Gestasyonel diyabet (GDM), gebelik sırasında sık görülen medikal bir

Transkript

1 ORİJİNAL ARAŞTIRMA Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğine Başvuran Gebelerde Gestasyonel Diyabet Sıklığı Özhan ÖZDEMİR, a Mustafa Erkan SARI, a Funda ARPACI ERTUĞRUL, a Vefa SELİMOVA ŞAKAR, a Gizem ÖZCANLI, a Cemal ATALAY a a Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara Ge liş Ta ri hi/re ce i ved: Ka bul Ta ri hi/ac cep ted: Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Özhan ÖZDEMİR Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, Ankara, TÜRKİYE/TURKEY seyozi@hotmail.com ÖZET Amaç: An ka ra Nu mu ne Eği tim ve Araş tır ma Has ta ne si Ka dın Has ta lık la rı ve Do ğum Klini ği ne baş vu ran ge be ler de ges tas yo nel di ya bet pre va lan sı nın sap tan ma sı amaç lan dı. Ge reç ve Yön tem ler: Bu ça lış ma ya Ni san 2011-Ma yıs 2013 ta rih le ri ara sın da ru tin ge be lik ta ki bi için An ka - ra Nu mu ne Eği tim ve Araş tır ma Has ta ne si Ka dın Has ta lık la rı ve Do ğum Kli ni ği ne baş vu ran bü tün ge be ler dâhil edil di. Türk En dok ri no lo ji ve Me ta bo liz ma Der ne ği (TEMD) nin ges tas yo nel di ya bet ta nı ve te da vi sin de ulu sal bir stra te ji oluş tu ru la bil me si için tek aşa ma lı ta nı tes ti ile ge le nek sel iki aşa ma lı ta nı test le ri nin bir kaç yıl bo yun ca bir lik te de ğer len di ril me si ge rek ti ği vur gu lan dı ğın dan do la yı her bir ge be ye, ges tas yo nel di ya bet ta nı ve ta ra ma sı için ge be lik haf ta la rı ara sın da tek aşa ma lı 75 g oral glu koz to le rans tes ti uy gu lan dı. Ge be le rin ya şı, ge be lik sa yı sı, pa ri te si, ge be lik önce si ki lo la rı, ai le de di ya bet öy kü sü ile il gi li bil gi ler kay de dil di. Bul gu lar: Ça lış ma ya alı nan 1042 gebe nin %8,4 (88 ol gu) üne ges tas yo nel di ya bet ta nı sı ko nul du. Ge be le rin yaş or ta la ma sı 27±4,2 (16-47) yıl idi. Ge be le rin or ta la ma pa ri te si 1,3±1,2 (0-8) olup, 406 (%38,9) ge be nul li par, 291 (%27,9) ge be pri mi par ve 345 (%33,2) ge be mul ti par idi. Ges tas yo nel diy a bet ta nı sı alan ge be le rin, ge be lik ön ce si beden-kit le in deks le ri or ta la ma sı 28,1±3,3 kg/m 2 idi. So nuç: Kli ni ği mi ze baş vu ran ge be ler - de ges tas yo nel di ya bet pre va lan sı, TEMD nin de öne ri le ri doğ rul tu sun da uy gu la nan 75 g ta nı testi ne gö re %8,4 ola rak bu lun du. Anah tar Ke li me ler: Di ya bet, ge be lik; pre va lans; risk fak tör le ri ABS TRACT Ob jec ti ve: The aim of this study was to de ter mi ne the pre va len ce of ges ta ti o nal di a be tes at the obs tet rics and gyne co logy de part ment of An ka ra Nu mu ne Edu ca ti on and Re se arch Hos pi tal. Ma te ri al and Met hods: All preg nant wo men ad mit ted for ro u ti ne preg nancy fol low-up bet we en Ap - ril 2011 and May 2013 we re inc lu ded in the study. In or der that The So ci ety of En doc ri no logy and Me ta bo lism of Tur key can es tab lish a na ti o nal stra tegy on di ag no sis and tre at ment of ges ta ti o nal dia be tes, it has be en emp ha si zed that sing le-sta ge di ag nos tic test and tra di ti o nal two-sta ge di ag nos tic test are re qu i red to be eva lu a ted to get her for a few ye ars. Hen ce, each pa ti ent re ce i ved a 75 g oral glu co - se to le ran ce test bet we en 24 to 28 we eks of ges ta ti on for the di ag no sis and ma na ge ment of ges ta ti o - nal di a be tes. Ma ter nal age, num ber of pre vi o us preg nan ci es, pa rity, we ight and fa mily his tory of di a be tes we re re cor ded. Re sults: Gestational diabetes pre va len ce of 1042 