BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ KOORDİNATÖRLÜĞÜNE

Transkript

1 EK-11.1 BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ KOORDİNATÖRLÜĞÜNE Proje No: 11A Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Mehmet ŞAHAL Proje Konusu: Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter Monitorizasyon Tekniği ile Tanısı ve Sınıflandırılması Yukarıda bilgileri yazılı olan alt yapı projemin kesin raporunun e-kütüphanede yayınlanmasını; İstiyorum İstemiyorum /.../ Proje Yöneticisi İmza

2 T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA ALTYAPI PROJESİ KESİN RAPORU Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter Monitorizasyon Tekniği ile Tanısı ve Sınıflandırılması Proje Yürütücüsünün İsmi: Prof. Dr. Mehmet ŞAHAL Proje Araştırıcılarının İsmi: Araş. Gör. Ekrem Çağatay ÇOLAKOĞLU Vet. Hek. Hadi ALİHOSSEİNİ Vet. Hek. Ali Evren HAYDARDEDEOĞLU Proje Numarası: 11A Başlama tarihi: Bitiş Tarihi: Rapor Tarihi: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara

3 RAPOR FORMATI Bilgisayarda 12 punto büyüklüğünde karakterler ile, tercihan "Times New Roman" stili kullanılarak yazılacak ve aşağıdaki kesimlerden oluşacaktır. I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri II. Amaç III. Materyal IV. Geleceğe İlişkin Öngörülen Katkılar V. Sağlanan Altyapı Olanakları ile Varsa Gerçekleştirilen Projeler VI. Sağlanan Altyapı Olanaklarının Varsa Bilim/Hizmet ve Eğitim Alanlarındaki Katkıları VII. Ekler a) Mali Bilanço ve Açıklamaları b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar c) Teknik Ayrıntılar NOT: Verilen kesin rapor bir (1) nüsha olarak ciltsiz şekilde verilecek, kesin rapor Komisyon onayından sonra ciltlenerek bir kopyasının yer aldığı CD ile birlikte sunulacaktır.

4 I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter Monitorizasyon Tekniği ile Tanısı ve Sınıflandırılması Proje ile; Köpeklerde kalp hastalıklarında aritmilerin kardiyak topografi ve lokalizasyonlarının belirlenmesi ve aritmilerin kardiyak hastalıklarda erken prognostik faktör olarak kullanılıp kullanılamayacağının incelenmesi; kardiyomyopatiye duyarlı köpek ırklarında Türkiye de ilk kez gerçekleştirilen uzun dönem Holter monitorizasyon uygulamaları ile ani ölümlerden sorumlu olduğu düşünülen aritmilerinin erken teşhislerinin yapılması ve tedavilerin yönlendirilmesi sağlandı. A.Ü.V.F İç Hastalıkları Anabilim Dalı Küçük Hayvan Kliniğine farklı ırk, yaş ve cinsiyette kalp hastalığı semptomları (Klinik) ve rutin muayene (Preklinik) amacıyla getirilen kardiyak aritmili 30 köpek kullanıldı. Fiziksel muayeneleri yapılan hastaların; tam kan ve serum biyokimyasal profilleri, radyografi, ekokardiyografi ve klinik EKG leri alınarak sonuçlar kaydedildi. 24 saatlik Holter kayıtları hastaya sabitlenen cihaz ile gerçekleştirildi. Holter kaydı ile teşhisi yapılan aritmiler; supraventriküler ve ventriküler aritmiler ile bradiaritmiler temelinde sınıflandırılarak ayrıntılı olarak değerlendirildi. Aritmili Preklinik ve klinik hasta köpekler arasında anamnez ve semptomların dağılımına bakıldığında; anoreksi, egzersiz intolerans, dispne, öksürük ve öksürük test pozitifliği yönünden anlamlı farklılık tespit edildi (p<0,05). Klinik hasta grubunda üfürüm şiddeti preklinik hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek tespit edildi (p<0,05). Preklinik ve klinik gruplar Holter ile belirlenen HR ortalamaları yönünden karşılaştırıldığında istatistiki farklılık belirlendi (p<0,05). Klinik Elektrokardiyografi ve Holter Monitörizasyon ile belirlenen HR ler arasında istatistiksel açıdan anlamlı, oldukça kuvvetli ve pozitif bir ilişki bulundu (r=0,59; p<0,05). Klinik Elektrokardiyografi muayenesinde Normal Sinüs Ritmi belirlenen 11 olgunun Holter analizlerinde unifokal ya da multifokal VPB, VTAC, SPB, Bigemini ve Trigemini gibi aritmiler tespit edildi. Çalışmada elde edilen sonuçlar kısa dönem klinik elektrokardiyografiye göre Holter Monitörizasyonun aritmi teşhisinde önemini ortaya koymaktadır.

