BRANKİAL ARKLARIN GELİŞİMİ ve BOYUN MESAFELERİ

Transkript

1 BRANKİAL ARKLARIN GELİŞİMİ ve BOYUN MESAFELERİ Dr. A.Yusuf Öner GAZI ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ RADYOLOJİ A.D.

2 Suprahyoid Boyun Mesafeleri Boynun derin fasyaları Parafarangeal mesafeler Prestiloid Retrostiloid Parotid mesafe Retrofarengeal ve tehlike mesafesi Mastikatör mesafe

3 Servikal Fasya Yüzeysel fasya Derin fasya Yüzeysel katman( investing, envelopping) Orta katman (Pretrakeal) Derin katman (Prevertebral) Servikal fasya, anatomik yapılar arasında dağılan yoğunlaşmış bağ dokudan oluşur

4 Derin Fasya Yüzeysel Katmanı Sarmalayan katmandır. Bileşenleri: Kaslar Mastikatör SCM Trapezius Bezler Submandibüler Parotis

5 Derin Fasya Yüzeysel Katmanı Süperior İnion, Sup, nukal hat, mastoid pros. Zigomatik ark, mandibula alt sınırı İnferior Akromion, spina skapula, klavikula, manubrium Anterior Karşı taraf fasyası ile birleşir Posterior Ligamentum nuka

6 Derin Fasya Orta Katmanı Bileşenleri: Kaslar İnfrahyoid strap kaslar Organlar Farenks, Larenks Özefagus, trakea Tiroid Bukkofarengeal fasya

7 Derin Fasya Orta Katmanı Superior Tirokrikoid kartilaj, derin fasya iç yaprağından başlar ve SCM yi içine alır İnferior Toraksa uzanır, orta mediastende perikard ile karışır.

8 Derin Fasya Derin Katmanı Alar katman Derin fasya orta katman visseral yaprağı posteriorunda, prevertebral katman anteriorunda Prevertebral katman Vertebra korpusları Derin boyun kasları: longus colli, longus capitis, scalenius anterior, scalenius medius, scalenius posterior

9 Derin Fasya Derin Katmanı Kafa tabanından koksikse Superior Kafa tabanı Inferior Spinal kolon anterior longitidünal ligamanı Posterior Ligamentum Nuchae

10 Karotid Kılıf Derin servikal fasyanın özel bir uzanımıdır. Her 3 katmanı da içerir Kafatasından, lateral farengeal mesafeye ve toraksa uzanır İçeriği: -Karotid arter - İnt, Jug. Ven -IX-XII -Derin servikal lenf nodları

11 Karotid Kılıf

12 Derin Boyun Mesafeleri Hyoid kemiğe göre sınıflanır Tüm boyunda Retrofarengeal Tehlike mesafesi Prevertebral Karotid Suprahyoid Submandibular Parafarnegeal Mastikatör Parotid Farengeal İnfrahyoid

13 Parafarengeal Mesafe (Hyoid üstü) Kafa tabanından hyoide PRESTYLOİD Yağ, bağ doku, Venöz pleksus Parotid derin lobu Lenf nodu POSTSTYLOİD Carotid kılıf, IJV IX-XII kafa çiftleri Lenf nodları(subdigastrik halka)

14 Styloid kasları fasyası

15

16

17 PRESTYLOİD Yağ, bağ doku, Venöz pleksus Parotid derin lobu Lenf nodu POSTSTYLOİD Carotid kılıf, IJV IX-XII kafa çiftleri Lenf nodları(subdigastrik halka)

18 PRESTYLOİD TÜMÖRLER Lipom Hemangiom Tükrük Bezi tümörü POSTSTYLOİD TÜMÖRLER Nörinom, Nörofibrom Lenfadenopati Paragangliom Anevrizma

19

20

21 Parotid Mesafe Derin fasyanın yüzeysel katmanı Kapsülden bez içine dens septalar Retromandibular ven, Fasyal siniri, ECA Prestyloid parafarangeal mesafe ile ilişkilidir.

22 Parotid Tm. Parotid Mesafe Fasyal sinir retromandibular ven lateralindedir. Parotid mesafe kitleleri digastrik kas arka kesimi ve karotid kılıfı posteromediale iter Vertebral metastaz

23

24 Retrofarengeal Mesafe Visseral ve alar fasyanın arası. Tüm Boyunda. Farenks, özefagus arkasında. Alar fasya önü. Kafa tabanından T1-2 ye kadar. İki taraflı lenf nodları Retrofarengeal mesafe Tehlike Mesafesi fasya Prevertebral fasya

25 Retrofarengeal Mesafe fasya TBC lenfadenit Hematom

26 Retrofarengeal Lenf Nodları Kafa tabanına 2 cm mesafed Medial: Kafa tabanından Hipofarenkse Lateral: Kafa tabanından Orofarenkse fasya

27 Tehlike Mesafesi Alar ve prevertebral tabaka arası potansiyel boşluk Kafa tabanından diyafragma uzanır. Gevşek gözenekli doku içerir, bariyer yok. Retrofarengeal mesafe Tehlike Mesafesi fasya Prevertebral fasya

28 Tehlike Mesafesi fasya Alar Fasyanın Travmatik Perforasyonu Rovira et al 2010 E

29 Tehlike Mesafesi: Abse fasya

30 Mastikatör Mesafe Derin servikal fasya yüzeysel katmanı örter Masseter, pterigoid, temporalis, mandibula ramus ve korpus posterior kısmı, alveolar damar ve sinirler (V3) Bukkal mesafe, suprazigomatik, pterigopalatin fossa ile ilişkili.

