Nöroşirürji. intraserebral Hematomlar. Epidemiyoloji. Etyoloji ve Patogenez. Cemil RAKUNT* Sait BİLAL* Cemali ŞAHİN*
|
|
- Melek Kıraç
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Nöroşirürji intraserebral Hematomlar Cemil RAKUNT* Sait BİLAL* Cemali ŞAHİN* tntraserebral hematomlar hala morbidité ve mortaliteleri yüksek bir hastalık olmakta devam etmektedir ve değerlendirilmelerinde henüz uluslararası ortak bir fikir birliğine ulaşılamamıştır. Eu hastalığın lokaiizasyonun değerlendirilmesinde tedavisinde ve cerrahi metodun seçiminde klinikler arası ciddi çelişkiler devam etmektedir. 'Biz bu yazımızda, tntraserebral hematomlann klasik bilgisi dışındaki, özellikle radyolojik ve klinik klasifikasyonlarını ve tedavi yöntemlerindeki farklı yeni görüşleri sizlere aktarmayı amaçladık. İntraserebral hemorajiler, çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişen, beyin parankimi içerisine olan kanamalardır. Çoğunlukla (%70-90) sistemik hipertansiyona bağlı olarak gelişirler (1). Yaklaşık yüzyılı aşkın bîr süreden beri intraserebral hetnorajilerin etyolojisi ve tedavisi araştırılmakla birlikte halen mortalitesi %50'nin üzerinde olup, yaşayanların 3/4'ünde orta veya ileri derecede nörolojik bozukluklara sebep olduğu saptanmıştır (2). Epidemiyoloji Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) her yıl yeni gelişen serebrovasküler atakların %6.3-12'sini intraserebral hemorajiler oluşturmaktadır. Tüm intraserebral hemorajilerin %67,9'u fataldir. ABD'de yıllık ortalama intraserebral hemoraji insidansı 9/ ' dir ve zencilerde bu oran beyazlara göre daha yüksektir. Vakaların %70-90'ı hipertansiftir. Yaşlara göre dağılımı ise 2/3 u 45-75, 1/3'U de yaşlan arasındadır (2,3). Ülkemizde bu konu ile ilgili halen istaàstiksel bir bilgi yoktur. Etyoloji ve Patogenez İntraserebral hemorajilerin, etyolojisi, yüzyılı aşkın bir süredir bilinmektedir. Etyolojik faktörler Adams (4) tarafından aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır: 1. Hipertansif vasküler hastalıklar (Arterioskleroz) 2. Sakküler anevrizma rüptürü 3. Arterio Venöz Malformasyon (AVM) rüptürü 4. Travma 5. Açıklanamayan nedenler (normal ka>ı basıncı. AVM veya anevrizma olmaksızın) 8. Kan hastalıkları: Lösemi, aplastik anemi, tromsitopenik purpura, karaciğer hastalığı, antikoguian tedavi komplikasyonu, hiperfibrinolizis, hipofibrinojenenıi, hemofili, Christmas hastalığı v.s. 7. Primer ve sekonder beyin tümörlerinin kanaması 8. Septirn emboli, mikotik anevrizma 9. Hemorajik arteriyei ve venöz infarktüs 10. Arterlerin ve venierin infianıatuar hastalıkları 11. Nadir görülen diğer nedenler; Vazopressör ilaçlardan sonra, anjiografi esnasında, ürolojik muayenenin ağrısı ile kartikovernöz fistül komplikasyonu, anoksi, migren, teratomatöz malformasyoniar, amiloid angiopati, prematür neonatal germinal matriks. Biyolojinin bulunamadığı spontan intraserebral hemoraji vakalannm pek çoğunun hipertansiyona bağlı olduğuna dair bir görüş birliği vardır (2,5). Bir başka görüşte, hemoraji nedeni olarak, damarlann arterioskleroz veya degenerasyona bağlı değişikliğe uğraması sonucunda rüptüre olmasını ileri sürmüştür. Bu olaylara hiyaloid dejenerasyon veya fibrinoid nekroz denilmektedir (1,6). tntraserabrai hemorajilerin patogenezinin açıklanmasında en çok tutulan hipotezlerden biri de serebral damarlann tıkanması sonucu oluşan infarkt alanlarındaki kanamalardır (1,6). tntraserebral hemorajiler! 19.yüzyılın başında, hasara uğramış beyin dokusu ile çevrelenmiş kan pıhtıları ve kanamanın olduğu yerde yumuşak, nekrotik beyin dokusu içe- * Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirurji Anabilim Dalı
2 142 İNTRASEREBRAL HEMATOMLAR renler olmak üzere iki tipe ayırmışlardır (12). Konumuz asıl hipertansif hemorajileri kapsamakla birlikte burada kliniklerde %12 sıklıkta görülebilen travmatik kanamalara da kısaca değinmek istiyoruz. Travmatik İntraserebral Hemorajiler Travmatik intraserebral hemorajilerin insidansı (BT) bilgisayarla tomografi'den önce %0.06 iken BT kullanılmaya başlandıktan sonra %12 olmuştur. Travmatik intraserebral hemoraji, darbenin hemen altındaki beyin dokusunda olabileceği gibi beyinin kafatasına çarpmasıyla gelişen konturkup olayındakine benzer şekilde de olabilir. Travmatik intraserebral hemorajiler % temporal ve frontal lobta olur. Korpus kallosum, beyin sapı ve derin gri cevher içinde de görülebilir. Hemoraji %20 oranında birden fazla yerde olabilir (2). % oranında akut subdural kanamayla birliktedir (7). Bilgisayarlı tomografide (BT) irregüler bir kontur ve zayıf demarkasyon gösterir. Multipl olmaya meyillidirler. Travmayı takiben görülen intraserebral hemorajinin ortaya çıkış süresi değişiktir. Bu süre, erken safhada 0-3 saat, orta safhada 3-6 saat, gecikmiş safhada 6-24 saat, çok gecikmiş safhada ise 24 saat'den daha fazladır (8). Travmatik intraserebral hemorajiler %20 erken, %26 gecikmiş, %46 oranında da çok gecikmiş devrede görülürler (8). Kaynaklarda travmayı izleyen geç devrede, posterior fossa, intrakranial kitle ameliyatları sonunda, karotid endarterektomi ve antikoagulan tedavi sırasında gelişen intraserebral hemoraji vakalan bildirilmiştir (7,9,10,11,12,13). Travmayı izleyen geç devrede görülen intraserebral hemorajilerin fızyopatolojisi tam olarak bilinmemekle birlikte kanama büyük olasılıkla venöz konjesyonun olduğu bölgedeki venüllerden olmaktadır (7). Fernando Diaz ve arkadaşları (13), gecikmiş intraserebral hemorajinin patolojisini iki mekanizma ile açıklamışlardır: 1. Vazodilatasyon, diapedez ve perivasküler kanamaya yol açan doku asiditesi (ph) ve lokal C0 2 birikimi ile gelişen vazoparalizidir. 2. Vasküler rüptür ve hemorajiye yolaçan lokal doku iskemisi ve nekrozun oluşturduğu vazospazmdır. İntraserebral Hemorajilerin Beyin Dinamiğine Etkileri Yapılan deneysel çalışmalar sonunda intraserebral hemorajilerin yaygın serebral iskemiye neden olduğu gösterilmiştir (14,15). Fredrik Nath ve arkadaşlarının (14) yaptıkları deneysel bir çalışmada, ilk 3 saat içinde serebral kan akımının normale döndüğü veya hafif yüksek olduğu görmüşlerdir. Kan akımının iskemik seviyelere düşmesi lezyonun oluşumundan sonra 10 dakika sürmüş, kapiller perméabilité ise ilk 30 dakika içinde maksimuma ulaşmış ve zamanla azalmıştır. İskemik hasann yapısal belirtilerinin hematomun üstündeki kortekste olduğu ve kaudat nukleusun zarar görmediği gösterilmiştir. Bununla birlikte histokimyasal araştırmalar, striatumda enzim fonksiyonlarının bozuk olduğu bir alanı ortaya çıkarmıştır (4). Hemoraji sahasında iskemik hasann yapısal delili olmadan biyokimyasal bozukluğun görülmesi, hematomlar etrafında bir alanın varlığını ve bu alanda metabolik fonksiyon bozulurken yapısal bir hasann oluşmadığını göstermiştir. Bu durum bu sahanın iyileşme potansiyelinin, kan akımının optimal ve kalıcı restorasyonuna bağlı olduğunu düşündürmüştür. Fredrik Nath ve arkadaşlan (15), bir başka çalışmalarında ratlarda deneysel olarak yapılan hematomlann sonucunda serebral kan akımının hematomu çevreleyen beyin dokusunda azaldığını göstermişlerdir. Bu değişiklikler büyük olasılıkla hematomun volümüne bağlanmıştır. Bununla birlikte aynı çalışmada serebral perfüzyon basıncında anlamlı bir değişikliğin olmadığı gösterilmiştir. Bu iki çalışmanın sonunda, "intraserebral hemorajinin hacmi ile iskemi derecesi arasında ilgi vardır" denilmiştir (14,15). Sınar ve arkadaşlan (16), yaptıkları bir çalışmada intraserebral hemoraji ile intrakranial basınçta bir artma olduğunu, buna serebral kan akımında bir azalmanın eşlik ettiğini göstermişlerdir. Bu serebral kan akımındaki düşmenin ve iskemik hasann 4 saat devam ettiğine işaret ederek, intraserebral hemorajik lezyonlar, oluşmalan esnasında iskemik hasara sebep olduklanndan hematomun erken boşaltılmasının bu iskemiyi önleyemiyeceği savunmuşlardır (14). Aynıaraştıncılar daha önceki çalışmalarında da intraserebral hematom oluşturulan hemisferde, serebral kan akımında erken ve şiddetli bir düşme gelişerek iskemik bir bölgenin meydana gelmesine neden olduğunu göstermişlerdir (16). Lokalizasyon İntraserebral hemorajilerin lokalizasyonu, etyoloji hakkında bilgi verebilir. Hipertansif hemorajiler en sık (%43-53 oranında) basai ganglionda görülürler (lentiküler nükleus [putamen, globuspallidus] internai kapsül, eksternal kapsül). Hipertansiyonun tek başına kanama nedeni olduğu vakalarda hematom %80 tentorium üstü, %20 tentorium altındadır (2). İntraserebral hemorajiler %55 putaminal, %10 talamik, %20 pontin ve serebellar, %15 beyaz cevherde görülürler (1).
