SPSS E GİRİŞ SPSS TE TEMEL İŞLEMLER. Abdullah Can

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SPSS E GİRİŞ SPSS TE TEMEL İŞLEMLER. Abdullah Can"

Hazan Haşim
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 SPSS E GİRİŞ SPSS TE TEMEL İŞLEMLER SPSS in üzerinde işlem yapılabilecek iki ana ekran görünümü vardır. DATA VIEW (VERİ görünümü) VARIABLE VIEW (DEĞİŞKEN görünümü) 1

DATA VIEW (VERİ görünümü) İstatistiksel işlemlerin yapıldığı ve değişkenlere ilişkin ölçüm sonuçlarının yani değişkenlerin aldığı değerlerin girildiği

Her SÜTUN ise, ölçülen ve farklı değerler alabilen değişkenleri gösterir.

2 DATA VIEW (VERİ görünümü) İstatistiksel işlemlerin yapıldığı ve değişkenlere ilişkin ölçüm sonuçlarının yani değişkenlerin aldığı değerlerin girildiği görünüm Bu görünümdeki her SATIR, üzerinde ölçümün yapıldığı bir olayı, durumu ya da kişiyi gösterir. Her SÜTUN ise, ölçülen ve farklı değerler alabilen değişkenleri gösterir. VARIABLE VIEW (Değişken Görünümü) Değişken tiplerine ve buna göre verilerin alabilecekleri değerlere göre, değişkenlere ilişkin tanımlamaların yapıldığı bölüm. Bu görünümde her SATIR, bir değişkeni, SÜTUNLAR da o değişkenin tipini ve değişkenin diğer özelliklerini gösterir 2

3 Name [Değişken Adı] [Eski sürümlerde sekiz karakterle sınırlı olmak üzere] değişken için tanımlanan ad. (BOY gibi, CINSIYET gibi, PUAN gibi) Type [Değişken Tipi] Herhangi bir tanımlama yapılmadığında, sayı (Numeric) olarak kabul edilen, değişkenin tipi. Width [Değişkenin karakter sayısı olarak genişliği] Sayısal ya da sayısal olmayan değişkenlerde, değişkenin ifadesinde kullanılabilecek en fazla sayı hanesi ya da karakter sayısı. Decimals [Sayısal değişkenin, virgül/noktadan sonraki ondalık hane sayısı] Sayısal değişkenlerde, tamsayılar hanesinden sonraki ondalık bölümünde görüntülenecek karakter sayısı. Label [Değişkenin tablolarda veya çıktılarda görüntülenecek uzun açıklaması] Veri görünümünde değişkene verilen adın dışında, tablo ve çıktılarda görüntülenecek olan 256 karakterlik uzunluğa kadar açıklama. 3

Width [Değişkenin karakter sayısı olarak genişliği] Sayısal ya da sayısal olmayan değişkenlerde, değişkenin ifadesinde kullanılabilecek en fazla sayı hanesi ya da karakter sayısı.

4 Values [Sayı ile ifade edilen sınıfları / kategorileri adlandırma] Value Labels ekranında, Value nin karşısındaki kutucuğa, kategoriyi temsil eden sayı girildikten sonra, Label in karşısına da o sayı ile kodlanan kategorinin adı girilir ve ardından Add düğmesi ile sayıya kategori adı atanmış olur. Columns [Sütun genişliği] Veri görünümünde, değişken sütunlarının genişliğini (karakter sayısı cinsinden) belirler. Align [Sütun içinde konum] Veri görünümünde, değişken sütununda yer alan değerlerin konumunu belirler. Veriler, sola yanaşık ortalanmış veya sağa yanaşık olarak düzenlenebilir. Measure [Verilerin işleneceği ölçek tipi] Değişkenin alacağı değerlerin türüne göre ölçek seçilir 4

Columns [Sütun genişliği] Veri görünümünde, değişken sütunlarının genişliğini (karakter sayısı cinsinden) belirler.

