NAZİLLİ DEVLET HASTANESİ İLAÇ YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ İÇİNDEKİLER 1.AMAÇ: KAPSAM SORUMLULAR TANIMLAR UYGULAMA...

Transkript

1 Sayfa 1 / 13 İÇİNDEKİLER 1.AMAÇ: KAPSAM SORUMLULAR TANIMLAR UYGULAMA HASTANIN BERABERİNDE GETİRDİĞİ İLAÇ YÖNETİMİ HASTA YATIŞ SÜRECİNDE UYGULANAN İLAÇ YÖNETİMİ HASTA TABURCU SÜRECİNE UYGUN İLAÇ YÖNETİMİ YEŞİL VE KIRMIZI REÇETEYE TABİ İLAÇ YÖNETİMİ ADVERS ETKİ BİLDİRİMİ YÜKSEK RİSKLİ İLAÇLARIN YÖNETİMİ: YARIM DOZ İLAÇLARIN YÖNETİMİ GÜVENLİ İLAÇ HAZIRLAMA VE DAĞITIMI KIRILAN YA DA KAYBOLAN İLAÇLARIN YÖNETİMİ İLAÇ HATALARI: İlaç Hatalarının Gruplandırılması Güvenli İlaç Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar İLGİLİ DÖKÜMANLAR... 13

2 Sayfa 2 / 13 1.AMAÇ: Akılcı ilaç kulanımı ilkeleri doğrultusunda, hastanelerdeki ilaç uygulama hataları mortalite ve morbiditenin yanı sıra birincil tedavinin aksaması, ayrı tedavi gerektirmesi, yatış süresinin uzamasıyla beraber maliyet artışına neden olmaktadır. Hasta güvenliğinin sağlanması Tedavinin aksamasının önlenmesi Tıbbi hata oranının düşürülmesi Hasta memnuniyetinin arttırılması İlaç sarfiyatının azaltılması Maliyetin düşürülmesi Veri mevcudiyeti ve iyileştirme fırsatının bulunması İlaç hatalarının bir kalite göstergesi olduğuna ilişkin bilinç oluşturulması Hastanın beraberinde getirdiği, yatış sürecinde, taburcu olma halinde ilaç kullanımının yönetimini sağlamak ve hatalı ilaç uygulama oranını azaltmak amaçtır. 2. KAPSAM; Eczane, Tüm Klinikler, Poliklinikler, Ameliyathaneler, Yoğun Bakımlar, Acil Servis, Röntgen Üniteleri vb. ilaç kullanımı olan tüm birimler. 3. SORUMLULAR Hastane Yönetimi, Hekimler, Hemşireler, Depo Sorumlusu, Hasta Güvenliği Komitesi, ilaç uygulaması yapan tüm sağlık personeli Hastane Yönetimi: Bakım ve organizasyon ihtiyaçlarına göre ilaçların temini, seçimi, saklanması Hakkında karar verirler. Çalışanların eğitimi ve gelişimini sağlarlar Doktorlar: Uygun ilaç tedavisine karar vererek uygun ilacı seçer ve order eder. Hastaların klinik durumlarını izleyerek ilacın etkilerini değerlendirir; gerekli durumda ilacın seçimi, ilaç dozu ve veriliş süresini yeniden gözden geçirir. Eczacı: İlaçların temini, saklanması, depolanması, hazırlanması, doğru etiketleme, doğru zamanlama ve hatasız dağıtımını sağlar. Yeni ilaç tedavileri ve muadilleri hakkında diğer uzmanlara bilgi sağlar. Hemşireler: Doktorun order ettiği ilaçları hazırlar ve doğru ilacın doğru hastaya doğru dozda doğru Zamanda doğru yoldan uygulanmasını sağlar Hastanın alerjik durumu ve ilaç yan etkilerini gözlemler. Uygulanan ilacın etkilerini izler ve Hemşire Gözlem Formu na kayıt eder. Uygulanan ilaç hakkında hastayı bilgilendirir. Hastaların sürekli kullandığı ilaçları ilk yatışta tespit ederler ve hekime bildirir. Taburcu olan hastalara kullanacakları ilaçlar ile ilgili eğitim verir.