pa ti ents was 8,4% (88 pa ti - ents). Me an ma ter nal age was 27±4,2 (16-47) ye ars. Me an pa rity was 1,3±1,2 (0-8); 406 pa ti ents (38,9%) we re nul li pa ro us, 291 we re pri mi pa ro us (27,9%) and 345 (33,2%) we re mul ti pa ro us. The body mass in dex of ges ta ti o nal di a be tes pa ti ents be fo re preg nancy was 28.1±3.3 kg/m 2. Conc lu si on: 75 g oral gluco se to le ran ce test app li ed ac cor ding to the sug ges ti ons of The So ci ety of En doc ri no logy and Me ta - bo lism of Tur key in di ca tes that the gestational diabetes pre va len ce was 8.4% res pec ti vely. Key Words: Di a be tes, ges ta ti o nal; pre va len ce; risk fac tors Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1):24-9 Cop yright 2014 by Tür ki ye Kli nik le ri Gestasyonel diyabet (GDM), gebelik sırasında sık görülen medikal bir durumdur ve ilk kez gebelik sırasında saptanan çeşitli derecelerdeki karbonhidrat intoleransı olarak tanımlanmaktadır. GDM preva- 24 Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1)

2 ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM KLİNİĞİNE... Özhan ÖZDEMİR ve ark. lan sı, ül ke ve et nik gup lar ara sın da fark lı lık gös ter - mek le bir lik te %3-14 ara sın da de ğiş mek te dir. 1 Türki ye de de ği şik yö re ler de ya pı lan ça lış ma lar da da GDM pre va lan sı nın %1,2-9,2 ara sın da de ğiş ti ği sap tan mış tır. 2-8 GDM için ta nı ve ta ra ma test le ri, ge be li ğin di ya be to je nik et ki le ri nin or ta ya çık tı ğı hafta lar ara sın da ya pıl mak ta dır. 9 GDM ta nı sı için ulus la ra ra sı di ya bet der nek le ri nin öner di ği, 50 g glukoz yükleme testi (GCT) ve 100 g oral glu koz to le rans tes ti (OGTT) nden olu şan iki aşa ma lı test yak la şı mı ve sa de ce 75 g OGTT den olu şan tek aşama lı test yak la şı mı kul la nıl mak ta dır. 10,11 Türk Endok ri no lo ji ve Me ta bo liz ma Der ne ği (TEMD) nin GDM ta nı ve te da vi si için ye ni su nu lan tek aşa ma - lı ta nı tes ti ile ge le nek sel iki aşa ma lı ta nı test le ri kar şı laş tı rı la rak, bu ko nu da ulu sal bir stra te ji oluştu ru la bil me si için bir kaç yıl bo yun ca iki yön te min bir lik te de ğer len di ril me si ve her bir ta nı yön te mi - ne gö re ta nı alan an ne ve be bek le rin iz len me si gerek ti ği vur gu la mak ta dır. 12 GDM ta ra ma ve ta nı sı için ge çer li olan yak la şım lar Tab lo 1 de özet len - miş tir. İKİ AŞA MA LI TEST YAK LA ŞI MI Bi rin ci aşa ma: Ta ra ma tes ti ola rak 50 g 1 sa at lik GCT uy gu lan mak ta dır. 10 Bu test için, ge be ye gü nün her han gi bir sa a tin de 50 g glu koz so lüs yo nu içi ri lir. Bir sa at son ra kan glu ko zu öl çü lür. Ame ri kan Di yabet Derneği (ADA) ne gö re birinci sa at kan glu koz eşik de ğe ri 130 mg/dl ve ya 140 mg/dl ola rak ka bul edil mek te dir. 12 İkin ci aşa ma: Ta nı tes ti ola rak 100 g, üç sa at lik OGTT kul la nıl mak ta dır. Tes tin ya pıl - ma sın dan ön ce ki üç gün bo yun ca has ta nın gün de en az 150 g kar bon hid rat al ma sı ve test ön ce si 8 14 sa at aç kal ma sı ge rek mek te dir. Tes te baş la ma - dan ön ce has ta 30 da ki ka din len di ri lir ve 100 g glu koz so lüs yo nu nu beş da ki ka için de iç me si sağ la - nır. Üç sa at bo yun ca sa at lik kan glu koz öl çü mü yapı lır. So nuç lar, Ulusal Diyabet Veri Grubu (NDDG) ve ya ADA kri ter le ri ne gö re de ğer len di ri lir. 13 GDM ta nı sı için, bu kri ter ler den en az iki anor mal de ğe - re ih ti yaç var dır. 12 TEK AŞA MA LI TEST YAK LA ŞI MI Ulus la ra ra sı Di ya bet ve Ge be lik Ça lış ma Grup la rı Bir li ği (IADPSG) ve ADA ta ra fın dan ka bul gör- TABLO 1: GDM