T.C. Sivas Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü SİVAS TA EĞİTİMİN KALİTESİNİ ARTIRMA PROJESİ

Transkript

1 T.C. Sivas Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü SİVAS TA EĞİTİMİN KALİTESİNİ ARTIRMA PROJESİ Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Çalışma Komisyonu Ölçme Aracı Geliştirme Ekibi SİVAS İLİ NDE REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİNİ DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMASI SONUÇ RAPORU SİVAS

2 2

3 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I SUNUŞ 3 GİRİŞ 4 BÖLÜM II ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ 5 Evren ve Örneklem 5 Toplama Araçları 6 lerin Toplanması 7 lerin Analizi 7 BÖLÜM III BULGULAR 8 İdareci Anketinden Elde Edilen Bulgular 8 Öğretmen Anketinden Elde Edilen Bulgular 20 Rehber Öğretmen Öz Değerlendirme Anketinden Elde Edilen Bulgular 32 Rehberlik ve Araştırma Merkezi Anketinden Elde Edilen Bulgular 56 BÖLÜM IV TARTIŞMA VE YORUM 66 BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERİLER 71 Sonuçlar 71 Öneriler 71 KAYNAKÇA 74 EKLER Okul İdarecileri İçin Okul Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirme Anketi 77 2-Öğretmenler İçin Rehberlik ve Psk. Danışma Hizmetleri Değerlendirme Anketi Rehber Öğretmen Öz Değerlendirme Anketi Rehberlik ve Araştırma Merkezi Hizmetlerini Değerlendirme Anketi 81 3

4 BÖLÜM I SUNUŞ Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, en yalın tanımıyla öğrencilerin kendilerini ve çevrelerini tanımaları, çevredeki kendilerine açık fırsatları görmeleri, var olan potansiyellerini en iyi şekilde kullanmaları, ilgi ve yeteneklerini fark edip geliştirmeleri için yapılan profesyonel ve sistematik bir yardımdır. Ülkemizde, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin 50 yılı aşkın bir geçmişi bulunmaktadır. Küreselleşme, ekonomideki yapısal değişimler, değişen aile yapısı, çok kültürlülük, bilim ve teknolojinin kişilerin yaşam biçimlerine etkileri, birey ve grupların değişime uyum çabaları gibi etkenler, özellikle okullarda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine duyulan gereksinimi daha da artırmıştır. Eğitimin ayrılmaz bir parçası olan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin verimli bir şekilde yürütülebilmesi için ilgililerin işbirliği önemlidir. Bu anlayıştan hareketle Sivas Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümü bünyesinde, ilde görev yapan rehber öğretmenler arasından gönüllü olanların katılımıyla bir Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Çalışma Komisyonu oluşturulmuştur. Bu komisyon aylık periyotlarla toplanmakta ve İldeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin geliştirilmesi ve işlevselleştirilmesi yönünde kararlar almaktadır. İşte bu kararlardan birisi de ilimizde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde görev alan okul idarecileri, rehber öğretmenler ve diğer öğretmenlerin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine bakış açılarını belirlemek için bilimsel yöntemlerle bir araştırma çalışması yapılmasıdır. Bu amaçla oluşturulan Ölçme Aracı Geliştirme Ekibi, 4 değişik anket geliştirmiş ve bu anketler Sivas il merkezi ve ilçelerdeki okullarda görev yapan 88 rehber öğretmen, 256 okul idarecisi, 2026 öğretmen olmak üzere toplam 2370 eğitim personeline uygulanmış, sonuçları Milli Eğitim Müdürlüğü Strateji Geliştirme Bölümü AR-GE Ekibi Araştırma Birimi ile birlikte değerlendirilmiş ve rapor haline getirilmiştir. İlimizde eğitimin kalitesini ve standartlarını yükseltmek amacıyla Sivas Valisi Ali KOLAT ın talimatlarıyla il genelinde yürütülmekte olan Sivas ta Eğitimin Kalitesini Artırma Projesi (SEKAP) kapsamında gerçekleştirilen bu çalışmadan elde edilen sonuçlar söz konusu proje için önemli bir veri kaynağı niteliğindedir. Anketlerin hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde görev alan Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Çalışma Komisyonu üyelerine, Strateji Geliştirme Bölümü AR-GE Ekibi Araştırma Birimi çalışanlarına, uygulamaya katılan tüm idareci ve öğretmenlerimize, bu tür çalışmaları teşvik ederek her türlü desteği sağlayan İl Milli Eğitim Müdürü Turan AKPINAR a ve Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanlığı na teşekkür ediyor, araştırma sonuçlarının gerek ilimizde gerekse ülkemizdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin geliştirilmesine önemli katkılar sağlamasını ümit ediyoruz. Çetin ÖZDEMİR (Ölçme Aracı Geliştirme Ekibi Başkanı) Sivas Milli Eğitim Müdür Yardımcısı 4

5 GİRİŞ Eğitim -yaygın olarak kullanılan tanımında yer verildiği gibi- bireylere istendik davranışlar kazandırma sürecinden ibaret değildir. Çağdaş eğitim sistemleri, bireylerin zihinsel açıdan olduğu kadar duygusal, bedensel ve sosyal yönden de gelişimini hedefler (Özkan, 2001). Eğitim sürecinde genç nesilleri toplumun sağlıklı ve her bakımdan kendini geliştirmiş bir parçası haline getirmek amaçlanmaktadır (Taşkaya ve Kurt, 2010). Bu kapsamda, okullarda yürütülen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, öğrencilerin belli akademik ve bilişsel bilgi ve becerileri kazanmaları ile birlikte öğrencilerin tüm gelişim alanlarında desteklenmesine ve kendilerini gerçekleştirmelerine yardımcı olmaktadır ve eğitim sürecinin vazgeçilmez bir parçasıdır (Aktepe, 2008; Taşkaya ve Kurt, 2010). Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği nde de (2001) rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin bu özelliğine vurgu yapılmış, tüm öğrencilere açık olarak yürütülen ve eğitim kurumlarının eğitim-öğretim etkinlikleri bütünlüğü içinde yer alan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin amacının öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmeleri, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst düzeyde yararlanmaları ve gizilgüçlerini en uygun şekilde kullanmaları olduğu ifade edilmiştir. Söz konusu amaçlara ulaşılabilmesi için rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde görev alan tüm paydaşların (okul idarecileri, rehber öğretmenler, sınıf rehber öğretmenleri, okul personeli vb.) yönetmelikte yer alan görevlerini yerine getirmesi, belli bir program doğrultusunda uyum içinde etkin bir şekilde çalışması çok önemlidir (Aktepe, 2008; Korkut, 2003). Okul idarecilerinin, rehber öğretmenlerin ve sınıf rehber öğretmenlerinin, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin bir ekip işi olduğunu benimsemeleri, rehberlik alanına ilişkin temel teori ve uygulama bilgilerini bilmeleri, kendi düzeylerine uygun rehberlik tutumlarını sergilemeleri, rehberlik anlayışına sahip olmaları, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi için önkoşul niteliğindedir (Aktepe, 2008) Okullarda görev yapan idarecilerin, rehber öğretmenlerin ve sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden beklentilerinin ve algılarının farklı olması, yeterince işbirliği ve eşgüdümle çalışılamaması, görevlerin tam ve gerektiği gibi yerine getirilememesi rehberlik hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesine engel olabilir (Özabacı ve ark., 2008). Sivas Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Çalışma Komisyonu Ölçme Aracı Geliştirme Ekibi tarafından gerçekleştirilen araştırmamızın amacı; Sivas ilindeki okullarda görev yapan okul idarecilerinin ve öğretmenlerin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine bakış açısını belirlemek, okullarda yürütülen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini değerlendirmelerini sağlamak; rehber öğretmenlerin kendilerini ve ilimizdeki rehberlik ve araştırma merkezinin faaliyetlerini değerlendirmelerini sağlamaktır. Araştırma neticesinde elde edilen bulgular Sivas ilindeki okullarda gerçekleştirilen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin daha etkin bir şekilde yürütülebilmesi için yapılabilecek çeşitli faaliyetler için hareket noktası ve dayanak olacaktır. Esra SAKINÇ KARAKUŞ Rehber Öğretmen Emrah AYDOĞAN Rehber Öğretmen Anakız YÖRÜK Rehber Öğretmen Süleyman ÇİFÇİ Rehber Öğretmen Ömer AKKALAYCI Rehber Öğretmen 5

6 BÖLÜM II YÖNTEM Bu bölümde, evren ve örneklem, veri toplama araçları, verilerin toplanması, verilerin analizine ilişkin bilgilere yer verilmiştir. EVREN VE ÖRNEKLEM Araştırmanın evrenini eğitim öğretim yılında Türkiye deki Rehberlik Araştırma Merkezlerinde, rehber öğretmeni olan İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarında ve diğer kurumlarda (Özel Eğitim Okulları, Anaokulları) görev yapan rehber öğretmenler, okul idarecileri ve öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise Sivas il merkezi ve ilçelerdeki okullarda görev yapan 88 rehber öğretmen, 256 okul idarecisi, 2026 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini oluşturan okul idarecileri, rehber öğretmenler ve öğretmenlere ilişkin bilgilere aşağıdaki tablolarda yer verilmiştir. Tablo 1: Araştırmaya Katılan Rehber Öğretmenlerin Cinsiyetlere Göre Dağılımı Cinsiyete Göre N Yüzde (%) Kadın 38 42,7 Erkek 50 56,3 Toplam Tablo 2: Araştırmaya Katılan Rehber Öğretmenlerin Görev Yerlerine Göre Dağılımı Görev Yerlerine Göre N Yüzde (%) İl Merkezi 68 76,4 İlçe Merkezi 20 22,6 Toplam Tablo 3: Araştırmaya Katılan Rehber Öğretmenlerin Çalıştıkları Kuruma Göre Dağılımı Çalıştıkları Kuruma Göre N Yüzde (%) İlköğretim 50 56,2 Ortaöğretim 36 41,6 Özel Eğitim 1 1,1 Okul Öncesi 1 1,1 Toplam Tablo 4: Araştırmaya Katılan Okul İdarecilerinin Görev Yerlerine Göre Dağılımı Görev Yerlerine Göre N Yüzde (%) İl Merkezi ,5 İlçe Merkezi 55 21,5 Toplam

7 Tablo 5: Araştırmaya Katılan Okul İdarecilerinin Çalıştıkları Kuruma Göre Dağılımı Çalıştıkları Kuruma Göre N Yüzde (%) İlköğretim ,8 Ortaöğretim ,7 Özel Eğitim 8 3,1 Okul Öncesi 1 0,4 Belirtilmemiş 5 2,0 Toplam Tablo 6: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Cinsiyetlere Göre Dağılımı Cinsiyete Göre N Yüzde (%) Kadın ,2 Erkek Belirtilmemiş 139 6,9 Toplam Tablo 7: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Görev Yerlerine Göre Dağılımı Görev Yerlerine Göre N Yüzde (%) İl Merkezi ,1 İlçe Merkezi ,8 Belirtilmemiş 124 6,1 Toplam Tablo 8: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Çalıştıkları Kuruma Göre Dağılımı Çalıştıkları Kuruma Göre N Yüzde (%) İlköğretim ,2 Ortaöğretim ,2 Özel Eğitim 38 1,9 Okul Öncesi 6 0,3 Belirtilmemiş 130 6,4 Toplam VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Komisyon tarafından; okullarda görev yapan idareciler ve öğretmenlerin kendi okullarında yürütülen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini değerlendirmeleri amacıyla 5 li likert tipi 2 anket, Rehber öğretmenlerin kendilerini ve Rehberlik ve Araştırma Merkezi hizmetlerini değerlendirmeleri amacıyla 3 lü likert tipi 2 anket olmak üzere; Toplam 4 adet anket geliştirildi. 7

8 ANKET GELİŞTİRME SÜRECİ 1. Konuyla ilgili olarak yapılan bilimsel çalışmalardan faydalanmak amacıyla makale taraması gerçekleştirildi. 2. Komisyon üyeleri tarafından, anket maddelerini belirleyebilmek amacıyla bir soru havuzu oluşturuldu. 3. Soru havuzundan seçilen maddeler alanda uzman kişilerin (alanda çalışanlar, rehber öğretmenler vb.) görüşüne sunuldu. 4. Uzman görüşleri doğrultunda anket maddeleri oluşturuldu. 5. Anketlerde kullanılacak olan maddeler belirlendikten sonra her anket için uygun birer yönerge yazılıp süreç tamamlandı. KOMİSYON TARAFINDAN GELİŞTİRİLEN ANKETLER 1. Okul İdarecileri İçin Okul Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirme Anketi: Okul idarecilerinin okullarda yürütülen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini değerlendirmeleri amacıyla hazırlanan, toplam 24 adet anket maddesi içeren, 5 li likert tipi bir veri toplama aracıdır. 2. Öğretmenler İçin Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Değerlendirme Anketi: Öğretmenlerin okullarda yürütülen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini değerlendirmeleri amacıyla hazırlanan, toplam 24 adet anket maddesi içeren, 5 li likert tipi bir veri toplama aracıdır. 3. Rehber Öğretmen Öz Değerlendirme Anketi: Rehber Öğretmenlerin mesleki çalışmalarını kendi bakış açılarıyla değerlendirmeleri amacıyla hazırlanan, toplam 47 adet anket maddesi içeren, 3 lü likert tipi bir veri toplama aracıdır. 4. Rehberlik ve Araştırma Merkezi Hizmetlerini Değerlendirme Anketi: Rehber öğretmenler tarafından Rehberlik ve Araştırma Merkezi hizmetlerinin değerlendirilmesi amacıyla hazırlanan, toplam 20 adet anket maddesi içeren, 3 lü likert tipi bir veri toplama aracıdır. VERİLERİN TOPLANMASI toplama araçları Rehberlik ve Araştırma Merkezinde bir araya getirilerek bilgisayar ortamına aktarılmış, elektronik posta yolu ile okullara gönderilmiştir. Okullara gönderilen veri toplama araçları katılım kolaylığı sağlaması bakımından katılımcıların okullarında çoğaltılıp uygulanmış ve gelen anketler bilgisayar ortamında oluşturulan veri tabanında kaydedilip yedeklenerek saklanmıştır. VERİLERİN ANALİZİ lerin istatistiksel analizi, İl Milli Eğitim Müdürlüğü Strateji Geliştirme Bölümü AR-GE Ekibi Araştırma Birimi çalışanları tarafından SPSS istatistik analiz programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. 8

9 BÖLÜM III BULGULAR OKUL İDARECİLERİ İÇİN OKUL REHBERLİK HİZMETLERİNİ DEĞERLENDİRME ANKETİNDEN ELDE EDİLEN BULGULAR 1. Her okulda rehberlik servisinin bulunması gerektiğini düşünüyorum. 2,8 0 0 Kararsızım 2,8 Kısmen 2, ,7 Kayıp 0 0 Toplam Okulumuzda bulunan rehberlik servisine her türlü desteği sağlıyorum Kararsızım 2,8 Kısmen 29 11, ,7 Kayıp 2,8 Toplam

10 3. Okulumuzdaki rehberlik çalışmaları başarılı şekilde yürütülmektedir. 2,8 1,4 Kararsızım 2,8 Kısmen 64 5, ,5 Kayıp 4 1,6 Toplam Okul rehberlik servisimizin her türlü fiziksel donanıma sahip olduğunu düşünüyorum. 2,8 18 7, Kararsızım 1 3,9 Kısmen , ,8 Kayıp 5 2,0 Toplam

11 5. Okul rehberlik servisinin rehberlik hizmetlerinin amacına uygun yürütülmesi açısından uygun bir yerde olduğunu düşünüyorum. 3 1,2 13 5,1 Kararsızım 9 3,5 Kısmen 80 31, ,2 Kayıp 2,8 Toplam Rehberlik servisinin okul yönetimi, öğretmen ve veli arasında iletişimi sağlayan sürekli bir birim olduğu görüşündeyim. 1,4 3 1,2 Kararsızım 4 1,6 Kısmen 40 15, Kayıp 1,4 Toplam

12 7. Okulda yürütülen eğitim-öğretim faaliyetlerinde rehber öğretmenin fikrini almanın önemli olduğu görüşündeyim Kararsızım 1,4 Kısmen 25 9, ,5 Kayıp 1,4 Toplam Disipline verilen öğrenciyle ilgili olarak rehber öğretmenin görüşünü almanın önemli olduğunu düşünüyorum. 1,4 0 0 Kararsızım 1,4 Kısmen 25 9, ,5 Kayıp 0 0 Toplam

13 9. Rehberlik servisinin okuldaki sorunlara büyümeden müdahale ettiği düşüncesindeyim. Frekans Yüze 1,4 9 3,5 Kararsızım 3 1,2 Kısmen 99 38, ,1 Kayıp 3 1,2 Toplam Öğrencilerin gelişimlerinin takip edilmesinde rehber öğretmenlerin etkin rol oynadığı düşüncesindeyim ,9 Kararsızım 2,8 Kısmen 67 26, ,1 Kayıp 0 0 Toplam

14 11. Rehberlik faaliyetleri ve sınıf rehberlik saati etkinlikleri için gerekli dokümanlar rehberlik servisi tarafından hazırlanmaktadır. 1,4 1,4 Kararsızım 0 0 Kısmen 40 15, Kayıp 2,8 Toplam Okuldaki rehberlik faaliyeti çalışmalarının yürütülmesinde sınıf rehber öğretmenlerinin etkin bir şekilde çalıştığını düşünüyorum. 4 1,6 8 3,1 Kararsızım 25 9,8 Kısmen , ,9 Kayıp 1,4 Toplam

15 13. Rehber öğretmenlerin sadece sorunlu öğrencilerle görüşmelerinin rehberlik hizmetleri açısından yeterli olduğunu düşünüyorum , ,5 Kararsızım 11 4,3 Kısmen 43 16,8 22 8,6 Kayıp 2,8 Toplam Rehberlik servisi tarafından yapılan çalışmaların sonuçlarına göre, iyileştirmeye yönelik tedbirler alırım ,6 Kararsızım 2,8 Kısmen 69 27, ,3 Kayıp 1,4 Toplam

16 15. Rehberlik servisi tarafından mesleki rehberlik çalışmalarının yeterince yapıldığını düşünüyorum. 2,8 7 2,7 Kararsızım 8 3,1 Kısmen , ,5 Kayıp 1,4 Toplam Rehberlik servisi tarafından eğitsel rehberlik çalışmalarının yeterince yapıldığını düşünüyorum. 1,4 9 3,5 Kararsızım 8 3,1 Kısmen 98 38, ,3 Kayıp 1,4 Toplam

17 17. Rehber öğretmenlerin yönlendirmesi olmadan da okuldaki rehberlik hizmetlerinin sınıf ve branş öğretmenleri tarafından etkili bir şekilde yürütülebileceği kanaatindeyim , ,2 Kararsızım 19 7,4 Kısmen 33 12,9 18 7,0 Kayıp 2,8 Toplam Rehberlik servisi çalışmaları hakkında öğrenci, öğretmen ve velilerden şikayet alıyorum , ,0 Kararsızım 4 1,6 Kısmen 25 9,8 9 3,5 Kayıp 3 1,2 Toplam

18 19. Rehber öğretmenin okuldaki rehberlik hizmetlerinin yürütülmesi dışında idari bölüme de yardımcı olması gerektiğini düşünüyorum. Frekans Yüde 45 17, ,6 Kararsızım 15 5,9 Kısmen 71 27, ,2 Kayıp 0 0 Toplam Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin okullarda faaliyetlerini sağlıklı bir şekilde yürütebilmesi için yönetici ve idarecilere rehberlik anlayışı kazandırmak gerektiğini düşünüyorum. 7 2,7 13 5,1 Kararsızım 3 1,2 Kısmen 78 30, ,2 Kayıp 1,4 Toplam

19 21. Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümünün çalışmalarını başarılı buluyorum. 18 7, ,9 Kararsızım 56 21,9 Kısmen , Kayıp 1,4 Toplam Rehberlik ve Araştırma Merkezi nin çalışmalarını başarılı buluyorum. 10 3, ,2 Kararsızım 46 18,0 Kısmen , ,4 Kayıp 47 18,4 Toplam

20 23. Okul idaremizin rehberlik konusundaki çalışmalarını başarılı buluyorum ,2 Kararsızım 6 2,3 Kısmen 95 37, ,0 Kayıp 1,4 Toplam Okul Rehberlik Servisi nin çalışmalarını başarılı buluyorum ,2 Kararsızım 5 2, Kısmen 75 29, ,6 Kayıp 5 2,0 Toplam

21 ÖĞRETMENLER İÇİN REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ DEĞERLENDİRME ANKETİNDEN ELDE EDİLEN BULGULAR 1. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri okuldaki öğrenci sorunlarına büyümeden müdahale edilmesini sağlar. 37 1,8 73 3,6 Kararsızım 82 4,0 Kısmen , ,3 Kayıp 7,3 Toplam Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri öğrencinin kendi potansiyelinin farkına varmasını sağlar. 16,8 74 3,7 Kararsızım 123 6,1 Kısmen , ,7 Kayıp 9,4 Toplam

22 3. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin sorunlu öğrencilerin eğitim hayatına kazandırılmasında katkısı büyüktür. 28 1,4 70 3,5 Kararsızım 133 6,6 Kısmen , ,1 Kayıp 8,4 Toplam Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri öğretmenlerin öğrencileri daha iyi tanımasına yardımcı olur. 20 1,0 75 3,7 Kararsızım 103 5,1 Kısmen , ,4 Kayıp 7,3 Toplam

23 5. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri öğretmen ve öğrenci arasındaki iletişimin daha sağlıklı hale gelmesine yardımcı olur. 28 1,4 97 4,8 Kararsızım 128 6,3 Kısmen , ,8 Kayıp 11,5 Toplam Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde uygulanan yöntem ve tekniklerin bizim kültürümüze uygun olmadığını düşünüyorum , ,3 Kararsızım ,0 Kısmen , ,0 Kayıp 14,7 Toplam Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri 23

24 yetersiz olan imkân ve olanaklardan ötürü faydalı olamamaktadır , ,0 Kararsızım ,7 Kısmen , ,3 Kayıp 9,4 Toplam Okulumuzdaki rehber öğretmen sayısının yetersiz oluşundan dolayı sorunlara çözüm üretilemiyor , ,9 Kararsızım 180 8,9 Kısmen , ,8 Kayıp 11,5 Toplam

25 9. Her okulda en az bir Rehber öğretmen bulunması gerektiğini düşünüyorum. 38 1,9 50 2,5 Kararsızım 48 2,4 Kısmen 181 8, ,9 Kayıp 10,5 Toplam Rehber Öğretmen, öğretmenlere öğrencilerin sorunlarını çözmede yardımcı olur. 22 1,1 55 2,7 Kararsızım 83 4,1 Kısmen , ,6 Kayıp 14,7 Toplam

26 11. Eğitim-öğretim faaliyetlerinde rehber öğretmenin fikrini almanın önemli olduğu görüşündeyim. 20 1,0 48 2,4 Kararsızım 79 3,9 Kısmen , ,7 Kayıp 9,4 Toplam Sınıfımdaki problemli öğrencilerin problemlerinin çözümüne yardımcı olmaya çalışır, başaramazsam öğrenciyi rehber öğretmene yönlendiririm. 24 1,2 69 3,4 Kararsızım 47 2,3 Kısmen , ,8 Kayıp 9,4 Toplam

27 13. Sınıf düzenini bozan, ailevi sorunları olan, öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerimi rehberlik servisine yönlendiririm. 23 1,1 46 2,3 Kararsızım 68 3,4 Kısmen , ,8 Kayıp 6,3 Toplam Rehberlik dersinin nasıl işleneceği konusunda rehber öğretmenin bilgi ve deneyimlerinden yararlanıyorum. 52 2, ,3 Kararsızım 99 4,9 Kısmen , ,8 Kayıp 12,6 Toplam

28 15. Form, doküman ve sınıf etkinliklerinin uygulanmasında rehberlik servisinden müşavirlik hizmeti alıyorum. 76 3, ,6 Kararsızım 118 5,8 Kısmen , ,5 Kayıp 16,8 Toplam Sınıf rehberlik çalışmalarını verimli bir şekilde yürütebildiğime inanıyorum. 44 2,2 75 3,7 Kararsızım 179 8,8 Kısmen , ,5 Kayıp 16,8 Toplam

29 17. Sınıf rehberlik etkinliklerini gereksiz görüyorum , ,1 Kararsızım 157 7,7 Kısmen , ,7 Kayıp 29 1,4 Toplam Rehberlik saatinde sınıf rehberlik etkinliklerini aksatmadan yaparım. 46 2,3 81 4,0 Kararsızım 113 5,6 Kısmen , ,5 Kayıp 44 2,2 Toplam

30 19. Rehber öğretmenle okuldaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde işbirliği içinde çalışabiliyorum. 41 2,0 68 3,4 Kararsızım 123 6,1 Kısmen , ,7 Kayıp 20 1,0 Toplam Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümünün çalışmalarını başarılı buluyorum , ,7 Kararsızım ,1 Kısmen , ,1 Kayıp 15,7 Toplam

31 21. Rehberlik ve Araştırma Merkezi nin çalışmalarını başarılı buluyorum , ,5 Kararsızım ,2 Kısmen , ,9 Kayıp 18,9 Toplam Okul idaremizin rehberlik konusundaki çalışmalarını başarılı buluyorum. 54 2, ,1 Kararsızım ,9 Kısmen , ,3 Kayıp 34 1,7 Toplam

32 23. Okul Rehberlik Servisi nin çalışmalarını başarılı buluyorum. 46 2,3 65 3,2 Kararsızım 142 7,0 Kısmen , ,0 Kayıp 38 1,9 Toplam Okuldaki öğretmenlerin rehberlik konusundaki çalışmalarını başarılı buluyorum. 22 1,1 86 4,2 Kararsızım 193 9,5 Kısmen , ,9 Kayıp 103 5,1 Toplam

33 REHBER ÖĞRETMEN ÖZ DEĞERLENDİRME ANKETİNDEN ELDE EDİLEN BULGULAR 1. Öğrencilerin kişisel gelişimlerine yardımcı olacak bireysel rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili yeterli bilgi ve beceriye sahibim. Evet 80 89,9 Kısmen 8 9,0 Hayır 0 0 Kayıp 0 0 Toplam 88 98,9 2. Öğrencilerin üstesinden gelemediğim sorunlarında, öğrenciyi yönlendirebileceğim uzmanları, meslek elemanlarını veya kurumları biliyorum. Evet 80 89,9 Kısmen 8 9,0 Hayır 0 0 Kayıp 0 0 Toplam 88 98,9 33

34 3. Öğrencilerin sosyal ve duygusal gelişimlerinde yeterli düzeyde destek sağlayabilirim. Evet 75 84,3 Kısmen 14 15,7 Hayır 0 0 Kayıp Öğrencilerin ailelerine, çocuklarının gelişimlerini desteklemeleri konusunda rehberlik edebilirim. Evet 86 96,6 Kısmen 3 3,4 Hayır 0 0 Kayıp

35 5. Öğrencilerin, bireysel özellikleri ile güçlü ve zayıf yönlerine ilişkin farkındalık düzeylerini arttıracak yöntemleri biliyorum. Evet 73 82,0 Kısmen 16 18,0 Hayır 0 0 Kayıp Öğrencilere ve velilerine, meslekler hakkında bilgi verebilirim. Evet 80 89,9 Kısmen 9 10,1 Hayır 0 0 Kayıp

36 7. Öğrencilerin, ilgi ve yeteneklerine uygun mesleği seçmelerine yardımcı olabilirim. Evet 80 89,9 Kısmen 8 9,0 Hayır 0 0 Kayıp 1 1,1 Toplam 88 98,9 8. Öğrencilerin gelişim özelliklerine uygun bireyi tanıma tekniklerinin neler olduğu hakkında bilgi sahibiyim. Evet 83 93,3 Kısmen 6 6,7 Hayır 0 0 Kayıp

37 9. Öğrencilerin, gelişim özelliklerine uygun bireyi tanıma tekniklerini uygulama becerilerine sahibim. Evet 74 83,1 Kısmen 15 16,9 Hayır 0 0 Kayıp Öğrencilere ve ailelerine rehberlik ederken uymam gereken yasal ve etik kuralların neler olduğunu bilirim. Evet 87 97,8 Kısmen 1 1,1 Hayır 0 0 Kayıp 1 1,1 37

38 11. İhtiyaç halinde, öğrencilerin bireysel gelişimini değerlendirmeye yönelik formlar hazırlama konusunda gereken eğitim ve donanıma sahibim. Evet 52 58,4 Kısmen 33 37,1 Hayır 4 4,5 Kayıp Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri konusunda gereksinim duyduğum bilgilere nereden ulaşabileceğimi bilirim. Evet 83 93,3 Kısmen 6 6,7 Hayır 0 0 Kayıp

39 13. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili yasal mevzuat hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibiyim. Evet 67 75,3 Kısmen 22 24,7 Hayır 0 0 Kayıp Öğrencilere uygun eğitim öğretim teknikleri konusunda yardımcı olurum. Evet 76 85,4 Kısmen 13 14,6 Hayır 0 0 Kayıp

40 15. Öğrencilerin motivasyonlarını desteklemek ve artırmak konusunda yeterli donanıma sahibim. Evet 82 92,1 Kısmen 7 7,9 Hayır 0 0 Kayıp Suç-şiddet ve zorbalıkla başa çıkma konusunda öğrencilere yardımcı olabilirim Evet 63 70,8 Kısmen 26 29,2 Hayır 0 0 Kayıp

41 17. Öğrencilerle etkili iletişim kurabilirim. Evet 88 98,9 Kısmen 1 1,1 Hayır 0 0 Kayıp Çocuk ve ergenlerde ortaya çıkan davranış problemlerinin çözümüne katkıda bulunabilirim. Evet 73 82,0 Kısmen 15 16,9 Hayır Kayıp 1 1,1 41

42 19. Mesleki bilgi ve becerilerimi geliştirme amaçlı hizmet içi eğitim etkinliklerine, mesleki toplantılara ve benzeri etkinliklere katılmak isterim. Evet 86 96,6 Kısmen 3 3,4 Hayır Kayıp Bültenler, yerel medya ve okulda düzenlenecek toplantılar aracılığıyla rehberlik hizmetlerini tanıtıcı etkinlikler düzenlerim. Evet 38 42,7 Kısmen 44 49,4 Hayır 6 6,7 Kayıp 1 1,1 42

43 21. Okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri programını değerlendirme amaçlı veriler toplar, verileri analiz eder ve sonuçlarına göre programı güncelleştiririm. Evet 48 53,9 Kısmen 34 38,2 Hayır 6 6,7 Kayıp 1 1,1 22. Rehberlik çalışmalarını yürütürken e-okul sistemini kullanıyorum. Evet 46 51,7 Kısmen 26 29,2 Hayır 16 18,0 Kayıp 1 1,1 43

44 23. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini kaliteli bir şekilde yürütebilmek için rehber öğretmenlerin e-okul sisteminden faydalanması gerektiğini düşünmekteyim. Evet 77 86,5 Kısmen 12 13,5 Hayır Kayıp 24. Mesleki bilgi ve donanımımı tam anlamıyla ortaya çıkarabileceğim bir kurumda çalışmaktayım. Evet 40 44,9 Kısmen 40 44,9 Hayır 8 9,0 Kayıp 1 1,1 44

45 25. Mesleğimi severek yapıyorum. Evet 69 77,5 Kısmen 17 19,1 Hayır 2 2,2 Kayıp 1 1,1 26. Mesleğimle ilgili rol karmaşası yaşıyorum. Evet 15 16,9 Kısmen 23 25,8 Hayır 50 56,2 Kayıp 1 1,1 45

46 27. Okulumda mutlu ve huzurlu bir şekilde çalışıyorum. Evet 60 67,4 Kısmen 26 29,2 Hayır 3 3,4 Kayıp 28. Okulda gerçekleştirdiğim rehberlik ve psikolojik danışma faaliyetleri takdir edilir. Evet 49 55,1 Kısmen 33 37,1 Hayır 6 6,7 Kayıp 1 1,1 46

47 29. Okulumda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini sağlıklı bir şekilde yürütebileceğim bir rehberlik servisi mevcuttur. Evet 64 71,9 Kısmen 13 14,6 Hayır 2 2,2 Kayıp 10 11,2 30. Okulumuzda rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesinde okul personeli, öğretmenler ve okul idaresi ile işbirliği yaparım. Evet 71 79,8 Kısmen 13 14,6 Hayır Kayıp 5 5,6 47

48 31. Okul idaresine eğitim-öğretim faaliyetleri ve rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili dile getirdiğim şikayet ve öneriler dikkate alınır. Evet 56 62,9 Kısmen 26 29,2 Hayır 2 2,2 Kayıp 5 5,6 32. Okul idaresi tarafında verilen, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri dışındaki görevlere gereğinden fazla zaman harcamak zorunda kalıyorum. Evet 11 12,4 Kısmen 24 27,0 Hayır 49 55,1 Kayıp 5 5,6 33. Okul idaresinin çalışmalarımıza destek olduğunu 48

49 düşünmekteyim. Evet 61 68,5 Kısmen 17 19,1 Hayır 6 6,7 Kayıp 5 5,6 34. Okulumuzdaki öğretmenlerin çalışmalarımıza destek olduğunu düşünmekteyim. Evet 36 40,4 Kısmen 42 47,2 Hayır 3 3,4 Kayıp 8 9,0 49

50 35. Okul idaresi mevzuatla belirlenen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili görevlerini yerine getirmektedirler. Evet 57 64,0 Kısmen 22 24,7 Hayır 4 4,5 Kayıp 6 6,7 36. Okulumuzdaki öğretmenler mevzuatla belirlenen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili görevini yerine getirmektedirler. Evet 31 34,8 Kısmen 49 55,1 Hayır 4 4,5 Kayıp 5 5,6 50

51 37. Özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin belirlenmesinde okul rehber öğretmeni olarak görev ve sorumluluklarının neler olduğunu biliyorum. Evet 69 77,5 Kısmen 13 14,6 Hayır 2 2,2 Kayıp 5 5,6 38. Okul rehberlik servisinde yapacağım çalışmalarla kaynaştırma uygulamasının başarısını artırabilirim. Evet 32 36,0 Kısmen 41 46,1 Hayır 8 9,0 Kayıp 8 9,0 39. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının (BEP) 51

52 hazırlanmasında yapmam gerekenler konusunda yeterli donanıma sahibim. Evet 23 25,8 Kısmen 45 50,6 Hayır 16 18,0 Kayıp 5 5,6 40. Özel eğitime gereksinimi olan öğrencilerin, özelliklerine uygun eğitim kurumlarına yönlendirilmesi için neler yapacağımı biliyorum. Evet 57 64,0 Kısmen 23 25,8 Hayır 4 4,5 Kayıp 5 5,6 41. Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları 52

53 konusunda okul personeli, öğretmenler ve okul idaresine eğitim verebilirim. Evet 20 22,5 Kısmen 43 48,3 Hayır 21 23,6 Kayıp 5 5,6 42. Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları konusunda okul personeli, öğretmenler ve okul idaresi ile işbirliği içinde çalışırım. Evet 60 67,4 Kısmen 17 19,1 Hayır 5 5,6 Kayıp 7 7,9 53

54 43. Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümünün çalışmalarını başarılı buluyorum. Evet 27 30,3 Kısmen 51 57,3 Hayır 5 5,6 Kayıp 6 6,7 44. Rehberlik ve Araştırma Merkezi'nin çalışmalarını başarılı buluyorum. Evet 39 43,8 Kısmen 37 41,6 Hayır 8 9,0 Kayıp 5 5,6 54

55 45. Okul idaremizin rehberlik konusundaki çalışmalarını başarılı buluyorum. Evet 56 62,9 Kısmen 22 24,7 Hayır 6 6,7 Kayıp 5 5,6 46. Okul Rehberlik servisinin çalışmalarını başarılı buluyorum. Evet 62 69,7 Kısmen 19 21,3 Hayır 2 2,2 Kayıp 6 6,7 47. Okuldaki öğretmenlerin rehberlik konusundaki 55

56 çalışmalarını başarılı buluyorum. Evet 31 34,8 Kısmen 45 50,6 Hayır 3 3,4 Kayıp 10 11,2 56

57 REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ HİZMETLERİNİ DEĞERLENDİRME ANKETİNDEN ELDE EDİLEN BULGULAR 1. RAM ın mevzuatla belirlenen teşkilat yapısı ve görevleri hakkında bilgi sahibiyim. Evet 45 51,7 Kısmen 39 44,8 Hayır 3 3,4 Kayıp Toplam RAM Rehber öğretmenlerin mesleki bilgi ve becerilerini geliştirme amaçlı hizmet içi eğitim çalışmaları, mesleki toplantılar vb. etkinlikler düzenler. Evet 31 35,6 Kısmen 44 50,6 Hayır 11 12,6 Kayıp 1 1,1 Toplam

58 3. RAM Okullarda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi için rehber öğretmenlerle işbirliği yapar. Evet 37 42,5 Kısmen 39 44,8 Hayır 10 11,5 Kayıp 1 1,1 Toplam RAM İldeki rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde okul rehber öğretmenlerinin görüşünü alır. Evet 30 34,5 Kısmen 37 42,5 Hayır 20 23,0 Kayıp Toplam

59 5. RAM alanla ilgili yeni gelişmeleri takip eder meslek elemanlarının hizmet kalitesini yükseltmek için gerekli önlemleri alır. Evet 25 28,7 Kısmen 47 54,0 Hayır 14 16,1 Kayıp 1 1,1 Toplam RAM rehber öğretmenlerin karşılaştıkları sıkıntıların çözümü noktasında her türlü desteği sağlar. Evet 29 33,3 Kısmen 43 49,4 Hayır 14 16,1 Kayıp 1 1,1 Toplam

60 7. RAM okullarda yürütülen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili her türlü yazı ve raporları inceler okullara geri bildirim sağlar. Evet 41 47,1 Kısmen 33 37,9 Hayır 13 14,9 Kayıp Toplam RAM özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları konusunda okul rehber öğretmenlerine bilgilendirmede bulunur. Evet 31 35,6 Kısmen 40 46,0 Hayır 14 16,1 Kayıp 2 2,3 Toplam

61 9. RAM bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması konusunda okul BEP birimine yardımcı olur. Evet 30 34,5 Kısmen 32 36,8 Hayır 22 25,3 Kayıp 3 3,4 Toplam RAM alanla ilgili araştırmaları takip eder; kurum web sitesi aracılığıyla rehber öğretmenlerle paylaşır. Evet 62 71,3 Kısmen 20 23,0 Hayır 3 3,4 Kayıp 2 2,3 Toplam

62 11. RAM kurum web sitesini güncel tutar. Evet 79 90,8 Kısmen 7 8,0 Hayır Kayıp 1 1,1 Toplam RAM bültenler, yerel medya ve ilde düzenlenecek toplantılar aracılığıyla rehberlik hizmetlerini tanıtıcı etkinlikler düzenler. Evet 46 52,9 Kısmen 34 39,1 Hayır 7 8,0 Kayıp Toplam

63 13. RAM okullarda ihtiyaç duyulan ölçme araç gereçlerinin hazırlanması konusunda rehber öğretmenlere yardımcı olur. Evet 43 49,4 Kısmen 31 35,6 Hayır 12 13,8 Kayıp 1 1,1 Toplam RAM göreve yeni başlayan rehber öğretmenlerin kurum içi eğitimi konusunda gerekli çalışmaları bünyesinde yapar. Evet 24 27,6 Kısmen 32 36,8 Hayır 27 31,0 Kayıp 4 4,6 Toplam

64 15. RAM rehber öğretmenler arasında iletişimin sağlanması amacıyla sosyal etkinlikler planlar. Evet 14 16,1 Kısmen 30 34,5 Hayır 42 48,3 Kayıp 1 1,1 Toplam RAM problem alanlarıyla ilgili (Suç-şiddet ve zorbalık vb.) il düzeyinde rehber öğretmenlerle işbirliği yaparak özgün projeler geliştirir. Evet 25 28,7 Kısmen 40 46,0 Hayır 20 23,0 Kayıp 2 2,3 Toplam RAM il düzeyinde meslek tanıtım faaliyetleri 64

65 planlar. Evet 35 40,2 Kısmen 34 39,1 Hayır 16 18,4 Kayıp 2 2,3 Toplam RAM ın alt birimi olan Özel Eğitim Hizmetleri Bölümü nün çalışmalarını başarılı buluyorum. Evet 36 41,4 Kısmen 40 46,0 Hayır 9 10,3 Kayıp 2 2,3 Toplam

66 19. RAM ın alt birimi olan Rehberlik Hizmetleri Bölümü nün çalışmalarını başarılı buluyorum. Evet 39 44,8 Kısmen 39 44,8 Hayır 8 9,2 Kayıp 1 1,1 Toplam Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Şubesi nin ilimizdeki rehberlik faaliyetlerinin koordine edilmesi ve yürütülmesi konusundaki görevlerini gerektiği gibi yerine getirdiğini düşünüyorum. Evet 35 40,2 Kısmen 47 54,0 Hayır 4 4,6 Kayıp 1 1,1 Toplam BÖLÜM IV 66

67 TARTIŞMA VE YORUM Okul İdarecileri İçin Okul Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirme Anketi nden elde edilen veriler değerlendirildiğinde; 1) Araştırma verilerinden yola çıkarak; Okul İdarecilerinin PDR hizmetlerini etkin kullanma ve öğrenci gelişiminde bu hizmetlerden etkin bir şekilde yararlanabilme fikrini benimsedikleri söylenebilir. 2) Araştırma verilerine göre; PDR hizmetlerinin gerekliliği ve daha etkin kullanılması ile ilgili olarak Okul İdarecileri duyarlı görünmektedir. İdarecilerin çoğu okullarında en az bir rehber öğretmene ihtiyaç duyduklarını belirtmiştir. Bu durum Ünal tarafından 2004 yılında gerçekleştirilen İlköğretim Okullarında, Profesyonel Olmayan Rehberlik Çalışmaları Ve Eksikliği Hissedilen Hizmetler konulu araştırmadan elde edilen bulgularla paralellik göstermektedir. Söz konusu araştırma sonuçlarına göre; okullarda profesyonel düzeyde verilen rehberlik hizmetlerine ve rehber uzmanlara önemli düzeyde ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir. 3) Bununla birlikte; PDR servisi ile ilgili beklentiler ve görev tanımları konusunda bazı sıkıntılar olduğu düşünülebilir. Özellikle Rehber öğretmenin okuldaki rehberlik hizmetlerinin yürütülmesi dışında idari bölüme de yardımcı olması gerektiğini düşünüyorum fikrini savunan Okul İdarecilerinin PDR hizmetleri ve PDR hizmetlerinin yürütülmesi noktasında yeterli bilgiye sahip olmadıkları söylenebilir. Bu durum Hamamcı ve ark. tarafından 2004 yılında gerçekleştirilen Gaziantep teki Okullarda Çalışan Psikolojik Danışmanların Mesleki Sorunlarının İncelenmesi konulu araştırmanın sonuçları ile paralellik göstermektedir. Söz konusu araştırmaya katılan rehber öğretmenler; Okul İdarecilerinin bilgi eksikliğinden dolayı PDR hizmetlerine ilişkin sorumluluklarını gereği kadar yerine getirmediklerini vurgulamışlardır. Güvenç in 2001 yılında gerçekleştirdiği Okullardaki Rehberlik Faaliyetlerinin Yürütülmesinde Karşılaşılan Güçlükler konulu yüksek lisans tez çalışmasında, Özabacı ve Ark. nın 2008 yılında gerçekleştirdikleri Okul Yöneticilerinin Okuldaki Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi konulu araştırmada da benzer bulgular elde edilmiştir. 4) Araştırma verilerine göre; Okul İdarecilerinin %41,8 i okullarında bulunan Rehberlik Servislerinin fiziksel donanım açısından yeterli olduğunu, %44,53 ü ise kısmen yeterli olduğunu ifade etmiştir. Bu sonuç; Karaküçük tarafından 2010 yılında gerçekleştirilen Rehber Öğretmenlerin Mekânsal Algıları Bağlamında Okul Rehberlik Servislerinin Fiziksel/Mekânsal Koşullarının İncelenmesi konulu araştırmadan elde edilen verilerle tutarlılık göstermektedir. Araştırma verilerine göre; eşya/araç gereç düzeni açısından, kamuya ait okulların rehberlik servislerinin % 43 ü PDR hizmetlerinin sunulmasına uygundur. PDR servilerinin % 47.6 sı ise orta uygunluktadır. PDR hizmetlerinin sunulmasına uygun olmayan/yetersiz araç gereç içeren rehberlik servislerinin oranı ise % 9.5 tir. 67

68 5) Araştırma verilerine göre; araştırmaya katılan Okul İdarecilerinin %58,8 i okullarında bulunan rehberlik servisi nin okullarında yaşanabilecek bazı problemlere büyümeden müdahale ettiğini ve Önleyici Rehberlik konusunda çalışmaların başarılı bir şekilde yürütüldüğünü ifade ederken, %38,67 si bu çalışmaların kısmen başarılı olduğunu ifade etmiştir. Diğer tüm hizmet alanlarında olduğu gibi Önleme Hizmetleri nin başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilmesinin yolu okul paydaşlarının tamamının uyum içinde çalışmasıdır. Korkut; 2003 yılında yayınladığı Rehberlikte Önleme Hizmetleri konulu makalesinde bu noktaya değinmektedir. Korkut a göre; bir okuldaki temel önleme çalışmalarının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için rehber öğretmenlerin, okul idarecilerinin ve öğretmenlerin edilgen değil etkin biçimde planlamaya ve uygulamaya katılmalıdır. Öğretmenler İçin Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Değerlendirme Anketi nden elde edilen veriler değerlendirildiğinde; 1) Araştırma verilerine göre; öğretmenler genel olarak PDR hizmetlerinin yararlı olduğu yönünde görüş bildirmişlerdir. Öğretmenlerin bu hizmetlerin verilmesinin öğrencilerin sorunlarının çözümüne yardımcı olduğunu düşündükleri söylenebilir. 2) Öğretmenlerin önemli bir kısmı (% 86,86) her okulda en az bir rehber öğretmenin olması gerektiğini belirtmiştir. Okullarda PDR hizmetlerinin işlevselliğini artırma noktasında bu öneri önemlidir. 3) Öğrencilerin sorunların çözümü, öğrenci-öğretmen iletişiminin güçlendirilmesi noktasında PDR hizmetlerinin olumlu katkıları olduğunu belirten öğretmenlerin oranı oldukça yüksektir (%61,65- %51-8). Elde edilen veriler, Taşkaya ve Kurt tarafından 2010 yılında gerçekleştirilen İlköğretim Okullarında Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri konulu araştırmanın sonuçlarıyla paralellik göstermektedir. Söz konusu araştırmaya katılan öğretmenler; PDR Hizmetlerinin sadece öğrenciler değil öğretmenler açısından da yararı olduğunu ifade edip; öğrencilerin sorunlarının, ilgi ve yeteneklerinin belirlenmesinde PDR hizmetlerinden faydalandıklarını dile getirmişlerdir. 4) Araştırma verilerine göre; sınıf rehberlik etkinliklerini gereksiz gören öğretmenlerin oranı yaklaşık %25 tir. (%10,7 katılıyorum+%14,5 Kısmen katılıyorum). Bu konuda karasız kalan öğretmenlerin oranı ise %7.7 dir. Bu oranlar Kızıl ın 2007 yılında gerçekleştirdiği Orta Öğretim Kurumlarındaki Rehber Öğretmenlerin Ve Sınıf Rehber Öğretmenlerinin Sınıf İçi Rehberlik Etkinlikleri İle İlgili Görüşleri konulu yüksek lisans tez çalışmasında elde ettiği bulgularla tutarlılık göstermektedir. Söz konusu araştırmada Rehberlik etkinliklerinin uygulanmasının yararları nelerdir? sorusuna Yararı yok ve yararı yok cevabını veren sınıf rehber öğretmenlerinin oranı %27,2 dir. Gelişimsel rehberlik yaklaşımının en önemli unsurlarından olan sınıf rehberlik etkinliklerinin gereksiz görülmesinin ardında yatan nedenler; bazı etkinliklerin öğrencilerin yaşına ve gelişim düzeylerine uygun olmaması, sadece teorik bilgileri içermesi-uygulamaya dönük olmaması, belli kazanımların edinilmesi için uygulanacak etkinliklerin sayıca sınırlı olması, kazanımların öğrencilere aktarılması noktasında sadece etkinlik kitabı nda yer alan rehberlik etkinliklerinden faydalanılacağını düşünülmesi olarak sayılabilir. Nazlı tarafından 2004 yılında yayınlanan Sınıf Rehberliği Etkinlikleri konulu makalede de etkinliklerin uygulanması sırasında 68

69 karşılaşılan en önemli problemler arasında kaynak kitapların ve dokümanların yeterli sayıda olmamasına dikkat çekilmiştir. Demirel tarafından 2010 yılında yayınlanan İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programının Değerlendirilmesi konulu araştırmada da benzer sonuçlara ulaşılmış, araştırmaya katılan öğretmenlerce; bazı kazanımların ve etkinliklerin öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun olmadığının, eğitsel ve mesleki alanla ilgili kazanımların sayısının kişisel- sosyal gelişim, kendini kabul gibi alanlardakilerden daha fazla olduğunun, etkinliklere alternatif etkinlik geliştirilmesi gerektiğinin ifade edildiği belirtilmiştir. Rehber Öğretmen Öz Değerlendirme Anketi nden elde edilen veriler değerlendirildiğinde; 1) Araştırma bulgularından yola çıkarak; Rehber öğretmenlerin kendilerini mesleki açıdan yeterli buldukları ve bu konuda problem yaşamadıkları söylenebilir. 2) Rehber öğretmenlerin yaşadıkları bazı sorunların genellikle kendilerinin bilgi ve beceri yetersizliğinden değil çeşitli dış etkenlere bağlı olarak gerçekleştiği söylenebilir. Elde edilen bu bulgular Sevim ve Hamamcı tarafından 1999 yılında gerçekleştirilen Psikolojik Danışmanların Mesleki Doyumları ile Mesleki Yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi konulu araştırma ile tutarlılık göstermektedir. 3) Araştırma bulgularına dayanarak Rehber öğretmenlerin eğitsel rehberlik, mesleki rehberlik ve öğrenci sorunlarının çözümüne katkı sağlama noktasında yeterli bilgi ve donanıma sahip oldukları, söz konusu alanlarda başarılı çalışmalar gerçekleştirdikleri söylenebilir. Bu sonuç; Gençdoğan ve Onur tarafından 2006 yılında gerçekleştirilen Öğretmenlerin Rehberlik Etkinliklerinin Değerlendirilmesi (Erzurum ve Giresun İl Örneği) konulu araştırma bulguları ile paralellik göstermektedir. Araştırma verilerine göre; araştırmaya katılan Rehber öğretmenlerin tümü, öğrencileri bilgilendirmek amacıyla, ders çalışma yöntemleri, ergenlik sorunları, sınav kaygısı, meslekler hakkında, Üniversite sınavları, liselere giriş sınavları, yönetmelikler, kurumları tanıtma gibi, öğrencilerin sorunlarına yönelik konularda çalışmalar yaptıklarını belirtmektedir. 4) Rehber öğretmenlerin aldıkları eğitimin teorik olarak kendilerine mesleki anlamda bilgi ve beceri açısından yeterli olmasına rağmen uygulamada zaman zaman bazı problemler yaşadıkları söylenebilir. Bireyi Tanıma Tekniklerinin bilinmesi ve uygulanması arasında çıkan yaklaşık %10 luk fark bu durumdan kaynaklanıyor olabilir. Teorik bilgi ve becerilerle-uygulama yapabilme arasında ortaya çıkan fark Hamamcı ve arkadaşlarının 2004 yılında gerçekleştirdikleri Gaziantep teki Okullarda Çalışan Psikolojik Danışmanların Mesleki Sorunlarının İncelenmesi konulu araştırmanın bulgularını doğrular niteliktedir. Gençdoğan ve Onur tarafından gerçekleştirilen araştırmada da benzer bulgulara ulaşılmıştır. 5) Araştırma bulgularından yola çıkılarak okul idarecilerinin çoğunluğun mevzuatla belirlenen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili görevlerini yerine getirdikleri (evet 64,04, kısmen %24,7 ), okul idarecilerinin önemli bir kısmının PDR çalışmalarına destek oldukları söylenebilir (evet % 68,54, kısmen % 19,1).Bu durum; Aktepe nin 2008 yılında gerçekleştirdiği Rehber Öğretmenlerin Yönetici Ve Öğretmenlerden Mesleki Beklentileri konulu yüksek lisans tez çalışmasında elde ettiği 69

70 bulgularla benzerlik göstermekle birlikte, söz konusu araştırmada özel okullar ile resmi okullar (devlet okulları) arasında özel okullarda görev yapan okul idarecileri lehine anlamlı bir fark tespit edildiğini belirtmekte fayda vardır. 6) Araştırma bulgularından yola çıkılarak sınıf öğretmenlerinin okulda gerçekleştirilen PDR çalışmalarına kısmen destek oldukları (Evet %40 kısmen %47), mevzuatla belirlenen PDR hizmetleriyle ilgili görevlerini kısmen yerine getirdikleri söylenebilir (Kısmen %55+evet %34,8). Araştırma bulguları Terzi ve Ark. tarafından 2009 yılında gerçekleştirilen Psikolojik Danışmanların Okul Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetleri Modeline Dayalı Olarak Geliştirilen Kapsamlı Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Programını Değerlendirmeleri konulu araştırmanın bulguları ile paralellik göstermektedir. Araştırmaya katılan rehber öğretmenler; Sınıf rehber öğretmenlerinin özellikle sınıf rehberlik etkinliklerini yeterince önemsemediğini, PDR hizmetlerinin yürütülmesi noktasında işbirliğinin hâlâ istenilen düzeyde olmadığını belirtmişlerdir. Aktepe nin tez çalışmasında da benzer bulgular elde edilmiş, Yeşilyaprak ın 2009 yılında yayınladığı Türkiye de Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Alanının Geleceği: Yeni Açılımlar Ve Öngörüler adlı makalesinde de benzer noktalara değinilmiştir. 7) Araştırma bulgularına göre; Okul idaresi tarafında verilen, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri dışındaki görevlere gereğinden fazla zaman harcamak zorunda kalıyorum. diyen rehber öğretmenleri oranı % 12,4, kısmen buna katılanların oranı ise %27 dir. len yanıtlardan yola çıkılarak Rehber öğretmenlerin mesai saatlerinde genelde PDR hizmetlerinin yürütülmesi noktasında görev yaptıkları söylenebilir. Bu bulgu; 2007 yılında Akten tarafından gerçekleştirilen Rehber Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi konulu yüksek lisans tez çalışmasında elde edilen bulgularla çelişmektedir. Söz konusu çalışmaya katılan rehber öğretmenlerin %40,46 sı görev alanı dışındaki işlerin verilmesi ve diğer okullarda görevlendirilmelerinin mesleki çalışmalarını olumsuz yönde etkilediğini bildirmişlerdir. Hatunoğlu ve Hatunoğlu nun 2006 yılında gerçekleştirdikleri Okullarda len Rehberlik Hizmetlerinin Problem Alanları konulu araştırmada da Akten in araştırmasındaki benzer bulgular elde edilmiş, araştırmaya katılan rehber öğretmenler PDR hizmetlerinde yaşanan önemli problemler arasında idarecilerin rehber öğretmenleri alanları dışındaki işlere yöneltmesi ne de yer vermişlerdir. 8) Araştırma bulgularına göre; Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının (BEP) hazırlanmasında yapmam gerekenler konusunda yeterli donanıma sahibim diyen rehber öğretmenlerin oranı % 25,8 tir. Kısmen söz konusu donanıma sahip olduğunu bildiren rehber öğretmenlerin oranı ise % 50,56 tır. Aynı şekilde; Okul rehberlik servisinde yapacağım çalışmalarla kaynaştırma uygulamasının başarısını artırabilirim diyen rehber öğretmenlerin oranı %36, bunu kısmen sağlayabileceğini ifade eden rehber öğretmenlerin oranı ise %46,07 dir. 9) Bulgulardan yola çıkarak rehber öğretmenlerin Özel Eğitim alanındaki öz yeterlik algısı değerlendirildiğinde rehber öğretmenlerin bu alanda kendilerini kısmen yeterli gördükleri belirlenebilir. Bu durumun rehber öğretmenlerin lisans eğitimleri sırasında aldıkları özel eğitim alanıyla ilgili derslerin sayıca yetersiz olması, uygulamaya yönelik olmaması ve rehber öğretmenlerin özel eğitim alanıyla ilgili bilgi ve deneyimlerinin sınırlı olmasından kaynaklandığı söylenebilir. 70

71 10) Bulgulardan yola çıkarak; araştırmaya katılan Rehber öğretmenlerin önemli bir kısmının mesleğini severek yaptığı (%77,53 evet) söylenebilir. Bu bulgu Aysan ve Bozkurt tarafından 2004 yılında gerçekleştirilen Okul Psikolojik Danışmanlarının Yaşam Doyumu, Stresle Başa Çıkma Stratejileri İle Olumsuz Otomatik Düşünceleri: İzmir İli Örneklemi konulu araştırmadan elde edilen verilerle tutarlılık göstermektedir. Söz konusu araştırmaya katılan rehber öğretmenlerin % 77,3 ü mesleklerini severek ve isteyerek devam ettirdikleri ifade etmiştir. 11) Bulgulardan yola çıkarak; araştırmaya katılan Rehber öğretmenlerin önemli bir kısmının mutlu ve huzurlu bir şekilde okullarında görev yaptıkları (%67, 42 evet-%3,4 hayır) ve meslekleriyle ilgili rol karmaşası yaşamadıkları (%16,85 evet) söylenebilir. Aysan ve Bozkurt un araştırmasında ise çalışma ortamında memnun olan rehber öğretmenlerin oranı %34,04, memnun olmayanların oranı ise %18,43 tür. Rehberlik ve Araştırma Merkezi Değerlendirme Anketi nden elde edilen veriler değerlendirildiğinde; 1) Araştırmadan elde edilen bulgulara dayanarak Rehberlik ve Araştırma Merkezi nin çalışmalarının rehber öğretmenlerce kısmen başarılı bulunduğu söylenebilir. 2) RAM Rehber öğretmenlerin mesleki bilgi ve becerilerini geliştirme amaçlı hizmet içi eğitim çalışmaları, mesleki toplantılar vb. etkinlikler düzenler ifadesine araştırmaya katılan rehber öğretmenlerin %50,56 sının kısmen katıldığını, %12 sinin katılmadığın belirtmesi, rehber öğretmenlerin önemli bir sorunu olarak görülebilir. 3) RAM ile Rehber öğretmenler arasındaki iletişimin zayıf olduğu söylenebilir. Rehber öğretmenlerle RAM arasında neden iletişim kurulamadığı araştırılabilir. 71

72 BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuçlar Araştırma sonucunda Sivas ilindeki okullarda görev yapan okul idarecilerinin ve öğretmenlerin PDR hizmetlerinin gerekliliğine inandıkları, bu hizmetlerden yararlandıkları, ancak PDR hizmetlerini algılama noktasında birtakım problemler yaşadıkları söylenebilir. Rehber öğretmenlerin mesleki bilgi ve donanım açısından kendilerini yeterli gördükleri ancak özellikle özel eğitim alanıyla ilgili bilgi ve deneyimlerinin sınırlı olduğu söylenebilir. Araştırma sonucunda; Rehber öğretmenler ile RAM arasında iletişim ve işbirliğinin istenilen düzeyde olmadığı, iletişim ve işbirliğinin geliştirilmesinin PDR hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için gerekli olduğu söylenebilir. Sonuç olarak Sivas ilindeki okullarda yürütülen PDR hizmetlerinin genel itibariyle verimli bir şekilde yürütüldüğü söylenebilir. Ancak bu hizmetlerin daha verimli bir şekilde yürütülebilmesi için çeşitli çalışmalar yapılabilir. Öneriler 1) Stajyer Rehber Öğretmenlerin deneyim kazanabilmeleri için, lisans eğitimlerini tamamladıktan sonra Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde göreve başlamaları, daha sonra okullarda görevlendirilmeleri önerilebilir. 2) Rehber Öğretmenlerin okullarda yaşadıkları problemlerin önemli nedenlerinden biri olarak idareci ve öğretmenlerin PDR hizmetlerinin kapsamı konusunda bilgi eksikliği söylenebilir. Rehber Öğretmenler bu konuda öğretmen ve idarecilere yönelik PDR hizmetlerinin tanıtımı amacıyla seminer çalışmaları düzenleyebilirler. 3) Okul idarecileri, PDR hizmetlerinin okullarda yürütülmesinin eğitim-öğretim çalışmalarının vazgeçilmez bir parçası olduğuna inanmalı ve çevresini buna inandırmalıdır. Ayrıca okul yöneticisi, rehberlik çalışmalarının, okulun diğer etkinlikleri ile bütünleşmiş olarak yürütülmesini sağlamalıdır. 4) M.E.B. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği nde belirlenen amaç ve görevlerin hem okul yöneticileri hem sınıf öğretmenleri hem de rehber öğretmenler tarafından uygulanması ve görev bilincine sahip olunması PDR hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için çok önemlidir. PDR hizmetleri sadece rehber öğretmenin yerine getirmesi gereken bir iş olarak algılandığında öğrenciye faydalı olabilmek zorlaşmaktadır. 5) Yönetici-Öğretmen ve diğer paydaşların PDR hizmetlerinin yürütülmesi noktasında yaşadıkları problemlerin nedenleri mutlaka araştırılmalı, bunlarla ilgili seminerbilgilendirme çalışmalarının dışında alternatif çözüm yolları ortaya konmalıdır. 6) Rehber Öğretmenlerini görev tanımları iyi yapılmalı ve bunun dışında görevler verilmemelidir. 7) Rehber Öğretmenlerin aldıkları eğitimin teorik olarak kendilerine mesleki anlamda bilgi ve beceri açısından yeterli olduğu fakat uygulamada bazı problemler yaşadıkları 72