3 Sayfa 3 / 13 Tüm Sağlık Meslek Mensupları Advers etki görüldüğünde farmakovijilans sorumlusuna bildirim yapar. 4.TANIMLAR 4.1. Ciddi ters etkiler: Oluştuğunda aşağıdaki sonuçlara yol açan deneyimlerdir. Ölüm İnsan hayatını tehdit eden ters etki oluşması Hastanın oluşan ters etki sonucunda hastaneye yatırılması Hastanın, ters etkiye bağlı olarak hastanede kaldığı sürenin uzaması Kalıcı veya belirgin sakatlığa veya iş göremezliğe neden olmak Doğumsal Anomaliler (fetüste oluşanlar dâhil) 4.2.Beklenmedik ters etki: İlaçların Sağlık Bakanlığı nca onaylanmış prospektüslerinde, beşeri tıbbi ürüne ait KUB de(kısa ürün bilgisi) belirtilmeyen ters etkilerdir. Şiddet veya önem açısından, beklenen ters etkilerden farklı olan ters etkileri de içerir.ters etkiler, belirli bir ilaca göre değil de ilaç sınıfına göre tanımlandığı için, ilaca bağlı ters etkiler beklenmedik olarak nitelendirilir. Prospektüste, oluşabilecek ters etkinin ölümle sonuçlanabileceği belirtilmiyorsa, ters etkiden kaynaklanan ölümler beklenmedik olarak nitelendirilir. 4.3.Yan Etki: Bir ilacın zararına bakılmaksızın kullanımda ortaya çıkan amaçlanmamış tüm etkiler İlaç Etkileşimleri: İlaçların eş zamanlı kullanımı sonucu ilaçlar birbirleri ile etkileşerek etkilerinin azalmasına veya önemli toksik maddelerin ortaya çıkmasına neden olabilmesidir. 4.5.İlaç Hataları: İlacın sağlık çalışanı, hasta ya da hasta yakınının kontrolü altında iken uygun olmayan ilaç kullanımına ya da hastanın zarar görmesine yol açan tüm önlenebilir olaylardır Akılcı İlaç Kullanımı: Kişilerin klinik bulguları ve bireysel özelliklerine göre uygun süre ve dozda en düşük fiyata kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır Farmakovijilans: Advers etkilerin ve beşeri tıbbi ürünlere bağlı muhtemel sorunların saptanması, değerlendirilmesi, tanımlanması ve önlenmesi ile ilgili bilimsel çalışmalardır. 4.8.TÜFAM: Türkiye Farmakovijilans Merkezi 4.9. Advers Etki (Ters Etki): Bir beşeri tıbbi ürünün hastalıktan korunma, bir hastalığın teşhis veya tedavisi veya bir fizyolojik fonksiyonun iyileştirilmesi, düzeltilmesi veya değiştirilmesi amacıyla normal dozlarda kullanımında ortaya çıkan zararlı ve amaçlanmamış bir etkiyi ifade eder. Advers Etki Bildirim Formu: Ciddi ve beklenmeyen advers etkilerin bir sağlık mesleği mensubu tarafından TÜFAM a bildirildiği formdur. Ciddi advers etki ile karşılaşıldığında ilk yapılacak şey hastanın tıbbi durumunu iyileştirici müdahale olmalıdır. Derhal hekime haber verilmeli, ilaç kaynaklı ise ilaç kesilmeli acil müdahale

4 Sayfa 4 / 13 gerekiyorsa acil müdahale seti hasta başına getirilmeli ve gerekli müdahale yapılmalıdır. Arrest durumunda mavi kod uygulaması başlatılmalıdır. Advers etki bildirimi on beş (15) gün içinde yapılabilir. 5. UYGULAMA 5.1 HASTANIN BERABERİNDE GETİRDİĞİ İLAÇ YÖNETİMİ Yatışına karar verilen hastanın varsa kullandığı ilaçlar hemşire tarafından miad kontrolü ile Hastanın Beraberinde Getirdiği İlaç Kontrol Formu ile kayıt altına alınarak ilgili hekime bildirilir. Tedavi planı, ilaç dozu, zamanı ve uygulama şeklini içerecek şekilde, okunaklı olarak her bir hasta tabelasına hastanın kendi hekimi tarafından yazılır. Hastanın evden getirdiği ve hastanede kullanması gerekli olan ilaçlar, günlük olarak ve her farklı ilaç eklendiğinde sorumlu tabip tarafından ilaç-besin, ilaç-ilaç etkileşimleri bakımından değerlendirilir. İlaç uygulama saatlerinin skalası hazırlanırken İlaç- İlaç Ve İlaç-Besin Etkileşimleri Listesi de göz önünde bulundurulmalıdır. Hastanın kullandığı tüm ilaçlar ilgili hemşiresi tarafından bizzat kapalı ambalajında ve ilaç saatlerine uygun dozda verilmelidir. Hasta yanında ilaç bırakılmamalıdır. 