EKONOMİK GÖRÜNÜM KASIM 2016

Transkript

1 EKONOMİ AYLIK Serdar Şenol Tel:

2 TÜRKİYE 2015 yılında %4 büyüyen Türkiye ekonomisi, 2016 yılı ilk çeyreğindeki %4.7 lik büyümesi ardından ikinci çeyrekte %3.1 büyüyebildi. Özellikle net dış açıktaki artış, büyüme üzerinde 2.1 puanlık daraltıcı bir etki yarattı. Tüketimin 3.4 ük büyüme etkisine karşın yatırımların 0.1 lik daraltıcı etkisi de büyüme düzeyini düşüren etken oldu. Üçüncü çeyrekte özellikle darbe girişimi süreciyle birlikte yaşanan finansal dalgalanmaların da etkisiyle yatırım ve tüketim eğiliminin bir miktar güç kaybetmesi beklenebilir yılının tamamı için GSYH büyüme tahminimizi %3.2 düzeyinde koruyoruz. Dış ticaret açığı Ekim ayında % 13.8 artarak 4.15 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yıllık bazda bakıldığında dış ticaret açığının 56.2 milyar dolardan 56.7 milyar dolara çıktığını görüyoruz. Cari açıkta Ağustos ayının ardından Eylül ayında 33 milyar dolara, Ekim ayında ise 33.3 milyar dolara çıkış gündeme gelebilecek. Yıl sonu için cari açık beklentimizi 35 milyar dolara yükseltiyoruz. cari açığın 2017 yılı sonunda milyar dolar düzeyine çıkmasının mümkün olduğunu düşünüyoruz. Bu durumda, cari açığın GSYH ya oranı 2016 yıl sonunda %4.8 de kalırken, 2017 sonundaysa %5.3 e doğru yükselebilecek. Türkiye brüt dış borç stoğu ve 2015 yılında nispeten daha yatay bir seyir görülürken, 2016 yılı başından itibaren yeniden yükselmeye başladı. Kamu net borç stoğunun GSYH ya oranı %7.2 ye doğru gerilese de, Türkiye nin genel net dış borç stoğunun GSYH ya oranıysa özel sektör dış borçlanmasıyla %36.4 e doğru yükseldi. İlk dokuz ayda bütçe dengesi önceki seneye göre %10.6 lık daralma gösterirken, faiz dışı dengeyse %5.3 lük düşüş gösterdi yılını 34.6 milyar TL den (%1.6 GSYH) bitirmesi beklenen bütçe açığının, 2017 yılında 46.9 milyar TL ye (%1.9 GSYH) çıkması bekleniyor yılında bütçe harcamalarındaki kontrolün belirleyici olmasını bekliyoruz. Ekim ayında TÜFE piyasa beklentilerinin sınırlı ölçüde gerisinde kalarak %1.44 olarak gerçekleşti. Çekirdek TÜFE deki gerileme eğilimi de beklentiler doğrultusunda güçlü oldu. Çekirdek TÜFE göstergesi aylık %1.6'lik gerçekleşmeyle yıllık bazda %7.70'lik düzeyinden %7.04'e geriledi yılını %7.5 düzeyden tamamlamasını beklediğimiz TÜFE nin 2017 yılı başlarında baz etkileriyle %7 nin altına inmesi mümkün olabilecek ye geçerken TÜFE üzerindeki temel yukarı yönlü risk faktörü kur etkileri olmakta. Çekirdek TÜFE düşük kalsa da, Brexit ve FED in faiz artırımı gibi küresel riskler bulunuyor ve piyasalarda dalgalanmalar yüksek kalabilecek. Bu nedenle, TCMB nin de yılın kalanında faiz indirimlerini sürdürmesi ihtimalini düşük buluyoruz. Yurtdışı risklerin artması ve bankacılık sektöründeki YP kaynak ihtiyacının karşılanması için TCMB nin ROM katsayılarındaki indirimleri gündemde tutmayı sürdüreceğini düşünüyoruz. 2