tanısı için kullanılması önerilen yaklaşımlar. İki Aşamalı Yaklaşım; a. 50 g GCT - 1. saat glukoz (mg/dl) 130 veya g OGTT yapılmalı b. 100 g OGTT NDDG ADA - Açlık glukoz (mg/dl) saat glukoz (mg/dl) İki değerin yüksek çıkması GDM tanısı koydurur - 2. saat glukoz (mg/dl) saat glukoz (mg/dl) Tek Aşamalı Yaklaşım; a. 75 g OGTT - Açlık glukoz (mg/dl) saat glukoz (mg/dl) 180 Tek değerin yüksek çıkması GDM tanısı koydurur - 2. saat glukoz (mg/dl) 153 Türk Endokrinoloji ve Metabolizma Derneğinin Önerileri a. 50 g GCT - 1. saat glukoz (mg/dl) 180 GDM tanısı koydurur g OGTT yapılmalı b. 75 g OGTT - Açlık glukoz (mg/dl) 95 İki değerin yüksekliği GDM tanısı koydururken, - 1. saat glukoz (mg/dl) 180 tek değer yüksekliği gebelikte bozulmuş glukoz - 2. saat glukoz (mg/dl) 155 toleransı olarak adlandırılır Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1) 25

3 Özhan ÖZDEMİR ve ark. ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM KLİNİĞİNE... müş tür. Bu ça lış ma grup la rı, ilk an te na tal vi zit te tüm ge be le re ve ya sa de ce yük sek risk li ge be le re aç - lık plaz ma glu ko zu, he mog lo bin A1c ve ya rast ge le plaz ma glu ko zu ba kıl ma sı nı öner mek te dir. Bu tetkik ler so nu cu aşikâr di ya bet ta nı sı alan ge be ler preges tas yo nel di ya bet gi bi ta kip edi lir. Aşikâr di ya bet ol ma yan, an cak aç lık kan glu ko zu >92 mg/dl ve <126 mg/dl olan ge be ler ise GDM ta nı sı alır. İlk ante na tal vi zit son ra sı aşikâr ve ya GDM ta nı sı al ma - mış tüm ge be le re haf ta lar ara sın da 75 g iki sa at lik OGTT öne ril mek te dir. 75 g OGTT son ra sı aç lık, bi rin ci sa at ve ikin ci sa at kan glu ko zu sı nır de ğer le ri sı ra sı ile 92 mg/dl, 180 mg/dl, 153 mg/dl ola rak ka bul edil mek te dir. GDM ta nı sı nın kon ma - sı için en az bir anor mal de ğe re ih ti yaç var dır. 11 TÜRK EN DOK Rİ NO LO Jİ VE ME TA BO LİZ MA DER NE Ğİ NİN ÖNE Rİ LE Rİ TEMD nin, Di a be tes Mel li tus Ça lış ma ve Eği tim Gru bu ta ra fın dan 2013 yı lın da ha zır la nan Di a be - tes Mel li tus ve Komp li kas yon la rı nın Ta nı, Te da vi ve İzlem Kı la vu zu n da, Türk top lu mun da risk li olup ol ma ma sı na ba kıl mak sı zın tüm ge be le rin gebe lik haf ta la rın da ta ran ma sı öne ril miş tir. GDM ta - nı ve te da vi si için ay rı ca ye ni su nu lan tek aşa ma lı ta nı tes ti ile ge le nek sel iki aşa ma lı ta nı test le ri karşı laş tı rı la rak bu ko nu da ulu sal bir stra te ji oluş tu ru - la bil me si için bir kaç yıl bo yun ca iki yön te min bir lik te de ğer len di ril me si ve her bir ta nı yön te mi - ne gö re ta nı alan an ne ve be bek le rin iz len me si gerek ti ği vur gu lan mış tır. Kı la vu za gö re iki aşa ma lı test yak la şı mı ola rak ta ra ma tes tin de 50 g glu koz içi ril dik ten son ra birinci sa at kan glu ko zu mg/dl bu lu nan ka dın la ra GDM yö nün den ke sin ta - nı ko nul mak üze re 75 g iki sa at lik OGTT ya pıl ma - sı öne ril mek te dir. 50 g glu koz ta ra ma tes tin de birinci sa at kan glu ko zunun 180 mg/dl bu lun ma - sı du ru mun da ise OGTT ya pıl ma sı na ge rek ol ma dı - ğı be lir til miş olup bu va ka la rın ges tas yo nel glu koz in to le ran sı ka bul edi lir ve GDM gi bi ta kip edil me - leri gereklidir. GDM kuş ku su yük sek olan ka dın - lar da ise ön ta ra ma tes ti ol mak sı zın doğ ru dan 75 g OGTT ya pı la bi le ce ği vur gu lan mış tır. Der ne ğin öne ri le ri ne gö re 75 g iki sa at lik OGTT de iki de ğe - rin aşıl ma sı GDM ta nı sı koy du rur ken, sa de ce bir de ğe rin aşıl ma sı ise ges tas yo nel glu koz in to le ran - sı ola rak ka bul edi lir ve tıp kı GDM gi