5.2 HASTA YATIŞ SÜRECİNDE UYGULANAN İLAÇ YÖNETİMİ Tedavi planı, ilacın tam adını, dozunu, uygulama zamanını, veriliş süresini, uygulama şeklini içerecek şekilde, okunaklı olarak her bir hasta tabelasına hastanın kendi hekimi tarafından yazılır, imzalanır, kaşelenir. Hastanın ilaçları eczaneden Eczane İlaç Teslim Formu doldurularak, kontrol edilerek sayılarak teslim alınır. Tedavi planında İlaç Uygulamalarında Kullanılmaması Gereken Kısaltmalar Listesi nde yer alan kısaltmalar kullanılmaz. Hemşire hekimin tedavi planını Hemşire Gözlem Formuna kaydeder. Gözlem formu doldurulurken hemşire adı soyadı ve imza kısımları tam doldurulur. Orderdeki kullanılmaması gereken kısaltmalara dikkat eder ve okuyamadığı orderler için hekime danışır. Tüm ilaç uygulamalarını bizzat hemşire yapar. Stajer hemşirelerin uygulamalarında, hemşire öğrencinin yanında bulunur. Tüm sorumluluk hastanın hemşiresine aittir. İlaç etkileri bakımından hemşire hastayı gözlemler ve kaydeder. Hekimin klinikte olmadığı acil durumlarda, hastaya uygulanacak tüm ilaçlar servis hemşiresi tarafından hekimin bilgisi doğrultusunda Sözel Order Talimatı ve İlaç Uygulama Talimatı na uygun olarak yapılır.

5 Sayfa 5 / 13 İlaçlar, kapalı oral ilaç kutularında ve kişiye özel hazırlanır. Hastaların kimlik tanımlayıcı bilgilerini içeren barkodlar oral ilaç kutularına yapıştırılır. Hastanın taburcu olması ile birlikte ilgili oral kutu iptal edilerek varsa ilaçlar, Eczane İlaç/Sarf İade Formu ile eczaneye teslim edilir. Hastanın orderından düşülür. İlaç uygulama öncesi hasta kimlik bilgileri, ilaç dozu, uygulama şekli ve zamanı kontrol edilmelidir. Hasta odasında ilaç, boş veya dolu kullanılmayan serum şişesi bulundurulmaz. Hasta odasında, IV yolun açılması amacıyla kullanılacak enjektör, branül, iğne ucu gibi delici ve kesici alet ve enjektör içinde sıvı bırakılmaz. İlaç dolaplarının üzeri, raflar, ilaç kutuları ve ilaç kavanozları etiketlenir. 5.3 HASTA TABURCU SÜRECİNE UYGUN İLAÇ YÖNETİMİ Hastanın taburcu olması halinde yanında getirdiği ilaçlar Hastanın Beraberinde Getirdiği İlaç Kontrol Formu nun teslim alan bölümü imzalatılarak teslim edilir. Hasta Taburcu Eğitim Formu doldurularak hekim önerisine uygun olarak ilaç kullanımı hastaya anlatılır. Hemşire tarafından Taburcu Eğitimin bir nüshası hastaya verilir, bir nüshası da hasta dosyasına konularak kayıt altına alınır. Evde kullanması gereken ilaçların veya uygulanması gereken tedavi ile ilgili hekim önerisine uygun olarak hasta eğitim ekibi üyelerince eğitim verilir. Taburcu Eğitim Formuna kaydedilir. 