3 GSYH BÜYÜME 2015 yılında %4 büyüyen Türkiye ekonomisi, 2016 yılı ilk çeyreğindeki %4.7 lik büyümesi ardından ikinci çeyrekte %3.1 büyüyebildi. Sektörel olarak tarım sektöründeki %1 lik daralma yanında, imalat sanayindeki üretim artışının sınırlanması, ticaret, ulaştırma ve finans sektör büyümelerindeki güç kayıpları büyümenin güç kaybetmesindeki temel etkenler oldu. İnşaat sektöründeyse %7.0 ile 2013 yılı üçüncü çeyreğinden bu yana en yüksek büyüme gerçekleşti. Harcamalar tarafındaysa, tüketim artışında ilk çeyreğe göre sınırlı bir güç kaybı görülse de, özel sektör yatırımlarındaki %1.6 lık daralma ve net dış açıktaki güçlü artış büyümeyi sınırladı. Özellikle net dış açıktaki artış, büyüme üzerinde 2.1 puanlık daraltıcı bir etki yarattı. Tüketimin 3.4 ük büyüme etkisine karşın yatırımların 0.1 lik daraltıcı etkisi de büyüme düzeyini düşüren etken oldu yılının genelinde puana varan büyüme desteği sağlayan Suriyeli göçmenlerin tüketim üzerinde yarattığı baz etkileri yılı ortasından itibaren büyük ölçüde azalmaya başlayacaktır. Bu yöndeki etkilerin daha sınırlı kalabildiğini göreceğiz. Diğer yandan, yatırım tarafında da küresel gelişmelere paralel daha güçsüz bir eğilim görülmesi de kaçınılmaz olacaktır. GSYH BÜYÜME KAYNAKLARI - DETAY 15.0 % % Net Dış Tic. Stok Değişimi Özel Yatırım Kamu Yatırım Kamu Tüketim Özel Tüketim GSYH Ç Ç Ç Ç Ç Ç2 3

4 GSYH BÜYÜME İkinci çeyreğin dış açık tarafından aşağı yönde baskılanan büyüme eğilimi ardından üçüncü çeyrekteyse, dış dengenin büyümede daha sınırlı bir baskı unsuru olmasını bekliyoruz. Diğer yandan, üçüncü çeyrekte özellikle darbe girişimi süreciyle birlikte yaşanan finansal dalgalanmaların da etkisiyle yatırım ve tüketim eğiliminin bir miktar güç kaybetmesi beklenebilir. Bu durumda, yılın ikinci yarısına dair beklentilerin daha zayıf kalmakta olduğunu görmekteyiz. Beklentimiz üçüncü çeyrekte tüketim ve yatırım eğiliminde güçsüz seyrin daha ön plana çıkacağı şeklinde. Tüketimde ikinci çeyreğin ancak yarısı kadar bir büyüme eğilimi yakalansa da, yatırımlardaki gerileme eğilimi daha belirgin hale gelebilecek. Buna ek olarak dış ticaret tarafından da 1 puana yakın bir daraltıcı etki gelmesi mümkün olabilir. Bu gelişmeleri de dikkate alarak, ikinci yarıda büyümenin %2.5 ler düzeyinde kalmasını bekliyoruz. Özellikle sanayi üretimi tarafında Temmuz ayında görülen manşette %8.4, takvim etkisinden arındırıldığındaysa %4.9 luk daralma, üçüncü çeyrek büyümesine üretim tarafından oldukça sınırlı bir destek gelebileceğini göstermekte. Yılın sonuna gelirken ise öncelikle Brexit ve küresel büyüme endişeleri, sonrasındaysa FED in Aralık ayındaki faiz artırımı beklentisi yatırım eğilimini baskılamaya devam edecektir. Bu nedenle, 2016 yılı son çeyreğinde de üçüncü çeyreğe paralel bir büyüme oluşması mümkün olabilecek yılının tamamı için GSYH büyüme tahminimizi %3.2 düzeyinde koruyoruz yılı başından itibaren ise FED riskleri bir miktar geride kalacağı için daha güçlü bir büyüme eğilimine geçiş imkanları oluşmaya başlayabilir. 4 GSYH BÜYÜME TAHMİNLERİ Ç Ç Ç % Ç Ç Ç % SANAYİ ÜRETİMİ DEĞİŞİMİ - yıllık 10 % Ç Ç4