bi ya kın dan ta kip edil me si öne ril mek te dir. 12 Kli ni ği miz de, TEMD nin öne ri le ri doğ rul tu - sun da GDM ta nı sı için 75 g OGTT tes ti kul la nıl - mak ta olup, bu ça lış ma nın ama cı, An ka ra Nu mu ne Eği tim ve Araş tır ma Has ta ne si ne baş vu ran ge be - ler de 75 g OGTT ta nı tes ti ne gö re GDM pre va lan - sı nın sap tan ma sıy dı. GE REÇ VE YÖN TEM LER Çalışmaya, Ni san 2011-Ma yıs 2013 ta rih le ri arasın da ru tin ge be lik ta ki bi için An ka ra Nu mu ne Eği tim ve Araş tır ma Has ta ne si Ka dın Has ta lık la rı ve Do ğum Kli ni ği ne baş vu ran bü tün te kil ve ço - ğul ge be ler dâ hil edil di. Ge be lik ön ce sin de Tip I ve ya Tip II Diabetes mellitus (DM) ta nı sı al mış olan, kan glu koz dü ze yi ni et ki le ye bi le ce ği bi li nen bir en dok rin has ta lı ğı (Cus hing hasta lı ğı, Ad di - son has ta lı ğı, hi po fiz yet mez li ği, ak ro me ga li vs.) ve ya ilaç kul la nım öy kü sü olan ge be ler ça lış ma dı - şı bı ra kıl dı. Her bir ge be ye ge be lik haf ta la rı ara sın da 75 g OGTT uy gu lan dı. Ge be lik haf ta sı son adet ta ri hi ne (SAT) ve/ve ya SAT ı ha tır la ma yan - lar da ilk tri mes ter de ya pıl mış olan fe tal baş-po po me sa fe si öl çü mü ne gö re he sap lan dı. Ge bele rin aç - lık plaz ma glu koz dü zey le ri en az se kiz sa at lik aç - lık son ra sı sa bah sa at 8:00 ile 10:00 ara sın da pe ri fe rik bir ven den alı nan 5 ml kan da öl çül dü. Da ha son ra ge be le re 75 g OGTT ya pıl dı. Ge be le rin test sü re sin ce fi zik sel ak ti vi te de bu lun ma la rı na izin ve ril me di. Glu koz dü zey le ri, glu koz ok si daz tek ni - ği ile öl çül dü. Aç lık, birinci sa at ve ikinci sa at kan glu ko zu sı nır de ğer le ri sı ra sı ile 92 mg/dl, 180 mg/dl, 153 mg/dl ola rak alın dı. En az bir anor mal de ğe ri olan has ta la ra GDM ta nı sı ko nul du. Ge be le rin ya şı, ge be lik sa yı sı, pa ri te si, ge be lik ön ce si ki lo la rı, ai le de di ya bet öy kü sü ile il gi li bil giler kay de dil di. Beden kit le in dek si (BKİ) kg/m 2 formü lü ne gö re he sap lan dı. Ve ri le rin ana li zin de SPSS (Sta tis ti cal Pac ka ge for So ci al Sci en ces) for Win dows 10,0 pa ket prog ra - mı kul la nıl dı. Ve ri le rin nor mal da ğı lı ma uy gun lu ğu Kol mo go rov-smir nov tes ti ile de ğer len di ril di. Yaş, ge be lik ön ce si ki lo, ge be lik ön ce si BKİ de ğer le ri, OGTT sı ra sın da ki glu koz de ğer le ri nor mal da ğı lım 26 Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1)

4 ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM KLİNİĞİNE... Özhan ÖZDEMİR ve ark. gös ter me di ğin den iki grup ara sın da ki fark lı lı ğı değer len dir mek için Mann-Whit ney U tes ti kul la nıl dı. Ka te go rik de ğiş ken le rin kar şı laş tır ma sı için ki-ka re tes ti ve ya Fis her exact test kul la nıl dı. p de ğer le ri nin 0,05 ten kü çük ol ma sı is ta tis tik sel ola rak an lam lı ka - bul edil di. BUL GU LAR TABLO 2: Çalışmaya dâhil edilen gebelerin demografik özellikleri. Ortalama (± Standart sapma) % n Yaş 27±4,2-25 yaş altı %32, yaş ve üstü %67,9 624 Parite 1,3±1,2 - Nullipar %38, Primipar %27, Multipar %33,2 345 Ailede Diyabet Anamnezi Pozitifliği %39,2 408 Gebelik öncesi BKİ Ortalaması (kg/m 2 ) 28,1±3,3 Ortalama Doğum Haftası 38±3,1 Ortalama Doğum Kilosu (g) 3218,7±387,3 Ça lış ma ya top lam 1042 ge be dâhil edil di ve ça lış - ma ya ka tı lan ge be le re or ta la ma 25,9±1,3 ge be lik haf ta la rı ara sın da 75 g OGTT ya pıl dı. OGTT so nuçla rı IADPSG kri ter le ri ne gö re de ğer len di ril di ğin - de, 1042 ge be nin %8,4 (88 ol gu) üne GDM ta nı sı ko nul