5.4 YEŞİL VE KIRMIZI REÇETEYE TABİ İLAÇ YÖNETİMİ Hekim uyuşturucu ilaçlar için kullanılan yeşil ve kırmızı reçete koçanlarını tutanak karşılığı eczaneden teslim alır (reçeteler sadece dışarıya reçete yazılmasının gerekli olduğu durumlarda, kullanılır, hastane içinde kırmızı ve yeşil reçete kullanılmaz) Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlar hasta order ile eczaneden temin edilir. İlaçlar eczaneden teslim alınırken ve servisler arası teslimlerde Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Eczane Teslim Formu doldurulur. İlaçlar sağlık personeline imza karşılığında teslim edilir. İlaçlar en kısa sürede ve uygun saklama koşullarında, servis personeli tarafından (ısı ve nem koşullarından etkilenmeden) servise ulaştırılır. Servise gelen ilaçlar Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Takip Defterine hemşire tarafından kayıt edilir ve kilitli dolapta saklanır. İlaçların nakil ve kullanımı sırasında kaybolması, kırılması ve kullanılmayan yarım dozlar için ilgili servis sorumlu hemşiresi tarafından Uyuşturucu Ve Psikotrop İlaç İmha Tutanağı tutularak eczaneye teslim edilir. Kırılan ya da kullanılamaz hale gelen ilaçlar için yeniden talep yapılır ve eczaneden alınır. Düzenlenen imha tutanağı ilgili servis sorumlusu hekimi, ilgili servis sorumlusu hemşiresi

6 Sayfa 6 / 13 tarafından imza atılarak yarım doz veya kırılan zayi ilaç ile birlikte eczaneye imha edilmek üzere teslim edilir. İlaçlar hasta ve çalışan güvenliği açısından kilitli ve kapalı alanlarda muhafaza edilir. Hastaya uygulanan ilaçlar Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaçlar Listesi ne riayet edilerek hangi hastaya, kaç adet, hangi tarih ve kim tarafından uygulandığı kalan ilaç ve kullanılan ilaç miktarı Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Takip Defteri ne kaydedilir ve devir teslimi yapılır. Teslim eden ve alan kaşe ve imzalarının kontrolü Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü ve servis sorumlularınca yapılır. Miatları yaklaşan (son üç ay kala) tüm ilaçlar eczacıya bilgi verilir ve onun yönlendirmesine göre hareket edilir. Kalan ilaçlar Eczaneye İlaç/Sarf İade Formu doldurularak eczaneye teslim edilir. 5.5 ADVERS ETKİ BİLDİRİMİ Bir advers etki raporlamak için ilacın advers etkiye sebep olduğundan emin olmanız gerekmez. Advers etkinin ilaçla ilişkili olabileceğinden şüphelenmiş olmanız yeterlidir. Bir ilacın ne kadar süredir piyasada olduğuna bakılmaksızın ilaçla ilgili olabileceğini düşündüğünüz tüm ciddi advers etkiler raporlanmalıdır. Piyasaya yeni çıkan ilaçlarla görülen tüm şüpheli advers etkiler (ciddi/ciddi olmayan) raporlanmalıdır. Çocuklarda meydana gelen tüm advers etkiler ilacın yeni ya da uzun süredir kullanımda olup olmadığına bakılmaksızın raporlanmalıdır. Ayrıca;Sıklığında artış meydana gelen advers etkiler,ilaç-ilaç, ilaç-gıda veya ilaç-gıda katkı maddeleri ile olan etkileşmeler sonucu meydana gelen advers etkiler, gebelik ve emzirme sırasında ilaç kullanımına bağlı sorunlar, İlacın intihar eğilimine ve bunun devamında şüpheli ilacın veya başka ilaçların doz aşımına neden olduğuna işaret eden durumlar, Hayati tehlike taşıyan hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar, aşılar ve kontraseptifler başta olmak üzere meydana gelen etkisizlik olayları,ciddi ve beklenmeyen advers etkilere yol açan yanlış kullanım ve suiistimal olayları bildirilmelidir. Advers etki bildiriminde, mahremiyet ilkesi gereği etkilenen hastanın kimliği gizli tutulur; ancak bildirimi yapanın kimliği açık olarak yazılır. Advers etki kuşkusu olan ilacın (ürünün) ambalajı, bildirimi yapan tarafından mutlaka saklanır. Hastanemiz Farmokovijilans sorumlusu mevcuttur. TÜFAM a (Türkiye Farmakovijilans Merkezi) Sorumlunun adı iletişim bilgileri ve mesleki özgeçmişi bildirilmiştir.