5 ÖNCÜ GÖSTERGELER KAPASİTE KULLANIM ORANI 76 % Kap. Kull. Oranı ma 76 Kap. Kull. Oranı ma 6 ay ort Haz.12 Kas.12 Nis.13 TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ Haz.12 Kas.12 Şub.14 Tem.14 Tüketici Güven Endeksi Nis.13 Şub.14 Tem.14 Ara.14 Ara.14 Eki.15 Eki Mar Mar Ağu.16 Eki Ağu.16 Eki.16 REEL SEKTöR GÜVEN ENDEKSİ mevs. arınd May.12 Reel Sektör Güven Endeksi - ma. Eyl.12 Oca.13 May.13 May.14 Eyl Eyl May.16 KREDİ BÜYÜMESİ kurdan arınd. 13 h. yıllıklandırılmış 40% 35% Kredi Büyümesi - kur.arınd.13h.yıllıkl. 30% 25% 20% 15% 14.5% 10.5% 10% 5% 6.2% 0% Nis.12 Ağu.12 Kas.12 Mar.13 Haz.13 Nis.14 Ağu.14 Kas.14 Mar.15 Haz.15 Eki.15 Nis.16 Ağu.16 Eki.16 Eyl.16 5

6 DIŞ TİCARET DENGESİ İhracat Eylül ayındaki %5.6'lık gerilemesi ardından Ekim ayında da güçsüz bir performans göstermeye devam etti. Ekim ayında ihracat, % 2.77 azalarak 12.9 dolara, ithalat ise % 0.80 artarak 17.0 milyon dolar yükseldi. Dış ticaret açığı Ekim ayında % 13.8 artarak 4.15 milyar dolar olarak gerçekleşti. Irak'a yapılan ihracatın %11, Almanya'ya yapılan ihracatın %0.7'lik daralması ihracattaki güç kaybında etkili olurken, ayrıca Rusya'ya yapılan ihracatın da güçsüz kaldığı görüldü. İthalat tarafındaysa enerji faturasındaki daralma eğilimi %15.8'lik düşüşle sürdü. Altın ithalatındaki 777 milyon dolar kadar artış ithalattaki güç kaybını sınırlayan temel etken oldu. Altın dışında bakıldığında, Ekim ayında ithalat %4 geriledi. Yıllık bazda bakıldığında dış ticaret açığının 56.2 milyar dolardan 56.7 milyar dolara çıktığını görüyoruz. DIŞ TİCARET MİKTAR ENDEKSLERİ Haz.12 Kas.12 Nis.13 İhracat Hacmi ma İthalat Hacmi ma Şub.14 Tem.14 Ara.14 Eki.15 Mar Ağu.16 DIŞ TİCARET AÇIĞI milyar USD May.12 Eyl Oca.13 May Dış Ticaret Açığı 12 aylık May.14 Eyl.14 İHRACAT - İTHALAT DEĞİŞİMİ (altın dışı) 30% 20% 10% 0% -10% İhracat Değişimi -20% İthalat Değişimi -30% Eyl May.16 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 May.14 Eyl.14 Eyl.15 May.16 Eyl.16 Eyl % -4.1% 6

7 CARİ DENGE Temmuz ayında 29 milyar dolar ile dip seviyesine gerileyen cari açık, dış açıktaki artış ve turizm gelirlerindeki gerilemeye bağlı olarak kademeli yükseliş eğilimine geçmiş durumda. Ağustos ayında 31 milyar dolara yükselen cari açığın yükseliş eğiliminde beklediğimizden daha sert bir çıkış gösteriyor. Cari açıkta Ağustos ayının ardından Eylül ayında 33 milyar dolara, Ekim ayında ise 33.3 milyar dolara çıkış gündeme gelebilecek. Enerji faturasındaki azalma aylık milyon dolarda kalırken, turizm gelirlerindeki gerileme daha belirgin olduğu için cari açıktaki artışın Ekim ayında da devamına neden olacak. Bu anlamda, yıl sonu için cari açık beklentimizi 35 milyar dolara yükseltiyoruz. Nisan-Ağustos döneminde bir önceki seneye göre 5 milyar dolara ulaşan turizm gelirlerindeki kaybın, yılın tamamında 8-9 milyar dolara ulaşması ihtimali oldukça yükseldi yılının ardından cari açıktaki artış eğilimi 2017 yılında da devam edebilecek. OVP de 2016 yıl sonu cari açığı 31.3, 2017 yılı cari açığı ise 32milyar dolar olarak beklenmekte. Bununla birlikte, tüketim eğilimine verilen desteklerin sonuçları, küresel talebin zayıf kalmayı sürdürmesi ve petrol faturasındaki azalış eğiliminin bir miktar tersine dönmesiyle cari açığın 2017 yılı sonunda milyar dolar düzeyine çıkmasının mümkün olduğunu düşünüyoruz. Bu durumda, cari açığın GSYH ya oranı 2016 yıl sonunda %4.8 de kalırken, 2017 sonundaysa %5.3 e doğru yükselebilecek. CARİ DENGE 12 ay küm. 10 milyar dolar milyar dolar CARİ AÇIK / GSYH (%) milyar USD Cari Denge - Altın & enerji hariç Net Altın İthalatı Net Enerji İthalatı Ağustos 2015 Ağustos * 7