5 Diagnosis and Classification of Arrhythmias Detected by Holter Monitoring in Dogs with Heart Disease By using of Holter monitoring; establishing of cardiac topography and localization in dogs with cardiac disorders and inspection of whether arrhythmias as an early prognostic factor in cardiac disorders, evaluation of sudden death syndrome in cardiomyopathy sensitive dog breeds with early diagnosis and treatment for the first time in the Turkey were purposed. 30 dogs in different ages and breeds in both sexes with complaint of cardiac disorders (Clinical) or asymptomathic (Preclinical) referred to small animal clinic of Ankara University, faculty of veterinary medicine will be recruited to the study. The physical and cardiovascular examinations, routine laboratory works, radiography, echocardiography and electrocardiography were done in all referred dogs. 24-hours Holter devices were inserted over the skin and covered by comfortable cloth. The arrhythmias diagnosed by Holter monitoring are classified supraventricular, ventricular and bradyarrhythmias. The symptoms of anorexia, exercise intolerance, dyspnea, coughing and cough test are significantly different as statistically in clinic and preclinic groups (p<0,05). Murmur intensity in clinic group are also higher as statistically compared with preclinic group (p<0,05). It was applied a possitive, directly relation in the same groups among HR s determined by clinical routin electrocardiography and holter monitoring (r=0,59; p<0,05). Normal sinus rhythm in 11 cases presented on electrocardiography. The abnormal rhytm of unifocal or multifocal VPB, VTAC, SPB, Bigeminy and Trigeminy were presented as well in the same cases by Holter monitoring. So datas collected by the study indicated that long term holter monitoring are more sensitive and specific to determine arythmias in dogs with heart disease.

6 II. Amaç ve Kapsam Sunulan projede, köpeklerde 24 saatlik uzun dönem holter monitorizasyon uygulamaları ile tespiti yapılan aritmilerin konjenital ve edinsel kardiyak hastalıklar ile ilişkisinin ortaya konması ve kalp hastası köpeklerin prognozlarının belirlenmesi amaçlandı. Bu proje sonucunda erişilen çıktılar şöyle özetlenebilir; (1) Köpeklerde konjenital ve edinsel açıklanamayan aritmojenik kardiyak hastalıklarda aritmilerin kardiyak topografi ve lokalizasyonları, senkoptan sorumlu aritmilerin teşhisi, antiaritmik tedavilerinin yönlendirilmesi ve köpeklerde tespit edilen aritmilerin kardiyak hastalıklarda erken prognostik faktör olarak kullanılıp kullanılamayacağın belirlenmesi erişilebilecek en önemli çıktı olacaktır. (2) Ülkemizde bir çok özel alanda kullanılmak üzere yetiştiriciliği yapılan Alman Çoban ve Kangal köpeklerinde gereksiz ilaç kullanımı ve ani ölüm sonucu oluşan ekonomik kayıpların önüne geçilmesi sağlanacaktır. (3) Doberman, Bokser ve Alman çoban köpeklerinde konjenital aritmilerin ani ölümlerden sorumlu olup olmadıkları tam olarak açıklığa kavuşmamıştır. Genç ve küçük yaştaki köpeklerde alınacak Holter kayıtları ile bu açıdan sınırlı olarak bulunan bilgilere katkı sağlanacaktır. (4) Özellikle Kangallarda ülkemizde ilk kez gerçekleştirilecek uzun dönem Holter monitorizasyon uygulamaları ile ani ölümlerden sorumlu aritmilerinin teşhisleri gerçekleştirilecek, Kangal yetiştiriciliğinde önemli bir problem olan konjenital ve edinsel kardiyak hastalıkların insidansında azalma sağlanacaktır. (5) Prematüre atımların ve aritmilerin; yaş ve ırk ile olan ilişkileri belirlenecektir. (6) Doberman, Bokser, Alman Çoban köpeği ve Kangal gibi kardiyomyopatiye duyarlı köpek ırklarında; 24 saat Holter kayıt bilgileri ve ekokardiyografik (2-boyutlu, B mod) bulgular ile karşılaştırılarak koroner enfarktüs ve işemik alanların lokalizasyonlarının belirlenmesi ve tedavilerin yönlendirilmesi sağlanacaktır.