7 Sayfa 7 / 13 Ciddi ve beklenmeyen advers etkiler; hekim, hemşireler ve eczacılar tarafından Advers Etki Bildirim Formu ile Farmokovijilans sorumlusuna bildirilir. Sorumlu tarafından 15 gün içinde TÜFAM a elektronik raporlama veya Advers Etki Bildirim Formu doldurularak elektronik raporlama sistemi ile faks veya posta yoluyla bildirilmelidir. Advers etki bildirim formu tüm klinik/servis ve poliklinik vb. alanlarda bulunmaktadır. Hekimler ve Hemşireler en az yılda bir kez ciddi ve beklenmeyen reaksiyonların kime ve neden bildirecekleri hususunda eğitim almaktadırlar. Advers etki bildirim formunu doldururken şüphelenilen ilacın veya ilaçların ticari adı kullanılmalı, form mümkün olduğunca tıbbi terminolojiye uygun olarak ve hasta ile ilgili tetkik, laboratuvar verilerini içermelidir. 5.6 YÜKSEK RİSKLİ İLAÇLARIN YÖNETİMİ: Yüksek Riskli İlaçlar Listesi nde yer alan ilaçların (konsantre elektrolit çözeltileri, intravenöz antikoagülanlar, insülin, antineoplastik ajanlar, opioidler, narkotikler vb.) üzerine kırmızı uyarı etiketi eczane tarafından yapıştırılır. Yüksek riskli ilaçlar, ilaç kapları ile enjektöre çekilen ilaçların isim ve dozları etiketle belirlenir ve etiketler okunaklı şekilde yazılır. Bu listede yer alan ilaçlar birimlere dağıtılırken, kutuyla veriliyorsa kutunun üzerinde uyarı etiketi bulunduğu kontrol edilir. Tek tek veriliyorsa üzerine her bir ürün için ayrı ayrı uyarı etiketi yapıştırılır. Dozajı farklı, ambalajı aynı yüksek riskli ilaçlar (örneğin atropin ve adrenalin), dozaj karışıklığını önlemek amacıyla birimlerde aynı bölmelerde bulundurulamaz. Yüksek konsantrasyonlu elektrolit çözeltilerinin hazırlanması sırasında kullanılan sıvılara ve miktarlarına, bu çözeltilerle birlikte uygulanan ilaçlara azami özen gösterilir. Kalsiyum, sodyum, fosfor ve magnezyumun bikarbonatlı çözeltilerle hazırlanmaması ve uygulanmamasına, v.b dikkat edilir. Yüksek riskli ilaçlara giriş sınırlı ve yüksek riskli ilaçların uygulanması için kullanılan protokol mevcuttur. Örneğin yüksek riskli bazı ilaçlara lüzum halinde ibaresi hekim tarafından kullanılmakta ve bu tür ilaçlar ibareye istinaden 3*1 bile olsa bir adet eczane çıkışı sağlanır. Diğer ilaçlarda da bu yöntem kullanılır. 5.7 YARIM DOZ İLAÇLARIN YÖNETİMİ Yarım Doz İlaçlar ile ilgili T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Mali Hizmetler Kurum Başkan Yardımcılığı nın 2014/ sayılı Yarım Doz İlaçların Yönetimi Yazısı konulu yazı esas alınır. Hastanemizde bölünebilir dozdaki ilaçların üzerine açılış saat ve tarihin yazılması ve her ilacın özelliğine uygun koşullarda saklanması servis sorumlu hemşiresi ve servis hemşireleri tarafından sağlanır.

8 Sayfa 8 / 13 İlaçların açıldıktan sonraki saklama koşulları ve stabilizasyon süreleri ilaçların kullanma talimatlarında belirtildiği şekilde uygulanmalıdır. Kullanım esnasında karıştırılmaması gerekli olan ilaçlar hemşire tarafından karıştırıldığında ya da kullanım esnasında kırıldığında tutanak düzenlenmeli, ilgili doktorlara da imzalatılan tutanak eczaneye gönderilmelidir. Eczaneye iletilen tutanağa istinaden ilaçlar HBYS üzerinden imha işlemine tabi tutularak yerine yenileri verilir ve hastaya tekrar fatura edilmez. Tüm servis ve kliniklerde miadı dolan, saklama koşulları açısından sulandırıldıktan, açıldıktan ya da hazırladıktan sonra etki ve özellikleri bakımından tedavide kullanılması uygun olmayan ya da saklama süresi dolan yarım doz ilaçlar, servis sorumlusu hemşiresi tarafından İmha Edilen Yarım Doz İlaç Formu na tam olarak işlenir Yarım doz kullanılan uyuşturucu ve psikotroplar için kendi prosedüründe belirtilen belge tanzim edilerek kayıt altına alınır. Ayrıca İmha Edilen Yarım Doz İlaç Formu na da işlenir. Kullanıma uygun olmayan yarım doz ilaçların tıbbi atık kapsamında bertaraf işlemleri yapılır. Yarım doz ilaç imha formu, ilgili kişilere imzalatıldıktan sonra biriken yarım doz ilaçlar ile beraber eczane Sorumlusuna teslim edilir. Eczaneye teslim edilen imha formu aylık periyotlar halinde toplanır, sorumlu tarafından tüm liste birleştirilerek 3 er aylık periyodlarda takip eden ayın ilk haftası içinde üst yazı ile Genel Sekreterliğe teslim edilir. Teslim alınan ve hastane deposunda imha için bekletilen yarım doz ilaçlar Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu nun ilaç imhasına konu hakkında açıklık getirecek yazısının yayınlanmasına kadar kilit altında ve uygun koşullarda bekletilir. Yukarıdaki hususların sağlanmasından servis sorumlu hemşiresi, sağlık bakım hizmetleri müdürü, idari ve mali hizmetler müdürü ve eczacı/eczane sorumlusu sorumludur. 5.8 GÜVENLİ İLAÇ HAZIRLAMA VE DAĞITIMI Eczaneden birimlere gönderilen tüm ilaçların üzerine hastanın adı-soyadı, yattığı klinik, ilacın adı ve son kullanma tarihi bulunacak şekilde eczane etiketi yapıştırılır. Eczacılar tarafından hazırlanan hasta bazlı barkodlar order dosyaları içinde servislere göre ayrılır. Servislerden gelen sağlık personellerine ilaçlar Eczane İlaç Teslim Formu doldurularak teslim edilir. İlaçlar teslim alan ve teslim eden kişiler tarafından kontrol edilerek ve sayılarak teslim alınır. Yeşil ve Kırmızı reçeteye tabi ilaçların eczaneden teslimleri Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Eczane Teslim Formu doldurularak yapılır. Soğuk zincire tabi olan ilaçların transferi köpükler ve buz aküleri eşliğinde yapılır. İlgili serviste soğuk zincir kurallarına uygun olarak muhafazası sağlanır. Eczaneden birimlere ilaç transfer edilirken sadece bu işe ayrılmış kutu ve /veya araçlar kullanılır.

