EĞĠTĠMDE ÖLÇME ve DEĞERLENDĠRME

Transkript

1 EĞĠTĠMDE ÖLÇME ve DEĞERLENDĠRME Öğrenci başarısının veya başarısızlığının kaynağında; öğrenci, öğretmen, çevre ve program vardır. Eğitimde değerlendirme yapılırken bu kaynaklar dikkate alınmaz. Eğitimciler, dersin hedeflerine göre davranışları ve soruları belirleyerek sınavlarını yaparlar ve öğrencilerin başarısı veya başarısızlığı ile ilgili karar veririler. Bu incelemede, öğrenci başarısını ölçme ve değerlendirmeye ilişkin pratik bilgiler bulacaksınız. TEMEL BİLGİLER Ölçme: Belirli bir niteliğin gözlenerek gözlem sonuçlarının sayı, sembol veya bir kodlarla gösterilmesidir. Diğer bir tanıma göre; Niteliklerin nicelendirilmesidir. Ampirik ilişkiler sistemini formal düzende göstermektir. Aşağıda örnekler verilmiştir. Uğur un boyu ölçülmüş 170cm bulunmuştur. Üniversitelerde gündüz öğrencilerine I, gece öğrencilerine II kodu verilir. Ali Eğitim Fakültesine 12 nci olarak girdi. Değerlendirme: Ölçme sonuçlarını bir veya birkaç ölçütle karşılaştırarak yargı çıkarma işlemidir. Ölçme, değerlendirme için ön şarttır. Örneğin, Turgut bir dersin ara sınavından 40, genel sınavdan 57 puan almış olsun. Buradaki 40 ve 57 puan ölçmedir. Bu ölçme sonuçlarını öğrenci devamı, ara sınavın %40 ı ve genel sınavın %60 ının alınması, genel sınavda 60 alma zorunluluğu gibi ölçütlerden geçirerek Turgut bu dersten kalmıştır ya da geçmiştir yargısına ulaşmak bir değerlendirmedir. İpucu: Ölçme sonuçları = (Ölçüm)+Ölçüt+yargı (karar) = Değerlendirme Ölçmede Sıfır Noktası Ölçme açısından sıfır önemlidir. İki tür sıfır noktası vardır. İpucu: Eğitimde izafi sıfır kullanılır. Ölçek Türleri: Ölçek türleri, küçükten büyüğe, basitten karmaşığa doğru sıralanışı şu şekildedir. Her gelişmiş ölçek bir öncekini kapsar. 1. Sınıflama Ölçeği: Kızlar ve erkekler, geçenler ve kalanlar. Sınıfta 0-20, 21-40,41-60, 61-80, arasında not alanların dağılımı. 2. Sıralama Ölçeği: Sıfır söz konusu değil, büyükten küçüğe sıralayarak, puana göre 50 kişilik bir bölüm kontenjanını doldurmak. Yeni hazırladığımız Eğitim Bilimleri Soru Bankasını paradigma44@hotmail.com adresinden temin edebilirsiniz. Bu kitabı çözmeden sınava girmeyiniz. Uğur YILMAZER Sayfa 1

2 3. Eşit Aralıklı Ölçek: Aralıklar eşit ve izafi sıfır var. 50 Soruluk bir testte her soru 2 puandır. 4. (Eşit) Oranlı Ölçek: Gerçek sıfır ve oranlama var. Metre, kilogram, saat vb. kullanmak. İpucu: Eğitimde eşit aralıklı ölçekler kullanılır. Buradaki gizli anlam, eğitimde aynı zamanda sıralama ve sınıflama ölçekleri de kullanılır. Ölçme Hataları: Ölçme hataları, ölçen kişiden, ölçme koşullarından veya ölçme aracından kaynaklanabilir. Bilinen üç önemli ölçme hatası vardır. Ölçme ve Değerlendirmenin Önemli Özellikleri Ölçme ve değerlendirmenin en önemli özellikleri; geçerlik, güvenirlik ve kullanışlılıktır. Güvenirlik Güvenirlikle ile ilgili ipucu kelimeler, tutarlılık, duyarlılık ve kararlılıktır. Ölçme sonuçlarının tutarlılığı önemlidir. Turgut, bir sınavdan 80 almıştır. Aynı kâğıdı başka bir uzman eğitimci puanlar yine 80 sonucuna ulaşırsa güvenirlik var demektir. Genel İpucu: Geçerlik için ön şart güvenirliktir. Geçerli ölçme sonuçları her zaman güvenilirdir. Ancak güvenilir ölçme sonuçları her zaman geçerli olmayabilir.

