SULUOVA MESLEK YÜKSEKOKULU

Transkript

1 T.C. AMASYA ÜNİVERSİTESİ SULUOVA MESLEK YÜKSEKOKULU [Gıda İşleme Bölümü]

2 Dünya gıda günü nedir? Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 16 Ekim i Dünya Gıda Günü olarak kabul etmiştir. Dünya Gıda Günü nde Birleşmiş Milletlere üye ülkelerde gıda üretimi ve tüketimi, açlık vb. konular incelenir. Dünyadaki açlık problemlerinin giderilmesi, ülkeler arası gıda üretim birlikteliğinin sağlanması, gıdaların üretim-tüketim ve satış noktalarındaki hijyen-sanitasyon etkinliğinin sağlanması ve yeterli-dengeli beslenmenin öneminin vurgulanması nedeniyle "Dünya Gıda Günü"nün kutlanması önemlidir. Yeterli ve Dengeli Beslenme Beslenme: büyüme ve gelişme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için enerji ve besin öğelerinin yeterli ve dengeli miktarda vücuda alınmasıdır. Beslenme ile organlarımızın en üst düzeyde çalışmasını sağlayan enerji, protein, vitamin vb. bileşenlerin her birini gereken düzeyde her öğünde almak gereklidir. Besleyici değerlerine göre besinler 4 grup altında toplanabilirler. Günde 3 öğün yemek yenilerek ve öğünlerde her gruptan besin bulundurulduğunda yeterli ve dengeli beslenme sağlanır. TEMEL BESİN GRUPLARI 1. Grup (Süt Grubu) : Süt, yoğurt, peynir, çökelek, kefir, ayran... Protein, Kalsiyum, Fosfor, B 2 ve B 12 grubu vitaminleri içerir. Büyüme, gelişme, dokuların onarımı, kemik gelişimi ve sağlığı, diş gelişimi ve sağlığı, sinir ve kasların düzenli çalışması Hastalıklara karşı direnç sağlar. Günlük yetişkinler için 2 porsiyon (2 su bardağı süt yada aynı miktar yoğurt yada 2 kibrit kutusu peynir), çocuk, genç, gebe ve emziren anneler için 3-4 porsiyon 2. Grup (Et,Yumurta ve Kurubaklagil Grubu): Tavuk, yumurta, mercimek, kuru fasulye, fındık, fıstık... Protein, B grubu vitaminleri, demir ve çinko gibi mineralleri sağlar. Hücre yenilenmesi, doku onarımı ve görme işlevi, Kan yapımında, Sinir, sindirim sistemi ve deri sağlığında, Hastalıklara karşı direnç kazanılmasında 1Günlük yetişkinler için 2 porsiyon. Bir öğün tavuk yenildiğinde diğer öğün kuru fasulye veya bir öğün yumurta yenildiğinde diğer öğün et yenilirse bu gruba olan ihtiyaç karşılanmış olur. 3. Grup ( Sebze-Meyve Grubu) : Üzüm, patlıcan, portakal, kayısı, ıspanak... C vitamini, Karoten (A vitamini öncüsü), Folik asit, B 2 vitamini, demir, magnezyum, posa içerir. Büyüme ve gelişme, Hücre yenilenmesi ve doku onarımı, Kan yapımı, Diş ve diş eti sağlığı, Deri ve göz sağlığı, Hastalıklara karşı direnç, Bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olurlar. Günlük 5-7 porsiyon alınmalıdır. 3-4 porsiyon sebze, 2-3 porsiyon meyve 4. Grup (Ekmek ve Tahıl Grubu): Buğday, pirinç, mısır, çavdar ve yulaf gibi tahıl taneleri ve bunlardan yapılan un, bulgur, yarma, gevrek ve benzeri ürünler... Protein, B 1 vitamini içerir. Temel enerji kaynağıdırlar, Sinir, Sindirim sistemi ve deri sağlığı için önemlidir, Hastalıklara karşı direnç sağlar. Günlük 4-6 porsiyon alınmalıdır.

3 FAST-FOOD: (Ayak üstü beslenme) Tost, döner, lahmacun, pide, hamburger çeşitleri, soğuk sandviçler, pizza, kızarmış patates ve parça tavuk gibi fast-food ürünleri ile beraber tüketilen gazlı içecekler, çay ve kahvenin özellikle çocuk ve gençler tarafından sık tercih edilmesi yetersiz ve dengesiz beslenme ile birlikte çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Fast-food sistemi ile tüketilen besinlerin enerji ve bazı besin öğeleri yönünden dengeli olmaması uzun dönemde bazı sağlık problemlerine neden olabilmektedir. Bu sağlık problemlerinin başında şişmanlık gelmektedir. Şişman kişilerde kalp, şeker hastalığı, yüksek tansiyon gibi hastalıklar daha sık görülür. Bu gibi şekerli ürünlerin fazla tüketilmesi diş çürüklerine de neden olmaktadır. Yetersiz Ve Dengesiz Beslenme Durumunda Ortaya Çıkan Hastalıklar Kansızlık (Demir Eksikliği Anemisi): Protein-Enerji yetersizliği Raşitizm (kemik hastalığı) Diş çürükleri Osteoporoz YETERLİ ve DENGELİ BESLENME ÖNERİLERİ 4 besin grubundan her öğünde yeterli miktarda alınmalı Öğün atlanmamalı, özellikle kahvaltı yapılmadan güne başlanmamalı Şeker ve tuz kullanımı azaltılmalı Vücut ağılığı boy ile orantılı olacak şekilde korunmalı Doymamış yağ asitlerini içeren bitkisel yağlar tercih edilmeli (zeytinyağı gibi) Rafine tahıl ürünleri yerine tam tahıl ürünleri tercih edilmeli Günde en az 2 lt su içilmeli Güvenli besinler satın alınarak, hijyenik koşullarda muhafaza edilmeli ve tüketilmeli Yeterli ve dengeli beslenmenin yanı sıra fiziksel aktivite yapılmalı

