Ekonomi Bülteni. 07 Nisan 2014, Sayı: 14. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi & Strateji

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 1 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi & Strateji Türkiye Son İki Haftada Neden Pozitif Ayrışıyor? Aynı Trend Devam Eder mi? Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1

2 Değer Kaybediyor Yurt Dışı Gelişmeler Euro Bölgesi nde enflasyon 2009 dan bu yana en düşük seviyesinde. Euro Bölgesi nde açıklanan Mart ayı yıllık enflasyon tahmini %0.6 olan piyasa beklentilerinin altında %0.5 Euro Bölgesi Enflasyon Oranı ve ECB Politika Faiz Oranı (%) seviyesinde açıklandı. Böylece tüketici enflasyonu geçtiğimiz yıl 5 Kasım ayında ECB nin politika faizini %0.5 den %0.25 e indirmesine neden olan %0.7 lik enflasyon seviyesinin de altında kaldı. Giderek gerileyen ve deflasyon korkularını tetikleyen bu 3 dezenflasyon trendine karşın geçen yıl Mart ayındaki baz etkisi ECB nin üzerindeki baskının devam edeceği fakat hamle yapmak için bekleyeceği beklentilerine destek verdi. Her sene pas- % ECB Hedefi: %2 ve kalya bayramı nedeniyle uygulanan zam oranlarının fiyatları hemen altı yukarı taşıdığı ve bu zamların takvim nedeniyle 2013 yılında 0 daha erken yapıldığı belirtiliyor. (2013 yılında aylık bazda tüketici fiyatları bir önceki aya göre %1.2 oranında artış göstermişti Bu yıl mart ayında artış oranı tahmini %1). Geçen yıl Mart ayında görülen bu yüksek baz nedeniyle %0.5 oranında artış gösterdiği tahmin edilen tüketici enflasyonunun önümüzdeki ay ertelenen zam oranları nedeniyle bir miktar yükselmesi bekleniyor. Fakat hem çekirdek enflasyon oranlarında görülen gerileme hem de Euro Bölge inde fiyatların bir önceki yıla göre gerilediği ülke sayısı İspanya ile 5 e çıkması deflasyon endişelerinin devam edeceğine işaret ediyor. Draghi gerektiğinde parasal genişleme programı sinyali verdi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) beklentilere paralel politika faiz oranında bir değişikliğe gitmezken Mario Draghi gerçekleştirdiği basın toplantısında, gerekli görüldüğü taktirde fiyat istikrarı için tüm gerekli adımları atmaya hazır olduklarını bir kez daha yineledi. Draghi, tüm icra kurulu üyelerinin bu konuda hemfikir olduğunu fakat henüz adım atmak için bir karara varmadıklarını dile getirdi. Alınabilecek önlemler konusunda QE benzeri standart dışı bir parasal gevşeme programının da seçenekler arasında değerlendirildiğini belirtti. Uzun süredir konuşulan bankaların ECB de tuttukları mevduatlara negatif faiz oranı uygulanması seçeneğinin de konuşulmaya devam ettiğini belirtti. Önceki toplantılarda parasal genişleme programının tartışılmadığını, sadece son toplantıda gündeme geldiğini belirtmesi dikkat çekti. Bu ihtimalin konuşulmasının nedeni olarak ise uzun süre düşük seyreden enflasyon oranının beklentiler üzerinde oluşturacağı baskıyı gösterdi. Mart ayı tahminlerinde % 0.5 e gerileyen yıllık enflasyon oranının Kasım ayında faiz indirmelerine neden %0.7 lik oranın altında olduğunu fakat beklentinin altında kalan bu