7 (7) Kalp hastası köpeklerin gün içinde (24 saatlik) kalp atım sayılarındaki değişimin kardiyak semptomlarla ilişkisi ortaya konacaktır. (8) Proje bu özellikleri ile bilimsel literatüre katkı sağlayacak ve uluslararası indekslere kayıtlı bilimsel dergilerde yayınlanma potansiyeline sahip olacaktır. (9) Proje, Köpeklerde Holter monitorizasyon uygulamalarının Türkiye de ilk kez kullanılacak olması açısından da orijinal nitelik taşımaktadır. (10) Bu proje; ileri anjiyografi, kalp pili ve doppler ultrason tekniklerinin değerlendirildiği Anabilim Dalımızdaki gelecekteki ileriye yönelik kardiyolojik çalışmalarımız için temel teşkil edecektir. III. Materyal ve Yöntem Hayvan Materyali Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Küçük Hayvan Kliniğine tarihleri arasında; farklı ağırlık, ırk, yaş ve cinsiyette, kalp hastalığı semptomları ya da rutin muayene amacıyla (asemptomatik) getirilen, oskültasyonda kardiyak aritmi teşhis edilen 22 erkek ve 8 dişi toplam 30 köpek bu araştırmanın materyalini oluşturdu. Yöntem Anamnez Egzersiz intolerans, Solunum güçlüğü, Öksürük, Abdominal gerginlik, Ortopne, Senkop, Anoreksi/kardiyak kaşeksi, Arka ayaklarda paraliz veya Hemoptizis bulunan hastalar kalp hastalığı şüphesi ile çalışmaya alındı.

8 Klinik ve Kardiyovasküler Muayene Anamnez bilgileri alınan ve çalışmaya dahil edilen tüm köpeklerin; Canlı ağırlık, Vücut yüzey alanı, Yaş, cinsiyet, Vücut ısısı, Arteriofemoralis nabzı, Kalp ve solunum frekansı, Kraniyal ve kaudal mukozal membran rengi, Kapillar dolum zamanı, Juguler pulzasyon, hepatojuguler refluks, Subkutanöz ödem, asites kontrolü Öksürük testi, Kalp ve akciğer oskültasyonu muayeneleri yapıldı. Senkop sayısı <1, 2-5 kez, >5 olarak; kraniyal ve kaudal mukozal membran rengi pembemsi, soluk ve siyanotik olarak; kapillar dolum zamanı <3 sn, >3 sn olarak; femoral nabız hipokinetik, hiperkinetik, nabız yokluğu ve normal olarak sınıflandırıldı. Hepatojuguler refluks ve juguler pulzasyon, abdomenin derin palpasyonu sırasında juguler venin dolgunluğuna göre belirlendi. Traheal duyarlılık, traheaya el ile yapılan palpasyon sonucu öksürük refleksinin oluşturulması şeklinde tespit edildi. Vücut yüzey alanı, canlı ağırlık dikkate alınarak her hasta için hesaplandı. Hastalarda mitral kapak oskültasyonu toraks boşluğunun sol tarafında, 5. interkostal aralıkta ve kostakondral eklem bölgesinde; aort kapağı oskültasyonu toraks boşluğunun sol tarafında, kostakondral eklemin hemen üzerinde ve 4. interkostal aralıktan; pulmoner kapak oskültasyonu toraks boşluğunun sol tarafında, 2-4. interkostal aralıktan ve sternumun hemen üzerinden; triküspid kapak oskültasyonu ise toraks boşluğunun sağ tarafından, kostakondral eklem bölgesi yanında ve 3-5. interkostal aralıktan yapıldı. Üfürümün şiddeti 1-6 sınıflama sistemine göre (1: sadece dikkatli oskültasyonla tespit edilebilen çok yumuşak üfürümler, 2: kolaylıkla duyulabilen yumuşak üfürümler, 3: orta şiddette üfürümler, 4: prekordiyal thrill in olmadığı şiddetli üfürümler, 5: palpe edilebilir

