABD-Obezite ile ilgili her yıl ölüm Anne-babadan biri obez ise çocuğun obez olma şansı %80 Hedley, A.A., Ogden, C.L., Johnson, C.L., Carroll, M.D., Curtin, L.R., & Flegal, K.M. (2004). Prevalence of overweight and obesity among U.S. children, adolescents, and adults, Journal of the American Medical Association, 291(23),

8 Avrupada Yetişkinlerdeki Obezite Obezite oranları: erkeklerde %10 ile %27 kadınlarda %38 üzerindedir. İngiltere de son 10 yılda yıllık sağlık kontrollerinde dramatik bir şekilde oran: erkeklerde %13.2 den %32.2 kadında %16.4 den % 48.6 artmıştır. Kaynak: International Obesity Task Force, EU platform Briefing Paper, prepared in collaboration with the European Association for the Study of Obesity, 15 March 2005, Brussels.

9 Kaynak: International Obesity Task Force (IOTF) 3, March 2005.

10 Çocukluk obezitesinin prevalansı 2-5 yaş %5.0 % yaş %6.5 % yaş %5.0 %

11 11

12 12

13 13

14 1. Aerobik Egzersiz 2. Kuvvet eğitimi/kondüsyon egzersizleri 3. Rekreasyonel Aktiviteler 4. Pedometreler 14

15 Fiziksel aktiviteye başlamak için motivasyon eksikliği yaratan nedenler: Nasıl başlayacağını bilememek Enerji eksikliği İlgi kaybı Yapmak için daha önemli şeylerin olması Spor alanları ya da saha eksikliği Steven Jonas,ACSM s Health and Fitness J, 2001

16 Kaç kişi FİZİKSEL AKTİVİTE/SPOR yapıyor?

17 Kaç kişide kas iskelet sistemi problemleri?

18 Aktivite için eksikler İş veya okula daha az yürüme olanağı Aktivite alanlarının azlığı Okullarda resmi olarak aktivite azlığı Evde ve işteki elektronik ve dijital ortamın artması Çok fazla trafik Evlerinin önünde oynayan çocuk ve gençleri sevmeyen yaşlılar veya yetişkinler Okul çocuklarının sadece %21 i aktiviteye katılıyor.

19 Egzersiz Niçin? Aktif olmak Kalp hastalığı, felç, kanser gibi ölümü hızlandıran hastalıkların riskini azaltmak Hastalıkların gelişimini önlemek Entelektüel fonksiyon,hafıza ve yaratıcılığı artırmak Stres ve depresyondan uzaklaşmak Enerji harcaması&kilo kontrolü Kendine güven geliştirdiği için ACSM Guidelines, 5th edt 2005.

20 Aerobik Egzersiz

21 Sedanter yaşamı devam ettirme yöntemi? Klinik değerlendirme ödüller Fitness Programları Egzersiz tedavisi

22 Sağlık için Hareket" Günü Mayıs th World Health Assembly Sağlık için Hareket Günü nü kutlamak amacıyla sağlıklı ve iyi olmak için gerekli fiziksel aktiviteyi sağlamak Aktif kalmak ve obeziteyi önlemek için Dünyadaki projeler Dünya Sağlık Örgütü resmi bir günü değil üye ülkelerin kutlaması için zamanı ve programını ayarladığı bir gün

23 Fiziksel aktivite hedeflerini oluşturma ACSM saat/hf Sağlık için öneri 4-5 saat/hf 2010 vizyonu 2-3 saat/hf İş veya okuldan uzak zamanlarda

24

25 65 yaş altında sağlıklı çalışanlar için rehber 30dk/gün 5gün/hf orta şiddetli egzersiz ya da 20dk/gün 3gün/hf çok şiddetli egzersiz ve 8 10 kuvvetlendirme egz tekrarlı 2kez/hf

26

27

28

29 Aile ve toplum içerikli programlar Sağlık Eğitimi Beden Eğitimi Sağlık Servisleri Çalışanlar için sağlığın sağlanması Sağlıklı okul çevresi Beslenme servisleri Sağlık eğitimi

30 OKULDA 6.6st/gün 1140st/yıl Beden eğitimi dersi 30

31 VDE Ana mesajlar beveynler çocukların yemek yeme ve aktivite alışkanlıklarını üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. 31