oran konusunda görüş ayrılıkları olduğunu belirtti. Daha önce belirttiği daha fazla veriye ihtiyaç duyulduğu şeklindeki açıklamasına benzer bir söylemle bu %0.5 lik verinin nedeni ve önümüzdeki dönemdeki görünüme etkisi adına daha fazla veriye ihtiyaç duyduklarını bu nedenle beklemeyi seçtiklerini açıkladı. Draghi ayrıca güçlü seyreden Euro ile ilgili olarak, konuşma metninde ilk defa direkt olarak döviz kuru ile ilgili yoruma yer verildiğine dikkat çekti. Fiyatlar üzerinde hem aşağı hem de yukarı yönlü risklerin mevcut olduğu, bu nedenle jeopolitik gelişmelerin ve para birimi hareketlerinin muhtemel etkilerini yakından takip edecekleri belirtildi. Draghi nin konuşmasında gerektiğinde adım atacaklarına yönelik söylemlerini tekrarlaması ve ekonomi adına aşağı yönlü riskler konusunda endişe duyduklarına yönelik bazı söylemleri önümüzdeki dönemde ek önlemlerin gelebileceği beklentilerini artırdı. Brezilya enflasyonla mücadelesine devam ediyor. Gelişmekte olan ülkelerin dezenflasyon ile mücadele ettiği ortamda, Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Para Birimi Performansları (%, =100) USD'ye Karşı gelişmekte olan ülkeler özellikle sert değer kaybeden para birimleri 99 nedeniyle enflasyon ile mücadelelerine devam ediyor. GOÜ* Brezilya merkez bankası (MB) %10.75 olan politika faizini 10 Brezilya Reali (SELIC) 25 baz puanlık bir artış ile %11 seviyesine yükseltti. 109 SELIC Faiz Artışı Brezilya MB Nisan ayında başladığı faiz artışı trendi ile arka arkaya 9 defa politika faizini arttırdı. Böylece gelişmekte olan ülke piyasalarından çıkışların başladığı Mayıs ayından bu yana Brezilya MB 350 baz puanlık bir artış gerçekleştirmiş oldu. Şubat ayında %5.7 seviyesindeki enflasyon oranı halen MB hede- finin yaklaşık 100 baz puan üzerinde bulunuyor. Hedefin üzerinde 12 *IDR, INR, ZAR, RUB, TRY seyretmeye devam enflasyon oranına karşın daha fazla faiz artışının gerçekleştirilmesi beklenmiyor. Bir önceki faiz kararı metninde MB nin ek faiz artışlarının önünü kapatmaması bu ay faiz artışının gelebileceğinin sinyalini vermişti. Fakat önceki faiz artışında da olduğu gibi ülke para biriminin görece daha iyi performans göstermeye başlaması bundan sonraki süreçte faiz artışlarının sonuna gelinmiş olabileceği görüşünü destekliyor. Bu görüşe yavaşlayan ekonomik aktivite üzerinde daha fazla baskı oluşturmak istememesi de etkili oluyor. 2

3 Yurt Dışı Gelişmeler ABD de Tarım Dışı İstihdam ekonomi ile toparlanıyor. ABD de tarım dışı istihdam artışı 200 bin adet olan beklentilerin bir miktar altında 192 bin adet olarak açıklandı. Ocak ve ABD Tarım Dışı İstihdam (Çeyreklik Ortalama) Şubat ayı verileri sırasıyla 129 ve 175 binden 1 ve 197 bin 00K adete revize edildi. Toplamda önceki iki ay verisinde 37 bin 173K yukarı yönlü revizyon yapılmış oldu. ABD de soğuk hava koşullarının 200K etkisini yitirmesi ile birlikte daha fazla istihdam yaratıl- maya başlandığı görülüyor. Aralık ayında sert bir şekilde 8 bin 0K adete gerileyen tarım dışı istihdam değişimi bu yılın ilk çeyreğinde aylık ortalama 173 bin adet