ENGELLI ATAMASI EKPSS SONUÇLARI H29

Transkript

1 Portal Adres ENGELLI ATAMASI EKPSS SONUÇLARI H29 : İçeriği : Gündem Tarih : : 1/9

2 ENGELLI ATAMASI EKPSS SONUÇLARI H29 2/9

10 Portal Adres BASTIR PARAYI TIP'TA OKU! FARK ÇOK BÜYÜK : İçeriği : Gündem Tarih : : 1/4

11 BASTIR PARAYI TIP'TA OKU! FARK ÇOK BÜYÜK 2/4

14 HER BEYIN NÖBET GEÇIREBILIR Portal : İçeriği : Gündem Tarih : Adres : Her beyin nöbet geçirebilir Nöbetlerle kendini gösteren ve halk arasında 'Sara' olarak bilinen epilepsi, her yüz kişiden birinde görülebilen yaygın bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Her nöbetin epilepsi olmadığını vurgulayarak, ugun koşullar sağlandığında her beynin nöbet geçirebileceği bilgisini veren Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çiğdem Özkara ile epilepsi üzerine konuştuk. Epilepsiyi, beyindeki nöron denilen hücrelerin aşırı deşarjlarına bağlı nöbetlerle seyreden bir beyin hastalığı tanımlayan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim ÜyesiProf. Dr. Çiğdem Özkara,?Epilepsi bir akıl hastalığı değildir, bulaşıcı da değildir. Nöbet ise, beyindeki hücrelerin aşırı deşarjına bağlı ortaya çıkan kronik bir durum olarak tanımlanabilir. Unutulmamalıdır ki, uygun koşullar sağlandığında her beynin nöbet geçirme potansiyeli mevcuttur dedi. Epilepsinin başlıca nedenleri nedir? Epilepsinin bir çok nedeni olabileceği gibi, nöbetleri tetikleyen herhangi bir faktör bulunmayabilir. Normal sinir hücre fonksiyonunu etkileyebilecek herhangi bir neden epilepsiye nedeni olabilir. Epilepsinin nedenleri kabaca idiyopatik (nedeni bilinmeyen) ve semptomatik (altta yatan bir beyin hastalığı) şeklinde ikiye ayrılabilir. İdiyopatik nedeni bilinmeyen epilepsilerin genetik temeli olduğu düşünülmektedir. Diğer nedenler arasında ise gelişimsel beyin bozuklukları, gebelik veya doğum sırasında ortaya çıkan hasarlar, kafa travması, enfeksiyonlar (ensefalit, menenjit) tümörler ve inme sayılabilir. Hastalığın başlıca belirtileri nelerdir? Epilepsinin belirtisi nöbetlerdir. Nöbetler genel olarak beyinde belli bir bölgeden çıkan parsiyel veya yaygın (jeneralize) nöbet şeklinde olabilir. Parsiyel nöbetlerde, anormal aktivitenin olduğu beyin bölgesinin fonksiyonuna denk gelecek şekilde her türlü şikayet mevcut olabilir. Örneğin, görme alanının etkilendiği bir nöbette ışıklar görme, motor alanın etkilendiği bir tipinde kol ve/veya bacakta kasılmalar ortaya çıkabilmektedir. Geçerli olan sınıflamaya göre bilinç tutulumu olan nöbetlere kompleks, bilincin korunduğu nöbetlere basit parsiyel nöbetler denmektedir.?aura olarak tanımlanan nöbet öncesinde hastanın hatırladığı durumlar ise aslında basit parsiyel nöbetlerdir. Jeneralize nöbetlerde ise aktivite aynı anda beynin tüm bölgelerinde ortaya çıkarak sıklıkla bilincin tutulduğu durumlar ortaya çıkarabilir. Absans, vücutda kasılma, nefesin tıkanması, ağızdan köpük gelmesi ve idrar kaçırmanın görüldüğü büyük jeneralize tonik klonik nöbetler bu grubun en sık rastlanılanlarıdır. Bazı hastalarda ise, nöbet parsiyel başlayıp, sonrasında aktivitenin tüm beyine yayılması ile ikincil jeneralize olabilmektedir. Epilepsinin görülme sıklığı nedir? Artış gösterdiği durumlar nelerdir? Epilepsi, tüm dünyada yüzde 1 oranında görülmektedir. Bu rakam gelişmekte olan ülkelerde travma ve infeksiyonların sık görülmesi ile ilişkilendirilerek biraz daha yükselmekte, gelişmiş ülkelerde biraz daha düşebilmektedir. Ancak ırk, cins, yaş ayrımı gözetmeksizin her yer ve zamanda görülebileceği bilinir. Yaş grupları içinde 18 yaş altı ve 65 yaş üstünde görülme sıklığının arttığı bilinmektedir. Bazı