5 SPSS te VERİLERİN DÜZENLENMESİ FARKLI GRUPLARA ait ölçümlerle yapılan işlemler AYNI GRUBA ait art arda yapılan ölçümlere ilişkin işlemler FARKLI (Bağımsız) GRUPLARA ilişkin ölçümler için verileri düzenleme 5

yapılan ölçümlere ilişkin işlemler FARKLI

6 AYNI GRUBA ait tekrarlı ölçümler için verileri düzenleme SPSS te BAZI DEĞİŞKEN VE VERİ İŞLEMLERİ Yeniden Kodlama (Recode) İşlemi Bir değişkene atanmış değerlerin (yani ölçüm sonuçlarının) bazı özel durumlarda (değiştirilerek) yeniden atanması. Bunun yaygın iki şekli, ters kodlama ve kategori oluşturma / birleştirme şeklindedir. 2 nci maddenin kodlanmasında, (5 1), (4 2), (2 4), (1 5), şeklinde bir değişiklik yapılmalıdır. (tersine kodlama) 6

7 7

8 8

9 Değişken Değeri Hesaplama (Compute) İşlemi Mevcut değişken değerlerinin çeşitli matematiksel ya da mantıksal işlemlere sokularak, bunlardan yeni değişken değerlerinin hesaplanması Örneğin içinde farklı davranış ya da tutumları ölçen madde grupları (alt ölçekler) bulunan bir ölçeğin, söz konusu alt maddelerden alınan puanların toplamlarının ya da ortalamalarının yeni değişkenler olarak hesaplanması 9

farklı davranış ya da tutumları ölçen madde grupları (alt ölçekler) bulunan bir ölçeğin, söz konusu

10 Veri Dosyasını Bölme (Split File) İşlemi: Yapılan bütün işlemlerin, var olan herhangi bir değişkenin alt kategorileri için ayrı ayrı yapılması ve sonuçlarının ayrı ayrı görüntülenmesi 10

11 Veri Ölçütüne Göre Girdi Süzme (Select Cases) İşlemi Bir değişkenin alacağı değeri ölçüt olarak alıp, matematiksel işlemlere ya da mantıksal kıyaslamalara dayalı olarak, o değişkenin kaynağı olan katılımcıları ya da olayları seçerek (ya da dışlayarak) sadece seçilmiş olanlarla işlemler yapma 11

kıyaslamalara dayalı olarak, o değişkenin kaynağı olan katılımcıları ya

12 Yapay Sıralama Ölçeğine Dönüştürme (Rank Cases) İşlemi Aralık ya da oran ölçeğinde bir değişkenin değeri, değişkenin sahip olduğu özellik miktarını ya da derecesini gösterirken, sıralama ölçeğinde, (aldığı değerin bir işlevi olarak) değişkenin sıralamadaki yerini gösterir. Bu dönüşümü yapmak. 12

miktarını ya da derecesini gösterirken, sıralama ölçeğinde, (aldığı

13 13

14 SPSS te HİPOTEZ TESTİ VE ANLAMLILIK Özellikle deneysel araştırmalarda, araştırmacının doğru olup olmadığını yapacağı bir deney ile test edeceği ve araştırma sonunda ortaya çıkan sonuçlarla doğru ya da yanlış olduğuna karar vereceği bir önermesi vardır. Doğruluğu istatistiksel tekniklerle irdelenecek bu önermelere hipotez (ya da denence ) adı verilir. HİPOTEZ Doğruluğu istatistiksel tekniklerle irdelenecek önerme ARAŞTIRMA HİPOTEZİ YOKLUK HİPOTEZİ TEK YÖNLÜ HİPOTEZ: Kızlar erkeklerden daha başarılıdır. [Kızların Başarısı > Erkeklerin Başarısı] İKİ YÖNLÜ HİPOTEZ: Kızlarla erkeklerin başarıları arasında fark vardır. [Kızların Başarısı > Erkeklerin Başarısı] [Kızların Başarısı < Erkeklerin Başarısı] 14

Doğruluğu istatistiksel tekniklerle irdelenecek bu önermelere hipotez (ya da denence ) adı verilir.