ek istihdam yaratmış oldu. -200K -00K 2013 yılı genelinde ise aylık ortalama 19 bin adet ek istihdam yaratılmıştı. İstihdam piyasasında ve ekonomik aktivitede görülen bu toparlanmaya paralel iş gücüne katılım oranının yeniden -600K yükselmesi (son 6 ayın en yüksek seviyesi) işsizlik oranının % -800K 6.6 olan beklentilerin üzerinde %6.7 de sabit kalmasına neden oldu. İş gücünde görülen bu artış ekonomik toparlanmaya duyulan güvenden kaynaklı olarak düşünülebilir. Bu nedenle işsizlik oranı beklentilerin üzerinde açıklanmış olsa da negatif bir veri olarak algılanmadı. ABD de de ekonomik aktivite ivme kazanıyor. ABD de ISM imalat endeksi Mart ayında da yükselmeye devam ederek 53.7 seviyesine yükseldi. 50 seviyesinin üzerinin imalat sektöründe genişlemeye işaret ettiği endeks ABD de sert hava koşulları nedeniyle sert gerilemiş Şubat ayında yeniden yükselişe geçmişti. Mart ayı verisinin de yükselmeye devam etmesi, ABD ekonomisinde 2.çeyrekte aktivitenin yeniden ivme kazanacağı beklentilerini yükseltti. Endeksin alt kırılımlarından olan yeni siparişler endeksi de 5.5 den 55.1 e yükselerek önümüzdeki dönemde bu yükseliş trendinin devam edeceğine işaret etti. Bir diğer alt kırılım olan üretim endeksi daralma bölgesindeki 8.2 den 51.1 e yükselerek en önemli artışı gösteren kalem oldu. Açıklanan bir diğer veri fabrika siparişleri Şubat ayı için bir önceki aya göre %1.6 lık artış göstererek ekonomik aktivitedeki artışı teyit eden bir başka veri oldu. Geçtiğimiz yılın son çeyreğinde yıllıklandırılmış olarak %2.6 oranında büyüyen ABD ekonomisinin bu yılın ilk çeyreğinde yıllıklandırılmış olarak %2 seviyesinin altında büyümesi bekleniyor. Son gelen veriler ise bu oranın 2.çeyrekte yeniden yükselişe geçeceği beklentilerini desteklemeye devam ediyor Euro Bölgesi nde üretim tabana yayılıyor. Euro Bölgesi nde imalat PMI endeksi geçen yılın 2. yarısından bu yana daralma ile genişlemeyi ayıran 50 seviyesinin üzerinde seyretme devam ediyor. Mart ayı nihai değerinde 53 ile genişlemenin devam ettiğine işaret eden Euro Bölgesi PMI endeksi ülkeler bazında incelendiğinde de büyümenin tabana yayılmaya başladığı görülüyor. Son açıklanan imalat PMI verileri geçtiğimiz dönemde ülkeler arası ayrışmanın dikkat çektiği, bu nedenle kırılgan bir yapı üzerinde toparlanmanın oluştuğu görüşlerini azaltıcı nitelikte bir gelişme olarak öne çıkıyor. Bölgenin en büyük ekonomisi Almanya da ilk çeyrekteki 55 seviyesindeki PMI ortalaması geçen yılın son çeyreğindeki 52.9 seviyesinin önemli ölçüde üzerinde yer alıyor. En büyük 2.ekonomi konumundaki Fransa da ise Mart iyi itibariyle görülen negatif ayrışmanın son bulduğu, 51.9 ile Temmuz 2011 den bu yana ilk defa genişlemeye işaret ettiği dikkat çekiyor. Yılın ilk ayındaki daralmaya rağmen çeyreklik olarak Fransa da 50.3 lük PMI ortalaması genişlemeye işaret ediyor. Uzun süre sorunlu iki büyük ülke olarak öne çıkan İtalya ve İspanya da ise genişlemenin hızının yükseldiği görülüyor ABD İmalat ISM Endeksi Euro Bölgesi İmalat PMI Endeksleri Ocak Şubat Mart Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya İspanya

4 Yurt İçi Gelişmeler Büyüme,. Çeyrek 2013 Türkiye ekonomisi.çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre %.1 olan piyasa beklentilerinin üzerinde %. lük bir büyüme kaydetti.12 aylık birikimli büyüme ise % seviyesinde gerçekleşti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH nın büyüme hızındaki yavaşlama 3. Çeyrekte olduğu gibi devam etti ve bir önceki çeyreğe göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seride %0.5 lik sınırlı artış görüldü. Talep tarafını incelediğimizde, özel tüketiminin GSYH büyümesine katkısı devam ederken, özel sektör yatırımlarında baz etkisinin desteğiyle 3. -5% Çeyreklik Yıllık -.8% Çeyrekte görülen artış da devam etti. Özel sektör tüketimi bir önceki yıla -10% göre %5.3 artarak GSYH büyümesine 3.5 puan katkı yaparken, özel Ç09 2Ç10 Ç10 2Ç11 Ç11 2Ç12 Ç12 2Ç13 Ç13 sektör yatırım harcamalarında görülen %.9 luk artışın büyümeye katkısı 0.95 puan oldu.. Çeyrekte kamu tüketim ve yatırım harcamalarında seçim öncesinde ivmelenme (sırasıyla bir önceki yıla göre %6.8 ve %11.5 artış ) görüldü. Kamu tüketim ve yatırım harcamalarının. Çeyrek büyümesine toplam katkısı 1.5 puan oldu.. Çeyrekte 2013 yılı genelinde olduğu gibi net ihracatın büyümeye negatif katkısı (-3.0 puan) devam ederken, stoklardaki artış (1. puan katkı) bunu dengeledi yılı geneline baktığımızda, % lük büyümenin kaynağının özel sektör tüketimi ve yatırımlarından geldiği görülüyor. 201 yılı için Merkez Bankası nın sıkı para politikası duruşuna paralel olarak bankacılık sektöründe kredi büyümesinin hız kaybetmesini ve özel sektör talebinin 2013 yılına göre yavaşlamasını bekliyoruz. 201 yılsonu için %2 olan büyüme tahminimizi koruyoruz. Enflasyon, Mart 201 Mart ayında TÜFE aylık bazda ortalama %0.9 olan piyasa beklentisinin üzerinde %1.13 arttı. Yıllık TÜFE %7.9 dan %8.39 a yükselirken, çekirdek enflasyon göstergelerinde bozulma devam etti. Alt kalemlerde en ciddi artış gıda (%2.10) ve giyim (%2.9) grubu fiyatlarında görüldü. Gıda grubunun manşet enflasyondaki artışa etkisi 0.51 puan olurken, giyim grubu 0.18 puan etkide bulundu. Geçtiğimiz aylarda kurdaki yükselişin etkisiyle artan ulaştırma grubu fiyatları Mart ayında daha sınırlı (%0.88) yükseldi. Yılbaşında vergi artışı nedeniyle yükselişin görüldüğü alkollü içecek ve tütün grubu fiyatları Şubat ayında olduğu gibi Mart ayında da yatay seyretti. Hizmet sektöründe yemek ve konaklama hizmetlerindeki artış (bir önceki aya göre %1.3) devam etti. Yemek hizmetleri grubundaki yıllık artış oranı %12.9 a yükselirken, konaklama hizmetleri yıllık enflasyonu ise 1.0 puanlık artışla %8.7 oldu. Kira fiyatlarında ise Mart ayında da manşet enflasyonun altında (%0.37) olurken, bu gruptaki yıllık enflasyon %6.6 ile yatay seyretti. Çekirdek enflasyon göstergelerinde Mart ayında da bozulmaya devam ederken, I tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi (Gıda, Enerji, Alkollü ve Alkolsüz içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) Mayıs 2007 den bu yana ilk kez %9 un üzerine çıktı. Mart ayında yıllık enflasyonun beklendiği gibi artış trendini sürdürmesi, Haziran ayına kadar da düşüş eğilimine girmeyecek olması ve enerji fiyatlarındaki olası artışların enflasyonda yukarı yönlü risk oluşturması nedeniyle önümüzdeki dönemde Merkez Bankası nın sıkı para politikası duruşunu koruyacağını düşünüyoruz. Enflasyondaki bozulmanın önümüzdeki dönemde beklentilere yansıması ve Merkez Bankası nın para politikasında daha da sıkılaştırmayı gerekli görmesi durumunda faiz arttırma yerine piyasayı fonlamasının kompozisyonu değiştirmeyi tercih edeceğini düşünüyoruz. Dış Ticaret, Şubat % 8.8% 12.6% 12.% 10.% 3.3%.0% 9.3% 9.3%8.7% 2.1% 5.9% 5.3% 5.3%.5%.3%.% 3.1%2.7%1.5%1.3%2.9% Şubat ayında dış ticaret açığı bizim (6.8 milyar $) ve piyasa beklentisinin (6.9 milyar $) altında 5.1 milyar $ oldu. Tahminimizle gerçekleşme arasındaki farklılıkta altın ihracatının katkısıyla ihracat rakamlarının beklentimizin bir miktar üzerinde gelmesi etkili oldu. Şubat ayında, ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre %6 gerilerken, ihracat ise bir önceki yıla göre %6 artış kaydetti. 12 aylık birikimli dış ticaret açığı ise bir önceki yıla göre %1 artışla 97.5 milyar $ a yükselirken, ihracatın ithalatı karşılama oranı %61 seviyesinde sabit kaldı. 15% 10% 5% 0% GSYH Büyümesi (Çeyreklik ve Yıllık)

5 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri Finansal Göstergeler Risk iştahındaki yükseliş devam etti USD Libor faizleri gerilerken, ECB sonrası EUR Libor yükseldi Risk iştahındaki toparlanma ile birlikte yükselen hisse senedi endekslerinde BIST pozitif ayrıştı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları Finansal Göstergeler GOÜ tahvil piyasasına yeniden başlayan girişlere paralel gösterge tahvil %10.6 e kadar geriledi GOÜ para birimleri farklı dinamiklerle ayrışırken TL de önemli bir toparlanma yaşandı Çin de küçük çaplı teşvik paketi haberi temel maden fiyatlarını yukarı taşıdı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 6

7 Değerlenme Değer kaybı Makro Ekonomi & Strateji Türkiye Son İki Haftada Neden Pozitif Ayrışıyor? Aynı Trend Devam Eder mi? Geçen Mayıs tan bugüne genelde negatif bir seyir gösteren gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) finansal piyasalarında son iki haftada belirgin bir toparlanma var. FED in çıkış stratejisinin komünikasyonun piyasaları rahatsız etmeyecek şekilde tamamlanmış olması, Rusya-Ukrayna gerginliğinin yatışmaya başlaması ve halihazırda çok ucuzlamış olan GOÜ finansal varlıkları son iki haftadaki pozitif seyri açıklıyor. Yandaki grafikte görülebileceği üzere buna paralel GOÜ lere hisse senedi ve tahvil amaçlı yabancı sermaye girişleri hızlandı. GOÜ lere ilişkin risk iştahının yüksek olduğu son 2 haftalık süreçte Türkiye piyasaları belirgin şekilde daha iyi performans gösterdi. GOÜ hisse senedi endeksindeki %5.8 luk artışa karşın Borsa İstanbul %10.8 yükseldi; GOÜ para birimleri USD karşısında ortalamada %1.5 değerlenirken TL deki değer kazancı %.6 oldu; Türkiye nin 5 yıllık CDS spread i (yani risk primi) 6 baz puan