9 Sayfa 9 / KIRILAN YA DA KAYBOLAN İLAÇLARIN YÖNETİMİ İlaçların nakil ve kullanımı sırasında kaybolması, kırılması gibi zayi durumlarda ilgili servis sorumlu hemşiresi tarafından Eczane İlaç/Sarf İade Formu tutularak eczaneye teslim edilir. Kırılan ya da kullanılamaz hale gelen ilaçlar için yeniden talep yapılır ve eczaneden alınır. Düzenlenen Eczane İlaç/Sarf İade Formu ilgili servis hemşiresi, servis sorumlu hemşiresi hekimi, servis sorumlu hekimi tarafından imzalanarak kırılan zayi ilaç parçalarıyla birlikte eczaneye teslim edilir. 6. İLAÇ HATALARI: 6.1İlaç Hatalarının Gruplandırılması: İlaç hataları aşağıda belirtildiği şekilde gruplandırılmıştır: Order Hataları Sistem Hataları Eczaneden Kaynaklanan Hatalar Uygulama Hataları 6.2 Güvenli İlaç Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar Tüm ilaçlar ve tıbbi malzemeler ambalajlarında belirtilen koşullarda ve mümkünse orijinal ambalajında saklanır. Işıktan Korunması Gereken İlaçlar Listesi nde bulunan ilaçlar direkt güneş ışığına maruz kalmayan raflarda saklanır. İlaç hastane ambalajı şeklinde temin edilmişse, eczanece bölüme ilacı gönderirken gerekli önlemleri alarak gönderir. Birimlerde de bu ilaçların orijinal kutularında ya da ışıktan korunaklı ambalajlarda saklanması sağlanır. Kontrol Altında Tutulması Gereken İlaçlar Listesi nde belirtilmiş olan Buzdolabında Saklanması Gereken İlaçlar eczanede ve bulundukları birimlerde, ısısı kalibre ısı ölçerlerle izlenen buzdolaplarında muhafaza edilir. Yüksek riskli ilaçların (konsantre elektrolit çözeltileri, intravenöz antikoagülanlar, insülin, antineoplastik ajanlar, opioidler, narkotikler vb.) üzerine kırmızı uyarı etiketi eczane tarafından yapıştırılır. İlaçların saklandığı tüm ortamların ısı ve nem düzeyleri kalibre ısı ve nemölçerler aracılığıyla izlenir ve birim sorumlularınca Buzdolabı Isı Takip Formu ve Isı-Nem Takip Formu ile kayıt altına alınır. Aksi belirtilmediği takdirde tüm ilaç ve malzemeler ısısı oda sıcaklığı düzeyinde (ortalama 25 derece) ve nemin de %30-%60 düzeyinde tutulduğu ortamlarda saklanması tercih edilir.