3 CEMİL RAKUNT - SAİT BİLAL - CEMALİ ŞAHİN 143 Basal gangliondaki hemorajilerin önemli bir kısmı medialde ortaya çıkmakla beraber orta serebral arterin lateral lentikülostriat dalının dağılım alanında da görülmektedir. Ganglionik hemorajiler anteroposterior düzlemde yayılırken talamik hemorajiler lateral olarak yayılırlar (1,2). Beyin sapı hemorajileri genellikle tegmentum ile pons tabanının birleştiği yerdeki ventral perfore edici ve dorso-laterai arterin dağılım alanları arasındaki sınırın ventral hattında yerleşirler (1,2). Serebellar hemorajiler çoğunlukla dentat nukleusta yerleşirler (3). Loblarda olan hemorajiler daha çok tümör, arteriovenöz malformasyon ve koagulopatilere bağlıdır. Alberto Pasqualin ve arkadaşları (17), anevrizma rüptürü sonucu oluşan hematomların anatomik lokalizasyonunu şöyle bildirmişlerdir: a) Orta serebral ve internal karotid arter anevrizmaları infratemporal hemorajilere, b) Anterior komminikan arter anvrizmaların rüptürü frontobasal hemorajilere, c) Anterior serebral arter anvrizmaları interhemisferik bölgede hemorajilere neden olurlar. Intraserebral hematomların hacimleri anatomik lokalizasyona göre değişmektedir. Ponstaki küçük kanamalar putamendeki büyük kanamalardan daha tehlikeli olabilirler (1,18). Ventrikül yakınındaki hematomlar rüptüre olarak ventriküle açılabilir. Bu yolla kan subaraknoid mesafeye geçer (1,19-21). Kanamanın ardından pıhtılaşma ve organizasyon gerçekleşir. Pıhtılar birkaç günde fibrinoliz ve likefaksiyona uğrar. Bazı yazarlar hematomun bu işlem esnasında büyüdüğünü ve bu büyümenin kavite içerisine sıvı girmesi sonucunda olduğunu ileri sürmektedirler. Sıvının yanındaki ventrikülden çekildiği düşünülmektedir (1). Hematomun genişleyip genişlemediğine ilişkin kanıtlar şüpheli görünüyorsa da, Ya-Yen Lee ve arkadaşları (5), beş vakada bunu yeni kanama olmasıyla göstermişlerdir. Likefaksiyonun ardından kan pıhtıları yavaş yavaş fagosite edilerek ortadan kaldırılır ve kavite duvarı soluk renkli makrofajlarla örtülür. Sonuçta kavite kademeli olarak retrakte olur (1,22). Deneysel çalışmalarda (22) hematomun fibrinolisis ve fagositoza bağlı olarak lizise uğradığı gösterilmiştir. Bu olay normal beyin dokusundaki kan damarlarından kanamanın 3-5' gününde başlar güne doğru fibrinolitik ve fagositik aktivite artar ve günlerde ise azalmaya başlar. Bu aktivite hematomun boyut ve lokalizasyonuna bağlıdır. Fagositoz komşu kapillerden gelen makrofajlar ile bunlara katılan mikroglialar ile olurken dokudaki fibrinolitik aktivite kandaki bir proteaz prekürsörü olan plasminojenin, fibrini yutan bir proteaz olan plasmine dönmesi ile başlar. Vücutta serbest plasmin ve aktif proteolitik enzim hiç bulunmazken plazminojen ve aktivatörleri vasküler endotelde, böbreklerde serebrospinal sıvıda ve çeşitli epitelial hücrelerde bulunur. Bu yüzden bazı araştırıcılar intraserebral hematomlann eritilmesinde böbrekten sentez edilen bir plasminojen aktivatörü olan ürokinaz'ı deneysel olarak başarı ila kullanmışlardır (22). KLİNİK GÖRÜNÜM WHO'nun 1981 yılındaki yayınına göre tüm intraserebral hemorajilerin %72'si koma, %8'den fazlası stuporda gelmektedir (2). Komada olmayan hastaların %60'ının hemiplejik, %43'ünün konuşma bozukluğu, %13'ünün pupilla anormalliği ve %10' unun başağrısı ile geldiği öne sürülmüştür. Bu hastaların 2/3'ünün oryantasyonunun bozuk, 1/3'ünün baş dönmesi, 1/4'ünün anormal duyuları olduğu görülmüştür (2). Anatomik Lokalizasyonlara Göre Klinik Bulgular Putaminal Hemorajiler (Lentiküler Hemoraji) Bu bölge kanamaları genişliklerine göre eksternal kapsül, lentiküler nukleus ve internal kapsülü tutabilirler. Putamen bölgesinin hemorajileri ile birlikte ortaya çıkan bulgular internal kapsülün anterior, genu veya posterior kolunun fonksiyonlarını bozulmasına bağlıdır. Genellikle duyu kaybı ile birlikte, ilerleyici bir kontralateral hemipleji ve himiniprestezi, homonizm hemianopsi bulunur (1-3). Dominant ve hemisfer tutulmuşsa disfazi afazi ortaya çıkabilir. Gözler genellikle lezyon tarafına doğru döner (1). Putaminal hemorajinin beraberinde, paralizili tarafı tutan epileptik nöbetler görülebilir (3). Nörolojik defisitler birkaç dakika ile bir gün arasında ilerleyebilir. Hasta uyanık kaldığında subaraknoid kanama bulguları gelişebilir. Hematom internal kapsülden kaudat nukleus ve talamusa yayılmış olabilir. Masif hemorajilerde koma, bilateral babinski arazı, fiks dilate.pupil, göz hareketlerinde kayıp, papil ödemi oluşturur ve herniasyona neden olabilir (1, 14,18). Talamik Hemorajiler Talamusta değişik boyutlarda kanamalar olabilir. 4 cm'den büyük bir kanama primer olarak talamusta olabileceği gibi putamenden yayılmış da olabilir (1,2). Talamik nukleuslann afferent ve efferent bağlantılan ile süperiyor kollikulus ve internal kapsüle komşuluğu bu bölge kanamalannın kilinğini belirler. Nörolojik bulgular putaminal kanamalardan daha yavaş gelişir. Talamik hemorajilerd, internal kapsüle basıdan dolayı kontralateral ilerleyici bir hemiparazi ortaya çıkabilir (1,2,4). Talamusun duyu çekirdeklerinin tutulması kontralateral duygu kaybına yol açabilir. Bilinç kaybı erken bir bulgudur. Talamik hemo-
4 144 İNTRASEREBRAL HEM ATOMLAR raji bulgulan putamendekilere çok benzer, ancak göz bulguları yoktur. Vertikal bakış parazisi, yukan bakış parazisi ve "Skew" deviasyon bulunabilir. Bazı vakalarda gözler parazi olan tarafa doğru döner. Bu durum hematomun 3.ventrikülü dilate etmesine bağlanabilir (.1,23). Talamik hemorajili hastalar genellikle uykuya eğilimlidirler, bazen uzun süre stuporda kalabilirler. Bu durum 3. ventrikül basısına veya tıkanmasına bağlı hidrosefali gelişmesindendir, şant gerekebilir (19). Geniş kanamalar koma ve herniasyona yol açabilir. Kortikal ve Subkortika! Hemorajiier Basal ganglion ve talamus dışındaki tüm serebral hemisfer kanamaları bu lokalizasyona alınmıştır. 11emisferik kanamaların çoğunluğu korteks altında temporal, parietal ve oksipital lopta yerleşirler. Bazen beyaz cevherin derinliklerinde, çok nadir olarak da subepandimal bölgede yerleşirler (1). Klinik bulgular hematomun lokalizasyonuna ve büyüklüğüne göre değişir. Baş ağrısı başlangıç yakınması olup genellikle kanama tarafına lokalizedir (2). Beyinin posterior yönündeki hematomları, hemionopsi ve duyu defektlerine yol açar. Dominant hemisfer kanamalarında afazi ve hafıza kayıpları baskın olabilir. Dominant olmayan hemisferin hematomlannda konstrüksiyonel apraksi ve apraktik agnozi görülebilir (1). Frontal lobtaki hematomlar değişik derecelerde parezi oluşturabilir. Dominant hemisferdeki lateral hematomlarda disfazi major yakınmadır. Medial frontal lob hematomlannda daha çok inkontinans, yakalama ve emme refleksleri görülür (1). Subkortikal hemorajilerde fokal tarzda epileptik nöbetlere rastlanabilir. Küçük hematomlann bulguları lokal olurken, büyüklerde değişen bilinç kaybı ve stupor ile birlikte beyin sapı basısı oluşturabilirler (1). Pontin Hemorajiier Ponsa olan kanamalar genellikle şiddetli seyrederler. Klinik gidiş ani başlayan baş ağırısı stupor, koma ve total paraliziler ile birliktedirler. Bu başlangıç bulgulanyla beraber ilk birkaç saat içerisinde solunum bozukluğu gelişir. Solunum başlangıçta hızlanır ancak ölüm öncesinde yavaşlar. Son devrede pupiller küçülür fakat ışık reaksiyonu tamdır. Spontan göz hareketleri erken dönemde kaybolur. Gözler fıkse ve "Eye Bobbing" tiptedir. Sempatik aktivitenin kaybı ile ölümden önce ateş 41 C'nin üzerine çıkabilir (1,2): Hemoraji ve ödemin lokalizasyonuna göre çeşitli pons sendrom tablolan ile kendini gösterebilir. Serebellar Hemoraji Kanamanın orta yapılarda (lingula, vermis, flokulonod) veya hemisferlerde (dentat nukleus) lezyon oluşturmasına göre belirtiler farklı olur. Serebellum parankimi içerisine olan kanamalar genellikle dentat nukleus bölgesinde meydana gelir. Bir serebellar hemisferde başlayan hemoraji orta hattan karşı tarafa yayılabilir. Başlangıçta genellikle oksipital bazen de frontal bölgeye lokalize olan baş ağnsı, baş dönmesi, kusma, çeşitli ataksiler, santral vertigo bulunabilir. Şuur bozukluğu ve parazi serebellar hemorajinin ender görülen erken bulgusudur. Yürüme ve ayağa kalkmada beceriksizlik ve lezyon tarafına doğru düşmeler olur. Kusma ve disartri sık görülür. Kanamanın ilk birkaç saati içerisinde lomber ponksiyon (LP) yapılırsa kanlı beyin omurilik sıvısı (BOS) elde edilir. Ense sertliği geç dönemde ortaya çıkabilir (1), En önemli tanı özellikleri arasında göz bulgulan yer alır. Genellikle ipsilateral ponsa basının bulunması nedeniyle lateral konjuge bakış bozulur. Çoğunlukla aynı tarafta 6.sinir paralizisi ve dolayısıyla lezyon tarafında yan bakışta parazi bulunur. Gözler karşı tarafı deviye olur. Tek veya iki taraflı intemukleer oftalmopleji ve diplopi olabilir. Horizontal nistagmus sık görülen bir bulgudur. Klinik tablonun ağırlaşması ile aynı tarafta fasiyal parazi ortaya çıkar, uykuya eğilim artar. Hemorajinin karşı tarafında babinski bulgusu bulunur, hemen ardından da aynı tarafta babinski de pozitifleşir. Semptomlar ilerledikçe hasta huzursuzlaşır, inkontinant hale gelir. Tremor ve flebbing hareketleri görülebilir. Pons ve 4.ventrikül tabanının basıya uğraması ve ani solunum durması gelişebilir (1,2). TANI Primer intraserebral hemorajinin tanısı, olayın nasıl başladığı, daha sonra nasıl geliştiği gibi klinik özellikleri ile, hemorajiyi ve beraberindeki lezyonu direkt veya indirekt olarak göstermeyi amaçlayan diğer teknik olanaklardan yararlanarak konur. Tanıdaki konvansiyonel klasik yöntemlerden (ultrasound, radyoizotop skan, serebral arteriografi kanama diatezi araştırması vs.) bahsedilmeyecektir (24,25). Hiç şüphe yoktur ki bilgisayarlı tomografik skan sistemi intraserebral hemorajilerin tanısında devrim yapmıştır. 1 cm'den küçük kanamalar bile bu yöntemle kesin lokalize edilmeye başlanmıştır. Bilgisayarlı Tomografi (BT) Pıhtılaşmış kan, kalsiyum içeriği nedeni ile kendini çevreleyen beyin dokusundan daha kontrast, ventriküler sistemi dolduran BOS'dan daha büyük bir dansite ile kendini gösterir. Bu nedenle, BT hematomun ölçülerini, lokalizasyonunu ve şeklini tam olarak değerlendirir. Aynca shift'in derecesini, ventriküler sistem içine kanama, yer değiştirme ve beyin dokusunda olabilecek bir ödemin belirlenmesine olanak sağlamaktadır. Bu nedenle, uygulanabilen her