9 prekordiyal thrill in eşlik ettiği şiddetli üfürümler, 6: çok şiddetli üfürümler) yapıldı ve sistolik, diyastolik ya da devamlı üfürümler olarak belirlendi. Kalp hastalığı derecelendirilmesi ise Uluslararası Küçük Hayvan Kalp Sağlığı Birliği (ISACHC) nin sistemine göre 1: asemptomatik hastalar, 1a: kardiyomegalinin eşlik etmediği kardiyak hastalık bulguları, 1b: kardiyomegalinin eşlik ettiği kardiyak hastalık bulguları, 2: dinlenme ve hafif egzersizde klinik belirtilerin görüldüğü orta derecede kalp yetmezliği, 3: konjestif kalp yetmezliği belirtilerinin bulunduğu ileri kalp yetmezliği, 3a: ayakta tedavinin ve evde bakımın yapılabildiği kalp hastaları, 3b: hospitalizasyonun gerektiği, kardiyojenik şok, plöral efüzyon ve asitesin bulunduğu kalp hastaları şeklinde yapıldı. Tüm hastaların aşıları tamdı ve antiparaziter uygulamaları yapılmıştı. Tansiyon Ölçümleri Hastaların tümünde sistolik ve diyastolik non invaziv tansiyon ölçümleri; aynı kişi tarafından aynı klinik şartlarda ve en az 4 tekrar sonucu kaydedilen ortalama kan basıncı şeklinde ölçüldü. Bu ölçümler Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı kliniğinde bulunan Bionet -BM3 Vet marka hasta başı monitörü manşonları kullanılarak indirekt olarak yapıldı. Manşon tüm hastalarda; 2 kez sol dirsek ekleminin distaline ve 2 kez de kuyruk kaidesi üzerine yerleştirildi ve ölçümler kaydedildi. Radyografi Hastaların rutin toraks grafileri; cerrahi anabilim dalında bulunan 1000 ma eşdeğer 600 ma HF frekans, 150 KV gücündeki Innomed, iki tiplü röngen cihazı ile latero-lateral ve ventraldorsal pozisyonda alındı, vertebral kalp skala metoduna göre incelendi; kardiyomegali, plöral efüzyon, bronşiyal dansite artışı ve traheal deviasyon kaydedildi. Grafiler; köpeklerin büyüklüğüne göre 18 x x x 40 cm ebatlarında, Kodak ve Medihot marka röntgen kasetlerine kaydedildi. Kasetleri yıkamada AFP Imaging marka Mini-Medical model otomatik banyo makinesi kullanıldı.

10 Klinik Elektrokardiyografi Klinik 8 derivasyon (I, II, III, avr, avl, avf, V4, V10) EKG çekimleri; İç Hastalıkları Anabilim Dalı nda mevcut olan Cardiofax 6851K marka milivolta ayarlı cihaz ile alındı. Alınan traseler incelenerek, tüm elektrokardiyografik kayıtlar; kalp atım sayısı, QRS amplitüt (mv) ve süresi (ms), QT süresi (ms), perikardiyal ya da plöral efüzyon bulgusu (Elektriksel alternans), ST depresyon ya da elevasyonu, ortalama elektriksel aksis (Einthoven üçgenine göre) ve aritmi yönünden değerlendirildi. EKG kayıtları mümkün olduğunca sessiz bir ortamda, herhangi bir anestezik madde kullanılmadan, sağ lateral ya da ayakta oturur pozisyonda kaydedildi. Elektrotlardan kırmızı ve sarı renkte olanlar ön bacak, sağ ve sol dirsek eklemine; yeşil ve siyah renkte olanlar ise arka bacak diz eklemine Konix ultrason jeli kullanılarak yerleştirildi. Cihazın kalibrasyonu her ölçüm için; 10 mm yükseklik veya 1 mv luk akım verecek şekilde ayarlandı. Ölçüm hızı 50mm/sn olacak şekilde; bipolar (I,II,III) ve arttırılmış unipolar (avr, avl, avf) ekstremite derivasyonları olarak otomatik kaydedildi. Ekokardiyografi Hastaların 2D B ve M mode ekokardiyografik incelemeleri; İç Hastalıkları Anabilim Dalında bulunan Shimadzu - SDU 450 marka ekokardiyografi cihazı ve SONY - UP850C yazıcı ile yapıldı. Ekokardiyografik B ve M mode incelemeler; köpekler oturur ya da ayakta pozisyonda, sağ parasternal uzun ve kısa eksen (4, 5 ve 6. interkostal aralık) ile sol apikal eksende (5 ve 6. interkostal aralık) Konix marka ultrason jeli kullanılarak alındı. Muayene öncesi hastaların, sol ve sağ koltuk altı bölgeleri traş edildi. Ekokardiyografik muayene için hastaların hiçbirinde herhangi bir anestezik madde kullanılmadı. Tüm ekokardiyografik ölçüm değerleri köpeklerin ırk ve canlı ağırlığına göre değişen referans değerler ile karşılaştırılıp kaydedildi (Tilley ve ark., 2008). Sol ventriküler sistolik ve diyastolik diameter (LVIDs, LVIDd), sol ventriküler sistolik ve diyastolik serbest duvar kalınlığı (LVPWs, LVPSd), sistolik ve diyastolik interventriküler septal kalınlık (IVSs, IVSd), ejeksiyon zamanı (ET), diyastol sonu hacmi (EDV), sistol sonu hacmi (ESV), stroke volüm (SV), kardiyak output (CO), sitolik indeks (SI), kardiyak indeks (CI), ejeksiyon fraksiyonu (EF), fraksiyonel kısalma (FS), (VCF), sol atrium çapı (LA), aort çapı (Ao), LA/Ao oranı, sol ventrikül kitlesi ve indeksi (LVM, LVMI) ve rölatif duvar kalınlığı (RWT) ölçüleri her hastada kaydedildi. Sol ventrikül kitlesi (gr);