8 CARİ AÇIK FİNANSMANI 2016 yılının ilk sekiz ayında finansman kaynakları krediler ve doğrudan yatırımlardan portföy yatırımları ve bankaların mevduat hesaplarındaki değişime yöneldiği görülüyor. Ocak-Ağustos döneminde verilen 23.5 milyar dolarlık cari açığın 5.4 milyar doları net hata ve noksan kalemiyle finanse edilirken, doğrudan yatırımlarda oldukça sert bir gerileme görülmekte yılı aynı döneminde 9.4 milyar dolarlık doğrudan yatırım yerine bu yılın aynı döneminde 3.9 milyar dolarlık doğrudan yatırım finansmanı sağlanabildi. Bunun tersine olarak 2015 yılının ilk sekiz ayında 8.6 milyar dolarlık sermaye çıkışı oluşturan portföy yatırımları yerine bu yıl 10.1 milyar dolarlık sermaye girişi gerçekleşti. Burada özellikle kamu borçlanma senetlerine yönelik yatırımlardaki artış belirleyici oldu. Krediler yoluyla finansman 10 milyar dolardan 7 milyar dolara inse de, bankaların mevduat ve efektif hesaplarındaki değişimle ek bir 5.1 milyar dolarlık finansman sağlanmış oldu. Yılın kalan kısmındaysa portföy yatırımlarında aynı güç olmayacak ve sınırlı çıkışların gelmesi mümkün olabilecek. Bu nedenle, cari açık finansmanında temelde krediler ön planda olmaya devam edecek yılı için cari denge için yaklaşık milyar dolarlık bir açık bekliyoruz. FED in Aralık ayındaki faiz artırımı ardından faiz artırım eğiliminin oldukça yavaşlayacağına dair öngörümüzle birlikte finansman tarafında belirgin bir sorun yaşanmasını beklemiyoruz. Diğer yandan, bankacılık ve reel eksim üzerinde dış borçlanma maliyetlerinin artması kaçınılmaz olacaktır. SERMAYE HAREKETLERİ 12 ay küm. 60 milyar USD Doğrudan Yatırım 40 Portföy Yatırımı Ara.04 Eyl.05 Haz.06 Mar.07 Ara.07 Eyl.08 Haz.09 Mar.10 Ara.10 Eyl.11 Haz.12 Mar.13 Ara.13 Eyl.14 Haz.15 Mar UZUN VADELİ KREDİ ÇEVRİM ORANI 350% Banka Borç Çevrim Oranı 300% Reel Sektör Borç Çevrim Oranı 250% 200% 150% 100% 50% 0% Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Tem.12 Oca.13 Tem.13 Tem.14 Tem.15 Tem Ağu.16 Ağu % 175% 147% 8

9 BORÇLULUK GÖSTERGELERİ Türkiye brüt dış borç stoğu ve 2015 yılında nispeten daha yatay bir seyir görülürken, 2016 yılı başından itibaren yeniden yükselmeye başladı yılı son çeyreğinde özel kesim kısa vadeli borçlarındaki gerilemeye paralel düşüşün ardından ilk çeyrekte 13 milyar dolar, ilk yarıdaysa 23.7 milyar dolarlık dış borç artışı gerçekleşti. Artışın kısa vadeli borçlanmalar özelinde oldukça sınırlı kaldığı görülürken, yıl başından bu yana kamu uzun vadeli borcu 6.3 milyar dolar, özel sektör dış borçluluğu ise 12.5 milyar dolar artış gösterdi. Toplam özel sektör dış borcu yıl başından itibaren 15.7 milyar dolar artarken, borçtaki artışın 4 milyar doları bankacılık sektörüne 11.6 milyar doları ise reel kesime ait bulunuyor. Özel sektörün yurtdışı borçlanmalarında görülen bu ivmelenme FED in faiz artırımı sürecine geçiş öncesindeki ılımlı piyasa ortamından yararlanmak için özel sektörün oldukça uygun bulduğu bir ortamda gerçekleşti. Kamu net borç stoğunun GSYH ya oranı %7.2 ye doğru gerilese de, Türkiye nin genel net dış borç stoğunun GSYH ya oranıysa özel sektör dış borçlanmasıyla %36.4 e doğru yükseldi. Reel kesimin dış borçluluğundaki artışla net açık pozisyonu da 2015 sonuna göre 202 milyar dolar kadar artarak milyar dolara yükseldi. Özel kesim 2017 yılında 44.5 milyar dolar uzun vadeli, 18.1 milyar dolara yakın da bir kısa vadeli finansal dış kredi geri ödemesi gerçekleştirecek. KAMU BORÇ GÖSTERGELERİ (% GSYH) 80% Net Kamu Borcu / GSYH 70% Brüt Kamu Borcu / GSYH 60% AB Tanımlı Kamu Borcu / GSYH 50% 40% 30% 20% 10% 00% Q Q Q Q Q Q Q Q Q3 2015Q2 37% 33% 31% 2016Q1 8.3% 2018 TÜRKİYE NET BORÇ STOĞU (% GSYH) 38% 36% 34% 32% TR Net Dış Borç / GSYH % 30% 28% 26% 24% 22% 20% 36% 35% 32% 30% 2008 Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç1 9