5 CEMİL RAKUNT SAİT BİLAL - CEMALİ ŞAHİN 145 yerde BT intraserebral hematomun tanısı için seçilebilecek en iyi tanı yöntemidir (1,2,3). Hem transvers hemde koronal planda kesitler ile hematomlar taranmalıdır. Lee ve arkadaştan (5), intraserebral hemorajileri akut, subakut, kapsül ve organizasyon olmak üzere dört safhada değerlendirmişlerdir. Akut safhada, hematom kırmızı kan hücreleri ve progresif krenasyon içermektedir. Çoğunlukla lenfositlerden oluşan hafif bir perivasküler inflamasyon, ince bir ölü nöron zonu ve beyaz cevher ödemi olabilir. Subakut safhada, kırmızı hücreler, "hayalet" hücre haline dönüşmüştür ve hemosiderin yüklü makrofajlar görülmüştür. Bu safhada inflamasyon, köpüksü lenfosit ve fibroblastlann periferal olarak yerleşmesi ile artar ve çevre beyin dokusunda reaktif astrositler görülür. Kapsül safhasında makrofajlar ve fibroblastlar artar, periferden hematom üzerine doğru ilerleyen vasküler proiiferasyon başlar. Daha sonra, inflamasyon geriler ve astrositler aktifleşir. Son olarak organizasyon safhasında hematomun kenarında dens bir kollajen kapsül gelişir (5). Ortaya çıkan BT değişiklikleri bu nöropatolojik bulgular ile yakın ilişkilidir. Akut safhada hematom yüksek dansiteli (7-80 HÜ Haunsfield Ünitesi) görülür (2,5). BT'deki "halka tarzında kontrast tutulumu" (nng enhancement) perivasküler inflamatuar reaksiyonuyla yakın ilişkilidir ve ilk olarak subakut safhada gözlenir. Erken organizasyon safhasında, hematom kapsülle sanlırken "ring enhancement" daha yoğunlaşır ve hematom çapi günlük 0.65 mm kadar küçülür (2,5). Dansite günlük ortalama 0.7 EMC (1 EMC= 2 H.Ü) kadar düşer (26,27). Geç organizasyon safhasında, hematom küçüldüğünden halka formundan, solid nodüler forma dönüşür (5). İntraserebral hemorajilerin resolüsyonunda BT görüntülerine gröe 6 devre tanımlanmıştır (27). Stage I, 1-10 günde tamamlanır. Bu dönemde, hematom yüksek dansiteli, iyi sınırlı ince bir periferal parlaklıkla çevrilidir ve kontrast verilmesi ile büyümez. Stage II, hematom dansitesinin düştüğü daha az keskin kenarlı "halka bulgusu"nun başlangıcını gösteren, çevresel parlaklıkta artışın olduğu ve bu parlak zonun iç kenannda, kontrast artışının bulunduğu 3-20 gün kadar süren dönemdir. Bu dönemdeki kontrast artışı steroid verilmesine bağlanabilir. Stage III, 18.güne kadar sürer. Hematom izodenstir, ancak steroid verilmesine duyarlı olan "halka bulgusu"nda artış vardır. Stage IV, günler arasındaki devredir, hematom parlaktır ve steroid verilmesi ile değişebilen bir "halka bulgusu" vardır. Stage V, günler arasındaki devredir. Bu dönemde "halka bulgusu"nun kontrastında steroid verilmesi ile artış olmaz. Son olarak Stage Vl'de steroid verilmesiyle bir değişiklik olmamaktadır. Yalnızca günlerde parlak bir kavite kalmaktadır (2,27). Kontrastlı İncelemeler Intravenöz (IV) olarak non-iyonik iodinize bileşiklerin verilmesiyle beyindeki yapılarda dansite artışı ortaya çıkacaktır. Bu artış, iodun konsantre kalmasıyla gerçekleşir. Kan damarlan, tümör, infarkt alanındaki kan-beyin bariyeri bozulan sahaların kontrast tutmasıyla dansite artışı ortaya çıkar (1,24). İntraserebral hemoraji vakalannda; kontrastlı BT endikasyonu, AVM, anevrizma, neoplazm ve infarkt şüphesi olduğunda vardır. BT'de düzensiz bir hiperdens alan AVM'i akla getirmelidir. Düzensiz şekillenme, AVM'nin büyük bir kan damanyla oluşabilir, kontrast verilmesi için iyi bir endikasyondur (1,24). Tümör düşündürecek fizik muayene, röntgen bulgusu ve BT'de hemoraji alanının etrafında azalmış dansiteli bir bölgenin olması kontrast verilmesi için diğer bir endikasyondur. Normalde hemaroji etrafında azalmış dansiteli bir alanın olması, bir tümör veya infarkt sekonder değilse nadiren görülür (1,24). Serebellar hemorajilerde kanama beyin sapma baskı yapıyorsa hayatı tehdit edici vasıftadır ve mutlak surette hematomun cerrahi olarak boşaltılması gereklidir. Taneda ve arkadaşları (28), bu kötü prognoza engel olmak için hematomun büyüklüğünün ve kuvadrigeminal sistemi oblitère etme derecesinin BT ile görülmesi gereğini ortaya atmışlardır. Bu yazarlara göre hematomun büyüklüğü, beyin sapına baskı yapması ve dolayısıyla kuvadrigeminal sistemi oblitère etmesi ile prognoz arasında bir korelasyon vardır. Kuvadrigeminal sistem obliterasyonu BT'de 3 dereceye ayrılır: 1.Derece: Normal, 2.Derece: Komprese olmuş, 3.Derece: Sistemin yokluğudur. Bu derecelendirmeye göre bir intraserebellar hemoraji vakası, birinci derecede ise cerrahi tedavi uygulansın veya uygulanmasın prognozu iyidir; yalnız bu vakalarda hidrosefali varsa erken tedavi edilmelidir. 2.derecedeki vakalarda hematom eğer 48 saat içerisinde boşaltılırsa prognoz iyi olabilir. 3.derecedeki sistemlerde ise prognoz kötüdür. Yazarlar (34) dolayısıyla BT'deki kuvadrigeminal sistem obliterasyon derecelerinin serebellar hemorajilerde prognoz tayininde kesin bir gösterge olduğunu savunmuşlardır (28). Travmatik intraserebral hematomlar BT'de en sık frontal, temporal ve oksipital loblarda, korpus, kallosum ve beyin sapında görülürler. 2-4 haftada hematom dansitesi azalmaya başlar. Bazen hematom izodens görülebilinir. Travmatik hemorajilerde hematom kontum sıklıkla düzensizdir, zayıf demarkasyon gösterir, dansitesinde uniformité yoktur, sıklıkla multipl hematomlar ile birliktedir. Bazen travma sonrası geç kanamalar olur ve bunlann prognozu daha kötüdür. Fakat bu geç kanamalarda çoğunlukla hadiseden son ra 48 saat içerisinde oluşur, nadiren ilk hafta içerisinde meydana çıkarlar.
6 146 İNTRASEREBRAL H EM ATOMLAR Direkt veya kontrastlı BT görüntülerinde anevrizma, AVM ve tümör şüphesi olduğunda hastalara BT' deki lezyona uyan taraftan selektif karotis anjiografisi yapılmalıdır. BT Görüntülerinin Değerlendirilmesi BT görüntülerine göre hematomlar, dört ana lokalizasyonda toplanmıştır: a) Putaminal Hemorajiler Bu bölgedeki hematomlar Kanaya'nın (29) sınıflandırmasına göre tiplendirilmişlerdir. Buna göre: TİP I Ekstrakapsüller yerleşimli hematomlar (hafif tip), TİP II internal kapsül anterior koluna lokalize olan hematomlar (orta tip), TİP III a) internal kapsül posterior koluna da lokalize olan ve ventrikül içine kanaması olmayan hematomlar (orta tip), b) internal kapsül posterior koluna lokalize ve ventrikül içine kanaması olan hematomlar (şiddetli tip). TİP IV a) internal kapsül anterior+ posterior kolu tutan ve ventrikül içine kanaması olmayan hematomlar (şiddetli tip), b) Internal kapsül anterio kol+posterior kolu tutan ve ventrikül içine kanaması olan hematomlar (çok şiddetli tip), TİP V Talamusa yayılımı olan hematomlardır (çok şiddetli tip). b) Talamik Hematomlar Bu tip hematomlann sınıflandırılmasında Tetsuo Kanno ve ark.larının (32), yaptığı gruplama kullanılabilinir. Bunlar: Hafif Tip: Talamusun vasküler dağılımında kalan ve watershed sahası boyunca uzanan hematomlar. Orta Tip: Talamus ve internal kapsüle yayılım gösteren ve komşu ventriküle açılan hematomlar. Şiddetli Tip: Talamus+internal kapsül ve orta beyine yayılım gösteren hematomlardır. c) Pontin Hematomlar Yine Kanno ve arkadaşları (32) pons kanamalarını BT görüntülerine göre üç gruba ayırmışlardır: Hafif Tip: Sadece pons'a lokalizedir. Orta Tip: Kanama tek taraflı olarak yukarı ortabeyine yayılım gösterir. Şiddetli Tip: Kanama iki taraflı olarak yukarıya doğru ortabeyine yayılım gösterir. Enteresan olarak pons kanamaları aşağıya medulla oblangataya yayılım göstermezler. Bu belki de pons il medulla arasındaki morfolojik daralmadan kaynaklanmaktadır (32). d) Serebellar Hematomları Yine Tetsuo Kanno ve arkadaşları (32) ile Taneda ve arkadaşlannın (28) yaptıkları sınıflamayı kullanarak değerlendirilebilirler. Hafif Tip: Çapı 3 cm'den küçük olan hematomlar, kuvadrigeminal sistem normal, komprese veya oblitère. Şiddetli Tip: Çapı 3 cm'den büyük olan hematomlardır. Bunlar ponsada yayılım gösterebilirler ve yine kuvadrigeminal sistemin normal, komprese veya oblitère olmalan dikkate alınır. e) Diğer Lokalizasyonlarda Yerleşen Hematomlar Bu gruptaki hematomlan, olguların Glasgow Koma Skalası (GKS) nörolojik defisitlerine göre üç grupta toplanabilir. Hafif Tip: GKS'sı olan ve nörolojik defisiti olmayan olgulardaki hematomlar, Orta Tip: GKS'sı 12-8 olan ve yerleşmiş nörolojik defisiti bulunan olgulardaki hematomlar, Şiddetli Tip: GKS'sı 8'in altında olan ve ağır nörolojik defisiti bulunan olgulardaki hematomlardır. Çeşitli lokalizasyonlardaki hematomlann bilgisyarlı tomografik görünümlerine göre bu derecelendirilmeleri, hastaların klinik prognozlarını tayin ve cerrahi tedaviye karar vermede kolaylık sağladığı belirtilmiştir (32). Kanno ve arkadaşlarına göre putaminal kanamalarda hafif tiplerde cerrahi tedavinin indikasyonu olmadığı ve hastaların büyük yüzdede tam veya kısmen günlük yaşam aktivitelerine döndükleri gözlenirken orta tip kanamalarda erken ameliyatın sonuçlannın tıbbi medikal tedaviye oranla çok az da olsa daha iyi olduğu gözlenmiştir. Şiddetli ve çok şiddetli tiplerde ise cerrahinin prognozda bir farka neden olmadığı ve hastaların ortalama %90'ının yatağa bağlı veya végétatif bir günlük aktiviteye sahip olduklarını belirtmişlerdir (32). Aynı şekilde hafif tip talamik kanamalarda %55'i günlük yaşam aktivitelerine tam veya kısmen dönerken orta tipte hafif ve ağır klinik durum eşit olarak bulunmuş, şiddetli tipte ise %89 végétatif bir yaşam sürdükleri görülmüştür (32). Pontin kanamalarda hafif tiptekilerin %45'i tam olarak günlük yaşam aktivitelerine dönerken orta tip ve şiddetli tipte kiler %54 ve %81 yatağa bağımlı veya végétatif bir aktiviteden daha fazla iyileşmemişlerdir. Gerek talamik gerekse pons kanamalanna cerrahi uygulanmamıştır (32). Serebellar kanamalarda hafif tiplerde cerrahi gerekmez ve prognoz iyi iken şiddetli tiplerde eğer bölgedeki sistemler kapanmışsa kesinlikle ameliyat önerilmektedir (28,32). Nüklear Magnetik Resonans (NMR) NMR görüntülerinin birkaç önemli avantajlan