10 Sayfa 10 / 13 İlaç ve sarf malzemelerin depolanma kriterlerine uygun olarak yapılır. (Örneğin: İlaçlar, depolama mekânlarında yerle direkt temas etmeyecek şekilde stoklanır. Depoların tavan yüksekliğine 40 cm kala istifleme sonlandırılır. Isı ve nem özelliklerine uygun olarak saklanır.) Ambalajların üzerindeki istifleme yüksekliği belirteçlerine harfiyen uyulur. Kurum eczanesinde; adı ve ambalajı birbirine benzeyen ilaçlar, aynı ilacın farklı dozları ve ayrı raflarda ve yanyana olmayacak şekilde raf yerleşimi yapılır. Her ne koşulda olursa olsun ilaç ve birlikte kullanılan tıbbi malzemelerin terapötik niteliğini bozacak ambalaj, delik ve yırtık ürün eczaneye teslim sırasında ve iade anında teslim alınamaz. İlaçlar tüketilirken, birim sorumluları tarafından en yakın miadlı olanların öncelikli tüketilmesi sağlanır. Miadının dolmasına 3 ay kalmış ve birimde sadece bir aylık stok bırakılarak tüketilme olasılığı olmayan ilaçlar Eczaneye İlaç/Sarf İade Formu ile eczaneye iade edilir. Benzer isimli ilaçların yanlış kullanımını önlemek amacıyla, kendi ihtiyaç ve şartlarına uygun olarak eczanemiz İsmi Ve Söylenişi Benzer İlaç Listesi ile Görünüşü Benzer İlaç Listesi oluşturulmuş tüm kullanıcı birimlere kontrollü kopya olarak dağıtılmıştır.. Birim depolarında ve acil çantasında/arabasında bulunan ilaçlar, birim sorumluları tarafından periyodik olarak kritik stok düzeyleri ve miad açısından kontrol edilir. Kontrol sonuçları ilgili forma kaydedilir. İlaçların klinik olarak gerekli olmayan alanlarda bulundurulmaması için eczacı tarafından denetimler yapılır. Buzdolabında saklanması gereken ilaçlar kullanım öncesi uyulması gereken kurallar eczacı tarafından kliniklere ilaç teslimlerinde bildirilir. Birimlerde kullanılacak tüm ilaçlar (hastaların evlerinden getirdikleri ilaçlar da dahil) tedavi odalarında ve/veya hemşirelerin denetiminde bulunan saklama alanlarında muhafaza edilir. Servislerde/ ünitelerde adı ve ambalajı birbirine benzeyen ilaçlar, farklı dozdaki aynı ilaçlar, pediatrik dozdaki ilaçlar ve uygulama formlarının düzenlemesi ayrı raflarda yapılır. Hastanın bildirdiği kilodan şüphe duyulması halinde hastanın kilosu doğrudan ölçülmelidir. İlaçlar hastaya verilmeden önce hastanın doğru kişi olduğundan emin olmak için kimliği belirleyen hasta bilekliği kontrol edilmeli. Hemşire ilaçları uygulamadan önce, doğru hastayı seçtiğinden kesinlikle emin olmalıdır. Kimlik Doğrulama Prosedürü doğrultusunda uygulama yapılmalıdır. İlaç şişesinin üstü, ilacın adının ve dozunun doğruluğu açısından üç kez kontrol edilmelidir.

11 Sayfa 11 / 13 İlaç uygulanmadan önce, ilacın adı ve dozajı doktor direktifi ile her zaman en az üç kere karşılaştırılmalıdır. 8 doğrulama yöntemi kullanılmalıdır: 1. Doğru hasta olduğu; order ile hasta bilekliği üzerindeki 3 demografik bilgi karşılaştırılarak doğrulanır. 2. Doğru ilaç olduğu order ile tedavi kartı karşılaştırılarak doğrulanır. 3. Doğru doz olduğu order ile tedavi kartı karşılaştırılarak doğrulanır. 4. Doğru yol olduğu order ile tedavi kartı karşılaştırılarak doğrulanır. 5. Doğru zaman olduğu order ile tedavi kartı karşılaştırılarak doğrulanır. 6. Doğru form olduğu order ile tedavi kartı karşılaştırılarak doğrulanır. 7. Yukarıda belirtilenlere ek olarak göze, kulağa ya da özellikli bir tarafa uygulanacak ilaçlar için ayrıca, doğru taraf olduğu order ile tedavi kartı karşılaştırılarak doğrulanır. 8. Yapılan işlem doğru şekilde kayıt altına alınır. Bazı ilaçları vermeden önce dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Örneğin, bazı kalp ilaçları verilmeden önce nabız sayılmalı, bazı ağrı kesiciler uygulanmadan önce tansiyon ölçülmelidir. Hastanın ilacı aldığından emin olmadan verildi diye kayıt yapılmamalıdır. Lüzumu halinde yazılan ilaçlar gerekmedikçe yapılmamalıdır. İlaç hatalarının önlenmesinde en önemli yaklaşım bilgi, beceri ve yeteneğin geliştirilmesine odaklanmak olmalıdır. İlaç uygulamaları ile ilgili tüm sorunlar, hatalar, reaksiyonlar en hızlı biçimde hekime bildirilmeli ve Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu ile hastanın durumu kontrol altına alındıktan sonra Kalite Birimine bildirilmelidir. İlaç uygulama hatalarının en önemli nedenlerinin bilgi eksikliği, eczacı, hemşire ve hekim arasındaki iletişim problemleri ve fiziki koşullarının yetersizliği olduğu için, ilaç uygulama ile ilgili hekim ve hemşirelere yılda en az bir kez periyodik eğitimler verilir. Hazırlanmış olarak saklanan ilaçlar (kas gevşeticiler, antikolinerjikler, kolinesteraz inhibitörleri, hipnotikler, opiodler, vb) enjektöre çekildiğinde hazırlayan tarafından etiketlenerek üzerine tarih, saat ve ilacın adı, veriliş yolu, sulandırma oranı, hazırlayan kişinin inisiyalleri (Ad Soyadının İlk Harfleri), son kullanma tarihi yazılır, ilacın özelliğine göre uygun sürede imha edilene kadar kilitli dolaplarda saklanır.