11 0.8x{1.04[(LVIDd+IVSd+LVPWd)3-(LVIDd)3]}+0.6, sol ventrikül kitle indeksi; sol ventrikül kitlesi/vücut yüzey alanı, rölatif duvar kalınlığı ise 2 x LVPWd/LVIDd formülüyle elde edildi ve kardiyak remodeling belirlendi. Laboratuvar Analizleri Rutin tam kan (WBC, LYM, MONO, GRA, LYM%, MONO%, GRA%, RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, RDWc, PLT, PCT, MPV, PDWc) ve serum biyokimyasal analizleri (Glikoz, Üre, Kreatinin, Total Protein, Albumin, Total Bilirubin, Direkt Bilirubin, ALP, ALT, GGT, AST, CK, LDH, Na, K, CI, Ca, P) vena cephalica dan siteril 22 G kanül kullanılarak alınan ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Merkez Tanı Laboratuarına sırasıyla 1 ve 3 ml şeklinde Edta lı ve Edta sız tüplerde gönderilen kanlar ile, Abacus Junior Vet ve Erba XL 600 marka cihazlar kullanılarak yapıldı. kontrol edildi. Tüm hastalar Dirofilariozis yönünden Quicking marka serolojik hızlı test kitleriyle Holter Monitörizasyon Hastaların holter kayıtları İç Hastalıkları Anabilim Dalında bulunan DR 200 marka holter kaydedicisi ile alındı ve NorthEast marka bilgisayar yazılımı ile otomatik ve manuel olarak değerlendirildi (Şekil3.1). Şekil 3.1. DR 200 marka holter kaydedicisi ve hastaya sabitlenmesi

12 3 kanallı 24 saat sürekli kayıt alabilen Holter kaydedicisi elektrotları traş ve alkol ile antisepsiden sonra sırasıyla köpeklerin sol ve sağ göğüs duvarına sabitlendi. Sağ göğüs duvarı ventraline yeşil ve beyaz; sol göğüs duvarı ventraline ise kırmızı, siyah ve kahverengi elektrotlar tespit edildi (Şekil3.2). Elektrotların tespit işlemi için Medico Lead Lok marka yapıştırma bantları kullanıldı. Şekil 3.2.Holter elektrotlarının yerleştirilmesi Elektrotlar tespit edildikten sonra her hastaya göğüs bandajı uygulandı ve özel koruyucu giysiler giydirildi (Şekil 3.3). Hasta sahibine köpeğinin 24 saatlik günlük yaşantısını kaydedeceği holter günlüğü verildi. Hasta sahibine verilen Holter günlüğü ile köpeğinin; gezinti, egzersiz, yemek, uyku, uyanma, ürinasyon zamanları, varsa senkop ve kalp semptomlarının belirginleştiği zaman dilimlerini yazması istendi. 24 saat sonra cihaz çıkarıldı ve SD karta kaydedilen veriler bilgisayar yazılımına aktarılarak otomatik ve manuel olarak yorumlandı. Cihazın sabitlenmesinin mümkün olmadığı, hasar görme ihtimalinin yüksek olduğu ve bunun gibi herhangi bir nedenle kaliteli kayıt alınamayan hastalar çalışma dışı bırakıldı. Şekil 3.3. Holter cihazının sabitlenmesi için kullanılan özel koruyucu giysi