7 CEMİL RAKUNT - SAİT BİLAL - CEMALİ ŞAHİN 147 vardır. Birincisi; axial, koranal, sagital ve oblik görüntülerde geniş bir ooryantasyon sahası olmasıdır. İkincisi; kontrastlı görüntülerde gri ve beyaz cevherin çok küçük yoğunluk farklılıklarını ayırt etmesidir. Üçüncüsü ise; kemik yapılar görülmediği için, posterior fossa pitüiter bölge ve beyin kaidesindeki artefaktlı yapılar görülmez. NMR ile yüksek yoğunluktaki oluşumlar aydınlık, düşük yoğunluktakiler karanlık olarak görülür. BOS ve damar içinde hareket eden kan karanlıkken, kan koleksiyonlan aydınlıktır. BT'ye göre, bu özelliği nedeniyle tümör, ödem ve kistik oluşumları daha net olarak görüntüleyebilmektedir. Akut ve kronik infartlann değerlendirilmesinde, bunun yanısıra NMR intraserebral hemoraji ve anevrizmayı kesin olarak gösterir (30). TEDAVİ İntraserebral hemoraji tedavisi tıbbi ve cerrahi olmak üzere ikiye ayrılır. Kanamalı hastaların tümünde tıbbi tedavi uygulanmalı ve cerrahi girişime yönelik değerlendirmeler yapılmalıdır (1). Tıbbi Tedavi Araştırmacıların büyük bir kısmı prognozu etkileyen en önemli faktörün bilinç seviyesi olduğunu öne sürmektedirler ve bilinç seviyesine etki eden her türlü faktörün sonucu değiştirebileceği konusunda fikir birliğindedirler (3,18,22,32,33). Bu nedenle, invaziv incelemelere veya olası bir cerrahi boşaltıma gidilmeden önce hastanın durumunu düzeltecek her türlü tıbbi tedavinin uygulanması gerektiğini öne sürmüşlerdir (3,18). Tıbbi tedaviyi hastanın effektif olarak; solunumunun sağlanması, antihipertansif tedavi, intrakraniyal basıncın takibi ve tedavisi hastanın uygun parenteral veya oral nütrisyonu, başağrısı ve huzursuzluğunun tedavisi, ateşi ile mücadele, cilt, akciğer ve ürolojik problemlerinin tedavisi oluşturur. Bu yazıda bu tedaviler tek tek anlatılmayacaktır. Cerrahi Tedavi İntraserebral hemorajilerin cerrahi tedavileri en az bu lezyonların patogenezi kadar artmışlardır. Halen cerrahinin yararları özellikle de zamanlaması konusunda cerrahlar arasında tartışmalar sürmektedir (1,23,32-35). Kanno ve arkadaşlarının (32), BT bulgularına göre sınıflandırdıkları 456 vakanın 151'inde cerrahi, 305'inde tıbbi tedavi uygulanmıştır. Bu çalışmanın sonunda, putaminal kanamalarda cerrahi veya tıbbi tedavi uygulamanın, sonucu pek değiştirmediğini öne sürmüşlerdir. Aynı çalışmada hematom talamus veya ponsa lokalize ve orta beyine doğru genişliyorsa cerrahinin gerekli olmadığı belirlenmiştir. Serebellar hematomlarda 3 cm'den küçük çaplı olanlarda tıbbi tedaviye daha iyi sonuçlar alındığını öne sürmüşlerdir. Japonların intraserebral hemorajilerin cerrahi tedavisi ile ilgili çalışmalarının temelini ameliyat zamanı oluşturur. Bunlar hipertansif intraserebral hemorajileri ameliyat etmek için ilk saatin en uygun zaman olduğunu kabul etmişlerdir. Daha sonraki yıllarda 24 saat ile 10 gün arasının en uygun zaman olduğu ileri sürüldü (2). Bunların aksine Tetsuo Kanno (30), ilk 6 saat içinde ameliyat edilen hastaların prognozlarının daha iyi olduğunu yazmıştır. Mitsuna Kaneko ve arkadaşları (35), 1983 yılında yayınladıkları 100 intraserebral hematom vakasını başlangıçtan sonraki ilk 7 saat içinde mikroşirurji tekniği ile ameliyat etmişlerdir. Bu hastaların post operatif 6.aydaki fonksiyonel sonuçları; 15 hastada tam iyileşme, 35 hastada kendi ev yaşamını sürdürecek kadar düzelme, 33 hastada evde yardımla yaşama, 2 hastada yatağa bağımlılık gözlenirken, 7 hastanın ise öldüğü şeklinde rapor edilmiştir. Yazarın erken dönemde ameliyatı destekleyen bulguları şunlardır: 1. Hipertansif intraserebral hemorajiler arter duvarındaki yaygın arteriosklerotik değişiklikler sonucu, tek bir lentikülostriat arterin rüptürü ile oluşmaktadır. Hematomun büyüklüğü arterin çapına bağlıdır. 2. Kanama kısa bir süre devam eder, çoğunlukla 1-2 saat sürer ve dakika içinde maksimum büyüklüğe ulaşır. Bundan sonra büyümez. Ancak bazı akut kanama vakaları için bu geçerli değildir. 3. Bu tip akut kanamalarda hematom aniden büyür ve ilk ataktan sonraki 6 saat içinde kusma ve kasılmalar olur. 4. Hematomun çevresinde 7-8 saat içinde serebral ödem görülür ve başlangıçtan sonraki saat içinde hızla ilerler. 5. Büyük hematomlann geniş beyin ödemi vardır. Bu birkaç gün içinde irreversbl veya fatal sonuca gidecek bir herniasyon geliştirir. 6. Serebral herniasyon olmasa bile kanama ile zarara uğrayan alanda degeneratif değişiklikler, gliozis ve yaygın ödemli sahalar ortaya çıkar. Bunun tam tersine, çok erken dönemde hematom boşaltılırsa miminal bir ödem ve hematom kavitesi etrafında lineer bir skar dokusu görülür. Hematomun Hacmi ile Cerrahi Girişim Arasındaki İlişki Pek çok yazar, hematomun hacminin cerrahi sonuçlanna etki etmediği ve oluşmuş hematomun dokulan basınç ile zarara uğratmadığını yayınlamışlardır (1). Ancak Shiro Waga ve arkadaşlan (18), hematom büyük de olsa, küçük de olsa beyin dokusunun
8 148 İNTRASEREBRAL HEMATOMLAR tahrip olduğunu ve serebral substansa yayıldığını bildirmişlerdir. Bunun sonucunda bazı defektler oluştuğunu ve bunların kalıcı olup olmadığının tartışmalı olduğunu öne sürmüşlerdir. Lorenzo Volpin ve arkadaşları (31), 135 spontan intraserebral hematom vakasının incelenmesi sonucunda, hematom hacmi ml olan komatöz hastaların cerrahi boşaltmanın hayatta kalma yüzdesini arttıracağını bildirmişlerdir. Bu çalışmada hematom hacmi 26 ml'den az olan hastalara cerrahi girşim uygulanmamış ve sonuçta ölen olmadığı görülmüştür. Mitsuno Kaneko ve arkadaşları (35), hematom hacminin cerrahi girişim için önemli olmadığını ancak stupor ve semikoma gibi bilinç seviyelerinin ameliyat endikasyonu olduğunu bildirmişlerdir. Bu arada Glasgow Koma Skalası 13 olan ve ml hacminde bir hematomun tedavi yönteminin ne olduğu konusunda halen kesin bir karara varamamışlardır. Thomas B Ducker (2) kendi kliniğinde hematomun pozisyonuna ve boyutlarına göre kullandığı cerrahi tedavi kriterlerini şöyle özetlemiştir: Eğer hematom lobar ise tedavi cerrahi olabilir, eğer hematom ganglionik ise cerrahi çok dikkatli bir şekilde Silvian Sulkustan yapılabilinir. Eğer hematom derin talamik veya ventriküler yayılma gösteriyorsa cerrahi nadiren endikedir. Hematomun hacmine göre cerrahi kriterlerini ise şöyle bildirmiştir: "Eğer hematom supratentorial boşluğun %0-4'ünü kaplıyorsa cerrahi nadiren endikedir, %4-8'ini kaplıyorsa ve beraberinde klinik bozulma varsa ameliyata adaydır. %12'den fazlası ise hasta büyük olasılıkla kaybedilecektir ve cerrahiden yarar sağlamayabilir". Ameliyat için en önemli endikasyon bilinç seviyesinin değişiklik göstermesi ve maksimum tıbbi tedaviye karşın nörolojik durumunun bozulmasıdır (2). Cerrahi olarak mevcut hematomun boşaltılmasındaki mantık; intrakraniyal basıncı düşürmek, herniasyonlara engel olmak, dolayısıyla etraf dokulann mikrosirkülasyonlannı kısmen koruyarak beyin dokusunda iskemi ödem ve intrakraniyal basınç artmasına mani olabilmektir (16). Bu hipotezin çekiciliğine rağmen bu tedavinin başansı, aslında hematomun boşaltılmasından önce olan değişikliklerin eğeri dönüşlü olabilmesine bağlıdır. Laboratuvar çalışmalannda (16) intraserebral hemorajilerde, hematom tarafındaki hemisferde, serebral kan akımında erken ve belirgin bir düşme olarak alıcı iskemik hasar oluştuğu saptanmıştır. Kanama hadisesi esnasında oluşan bu iskemik hasar onun erken boşaltılmasıyla da önlenememektedir (16). İntraserebellar hemorajilerin cerrahilerinde Taneda ve arkadaşlarının (28) kriterleri uygulanabilinir. İntraserebral hemorajilerin cerrahi olarak boşaltılmasında üç yöntem uygulanabilir: 1. Burr-hole deliklerinden aspirasyon. (Bilgisayarlı tomografi altında): BT ile hematomun lokalizasyonu belirlendikten sonra, hematoma en yakın ve dik açı ile ulaşılabilinecek bir bölgeye Burr-hole deliği açılarak buradan korte kse yapılan küçük bir insizyondan aspirasyon iğnesi ve silikon bir kanül ile girilerek boşaltma işlemi yapılır. Bu işlemle, hematomun organize olmuş pıhtılarının boşaltılması mümkün değildir. Asıl amaç intrakraniyal basıncı düşürmeye yöneliktir. Aynca bu yöntem civar dokulardaki anoksi ve degenerasyonu yavaşlatabilir ve mikrosirkülasyonunda rahatlama sağlayabilir. Ancak yeterince etkili bir işlem olmadığından bu gün daha çok kraniotomi veya kraniektomi ile hematomun görülerek boşaltılması tavsiye edilmektedir (1,2,6). 