31 Adenoid Kistik Ca Schwannom

32 EMBRİYOLOJİ Brankial aparat 2-6. haftada gelişir Boyun, çevresinde tümsekler (ark) bulunan içi oyuk bir tüp şeklindedir. Arklar arasında yarık (cleft) ve keseler bulunur Cleft= dışarda Kese= İçerde Brankial (faringeal) aparat işlevi: Beslenme Solunum Endokrin (Tiroid, paratiroid)

33 FARİNGEAL APARAT Arklar: Mezodermal hücreleri çevreleyen nöral krest hücrelerinden oluşan mezankimal kor Dışta ektoderm, içte endoderm ile örtülü ve arklar arasında birbirleriyle devamlı. Graham A Am. J Med Gen 2003

34 FARİNGEAL APARAT Nöral Krest Hücreleri: Bağ ve iskelet dokuları Mezoderm: Kas Ark arterlerinin endotel hc. Endoderm: Epitelyal katman Endokrin bezler: tiroid, paratiroid, timus Ektoderm: Epidermal katman Duysal nöronlar Graham A Am. J Med Gen 2003

35 FARİNGEAL ARKLAR İnsanlarda arklar 1-4 ve 6 olarak numaralandırılan metamerik yapılardır 5 numara gelişemez Her ark, ventral ve dorsal aorta arasındaki aortik ark kafesi etrafında yapılanır. Graham A Am. J Med Gen 2003

36 FARİNGEAL KLEFT VE KESELER Kleftler, ark ve keselere ait yapıların örtülmesini sağlar. 4 Kleft ve 4 Kese 3. ve 4., 3. keseyi 5. ve 6., 4. keseyi oluşturur. Johnson et al AJNR 2011

37 FARİNGEAL APARAT GELİŞİMİ Oldukça karmaşık Farklı embriyonik hücreler arasında etkileşim söz konusu Eşgüdümü çok önemli Sapmalarda genellikle doğumsal anomalilere neden olur Pekçok kalıtsal anomali ile birlikteliği tanımlanmış

38 1. ARK ANOMALİLERİ Göz, kulak, damak ve mandibula malformasyonlarını içerir. İzole defektler: Fasyal kleft, auriküler atrezi, mikrognati 1.Ark Sendromları Treacher Collins Send. Pierre Robin Send, Hemfasyal Mikrosomia

39 YARIK DAMAK/DUDAK 6-7. Haftaya kadar dudak fizyolojik olarak yarıktır. Yarık damak/dudak Bazı toplumlarda daha sık Erkeklerde daha sık % genetik sendrom ile ilintili (ACS,TCS..) Damak 10. haftaya kadar fizyolojik olarak yarıktır İzole: 1/2000 doğum, ırksal özellik yok %50 sendromik

40 Johnson AJNR 201 YARIK DAMAK/DUDAK Maksiller prominensin filtrumla birleşememesi Med. Nazal Prominens Maksiller Prominens Mandibular Prominens

41 AURİKÜLER ATREZİ İzole auriküler malformasyondan, iç-orta-dış kulak anomalileri ile birlikte EAK yokluğunu içeren spektrum

42 MİKROGNATİ Hipoplastik mandibula (TME, Kondil, Koronoid proses) Kraniofasyal sendromlar ile birlikte (PRS, TCS) Ciddi olgularda glossopitoz

43 2. ARK ANOMALİLERİ Kemikçik malformasyonu Stapes Yüzde müsküler asimetri Hyoid malformasyonu Küçük horn ve gövde süp. Di Nunno et al 2004

44 3. ARK ANOMALİLERİ Hyoid anomalileri Büyük horn İnf. gövde Karotid anevrizma Sittel et al 1998

45 KAROTİD ANEVRİZMA 14 Yaş

46 4. ARK ANOMALİLERİ Laryngeal stenoz Laryngopitoz ( Düşük yerleşimli larenks) Kondromalazi Çift aortik ark Pulmoner arterial sling

47 Çift Aortik Ark Normal Çift AoA

48 Pulmoner Arterial Sling Sol Pulmoner arter, sağ pulmoner arterden köken alır. Sağ ana bronşu çevreler

49 1. KESE ANOMALİLERİ Atretik öztaki tüpü Rekürren OM Timpanik kavite, mastoid antrum yokluğu Perfore timpanik membran Bifid dil Brankiojenik nazofarengeal kist (çok nadir)