4 HİJYEN NEDİR? Hijyen sağlığın korunması, hastalıkların ve insana geçebilen zararların ve zararlıların önlenmesi bilimidir. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır. Her insan kendi temizliğinden sorumludur. KİŞİSEl Hijyen Nedir? Kişilerin sağlıklarını korumaya yönelik yaptıkları kişisel bakım işlemleridir. Hastalık yapan mikroorganizmaların yaşaması için gerekli olan her şey vücudumuzda bulunur. Bu nedenle vücudumuzda hızlı çoğalırlar. İnsanların derilerindeki küçük kesik, çatlak ve yaralarda, saç ve kıyafetlerde, tuvalet sonrasında yıkanmamış ellerde, ağız ve burun sıvılarında milyonlarca mikroorganizma bulunur. Öksürük sonrasında, tuvalet sonrasında, oyun oynadıktan sonra, hasta biriyle temas ettikten sonra, çiğ yiyeceklere dokunduktan sonra, yemek hazırlamadan önce, yemek yemeden önce ve sonrasında, burnumuzu sildikten sonra mutlaka ellerimizi yıkamalıyız. Aksi takdirde nezle, grip, ishal, tifo gibi hastalık yapan mikroorganizmalar çevremize hızla yayılır ve bizi hasta edebilir. Eller Nasıl Yıkanmalı? Ellerinizi akan ılık, suyla ıslatın. Islak ellerinizi sabunla iyice köpürtün. Ellerinizin her noktasını (avuç içi, parmak araları, bilekler) iyice ovalayınız. Ellerinizin her noktasının sabunla iyice temizlendiğinden emin olun. (en az 20saniye) Ellerinizi yıkadıktan sonra iyice durulayın. Halka açık yerlerde kâğıt havluyla, evinizde ise kişiye özel havlularla ellerinizi iyice kurulayın.

5 Besin Hijyeni Nedir? Temiz ve güvenilir besinler tüketmek mikroorganizmalardan korunup sağlığımızı korumak için önemlidir. Dışarıdan yenilen besinlere bakterilerin bulaşması ve yayılması çok kolaydır. Zararlı olan mikroorganizmalar gıdalara bulaştıktan sonra hızla çoğalırlar ve gıdaların bozulmasına neden olurlar. Bu gibi gıdaların tüketilmesiyle mide bulantısı, karın ağrısı, ishal gibi şikayetler ortaya çıkar. Eğer gıdaların bozulmasını önlersek gıda zehirlenmelerini yani kendimizin ve çevremizdekilerin hastalanmasını önlemiş oluruz. Gıda zehirlenmelerinin belirtileri 1-36 saat içinde ortaya çıkar. Çocuklar, yaşlılar, hamileler ve hastalar riskli gruptadırlar. Mikroorganizmaların Çoğalması İçin Gerekli Şartlar Bakterinin çoğalması için dört kriter önemlidir. * GIDA yüksek proteinli gıdalar et, süt, yumurta gibi gıdalar mikroorganizmaların çoğalması için uygundur * RUTUBET - su içeriği yüksek olan gıdalar (taze meyve-sebze gibi) * SICAKLIK 5-63 C arası risklidir. Gıdalar en az 70 C'de pişirilmelidir. Balık, pişirilmiş etler, türlüler 5 C den aşağıda muhafaza edilmelidir. * ZAMAN Taze gıda maddeleri fazla bekletilmeden, hazırlanıp, pişirilip kısa sürede yenilmeli, artan yemekler 1.5 saat içinde dolaba konulmalıdır. Yemekler tekrar ısıtılmamalıdır. Eğer ısıtılması gerekiyorsa yüksek derecelerde çok iyi ısıtılmalıdır. Donmuş ürünler çözüldüğünde pişirilmeli ve tekrar dondurulmamalıdır. ÖNLEMLER *Eller mümkün olduğunca yemeklere temas ettirilmemeli * Hayvanlar mutfaktan uzak tutulmalı * Çiğ ve pişmiş gıdalar ayrılmalı * Çöp torbalarının ağızları sıkıca bağlı olup dikkatlice atılmalı. * Hijyeni sağlayan alışkanlıklar sürekli olarak uygulanmalı * Ayrı çatal, bıçak ve tabak kullanılmalı ve kullanımdan sonra temizlenmeli * Doğrama tahtası gibi yemekleri hazırlama üniteleri sık sık temizlenmeli * Çiğ ürünle temas eden araç gereç pişmiş ürüne temas ettirilmemeli. * Açıkta satılan ürünler tercih edilmemeli * Pişmiş gıdalar oda sıcaklığında 2 saatten fazla bekletilmemeli * Dondurulmuş ürünler oda sıcaklığında çözündürülmeli ve çözündürülmüş gıdalar tekrar dondurulmamalı * Son kullanma tarihi kontrol edilmeli, son kullanma tarihi geçmiş ürünler satın alınmamalı * Yemek hazırlanmadan önce eller mutlaka yıkanmalı, sebze ve meyveler bol su ile yıkanmadan tüketilmemeli * Yere düşmüş, kırık, çatlak malzemeleri kullanmayınız * Bulaşık yıkamak için kullandığınız sünger ve bezleri bulaşıkları yıkadıktan sonra temiz bırakınız.

6 Hadi boyama yapalım... Sağlıklı gıdayı seçiniz... Doğru cevapları seçelim...

7

8 SULUOVA MESLEK YÜKSEKOKULU Hacı Bayram Mah. Atatürk Bulvarı No:520 Suluova/AMASYA Tel: Fax: Web: