Obez Kadınlarda Antropometrik Ölçümlerle Plazma Lipid Düzeyleri Arasındaki İlişki

Transkript

1 KJrijinal jwakcdeler Obez Kadınlarda Antropometrik Ölçümlerle Plazma Lipid Düzeyleri Arasındaki İlişki Uzm. Dr. İlkay KARTAL Uzm. Dr. Yaşar YILDIRIM Uzm. Dr. Metin BtCAN Haydarpaşa Numune Hastanesi 1. Dahilive Semsi Özet Bu çalışmanın amacı obeziteye neden olabilecek hastalıklar gibi etyolojik sebepler yönünden taranarak böyle bir problemi bulunmayan obez kadınlardan oluşturulan vaka grubunda antropometrik ölçüm yöntemleri ile plazma lipidleri arasındaki ilişkiyi inceleyerek sağlıklı ve obez olmayan kontrol grubu ile karşılaştırmaktı. Sonuç olarak obez vaka grubu ile kontrol grubunun tüm plazma lipid ve plazma glukoz düzeyleri ortalamaları arasında istatistiki olarak anlamlı farklar bulunmasına rağmen obez vaka grubunda VKİ ile sadece plazma trigliserid ve VLDL kolesterol düzeyleri arasında istatistiki olarak anlamlı bir pozitif korelasyon bulundu. Lokal yağ dağılımını gösteren B/K oranı ile tüm plazma lipidleri ve plazma glukozu düzeyleri arasında istatistiki olarak anlamsız zayıf bir diskinin olduğu görüldü. Summary The aim of this study was to investigate the correlation between anthropometric measurements and plasma lipids in obes women case group that had not any etiologic factor which could cause obesity. We also compared this obes group with a control group that had no obesity. There was no statistically significant differences DİRİM/EV1U1-EKIM

2 between the total plasma lipids and plazma glucose of the obes group and the control group. But there was a statistically significant positive correlation between BMl and plazma trigliserid, VLDLkolesterol levels in the obes group. There were statistically unsignificiant correlation between waist/hip ratio and plasma lipids, plasma glucose. Giriş Obezitenin birçok metabolik bozukluk ile birlikte olduğu bilinmektedir. Yapılan çalışmaların çoğunda obezlerin antropometrik ölçüm değerleriyle dislipidemi arasında ilişki olduğu gösterilmiştir. Bu geniş çaptaki çalışmaların çoğunun sonucuna göre obezler artmış açlık plazma trigliserid seviyesi ve düşmüş HDL-kolesterol seviyesi ile karakterizedir. Plazma total kolesterol seviyesi sınırda artmıştır. Materyal ve metod: Çalışmadaki verilerin cinsiyet farklılığından doğacak faktörlerden etkilenmemesi için çalışma sadece kadınlar üzerinde yapıldı. Çalışmaya 50 obez kadın vaka ile 30 obez olmayan kadın kontrol vakası alındı. Her iki grubun vücut kitle indeksi (VKt) ve bel çevresinin kalça çevresine oranı (B/K) hesaplandı. Her iki grubunda plazma kolesterol ve trigliserid düzeyleri Abbot Spectrum'da. plazma glukoz ve HDL-kolesterol 717 Boehringer de ticari kitler kullanılarak ölçüldü. Plazma LDL kolesterol ve VLDL kolesterol şu formüllerle hesaplandı. LDL kolesterol: Total kolesterol - (VLDL kolesterol + HDL kolesterol) VLDL kolesterol: Trigliserid / 5 Sonuç Obez vaka grubunda VKİ-35.07±7.3, B/K-0.82 ± 0.06 olarak bulundu. Kontrol grubunda ise VKİ=21.3 ± 2.3. B/K ± 0.05 olarak bulundu. İstatistiki olarak obez vaka grubunun VKİ ve B/K oranı değerleri kontrol grubundan daha yüksek bulundu (P<0.0001). Obez vaka grubunda plazma glukoz kolesterol, trigliserid. HDL. LDL ve VLDL kolesterol düzeyleri sırasıyla 95.5 ± 20, ± 42.5, ± ± 15 bulundu. Obez olmayan kontrol grubunda aynı parametreler sırasıyla 86.2 ± ± ± ± ± 40, olarak bulundu. Obez vaka grubunda plazma glukoz (), kolesterol (). trigliserid (P<0.0001). LDL- Tablo: Obez vaka grubundaki ve kontrol grubundaki açlık plazma glukoz. kolesterol. HDL. LDL ve VLDL-kolesterol düzeylerinin karşılaştırılması Obez vaka grubu Kontrol grubu P değeri Glukoz (mg/dl) Kolesterol (mg/dl) Trigliserid (mg/dl) HDL-kolesterol (mg/dl) LDL-kolesterol (mg/dl) VLDL-kolesterol (mg/dl) 95.5 ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 12 P<0.005 P< P< DIRlM/EvıüL-EKiM 2001