2. Kraniotomi ve kraniektomi ile yaklaşım yöntemi: İntraserebral hematomun yüzeye en yakın olduğu yerden 5-10 cm 2 'lik bir kraniotomi yapılır. Bir ventrikül iğnesiyle hematom lokalizasyonundan emin olunduktan sonra kortikal inslzyonla hematom çevre beyin dokusu korunarak boşaltılır. Eğer ameliyat sırasında hipotansif anestezi uygulanıyorsa ameliyat sahası kapatılmadan tansiyon normal sınırlara çıkarılmalıdır (6). 3. Stereotaksik boşaltım: İlk kez Backlund (36) 1978 yılında yoğun pıhtı tabakasını tahrip etmek ve uzaklaştırmak için mandren benzeri Arschimetes vidalı özel bir alet ile intreserebral hematomların sterotaksik olarak subtotal boşaltımına ilişkin yeni bir ilketen söz edilmiştir. Bu teknikte ameliyattan önce sagital hat ve koroner sütürü çaprazlayan nokta hastanın kafasına işaretlenir. Her iki işaretten Burr-hole'un uzaklığı ölçülür. Hasta kafası özel durumda tutularak supine pozisyonuna getirilir ve sterotaksik çerçeve ile tespit edilir. 25 mm çaplı Burr-hole koroner sütüre yakın bir yerden açılır ve duramater insize edilir. Daha sonra sterotaksik aparat kafatasına tesbit edilir ve aspirasyon aleti Burr-hole'e yerleştirilir. Aspirasyon kanülü, içindeki kunt uçlu mandren ile birlikte hematoma doğru ilerletilir. Hedefe ulaştıktan sonra mandren çekilen yerine bir katater yerleştirilir. Bir enjektör yardımı ile aspirasyon yapılarak, hematoma uluşılıp-ulaşılmadığı kan gelmesi ile anlaşılabilir. Bundan sonra kanül alınıp Arschimetes vidası yerleştirilir. Önceden seçilmiş hız ve vakum düzeyinde çalışan elektrik motoru ile aspiratör devreye sokulur. Dakikada 2 m. hızla kan, derecelenmiş kavanozda toplanmaya başlar. Boşaltılan hematom miktarı bu şişede biriken kan miktarı ile değerlendirilir. Aspire edilen kan ve şişedeki miktar ameliyat öncesi tahmin edilen hacimden 1-2 mi fazla ise bu işleme son verilir. Sonra vida çıkartılıp yerine balon katater konulur. Balon katater manometrik kontrol altında hematom kavitesinde şişirilir. Kanül beyinden uzaklaştırılıp sterotaksik aparat ayrılır, balon katater kavite içerisindeki basıncı izlemek için 3-4 gün süreyle arka ucu kapalı
9 CEMİL RAKUNT - SAİT BİLAL - CEMALİ ŞAHİN 149 olarak bekletilir. Bu süre içinde balonun içindeki sıvıdan birkaç ml alınarak basınç kademeli olarak düşürülür. 3-4 günlük gözlem sonunda çıkartılır. Ameliyat sonrası birinci gün ve daha sonraki günlerde kontrol BT çekilir (37). Maksumoto K. ve arkadaşları (37), bu tekniğin avantajlarını şöyle sıralamışlardır: 1. Basit ve emindir, 2. Hematom tam olarak boşaltılabilir, 3. Ameliyat lokal anestezi altında yapılabilir, 4. Bu yolla talamik hematomlara da bazen müdahele edilebilinir. Sterotaksik girişim yüksek riskli semikoma veya komadaki hastalarda kullanılabilecek bir tekniktir (37). PROGNOZ Prognoz ile ilgili bilgilere BT'deki lokalizasyonları anlatırken kısmen değinilmiştir. Cerrahi tekniklerdeki büyük ilerlemelere ve tıbbi tedavinin gelişmesine karşın, intraserebral hemorajilerin morbidité ve mortalitesinde çok büyük farklılıklar vardır. Vasküler bir anomaliye sekonder oluşan bir hemoraji dışında mortalité, %50 dolaymdayken kombine mortalité oranları % civanndadır. Hematomun büyüklüğü ile prognoz değişmektedir. Kawahara (23) yaptığı çalışmada, çapı 2 cm'den küçük olan talamik hemorajilerin prognozunun iyi olduğunu bildirmiştir. Shiro Waga ve arkadaşları (18), hematomun hacmi ve lokalizasyonunun prognoz ile ilgili olduğunu, geniş hacim ve derin lokalizasyonlu hematomlann prognozunun kötü olduğunu bildirmiştir. Hacim olarak büyük bir hematomla birlikte intraventriküler hemoraji veya şift etkisinin varlığının prognozu kötü yönde etkileyeceği bildirilmiştir. Hastaların hastaneye kabulü esnasındaki bilinç durumu ve hematomun lokalizasyonu, büyüklüğü ve yayılımı prognoz tayini için etyolojiden daha önemlidir. Görülüyor ki ileri yaş, talamik ventriküler ve pontin yayılım ve gecikmiş tedavi mortaliteyi artıran faktörlerdendir (2). KAYNAKLAR 1. Allen MB, Yaghmai F, Gammol TE: Spontaneous intracerebral and intracerebellar hemorrhage. In Neurological Surgery, ed. Youmans JR. W.G. Saunders Company. Philadelphia. Vol 3, , Ducker TB: Spontaneous intracerebral hemorrhage. In Neurosurgery, ed Wilkins RH, Rengachary SS. Mc Grow Hill-Book Compan. New Yor, pp , Richardson A: Spontaneous intracerebral hemorrhage, In: Vascular Disease of Central Nervous Syotem, ed' ross Rüssel RW. Churchill Livingistone, Edinburg pp , Adams RD, Victor M: Principals of Neurology Mac Grow Hill-Book Compan,. New York, pp , Lee YY, Moser R, Bruner JN, Tassel WV: Organized Intracerebral Hemorrhage. A.J. R, 147: , Pieprag DG, Remond MJ: Surgical Management of Intracerebral Hemorrhage. In: Operative Neurosurgical Techniques, edschmidec HH, Sweet WH. Grunestratton New York, London. 1982, pp Brown F, Mullan S, and Dudo EE: Delayed traumatic intracerebral hematoms. J. Neurosurg. 48: , Solonluk D, Pitts LH, Lawely M, Bratkowski H: Traumatic intracerebral hematomas: Timeing of appearance and indication for operative removal. J. Trauma Sep. 26(9), pp , Fukamachi A, Koizumi H, Nukui H: Postoperative intracerebral hemorrhager: A.Survey of Computed Tomographic Findings After 1074 Intracranial Operations. Surg Neurol 23: , Solomon RA, Loftus Cm, Quest DD, Corell JW: Indeccence and etiology of intracerebral hemorrhage following carotid endartedectomy. J. Neurosurg 64(1) pp 29-34, Seiler RW, and Zurbrugg 11R: Supratentorial hemorrhage after posterior fossa operation. Neurosurgery, Vol 8, 4: , Sawada Y, Sadamitsu D, Sakamoto T, Ikemura K, Yosioka T, Sugimoto T: Lack of correlation between delayed traumatic intravascular coagulation. Journal of Neuology, Neurosurgery, and Psychiatry. 47: , Diaz FG, Yock JR, Larson D, and Rockswold GL: Early diagnosis of delayed posttraumatic intracerebral hematomas. J.Neurosurg 50: , Nath FP, Relly PT, Jenkins A, Mendelow D, Grahal DI, Teasdole GM: Effect of experimental intracerebral hemorrhage on bloodflow, Capillary Permeability, and histochemistry I.Neurosurg, 66: , 1987; 15. Nath FP, Jenkins A, Mendelow DA, Groham DI, Teasdale GM: Early hemodynamic changes in experimental intracerebral hemorrhage. J.Neurosurg. 65: , Sinar EJ, Mendelow DA, Graham DI, Teasdole GM: Experimental intracerebral hemorrhage effect of tempoary mass lesion. J.Neurosurg., 66: , Pasquolin A, Bazzon A, Cavazzan P, Scienza R, Licata C, Renato P: Intracranial Hematomas Following Aneurysnal Rupture Experience with 309 cases Surg. Neurol. 26: , Waga S, Miyazaki M, Okado M, Tochio H, Matsushima S, Tanaka Y: Hypertensive putaminol hemorrhage; Analysis of 182 patients. Surg. Neurol. 26: , 1986.
10 150 İNTRASEREBRAL HEMATOMLAR 19. Gracb A, Robertson D, Lapainte S, Nugent A, Harrison B: Computed Tomographic Diagnosis of intraventricular hemorrhage: Neuroradiology, 143:91-96, Waga S, Fujimoto K, Okada M, Miyazaki M, and Tamaka Y: Caudate hemorrhage; Neurosurgy. Vol 18, 4: , Konig HJ: Zurtherapic und prognose spontaner intracerebraler blutunges mit ventrikele inbruch. Neurochirurgia. 29: pp 75-77, Masuda T, Dohrmann GJ, Kwonn HC, Erickson RK, Wollman R: Fibrinolytic activity in experimental intraerebral hematoma. J.Neurosurg. 68: , Kawahara N, Sato K, Muraki M, Tanaka K, Kaneko M, Vemura K: CT. Classification of small thalamic hemorrhages and their clinical implications. Neurology 36: , Jinkins JR: Current neuroradiological investigation of spontaneous haemorrhage in to the craniospinol axis, Neurosurg. Vol 18, 5: , Tränier FG, Grenier M, Castel JP, Orgogoza M, Piton J, Caile M: Present stotus of angiography in the diagnosis of spontaneous cerebral hemorrhages. J.Neuroradiology. 11: , Pazati E, Ghuliani G, Gaist G, Piazza G, Vcrgoni G: Chronic expanding intracerebral hematoma. J. Neurosurg. 65: , Modic MT, Weinstein MA, Cerebrovascular disease of the barin. In computed tomography of the whole body vol 1 ed. Naaga JR, Alfid. RJ. The CV. Mosby company St. Louis Toronto pp Taneda M, Hayakawa T, Mogami H: Primary cerebellar hemorrhage, ^tiadrigeminal cistern obliteration on CT scans as a predictor of outcome. J Neurosurg. 67: , Kanaya H, Yukawa II, Kanno T, et al: A neurological grading for patients with hypertensive intracerebral hemorrhage and a classification for hematoma location on computed tomography. In: Proceeding of the conference of surgical treatment of stroke. Tokyo: Neuron 1978, pp Haaga JR, Alfid RJ: Computed tomography of the whole body. Vol 2. The CV. Mos Company St.Louis Toronto, pp , Volpin L, Colombo F, Zanussa M, and Benedetti A: Spontaneous intracerebral hematomas: A new proposal about the Usif Inees and Limits of Surgical Treatment. Neurosurgy. Vol.15, 5: , Kanno T, Sanott A, Shimomiya Y, Kotodo K, Nagato T, Hoshino M, Mitsuyama F: Role of surgery in hipertensive intracerebral Hematoma J. Neurosurg. 61: , Bogouss Lovsky J, Regli F, and Jeanrenoud X: Bening outcome in unoperative large cerebellar hemorrhage. Acta Neurochirurgica. 73:59-65, Kostebanetz M: Pressure-volume vonditions in patients with subarachnoid and/od intraventricular hemorrhage. J.Neurosurg. 63: , Kaneko M, Tanaka K, Shimaclo T, Sato K, Vemura K: Longterm evaluation of ultra-early operation for hypertensive intracerebral hemorrhage in 100 cases. J. Neurosurg. 88: , Backhand EO, Von Hoist II: Controlled subtotal evacution of intracerebral hematomas by stereotactic technique.. Surg Neurol. 9:99-101, Matsumato K, Hondo 11: CT. guided stereotaxic evacuation of hypertensive intracerebral hematomas. J.Neurosurg. 61: , 1984.