10 HAZİNE FİNANSMAN PROGRAMI yılında bütçe açığında beklenen artışa bağlı olarak Hazine nin yurtdışı borçlanma gereksinimi 2017 yılı için yükselecek yılından bu yana %80-85 düzeylerinde kalan iç borç çevrim oranının 2016 yılında %90 lara 2017 yılındaysa %98 e doğru yükselmesi bekleniyor. İç borçlanma tarafında artış beklenirken, dış borçlanmadaysa daha dengeli bir seyir görülmekte yılında 2,5 ve 10 yıllık sabit kuponlu tahviller «gösterge tahvil» olarak ihraç edilmeye devam edecek. 5 yıl vadeli sabit kuponlu tahvil ihracı her ay yapılacak. TL cinsinden kira sertifikaları Şubat, Haziran, Ağustos ve Ekim aylarında ihraç edilecek. Borç vadesinin uzatılması için bu yönde borçlanma tercihleri öne çıkacak. Hazine nin nispeten yüksek borçlanma tercihinde olması, bankacılık sektöründe varlık alımlarına dair arayışta bir güçlü bir alternatif olarak değerlendirilebilecek. Bu nedenle, Hazine ihalelerinin talebi güçlü olacaktır. Diğer yandan, yurtdışı talep ise küresel risk algısındaki dalgalanmalara bağlı olarak hareket edecektir. FED in faiz artırımı tercihlerin zayıf olmasını beklediğimiz için küresel talebin de nispeten güçlü olmasını beklenebilir. Buna karşın, maliyet koşullarında yıl içindeki gelişmelere bağlı dalgalanmaların olması kaçınılmaz olacaktır. HAZİNE FİNANSMAN PROGRAMI milyar TL TOPLAM BORÇ SERVİSİ Anapara Faiz İç Borç Servisi Anapara Faiz Dış Borç Servisi Anapara Faiz FİNANSMAN Borçl. Dışı Kayn Toplam Borçlnama Dış Borçlanma İç Borçlanma İç Borç Çevrim Oranı 91.2% 98.1% Dış Borç Çevrim Oranı 61.2% 60.0% 10

11 BORÇ GÖSTERGELERİ DIŞ BORÇ STOĞU - KAMU - ÖZEL 300 milyar dolar Ç Ç Ç1 KAMU 2009 Ç Ç1 *Ticari Krediler Hariç *Ticari Krediler 2010 Ç Ç1 ÖZEL 2011 Ç Ç Ç Ç Ç Ç1 TÜRKİYE DIŞ BORÇ GERİ ÖDEMELERİ - aylık 10.0 milyar dolar Kamu 9.0 Finansal Olmayan Finansal Eki.16 Kas.16 Ara.16 Oca.17 Şub.17 Mar.17 Nis.17 May Ç Ç Ç Ç Haz.17 Tem.17 Ağu ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ DAĞILIMI Ç1 milyar dolar 2009 Ç1 KAMU AYLIK İÇ BORÇ GERİ ÖDEMELERİ milyar TL 3.8 Kas Ara.16 ÖZEL FİNANS ÖZEL REEL KESİM 2010 Ç1 2.1 Oca Şub Ç Ç1 Toplam Mar Nis Ç1 4.5 May Ç Ç Ç Haz.17 Tem.17 Ağu.17 Eyl.17