3 kolesterol (), VLDL-kolesteroI (P<0.0001) düzeylerinin obez olmayan kontrol grubundan daha yüksek olduğu bulundu. Plazma HDL-kolesterol () düzeyinin obez hasta grubunda daha düşük olduğu bulundu. Obez vaka grubunda VKİ ile plazma glukoz (r= P>0.05), kolesterol (r P>0.5), HDL-kolesterol (r= P>0.05), LDL-kolesterol (r= P>0.5) düzeyleri arasında anlamlı bir korelasyon bulunamazken, trigliserid (r-0,3268 P>0.05) ve VLDL-kolesterol (r ) düzeyleri ile arasında anlamlı bir korelasyon tespit edildi. Obez vaka grubunda B/K oranı ile plazma glukoz (r P>0.5), kolesterol (r P>0.05), trigliserid (r= P>0.05), HDL-kolesterol (r P>0.05). LDL-kolesterol (r P>0.5). VLDLkolesterol (r= ) düzeyleri arasında anlamlı bir korelasyon bulunmamıştır. Tartışma Yapılan çalışmaların genelinde obezler artmış açlık plazma trigliserid seviyesi ve düşmüş HDL-kolesterol seviyesi ile karakterizedir.(l,2) Plazma kolesterol ve LDL-kolesterol seviyeleri sınırda artmıştır.(l,2,3) Kardiyoloji Derneğinin, çalışmasının sonucu olarak obeziteye Türk kadınlarında çok sık rastlandığı bulunmuştur. Bunun plazma trigliseridi. kan basıncı ve daha hafif ölçüde serum kolesterol düzeyi gibi diğer çeşitli risk faktörlerini etkilemesi ve de sigara içme ile diabete sıklıkla eşlik etmesi yüzünden kadınlarda önemli bir risk faktörü oluşturduğu öne sürülebilir.(4) Obezite tanısının konmasında geçerli olan ölçüm yöntemlerinden biri olan VKİ parametresi epidemiyolojik çalışmalarda en sık kullanılan yöntem olmuştur. Günümüzde daha çok obezitenin zararlı etkileri ile vücuttaki yağ dağılımı arasında olan ilişki üzerinde durulmaktadır. Bel/Kalça (B/K) oranı, biceps, triceps, subskapular ve suprailiak alanlardan cilt altı dokusunun ölçülmesi vücuttaki lokal yağ dağılımının tespit edilmesinde kullanılan konvansiyonel yöntemlerdendir. Prospektif ve metabolik çalışmalarda genel olarak B/K oranının, viseral obezitenin belirlenmesinde en iyi indeks olduğu obez hastalarda B/K oranının hesaplanmasının bu hastalardaki metabolik profil değişikliğinin önemli bir göstergesi olup serebrovaskuler hastalık, koroner arter hastalığı ve diabetes mellitus gibi metabolik hastalıkların gelişebileceğinin göstergesi olduğu hususunda fikir birliği bulunmaktadır. (5.6) Abdominal BT ile ölçülen yağ miktarı vücudun yağ miktarı ile korelasyon gösterir. Bu yöntem ile B/K oranı bulguları arasında korelasyon tespit edilmiştir.^,7,8) Diğer bir çalışmada ise viseral yağ miktarını göstermede B/K oranının yetersiz kaldığı ve abdominal yağ miktarı ile korelasyon göstermediği tespit edilmiş ve bu konuda MRI yönteminin daha duyarlı olduğu kanaati vurgulanmıştır.(9) Özellikle intra-abdominal yağ dokusu tayini başta olmak üzere. MRI ve BT gibi görüntüleme yöntemleri ile vücuttaki yağ dokusunun tayini ve miktarının tespiti daha hassas olarak yapılabilmektedir. Ancak pahalı yöntemler oluşları ayrıca her yerde bulunmamaları bunların rutin olarak kullanılabilme ve konvansiyonel olma özelliklerini önemli ölçüde kısıtlamaktadır. Bu çalışmada obezite tanısının konmasında ve vücuttaki yağ dağılımının tespit edilmesinde konvansiyonel antropometrik yöntemler olarak VKİ ve B/K oranı kullanıldı. Yapılan çalışmada obez grup ile kontrol 37