13 Aritmili hastalar konjenital ve edinsel kalp hastalıkları ile ilişkilendirilerek supraventriküler (atrial taşikardi, atrial fibrilasyon ve flütter, supraventriküler prematüre atımlar), ventriküler (ventriküler taşikardi, ventriküler flütter ve fibrilasyon, prematüre atımlar ve kaçış ritimleri) ve bradiaritmiler (sick sinus sendromu, atrial standstil, atrioventriküler iletim blokları, sinus pause) temelinde 3 gruba ayrılarak klasifiye edildi. Holter kayıt alt parametreleri olarak; VPB (ventriküler prematüre atım), VPB pair, run, VTAC (ventriküler taşikardi), Bigemini, Trigemini, R on T, SVPB (Supraventriküler prematüre atım), SVPB pair, SVT (Supraventriküler taşikardi), sinüs pause sayısı, irregular RR (Düzensiz RR) ve artefaktlar değerlendirildi. Kliniğe getirilen köpeklerin; anemnez, fiziksel muayene bulguları, tam kan ve serum biyokimya değerlerinin tanımlayıcı istatistikleri hesaplandı. Önemlilik testlerine geçilmeden önce tüm verilerin normal dağılıma uygunluğunu test etmek için Shapiro Wilks, varyansların homojenliğini test etmek için ise Levene testi kullanıldı. Klinik ve Preklinik gruplar ile Üfürüm grupları bakımından elde edilen nicel ölçüm biçimine sahip veriler arasındaki farklılığı test etmek için parametrik test varsayımlarını sağlayan değişkenler için Student T test, sağlamayanlar için ise Mann Whitney U testi kullanıldı. Hasta grubu ile Kardiyak üfürüm grubu arasındaki farklılığın önemine Ki kare testi ile bakıldı. Hasta grupları bakımından Holter aritmi testi, Ekg aritmi testi, Kardiyomegali, Bronşiyel Dansite, Periefüzyon ve Plörefüzyon bulguları arasındaki farklılığın kontrolüne Fisher Exact Test ile bakıldı. Preklinik ve klinik hasta grupları için ayrı ayrı olmak üzere aynı hastadan EKG ile alınan kalp atım hızı ile Holterle alınan kalp atım hızı arasındaki farkın önemliliğine paired sample t test ile bakıldı. Değişkenler arasında matematiksel bir model kurmak için en küçük kareler yönteminden yararlanıldı. Tüm istatistiksel analizler, minimum %5 hata payı ile yapıldı. Analizler için SPSS 14.1 ve NCSS 2007 paket programlarından yararlanıldı. IV. Geleceğe İlişkin Öngörülen Katkılar Çalışmada elde edilen bulgular İç Hastalıkları alanında ileride gerçekleştirilecek tüm kardiyolojik araştırmalar için temel teşkil edebilir. İleri anjiyografi, kalp pili ve doppler ultrason teknikleri gibi gelecekte Anabilim Dalımızda planlanacak kardiyolojik çalışmalar, kardiyak aritmilerin lokalizasyonlarının belirlenmesi ve topografilerinin gerçekleştirilmesinde elde edilen verilerden faydalanılacaktır.