12 Sayfa 12 / 13 Birimlerde çoklu kullanımı mümkün olan örneğin göz damlaları, pomatlar, şuruplar gibi ilaçların üzerine açılma tarihi-saati ve son kullanma tarihi yazılır. Ambalajında aksi bildirilmemişse açıldıktan sonra 15 gün içinde tüketilmemesi durumunda kalan ilaç enfekte kabul edilir. Heparin ve İnsulin gibi multidoz ilaçların üzerine de, açan tarafından ilaçların açılış tarihi-saati, son kullanma tarihi yazılır ve ilacın ağzı dezenfektan bir materyalle kapatılır. Tüketimi 24 saati aşmadı ise yeni flakon açmaktan kaçınılır ve açık ürünün üzerine öncelikle kullanım için işaret konulmalı. Yatan hasta eğitimlerinde akılcı ilaç kullanımına farkındalık oluşturmak maksadı ile yer verilmektedir. Akılcı ilaç kullanımı ile ilgili eğitimler hasta ve personele akılcı ilaç ekibinin oluşturduğu program doğrultusunda broşür dağıtımı, hastane duyuru panolarında poster asılması ve poliklinik, ameliyathane ve acil gibi yoğun bekleme noktalarındaki plazmalarda video görüntüleri olarak Sağlık Bakanlığının uygun gördüğü şekilde hastalara eğitim verilmektedir. Birbiriyle etkileşme riski olan ilaçlar İlaç-İlaç Etkileşim Listesi ile belirlenmiştir. Birimlerde çalışma alanlarında listeler mevcuttur. Çeşitli besinlerle etkileşme riski olan ilaçlar İlaç-Besin Etkileşim Listesi ile belirlenmiştir. Birimlerde çalışma alanlarında listeler mevcuttur. Hasta eğitimleri sırasında hastalar konuyla ilgili bilgilendirilirler. Bu bilgilendirme Yatan Hasta Eğitim Formu ile kayıt altına alınır. İlaçların çocuk dozları Acil İlaçların Çocuk Dozları Listesi ve Pediatrik Dozlar Listesi ile tanımlanmıştır. Ayrıca İlaç güvenliğini sağlamaya yönelik olarak Aynı İlaçların Farklı Uygulama Formları Listesi, Aynı İlaçların Farklı Dozları Listesi ve İlaç Uygulamalarında Kullanılmaması Gereken Kısaltmalar Listesi hazırlanmıştır.

13 Sayfa 13 / İLGİLİ DÖKÜMANLAR Acil İlaçların Çocuk Dozları Listesi Advers Etki Bildirim Formu Aynı İlaçların Farklı Dozları Listesi Aynı İlaçların Farklı Uygulama Formları Listesi Buzdolabı Isı Takip Formu Eczane İlaç Teslim Formu Eczane İlaç/Sarf İade Formu Görünüşü Benzer İlaç Listesi Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu Hasta Taburcu Eğitim Formu Hastanın Beraberinde Getirdiği İlaç Kontrol Formu Hemşire Gözlem Formu Isı-Nem Takip Formu Işıktan Korunması Gereken İlaçlar Listesi İlaç Uygulamalarında Kullanılmaması Gereken Kısaltmalar Listesi İlaç-Besin Etkileşim Listesi İlaç-İlaç Etkileşim Listesi İmha Edilen Yarım Doz İlaç Formu İsmi ve Söylenişi Benzer İlaç Listesi Kimlik Doğrulama Prosedürü Kontrol Altında Tutulması Gereken İlaçlar Listesi Pediatrik İlaç Listesi Sözel Order Alma Talimatı Uyuşturucu Ve Psikotrop İlaç İmha Tutanağı Yatan Hasta Eğitim Formu Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Eczane Teslim Formu Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Listesi Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Takip Defteri Yüksek Riskli İlaçlar Listesi