12 BÜTÇE DENGESİ 2016 yılı ortasından itibaren bütçe gelirlerindeki artış hızının bir miktar güç kaybettiği görülürken, bütçe harcamalarında Ağustos ve Eylül aylarında yükseliş eğilimi belirginleşti. Böylece yılın ilk üç çeyreği geride kalırken, bütçe harcamaları önceki yılın aynı dönemine göre %13.3, faiz dışı harcamalar ise %16.6 lık artış gösterdi. Diğer yandan, bütçe gelirleri toplamda %14.2 lik artış gösterirken, vergi gelirleri ancak %10.3 lük artış gösterdi. Tek seferlik gelirler ve kamu kurumu karlarından transferler bütçenin beklentimizden ılımlı bir performans göstermesine neden oldu. İlk dokuz ayda bütçe dengesi önceki seneye göre %10.6 lık daralma gösterirken, faiz dışı dengeyse %5.3 lük düşüş gösterdi. Bununla birlikte, Orta Vadeli Planda, vergi dışı gelirlerdeki %10 luk azalmaya bağlı olarak 2017 yılında daha büyük bir açık seviyesine çıkılması öngörülüyor yılını 34.6 milyar TL den (%1.6 GSYH) bitirmesi beklenen bütçe açığının, 2017 yılında 46.9 milyar TL ye (%1.9 GSYH) çıkması bekleniyor yılı büyüme beklentimiz, 2016 yılının bir miktar üzerinde olmakla birlikte, vergi gelirlerindeki artışın %10 dan %14 e çıkması bir miktar iyimser kalmakta. Faiz hariç harcamalardaki artışın %17 den %11 e inmesiyse, OVP de yatırımlarda görülecek artış eğilimiyle bir miktar tezat oluşturmakta. Bu gelişmelerle büyümeye kamu tarafından gelecek desteğin bütçe göstergelerinde kendini aynı güçte göstermediğini düşünüyoruz yılında bütçe harcamalarındaki kontrolün belirleyici olmasını bekliyoruz. Bütçe vergi gelirlerinin beklentiyi karşılamaması durumunda, bütçe hedeflerine ulaşmak ve büyümeye destek vermek arasında bir seçim yapılması gerekebilir. 12 BÜTÇE DENGESİ (12 ay küm.) 60 milyar TL Bütçe Açığı 12 aylık 40 Faiz Dışı Denge 12 aylık OVP 2017 Hedef: 10.6 mia TL BÜTÇE DENGESİ (% GSYH) % OVP 2017 Hedef: mia TL 2012 Bütçe Açığı / GSYH Faiz Dışı Denge / GSYH Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Tem.12 Oca.13 Tem.13 Tem.14 Tem.15 Tem.16 Eyl

13 ENFLASYON Ekim ayında TÜFE piyasa beklentilerinin sınırlı ölçüde gerisinde kalarak %1.44 olarak gerçekleşti. TÜFE'nin Ekim ayı gerçekleşmesinde temel etken gıda fiyatlarındaki %1.76'lık ve giyim sektöründeki %10.43'lük sezonsal fiyat artışları oldu. Fiyat artışlarının genelde ürün bazlı sektörlerde olduğu görülürken, hizmet sektörlerindeki yıllık TÜFE gerçekleşmesinin gerilediği görülüyor. Bu anlamda, çekirdek TÜFE deki gerileme eğilimi de beklentiler doğrultusunda güçlü oldu yılı Ekim ayındaki baz etkileri çekirdek TÜFE deki gerileme de etkiliydi. Çekirdek TÜFE göstergesi aylık %1.6'lik gerçekleşmeyle yıllık bazda %7.70'lik düzeyinden %7.04'e geriledi. Çekirdek TÜFE'deki gerileme eğilimi bundan sonraki aylarda daha sınırlı kalsa da devam ederek % 'lere doğru gerileyebilecek. ÜFE'deyse aylık %0.84'lük gerçekleşmeyle beklentilere paralel bir seyir görüldü. Böylece yıllık ÜFE %1.78'den %2.84'e çıkış görüldü. İmalat sanayi fiyatları aylık %0.93'lük artış gösterirken, rafine petrol ürünlerindeki %9.8'lik artış ÜFE'deki yükseliş eğiliminin de temel kaynağı oldu yılını %7.5 düzeyden tamamlamasını beklediğimiz TÜFE nin 2017 yılı başlarında baz etkileriyle %7 nin altına inmesi mümkün olabilecek. Sonrasında ise özellikle Şubat ve Mart aylarında gündeme gelecek baz etkileriyle TÜFE yeniden %8 lere doğru yükselebilecek. Temmuz ayında yine baz etkileriyle gerileme gösterecek TÜFE nin 2017 yılın devamında kademeli yükselişle yıl sonunda %7.3 e çıkmasını bekliyoruz. ENFLASYON GÖSTERGELERİ (yıllık) 16 TÜFE ÜFE I 14 % Oca.11 Tem.11 Tem.12 Oca.13 Tem.13 Tem.14 Tem.15 Tem.16 Eki.16 ENFLASYON SEKTÖR BAZINDA (yıllık) Genel Gıda Alkol ve Tütün Giyim Konut Ev eşyası Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğl. - kültür Eğitim Lokanta- otel Çeş. Mal-Hizm % Eki.16 13