HEMORAJİK İNME. Yrd. Doç. Dr. Aysel MİLANLIOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD
HEMORAJİK İNME Yrd. Doç. Dr. Aysel MİLANLIOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD İntraserebral kanamalar inmelerin %10-15 ini oluşturmaktadır. İntraparenkimal, subaraknoid, subdural ve
İntraserebral Hematomlarda Bilgisayarlı Tomografi Bulguları ile Prognozun İlişkisi
İntraserebral Hematomlarda Bilgisayarlı Tomografi Bulguları ile Prognozun İlişkisi Cemil RAKUNT Sait BİLAL Cemali ŞAHİN Fahrettin ÇELİK Ondokuzmayıs üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirurji Anabilim Dalı
İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak
İNME Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND ye aittir. Kaynak
Ölümcül Santral Sinir Sistemi Hastalıkları I epidural, subdural, intraparankimal kanamalar
Ölümcül Santral Sinir Sistemi Hastalıkları I epidural, subdural, intraparankimal kanamalar Uzm. Dr. Yusuf Ali Altuncı Ege Ünv. Acil Tıp Anabilim Dalı Olgu 1 25 yaşında inşaat işçisi Yüksekten düşme E2M3V2
Acil Serviste Kafa BT (Bilgisayarlı Tomografi) Değerlendirmesi. Uzm. Dr. Alpay TUNCAR Acil Tıp Uzmanı KIZILTEPE DEVET HASTANESİ
Acil Serviste Kafa BT (Bilgisayarlı Tomografi) Değerlendirmesi Uzm. Dr. Alpay TUNCAR Acil Tıp Uzmanı KIZILTEPE DEVET HASTANESİ Kafa Travmasında Bt Hızlı ve etkin Kolay ulaşılabilir Acil Serviste Kafa Bt
Kafa Travmalarında Yönetim
Kafa Travmalarında Yönetim Dr. Uğur YAZAR Karadeniz Teknik Üniversitesi, Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Genel Bilgiler Kafa travması basit bir baş ağrısından ölüme kadar değişik sonuçlara yol açan
Uzm. Dr. Haldun Akoğlu
Uzm. Dr. Haldun Akoğlu Genel Bilgiler Çoğu intrakranyal lezyon kolayca ayırt edilebilen BT bulguları ortaya koyar. Temel bir yaklaşım olarak BT yorumlama simetriye odaklı olarak sol ve sağ yarıların karşılaştırılmasına
KAFA TRAVMALI HASTALARDA GÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI. Dr. Fatma Özlen İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi AD
KAFA TRAVMALI HASTALARDA GÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI Dr. Fatma Özlen İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi AD KAFA TRAVMASI VE RADYOLOJİ Hangi hastalara görüntüleme
Uzm. Dr. Haldun Akoğlu
Uzm. Dr. Haldun Akoğlu Genel Bilgiler Çoğu intrakranyal lezyon kolayca ayırt edilebilen BT bulguları ortaya koyar. Temel bir yaklaşım olarak BT yorumlama simetriye odaklı olarak sol ve sağ yarıların karşılaştırılmasına
(ANEVRİZMA) Dr. Dağıstan ALTUĞ
ANEURYSM (ANEVRİZMA) Arteriyel sistemindeki lokalize bir bölgeye kan birikmesi sonucu şişmesine Anevrizma denir Gerçek Anevrizma : Anevrizma kesesinde Arteriyel duvarların üç katmanını kapsayan Anevrizma
İNVAZİF ASPERGİLLOZ Radyolojik Tanı. Dr. Recep SAVAŞ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD, İzmir
İNVAZİF ASPERGİLLOZ Radyolojik Tanı Dr. Recep SAVAŞ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD, İzmir AMAÇ Radyolojik olarak algoritm Tanı ve bulgular Tedavi sonrası takip İnvazif Asperjilloz Akciğer
RADYOLOJİ RADYODİAGNOSTİK ANABİLİM DALI-DÜTF- DİYARBAKIR
NÖRORADYOLOJİ NÖRORADYOLOJİDE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ ve GİRİŞİMSEL RADYOLOJİ RADYODİAGNOSTİK ANABİLİM DALI-DÜTF- DİYARBAKIR Dr. Faysal EKİCİ İNCELEME YÖNTEMLERİ DİREKT GRAFİLER BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ MANYETİK
Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;
Epilepsi bir kişinin tekrar tekrar epileptik nöbetler geçirmesi ile niteli bir klinik durum yada sendromdur. Epileptik nöbet beyinde zaman zaman ortaya çıkan anormal elektriksel boşalımların sonucu olarak
SERT DOKUNUN SULU (KĠSTĠK) LEZYONU. Dr Arzu AVCI ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ PATOLOJİ KLİNİĞİ 17 Kasım 2011
SERT DOKUNUN SULU (KĠSTĠK) LEZYONU Dr Arzu AVCI ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ PATOLOJİ KLİNİĞİ 17 Kasım 2011 OLGU 9 Y, K Sağ humerus proksimali 2 yıl önce kırık Doğal iyileşmeye bırakılmış
Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji. Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir
Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir KÜÇÜK DAMAR HASTALIĞINDA KLİNİK BULGULAR Yok Özel fokal nöroloik semptomlar Sinsi gelişen global nörolojik
Nörovasküler Cerrahi Öğretim Ve Eğitim Grubu Hasta Bilgilendirme Formu
Nörovasküler Cerrahi Öğretim Ve Eğitim Grubu Beyin-Omurilik Arteriovenöz Malformasyonları ve Merkezi Sinir Sisteminin Diğer Damarsal Bozuklukları Hasta Bilgilendirme Formu 5 AVM ler Ne Tip Sağlık Sorunlarına
4/13/2019. İNTRASEREBRAL KANAMA Mekanizma, Görüntüleme, Tedavi. Spontan ISH: ISH: BT bulguları. Spontan ISH: Risk Faktörleri
AHA/ASA Guideline (2015) ISH yaklaşım rehberi İNTRASEREBRAL KANAMA Mekanizma, Görüntüleme, Tedavi Dr. Cenk Eraslan Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı ISH: Nörogörüntüleme için öneriler
Doppler Ultrasonografi ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
Doppler Ultrasonografi PROF. DR. NEVZAT UZUNER ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ Ekstrakraniyal Doppler Ultrasonografi Endikasyonları GİA veya inme geçiren hastalar Boyunda üfürüm duyulan hastalar Subklaviyan
AORT ANEVRİZMASI YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015
AORT ANEVRİZMASI YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015 Ani ölümün önemli bir nedenidir Sıklığı yaşla birlikte artar 50 yaş altında nadir rastlanır E>K Aile
Cerrahi: Hangi Hastalara Prof. Dr. Sertaç İşlekel
Cerrahi: Hangi Hastalara Prof. Dr. Sertaç İşlekel İzmir Üniversitesi Nöroşirürji Ana Bilim Dalı İntrakranial Metastazların Önemi Beyin metastazı 100.000 de 14 (1/3 tek) Kanser hastalarının %15-25 inde
28.02.2015. Sarkoidoz. MSS granülomatozları. Sarkoidoz. Sarkoidoz. Granülom / Granülomatoz reaksiyon
Granülom / Granülomatoz reaksiyon Non-enfektif granülomatozlar: Sinir sistemi tutulumu ve görüntüleme Küçük nodül Bağışıklık sisteminin, elimine edemediği yabancı patojenlere karşı geliştirdiği ve izole
GEÇİCİ İSKEMİK ATAK: Görüntüleme Gerekli mi? Prof. Dr. Cem ÇALLI
GEÇİCİ İSKEMİK ATAK: Görüntüleme Gerekli mi? Prof. Dr. Cem ÇALLI Geçici İskemik Atak (GİA): Kan akımının azalmasına bağlı Geçici nörolojik defisit atağı Semptomlar 24 saatten az Semptom süresi genellikle
SPONTAN İNTRASEREBRAL KANAMA: Mekanizma, Görüntüleme, Tedavi
SPONTAN İNTRASEREBRAL KANAMA: Mekanizma, Görüntüleme, Tedavi Prof. Dr. Cem ÇALLI Ege University Hospital Dept. Of Radiology Neuroradiology Section Izmir, Turkey Spontan ISH: Beyin parankiminde nontravmatik
Vestibüler Sistem ve Vertigo Prof. Dr. Onur Çelik
Vestibüler Sistem ve Vertigo Prof. Dr. Onur Çelik www.onurcelik.com Vestibuler sistem Periferik Otolitik yapılar Utrikulus Sakkulus Semisirküler kanallar Vestibüler ganglion Vestibüler sinir Vestibuler
Temel Nöroşirürji Kursları Dönem 4, 3. Kurs Mart 2018, Altınyunus Hotel, Çeşme, İzmir
Türk Nöroşirürji Derneği Temel Nöroşirürji Kursları Dönem 4, 3. Kurs 14-18 Mart 2018, Altınyunus Hotel, Çeşme, İzmir 14 Mart 2018 Çarşamba PROGRAM OTELE GİRİŞ 16:00 18:00 OTURUM 1 AÇILIŞ ve KONUŞMALAR
Karotis ve Serebrovasküler Girişimlerde Komplikasyonlar ve Önlenmesi. Doç Dr Mehmet Ergelen
Karotis ve Serebrovasküler Girişimlerde Komplikasyonlar ve Önlenmesi Doç Dr Mehmet Ergelen 1-Karotis Girişimleri 2-Akut İskemik İnme de MekanikTrombektomi Karotis Girişimleri Komplikasyonlar 1-Karotid
Akut Mezenter İskemi. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK - 2012
Akut Mezenter İskemi Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK - 2012 Sunum Planı Tanım Epidemiyoloji Anatomi Etyoloji/Patofizyoloji Klinik Tanı Ayırıcı tanı Tedavi Giriş Tüm akut mezenter iskemi
İSKEMİK BARSAĞIN RADYOLOJİK OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Ercan Kocakoç Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul
İSKEMİK BARSAĞIN RADYOLOJİK OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Ercan Kocakoç Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul Öğrenim hedefleri Mezenterik vasküler olay şüphesi ile gelen hastayı değerlendirmede kullanılan
SAH vs. ICH: 2015 Guidelines. Dr. Zhandulla Nakipov Astana / Kazakhstan
SAH vs. ICH: 2015 Guidelines Dr. Zhandulla Nakipov Astana / Kazakhstan GIRİŞ Bugün beyin kanaması deyince, doğrudan merkezi sinir sisteminin (beyin, beyinsapı, beyincik) dokusu içine (intraserebral) ya
Hemorajik Transformasyon Reperfüzyon kanaması
RADYOLOJİ ANABİLİM DALI Hemorajik Transformasyon Reperfüzyon kanaması (klinik ve radyolojik öngörü, prognoz) Dr Alpay ALKAN Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji A.D Öğrenim hedefleri İnme
Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü. Prof.Dr.Mitat KOZ
Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü Prof.Dr.Mitat KOZ DOLAŞIMIN SİNİRSEL KONTROLÜ Doku kan akımının her dokuda ayrı ayrı ayarlanmasında lokal doku kan akımı kontrol mekanizmaları
İNME. Doç. Dr. Hakan Oğuztürk İnönü Üniversitesi Acil Tıp AD-2014
İNME Doç. Dr. Hakan Oğuztürk İnönü Üniversitesi Acil Tıp AD-2014 SVO Dünya sağlık örgütü Beyin kan akımının çeşitli sebeplere bağlı olarak ani olarak kesilmesi ile ortaya çıkan fokal, serebral fonksiyon
Beyin Omurlik Damarlarının Cerrahi Tedavisi
Beyin Omurlik Damarlarının Cerrahi Tedavisi (Nörovasküler Cerrahi) BR.HLİ.015 Sinir sisteminin damar hastalıkları ve bunların cerrahi tedavisi beyin ve sinir cerrahisinin spesifik ve zorlu bir alanını
GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI
GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI Gebelikte ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler Sodyum ve su retansiyonu Sistemik kan basıncında azalma Böbrek boyutunda artma ve toplayıcı sistemde dilatasyon Böbrek kan
Dural AVF lerde Tedavi. Prof.Dr.Saruhan Çekirge Bayındır Hastanesi Koru Hastaneleri Ankara
Dural AVF lerde Tedavi Prof.Dr.Saruhan Çekirge Bayındır Hastanesi Koru Hastaneleri Ankara İntrakraniyal dural AVF Dural arterler ile dural venöz sinüsler veya kortikal venler arası patolojik şantlardır.