50 2. KESE ANOMALİLERİ Tiroglossal dukt kisti Popülasyonun %7 si (Tüm konjenital boyun patolojilerinin %70-90 ı) Normalde fetal hayatta geriler. Remnan sekretuar epitel kist meydana getirir. Dil tabanı (for. Caecum) tiroid lojuna kadar her yerde olabilir. Orta hatta hyoid altı, yutkunma ve dil hareketi ile mobil kistik lezyon

51

52 Suprahyoid %20-25 Orta Hat Hyoid-İnfrahyoid %75 Orta Hat- Lateral

53 TDK ve Papiller Karsinom TDK %7 si Genellikle doku tanısı Erişkinde daha sık Kist içi kontrastlanan solid doku, nodül Küçük kalsifik odak Glastonbury AJNR 2000

54 2. KESE ANOMALİLERİ Lingual Tiroid Tiroid desensusu olmaz %90 dil kökünde (lingual Tiroid) Kadınlarda daha sık Erişkin adolesan döneme kadar farkedilmez Çoğu asemptomatik, disfaji, hava yolu obstr. Dil tabanında kırmızı renkte kitle

55 LİNGUAL TİROİD Hipotiroid (%70) Olguların 2/3ünde tek işlevsel tiroid dokusudur. Tedavi öncesi TFT Tedavi Asemptomatik: Takip Semptomatik: Eksiyon ±kas içi transplant Radyonüklid tedavi Ömür boyu tiroid hormon replasmanı

56

57 3. ve 4. KESE ANOMALİLERİ Aksesuar ve inmemiş paratiroid bezi. Timik kistler 3. brankial kesenin nadir anomalisi Mandibular açıdan üst mediastene kadar Timofarengeal dukt ın tüm trasesinde olabilir.

58 TİMİK KİSTLER Koch Bl Pediatr Radiol 2005

59 TİMİK KİSTLER

60 TİMİK KİSTLER

61 Brankial Kleft Anomalileri 2. Ark inferiora doğru prolifere olur. 7. haftada: Kleft küçülür His sinüsü kapanır Gerilemezse Kist Sinüs Fistül 2. ARK His Sinüsü

62 Brankial Kleft Kistleri Benign konjenital epitelyal kistler Çocukta boyun kitlelerinin %20 si Neden Br. Kleft gerileme yetersiliği, epitelyal hc tıkacı Yerleşim Lateral, %2-3 bilateral. En sık 2. kleft kisti (%95) Morbidite Kitle etkisi, süperenfeksiyon Yaş Adolesan, genç adült

63 1. Brankial Kleft Kisti Brankial defektlerin %1 i Orta yaş kadın Rekürren otore veya parotid abse Yerleşim: EAK yakını, genellikle posterior ve inferior Parotis bezi veya mandibular açı Submandibüler bez Klasifikasyon: Tip 1 Tip 2

64 1. Brankial Kleft Kisti-Tip 1 Preauriküler kitle veya sinüs Ektoderm Sinüs traktı EAK anterior ve medialinde CN VII lateralinde, EAK ya paralel seyreder, EAK içinde veya orta kulakta sonlanır.

65 1. Brankial Kleft Kisti-Tip 2 Tip 1 den daha sık Mandibülar açı veya submandibüler bölgede yerleşir CN VII lateral veya medialinde, konka veya EAK nın osteokartilajinoz birleşiminde sonlanır.

66 1. Brankial Kleft Kisti

67 2. Brankial Kleft Kisti Brankial defektlerin %95 i yaş SCM anteromedialinde ağrısız şişlik (enfekte ise ağrılı) Karotis kılıfı boyunca, ECA-ICA arasında CN IX ve XII yüzeyinde, tonsillar fossaya açılır. Tonsil, supraklaviküler fossa arası olabilir. Balley Sınıflaması

68 2. Brankial Kleft Kisti Balley Sınıflaması 1. SCM anterioru, platisma altı 2. ICA yanı, IJV ye yapışık 3. ICA-ECA arası 4. Farenks

69 2. Brankial Kleft Kisti

70 2. Brankial Kleft Kisti

71 2. Brankial Kleft Kisti

72 3. Brankial Kleft Kisti Arka boyun boşluğunun en sık 2. konjenital lezyonu Karotid arter posteriorunda üniloküle kist 3. BKK dan ayırt etmek güç Genellikle solda %96 Lateralde, karotis derininde, CN IX derininde, XII ve sup. Laryngeal n. Yüzeyselinde, Tirohyoid membranı deler, Piriform sinüs apeksine açılır.

73 3. Brankial Kleft Kisti

74 1. BKK Kisti 2. BKK Kisti 3. BKK Kisti

75 SONUÇ Tanı için farengeal aparat embriyolojisi şart Tanı için US, BT, MR; Cerrahi plan 3D BT Boyun Kistik Kitlesi: Orta hat: Tiroglossal kanal kisti Lateral BKK: -EAK/parotis yanı: 1.BKK -SCM ant/smg post: 2.BKK -Arka üçgen: 3. BKK Mediastinal uzanım: Timik kist Tekrarlayan Tiroid enf./kisti: 3-4.BKK

76

77