epilepsi tiplerinde nöbetler refleks olarak bazı özel durumlarda tetiklenebilmektedir. Bunlar arasında okuma, başa sıcak su dökülmesi, parlak yanıp sönen ışıklar, yeme sayılabilir. Bunun yanı sıra, epilepsi tanısı olan hastaların bir kısmında, uykusuzluk, yorgunluk, ateşli hastalık, menstrüasyon, alkol kullanımı, stres gibi bazı çevresel faktörler nöbetlerin ortaya çıkışını kolaylaştırmaktadır. Epilepsi tanısı nasıl konulur? Epilepsi tanısı büyük oranda hasta ve nöbetlerin gözlemleyen hasta yakınlarından alınan hikayeye dayanmaktadır. Ancak özellikle elektroensefalografi (EEG) tanının kesinleştirilmesinde, tiplerinin ayırt edilmesinde önemli rol oynarken, altta yatan nedenlerin araştırılması amacıyla intrakraniyal görüntülemeden (tercihen manyetik rezonans incelemesi) yararlanılabilir. Hastalık hikayesinin iyi alınamadığı veya şikayetlerin karmaşık olduğu bazı durumlarda, atak sırasında video görüntüleme ile birlikte EEG çekilmesi epilepsi tanısı ve epileptik olmayan diğer bayılma ataklarının ayırıcı tanısı için oldukça yararlı olmaktadır. Epilepsi tedavisinin temel prensipleri nelerdir? Epilepsi tanısı konulduktan sonra, en önemli ikinci adım tedaviye karar verilmesidir. Tedavide, epilepsinin tipi, atakların sıklığı, hastanın yaşı ve eşlik eden diğer hastalıkların varlığı gibi birçok etken önem kazanmaktadır. Birçok çocukluk çağı epilepsilerinde nöbetler sadece birkaç kez tekrarlar ve tedaviye gerek duyulmaz. Buna karşın, geçici tip bir epilepsi olmasına karşın bazı durumlarda oldukça sık atak olması ve hastanın bu esnada zarar görmesinin engellenmesi amacıyla da tedavi başlanabilir. Ancak genel olarak, epilepsilerin yüzde 70 inin ilaçlarla kontrol altına alınabildiği söylenebilir. Ilaç başladığı durumlarda, hasta ve doktor ilişkisinin önemi büyüktür. Tedaviye uyum, tedavinin başarılı olmasındaki en önemli etkendir. İlaç tedavisi nöbetlerin tekrarlanmayacağına emin olana kadar sürdürülmelidir. Diğer yandan, bazı epilepsi tiplerinde ilaçların değişik kombinasyonlarda, yeterli doz ve sürede kullanılmasına rağmen nöbetler devam edebilir. Bu hastaların bir kısmında cerrahi tedavi de mümkündür. Tedavide kullanılan ilaçlar hangileridir?bu iilaçların tedavideki rolü nedir? Epilepside kullanılan antiepileptik ilaçlar, nöbetlerin engellenmesi veya sıklığının azaltılması amacıyla kullanılmaktadır. Prensip olarak, hastaya en uygun olduğu düşünülen bir ilaç ile tedaviye başlanır. Bu durumda nöbetle tamamen kesilebilir,veya yeterli bir kontrol sağlanamadığı zaman ilacın dozu hastanın tolere edeceği düzeye kadar kademeli olarak artırılır. Yine istenilen etki elde edilemese ikinci bir antiepileptik ilac eklenebilir ve birinci kesilmeye çalışılır. Günümüzde kullanımda olan pek çok antiepileptik ilaç arasında ülkemizde şu ilaçlar bulunmaktadır: fenitoin, sodyum valproat, topiramat, karbamazepin, okskarbazepin, lamotrijin, levetiracetam, fenobarbital, primidon, etosuksimid, vigabatrin ve klonazepam. Bu ilaçlar farklı yollarla hücrelerdeki eksitatör ve inhibitör mekanizmaları etkileyerek aşırı deşarjları engellemektedir. Tedaviye başladıktan sonra hastalık nasıl seyr eder? Daha önce de belirtildiği üzere, epilepsi hastalığının çok farklı tipleri olabilmektedir. Bunların bazıları, özellikle çocukluk çağı epilepsileri, oldukça iyi huyludur ve bir zaman sonra kendiliğinden geçmektedir. Bir kısmı ergenlik çağında başlar daha uzun bir süre devam edebilir. Ancak nöbetler çok seyrek veya tamamen baskılanmış olabileceğinden yaşam kalitesine olumsuz bir etkisi de olmaz. Öte yandan hastaların içinde özellikle çocukluk