du. Ça lış ma ya dâ hil edi len ge be le rin de mog ra fik özel lik le ri Tab lo 2 de be lir til miş olup, yaş or ta la ma - sı 27±4,2 (16-47) yıl ola rak bu lun du. Üç yüz otuz beş (%32,1) ge be nin ya şı 25 ten kü çük iken, 707 (%67,9) ge be nin ya şı 25 ten bü yük tü. GDM ta nı sı alan ge be - le rin 83 (%94,3) ü 25 yaş ve üs tü, 5 (%5,6) i 25 yaş al tın da iken, GDM ta nı sı al ma yan has ta la rın ise 624 (%65,4) ü 25 yaş ve üs tü, 330 (%34,6) u 25 yaş al tın - day dı. Ge be le rin or ta la ma pa ri te si 1,3±1,2 (0-8) olup, 406 (%38,9) ge be nul li par, 291 pri mi par (%27,9) ge - be ve 345 (%33,2) ge be mul ti par idi. Bu ça lış ma ya dâ hil edi len has ta la rın or ta la ma %39,2 sinde ai le de di ya bet anam ne zi bu lun mak ta olup, GDM ta nı sı al mış olan ge be le rin di ya bet yönün den ai le anam ne zi, GDM ta nı sı al ma mış olanla ra kı yas la an lam lı oran da yük sek tes pit edil di (%57,1 ve %21,3, p<0,05). Ay rı ca ge be lik ön ce si BKİ le ri açı sın dan de ğer len di ril di ğin de ol gu la rın or ta la ma BKİ leri 26,3±3,2 ola rak tes pit edil miş olup, GDM ta nı sı al mış has ta la rın BKİ or ta la ma sı, GDM ta nı sı al ma yan la ra oran la is ta tis ti ki ola rak an lam lı oran da yük sek bu lun muş tur (24,7±3,1 ve 28,1±3,3, p<0,05). Gli se mik kon tro lün sağ lan ma sı için GDM tanı sı al mış olan ge be le rin %19,3 ün de (88 ol gu nun 17 si) diya be tik di ye te ek ola rak in sü lin te da vi si ne ih ti yaç du yu lur ken, di ğer has ta lar da di yet le bir lik - te uy gu la nan eg zer siz prog ra mı ile gli se mik kon t- rol sağ lan mış tır. Ge be le rin 406 (%38,9) sı nın ge be li ği se zar yen ile son lan dı rı lır ken, 636 (%61,1) ge be vaji nal yol la do ğur du. Ça lış ma ya dâ hil edi len 1042 ge be nin do ğum anın da ki or ta la ma ge be lik haf ta sı ve do ğum ağır lı ğı sı ra sıy la 38±3,1 (32-42) haf ta ve 3218,7±387,3 g ( ) idi. TAR TIŞ MA GDM, ge be lik sı ra sın da kar şı la şı lan me di kal so run - la rın ba şın da gel mek te dir ve hem ma ter nal hem de fe tal komp li kas yon la rın risk ar tı şı ile iliş ki li dir. 14 Do ğu mu ta ki ben kı sa sü re de glu koz re gü las yo nu ge nel lik le nor ma le dönmektedir an cak GDM li kadın lar da Tip II di ya bet ge liş me ris ki ol duk ça yüksek tir. 15 Bu na kar şı lık GDM ta ra ma ve ta nı sı için ulus la ra ra sı tam bir fi kir bir li ği bu lun ma mak ta dır. O Sul li van ve Ma han ta ra fın dan öne ri len ta nı kriter le ri, ge be lik son ra sı Tip II DM ris ki yük sek olan ka dın la rı be lir le mek te iken; olum suz pe ri na tal sonuç lar açı sın dan da ha faz la risk al tın da olan ka dın - la rı be lir le mek için ge liş ti ril me miş ti. 16 Car pen ter ve Co u san gi bi, di ğer yön tem ler de nor mal ge be ler de - ki or ta la ma ve stan dart sap ma la rı kul la nan yön temler dir. 17,18 Bu ara da da ha dü şük hi perg li se mi dü zey le ri ile olum suz pe ri na tal so nuç la rın gö rü le - bi le ce ği ni be lir ten ya yın sa yı sı gi de rek art mak ta dır. Bu açı dan dö nüm nok ta sı olan ça lış ma, Hy- pergl yce mi a and Ad ver se Preg nancy Out co me s (HA PO) ça lış ma sı olup, di ğer risk fak tör le rin den ba ğım sız ola rak olum suz pe ri na tal so nuç lar la mater nal hi perg li se mi nin de vam lı ve ka de me li bir şekil de iliş ki si nin ol du ğu gös te ril di. Bu so nuç lar ve Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1) 27