3 Geçerlik Ölçülmek istenen değişkenin ölçülebilme derecesidir.amaca hizmet etme derecesidir. Örneğin, bir çay içmek için elinizde bir YTL var. Ancak paranız sahte, demek ki çay içme amacınıza hizmet etmiyor demektir. Bu durumda paranız geçerli değildir. Geçerliği Gösteren İpuçları Kapsam geçerliği, bir başka deyişle derste işlenen konularla sınav sorularının koordine edilmesidir. Bir sınavın geçerli olabilmesi için sorular sadece ezber, bilgi düzeyinde olmamalı, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme düzeyinde de olmalı ve islenen konuların önemine göre dengeli olmalıdır. Kopya çekmek, şans olasılığının yüksek olması geçerliliği düşürür. Soruların çok zor veya çok kolay olması geçerliği olumsuz etkiler Her yıl aynı soruların kullanılması, sınav süresinin az olması, hastalık ve gürültünün etkisi geçerliği düşürür. Geçerlik Türleri Geçerliğin dört türü vardır. 1. Kapsam Geçerliliği: Belirtke Tablosu (Ölçme matrisi), konularla soruların dengesidir. 2. Yapı Geçerliliği: Soruların anlaşılırlığı ile ilgilidir. 3. Görünüş Geçerliliği: Soruların hangi alanla ilgili olduğudur. 4. Yordama Geçerliliği: Tahmin ve kestirmelerin doğruluğu ile ilgilidir.

4 Kullanışlılık Ölçme araçları, maliyet yönünden ekonomik olmalı, uygulama ve puanlama kolaylığı olmalıdır. SINAV TÜRLERİ Aşağıda 5 sınav türüne yer verilmiştir. Bu sınavlar en sübjektif olandan en objektif olana doğru şu şekilde sıralanır. 1. Sözlü Sınavlar: Kapsam geçerliği yoktur ve cevaplar kaydedilmez. 2. Yazılı Yoklamalar: Sorular sorulurken cevapların sınırlandırılması gerekir. Yazılı yoklamalarda 4 tür puanlama vardır. Bu puanlama türlerinden en doğru ve en geçerli olanı Anahtarla puanlamadır. a. Genel İzlenimle Puanlama: Yüzeysel bir puanlama şeklidir. b. Sınıflama ile Puanlama: Sınav kâğıtları iyi-orta-zayıf olarak sınıflanarak puan verilir. c. Sıralama ile puanlama: Sınav kağıtlarını iyiden kötüye doğru sınıflayarak puanlamadır. d. Anahtarla (Analitik) Puanlama: Cevap anahtarı kullanılır. Şişirme ve çelişki cevaplara negatif puan uygulaması yapılabilir. 3. Doğru/Yanlış Testleri: Doğru ve yanlış önermelerdir. 4. Kısa Cevaplı Testler: İki tipi vardır. 1. Bir iki kelime veya cümleden oluşan tip (Soru şekli olan). 2. Boşluk doldurma tipi. Soru şeklinde olanlar boşluk doldurmaya göre daha geçerli ve güvenilirdir. Çünkü anlam daha belirgindir. 5. Çoktan Seçmeli Testler: Çoktan seçmeli testlere kısaca seçmeli testler denilmektedir. Adından da anlaşıldığı gibi soruların cevapları seçenekler şeklinde verilmiştir. Okuyucu, doğru cevabı seçenekler arasından sadece seçip işaretlemektedir. Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo): Öğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir ya da birkaç alandaki çalışmalarını, harcadığı çabayı, geçirdiği evreleri gösteren başarılarının koleksiyonudur. Öğrencinin gelişimini, velisinin ve öğretmenlerinin izleyebilmesine olanak sağlayan bir çalışmadır. Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin seçimi sonucunda bir araya getirilip, yansıtılmasıyla oluşan öğrenci ürün dosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir. Öğrenci Ürün Dosyası Neleri İçerir?