KRANİAL BT YORUMLAMA. Uzm. Dr. Mehtap KAYNAKCI BAYRAM
KRANİAL BT YORUMLAMA Uzm. Dr. Mehtap KAYNAKCI BAYRAM 15.12.2017 SUNUM PLANI BBT temelleri BBT de normal anatomi Acil hekimi BBT de neleri değerlendirmelidir? Blood Can Be Very Bad Patolojik BBT ornekleri
İskemik Serebrovasküler Olaylarda Karotis Arterinin Cerrahi Tedavisi Prof. Dr. Ayla Gürel Sayın
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Ateroskleroz; Koroner, Serebral, Periferik Arter Tutulumu Sempozyum Dizisi No: 52 Ekim 2006; s. 99-107 İskemik Serebrovasküler Olaylarda Karotis
Omurga-Omurilik Cerrahisi
Omurga-Omurilik Cerrahisi BR.HLİ.017 Omurga cerrahisi, omurilik ve sinir kökleri ile bu hassas sinir dokusunu saran/koruyan omurga üzerinde yapılan ameliyatları ve çeşitli girişimleri içerir. Omurga ve
Böbrek kistleri olan hastaya yaklaşım
Böbrek kistleri olan hastaya yaklaşım Dr. Ayşegül Örs Zümrütdal Başkent Üniversitesi-Nefroloji Bilim Dalı 20/05/2011-ANTALYA Böbrek kistleri Genetik ya da genetik olmayan nedenlere bağlı olarak, Değişik
Dr Talip Asil Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı
Dr Talip Asil Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Karotis Arter Hastalığı İskemik İnmelerin yaklaşık %20-25 inde karotis arter darlığı Populasyonda yaklaşık %2-8 oranında
Dr. Halil İbrahim SÜNER, Dr. Özgür KARDEŞ, Dr. Kadir TUFAN Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji A.D. Adana Dr. Turgut Noyan Uygulama ve
Dr. Halil İbrahim SÜNER, Dr. Özgür KARDEŞ, Dr. Kadir TUFAN Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji A.D. Adana Dr. Turgut Noyan Uygulama ve Araştırma Merkezi Nöroşirürji Kliniği Başkent Üniversitesi
Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 8 a
Fizyoloji PSİ 123 Hafta 8 Sinir Sisteminin Organizasyonu Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Beyin Omurilik Periferik Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi (MSS) Oluşturan Hücreler Ara nöronlar ve motor
ST YÜKSELMESİZ AKUT KORONER SENDROMDA GİRİŞİMSEL TEDAVİ STRATEJİSİ
ST YÜKSELMESİZ AKUT KORONER SENDROMDA GİRİŞİMSEL TEDAVİ STRATEJİSİ Sabahattin Umman İTF Kardiyoloji Anabilim Dalı 1 /18 Akut Koroner Sendromlar Önemleri Miyokart Hasarı Fonksiyon kaybı, Patolojik Fonksiyon
Kraniyal Travmada. Dr. Erhan AKPINARA. Radyoloji Ana Bilim Dalı Ankara, TÜRKT
Kraniyal Travmada Görüntüleme Dr. Erhan AKPINARA Hacettepe Üniversitesiesi Radyoloji Ana Bilim Dalı Ankara, TÜRKT RKİYE Kraniyal Travma Travma ölüm ve kalıcı arazların en sık sebeplerinden birisi olup
Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi
Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi Ana başlıklar Demans nedenleri Normal yaşlanma bulguları Radyolojik görüntüleme yöntemleri Demansta radyolojik belirleyici bulgular
Aksillanın Görüntülenmesi ve Biyopsi Teknikleri. Prof. Dr. Meltem Gülsün Akpınar Hacettepe Üniversitesi Radyoloji Anabilim Dalı
Aksillanın Görüntülenmesi ve Biyopsi Teknikleri Prof. Dr. Meltem Gülsün Akpınar Hacettepe Üniversitesi Radyoloji Anabilim Dalı Meme kanserli hastalarda ana prognostik faktörler: Primer tümörün büyüklüğü
Kafatası Fraktürleri Dikkat Edilecekler. Eve Gönderme Kriterleri
PEDİATRİK KAFA TRAVMALARI VE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ SADIK GİRİŞGİN SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI Çocuklarda mortalite ve morbidite sebepleri arasında üçüncü sırada yer
Kalp Kapak Hastalıkları
BR.HLİ.085 içerisinde kanın bulunduğu dört odacık vardır. Bunlardan ikisi sağ, ikisi ise sol kalp yarımında bulunur. Kalbe gelen kan önce sağ atriuma gelir ve kalbin sağ kulakcığı ve sağ karıncığı arasında
YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy
YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek
Kan Kanserleri (Lösemiler)
Lösemi Nedir? Lösemi bir kanser türüdür. Kanser, sayısı 100'den fazla olan bir hastalık grubunun ortak adıdır. Kanserde iki önemli özellik bulunur. İlk önce bedendeki bazı hücreler anormalleşir. İkinci
A.B.D de her yıl yaklaşık spontan pnömotoraks vakası geliştiği rapor edilmektedir İnsidansı henüz tam olarak bilinmemektedir
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Arş.Gör.Dr.Engin ŞENAY 02.02.2010 Pnömotoraks : Viseral ve parietal plevra yaprakları arasına hava girmesidir Künt Spontan Travmatik olabilir İyatrojenik
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı Dönem 5. Beyin ve Sinir Cerrahisi STAJ TANITIM REHBERİ
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi 2018-2019 Eğitim Öğretim Yılı Dönem 5 Beyin ve Sinir Cerrahisi STAJ TANITIM REHBERİ Hazırlayan Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı 1 BEYİN VE SİNİR CERRAHİSİ
Hasar Kontrol Cerrahisi yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır.
Doç. Dr. Onur POLAT Hasar Kontrol Cerrahisi 1992 yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır. Hasar Kontrol Cerrahisi İlk aşama; Kanama ve kirlenmenin
İnme ve Hipertansiyon. Dr. Bijen Nazlıel GÜTF Nöroloji ABD
İnme ve Hipertansiyon Dr. Bijen Nazlıel GÜTF Nöroloji ABD İnme ve Hipertansiyon Beyin kapalı kemik bir çatının,kafatasının içinde yer alır. Kafatasının esnekliği yetişkin bir insanda sıfıra yakındır. Kafa
Dr Ercan KARAARSLAN Acıbadem Üniversitesi Maslak Hastanesi
Dr Ercan KARAARSLAN Acıbadem Üniversitesi Maslak Hastanesi 1 Öğrenme hedefleri Metastazların genel özellikleri Görüntüleme Teknikleri Tedavi sonrası metastaz takibi Ayırıcı tanı 2 Metastatik Hastalık Total
Glial tümör olguları Hipotalamik pilositik astrositom
Glial tümör olguları Hipotalamik pilositik astrositom Doç. Dr. G. Burça Aydın Hacettepe Üniversitesi burcaaydin@yahoo.com burca@hacettepe.edu.tr Haziran 2005 1y, K Kusma, bilinç kaybı, kasılma BT ve MRG
Hemorajik strokta Acil Tıp, Nöroloji ve Nöroşirurji triadı. Dr. Şerife ÖZDİNÇ Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD
Hemorajik strokta Acil Tıp, Nöroloji ve Nöroşirurji triadı Dr. Şerife ÖZDİNÇ Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD Sunum planı 2 Giriş Strokların % 8-18 i hemorajik İntraserebral kanama
Endometriozis. (Çikolata kisti)
Endometriozis (Çikolata kisti) Bugün Neler Konuşacağız? Endometriozis Nedir? Belirtileri Nelerdir? Ne Sıklıkta Görülür? Hangi Sorunlara Neden Olur? Nasıl Tanı Konur? Nasıl Tedavi Edilir? Endometriozis
Yüz Felci (Fasiyal Palsi)
Yüz Felci (Fasiyal Palsi) Yüz Felci Ne Demektir: Yüz hareketlerini (dudak, yanak, kaş,göz çevresi) yapmamızı yüz siniri (fasial sinir) aracılığı ile sağlarız. Beyinden gelen hareket emirlerini yüz siniri,
İNME. Beyin kan damarlarının oklüzyonu, Beyin kan damarlarının rüptürü
İNME İNME NEDİR? Vasküler nedenler dışında görünür bir neden olmaksızın fokal serebral fonksiyon kaybına ait belirti ve bulguların hızla yerleşmesi ile karakterize bir klinik sendromdur WHO İNME Beyin
Kapalı sistem beyin biyopsi yöntemleri; histopatolojik değerlendirmede algoritma
Kapalı sistem beyin biyopsi yöntemleri; histopatolojik değerlendirmede algoritma Dr Büge Öz İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Konuşma akışı; Sterotaksik yöntem nedir?
SEREBRAL ARTERİYOVENÖZ MALFORMASYONLAR VE SINIFLAMALARI. Prof. Dr. Işıl Saatci
SEREBRAL ARTERİYOVENÖZ MALFORMASYONLAR VE SINIFLAMALARI Prof. Dr. Işıl Saatci Vasküler Malformasyonlar: 1.AVM 2.Kavernöz malformasyonlar (kavernomlar) 3.Gelişimsel venöz anomaliler (DVA) 4.Kapiller telenjiektaziler
En iyi yöntem inmeden korunma Risk faktörlerinin belirlenmesi
İNME SONRASI TEDAVİ En iyi yöntem inmeden korunma Risk faktörlerinin belirlenmesi Birincil Koruma Amaç asemptomatik kişilerde inmeye neden olabilecek risk faktörlerini belirlemek, önlemek ve kontrol altına
Rejyonel Anestezi Sonrası Düşük Ayak
Rejyonel Anestezi Sonrası Düşük Ayak Zeliha Korkmaz Dişli 1, Necla Tokgöz 2, Fatma Ceyda Akın Öçalan 3, Mehmet Fa>h Korkmaz 4, Ramazan Bıyıklıoğlu 2 1 Anesteziyoloji Bölümü, Malatya Devlet Hastanesi 2
PREMATÜRE RETİNOPATİSİ Dr Alparslan ŞAHİN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı
PREMATÜRE RETİNOPATİSİ Dr Alparslan ŞAHİN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Tanım Prematüre bebeklerde retina damarlarının gelişim bozukluğu ile karakterize bir hastalıktır.
Yoğun Bakımda Nörolojik Resüsitasyon
Yoğun Bakımda Nörolojik Resüsitasyon Dr.Canan Aykut Bingöl Yeditepe Üniversite Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Kardiak Arrest 200 000-375 000 kardiak arrest/yıl (ABD) %20 spontan dolaşım sağlanıyor
Akut İskemik İnme. İskemik İnme (%85) Hemorajik inme (%15)
1 Akut İskemik İnme STROKE ( inme ):Beyinin bir bölgesine kan akımının kesilmesi sonucu oluşan nörolojik hasardır. İskemik İnme (%85) Hemorajik inme (%15) 2 Akut İskemik İnme Arrest olan iskemik inme vakalarının
GÖZ HIRSIZI GLOK M (=GÖZ TANSİYONU)
Op.Dr. Tuncer GÜNEY Göz Hastalıkları Uzmanı GÖZ HIRSIZI GLOK M (=GÖZ TANSİYONU) HASTALIĞINI BİLİYOR MUSUNUZ? Glokom=Göz Tansiyonu Hastalığı : Yüksek göz içi basıncı ile giden,görme hücrelerinin ölümüne
YARA İYİLEŞMESİ. Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger
YARA İYİLEŞMESİ Yrd.Doç.Dr. Burak Veli Ülger YARA Doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Cerrahi ya da travmatik olabilir. Akut Yara: Onarım süreci düzenli ve zamanında gelişir. Anatomik ve fonksiyonel bütünlük
Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011
Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını
Hisar Intercontinental Hospital
Varisler BR.HLİ.92 Venöz Hastalıklar (Toplardamarlar) Varis Hastalığı: Bacaklarımızda kirli kanı yukarı taşımak üzere görev alan iki ana ven sistemi bulunur. Yüzeyel ve derin ven sistemi olarak adlandırılan
YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D
YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ TANIM:İnsanda yüksek serebral fonksiyonların anatomik ve fonksiyonel özellikleri ile bu fonksiyonların
27.09.2014. Hiperakut İskemik İnme de Görüntüleme. Öğrenim Hedefleri. Sinonim. İnme tanımı. Beyin metabolizması
Öğrenim Hedefleri RADYOLOJİ ANABİLİM DALI Hiperakut İskemik İnme de Görüntüleme Dr Alpay ALKAN Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji A.D İnme tanımı Beyin perfüzyon-otoregülasyon Difüzyon
BİR OLGU NEDENİYLE CLEIDOCRANIAL DYSOSTOSIS
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt II, Sayı 1, Sayfa 205-211, 1985 BİR OLGU NEDENİYLE CLEIDOCRANIAL DYSOSTOSIS Yıldız BATIRBAYGİL* Alparslan GÖKALP** Cleidocranial Dysostosis veya «Marie and Sainton» Sendromu
BATIN BT (10/11/2009 ): Transvers kolon orta kesiminde kolonda düzensiz duvar kalınlaşması ile komşuluğunda yaklaşık 5 cm çapta nekrotik düzensiz
Olgu Sunumu Olgu: 60y, E 2 ayda 5 kilo zayıflama ve karın ağrısı şikayeti ile başvurmuş. (Kasım 2009) Ailede kanser öyküsü yok. BATIN USG: *Karaciğerde en büyüğü VIII. segmentte 61.2x53.1 mm boyutunda
Hepatik Ensefalopati. Prof. Dr. Ömer Şentürk
Hepatik Ensefalopati Prof. Dr. Ömer Şentürk Hepatik Ensefalopati : Terminoloji Tip A Akut karaciğer yetmezliği ile birlikte Tip B Porto-sistemik Bypass ile birlikte (intrensek hepatosellüler yetmezlik
Nöroloji alanında güncel gelişmelerin olduğu konularda seminer Nöroloji Uzmanlık Öğrencileri tarafından sunulur.
NÖR 23 NÖROLOJİ Dr. Ali Kemal ERDEMOĞLU /1 Dr. Ersel DAĞ /2 Dr. Yakup TÜRKEL /3 KOD DERS ADI ÖÜ T P KREDİ AKTS NOR 7001 MAKALE SAATİ Nöroloji alanında yabancı dergilerde güncel gelişmelere yönelik yayınlanan
Kasık Komplikasyonları ve Yönetimi. Doç.Dr.Gültekin F. Hobikoğlu Medicana Bahçelievler
Kasık Komplikasyonları ve Yönetimi Doç.Dr.Gültekin F. Hobikoğlu Medicana Bahçelievler Femoral Komplikasyonlar External kanama ve hematom (%2-15) Psödoanevrizma (%1-5) Retroperitoneal hematom (
İNMEDE GÖRÜNTÜLEME. Dr. Cem CALLI. Chief of Neuroradiology Section Ege University Hospital Dept. Of Radiology Izmir, Turkey
İNMEDE GÖRÜNTÜLEME Dr. Cem CALLI Chief of Neuroradiology Section Ege University Hospital Dept. Of Radiology Izmir, Turkey İNME nedir? Beyin kan akımının bozulması sonucu beyin fonksiyonlarının hızlı ilerleyici
Referans: e-tus İpucu Serisi K.Stajlar Ders Notları Sayfa:353
23. Aşağıdakilerden hangisi akne patogenezinde rol oynayan faktörlerden biri değildir? A) İnflamasyon B) Foliküler hiperproliferasyon C) Bakteriyal proliferasyon D) Aşırı sebum üretimi E) Retinoik asit
Beyin Kan Akımı B.O.S. ve Beyin Metabolizması. Dr Şebnem Gülen sebnem@baskent.edu.tr
Beyin Kan Akımı B.O.S. ve Beyin Metabolizması Dr Şebnem Gülen sebnem@baskent.edu.tr Beyin kan akımı Kalp debisinin %15 i 750-900 ml/dk Akımı regüle eden ve etkileyen üç temel faktör; Hipoksi Hiperkapni
MS, gen yetişkinlerin en yaygın nörolojik hastalıklarından birisidir de Sir August D Este tarafından ilk kez tanımlanmıştır.
Fzt. Damla DUMAN MS, gen yetişkinlerin en yaygın nörolojik hastalıklarından birisidir. 1822 de Sir August D Este tarafından ilk kez tanımlanmıştır. Kuvvetsizlik, spastisite, duyusal problemler, ataksi
Sak Olmaksızın İntraventriküler Kanama ile Prezente Olan Rüptüre Anterior Komminikan Anevrizması: Olgu Sunumu ve Literatürün Gözden Geçirilmesi
Geliş Tarihi: 20.02.2012 / Kabul Tarihi: 25.08.2012 Olgu Sunumu Sak Olmaksızın İntraventriküler Kanama ile Prezente Olan Rüptüre Anterior Komminikan Anevrizması: Olgu Sunumu ve Literatürün Gözden Geçirilmesi
VENÖZ İSKEMİLER YİNE BEN
VENÖZ İSKEMİLER YİNE BEN Serebral venöz iskemi (tromboz) arterial tromboembolik olaylara göre g nadir görülen g (yıll llık insidens 7/1.000.000) ciddi nörolojik n bir patolojidir Zamanında nda tanı ve
DOLAŞIM SİSTEMİ TERİMLERİ. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire
DOLAŞIM SİSTEMİ TERİMLERİ Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Dokuların oksijen ve besin ihtiyacını karşılayan, kanın vücutta dolaşmasını temin eden, kalp ve kan damarlarının meydana getirdiği sisteme dolaşım
Sunum planı. Kranyal ve spinal vasküler hastalıklarda radyocerrahi. Radyasyonun damarlar üzerindeki etkileri. Radyasyonun damarlar üzerindeki etkileri
Kranyal ve spinal vasküler hastalıklarda radyocerrahi Dr. Ömer Uzel Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı Sunum planı Radyasyonun damarlar üzerindeki etkisi Radyocerrahi İntrakranyal
PERİFERİK ARTER HASTALIKLARINDA SEMPTOMLAR. Dr. İhsan Alur Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD, Denizli
PERİFERİK ARTER HASTALIKLARINDA SEMPTOMLAR Dr. İhsan Alur Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD, Denizli PERİFERİK ARTER HASTALARINA YAKLAŞIM NASIL OLMALIDIR? A) ANAMNEZ (ÖYKÜ,
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Romatoloji Bilim Dalı Olgu Sunumu 28 Haziran 2016 Salı
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Romatoloji Bilim Dalı Olgu Sunumu 28 Haziran 2016 Salı Yandal Ar. Gör. Uzm. Dr. Kübra Öztürk Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
Adrenal lezyonların görüntüleme bulguları. Dr. Ercan KOCAKOÇ Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul
Adrenal lezyonların görüntüleme bulguları Dr. Ercan KOCAKOÇ Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul Öğrenme hedefleri Adrenal bez kitlelerinin BT ile değerlendirilmesinde temel prensip ve bulguları öğrenmek
29 yaşında erkek aktif şikayeti yok. sağ sürrenal lojda yaklaşık 3 cm lik solid kitlesel lezyon saptanması. üzerine hasta polikliniğimize başvurdu
29 yaşında erkek aktif şikayeti yok Dış merkezde yapılan üriner sistem ultrasonografisinde insidental olarak sağ sürrenal lojda yaklaşık 3 cm lik solid kitlesel lezyon saptanması üzerine hasta polikliniğimize
SEREBROVASKÜLER HASTALIK / İNME. Arş. Gör. Meryem İLMEK
1 SEREBROVASKÜLER HASTALIK / İNME Arş. Gör. Meryem İLMEK 2 Serebrovasküler Hastalık (SVO-SVH) Beyin kan akımının bozulması sonucu gelişen merkezi sinir sisteminin bilişsel, duyusal, motor ve emosyonel
MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık
MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MS Hasta Okulu 28.05.2013 Multipl skleroz (MS) hastalığını basitçe, merkezi sinir sistemine
HİPOFARİNKS KANSERİ DR. FATİH ÖKTEM
HİPOFARİNKS KANSERİ DR. FATİH ÖKTEM Nadirdir!!! Üst aerodijestif sistem malinitelerinin % 5-10 u, tüm malinitelerin ise %0.5 i hipofarinks kanserleridir. Kötü seyirlidir!!! İleri evrede başvurmaları ve
HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ
HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ Doç.Dr. Cemil ÇELİK Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Sunumun Hedefleri Genel Bilgiler mtbi
PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ
PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ Prostat her erkekte doğumdan itibaren bulunan, idrar torbasının hemen altında yer alan bir organdır. Yaklaşık 20 gr ağırlığındadır ve idrar torbasındaki idrarı
BİR PEDİATRİK SPONTAN SPİNAL EPİDURAL HEMATOM OLGUSU
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ MECMUASI Cilt 54. Sayı 3. 2001 111-356 BİR PEDİATRİK SPONTAN SPİNAL EPİDURAL HEMATOM OLGUSU Ayşe Karataş*, Efkan Çolpan*, Kağan Tun*, Şükrü Çağlar** ÖZET Spontan spinal
Asendan AORT ANEVRİZMASI
Asendan AORT ANEVRİZMASI Aort anevrizması, aortanın normal çapından geniş bir çapa ulaşarak genişlemesidir. Aorta nın bütün bölümlerinde anevrizma gelişebilir. Genişlemiş olan bölümün patlayarak hayatı
Türk Nöroşirürji Derneği Temel Nöroşirürji Kursları Dönem 4, 3. Kurs Mart 2018, Altınyunus Hotel, Çeşme, İzmir
14 Mart 2018 Çarşamba OTELE GİRİŞ 16:00 18:00 OTURUM 1 16:00 AÇILIŞ ve KONUŞMALAR 16:05 Olgu sunumu: Olgu sunumu ile ilgili interaktif soru ve salondan yanıt alınması 16:10 Vasküler Nöroşirürji tarihçesi
ACS de yeni biyolojik markırlar MEHMET KOŞARGELİR HNH 2014-DEDEMAN
ACS de yeni biyolojik markırlar MEHMET KOŞARGELİR HNH 2014-DEDEMAN Biyomarkırlar (Tanı) Sınıf 1: Faydalı (Kanıt seviyesi:a) Kardiak spesifik troponin (troponin I veya T hangisi kullanılıyorsa) ACS semptomları
ADRENAL KİTLELERK TLELERİNDE DR. FATİH H TUNCA İSTANBUL TIP FAKÜLTES LTESİ GENEL CERRAHİ
ADRENAL KİTLELERK TLELERİNDE CERRAHİ YAKLAŞIM DR. FATİH H TUNCA İSTANBUL TIP FAKÜLTES LTESİ GENEL CERRAHİ ANABİLİM M DALI İnsidans Otopsi serilerinde: asemptomatik selim adrenal neoplazi %2-20 20 İnsidental