5 Özhan ÖZDEMİR ve ark. ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM KLİNİĞİNE... di ğer ça lış ma la ra da ya na rak, IADPSG ta ra fın dan GDM ta nı sın da ye ni kri ter ler üze rin de fi kir bir li - ği ne dair bil di ri yayımladı. 11 An cak ulus larara sı boyut ta hâlâ tar tış ma lı bir çok alan bu lun mak ta dır. ADA, Ara lık 2010 ta ri hin den iti ba ren IADPSG öne ri le ri ni be nim se miş ol ma sı na rağ men, Amerikan Obstetrisyenler ve Jinekologlar Birliği ise iki aşa ma lı ta ra ma stra te ji sin de de vam edil me si ni öner mek te dir. 19,20 TEMD ise Türk top lu mun da risk li olup ol ma - ma sı na ba kıl mak sı zın tüm ge be le rin ge be - lik haf ta la rın da ta ran ma sını öner mek te olup, ulu sal bir stra te ji nin oluş tu ru la bil me si için bir kaç yıl boyun ca iki yön te min bir lik te de ğer len di ril me si ve her bir ta nı yön te mi ne gö re ta nı alan an ne ve bebek le rin iz len me si ge rek ti ğini vur gu la mış tır. 12 GDM pre va lan sı, ül ke ve et nik grup lar ara sın - da fark lı lık gös ter mek le bir lik te, %3-14 ara sın da de ğiş mek te dir. 1 İsveç gi bi dü şük risk li po pu las yon - da pre va lans %2,0 ın al tın da iken, ba zı Ame ri kan yer li ka bi le le ri, Ku zey Ka li forni ya lı lar gi bi yük sek risk li po pu las yon da %4,9-12,8 ara sın da dır. Tür ki - ye de de ği şik yö re ler de ya pı lan ça lış ma lar da da GDM pre va lan sı nın %1,2-9,2 ara sın da de ğiş ti ği sap tan mış tır. 2-8 Bi zim ça lış ma da bul du ğu muz %8,4 pre va lans da bu de ğer ler ara sın da dır. Di ğer top lumlar la kar şı laş tır dı ğı mız da böl ge miz de GDM pre va - lan sı nın ben zer ol du ğu nu söy le mek müm kün dür. Bu ça lış ma lar da ki ge be le rin BKİ le ri, yaş la rı, pa ri - te le ri bi zim ça lı şma mız da ki ol gu lar la ben zer ol ma - sı na rağ men, GDM pre va lan sı nın da ha fark lı bu lun ma sı nın se be bi ise ol gu la rın bes len me alışkan lık la rı nın ve ya di ya be te ge ne tik yat kın lık la rı - nın fark lı ol ma sın dan kay nak la nı yor ola bi lir. Ma ter nal yaş art tık ça GDM sık lı ğın da ar tış görül mek te dir. Ço ğu ça lış ma da 25 yaş sı nır ola rak alın mış ve ve GDM in si dan sı ya şı 25 ten kü çük olan lar da %0,4-0,8; ya şı 25 ten bü yük olan lar da %4,3-5,5 ara sın da bu lun muş tur. 21 Bu ça lış ma da da GDM ta nı sı al mış olan ge be le rin ya şı GDM ta nı sı al ma mış olan la ra kı yas la da ha bü yük bu lun muş tur. ADA, GDM ta nı sın da ya şı se çi ci ta ra ma kri ter le - rin den bi ri ola rak ka bul et mek te ve sa de ce 25 ya şın üze rin de ki ge be ler de OGTT ile ta ra ma öner mek te - dir. Bu şekil de ma li yet te %50 ora nın da azal ma ya kar şın sen si ti vi te nin sa de ce yak la şık %5 ora nın da aza la ca ğı nı bil dir mek te dir. 22 Obe zi te, bi rin ci ve ikin ci de re ce de ak ra ba lar da DM öy kü sü nün ol ma sı ve ön ce ki ge be lik ler de GDM öy kü sü nün ol ma sı GDM için bi li nen risk etmen le rin den dir Di ya bet yö nün den ai le hi kâ - ye si ve ge be lik ön ce si BKİ nin 30 dan bü yük ol ma sı, GDM ris ki ni art tır mak ta dır. Kes varz ve ark.nın ça lış ma sın da da GDM li ge be ler de en sık kar şı la şı lan risk et me ni, obe zi te ol muş tur. 26 We - eks ve ark.nın ça lış ma sın da ise en sık kar şı la şan risk et me ni ai le de di ya bet öy kü sü nün ol ma sı (%45,09) dır. 27 Ben zer so nuç baş ka bir ça lış ma da da el de edil miş olup, GDM li ge be ler de en sık kar şı la - şı lan risk et me ninin %28,1 gö rül me ora nı ile ai le de di ya bet öy kü sü nün var lı ğı ol du ğu be lir til miş tir. 28 Bu ça lış ma da, GDM ta nı sı al mış olan ge be le rin di ya bet yö nün den ai le anam ne zi, GDM ta nı sı al ma mış olanla ra kı yas la an lam lı oran da yük sek tes pit edil di. Ben zer şekil de GDM ta nı