15 YOKLUK HİPOTEZİ Uygulamada hipotezlerin doğruluk testlerinde, örneklemin içinden alındığı evrene ilişkin (evrenin ortalaması, standart sapması gibi) önceden belirlenmiş bir dizi parametre değer, örneklemden elde edilen değerlerle karşılaştırılır. Bu tür hipotez testi, hipotezde belirtilen parametre değer ile gerçekleşen değer arasında fark yoktur ilkesine dayanır. SPSS in test ettiği hipotez bu yokluk hipotezidir. Bir hipotezin doğru olması demek, öngörülen durumun, tesadüfen ya da şans eseri olarak o anki koşulların bir sonucu şeklinde ortaya ÇIKMAMIŞ olması demektir. Araştırma tekrarlansa da benzer sonucu verebilecek olması demektir. Bu hipotez, Sıfır Hipotezi, Boşluk Hipotezi, Null Hipotezi şeklinde de adlandırılmaktadır. Araştırmacı, bir araştırma hipotezi (ya da alternatif hipotez) formüle etmiş de olsa, hipotez hakkında karar verme, yokluk hipotezinin kabul edilmesi ya da reddedilmesi yoluyla yapılır. Yokluk hipotezi kabul edilince de araştırma hipotezi (alternatif hipotez) reddedilmiş olur. Kızların erkeklerden daha başarılı olduğunu öngören matematik öğretmeni, araştırma (alternatif) hipotezini ne şekilde ifade ederse etsin, kızların ve erkeklerin matematik puanlarının ortalamalar arası farkı test eden SPSS, bu işlemi kızların ve erkeklerin matematik puan ortalamaları arasında fark yoktur şeklindeki yokluk hipotezini test eden bir p değeri hesaplayarak yapacaktır. 15

SPSS in test ettiği hipotez bu yokluk hipotezidir.

16 SPSS yokluk hipotezini, beklenen durumun ortaya çıkma olasılığının göstergesi olan (ve 0 ile 1 arası değer alabilen) bir p değerine göre test eder. Bu p değerinin, (anlamlılık testinde kullanılan) birisi daha çok kesinlik ifade eden (p=0.01 [%1]), diğeri de kabul edilebilirliğin sınırı sayılabilecek (p=0.05 [%5]) iki sınır değeri (aslında p nin kıyaslandığı α değeri) vardır. SPSS in hesapladığı p değeri 0.05 veya daha küçük çıkarsa, (yokluk hipotezinin reddedilmeye başlama sınırı aşılmış olduğundan) yokluk hipotezi reddedilmiş sayılır. Eğer p değeri 0.01 veya daha küçük çıkarsa, zaten reddedilmiş olan yokluk hipotezi, daha yüksek bir olasılıkla reddedilmiş sayılır. kızların ve erkeklerin matematik puan ortalamaları arasında fark yoktur p 0,05 (Hipotezin reddi: FARK VARDIR) 16

05 [%5]) iki sınır değeri (aslında p nin kıyaslandığı α değeri) vardır. SPSS in hesapladığı p değeri 0.

17 p değeri 0,05 in üzerinde çıkarsa (p>0.05) ANLAMLI FARK YOK p değeri 0,05 veya daha küçük çıkarsa (p 0.05) ANLAMLI FARK VAR 17

18 H Araştırma İLACIN YAN ETKİSİ YOKTUR. H Yokluk İLACIN YAN ETKİSİ VARDIR 1.Tip Hatada, (yan etkisi olan bir ilacın varlığı durumunda), İlacın yan etkisi vardır şeklindeki yokluk hipotezi reddedildiği için, İLACIN YAN ETKİSİ OLMADIĞI düşünülerek ilaç hastaya verilecektir. 2.Tip Hatada ise, (yan etkisi olmayan bir ilacın varlığı durumunda), İlacın yan etkisi vardır şeklindeki yokluk hipotezi kabul edildiği için, İLACIN YAN ETKİSİ OLDUĞU düşünülerek ilaç hastaya verilmeyecektir. 1.Tip hatanın sonucu ölüm riski taşırken, 2. Tip hatanın sonucunun iyileşmenin gecikmesi şeklinde bir sonucu olacaktır. 18

OLMADIĞI düşünülerek ilaç hastaya verilecektir. 2.

Benzer belgeler

1 Hipotez konusuna öncelikle yokluk hipoteziyle başlanılan yaklaşımda, araştırma hipotezleri ALTERNATİF HİPOTEZLER olarak adlandırılmaktadır.

1 Hipotez konusuna öncelikle yokluk hipoteziyle başlanılan yaklaşımda, araştırma hipotezleri ALTERNATİF HİPOTEZLER olarak adlandırılmaktadır. Özellikle deneysel araştırmalarda, araştırmacının doğru olup olmadığını yapacağı bir deney ile test edeceği ve araştırma sonunda ortaya çıkan sonuçlarla doğru ya da yanlış olduğuna karar vereceği bir önermesi