14 Özellikle Kangallarda ülkemizde ilk kez yapılan uzun dönem Holter monitorizasyon uygulamaları ile ani ölümlerden sorumlu aritmilerinin erken teşhisleri gerçekleştirilmiştir. Kangal yetiştiriciliğinde önemli bir problem olan konjenital ve edinsel kardiyak hastalıkların erken tanı ve tedavisinin yapılması ile insidansında azalma sağlanacaktır. Doberman, Bokser, Alman Çoban köpeği ve Ülkemize özgü Kangal gibi kardiyomyopatiye duyarlı köpek ırklarında; 24 saat Holter kayıt bilgileri ve ekokardiyografik (2-boyutlu, B mod) bulgular ile karşılaştırılarak enfarktüs ve işemik alanların lokalizasyonlarının belirlenmesi ve tedavilerin yönlendirilmesi sağlanacaktır. V. Sağlanan Altyapı Olanakları ile Varsa Gerçekleştirilen Projeler Sağlanan altyapı olanakları ile Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter Monitorizasyon Tekniği ile Tanısı ve Sınıflandırılması konulu, 11A numaralı proje gerçekleştirilmiştir. VI. Sağlanan Altyapı Olanaklarının Varsa Bilim/Hizmet ve Eğitim Alanlarındaki Katkıları Sağlanan altyapı ile; Türkiye de ilk kez, kardiyak aritmili köpeklerde uzun dönem Holter Monitörizasyon tekniğinin kullanılabilirliği, takibi ve değerlendirilmesi incelendi. Araştırmaya dahil edilen kalp hastası köpek ırklarının (n:30) sırasıyla; Terrier (% 20), Pincher (% 10), Labrador Retriever (% 10), Cavalier King Charles (% 10), Boxer (% 10), Kangal (% 10), Alman Çoban (% 6,6), Setter (% 3,3), Pekinez (% 3,3), Doberman (% 3,3), Golden Retriever (%3,3), Schitzo (% 3,3), Dalmaçyalı (% 3,3) ve Pomerian (% 3,3) oldukları tespit edildi. Aritmili hasta köpeklerde; Sick Sinus Sendrom (n:2), Dilate Kardiyomyopati (n:9), Endokardiozis (n:5), Aortik Stenozis (n:1), AV Kapak Displazisi (n:1), Mitral Prolapsus (n:5), Triküspid Regürgitasyon (n:1), İzole Papillar Kas Hipertrofisi (n:1), Kardiyak Tümör (n:1) ve Mitral Regürgitasyon (n:3) tespit edildi.

15 Aritmili Preklinik ve klinik hasta köpekler arasında anamnez ve semptomların dağılımına bakıldığında; anoreksi, egzersiz intolerans, dispne, öksürük ve öksürük testi pozitifliği yönünden anlamlı farklılık tespit edildi (p<0,05). Kapillar dolum zamanı aritmili hastaların çoğunluğunda (% 83,3) normal olarak (<3sn) belirlendi. Juguler pulzasyon klinik grubu oluşturan hastaların % 33,3 ünde mevcuttu ve bu durumun preklinik hastalara göre p<0,01 düzeyinde önemli olduğu belirlendi. Klinik hasta grubunda üfürüm şiddeti preklinik hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek tespit edildi (p<0,05). Preklinik ve klinik hastaların Albümin ve PDWc değerleri arasında istatiksel anlamlı farklılık belirlendi (p<0,05). Kardiyak üfürümü olan ve olmayan köpekler arasında MPV ve PDWc yönünden istatistiksel fark (p<0,05) tespit edildi. Preklinik ve klinik gruplar Holter ile belirlenen HR ortalamaları yönünden karşılaştırıldığında istatistiki farklılık belirlendi (p<0,05). Klinik Elektrokardiyografi ve Holter Monitörizasyon ile belirlenen HR ler arasında istatistiksel açıdan anlamlı, oldukça kuvvetli ve pozitif bir ilişki bulundu (r=0,59; p<0,05). Preklinik ve klinik çalışma grubundaki hastalar kendi içinde ayrı ayrı değerlendirildiğinde; Klinik Elektrokardiyografi ve Holter Monitörizasyon ile belirlenen HR ler arasında sırasıyla orta derecede kuvvetli (r=,46; p<0,05) ve yüksek derece kuvvetli (r=0,73; p<0,05) pozitif yönlü bir ilişki tespit edildi. Aritmili köpeklerin uzun dönem Holter Monitörizasyonlarında; VPC, VPC Pair, VPC Run, VTAC, Bigemini, Trigemini, Kuadrigemini, R on T, SPC, SPC Pair, SVT, ST Depresyon ve Elevasyonu, Sinüs Pause, Irregular RR, Minimum ve Maksimum HR, En Kısa RR Aralığı, En Uzun RR Aralığı, En Uzun ve En Hızlı Ventriküler Taşikardi, Sinüs Bradikardi, Taşikardi, 1 0, 2 0, 3 0 AV Blok, İletilmemiş Sinüs Atımı, AF, Preeksitasyon, Atriyoventriküler Disosiyasyon, İdiyoventriküler Ritm ve artefaktlar belirlendi. Araştırma Projesi ile; kısa dönem klinik elektrokardiyografi ile belirlenemeyen çok sayıda aritmi Holter Monitörizasyonda belirlenebilmiştir. Klinik Elektrokardiyografi muayenesinde Normal Sinüs Ritmi belirlenen 12 olguda Holter analizlerinde unifokal ya da multifokal VPB, VTAC, SPB, Bigemini ve Trigemini gibi aritmilerin tespit edilmesi kliniğimize önemli bir hizmet katkısı sağlamıştır.