sı al mış has ta la rın BKİ orta la ma sı, GDM ta nı sı al ma yan la ra oran la is ta tis ti ki ola rak an lam lı oran da yük sek bu lun du. Bu ça lış - ma ya dâ hil edi len po pu las yo nun ge be lik ön ce sin de sa de ce %15 inin obez ol ma sı na rağ men GDM sık lı ğı - nın di ğer ça lış ma la ra kı yas la da ha yük sek çık ma sı seçi len po pu las yo nun bes len me alış kan lık la rı ve ya ge ne tik fak tör le ri nin fark lı ol ma sı na bağ lı ola bi lir. Son yıl lar da GDM pre va lan sın da ki ar tı şın, obe zi te pre va lan sın da ki ve ma ter nal yaş ta ki ar tış la il gi si ol du ğu ile ri sü rül mek te dir. 29 Ça lış ma mız da da GDM ta nı sı al mış ol gu la rın ya şı nın ve BKİ nin GDM ta nı sı al ma mış ge be le re oran la da ha yük sek çık mış ol ma sı, bu te zi des tek le mek te dir. SO NUÇ GDM, ge be lik sı ra sın da kar şı la şı lan me di kal so run - la rın ba şın da gel mek te dir. Gü nü müz de uy gu la nan ta ra ma ve te da vi re jim le ri ile ço ğu kez komp li kas - yon ge liş me den has ta lar ta nı alıp uy gun bir şekil de te da vi edil me si ne kar şı lık, GDM ta ra ma ve ta nı sı için tam bir fi kir bir li ği bu lun ma mak ta dır. Kli ni ği - miz de TEMD nin de öne ri le ri doğ rul tu sun da GDM için 75 g OGTT tes ti kul la nıl dı ğın da, GDM pre va - lan sı li te ra tü re uy gun ola rak %8,4 ola rak bu lun - muş tur. 28 Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1)

6 ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM KLİNİĞİNE... Özhan ÖZDEMİR ve ark. 1. Ame ri can Di a be tes As so ci a ti on. Di ag no sis and clas si fi ca ti on of di a be tes mel li tus. Di a be - tes Ca re 2009;32(Suppl 1):S Öz yurt R, Aşı cı oğ lu O, Gül te kin T, Gün gör dük K, Bo ran B. [The pre va len ce of ges ta ti o nal dia be tes mel li tus in preg nant wo men who we re ad mit ted to İstan bul Te ac hing and Re se arch Hos pi tal Obs tet ric and Gyne co logy De part - ment]. JOPP Derg 2013;5(1): Akış N, Pa la K, Seç kin RÇ. [Ges ta ti o nal di a - be tes mel li tus pre va len ce and re la ted risk factors]. Ulu dag Me di cal Jo ur nal 2008;34(3): Erem C, Ci han yur du N, De ger O, Ka ra han C, Can G, Te la tar M. Scre e ning for ges ta ti o nal di a be tes mel li tus in nort he as tern Tur key (Trab zon City). Eur J Epi de mi ol 2003;18(1): Ta nir HM, Se ner T, Gü rer H, Ka ya M. A tenye ar ges ta ti o nal di a be tes mel li tus co hort at a uni ver sity cli nic of the mid-ana to li an re gi on of Tur key. Clin Exp Obs tet Gyne col 2005;32(4): Gü rel C, Öz gün MT, Ba tu kan C, Baş buğ M. [Pre va len ce of ges ta ti o nal di a be tes among preg nant wo men at ten ding Er ci yes Uni ver sity Me di cal Fa culty]. Er ci yes Me di cal Jo ur nal 2009;31(4): Ak bay E, To run Sİ, Yal çın ka ya H, Uzun çak - mak C, Tok lu cu G. [Pre va len ce of ges ta ti o nal di a be tes among preg nant wo men at ten ding in MD Sa di Ko nuk Tra i ning and Re se arch Hospi tal]. Tur ki ye Kli nik le ri J Gyne col Obst 2010; 20(3): Oz ci men EE, Uc ku yu A, Cift ci FC, Ya nik FF, Ba kar C. Di ag no sis of ges ta ti o nal di a be tes mel li tus by use of the ho me os ta sis mo del assess ment-in su lin re sis tan ce in dex in the first tri mes ter. Gyne col En doc ri nol 2008;24(4): Ben ja min F, Wil son SJ, De utsch S, Selt zer VL, Dro esch K, Dro esch J. Ef fect of ad van cing preg nancy on the glu co se to le ran ce test and on the 50-g oral glu co se lo ad scre e ning test KAYNAKLAR for ges ta ti o nal di a be tes. Obs tet Gyne col 1986;68(3): Brody SC, Har ris R, Lohr K. Scre e ning for gesta ti o nal di a be tes: a sum mary of