14 ENFLASYON Gıda fiyatlarında uzun dönem ortalaması olan % düzeyi altındaki seyir Ekim ayında %5.2 ile devam etti. Meteoroloji tahminlerine göre Kasım-Ocak döneminde sıcaklıklar mevsim normalleri üzerinde kalmaya devam edecek. Bu nedenle, gıda fiyatlarında kısa süreli dalgalanmalar dışında kalıcı bir yükseliş beklemiyoruz ye geçerken TÜFE üzerindeki temel yukarı yönlü risk faktörü kur etkileri olmakta. İç talep tarafında da güçlü artış beklemediğimiz için çekirdek TÜFE de % bandına gerileme mümkün olabilecek ve manşet TÜFE de de yükseliş olanaklarını sınırlayacaktır. Kur özelindeyse küresel risk algısındaki dalgalanmaların belirleyici olmasını ve ancak Aralık ortasındaki FED toplantısı ardından daha rahat bir nefes alınabileceğini düşünüyoruz. ENFLASYON 2015 ABANK TAHMİNLERİ TÜFE Mar.15 Tem.15 Eyl.15 Kas Mar.16 May ENFLASYON VE BEKLENTİLER (TCMB Beklenti Anketi) 10.5 TÜFE 12 aylık Beklenti 24 Aylık Beklenti 9.5 Tem Oca Eyl.16 May.13 Kas Oca.17 May.14 Mar.17 Eyl.14 ABank Tahmin May.17 Tem.17 Eyl.15 Eyl.17 May.16 Kas.17 Eyl Ara

15 TCMB PARA POLİTİKASI TCMB son enflasyon raporunda 2016 yıl sonu enflasyon beklentisini %7.5 de korurken, 2017 yılı beklentisini de %6.0 dan %6.5 e yükseltti. TCMB nin TÜFE beklentilerinde bozulma sınırlı kalırken, faiz cephesindeyse sadeleşme sürecinin sonlarına gelindiği vurgusu desteklendi. TCMB, Mart ayından %10.75 düzeyinden düşürmeye başladığı faiz koridoru üst bandını son olarak %8.25 e indirmişti. Son PPK toplantısındaysa, kurlardaki dalgalanmaların artışını sebep göstererek, bu indirim döngüsünü durdurdu. Yılın kalanında, özellikle çekirdek TÜFE düşük kalsa da, Brexit ve FED in faiz artırımı gibi küresel riskler bulunuyor ve piyasalarda dalgalanmalar yüksek kalabilecek. Bu nedenle, TCMB nin de yılın kalanında faiz indirimlerini sürdürmesi ihtimalini düşük buluyoruz. Bu durumda faiz koridoru % bandında korunacaktır. TCMB, ekonomik faaliyete destek vermek amacıyla likidite koşullarını bir miktar daha gevşek tutma tercihi içine girebilir. Bu dönemde TCMB nin likidite politikası daha belirleyici olabilecek. TCMB POLİTİKA FAİZLERİ BANKALAR ARASI REPO FAİZİ % Bankalararası Repo Faizi TCMB Borç Verme TCMB Borçlanma TCMB Repo Faizi Oca.13 Mar.13 May.13 Tem.13 Kas.13 Mar.14 May.14 Tem.14 Eyl.14 Kas.14 Mar.15 Tem.15 Eyl.15 Kas.15 Mar.16 May.16 Tem.16 Eyl.16 Eki.16 15