32 TOPLUMDA Ana Mesaj Parklar, halk rekreasyon yerleri belediyeler, ticari spor merkezleri, spor klüpleri 32

33 Öğünleri planlamalı ve gıda seçimlerini TV seyretme yapmalı ya da bilgisayarda En En iyi iyi ve ve kolay egzersiz oyun : oynama : YÜRÜME yerine hep birlikte Bir ödül masa olarak başında asla bir yemek Fiziksel yiyeceği yeme aktivite kullanmamak olanaklarının artırılması, Kilo kaybetmeye düşük oranda yöneltmek yağların kullanılması için motive Günde ederek cesaretlendirilmeli en az 30 dk orta şiddetli fiziksel aktivite Neler yapabiliriz?

34 Ülke Uygulamaları: Yaşamın Her Alanında FİZİKSEL AKTİVİTE Masa başı ve bilgisayar kullananlar için egzersiz programı Tren seyahati sırasında yapılabilecek egzersizler Osteoporozun önlenmesi 3 6 yaş çocuklar için egzersiz programı İlköğretim Çocuklarında egzersiz programları Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi& Rehabilitasyon Bölümü& Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı

35

36

37

38

39

40

41 Pilates egzersizleri

42 BİLGİSAYAR PROGRAMLARI

43

44 3 6 yaş çocuklar için egzersiz programı 44

45 45

46

47 H.Ü Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Y.O. Spor Fizyoterapistliği Programı. Danışman:Prof.Dr.Gül BALTACI: 2 Yüksek Lisans Tez Çalışması Uz. Fzt. İrem Düzgün: Düzenli Spor Yapan ve Yapmayan Adolesanlarda Fiziksel Uygunluk Düzeyinin Karşılaştırılması,2002 Uz. Fzt. H.Baran Yosmaoğlu: Obez Adolesanlarda Aerobik Egzersizin Etkisi 2005 Spor Fizyoterapisinde Araştırma: SFT563 Spor Yapan ve Yapmayan Üniversite Öğrencilerinde postüral farkındalık Türkiye Klinikleri 2008 Spor Fizyoterapisinde Araştırma: SFT564 Fizyoterapi Öğrencilerinin yaş, cinsiyet ve öğrenim süreci ile ilişkilendirilmiş baş-boyun ve bel ağrısının yaşam kalitesi değişiklikleri Türkiye Klinikleri 2009

48 BASİT KURALLAR Kuralı 5 meyve& sebze 2 saatten az inaktif kalmamalı 1 saat yapılandırılmış fiziksel aktivite

49 BASİT KURALLAR 2 Her gün adım 5000 adım=4km, adım=7.5km Her gün fazladan 2000 adım 100 kalori yakar! Cole K, etal. An integrative research review: effective school based childhood overweight interventions. J Spec Pediatr Nurs Jul;11(3): Çocuklar ve adolesanlara haftanın en az 60dk/gün orta şiddetli fiziksel aktiviteye katılım önerilmektedir. MacKelvie, KJ etal, BJSM, 2002

50 BASİT KURALLAR 3 Çocuklarla birlikte programlı öğünler Yiyeceği ödül veya ceza aracı olarak kullanma Buzdolabında sağlıklı ürünler bulundur TV, bilgisayar başındaki zamanı azalt Her gün egzersize zaman ayır Çocukların dışarıda oynamasına izin ver Asansör yerine merdivenleri kullan Doktor daha fazla aktivite yapması gerektiğini söyledi. Bende haftada 3 kez TV kumandasını saklıyorum.

51 Dikkat edilmesi gereken konular Sağlık için yapılan egzersizler konusunda kişiler uyarılmalı ve bilinçlendirilmelidir. Kilo verme hızlandığında DİKKAT

52 Önerilen egzersiz programı, eğlenceli, uygulanabilir ve bireyin gündelik yaşam alışkanlıkları ile uyumlu olmalıdır. Daisy Tan, etal. Weight management in general practice: what do patients want? MJA 2006; 185 (2): 73-75

53 Dünyada her yıl 5 milyon insan sigaradan hayatını kaybediyor Teşekkür: Müge Ünlükoç

54 LAMBAYI YANIK TUTMAK İÇİN İÇİNE SÜREKLİ YAĞ KOYMAK ZORUNDAYIZ

55 Teşekkür ederim Ağrısız & bol egzersizli sağlıklı günler