4 grubu açlık plazma total kolesterol düzeyleri ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulundu. Ama plazma kolesterol düzeyleriyle VKİ ve B/K arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir korelasyon görülmedi. VKİ'nin lokal yağ dağılımını gösterememesi ayrıca B/K oranının da viseral yağlanmayı göstermede duyarlı olmaması böyle bir sonuç alınmasında etken olabilir. Çünkü vücut yağlanması ile plazma kolesterol düzeyleri arasında pozitif bir korelasyon görülmesi beklenen ve literatürde yaygın olarak rastlanan bir sonuçtu. Bu konuda büyük kitleler üzerinde yapılmış Fragminham Study(lO), Finli kadınlar üzerinde yapılmış olan Monica Çalışması. Avrupa'da 5 merkezde yapılmış olan yag dağılımı çalışması (European Fat distribution Study) ile bu korelasyon gösterilmiştir. Korelasyon gösterilemeyen çalışmalar da vardır. Örneğin "British Prevalence Study".(ll) Çalışmada obez grup ile kontrol grubu plazma trigliserid düzeyleri ortalamaları arasında istatiksel açıdan çok anlamlı bir fark bulunmuştur. Plazma trigliserid düzeyleri ile VKİ arasında da istatiksel olarak anlamlı bir korelasyon var iken. B/K oranı ile arasında istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon bulunamamıştır. Bu sonuçlar literatür bulguları ile uyum göstermektedir. B/K oranı ile arasında bir korelasyon bulunmaması da daha önce de belirtildiği gibi B/K oranının başta karın içi olmak üzere visseral yağ birikimini göstermede yetersiz olması idi. Plazma trigliserid düzeylerindeki artış ile vücut ağırlığındaki artış arasındaki korelasyonu gösteren geniş çalışmalara örnek olarak British Prevalence Study. Stockholm Sweden Prospective Study. Canadian Heart Health Surveys Research Group Study gösterilebilinir.(ll) Lipid Research Clinics Prevalence Study. European Fat Distribution Study gibi bazı geniş çaplı çalışmalarda antropometrik ölçümler ile plazma HDL-kolesterol arasında istatistiksel olarak anlamlı bir negatif korelasyon gösterilirken, bazı çalışmalarda ise British Prevalence Study'de olduğu gibi bu anlamlı korelasyon gösterilememiştir. Bu yapılan çalışmada obez vaka grubu ile kontrol grubunun HDL düzeyleri ortalaması arasında istatistiksel olarak az anlamlı bir fark bulundu. Obez grubun VKİ ve B/K oranı ile plazma HDL-kolesterol düzeyleri arasında negatif bir korelasyon olmasına rağmen bu istatistiksel açıdan anlamlı bir korelasyon değildir. Obez vaka grubu ile kontrol grubu plazma LDL-kolesterol düzeyleri ortalaması arasında istatistiksel açıdan az anlamlı bir fark bulundu. Obez grubun VKİ ve B/K oranı ile plazma LDL-kolesterol düzeyleri arasında da bir korelasyon bulunamadı. Bu konuda Denke ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada da korelasyon bulunamamış ama Fragmingham Cohort Offspring Study (13), Rancho and Bernardo Study(14), Cardia Study( 11) gibi araştırmalarda ise plazma LDL-kolesterol ve obezite arasında pozitif bir korelasyon tespit edilmiştir. Çalışmada obez vaka grubu ile kontrol grubu plazma VLDL-kolesterol düzeyleri ortalaması arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark bulundu. Obez vaka grubunda plazma VLDL-kolesterol düzeyleri ile VKİ arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunurken B/K oranı ile arasında anlamlı bir korelasyon bulunamadı. Bagalusa Heart Study, Fragminham Offspring Study! 11) gibi geniş çaptaki çalışmalarda plazma VLDL-kolesterol ile obezite arasında pozitif bir ilişki gösterilmiştir. 18 DİRİM/EVIÜI-EKIM 2001

5 Orjinal h/lakaleleı Kaynaklar 1. Depreş JP (1991a) Obesity and lipid metabolism: relevance of body fat distribution. Current Opinion in Lipidology 2: Kissebah AU& Peiris AX (1989) Biology of regional body fat distribution: relationship to non-insulin dependent diabetes mellitus. Diabetes and Metabolism Reviews 5: Depreş JP. Moorjani S.lupien PJ et al (1990a) Regional distribution of body fat. plazma lipoproteins and cardiovascular disease. Arteriosclerozis 10: Türk Kardiyoloji Derneği Arş. 20: Kopelman PG. Hormones and obesity. Bailliere's Clin. Endocrinology Metabolism 8: Depreş JP. Dyslipidemia and obesity. Bailliere's Clin. Endocrin. Metab 8: Ferland M. Depreş JP. Tremblay A. et al. Assessment of adipose tissue distribution by computed axial tomography in obese womenutssociation with body density and anthropometric measurements Br. J. Nutr. GI: Jakicic JM, Donnelly JE. Jawad AE. et al Association between blood lipids and different measures of body fat distributions:effects of MBI and age. Int Obes 7: Schultz I. Villa S. Minini E. et al. Transverse study of obesity. Distribution of adipose tissue and correlated pathology. Minerva Endocrinology Ashley F\V. Konnet \VB. Relation ofweigth change to changes in atherogenic traits. The Fragmingham Study. J. Chronic Dis 27: Margo A. Denke. Ml); Christopher T. Sempos. PhD: Scatt M. Grundy. MD. PhD. Excess Body weight Arch Intent Med/Vol 154. Feb Denke MA. Sempos CT. Grundy SM. Excess body weight. An underrecognized contributer to high blood cholesterol levels in white American men Arch Intent Med 153: Prof Dr. Olcay Gedik. Endokrin Hastalıklar ve Ateroskleroz. cilt: 1 sayı: Eylül Cricpti Mh. Frank vitle DD. Barrett-Connor E. et al. Change and correlates of change in high and low density lipoprotein cholesterol after six years: A prospective study. Am. J. Epidemioloyg 118: DIRIM/EYLUL-EKIM