16 TCMB PARA POLİTİKASI TCMB nin faiz indirimlerinde duraksaması yönündeki beklentimizi uzun süredir korumaktaydık. Buna karşın, TCMB beklentimiz ötesinde büyüme destekleyici bir tavırla faiz indirimlerine devam etmişti. Bu anlamda, son toplantısı bazında TCMB nin tavrında belirgin bir değişim görmekteyiz. TCMB nin değişen yönetim kadrosu, bu anlamda TCMB nin kredibilitesini artırması yönünde güçlü adımlar atıyor. Diğer yandan, zorunlu karşılık oranlarını düşürmesi ve ROM katsayılarında yapılan son düzenlemeler TCMB nin faiz dışı enstrümanlarla ekonomiye destek vermeye devam ettiğine işaret ediyor yılının kalanında ve 2017 başlarında da bu yöndeki tercihlerin gündemde kalması beklenebilir. Özellikle yurtdışı risklerin artması ve bankacılık sektöründeki YP kaynak ihtiyacının karşılanması için TCMB nin ROM katsayılarındaki indirimleri gündemde tutmayı sürdüreceğini düşünüyoruz. TCMB, faiz koridorunun üst bandındaki 250 baz puanlık indirime karşın ortalama fonlama maliyetini 125 baz puan kadar düşürdü. TCMB nin dönemsel olarak dalgalanmalar olsa da, TL likidite politikasında daha temkinli bir tavır olduğunu görüyoruz. Bu tavır bir miktar daha gevşeyebilir. Ekim ayı sonlarında TCMB nin brüt rezervleri 2015 sonuna göre 9.1 milyar dolar, net rezerviyse 4.4 milyar dolar kadar artış gösterdi. İhracat reeskont kredilerinin desteğiyle TCMB nin rezervlerinde kademeli güçlenme görülse de, artış hızının nispeten zayıf kaldığını düşünüyoruz. Bankacılık sektörü kısa vadeli dış borç ödemeleri, TCMB de tutulan döviz kaynaklarıyla rahatlıkla karşılanabiliyor. Bu nedenle, aslında bankacılık için risk faktörleri daha sınırlı kalabilecek. REEL EFEKTİF KUR ENDEKSİ TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru 90 Oca.03 Oca.04 Oca.05 Oca.06 Oca.07 Oca.08 Oca.09 Oca.10 Oca.11 Oca.13 Eyl.16 TCMB REZERVLERİ Döviz Rezervi 80 Net Rezerv 70 Haz.12 Kas.12 Nis.13 Şub Tem Brüt Rezerv Ara.14 Eki Mar.16 Ağu

17 KASIM AYI TAKVİMİ 5 Kasım S&P Türkiye Kredi Notu Değerlendirmesi 5 Kasım ABD - Tarım Dışı İstihdam Değişimi 8 Kasım ABD Seçimleri 9 Kasım Polonya Merkez Bankası Kararı 14 Kasım TR Hazine İhalesi 11/07/18-11/02/26 15 Kasım TR Hazine İhalesi 22/09/21-20/04/22 22 Kasım TR Hazine İhalesi 22/11/17-21/11/18(KS) 23 Kasım FED Toplantı Tutanakları 24 Kasım Türkiye - Merkez Bankası Kararı 24 Kasım G. Afrika - Merkez Bankası Kararı 30 Kasım Brezilya - Merkez Bankası Kararı 02 Aralık Moody s Türkiye Kredi Notu Değerlendirmesi 02 Aralık ABD - Tarım Dışı İstihdam Değişimi 17

18 ABANK HAZİNE Zeki Aydemir Hazine Grup Müdürü Medine Bayav Alım Satım Bölüm Müdürü Ahmet Tugay Hazine Pazarlama Müdürü Serdar Şenol Ekonomist YASAL UYARI Bu bültende yer alan bilgi ve yorumlar, kamuya açık, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan derlenmiştir. Bununla beraber, gerek bu bültendeki gerekse bu bültende kullanılan kaynaklardaki hata ve eksikliklerden olduğu gibi bu yayındaki bilgi ve yorumların kullanılması sonucunda yatırımcıların uğrayabilecekleri doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan, kar yoksunluğundan, maddi ve manevi zararlardan ve üçüncü kişilerin uğrayabileceği zararlardan dolayı Alternatifbank A.Ş., iştirakleri ve bunların her türlü çalışanı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz ve bu tüzel veya gerçek kişilere karşı her ne nam altında olursa olsun alacak ve tazmin talebinde bulunulamaz. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu bülten üzerinde Alternatifbank A.Ş. telif hakkı olup, Alternatifbank A.Ş. nin yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Alternatifbank A.Ş. nin tüm hakları saklıdır. 18