çağında çocuğun kognitif gelişimini de etkileyen ağır tablolar veya nöbetlerin ilaçlara karşın kontrol altına alınamadığı oldukça dirençli durumlar olabilmektedir. Farklı nedenlerle ortaya çıkabilen değişik epilepsi tipleri, bu nedenle birbirinden farklı klinik seyre sahiptir. Hastaların dikkat etmesi gereken noktalar neler? Epilepsi nöbetlerinin ortaya çıkmasını kolaylaştıran uykusuzluk, yorgunluk, alkol kullanımı gibi çevresel faktörlerinde ortadan kaldırılması ve yaşam koşullarının düzenlenmesi uygundur. Bunun yanı sıra, hastaların kendilerini koruması amacıyla, tehlikeli iş ve spor aktivitelerinden uzak durmaları gerekmektedir. Beslenmelerinde hiçbir gıda kısıtlaması bulunmamaktadır, uyarıcı maddeler içeren içecekler (kola, çay, kahve) aşırıya kaçmamak şartıyla içilebilir. Hastaların evlenmelerinde sakınca yoktur. Hamilelik sırasında ilaç kullanmaya devam edecekleri için malformasyon riski açısından dikkatli olunmalıdır. Hastalıktan korunmak için neler yapılabilir? Epilepsi bazen kalıtsal bazen de edinsel (kafa travması, beyin tümörü) nedeniyle oluşabilmektedir. Kalıtımsal nedenlerin önlenmesi, akraba evlilikleri sonucu ortaya çıkan kalıtsal hastalıklara eşlik edebilecek bazı epilepsi tiplerinin önlenmesinde ilk adım olabilmektedir. Öte yandan beyin hasarına yol açan doğum sırasında veya sonrasında gelişen çeşitli metabolik, infeksiyöz veya travmatik olayların engellenmesi, trafik kazalarının azalması dolayısıyla kafa travmalarının azaltılması dolaylı olarak epilepsi gelişimini engelleyecektir. Ancak çoğu zaman gerek doğumsal, gerekse edinsel faktörlerden kaçınmak mümkün olmamaktadır. Nöbet geçirin hastaya ilk müdahale nasıl olmalı? Mümkünse yan tarafına çevrilir bu şekilde ağzında biriken tukuruk salgısı veya varsa gıda maddelerinin soluk borusuna kaçması engellenir. Çenesini kitlenmişse; ağzı açılmaya çalışılmaz, aksi halde dişleri ve çenesi hasar görebilir. Ağzına parmak sokmak, kaşık vs. koymaya çalışmak da zarar verebilir. Dil geriye kaçmaz o nedenle dilini dışarı çekmeye çalışmanın yararı yoktur. Hareketlerini engellemek için kollarına vücuduna bastırmaya çalışmak da hastaya zarar verebilir. Yüzüne su ve kolonya sürmek, soğan koklatmak gibi yöntemlerin hiçbir faydası yoktur. Bu noktada, nöbet bitene kadar yanında durmak, kendine gelinceye kadar beklemek ve yakınlarını aramak uygun olacaktır. Her nöbet epilepsi değildir Kimi nöbetler; elektrolit dengesizliği, zehirlenme, akut travma veya merkezi sinir sistemi infeksiyonları gibi nedenlere bağlı da gelişebilirken, bu durumun ortadan kalkmasıyla sonlanabilmektedir. Bu tip durumlar kalıcı hasar bırakmadığından ve nöbetler tekrarlamadığı sürece kişide epilepsi hastalığından söz etmek doğru olmayacaktır. Epilepsiyi tetikleyen faktörler Parlak yanıp sönen ışıklar, başa sıcak su dökülmesi ve TV gibi uyarıcıların tetiklenebildiği epilepsi tiplerinde nedene yönelik çalışmalar, nöbet kontrolüne yardımcı olacaktır. Ancak burada tamamen yasaklama yerine bazı önlemler almak yeterlidir. Ancak nöbetlerin çok küşük bir kısmının bu durumlarla ilişkili olduğu bilindiğinden tüm epilepsili hastalarda uygulanması gereksizdir. Yasak yok, tedbir var! Hastalar için hedef yaşam kalitelerini yüksek tutmak, hastalıkla uyum içinde, kendilerini biraz daha kollayarak, hekimleriyle iyi bir iletişim içinde ancak olabildiğince herkes gibi bir yaşam kurmaktır. Bu nedenle aşırı korumacı tutumlardan kesinlikle kaçınmak, yasaklarla çevrili bir ortam yaratmamak aksine hiçbir YASAK olmaksızın sadece biraz tedbir önermek yeterli olacaktır. <img src= align=right> <img src= align=right>