5 Öğretmen tarafından hazırlanan rehber (öğrencilerin gelişim dosyasının ne olduğunu anlamalarına, kendi gelişim dosyaları için neler yapmaları gerektiğini anlamalarını kavrar.) Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş parçaları) Araştırmalar, problemler ve stratejiler Diyagramlar, fotoğraflar, resimler Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD ler Grup ödevleri ve projeler Öğretmen anektodları Öğrencilerin mektupları Öğretmen kontrol listeleri Öğrencilerin zorlukla tekrar yapmak istediği ödevler Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler Değerlendirme kâğıtları (öğrenci çalışmalarındaki gelişimlerin değerlendirilmesinin nasıl yapılacağını gösteren kâğıtlar). İstatistik ve Temel Kavramlar: İstatistik değişik alanlarda yaygın olarak kullanılan bir bilim alanıdır. Bu yönüyle çok farklı tanımları yapılmış bir kavramdır. Bu tanımların birinde istatistik, belirli amaçlar için veri toplama, toplanan bu verileri tasnif etme, çözümleme ve yorumlama teknik ve yöntemleri bilimidir. Ranj: Bir dizi ölçüm içinde ranj; en büyük ölçümle en küçük ölçüm arasındaki fark demektir. Başka bir ifade ile ranj, dizi genişliği olarak tanımlanır. Örneğin; 52, 77, 55, 63, 89 sayı grubunun ranj değerini bulalım. Ranj = R = En büyük ölçüm En küçük ölçüm R = R = 37 Aritmetik ortalama: Ölçümlerin tümünden etkilenen aritmetik ortalama, parametrik bir ortalama olarak ifade edilir. İstatistiksel uygulamalarda en fazla kullanılan ölçüdür. Basit bir seride aritmetik ortalama, serideki birimlerin toplamının veri sayısına bölümüyle elde edilir. Genel olarak aritmetik ortalama; bir dizi ölçümümün toplamlarının ölçüm sayısına bölünmesiyle elde edilir. Aritmetik ortalamanın en çok bilinen sembolü dir. şeklinde hesaplanır Sınıflandırılmış dizilerde ise aritmetik ortalama formülüyle hesaplanır. Örnek 1. Basit bir dizide aritmetik ortalamanın hesaplanışı: X Medyan (Ortanca): İstatistikte en çok kullanılan vasat ölçülerinden biri de medyan ya da ortancadır. Medyan kelime anlamı itibariyle orta değer, ortanca demektir. Bir ölçüm dizisinde noktanın yerini gösterir. Bu nokta öyle bir yerdir ki, gözlenen ölçümleri iki eşit parçaya böler. Bireylerin yarısı bu noktanın altında, diğer yarısı da üstünde yer alır. Bir dizi ölçümde ortanca bulunurken ölçümler küçükten büyüğe doğru sıraya konur. Medyanın sembolünü Med = Ortn şeklinde göstereceğiz. Örnek: Basit bir dizide medyanın hesaplanışı: Bir ailenin çocukları yaşları 2, 8, 12, 6, 15 olsun. Bu çocukların yaş ortancası nedir? Öncelikle ölçümler büyüklük sırasına dizilir. 2, 6, 8, 12, 15 dizisi elde edilir. Grubun yarısını altta, yarısını üstte bırakacak N/2 değeri bulunur. Buna göre bu ölçüm dizisinde medyan 8 dir. Çünkü 8 in altında ve üstünde eşit sayıda ölçüm vardır.

6 Mod: Gözlem sonunda elde edilen ölçümlerden en çok tekrarlanan değere ya da ölçüme mod denir. Tepe değer olarak da bilinir. Bir sayı dizisinde elemanların hepsi birbirinden farklı ise bu serinin modu yoktur. Mod, kaba bir değer olup ortalama ve ortancanın hesaplanma imkânı olmayan durumlarda kullanılabilir. Örnek: Basit bir dizide modun hesaplanışı: 10, 12, 15, 17, 18, 20, 25 gibi bir ölçüm dizisinin modu yoktur. Çünkü gözlem sonunda elde edilen ölçümlerin tekrar sayısı birbirine eşittir. Yukarıdaki dizide her bir değer bir kez tekrarlanmıştır. Yeni hazırladığımız Eğitim Bilimleri Soru Bankasını adresinden temin edebilirsiniz. Bu kitabı çözmeden sınava girmeyiniz. Uğur YILMAZER Yeni hazırladığımız Eğitim Bilimleri Soru Bankasını adresinden temin edebilirsiniz. Bu kitabı çözmeden sınava girmeyiniz. Uğur YILMAZER