gerileyerek 213 baz puana indi. 2 yıllık gösterge tahvil getirisi ise 76 baz puanlık gerileme ile %10.72 oldu (yandaki grafik) Bu ekstra performansta iki faktör etkili oldu. Birincisi, sıklıkla konuşulduğu üzere yerel seçimlerin ardından politik risk faktörünün belirgin şekilde gerilemesi. İkincisi ise Mayıs tan bugüne olan süreçte Türkiye finansal Mart 13 varlıklarının diğer ülkelere kıyasla çok daha fazla negatif performans Haziran 13 Eylül 13 Aralık 13 Mart 1 göstermiş olması. Bu negatif performansın derecesinin anlaşılabilmesi için ülkelerin kredi notları ile Mayıs tan bugüne finansal piyasalarındaki değişim incelendi. Para birimi performansı (USD'ye Karşı) vs Kredi Notu Normal şartlarda risk iştahı gerilerken daha düşük kredi ratingli ülke varlıklarındaki gerilemenin daha sert olması beklenir. Yandaki grafiklerden ortaya çıkan trendler bu beklentiyi doğruluyor. Bu trend çizgilerinin üzerinde yer alan ülkeler gereğinden fazla satışa maruz kalmış değerlendirmesini yapmak yanlış olmaz. Hem para birimi hem de CDS açısından Mayıs 2013 den bu yana Türkiye finansal varlıklarına bakıldığında Türkiye nin açık ara son 10 aylık piyasa hareketinden en olumsuz etkilenen ülkelerden biri olduğu görülüyor. Kaldı ki bu süreçte Türkiye politika faizini 550 baz puanla (%.5 den %10.0 a) en çok arttıran ülke. Bu faiz artışına karşın TL nin olması gerekenin üzerinde değer kaybetmiş olduğunu ayrıca belirtmek gerek Buradaki önemli soru bu pozitif ayrışmanın bundan sonraki haftalarda da devam edip etmeyeceği. GOÜ leri Mayıs tan bugüne olan süreçte negatif etkileyen 3 temel faktör 1- yüksek dış açık, 2- artan politik risk ve 3- yüksek borçluluk tu. Türkiye özellikle GOÜ ler içinde yüksek dış açığı ile öne çıkan ülkelerden biri olsa da politik risk ve özel sektörün borçluluk seviyeleri ile ilgili de negatif bazı değerlendirmelere muhatap olduğunu belirtmek gerek. Son seçimlerle birlikte politik risk anlamında belirgin bir iyileşme olmuş olsa da diğer risk faktörlerinin (gerilemeye devam etse de halen yüksek cari açık ve özel sektör borçluluk seviyeleri) etkili olmaya devam edebileceği görülüyor. Özetle, son iki haftanın güçlü pozitif ayrışması bundan sonraki haftalarda çok olası gözükmüyor. Bunun yerine bundan sonraki haftalarda diğer GOÜ lere paralel bir seyir beklentisi içinde olmak daha gerçekçi % 25% 20% 15% 10% 5% 0% Çin -5% G. Kore -10% -15% -20% GOÜ'lere Sermaye Girişi (Haftalık, Milyar $) Türkiye Brezilya Rusya ABD 10 Yıllık Hisse Tahvil Yerel Tahvil Getirisi (2 yıllık) vs ABD 10 Yıllık Şili Russia G. Afrika Malezya Tayland Meksika Çek. Cum Polonya Estonya Slovakya Kazakistan Brezilya İrlanda Letonya Türkiye Endonezya Filipinler Peru MacaristanLübnan Romanya Slovenya Aa3 A1 A2 A3 Baa1 Baa2 Baa3 Ba1 B1 100 Türkiye Rusya 50 Tayland Brezilya Çin Malezya Kazakistan Endonezya G. Afrika Şili Çek. Cum Bulgaristan Hırvatistan Meksika Filipinler 0 Slovakya Letonya İrlanda G. Kore Estonya polonya Romanya Macaristan Lübnan CDS Değişimi vs Kredi Notu Slovenya 0 Aa3 1 A1 2 A2 3 A3 Baa1 5 Baa2 6 Baa3 7 Ba1 8 Ba3 9 B