the evi den ce for the U.S. Pre ven ti ve Ser vi ces Task For ce. Obs tet Gyne col 2003;101(2): In ter na ti o nal As so ci a ti on of Di a be tes and Preg nancy Study Gro ups Con sen sus Pa nel, Metz ger BE, Gab be SG, Pers son B, Buc ha - nan TA, Ca ta la no PA, Damm P, et al. In ter - na ti o nal as so ci a ti on of di a be tes and preg nancy study gro ups re com men da ti ons on the di ag no sis and clas si fi ca ti on of hypergl - yce mi a in preg nancy. Di a be tes Ca re 2010;33(3): Türk En dok ri no lo ji ve Me ta bo liz ma Der ne ği. [Ges ta ti o nal di a be tes mel li tus scre e ning]. Dia be tes Mel li tus ve Komp li kas yon la rı nın Ta nı, Te da vi ve İzlem Kı la vu zu. 6. Bas kı. An ka ra: BAYT Ya yı ne vi; p Clas si fi ca ti on and di ag no sis of di a be tes mel li - tus and ot her ca te go ri es of glu co se in to le ran - ce. Na ti o nal Di a be tes Da ta Gro up. Di a be tes 1979;28(12): Gil mar tin AB, Ural SH, Rep ke JT. Ges ta ti o nal di a be tes mel li tus. Rev Obs tet Gyne col 2008; 1(3): Bel lamy L, Ca sas JP, Hin go ra ni AD, Wil li ams D. Type 2 di a be tes mel li tus af ter ges ta ti o nal di a be tes: a syste ma tic re vi ew and me ta-analy - sis. Lan cet 2009;373(9677): O'Sul li van JB, Ma han CM. Cri te ri a for the oral glu co se to le ran ce test in preg nancy. Di a be tes 1964;13: Car pen ter MW, Co us tan DR. Cri te ri a for scre - e ning tests for ges ta ti o nal di a be tes. Am J Obs tet Gyne col 1982;144(7): World He alth Or ga ni za ti on. Di a be tes Mel li tus: Re port of WHO Study Gro up. World He alth Or ga ni za ti on Tech ni cal Re port Se ri es 727. Ge ne va: WHO; p Ame ri can Di a be tes As so ci a ti on. Stan dards of me di cal ca re in di a be tes Di a be tes Ca re 2011;34(Suppl 1):S11-S Com mit te e on Obs tet ric Prac ti ce. Scre e ning and di ag no sis of ges ta ti o nal di a be tes mel li - tus. Obs tet rics & Gyne co logy 2011;118(3): Mar qu et te GP, Kle in VR, Rep ke JT, Ni ebyl JR. Cost-ef fec ti ve cri te ri a for glu co se scre e ning. Obs tet Gyne col 1985;66(2): Han na FW, Pe ters JR. Scre e ning for ges ta ti - o nal di a be tes; past, pre sent and fu tu re. Di a - bet Med 2002;19(5): Di Ci an ni G, Vol pe L, Len ci o ni C, Mic co li R, Cuc cu ru I, Ghi o A. Pre va len ce and risk fac tors for ges ta ti o nal di a be tes as ses sed by uni ver - sal scre e ning. Di a be tes Res Clin Pract 2003; 62(2): Xi ong X, Sa un ders LD, Wang FL, De mi anc - zuk NN. Ges ta ti o nal di a be tes mel li tus: pre va - len ce, risk fac tors, ma ter nal and in fant out co mes. Int J Gyna e col Obs tet 2001; 75(3): Ame ri can Di a be tes As so ci a ti on. Di ag no sis and clas si fi ca ti on of di a be tes mel li tus. Di a be - tes Ca re 2006;29(Suppl 1):S Kes ha varz M, Che ung NW, Ba ba e e GR, Mog - ha dam HK, Aja mi ME, Sha ri a ti M. Ges ta ti o nal di a be tes in Iran: in ci den ce, risk fac tors and preg nancy out co mes. Di a be tes Res Clin Pract 2005;69(3): We eks JW, Ma jor CA, de Ve ci a na M, Mor gan MA. Ges ta ti o nal di a be tes: do es the pre sen ce of risk fac tors inf lu en ce pe ri na tal out co me? Am J Obs tet Gyne col 1994;171(4): Su mek sri P, Wong ya i S, Aim pun P. Pre va len - ce of ges ta ti o nal di a be tes mel li tus (GDM) in preg nant wo men aged 30 to 34 ye ars old at Phra mong kutk la o Hos pi tal. J Med As soc Tha i 2006;89(Suppl 4):S Fer ra ra A. In cre a sing pre va len ce of ges ta ti o - nal di a be tes mel li tus: a pub lic he alth pers - pec ti ve. Di a be tes Ca re 2007;30(Suppl 2): S Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1) 29