16 Çalışmaya alınan Kangal ırkı köpeklerde (% 10) Klinik Elektrokardiyografide persiste ince dalgalı AF, fokal APC, ST depresyonu, preeksitasyon ve 5 multifokal VPC tespit edilmiş; Holter Monitörizasyonunda ise persiste ince dalgalı AF, APC, ST depresyonu ve preeksitasyon doğrulanmış, multifokal VPC teşhis edilmiştir. Tüm bu veriler ışığında; köpeklerde asemptomatik sessiz seyreden kardiyak hastalıkların erken teşhisinde aritmilerin önemli bir belirteç oldukları sonucuna ulaşılmış ve hastalığın prognozu ile doğrudan ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Bu durumun eğitime ve hizmet alanına önemli katkıları olduğu tespit edilmiştir. Proje ile İç Hastalıkları Kliniğinde kalp hastası köpeklerde uzun dönem Holter Monitörizasyon uygulamaları rutin uygulamaya girmiş ve hastaların tedavileri yönlendirilmiştir. Doberman, Bokser, Alman Çoban köpeği ve Kangal gibi kardiyomyopatiye duyarlı köpek ırklarında; 24 saat Holter kayıt bilgileri, klinik kısa dönem elektrokardiyografi, radyografi ve ekokardiyografik (2-boyutlu, B mod) bulgular ile karşılaştırılmış ve ideal bir kardiyolojik muayene ve tam teşhis için bu yöntemlerin tamamının değerlendirilmesinin eğitim ve hizmet alanında önemli katkıları olduğu görülmüştür. Ülkemizde Beşeri hekimlikte uzun yıllardır kullanılan Holter monitörizasyon, Veteriner Hekimlikte henüz kullanım alanı bulamamıştır. Bu açıdan Veteriner Hekimlik alanında kalp hastası köpeklerde ilk kez uygulanan uzun dönem Holter Monitörizasyon tekniğinin komplikasyonsuz gerçekleştirilmesiyle kalp ritim bozukluğu olgularında referans olabilecek araştırma verileri elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; etiyolojik etkenler, ani ölüm riski, senkop ve prognoz bakımından açıklanamayan aritmojenik kardiyak hastalıkların büyük ırk köpeklerde daha fazla görüldüğü dikkati çekmiştir.

17 VII. Ekler a) Mali Bilanço ve Açıklamaları NO Makine Teçhizat Adı MİKTARI HARCANAN (TL) KALAN DEMİRBAŞ NUMARASI Holter Kayıt Sistemi 1 (Holter Kayıt Cihazı-Aritmi Analiz Sistemi-Bilgisayar Yazıcısı) 1 Adet TL Veteriner Amaçlı Traş Makinesi 1 Adet 590 TL Sarf Malzemesi Adı 1 10 Numara Elizabeth Yakalık 5 Adet 45 TL ,5 Numara Elizabeth Yakalık 5 Adet 55 TL Numara Elizabeth Yakalık 5 Adet 65 TL Numara Elizabeth Yakalık 5 Adet 75 TL EKG Kağıdı 20 Adet 94,4 TL Dirofilaria immitis hızlı test kiti 20 Adet 432 TL - - PROJE BÜTÇESİ TOPLAM 29356,4 - b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar İç Hastalıkları Anabilim Dalında bulunan Holter analiz sistemi (Holter kaydedicisi ve analiz yazılımı) kalp hastası köpeklerde aritmi analizi amacıyla kliniğimizde rutin olarak hizmet vermeye başlamıştır. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi nde kurulum çalışmaları başlatılan Hayvan Hastanesinde de Holter Uygulamaları ileride diğer hayvan türlerinde de (Kedi, Köpek, At vb.), kalp hastalığının tanı, tedavi ve prognozunda önemli katkıları olacaktır.